Search

Sveučilišni udžbenik za učenje talijanskoga jezika hotelijersko-turističke struke namijenjen početnicima, temelji se na suvremenim metodološkim spoznajama o integriranome poučavanju stranih jezika i nastavnih sadržaja, te na komunikacijskome pristupu.

Ova je knjiga rezultat višegodišnjeg interesa za temu uzročnosti sa svih stajališta: jezičnog, filozofskog, znanstvenog i praktičnog (komunikacijskog). Proučavajući filozofsku i lingvističku literaturu postalo nam je jasno koliko je jaka veza između lingvističkih pitanja i teorija kauzativnosti i pitanja i teorija vezanih za filozofska i znanstvena razmatranja uzroka i uzročnosti. Problem uzroka i uzročnosti je u lingvistici stalno prisutna. Tome svjedoče veliki broj djela posvećenih ovoj temi u dominatnoj semantičkoj teoriji: kognitivnoj lingvistici. Ova tema neobično je široka jer prožima i ljudsko i prirodno djelovanje i činjenje: uzroke, razloge, motive svem ljudskom djelovanju kao i osnove i temelje naše spoznaje.

Engleski jezik i kultura stekli su popularnost već u osamnaestom stoljeću, no tek krajem Drugoga svjetskog rata započeo je impozantan i rastući proces angloameričkog kulturnog i jezičnog utjecaja, vezan uz svjetsku dominaciju Sjedinjenih Američkih Država. Nakon francuizama, najbrojniji doprinosi posuđenica koje su prodrle u talijanski su anglizmi. Snažan prestiž koji je stekao engleski igra primarnu ulogu u tome što mu je omogućeno da preuzme ulogu kao Lingua franca. Širenje anglizama je, u zadnja dva stoljeća, započeo angloamerički kulturni i jezični utjecaj, povezan sa svjetskom dominacijom Sjedinjenih Država. Na prijelazu iz devetnaestog u dvadeseto stoljeće razvili su se čitavi sektori leksikona pod pritiskom engleskog modela, u rasponu od ekonomije do raznih novih znanosti i tehnika, poput transporta, radija, kina i tako dalje. Postoje i mnogi pojmovi koji se odnose na običan život, društvene tradicije i zvanja. Rano dvadeseto stoljeće u Italiji bilo je doba u kojem je turizam cvjetao, a isto tako i jezična razmjena između bogatih slojeva društva. Nakon Drugoga svjetskog rata uloga jezika raste i postaje sve izraženija. Engleski se sve više koristio u državnim odnosima, u velikim međunarodnim organizacijama, u razmjenama vezanim za kulturni život i znanstveno istraživanje, do te mjere da je bio pojednostavljen i preoblikovan kako bi pogodovao maksimalnoj komunikaciji: također je prihvaćen kao Lingua franca za globalni medij kao što je Internet. U smislu zajedničkog jezika, na fenomen interferencije u dvadesetom stoljeću utjecale su metode društvene komunikacije. Potrebe globalne civilizacije, kao i tehnološka i informatička standardizacija, nametnule su korištenje engleskog jezika. Jezik kina i televizije, reklame i marketinga, žargon i sport, kao i rječnika raznih znanstvenih disciplina, od ekonomskofinancijskih do informatičkih sektora. Ti elementi često stvaraju izvedenice ili složenice, ubacujući se u morfološke strukture jezika na isti način kao i one prilagodbom, tvorbom ili posuđivanjem. Kada su moda, proizvodi i tehnologije iz SAD-a stigli u Italiju, proširio se utjecaj engleske terminologije. Kao rezultat toga, engleski preuzima vodstvo u pogledu rječnika, fraza, nomenklatura i jezičnih praksi. Jedan od najpoznatijih događaja za velike jezične promjene osim globalizacije je pandemija COVID-19, također poznata kao pandemija koronavirusa. S novim slučajem pandemije, mnoge su nove riječi pretežno engleskog podrijetla prihvaćene u talijanskom jeziku. U roku od nekoliko mjeseci od pojave pandemije 2020., anglizmi su osvojili tisak upravo zbog toga što englieski nije samo jezični model izbora za novinare, već je i dominantni jezik znanosti i mnogih drugih područja. Lažni anglicizmi ili pseudoanglicizmi dokaz su refleksnog utjecaja engleskog jezika, uzrokovanog govornicima koji su upoznati s elementima engleskog, ali ih pogrešno tumače. Danas je to najrašireniji oblik, osobito u reklamnokomercijalnom sektoru, gdje je izmišljen radi privlačnosti., The English language and culture gained popularity already in the eighteenth century, however, it was not until the end of the Second World War that an imposing and growing process of Anglo-American cultural and linguistic influence began, linked to the world domination of the United States. After the Frenchisms, the most numerous contributions of loanwords that have penetrated into Italian are the Anglicisms. The strong prestige gained by English plays a primary role in allowing it to assume the role of Lingua franca. AngloAmerican cultural and linguistic influence began and was closely linked to the world domination of the United States. At the turn of the nineteenth and twentieth centuries, entire sectors of the lexicon developed under the pressure of the English model, ranging from the economy to various new sciences and techniques, such as transport, radio, cinema and so on. There are also many terms relating to ordinary life, social traditions and vocations. The early twentieth century in Italy was the era in which tourism flourished and so did the linguistic exchange between the rich. After the Second World War, the role of English grows and becomes more prominent. English was becoming (and still is) increasingly used in state relations, in large international organizations, in exchanges related to cultural life and in scientific research, to the point of being simplified and reshaped to favor maximum communication: it has also been accepted as a Lingua franca for a global medium such as the Internet. In terms of common language, the phenomenon of interference in the twentieth century was influenced by the methods of social communication. The needs of global civilization, as well as technological and IT standardization, have imposed the use of Anglicisms. The language of cinema and television, advertising and marketing, jargon and sport, as well as the vocabulary of various scientific disciplines, starting with the economic-financial to IT sectors. These elements often give rise to derivatives or compounds, inserting themselves in the morphological structures of the language in the same way as the traditional ones through adaptation, casts or borrowings. When fashion, products and technologies from the U.S. reached Italy, the influence of English terminology expanded. As a result, English begins to take the lead in terms of vocabulary, phrases, nomenclatures and linguistic practices. One of the most well-known events for large language exchange besides globalization is the COVID-19 pandemic, also known as the coronavirus pandemic. With the new case of the pandemic, many new words of predominantly English origin have been accepted in the

Il tema di questa tesi è l'analisi contrastiva delle espressioni idiomatiche con la componente cavallo e delle espressioni idiomatiche con i verbi riferiti a cavallo. La tesi consiste di ipotesi e metodologia della ricerca, parte teorica che riguarda fraseologia, espressioni idiomatiche, figure retoriche e la correlazione tra fraseologia e zoonimi. Segue l'analisi contrastiva. La lingua di partenza è italiano mentre la lingua d'arrivo croato. L'analisi è creata in base a 4 criteri: equivalenza totale, equivalenza parziale, disuguaglianza totale e il gruppo senza equivalente. L'analisi è presentata mediante le tabelle inserite al testo. Il numero totale delle espressioni idiomatiche con la componente cavallo in italiano è 39 mentre in croato è 47. D'altra parte, la parte con i verbi riferiti a cavallo in italiano conta 18 esempi. Al contrario, la lingua croata possiede solo 4 espressioni con gli stessi verbi. Il numero più alto delle espressioni appartiene al gruppo della disuguaglianza totale e senza equivalente. I risultati dell'analisi sono presentati nel grafico. Le somiglianze, ma anche le differenze tra le espressioni idiomatiche sono lo specchio della cultura e dei parlanti di due lingue menzionate. Tema ovog diplomskog rada je kontrastivna analiza frazema sa sastavnicom konj i frazema koji se referiraju na konja. Diplomski rad sadrži hipotezu i metodologiju istraživanja, teoretski dio koji se odnosi na frazeologiju, frazeme, retoričke figure i na korelaciju frazeologije i zoonima. Slijedi kontrastivna analiza. Polazni jezik je talijanski dok je ciljni jezik hrvatski. Analiza je stvorena na temelju 4 kriterija: potpuna podudarnost, djelomična podudarnost, potpuna nepodudarnost i frazemi bez adekvatnog ekvivalenta. Analiza je predstavljena preko tablica umetnutih u tekst. Ukupni broj frazema u talijanskom sa sastavnicom konj je 39 dok je u hrvatskom 47. S druge strane, dio sa glagolima koji se referiraju na konja u talijanskom broji 18 primjera. Suprotno tome, hrvatski jezik sadrži samo 4 frazema sa istim glagolima. Najveći broj frazema pripada grupi potpune nepodudarnosti i grupi bez adekvatnog ekvivalenta. Rezultati analize predstavljeni su u grafikonu. Sličnosti, ali također i razlike između frazema su ogledalo kulture i govornika dvaju spomenutih jezika. The topic of this thesis is a contrastive analysis of the idioms with a component horse and idioms that refers to horse. Thesis contains a hypothesis and research methodology, the theoretical part related to phraseology, idioms, rhetorical figures and the correlation of phraseology and zoonyms. The contrastive analysis follows. The source language is Italian while the target language is Croatian. The analysis is created based on 4 criteria: total equivalence, partial equivalence, total inequality and without equivalent. The analysis is presented through tables inserted in the text. The total number of idioms in Italian with the component horse is 39 while in Croatian it is 47. On the other hand, the part with verbs referring to horse in Italian counts 18 examples. In contrast, the Croatian language contains only 4 idioms with the same verbs. Most of the idioms belongs to the group of total inequality and to the group without equivalent. The results of the analysis are presented in the graph. The similarities, but also the differences between the idioms are a mirror of the culture and speakers of the two mentioned languages.

Questa tesi di laurea affrona le somiglianze tra la lingua croata e quella italiana nei proverbi sul mare. Lo scopo della tesi era di indagare fino a che punto l'influenza della lingua italiana è ancora visibile oggi in queste costruzioni sintattiche. I proverbi sul mare sono stati scelti a causa della lunga tradizione di pesca a Kali sull'isola di Ugljan, nota anche per il suo specifico dialetto ciacavo. Analizzando e comparando le risposte che abbiamo ricevuto dagli intervistati, abbiamo concluso che ci sono ancora tracce della lingua italiana nel discorso di Kali (kualjski) e che la maggior parte dei proverbi croati concorda parzialmente o completamente con i proverbi italiani. Ovaj diplomski rad bavi se usporedbom sličnosti hrvatskog i talijanskog jezika u poslovicama o moru. Cilj rada bio je istražiti u kolikoj mjeri se i danas vidi utjecaj talijanskog jezika u ovim sintaktičkim konstrukcijama. Odabrane su baš poslovice o moru zbog dugogodišnje tradicije ribarstva u mjestu Kali na otoku Ugljanu koje je ujedno poznato i po svom specifičnom čakavskom dijalektu. Analizom i usporedbom odgovora koje smo dobili od ispitanika u intervjuima, utvrdili smo da još uvijek postoje tragovi talijanskog jezika u « kualjskome » govoru te da se većina hrvatskih poslovica iz korpusa djelomično ili u potpunosti slaže sa talijanskim poslovicama. This graduate thesis deals with the comparison of similarities between the Croatian and Italian languages in sea proverbs. The aim of the thesis was to investigate to what extent the influence of the Italian language is still visible today in these syntactic constructions. Sea proverbs were chosen because of the long tradition of fishing in Kali on the island of Ugljan, which is also known for its specific Chakavian dialect. By analyzing and comparing the answers we received from the respondents in the interviews, we found that there are still traces of the Italian language in Kali’s (kualjski) speech and that the majority of Croatian proverbs from the corpus partially or completely agree with Italian proverbs.

This thesis explores the frequency of English-language (EL) media-usage by Croatian high school students in the city of Split, and its influence on English foreign language (EFL) competences. In addition, this relationship is also explored in comparison to students’ exposure to Italian-language (IL) media and its influence on Italian foreign language (IFL), where the Italian language is taken as both an example of another FL taught within the Croatian educational system, as well as a language which has had considerable influence in the region of Dalmatia due to historical reasons and geographical proximity. The study includes an overview of relevant literature on SLA, explicit and implicit leaning, the past and present statuses of the EL and IL, external and internal factors of L2 acquisition, out-of-school EL exposure via different media and its effects on formal language learning outcomes. The research was carried out by means of questionnaires administered to over 650 students of 8 general-education and vocational schools in the urban area of the city of Split, Croatia. Along with a descriptive analysis of the results, inferential tests of statistical significance were carried out to reach conclusions on the relationship between the EFL competences of students and the out-of-school exposure to EL media. Finally, the EL media-related influence on EFL competences was also compared to the influence Italian media has on IFL competences, to gain insight into the dissimilar media presence of these languages and stress the need for different approaches in the process of formal language learning. The results highlight watching EL audio-visual material and listening to EL music both via Internet platforms, rather than by way of older media, as the most frequently undertaken activities, with music being the content most frequently browsed for online. Both activities show statistically significant correlations to learners’ EFL competence levels, with all language skills, grammar and vocabulary profiting from English-spoken movies online, and with EL music bringing benefits to speaking and receptive skills. For male students specifically, playing video games with EL content seems to considerably affect word stock, grammar competence and writing skills. Reading EL texts and writing in English online were found to be likely to benefit general-education students, who confirm significantly more frequent engagement. Respondents pointed out TV, music and social media, Instagram in particular, as sources providing most EFL vocabulary input, while 50% stated they prefer watching EL movies with EL captions or no subtitles, rather than with Croatian, Ovaj doktorski rad temelji se na izvornom istraživanju o učestalosti korištenja medija na engleskom jeziku (EJ) kod srednjoškolaca u Hrvatskoj te utjecaju koji takav kontekst ima na jezične kompetencije. Izloženost medijima i utjecaj koji ima na jezične kompetencije dodatno se istražuje i za talijanski jezik (TJ), uzimajući ga kao primjer medijski manje prisutnog jezika, a koji se podučava u srednjim školama u Hrvatskoj, te ima povijesni značaj u gradu Splitu i okolici. Autorica iznosi detaljan prikaz relevantne literature te rezultate istraživanja provedenog upitnikom na uzorku od preko 650 učenika osam gimnazija i strukovnih škola u gradu Splitu. Uz deskriptivnu analizu, inferencijalni statistički testovi provedeni su kako bi se donijeli zaključci o povezanosti EJ kompetencija učenika s izlaganjem medijima na tom jeziku izvan učionice, a utjecaj medija na EJ kompetencije usporedio se i s utjecajem talijanskih medija na TJ kompetencije, radi stjecanja uvida u različitu medijsku prisutnosti dvaju jezika i naglašavanja potrebe za različitim pristupom kod formalnog procesa učenja. Sveprisutnost u medijima uslijed globalizacije i razvoja tehnologije pridonosi stalnom mijenjanju statusa engleskog kao stranog jezika u cijelom svijetu, pa tako i u Hrvatskoj. Još prije dva desetljeća EJ smatrao se isključivo stranim jezikom, koji su hrvatski učenici pretežito usvajali formalnim putem, u školskoj nastavi. Rastućom popularnošću interneta, download i streaming platformi, društvenih mreža i videoigara engleskog jezičnog sadržaja, uz sveprisutnost glazbe i televizijskih kanala na EJ, kao i prisutnosti titlova kao sredstva prijevoda audio-vizualnih materijala, EJ se u Hrvatskoj više ne uči isključivo formalnim putem, već se uvelike usvaja i implicitno od najranije dobi. Predmet istraživanja odabran je slijedom dugogodišnjeg autoričinog iskustva u nastavi EJ i TJ u srednjim školama, gdje se sve češće mogu primijetiti visoko razvijene EJ kompetencije onih učenika koji često koriste medije EJ sadržaja izvan učionice, a koje izlaze iz okvira programa propisanog za nastavu u srednjim školama, a što nije slučaj na nastavi talijanskog koji je tradicionalno prisutan u Dalmaciji zbog povijesnog i geografskog konteksta.

In questa tesi, l’analisi contrastiva delle espressioni idiomatiche che contengono colori è stata condotta basata su due lingue selezionate: italiano e croato. Data l’influenza dei colori nel linguaggio quotidiano, è logico presumere che abbiano una grande influenza sia sulle strutture linguistiche che sul loro uso. Di conseguenza, sono stati analizzati sei colori – rosso, blu, verde, giallo, rosa e grigio, e l’analisi non ha incluso i colori più frequenti e comuni – bianco e nero, perché ci sono molti articoli su questo argomento per questi colori. Indicare il simbolismo dei colori porta alle espressioni idiomatiche, al loro significato (basato sul simbolismo e al ruolo visivo) e alle somiglianze e differenze tra le lingue analizzate. Le espressioni idiomatiche presentate, dato il loro significato e struttura, sono state analizzate a tre livelli di equivalenza: completa, parziale e zero. U ovome diplomskom radu provedena je kontrastivna analiza frazema koji u svom sastavu sadrže boje na temelju dvaju odabranih jezika – talijanskoga i hrvatskoga. S obzirom na utjecaj boja u svakodnevnom jeziku, logično je za pretpostaviti da imaju velik utjecaj i na jezične strukture i uporabu istih. Posljedično, šest je analiziranih boja – crvena, plava, zelena, žuta, roza i siva, a u analizu nisu ušle najfrekventnije i najučestalije boje – crna i bijela, iz razloga što za navedene boje već postoji mnogo radova na ovu temu. Ukazivanjem na simboliku boja dolazi se do frazema, njihovih značenja (na temelju simbolike i vizualne uloge) te sličnosti i razlika među analiziranim jezicima. Predstavljeni frazemi, s obzirom na njihovo značenje i strukturu, analizirani su na tri razine ekvivalencije – potpuna, djelomična i nulta. In this thesis, a contrastive analysis of idiomatic expressions that contain colors was conducted on the basis of the two selected languages – Italian and Croatian. Given the influence of colors in everyday language, it is logical to assume that they have a great influence on both language structures and their use. Consequently, six colors were analyzed – red, blue, green, yellow, pink and gray, and the analysis did not include the most frequent and most common colors – black and white, because there are many papers on this topic for these colors. Indicating the symbolism of colors leads to idiomatic expressions, their meaning (based on symbolism and visual role) and similarities and differences between the analyzed languages. The presented idiomatic expressions, given their meaning and structure, were analyzed at three levels of equivalence – complete, partial and zero.

Questa tesi ha affrontato l'analisi contrastiva delle traduzioni nel film La vita è bella. Trattandosi di un film estremamente importante per la cinematografia italiana e mondiale, è importante esplorarne tutti gli elementi, ma anche quelli linguistici. È anche importante sottolineare quanto sia importante questo film per comprendere la storia mondiale. L'articolo analizza selezionati sintagmi, locuzioni ed espressioni idiomatiche in italiano e la loro traduzione in croato. La tesi affronta anche il concetto della traduzione audiovisiva, le sue caratteristiche e tipologie. L'accento è posto sulla sottotitolazione, un tipo della traduzione che si occupa di trasformazione della lingua parlata nella lingua scritta. Un confronto tra l'originale in italiano e la traduzione croata ha portato a una serie di conclusioni. La maggior parte delle espressioni coincidono parzialmente, il che può essere attribuito a una specifica tecnica di traduzione: il sottotitolaggio. Vale a dire, il numero degli equivalenti totali sarebbe sicuramente più alto se la lingua parlata non fosse tradotta in scritta. Nella versione croata, alcune frasi sono state abbreviate o semplificate in un modo che lo spettatore di contenuti audiovisivi possa comprendere più facilmente le informazioni e finalmente leggere tutto ciò che è scritto nei sottotitoli. Ovaj diplomski rad se bavio kontrastivnom analizom prijevoda u filmu Život je lijep. Kako se radi o iznimno važnom filmu za talijansku i svjetsku kinematografiju, važno je istražiti sve njegove elemente pa tako i one jezične. Također je važno naglasiti koliko je ovaj film važan za razumijevanje svjetske povijesti. U ovom diplomskom radu se analiziraju odabrane sintagme, fraze i idiomatski izrazi na talijanskom jeziku te se uspoređuju s njihovim prijevodom na hrvatski jezik. U radu se također obrađuje pojam audiovizualnog prijevoda, njegove karakteristike i vrste. Naglasak je stavljen na podslovljavanje, vrstu prijevoda koja se bavi transformacijom govornog jezika u pisani jezik. Usporedba izvornika na talijanskom jeziku i hrvatskog prijevoda dovela je do brojnih zaključaka. Najveći broj izraza se poklapa djelomično, što se može pripisati specifičnoj tehnici prevođenja- podslovljavanju. Naime, broj potpunih ekvivalenata bi zasigurno bio veći da se govorni jezik ne prevodi u pisani. Dio fraza je u hrvatskoj inačici skraćen ili pojednostavljen kako bi gledatelj audiovizualnog sadržaj lakše razumijevao informacije te na kraju stigao pročitati sve što je napisano u podslovima. This thesis dealt with the contrastive analysis of the translations in the film Life is Beautiful. As this is an extremely important film for Italian and world cinema, it is important to explore all its elements, but also those linguistic ones. It is also important to emphasize how important this film is for understanding world history. The article analyzes some selected syntagms, locutions and idiomatic expressions in the Italian language and their translation into the Croatian language. The thesis also addresses the concept of audiovisual translation, its characteristics and types. Emphasis is placed on subtitling, a type of translation that deals with the transformation of spoken language into written language. A comparison between the original in Italian and the Croatian translation led to a numerous conclusions. Most of the expressions partially coincide, which can be attributed to a specific translation technique: subtitling. It's important to say that the number of total equivalents would certainly be higher if the spoken language was not transformed into written. In the Croatian version, some sentences have been shortened or simplified so that the viewer of audiovisual content can more easily understand the information and finally read everything that is written in the subtitles

Strah od stranoga jezika jedan je od afektivnih i bitnih čimbenika u učenju stranih jezika, kao i u učenju stranoga jezika kao jezika struke. Sukladno pristupu Gardnera i MacIntyrea (1993), strah od stranoga jezika sagledavamo kao strah koji osjećamo kada se od nas zahtijeva korištenje stranoga jezika kojim suvereno ne vladamo. Prema Mihaljević Djigunović (2002), riječ je o osjećaju neugode, nervoze i nesigurnosti koji nas obuzme kada na stranome jeziku trebamo govoriti, čitati ili razumjeti što nam netko govori. Cilj ovoga istraživanja bio je ispitati strah od stranoga jezika među studentima nefiloloških studija koji uče engleski, njemački, španjolski i talijanski kao strani jezik te utvrditi razinu straha prisutnu s obzirom na strani jezik koji se uči. Za ispitivanje straha od stranoga jezika korišten je Upitnik za mjerenje straha od jezika (MacIntyre i Gardner 1994), odnosno hrvatski prijevod upitnika (Mihaljević Djigunović 2002). Dobiveni rezultati tumačeni su u kontekstu različitih statusa stranih jezika koji se poučavaju u formalnome obrazovnom okruženju na hrvatskim visokoškolskim institucijama kao strani jezici struke. Istraživanjem se produbljuju spoznaje o strahu od ispitanih stranih jezika, a rezultati istraživanja pomoći će nastavnicima stranih jezika steći detaljniji uvid u ispitani afektivni čimbenik.

Nell’articolo si analizzano le affi nità e le diff erenze tra i fonemi e gli allofoni consonantici dello sloveno e dell’italiano standard, i fenomeni fonotattici di desonorizzazione e sonorizzazione nelle due lingue e le caratteristiche problematiche della pronuncia delle consonanti italiane da parte di apprendenti sloveni (al livello universitario). L’analisi fonologica contrastiva ha dimostrato una somiglianza relativamente alta tra le due lingue nel caso dei fonemi consonantici (18 fonemi in comune vs. l’inventario di 22 fonemi sloveni e 23 fonemi italiani), il numero di allofoni esistenti in entrambe le lingue è invece molto più basso (4 allofoni in comune vs. il totale di 19 allofoni sloveni e 12 allofoni italiani). L’analisi contrastiva della desonorizzazione e della sonorizzazione delle consonanti in sloveno e in italiano (nello studio si esamina anche la situazione nelle pronunce italiane regionali) ha rilevato che, per la maggior parte, nelle due lingue, questi fenomeni si attivano in contesti fonetici diversi e colpiscono gruppi consonantici diversi. L’analisi percettiva della pronuncia italiana di apprendenti sloveni (studenti universitari) ha evidenziato alcuni punti problematici: la sostituzione di alcuni fonemi italiani assenti in sloveno con fonemi sloveni simili (in particolare /ɲ ʎ/ → /lj, nj/, /r/ → /ɾ/, /v/ → /ʋ/, /kw, ɡw/ → /kʋ, ɡʋ/), la distribuzione diversa di alcuni fonemi rispetto all’italiano standard (soprattutto /s z/ e /ʦ ʣ/) e la presenza della desonorizzazione e della sonorizzazione tipiche dello sloveno. Accanto all’interferenza dello sloveno si può supporre, almeno in alcuni casi, anche l’infl usso delle pronunce italiane settentrionali (soprattutto della pronuncia italiana in Venezia Giulia) e dell’incongruenza dell’ortografi a italiana (cfr. i “valori fonetici” dei grafemi ‹s›, ‹z›, ‹i›). Alcuni punti problematici della pronuncia italiana di apprendenti sloveni si riducono durante un’esposizione costante all’italiano standard, altri (soprattutto quelli legati all’interferenza dello sloveno) possono invece perdurare., U radu se istražuju sličnosti i razlike između suglasničkih fonema i alofona slovenskog i talijanskog standardnog jezika, fonotaktički fenomeni obezvučenja i ozvučenja u oba jezika i problematične osobine izgovora talijanskih suglasnika u jeziku slovenskih studenata (na sveučilišnoj razini). Fonološka kontrastivna analiza pokazala je relativno veliku podudarnost slovenskih i talijanskih fonema (18 podudarnih fonema u odnosu na ukupno 22 slovenska i 23 talijanska fonema); broj alofona, prisutnih u oba jezika, daleko je manji (4 podudarna alofona od ukupno 19 slovenska i 12 talijanska alofona). Kontrastivna analiza obezvučenja i ozvučenja suglasnika u slovenskom i talijanskom (u studiji uzima se u obzir i situacija u talijanskom regionalnom jeziku) pokazala je da se u analiziranim jezicima oba fenomena aktiviraju u uglavnom različitim fonetskim kontekstima te da utječu na različite skupine suglasnika. Perceptivna analiza talijanskog izgovora slovenskih (sveučilišnih) studenata otkrila je nekoliko problematičnih točaka: zamjenu talijanskih fonema, odsutnih u slovenskom, sličnim slovenskim fonemima (posebno /ɲ ʎ/ → /lj, nj/, /r/ → /ɾ/, /v/ → /ʋ/, /kw, ɡw/ → /kʋ, ɡʋ/), drugačiju distribuciju nekih fonema u odnosu na talijanski standard (posebno /s z/ i /ʦ ʣ/) i prisutnost obezvučenja i ozvučenja suglasnika slovenskog tipa. Uz interferenciju slovenskog može se pretpostaviti, barem u nekim slučajevima, i utjecaj sjevernog talijanskog regionalnog jezika (posebno talijanskog izgovora u Veneziji Giuliji) te utjecaj netransparentne talijanske grafi je (usp. “fonetsku vrijednost” grafema ‹s›, ‹z›, ‹i›). Neke od problematičnih točaka talijanskog izgovora slovenskih studenata uklanjaju se tokom kontinuirane izloženosti talijanskom standardu, dok druge (posebno one, vezane uz interferenciju slovenskog jezika) mogu biti trajnije prirode., Th e article deals with similarities and diff erences between consonant phonemes and their allophones in Standard Slovene and Standard Italian, the phonotactic phenomena of consonant devoicing and voicing in both languages, and the problematic issues related to the pronunciation of Italian consonants by Slovene learners (at the university level). Th e phonological contrastive analysis has shown a relatively strong similarity between the two languages in the case of consonant phonemes (18 phonemes in common out of 22 Slovene and 23 Italian consonant phonemes); the number of allophones present in both languages is much lower (4 allophones in common out of the total of 19 Slovene and 12 Italian consonant allophones). Th e contrastive analysis of consonant devoicing and voicing in Slovene and Italian (the study examines also the situation in Regional Italian) has shown that, in the languages analysed, the two phenomena are triggered mostly in diff erent phonetic contexts and that they involve diff erent consonant groups. Th e auditory analysis of the Italian pronunciation by Slovene (university) students has revealed some problematic points: the substitution of some Slovene phonemes absent in Slovene by similar Slovene phonemes (in particular, /ɲ ʎ/ → /lj, nj/, /r/ → /ɾ/, /v/ → /ʋ/, /kw, ɡw/ → /kʋ, ɡʋ/), a diff erent distribution of some phonemes with respect to the Standard Italian (particularly, /s z/ and /ʦ ʣ/), and the presence of consonant devoicing and voicing typical of Slovene. Beside the infl uence of Slovene, it can be assumed that at least some problematic points could be caused by the northern Regional Italian (in particular, the Regional Italian in Venezia Giulia) and the incoherent Italian orthography (see the “phonetic values” of the graphemes ‹s›, ‹z›, ‹i›). Some problematic points of the Italian pronunciation by Slovene (university) students tend to gradually disappear during a continuous exposure to Standard Italian, while others (mainly those linked to the infl uence of Slovene) may be more persistent.

Il tema di questa tesi è un’analisi contrastiva delle espressioni, sintagmi e collocazioni che si incontrano nel discorso dei media durante il periodo pandemico causato da malattia COVID-19. L’italiano viene usato come lingua di partenza attraverso il quale l’analisi procede ulteriormente attraverso il confronto con gli equivalenti croati, se esistono. La tesi mette l’accento sulle figure retoriche e neologismi creati in un periodo di crisi pandemica. La tesi intende verificare un’ipotesi che enfatizza l’andamento e l’imprevedibilità linguistica in situazioni di crisi. La tesi si compone di due parti fondamentali, dove la prima parte cerca di mostrare la sequenza cronologica dalla comparsa del nuovo virus SARS-CoV-2 fino alla proclamazione della pandemia e situazione di emergenza. La prima parte definisce anche i neologismi, connessioni lessicali di parole, nonché figure retoriche con particolare enfasi sulle metafore come le più presenti nel discorso dei media. La seconda parte si basa sull’analisi qualitativa di un totale di 40 sintagmi, collocazioni ed espressioni elaborate in italiano e croato, e sulla presentazione dei risultati derivanti da tale analisi. Tema ovog diplomskog rada je kontrastivna analiza izraza, sintagmi i kolokacija koje se susreću u medijskom govoru u vrijeme pandemije prouzrokovane bolešću COVID-19. Talijanski jezik se koristi u radu kao polazišni jezik preko kojega se analiza dalje odvija putem uspoređivanja s hrvatskim ekvivalentima, ukoliko oni postoje. Rad stavlja naglasak i na retoričkim figurama kao i neologizmima koji nastaju u kriznom, pandemijskom razdoblju. Rad ima namjeru verificirati hipotezu kojom se naglašava jezična prilagodba i nepredvidivost u kriznim situacijama. Rad se sastoji od dva osnovna dijela, gdje prvi dio nastoji prikazati kronološki slijed od pojave novog virusa SARS-CoV-2 pa sve do proglašenja pandemije i izvanredne situacije. Prvi dio, također definira neologizme, leksikološke veze riječi, kao i retoričke figure s posebnim naglaskom na metafore kao najprisutnije u medijskom govoru. Drugi dio se temelji na kvalitativnoj analizi ukupno 40 obrađenih sintagmi, kolokacija i izraza na talijanskom i hrvatskom jeziku, te na prikazu rezultata koji proizlaze iz te analize. The topic of this thesis is the contrastive analysis of expressions, phrases and collocations encountered in media speech during the pandemic caused by COVID-19 disease. Italian language is used in the paper as a starting language through which the analysis is further carried out by comparing it with Croatian equivalents, if any of them exist. The paper emphasizes rhetorical figures as well as neologisms that emerge in a crisis and pandemic period. The paper intends to verify a hypothesis emphasizing language adaptation and unpredictability in crisis situations. The paper consists of two basic parts, where the first part seeks to show the chronological sequence from the appearance of the new SARS-CoV-2 virus to the declaration of a pandemic and a state of emergency. The first part, also defines neologisms, lexical connections of words, as well as rhetorical figures with special emphasis on metaphors as the most present in media speech. The second part is based on a qualitative analysis of a total of 40 processed phrases, collocations and expressions in Italian and Croatian language, and on the presentation of the results arising from that analysis.

Ovaj doktorski rad temelji se na izvornom istraživanju o učestalosti korištenja medija na engleskom jeziku (EJ) kod srednjoškolaca u Hrvatskoj te utjecaju koji takav kontekst ima na jezične kompetencije. Izloženost medijima i utjecaj koji ima na jezične kompetencije dodatno se istražuje i za talijanski jezik (TJ), uzimajući ga kao primjer medijski manje prisutnog jezika, a koji se podučava u srednjim školama u Hrvatskoj, te ima povijesni značaj u gradu Splitu i okolici. Autorica iznosi detaljan prikaz relevantne literature te rezultate istraživanja provedenog upitnikom na uzorku od preko 650 učenika osam gimnazija i strukovnih škola u gradu Splitu. Uz deskriptivnu analizu, inferencijalni statistički testovi provedeni su kako bi se donijeli zaključci o povezanosti EJ kompetencija učenika s izlaganjem medijima na tom jeziku izvan učionice, a utjecaj medija na EJ kompetencije usporedio se i s utjecajem talijanskih medija na TJ kompetencije, radi stjecanja uvida u različitu medijsku prisutnosti dvaju jezika i naglašavanja potrebe za različitim pristupom kod formalnog procesa učenja. Sveprisutnost u medijima uslijed globalizacije i razvoja tehnologije pridonosi stalnom mijenjanju statusa engleskog kao stranog jezika u cijelom svijetu, pa tako i u Hrvatskoj. Još prije dva desetljeća EJ smatrao se isključivo stranim jezikom, koji su hrvatski učenici pretežito usvajali formalnim putem, u školskoj nastavi. Rastućom popularnošću interneta, download i streaming platformi, društvenih mreža i videoigara engleskog jezičnog sadržaja, uz sveprisutnost glazbe i televizijskih kanala na EJ, kao i prisutnosti titlova kao sredstva prijevoda audio-vizualnih materijala, EJ se u Hrvatskoj više ne uči isključivo formalnim putem, već se uvelike usvaja i implicitno od najranije dobi. Predmet istraživanja odabran je slijedom dugogodišnjeg autoričinog iskustva u nastavi EJ i TJ u srednjim školama, gdje se sve češće mogu primijetiti visoko razvijene EJ kompetencije onih učenika koji često koriste medije EJ sadržaja izvan učionice, a koje izlaze iz okvira programa propisanog za nastavu u srednjim školama, a što nije slučaj na nastavi talijanskog koji je tradicionalno prisutan u Dalmaciji zbog povijesnog i geografskog konteksta. 228 Rad polazi upravo od pretpostavke da je danas izlaganje medijima na engleskom jeziku bitan dio društvenog konteksta hrvatskih učenika engleskog jezika i jedan od ključnih faktora za razumijevanje njihovog procesa usvajanja tog jezika. Srednjoškolci su od najvećeg interesa za ovo istraživanje s obzirom na to da je riječ o dobnoj skupini koja učestalo koristi medije i čije jezične kompetencije najizglednije mogu profitirati od izlaganja medijima na engleskom jeziku. Pregled literature pruža uvid u ključne koncepte usvajanja drugog i stranog jezika, kao što su razlike u pojmovima eksplicitnog i implicitnog učenja te značenja i uloge svjesnosti pri učenju i usvajanju jezika (Ellis 2009), učenje i usvajanje jezika u formalnim i neformalnim uvjetima, odnosno u prirodnim kontekstima te u formalnim kontekstima učionice, vanjski i unutarnji faktori koji mogu utjecati na proces usvajanja drugog jezika, Teorija dinamičkih sustava (Van Geert 2008), koja drži bitnim uzeti u obzir sve faktore kako bi se pristupilo razumijevanju individualnog procesa usvajanja jezika, te njezin značaj i utjecaj na današnje studije o neformalnom usvajanju drugog jezika. Opisana su i istraživanja o povijesnom statusu engleskog jezika diljem svijeta i promjenama koje je doživio do danas, uz opis različitih modela podučavanja engleskog jezika, te radovi koji naglašavaju (Graddol 2006: 11) da je engleski jezik današnjice novi fenomen te nipošto nije onaj engleski „koji smo u prošlosti podučavali kao strani jezik“. Uzimajući u obzir povijest razvoja učenja engleskog (Vilke 2007) i talijanskog jezika na području Hrvatske, opisuju se recentne studije usmjerene na nove mogućnosti nenamjernog, spontanog usvajanja EJ u hrvatskom kontekstu (Mihaljević Djigunović i Geld 2003) kao i u drugim zemljama gdje engleski nije službeni jezik. Usporedo s utjecajem izlaganja EJ izvan učionice, uzeli su se u obzir aktualni propisi i pravilnici o formalnom podučavanju stranih jezika u Europi, s naglaskom na Hrvatsku (European commission/EACEA/Eurydice 2017), koji pružaju uvid u organizaciju podučavanja EJ i TJ te u ono što se učenicima nudi unutar učionice, pedagoškim praksama u podučavanju stranih jezika u hrvatskim gimnazijama i strukovnim školama. Opisani su rezultati istraživanja s područja slučajnog izvanškolskog usvajanja EJ putem raznih medija na području Hrvatske i u drugim europskim zemljama (Danan 2004; Murphey 1990; Enever 2011), studija koje istražuju kako izloženost određenim medijima utječe na usvajanje EJ (Mihaljević Djigunović et. al 2006; Kuppens 2010) te donose zaključke o povezanosti specifičnih medija s određenim jezičnim kompetencijama, kao i studija koje su već u određenoj mjeri dokazale da hrvatski učenici smatraju kako mediji bitno 229 pridonose njihovoj kompetenciji na tom jeziku (Cergol Kovačević i Matijević 2015) te da je izlaganje medijima povezano sa školskim ocjenama iz engleskog jezika (Brodarić 2015). Cilj ovog istraživanja bio je utvrditi učestalost i načine te povezanost izlaganja medijima na engleskom jeziku i EJ kompetencija te usporediti tu povezanost s povezanošću izlaganja medijima na talijanskom jeziku i TJ kompetencija učenika. Istraživanje je odgovorilo na sljedeća istraživačka pitanja: 1) Kojim su medijima na EJ srednjoškolci izloženi, a koji im pružaju mogućnost usvajanja tog jezika izvan formalnog obrazovnog sustava? 2) Jesu li učestalost i načini izlaganja medijima na EJ različiti od onih na TJ? 3) Na koji su način EJ kompetencije srednjoškolaca povezane s načinima konzumiranja medija na EJ izvan škole? 4) Razlikuje li se povezanost EJ kompetencija i konzumiranje medija na tom jeziku izvan škole od povezanosti TJ kompetencija s konzumiranjem medija na TJ izvan škole? Ispitanici ovog istraživanja srednjoškolski su učenici drugih i trećih razreda škola s područja Grada Splita, kojima gravitiraju stanovnici urbanih i ruralnih krajeva Splitsko-dalmatinske županije. Uzorak uključuje preko 650 učenika općih, jezičnih, prirodoslovno-matematičkih, kao i privatnih gimnazija te učenika strukovnih škola. Instrumenti koji su se koristili u svrhu istraživanja dva su istovjetna upitnika od kojih jedan ispituje odnos i stavove učenika prema engleskom, a drugi prema talijanskom jeziku. Anonimni upitnici proveli su se osobnim posjetom doktorandice osam srednjih škola, poštujući pritom etičke mjere koje uključuju odobrenje svih ravnatelja škola, dogovor s nastavnicima EJ i TJ te prethodni pristanak i potpisanu suglasnost za sudjelovanje u istraživanju od strane svakog ispitanika koji ima 14 godina ili više. Polovica učenika ukupnog uzorka ispunila je upitnik o EJ dok je druga polovica ispitanika ispunila isti upitnik o TJ. Uz deskriptivnu analizu podaci su se statistički obradili kvantitativnim postupcima analize podataka u programu SPSS. Proveli su se Mann-Whitney statistički testovi kako bi se utvrdila statistička značajnost rezultata, te se za dio mjerenja povezanosti varijabli koristio Spearmanov koeficijent korelacije. Rezultati istraživanja pokazali su da su gledanje audiovizualnih sadržaja i slušanje glazbe na engleskom jeziku putem internetskih platformi najučestalije aktivnosti kojima se učenici izlažu EJ, u većoj mjeri nego putem starijih formata medija, dok je najpretraživaniji sadržaj na engleskom jeziku glazba. Navedene aktivnosti pokazale su značajne statističke korelacije s EJ kompetencijama učenika, gdje su sve jezične vještine, kao i poznavanje gramatike te vokabulara, povezane s 230 izlaganjem online filmovima na EJ, dok slušanje glazbe na EJ doprinosi vještini govorenja i receptivnim vještinama. Rezultati ukazuju na to da, kod muških učenika, izlaganje videoigrama EJ sadržaja može znatno utjecati na fond riječi, poznavanje gramatike i vještinu pisanja. Nadalje, čitanje tekstova i pisanje na EJ na internetskim platformama dovodi se u korelaciju s EJ kompetencijama učenika gimnazija, koji češće pribjegavaju navedenim aktivnostima. Ispitanici su istaknuli da putem televizije, glazbe i društvenih mreža, posebice Instagrama, u najvećoj mjeri usvajaju engleski vokabular, dok je njih 50% sklonije gledati filmove na EJ uz engleske titlove ili bez titlova nego uz hrvatske titlove, što sugerira da posjeduju visoku razinu EJ kompetencija. S druge strane, znakovito je da je gledanje EJ sadržaja s hrvatskim titlovima u negativnoj korelaciji sa svakom od EJ kompetencija učenika, sugerirajući da upravo izbor korištenja ostalih medija generira natprosječne razine EJ kompetencija kod mladih u Hrvatskoj. Značajno, mnogi (68%) smatraju izvanškolsko izlaganje medijima neophodnijim faktorom vlastitog usvajanja EJ od formalne nastave EJ. Rezultati su pokazali da učenici koji smatraju da su njihove EJ kompetencije primarno rezultat izlaganja engleskim medijima također naveli statistički više razine svih EJ kompetencija. Potvrđene su značajne korelacije između izlaganja medijima i ukupne EJ kompetencije učenika, dok isto ne vrijedi za odnos između EJ kompetencija i trajanja formalnog učenja EJ u školi. K tome, rezultati sugeriraju da je pohađanje izvanškolske nastave u školama stranih jezika jedini vid formalnog učenja EJ koji u istoj mjeri može unaprijediti razinu EJ kompetencija učenika kao izlaganje medijima. Provedeni Mann-Whitney testovi pokazali su da niti jedan vid izlaganja talijanskim medijima nije usporediv s obimom izlaganja učenika medijima na EJ. Istraživanje odnosa EJ kompetencija i izloženosti EJ medijima u usporedbi s TJ kompetencijama i izloženosti TJ medijima s druge strane, ukazuje na to da većina učenika u potpunosti negira konzumiranje talijanskih medija, dok su TJ kompetencije značajno bolje kod manjine (10%) koja tvrdi da ima određeni doticaj s medijima na tom jeziku. Nadalje, razina ukupnih TJ kompetencija pokazala se statistički značajno nižom od razine ukupnih EJ kompetencija. Također, bitno je istaknuti da je, za razliku od EJ kompetencija, razina TJ kompetencija u pozitivnoj korelaciji s aktivnosti gledanja titlovanog sadržaja na hrvatskim TV programima, što dodatno ukazuje na već poznate blagodati koje tehnika titlovanja donosi u zemljama gdje se taj način prevođenja audiovizualnih sadržaja koristi, što nije slučaj u zemljama u kojima je uobičajena sinkronizacija. Pritom, rezultat dodatno skreće pažnju na činjenicu da je 231 izvjesnije, kada je riječ o engleskom, da će drugi dostupni izvori u hrvatskom kontekstu, u većoj mjeri nego izlaganje titlovanim TV programima, unaprijediti EJ kompetencije učenika. Značajne razlike pokazale su se kod percepcije ispitanika o glavnim izvorima njihovih EJ kompetencija u odnosu na TJ kompetencije, gdje većina učenika (85%) tvrdi da usvaja TJ isključivo putem formalnog obrazovanja. Nadalje, neovisno o stoljetnoj lokalnoj uporabi talijanskog i njegovog utjecaja na lokalni govor, rezultati pokazuju da su mlade generacije u Splitu i okolici rijetko izložene tom jeziku u neformalnom okruženju, te da se u današnje vrijeme talijanski može smatrati isključivo stranim jezikom, za razliku od engleskog jezika čije je neformalno usvajanje postalo svakodnevno zbog njegove sveprisutnosti u medijima. Istraživanje je doprinijelo stjecanjem spoznaja o: različitosti prirode učenja engleskog jezika s jedne strane i talijanskog kao oglednog primjera ostalih jezika koji se podučavaju u školama diljem Republike Hrvatske; razmjeru kojim izvanškolsko izlaganje engleskom jeziku putem medija utječe na poznavanje tog jezika kod hrvatskih srednjoškolaca uz znanje koje im pruža nastava ili neovisno o njemu; percepciji engleskog jezika kod nove generacije učenika koja ga uvelike usvaja putem medija, a koje mogu pomoći kod savladavanja izazova na nastavi., This thesis explores the frequency of English-language (EL) media-usage by Croatian high school students in the city of Split, and its influence on English foreign language (EFL) competences. In addition, this relationship is also explored in comparison to students’ exposure to Italian-language (IL) media and its influence on Italian foreign language (IFL), where the Italian language is taken as both an example of another FL taught within the Croatian educational system, as well as a language which has had considerable influence in the region of Dalmatia due to historical reasons and geographical proximity. The study includes an overview of relevant literature on SLA, explicit and implicit leaning, the past and present statuses of the EL and IL, external and internal factors of L2 acquisition, out-of-school EL exposure via different media and its effects on formal language learning outcomes. The research was carried out by means of questionnaires administered to over 650 students of 8 general-education and vocational schools in the urban area of the city of Split, Croatia. Along with a descriptive analysis of the results, inferential tests of statistical significance were carried out to reach conclusions on the relationship between the EFL competences of students and the out-of-school exposure to EL media. Finally, the EL media-related influence on EFL competences was also compared to the influence Italian media has on IFL competences, to gain insight into the dissimilar media presence of these languages and stress the need for different approaches in the process of formal language learning. The results highlight watching EL audio-visual material and listening to EL music both via Internet platforms, rather than by way of older media, as the most frequently undertaken activities, with music being the content most frequently browsed for online. Both activities show statistically significant correlations to learners’ EFL competence levels, with all language skills, grammar and vocabulary profiting from English-spoken movies online, and with EL music bringing benefits to speaking and receptive skills. For male students specifically, playing video games with EL content seems to considerably affect word stock, grammar competence and writing skills. Reading EL texts and writing in English online were found to be likely to benefit general-education students, who confirm significantly more frequent engagement. Respondents pointed out TV, music and social media, Instagram in particular, as sources providing most EFL vocabulary input, while 50% stated they prefer watching EL movies with EL captions or no subtitles, rather than with Croatian 225 subtitles, suggesting they possess high levels of proficiency. On the other hand, and notably, watching EL content with Croatian subtitles on TV showed a negative correlation to each of students’ EFL competences, suggesting that it is their choice to engage in other types of media which results in above-average levels of competence shown by teenagers in Croatia. Significantly, many (68%) found extramural media-exposure to be an indispensable factor of their EL acquisition process, in comparison to formal EFL school education. A valuable result reveals that students who find that their EFL competence is primarily a result of EL media exposure also reported statistically higher levels for all EFL competences in question. The findings confirm significant correlations between the use of media and students’ total EFL competence, while showing no significant relationship between their competence and the duration of their formal EFL education. In addition, the results suggest that attending extracurricular EFL lessons at foreign-language schools is the only type of formal instruction which can compare and promote the levels of proficiency that students reach via EL media exposure. The performed Mann Whitney tests show that no type of media exposure to the Italian language can compare to the extent with which students are exposed to English. Exploring the relationship between EFL competences and EL media exposure by comparing it to the relationship of IFL competences and IL media exposure showed that, while most students confirmed never engaging in any Italian-related media, significantly better IFL competences were reported by the minority (10%) of students who claimed to have some contact with IL media. In addition, the total IFL competences of students were significantly lower than the total EFL competences. Importantly, unlike EFL competence, IFL competence levels showed a positive correlation to viewing subtitled L2 content on Croatian TV, once again highlighting the beneficial effects of the L1 subtitling practice on L2 acquisition in “subtitling countries” as opposed to “dubbing countries”, while also drawing attention to the fact that, in the case of the English language in the Croatian context, many other available sources are likely to increase EFL proficiency, beyond what exposure to subtitled TV can achieve. Drastic differences were shown in students’ perspectives on major sources of their English versus Italian language competence, where most students (85%) claimed they acquire the IL entirely via formal tuition. Moreover, regardless of the centuries-long local use of this language and its impact on local speech, the results show that young generations in Split and its surroundings are also rarely exposed to the Italian language in their home environments, and that at the present time, Italian is viewed exclusively as a foreign 226 language, in contrast to English whose informal acquisition has become a constant via its representation in the media. The study contributes to existing research on incidental language acquisition in general, and more specifically to the non-institutional acquisition of the English language, made available globally via media and technology advancements. The research also gains insight into the use of Italian media, as well as incidental IFL acquisition in Croatia.

In accordance with research of crosslinguistic influences occurring on the lexical level, which bears witness to a greater initial comprehension of unfamiliar foreign language vocabulary on the basis of crosslinguistic similarities (Browne, 1982; Palmberg, 1985; Ringbom, 2007; Jarvis & Pavlenko, 2008; Rast, 2008, 2010), we have focused on the role of cognates - semantically related words, sharing phonological and/or orthographic forms in two or more languages, as defined in the psycholinguistic literature (Hammer, 1975; Browne, 1982; Carroll, 1992; Daulton, 2008). We have examined the effect of the lexical transparency of two typologically distinct idioms - the Italian language and the Split idiom, characterised by the presence of Italian loanwords, on native speakers of Italian. The examinees were subjected to a vocabulary test which aimed to show their level of understanding of 60 separate words from the Split idiom. Form and content were the parameters of similarity for the selection of the word samples. The examination was undertaken by means of translation into L1 following the research conducted by Rast (2010) and Uchida (2007). The hypothesis of this research was that the participants would, while determining meaning, use interlinguistic information from their L1. It was also assumed that the key element in the initial understanding would be the orthographic similarity of words in the Italian language and words in the Split idiom. The acquired information confirmed the abovementioned hypotheses., U skladu s istraživanjima međujezičnih utjecaja na leksičkoj razini koja svjedoče o olakšanome inicijalnom razumijevanju nepoznatoga vokabulara na osnovi srodnica, u radu se istražuje učinak leksičke transparentnosti talijanskoga jezika i splitskoga govora, uvjetovane prisutnošću talijanskih posuđenica u splitskome idiomu, na inicijalno razumijevanje riječi u splitskome govoru kod izvornih govornika talijanskoga jezika. Upotrijebljen je prijevodni test na temelju 60 riječi splitske čakavštine koje su zastupljene i u testu kojemu su podvrgnuti hrvatski ispitanici, sa svrhom ustanovljivanja svijesti o leksičkoj transparentnosti i bliskosti talijanskoga jezika i splitskoga govora kod talijanskih srednjoškolaca. Budući da je kod talijanskih izvornih govornika kao varijabla koja je mogla utjecati na uspješnost u pretpostavljanju značenja isključen direktan kontakt s oblicima karakterističnim za splitski govor, krenuli smo u istraživanje s pretpostavkom da će se kao ključan faktor u otkrivanju pokazati ortografska sličnost riječi na talijanskome jeziku i riječi splitskoga govora, te smo navedenu pretpostavku i potvrdili. Evidentno je kako navedeni podatci idu u prilog transparentnosti talijanskoga leksika i leksika splitskoga govora, odnosno potvrđuju uzajamno razumijevanje dvaju idioma na leksičkoj razini.

Ovaj rad predstavlja analizu jezičnoga krajolika Zadra s posebnim osvrtom na funkciju i rasprostranjenost talijanskoga jezika. Talijanski je jezik u različitim povijesnim razdobljima imao različite funkcije kao pisani jezik u javnom prostoru Zadra, a u posljednjim je desetljećima uglavnom prisutan na natpisima kao jedan od tradicionalnih jezika turizma. S obzirom na mijene u turizmu, promijenila se i uloga talijanskoga jezika u jezičnom krajoliku. Analiza jezičnoga krajolika provedena je na korpusu od 13,608 natpisa fotografiranih u jezičnom krajoliku Zadra u trima navratima: 2011., 2013. i 2018. godine. Analiza pokazuje koliko se često talijanski jezik koristi u javnom prostoru Zadra te koje su funkcije njegove uporabe. Osim kvantitativne analize natpisa, rad prikazuje i kvalitativne podatke dobivene intervjuiranjem aktera uključenih u postavljanje, odnosno konzumaciju natpisa u jezičnom krajoliku. Poseban se osvrt daje na promjene u upotrebi natpisa na talijanskom jeziku u jezičnom krajoliku Zadra u razdoblju između 2011. i 2018. godine, i to za prostor zadarskoga Poluotoka., This paper analyzes the Linguistic Landscape of Zadar, focusing on the role and distribution of the Italian language. Throughout history, the Italian language used to have diverse roles as a written language in the public space; in recent decades, however, it is used as one of the foreign languages associated primarily with Croatian tourism. As the form of tourism changed, the role of Italian in the linguistic landscape changed as well. This paper presents the analysis of a corpus of 13,608 photographs of signs taken in the linguistic landscape of Zadar on three occasions, in 2011, 2013, and 2018. The analysis presents how frequently Italian is used in Zadar’s public spaces and for what purposes. Apart from the quantitative analysis of the LL signs, the paper also presents qualitative data obtained through interviews with all parties involved in designing, producing, setting up, and perceiving the LL signs., Il contributo offre un'analisi del paesaggio linguistico di Zara, particolarmente al fine di delineare le funzioni e la distribuzione della lingua italiana nei luoghi pubblici di Zara. Da lingua scritta, storicamente, l'italiano aveva varie funzioni nel paesaggio linguistico di Zara, mentre negli ultimi decenni serviva piuttosto come una delle lingue straniere tradizionali del turismo croato. Cambiato il tipo di turismo, è cambiato anche il ruolo dell'italiano nel paesaggio linguistico. L'analisi di questi cambiamenti funzionali è stata fatta su 13,608 scritture raccolte nei luoghi pubblici di Zara, prese nel 2011, 2013, e nel 2018. I risultati dimostrano la frequenza di uso e le funzioni dell'italiano nel paesaggio linguistico di Zara. Oltre all'analisi quantitativa delle scritture nel paesaggio linguistico, il contributo offre anche un'analisi qualitativa delle interviste con gli attori che partecipano nel disegnare, nel produrre, nel sistemare, e nel percepire il paesaggio linguistico. I risultati di tutte e due le analisi dimostrano che il turismo e la forza motrice principale nel paesaggio linguistico di Zara. Gli autori delle scritture nel paesaggio linguistico usano prevalentemente il croato e l'inglese, le lingue più utili dal punto di vista economico. Le lingue straniere tradizionali del turismo croato, per esempio l'italiano e il tedesco, sono state quasi completamente sostituite dall'inglese, sebbene l'italiano sia ancora usato con il valore simbolico in alcuni tipi di scritture del paesaggio linguistico.

Lo scopo primario di questa tesi è analizzare il bilinguismo croato-italiano di una famiglia croata trasferitasi una trentina di anni fa in Italia (Alessandria) a seguito di un breve quadro teorico riguardante il tema in questione. La ricerca si basa su una serie di registrazioni audio ottenute durante discorsi quotidiani tra i vari membri della famiglia (padre, madre, figlia). Grazie ai dati raccolti tramite le registrazioni si è potuto mostrare la situazione linguistica della famiglia bilingue, le loro scelte linguistiche, il loro modo di comunicare. I fenomeni linguistici influenzano l’uso e la trasmissione delle lingue all’interno della famiglia. Le registrazioni hanno fornito conclusioni preziose riguardo all’uso e la trasmissione della lingua. Qui la madre ha un ruolo centrale per quanto riguarda la scelta della lingua italiana da parlare con la figlia e un continuo code-switching nelle loro conversazioni quotidiane con un maggiore uso della lingua italiana. Il padre invece, rimane ancora molto ancorato alla lingua croata, come fin dalla tenera età della figlia quando i genitori si sono suddivisi i ruoli di insegnanti delle due lingue, dando alla madre la lingua italiana e al padre la lingua croata. Sono tuttavia presenti eventuali commutazioni e alternanze di codice in italiano, soprattutto per quel che riguarda il lessico, con un forte accento croato. La lingua e il modo di usare la stessa varia però in continuo, a seconda dei temi, delle situazioni, dell’ambiente in cui i parlanti si trovano. La tesi ha dunque rivelato che gli atteggiamenti linguistici non sono decisivi, sebbene svolgano un grosso ruolo. Il fattore decisivo è la lingua che domina in quel preciso individuo. Glavni je cilj ovoga rada analiza hrvatsko-talijanske obiteljske dvojezičnosti na primjeru jezika jedne hrvatske dvogeneracijske obitelji koja se prije tridesetak godina preselila u Italiju (u grad Alessandria u Pijemontu, sjeverna Italija). Na početku rada daje se kratki uvod u teorijska istraživanja koja se bave dvojezičnošću. Istraživanje se zasniva na nizu audio snimki spontane svakodnevne komunikacije između članova obitelji (majka, otac, kći). Na temelju prikupljenih podataka opisuju se jezične navike dvojezične obitelji, prikazuje i objašnjava njihove jezične izbore i način komunikacije. Prikazuju se pojave koje su nastale iz jezičnoga kontakta: posuđenice, interferencije, miješanje i prebacivanje kodova. U obiteljskoj su komunikaciji prisutni svi ovi fenomeni, no s različitom učestalošću kod prve i druge generacije, ovisno o vrsti dvojezičnosti kod govornika. Roditelji su s kćeri od rođenja provodili princip “jedan roditelj – jedan jezik”, pa i danas majka s kćeri razgovara često prebacujući kodove između prevladavajućega talijanskoga i hrvatskoga, dok otac znatno više koristi hrvatski od talijanskoga koji je uglavnom prisutan na razini single word switches. Upotreba određenoga jezičnog koda ovisi o temi razgovora, izvanjezičnom kontekstu i okolini u kojoj se govornici nalaze. Rad ukazuje kako su pozitivni stavovi o dvojezičnosti ključni za njeno prenošenje u iduću generaciju, i kako vrsta dvojezičnosti i dominantni jezik utječu na značajke koje će dvojezičnost poprimiti kod svakoga pojedinog govornika.

The primary aim of this research was to verify if the vowel space of Italian people with speech sound disorders was diff erent from that of typically developing people. Several acoustic metrics derived from vowels, such as VSA–3, FCR–3, VAI–3 F1–Ratio and F2–Ratio, were applied to three diff erent experimental groups: 1) individuals with Down Syndrome, 2) speakers with profound hearing loss, and 3) hearing subjects without any chromosomal condition. Th e results proved that impaired subjects displayed a reduced vowel space, both in the range of F1 and F2, a great overlap between vowels and low speech intelligibility when compared to typical speakers. All measures were able to diff erentiate subjects with speech disorders from controls. In contrast, FCR–3 and F1–Ratio failed to distinguish people with Down Syndrome from deaf individuals., Primarni je cilj ovog istraživanja da provjerimo je li vokalski prostor Talijana s poremećajima izgovora različit od osoba tipičnoga govornog razvoja. Nekoliko akustičkih mjera ispitanih na vokalima, kao što su VSA–3, FCR–3, VAI–3 F1–Ratio i F2–Ratio, primijenjeno je na trima različitima eksperimentalnim skupinama: 1) osobama s Downovim sindromom, 2) govornicima s teškim oštećenjem sluha i 3) čujućim osobama koje nemaju nikakve kromosomske poremećaje. Rezultati su pokazali da ispitanici s oštećenjima imaju sužen vokalski prostor, koji se u usporedbi s govornicima tipičnoga govornoga razvoja ogleda u suženome rasponu F1 i F2, velikom preklapanju vokala te niskoj razini razumljivosti govora. Ispitanici s izgovornim poremećajima razlikovali su se u svim mjerama od kontrolne skupine ispitanika. Nasuprot tome, osobe s Downovim sindromom nisu se u FCR–3 i F1–Ratio mjerama razlikovale od gluhih osoba.

Naknadno.

Il presente lavoro tratta l'analisi della comunicazione sulle reti sociali. Lo scopo di questa ricerca era di descrivere le caratteristiche della lingua italiana che gli italiani usano sulle reti sociali. Con lo sviluppo della società si è sviluppata anche la tecnologia e così Internet è diventato parte della nostra quotidianità. Scrivere con una penna è sostituito con la tastiera, mentre il collegamento ad Internet è diventato la dipendenza umana. Secondo l'Eurostat, oggi i giovani utilizzano prinicpalmente le reti sociali, ma non sorprende che la maggior parte degli anziani usano le reti, considerando la crescente popolarità di Internet. Con l'avvento delle reti sociali, è emerso un nuovo stile di scrittura- scrivere il più velocemente possibile, il minor numero di caratteri, l'uso delle abbreviazioni, delle emoticon, il mancato utilizzo del sistema interpuntivo, scrivere come si legge, il mancato utilizzo della spaziatura tra le parole, la citazione delle canzoni, dei film e dei libri, alterare la grafia delle parole e l'uso eccessivo di anglicismi. Il corpus della ricerca della lingua italiana consisteva dalla trascrizione dei messaggi SMS, Viber e WhatsApp, dell'e-mail e degli status e commenti su Facebook e dei tweet su Twitter. L'analisi degli esempi è confermato le caratteristiche della comunicazione sulle reti sociali. Certamente, i risultati dell’analisi della lingua italiana online ci portano alla domanda della lingua in futuro. Gli Italiani permetteranno agli anglicismi di sopraffare completamente la loro lingua o lotteranno per la sua originalità? Predmet ovog rada je analiza komunikacije na društvenim mrežama. Cilj istraživanja bio je opisati jezične karakteristike talijanskog jezika koji Talijani koriste na društvenim mrežama. Razvojem društva, razvila se i tehnologija, pa je tako internet postao dio naše svakodnevnice. Pisanje kemijskom olovkom zamijenjeno je tipkovnicom, a povezivanje na internet postaloje ljudskom ovisnošću. U statistikama Eurostat-a, vidljivo je da danas najčešće mladi koriste društvene mreže, no nije iznenađujuće da veliki dio starije populacije također koristi društvene mreže, s obzirom na svu veću popularnost interneta. Sa pojavom društvenih mreža, pojavio se i novi stil pisanja- što brže, što manje znakova, korištenje kratica i emoticona, nekorištenje interpunkcijskih znakova, pisanje kako se čita, nekorištenje razmaka između riječi, citiranje pjesama, filmova i knjiga, zamjena slova u riječi te prekomjerno korištenje anglizama. Korpus za analizu talijanskog jezika činili su prijepisi SMS, Viber i WhatsApp poruka, e-maila te Facebook statusa i komentara te tweetova na društvenoj mreži Twitter. Analizom primjera potvrđene su karakteristike komunikacije na društvenim mrežama. Rezultati analize talijanskog online jezika su nas nedvojbeno doveli do pitanja jezika u budućnosti. Hoće li Talijani dopustiti da anglicizmi u potpunosti preplave njihov jezik ili će se boriti za njegovu originalnost? The subject of this paper is the analysis of communication through social networks. The goal of the research was to describe linguistic characteristics of the italian language that is used on social networks. As society developed, so did technology and, consequently, the Internet became part of our everyday life. Writing with pens was replaced with keyboards and having an Internet connection became an addiction for people. In Eurostat's statistics it is visible that it is primarily young people that use social networks, though it is not surprising that a large part of the older population uses them as well, considering the growing popularity of the Internet. With the appearance of social networks also came a new style of writing – quicker, with less letters, the use of abbreviations and emoticons, non-use of punctuation marks, writing in the way that something is read, non-use of spaces between words, using quotes from songs, films and books, the repacement of letters in words and excessive use of words of English origin. The corpus for the analysis of italian language was made of transcripts of mobile messages, Viber, WhatsApp messages, e-mails and Facebook statuses and comments and, also, tweets from the social network Twitter. Through the analysis of these examples it was possible to confirm the characteristics of communicating through social networks. Results of the analysis of the italian online-language have undoubtedly led us to question our language in the future. Will Italians let words of English origin completely flood their language or will they fight for its uniqueness?

U radu se definiraju procesi i pojmovi koji dovode do jezičnog posuđivanja te pruža povijesni pregled važnijih promjena i rezultata istraživanja unutar jezične discipline koju danas nazivamo kontaktna lingvistika. Objašnjava se sam proces jezičnog posuđivanja te navode značajke prilagođavanja posuđenica na različitim jezičnim razinama. Budući da je ruski jezik primatelj u ovome radu, imenuje se podjela posuđenica u ruskom jeziku uz primjere posuđenica iz različitih jezika koje su pristigle u ruski jezik. Polazeći od jezičnih dodira kao početne točke procesa jezičnog posuđivanja, u radu su navode talijansko-ruski jezični kontakti kroz povijest i danas koji su utjecali na popularnost i širenje talijanskog jezika u Rusiji. Cilj je rada proučiti zastupljenost talijanskog jezika u ruskoj gastronomiji s jezičnog stajališta, navesti primjere popularnih gastronomskih talijanizama i ustanoviti značajke jezične adaptacije talijanskih posuđenica u ruskom jezičnom sustavu. The paper defines the courses and conceptual terms that lead to language borrowing and provides a historical overview of important changes and research results within the linguistic discipline that we nowadays call contact linguistics. The very process of language borrowing is explained, alongside with features of loanwords adjustment at different language levels. Since the Russian language is the recipient language in this paperwork, a classification of loanwords in Russian is presented with examples of loanwords from various languages that arrived in the Russian language. Language contacts represent the starting point of the language borrowing process, demonstrated in this paperwork on the examples of Italian-Russian language contacts throughout history and today, that have influenced the popularity and spread of the Italian language in Russia. The purpose of this thesis is to study the presence of Italian language in Russian gastronomy from a linguistic point of view, to give examples of popular Italian loanwords in the field of gastronomy and to recognize adaptational changes of Italian loanwords in the Russian language system.

Prve godine života uvelike su važne za djetetovu sposobnost učenja jezika, a kasnije i za sposobnost dobrog školovanja. Većina djece razvija govorne i jezične vještine unutar određenog dobnog raspona. Glavni cilj rada bio je prikazati koliko se njeguje jezična pismenost u predškolskim ustanovama, te koji se jezici i narječja najviše koriste, a koji su zastarjeli. U radu je ukratko opisan razvoj govora kod djece, te kako su se razvijali hrvatski standardni jezik, čakavsko narječje, talijanski jezik te Istromletački (istrovenetski) govori I primi anni di vita sono molto importanti per la capacità del bambino di imparare la lingua e successivamente per la capacità di avere una buona istruzione. La maggior parte dei bambini sviluppa competenze linguistiche e linguistiche in una determinata fascia d'età. Lo scopo principale del documento era mostrare quanta alfabetizzazione è promossa nelle scuole materne, quali lingue e dialetti sono più utilizzati e quali sono obsoleti. L'articolo descrive brevemente lo sviluppo del linguaggio nei bambini e come si sono sviluppati i discorsi della lingua standard croata, del dialetto chakaviano, della lingua italiana e dell'Istromletski (istrovenetico). The first years of life are very important for a child's ability to learn a language, and later for his ability to do well in school. Most children develop speaking and language skills within a certain age range. The main goal of the paper was to show how much language literacy is nurtured in preschool institutions, and which languages and dialects are most used, and which are outdated. The paper briefly describes the development of speech in children, and how the Croatian standard language, Chakavian dialect, Italian language and Istromletački (Istrovenetski) speech developed.

Lo scopo di questa tesina è stato dimostrare la ricchezza dei modi di dire contenenti i nomi delle piante. Come abbiamo visto, frequentemente queste espressioni hanno degli equivalenti totali in croati. Sono state esaminate trent’otto (38) espressioni della lingua italiana e si è provato di cercare gli equivalenti di questi esempi nella lingua croata. Nella parte teorica abbiamo definito il termine fraseologia usando come fonti diversi articoli che affrontano questo o simile tema. Nella parte operativa sono stati presentati alfabeticamente i nomi delle piante elencate. Ci sono venti due (22) piante e si trovano nelle trent’otto (38) espressioni idiomatiche trovate. Si è fatta, inoltre, l’analisi contrastiva delle espressioni trovate in italiano con quelle trovate in croato suddividendole in base alla loro corrispondenza in tre gruppi: equivalenza totale, equivalenza parziale e equivalenza zero. E alla fine si è eseguita l’analisi semantica di ogni espressione. Alla fine di questa ricerca si può dire che i modi di dire riflettono la vita quotidiana e rivelano molto della cultura, lingua e società di qualsiasi paese., Rezultat ovog završnog rada pokazuje bogati svijet frazema u talijanskome jeziku u kojima se nalaze imena biljaka. Kao što se moglo vidjeti, ti frazemi najčešće imaju ekvivalenta u hrvatskome jeziku. Istraživalo se 38 talijanskih frazema i pokušalo se naći njihove ekvivalente u frazemima hrvatskoga jezika. U teoretskom dijelu reklo se nešto općenito o hrvatskoj i talijanskoj frazeologiji na temelju članaka koji se bavi ovakvim ili sličnim temama. Operativni dio slijedi nakon teoretskog i predstavlja središnji dio rada. Abecedno su nabrojana imena biljaka koja su se potom analizirala. Izabrane su dvadeset dvije (22) biljke koje se nalaze u trideset osam (38) frazema talijanskog jezika. Potom je bila napravljena semantička analiza svakog pojedinog frazema i ukratko su se objasnila njihova značenja. I na kraju je uslijedila leksička analiza talijanskih frazema u podudarnosti s hrvatskim frazemima na nekoliko razina: cjelovita podudarnost, djelomična podudarnost i bez podudarnosti. Na kraju istraživanja može se reći kako frazemi čine veliki dio kulture, jezika i društva nekog naroda, a podrijetlo vuku od davnih dana i iz nekih drugih, možda i udaljenih mjesta.

Lo scopo di questa tesina è analizzare i modi di dire che contengono i cibi e le bevande in 2 lingue, la lingua croata e italiana. Per mostrare le somiglianze e le differenze di queste due lingue, sono stati raccolti 54 modi di dire italiani. Prima di tutto vengono presentate le caratteristiche principali della cucina italiana e croata, l’influsso della storia sullo sviluppo della cucina e l’importanza della cucina nella società. Nella parte teorica viene spiegata la definizione del modo di dire: che cosa sono i modi di dire, come si usano, qual’è il loro scopo e perché sono importanti nella lingua. La parte operativa presenta il corpus, che contiene 54 modi di dire italiani presi dal dizionario monolingue di Zingarelli. I modi di dire sono elencati in ordine alfabetico e raggruppati in base al cibo o alla bevanda che presenta la loro componente principale. I modi di dire italiani sono paragonati con quelli croati per mostrare le somiglianze tra le due lingue e perciò sono divisi in 3 gruppi: equivalenza totale, equivalenza parziale e equivalenza zero. L’analisi del corpus ha affermato l’importanza della cucina nel linguaggio quotidiano., Cilj ovog rada jest analizirati frazeme koji sadrže nazive hrane i pića u dvama jezicima, hrvatskom i talijanskom. Kako bi se prikazale sličnosti i različitosti ovih dvaju jezika, prikupljena su 54 frazema u talijanskom jeziku. Prije svega prikazane su hrvatska i talijanska kuhinja, povijesni utjecaj u njihovom razvoju te važnost u društvu. U teorijskom dijelu objašnjen je pojam frazema: što su frazemi, kako se koriste, koji je njihov cilj i zašto su važni u jeziku. Operativni dio prikazuje korpus koji sadrži 54 frazema uzeta iz jednojezičnog rječnika. Frazemi su poredani po abecednom redoslijedu i raspoređeni ovisno o hrani i piću koje predstavljaju. Talijanski frazemi su uspoređeni s hrvatskim kako bi se prikazale sličnosti dvaju jezika zbog čega su podijeljeni u 3 grupe: potpuna podudarnost, djelomična podudarnost i nepodudarnost. Zahvaljujući analizi korpusa prepoznata je važnost kuhinje u svakodnevnom govoru.

Il presente lavoro si occupa delle espressioni idiomatiche che contengono i numeri in italiano e croato. All’inizio le espressioni che contengono i numerali italiani vengono identificate insieme ai loro equivalenti croati e, in base alla loro equivalenza, si divideranno in tre categorie (equivalenza totale, parziale e zero). Poi vengono selezionate le espressioni idiomatiche più caratteristiche e si cercherà di determinare le loro somiglianze, differenze e la frequenza d’uso in tutte e due le lingue utilizzando i due corpora della lingua formale (CORIS e Hrvatska jezična riznica) e i due corpora della lingua informale (hrWac e itWac) da cui vengono estratti gli esempi. I corpora vengono usati per identificare la frequenza delle espressioni che contengono i numerali in italiano e croato osservando il numero delle loro occorrenze nei rispettivi corpora. Inoltre si osserverà se le espressioni idiomatiche vengono usate più frequentemente nella lingua formale o quella informale., Ovaj se rad bavi frazemima s brojevnom sastavnicom u talijanskom i hrvatskom jeziku. Na samom se početku utvrđuju brojevni izrazi u talijanskom jeziku zajedno s hrvatskim ekvivalentima i na temelju njihove ekvivalencije dijele se u tri kategorije (potpuna, djelomična i nulta ekvivalencija). Odabiru se najkarakterističniji brojevni izrazi te se pokušavaju utvrditi njihove sličnosti, razlike i učestalost upotrebe u oba jezika koristeći pritom dva korpusa formalnog jezika (CORIS i Hrvatska jezična riznica) te dva korpusa neformalnog jezika (hrWac i itWac) iz kojih se izdvajaju primjeri. Korpusi se upotrebljavaju za utvrđivanje učestalosti brojevnih izraza u talijanskom i hrvatskom jeziku promatrajući broj pojavnica ovih izraza u odgovarajućim korpusima. Nadalje, utvrđuje se koriste li se brojevni izrazi češće u formalnom ili neformalnom jeziku.

Lʼobiettivo di questa tesina è di mostrare lʼimportanza delle famiglie lessicali e dei campi semantici nella lingua italiana. La motivazione per svolgere questo lavoro proviene dallʼinteresse per la lingua come tale che ci serve per comunicare e anche per organizzare i propri pensieri. Sono state analizzate le famiglie lessicali e i campi semantici, legati allʼambito delle festività italiane, che rappresentano una fonte di studio molto ricca. Sono stati formati due corpora divisi in famiglie lessicali e campi semantici che si riferiscono alle festività italiane. Lʼintero corpus delle festività è stato suddiviso dal punto di vista di due concetti fondamentali: le festività nazionali e le ricorrenze non festive, che poi sono state suddivise in quelle civili e religiose. Tutte le festività sono state ordinate cronologicamente, a partire da quelle festeggiate nel mese di gennaio e seguite da una breve definizione. Il numero totale delle festività analizzate è 30, tra le quali ci sono 4 festività nazionali civili, 8 festività nazionali religiose, 8 ricorrenze non festive civili e 10 ricorrenze non festive religiose.Il numero totale delle festività analizzate è 30, tra le quali ci sono 4 festività nazionali civili, 8 festività nazionali religiose, 8 ricorrenze non festive civili e 10 ricorrenze non festive religiose.Il numero delle famiglie lessicali corrisponde al numero dei campi semantici. In altre parole, in questa tesina sono state create 30 famiglie lessicali e anche 30 campi semantici. Tuttavia, è importante notare che, anche se si è cercato di presentare 20 parole per ogni campo semantico, ciò non è sempre stato possibile, come nel caso delle seguenti festività: Martedì Grasso (14), Giorno dei Morti (16) e Santa Caterina (16). Si potrebbe concludere che nello studio e nellʼanalisi delle festività italiane è risultato più facile creare le famiglie lessicali che i campi semantici. Questo si può spiegare con il fatto che per creare un campo semantico ci vuole una conoscenza più approfondita della lingua che dipende dalle relazioni sintagmatiche e paradigmatiche.Per concludere, va detto che la lingua è un organismo vivo e complesso, indispensabile per la comunicazione delle persone in ogni ambito della vita. Le famiglie lessicali sono basate sui processi della formazione delle parole e sono un modo dellʼarricchimento linguistico molto importante. Il ruolo dei campi semantici, dʼaltra parte, non è meno importante perché i campi ci aiutano a collocare concetti analoghi nelle categorie degli stessi settori. Da tempo gli studiosi si sono occupati dello studio dei rapporti tra i significati delle parole e questo rimane un argomento ancor oggi molto discusso., Cilj ovoga završnoga rada je pokazati vaţnost leksičkih obitelji i semantičkih polja u talijanskom jeziku. Poticaj za izradu rada proizlazi općenito iz zanimanja za jezik, a koji nam sluţi kako za izraţavanje tako i za organiziranje vlastitih misli. Analizirane su leksičke obitelji i semantička polja koji se odnose na talijanske blagdane i praznike te predstavljaju veoma bogat izvor koji moţe posluţiti za istraţivanje. Sakupljena su dva korpusa koja su podijeljena na leksičke obitelji i semantička polja, a oba se odnose na talijanske blagdane i praznike. Cjelokupni korpus blagdana i praznika podijeljen je s obzirom na dva ključna koncepta: drţavni praznici i blagdani te spomendani, koji su potom podijeljeni na svjetovne i religiozne. Svi blagdani i praznici prikazani su kronološkim slijedom, počevši od onih koji se slave u siječnju, takoĎer, popraćeni su kratkim definicijama.Sveukupni broj analiziranih blagdana i praznika iznosi 30, meĎu kojima su 4 drţavna praznika, 8 drţavnih blagdana, 8 svjetovnih spomendana i 10 religioznih spomendana. Broj leksičkih obitelji jednak je broju semantičkih polja. Drugim riječima, u ovom je radu analizirano 30 leksičkih obitelji i 30 semantičkih polja. No, potrebno je primijetiti da, iako se pokušalo predstaviti 20 riječi za svako semantičko polje, to uvijek nije bilo moguće, kao primjerice za sljedeće blagdane i praznike: Pokladni utorak (14), Dušni dan (16), Sveta Katarina (16). Iz toga se moţe zaključiti da je, proučavajući talijanske blagdane i praznike, lakše bilo tvoriti leksičke obitelji nego semantička polja. To se moţe objasniti činjenicom da je za tvorbu semantičkog polja potrebno temeljitije poznavanje jezika koje ovisi o sintagmatskim i paradigmatskim odnosima u jeziku.Moglo bi se zaključiti da je jezik kompleksan i ţiv sustav koji je neophodan u meĎuljudskoj komunikaciji u svim područjima ţivota. Leksičke obitelji temelje se na procesima tvorbe riječi te su veoma vaţan način jezičnog obogaćivanja. S druge strane, uloga semantičkih polja nije ništa manje vaţna, budući da nam pomaţu smjestiti istovrsne koncepte u pripadajuće kategorije. Od davnih vremena znanstvenici su se bavili istraţivanjem odnosa meĎu značenjima riječi, što je i dan danas veoma aktualna tema.

U lipnju 2020. godine u izdanju Filozofskog fakulteta u Splitu objavljena je knjiga Magdalene Nigoević Intenzifikacija u jeziku (S primjerima iz hrvatskog i talijanskog jezika). Građa je iznesena na 190 stranica, ima popis od 202 referencije, kazalo sa 170 imena te sedam slika. Knjiga sadržava uvod, pet poglavlja s devet potpoglavlja i zaključak. Autorica pregledno i sustavno razrađuje u hrvatskom jezikoslovlju manje istražen fenomen jezične intenzifikacije kontrastivnim pristupom dvama tipološki različitim jezicima, hrvatskom i talijanskom. Knjiga je pisana znanstvenim stilom, jasnom rečenicom i logičnim rasporedom građe.

The purpose of this work is to present the situation of the teaching of Italian as a foreign language in Croatia. After discussing the teaching methods that can be adopted, this paper focuses on Croatian foreign language policy and on the role played by the Italian Communities in the promotion of Italian language and culture in Croatia. This paper is based on a fieldwork experience at the Italian Community in Zadar, which made it possible to reflect on the different strategies that could be adopted to improve the teaching of Italian as a foreign language process. Questo lavoro si propone di presentare la situazione dell’insegnamento dell’Italiano come lingua straniera in Croazia. Dopo un’analisi dei vari metodi didattici che possono essere adottati, ci si focalizza sulle politiche legate alle lingue straniere in Croazia e sul ruolo delle Comunità degli Italiani nella promozione della lingua e cultura italiane sul territorio croato. Il lavoro è nato da un’esperienza sul campo presso la Comunità degli Italiani di Zara. Attraverso questa esperienza è stato possibile riflettere sulle diverse strategie che possono essere adottate per migliorare il processo di insegnamento dell’Italiano come lingua straniera. Svrha ovog rada je da predstavi učenje talijanskog kao stranog jezika u Hrvatskoj. Nakon rasprave o metodama poučavanja koje se mogu usvojiti, ovaj se članak fokusira na hrvatska pravila učenja stranih jezika i na ulogu koju ima Talijanska zajednica u promoviranju talijanskog jezika i kulture u Hrvatskoj. Ovaj se rad temelji na iskustvu terenskog rada u Zajednici Talijana u Zadru, što je omogućilo i povezivanje s različitim strategijama koje se mogu usvojiti u svrhu poboljšanja učenja i poučavanja talijanskog jezika kao procesa usvajanja stranog jezika.

Proces pripreme hrane u talijanskom i hrvatskom jeziku je sličniji nego što nam se čini. U svojoj svakodnevnici upotrebljavamo mnoštvo talijanizama i riječi čije podrijetlo dolazi iz mletačkog dijalekta, bez da smo svjesni otkuda su te riječi pristigle u hrvatski jezik. Ovaj rad proučava povijesni razvoj područja Dalmacije, Istre i Kvarnera od antičkog doba prema suvremenoj Hrvatskoj, kako bi što detaljnije i bolje razumjeli zbog čega je došlo do tako velikog utjecaja naroda sa Apeninskog poluotoka na razvoj istočnih obala Jadrana. Također, rad promatra utjecaj talijanskog jezika na jezike kojima se služe narodi ovog područja, podijeljeni u razne staleže. Prati prijelaze talijanskih i mletačkih riječi iz službenog jezika administracije u svakodnevni razgovorni jezik. Samim tim dolazi do velike migracije talijanskih riječi u svakodnevni govor prosječnog Dalmatinca ili Istrijana prije 500 godina, a te riječi su se u upotrebi zadržale i do danas. Najveći broj riječi koje zamjećujemo u našem svakodnevnom govoru su riječi talijanskog i mletačkog porijekla, a koristimo ih pretežito u kuhinji, kada dajemo nazive namirnicama i pri opisu same pripreme jela. Ovaj rad sadrži i kratak glosar riječi koje su najčešće u upotrebi u našem svakodnevnom govoru kada se radi o nabavci i pripremi namirnica te služi kao pomoć pri razumijevanju starih venecijanskih recepata koji se još koriste i smatraju se tradicionalnim jelima Istre i Dalmacije.

Povijest današnjih neofiloloških odsjeka Filozofskog fakulteta usko je povezana s lektorskom nastavom, tzv. “praktičnom nastavom” kako je naziva Jernej (Jernej, 1969: 199). Talijanski se jezik, kao dio sveučilišnog programa, poučava od ljetnog semestra akademske godine 1890./91. U izlaganju se pokušavaju rekonstruirati sami počeci lektorske nastave talijanskog jezika na Filozofskom fakultetu Sveučilišta u Zagrebu (tada Mudroslovnom fakultetu) na prijelazu iz 19 u 20. stoljeće. Iznose se također i činjenice koje su tiču početaka lektorske struke općenito te udžbenika i priručnika tada u upotrebi.

Intenzifikacija postoji u svim jezicima, obuhvaća klasične strategije intenzifikacije propozicijskog sadržaja (semantička kategorija) kao i strategije intenzifikacije povezane s ilokucijskim ili perlokucijskim činovima (pragmatičko-funkcionalna kategorija). Iako je to univerzalan jezični proces, sredstva i strategije koji se koriste za ostvarenje intenzifikacije specifični su za svaki pojedini jezik, nestalni su i promjenjivi, kontekstualno su uvjetovani i ne mogu se u potpunosti popisati. U tom smislu naša analiza uključuje formalna jezična sredstva i strategije koji imaju funkciju intenzifikacije ili pomoću kojih se ta funkcija ostvaruje. Budući da je leksička razina najviše proučavana i analizirana, pokušali smo ukazati na činjenicu da, osim leksičkih pojačivača, postoje i druga sredstva i strategije koji se koriste u funkciji intenzifikacije iskaza ili dijela iskaza. Cilj nam je bio istražiti vrste formalnih jezičnih sredstava i strategija u hrvatskom i talijanskom jeziku kako bi se razumjeli njihovi odnosi i kako bi se utvrdile prototipne strategije intenzifikacije u obama jezicima. Sredstva i strategije intenzifikacije hrvatskog i talijanskog jezika, potkrijepljena stvarnim primjerima iz odabranih korpusa, dijelimo na dvije skupine: one koji djeluju na planu jezičnog iskaza i mijenjaju propozicijski sadržaj i one koji djeluju na planu produkcije iskaza i ne mijenjaju propozicijsko značenje iskaza. U prvoj skupini razlikujemo: grafijsko- fonetska sredstva, morfološka sredstva i strategije intenzifikacije (prefiksalnu i sufiksalnu tvorbu), najčešća sintaktička sredstva i strategije u funkciji intenzifikacije (modifikaciju dijelova iskaza, ponavljanje, eliptične konstrukcije, glagolska vremena, sintaktičke jedinice posljedična značenja i red riječi u rečenici), dok među semantičkim sredstvima i strategijama intenzifikacije izdvajamo figure koje se koriste u funkciji intenzifikacije (metaforu, poredbu, ironiju i hiperbolu). Drugu skupinu čine strategije intenzifikacije koje djeluju na planu govornog čina, ne mijenjaju njegovo propozicijsko značenje, već samo upućuju na odnos govornika prema tom sadržaju. U toj skupini promatramo diskursne oznake koje su važne u smislu određenja i pojašnjenja govornikove komunikacijske namjere (pojačivači i ublaživači) kao i iskaze kojima se naglašava emocionalni stav govornika (imperativni iskazi). Intenzifikacija je prvenstveno semantička kategorija, ali je njezina svrha pragmatička jer se koristi za postizanje određenih konverzacijskih ciljeva. U ovom se radu na jednom mjestu donosi sustavan opis sredstava i strategija intenzifikacije u suvremenom hrvatskom i talijanskom jeziku.

Il tema di questa tesi è un'analisi contrastiva delle espressioni idiomatiche con le parti del corpo come una componente strutturale in italiano e russo. La tesi analizza le espressioni con la componente somatica, cosiddette espressioni somatiche che si definiscono come le locuzioni che per almeno una componente hanno soltanto una parte del corpo umano. Per quanto, gli organi visibili sono più rappresentati nelle espressioni idiomatiche con le parti del corpo, questa tesi si basa sulle espressioni idiomatiche con le componenti testa, occhi, mano, gamba e cuore come l'unico organo interno. La tesi è divisa in due parti, di cui la prima parte si occupa da uno quadro teorico che comprende la definizione della fraseologia e delle espressioni idiomatiche e le loro caratteristiche. Dopo la parte teorica segue la parte centrale della tesi che si occupa dell'analisi contrastiva. Per l'analisi sono state selezionate 100 espressioni in totale, cioè 51 espressioni idiomatiche con le parti del corpo in russo, a cui sono collegate 49 espressioni somatiche in italiano secondo il significato idiomatico.Il corpus selezionato è stato analizzato in termini di struttura semantica e sintattica, origine, forma e stile. Tema ovog diplomskog rada je kontrastivna analiza ruskih i talijanskih frazema koji kao sastavnicu imaju dijelova tijela. U radu se analiziraju frazemi sa somatskom sastavnicom, takozvani somatski frazemi koji su definirani kao izrazi koji za barem jednu sastavnicu imaju isključivo dio ljudskog tijela. Kako su vidljivi organi zastupljeniji u frazemima s dijelovima tijela, ovaj se radbazira na frazemima koji kao sastavnicu imajuglavu, oči, ruku, nogu i srce – jedini unutarnji organ. Rad je podijeljen u dva dijela, od kojih se prvi dio bavi teorijskim okvirom koji uključuje definiciju frazeologije i frazema te njihove karakteristike. Nakon teorijskog dijela slijedi središnji dio rada koji se bavi kontrastivnom analizom. Za analizu je odabrano 100 frazema, tj. 51 frazem s dijelovima tijela na ruskom jeziku, kojima je pridruženo 49 somatskih frazema na talijanskom jeziku prema frazeološkom značenju. Odabrani korpus analiziran je s aspekta semantičke i sintaktičke strukture, podrijetla, oblika i stila. The subject of this thesis is contrastive analysis of Russian and Italian idiomatic expression that have body part components. The paper analyzes somatic component phrases, the so-called somatic phrases, which are defined as expressions that have at least one component of the human body. The visible organs are more represented in expression with body part components, therefore, this work is based on phrases that have head, eyes, arm, leg and heart as a constituent, heart being the only internal organ featured in the paper. The paper is divided in two parts. The first deals with the theoretical framework that entails the definition of phraseology and idiomatic expression as well as their characteristics. The theoretical part is followed by the central part of the paper that includes contrastive analysis. For the purposes of analysis, 100 phrases were selected, i.e. 51 phrases with body part component in Russian, which were contrasted with 49 somatic phrases in Italian according to their phraseological meaning. The selected corpus was analyzed from the aspect of semantic and syntactic structure, their origin, form and style.

In questa tesi è presentata l'importanza e frequenza di uso degli intensificatori nel linguaggio giovanile. È stato fatto un confronto linguistico tra gli intensificatori usati da parte degli italiani giovani e quegli intensificatori usati da parte dei croati giovani. La parte teorica tratta del linguaggio giovanile, in generale l'intensificazione attraverso i mass media. Sono stati presentati anche i tipi di intensificatori i cui esempi si possono trovare nella seconda parte della tesi. Nella seconda parte è presentato il corpus dell'analisi, cioè esempi degli intensificatori nelle ambedue le lingue, l'italiano e il croato. L'analisi è stata fatta secondo tipi degli intensificatori trovati sul sito internet Treccani, l'autore del testo Riccardo Cimaglia (2010). Analisi degli esempi in ambedue le lingue mostrano anche la differenza culturale tra gli italiani e i croati. Tutti questi intensificatori ci presentano dove si usano di più e quali tipi di intensificatori prevalgono nel linguaggio giovanile. U ovom radu prikazan je značaj i intenzitet uporabe pojačivača u jeziku mladih. Navodi se jezična usporedba između pojačivača koje koriste mladi Talijani i onih koje koriste mladi Hrvati. Teorijski dio odnosi se na jezik mladih odnosno na intenziviranje kroz masovne medije. U drugom dijelu rada predstavljene su i vrste pojačivača. U drugom dijelu radnje prikazan je korpus analize, odnosno primjeri pojačivača na oba jezika, talijanskom i hrvatskom. Analiza se vrši prema vrstama pojačivača koja se nalaze na web stranici Treccani, autor članka Riccardo Cimaglia (2010). Analiza primjera na oba jezika također pokazuje kulturnu razliku između Talijana i Hrvata. Svi spomenuti pojačivači predstavljaju u kojem se jeziku više koriste i koje vrste pojačivača prevladavaju u jeziku mladih. This master's thesis shows the importance and intensity of using intensifiers in youth language. A linguistic comparison is made between the intensifiers used by young Italians and those used by young Croats. The theoretical part of the thesis relates to the language of young people which is intensified by facets of the mass media such as new publications, social media and other aspects of popular culture. These types of intensifiers are exemplified in the second part of the thesis. The second section presents the corpus of the analysis, examples of the intensifiers in both languages, Italian and Croatian. The analysis is performed according to the types of intensifiers found on the Treccani website, author of the text Riccardo Cimaglia (2010). The analysis of the examples in both languages also shows the cultural difference between Italians and Croats. All these intensifiers present us where we use them more and what types of intensifiers prevail in the language of youth.

The topic of this final thesis is contrastive analysis of phraseological units referring to different body parts in English, Croatian and Italian. The first part of the thesis deals with general idea of phraseological units while the second part occupies with analysis and classification of PUs. Body parts that are being analyzed are: ear(s), eye(s), finger(s), feet, hand(s), head, heart, leg(s), nose and tongue. The thesis is concluded with the table according to the degree of equivalence: total, partial or zero. Tema ovog diplomskog rada je kontrastivna analiza frazeoloških izraza vezanih za različite dijelove tijela u engleskom, hrvatskom i talijanskom jeziku. Prvi dio rada koncentrira se na opću teoriju frazeoloških izraza dok se drugi dio odnosi na analizu i klasifikaciju izraza. Dijelovi tijela koji su analizirani su: uho, oko, prst, stopalo, ruka, glava, srce, noga, nos i jezik. Rad se završava tablicama grupiranima po tipu ekvivalencije: totalne, parcijalne i nulte.

In questa tesi è presentata l'analisi contrastiva dei doppiaggi italiani delle serie tv inglesi. La parte teorica si tratta della traduzione audiovisuale con i suoi tipi, il doppiaggio, la sottotitolazione e il voice-overe anche si tratta delle pratiche di trasferimento linguistico in televisione nella zona dell'Europa. Una parte della tesi si riferisce alle differenze culturospecifiche tra le lingue diverse. Nella seconda parte della tesi, che rappresenta il corpus, viene analizza la traduzione delle serie tv selezionate dall'inglese all'italiano. L'analisi è fatta secondo i termini culturospecifici raggruppati nelle dieci categorie composte da Rachele Antonini e Delia Chiaro. L'analisi è composta dai termini nella versione originale in lingua inglese e quelli tradotti in lingua italiana. Ogni lingua ha le sue specifiche e quindi la traduzione presenta scelta di traduttore. U ovom radu je prikazana kontrastivna analiza talijanske sinkronizacije engleskih televizijskih serija. U teoretskom dijelu govori se o audiovizualnom prevođenju i njegovim vrstama kao što su sinkronizacija, titlovanje i voice-over, također spominje se i rasprostranjenost različitih tipova audiovizualnog prijenosa na prostoru Europe. Dio rada odnosi se na kulturospecifične značajke između različitih jezika. U drugom dijelu rada, koji predstavlja korpus, analizira se prijevod odabranih televizijskih serija s engleskog jezika na talijanski jezik. Analiza je napravljena prema kulturospecifičnim pojmovima grupiranim u deset kategorija koje su sastavile Rachele Antonini i Delia Chiaro. Analiza se sastoji od pojmova u izvornoj verziji na engleskom i onih prevedenih na talijanski. Svaki jezik ima svoje karatkteristike i iz tog razloga prijevod predstavlja osobni izbor prevoditelja. The thesis presents the contrastive analysis of Italian dubbings of English TV series. The theoretical frame work contains definition of audiovisual translation with its types, the dubbing, subtitling and voice-over and it also deals with the practices of linguistic transfer in television in the European zone. A part of the thesis refers to the culture specific differences between the two languages. The second part of the thesis, represented by the corpus, analyzesthe translation of the TV series selected from English language into Italian. The analysis is made according to the culturospecific terms grouped in ten categories composed by Rachele Antonini and Delia Chiaro. Analysis consists of the terms in the original version in English and those translated into Italian. Each language has its own specifications and therefore the translation presents a choice of a translator.

Hrvatski i talijanski jezik na svim se jezičnim razinama u mnogočemu razlikuju pa se pri supostavnom pristupu u proučavanju tih jezika nameće obilje tema. Višegodišnje iskustvo podučavanja talijanskoga jezika kroatofonim govornicima te promišljanje o poteškoćama s kojima se oni suočavaju, neovisno o svojoj dobi i očekivanim ishodima učenja, dovelo je do spoznaja koje mogu biti korisne i kada je ciljani jezik hrvatski, a učenici su italofoni govornici. Jedna od tema koja u italofonih govornika često izaziva poteškoće vezana je za red riječi u hrvatskom jeziku. U ovom će se radu govoriti o dva osobita slučaja poretka riječi u sintagmi i rečenici. Prvi problematičan slučaj odnosi se na položaj modifikatora u imenskoj sintagmi, odnosno na položaj atributa, a time posredno i na vrstu atributa, u hrvatskom i talijanskom jeziku, kao i na teškoće koje iz toga proizlaze. Druga osobitost o kojoj će u prilogu biti govora odnosi se na uporabu, a zatim i na položaj hrvatske čestice li (primjerice u izrazima kao što su Hoćeš li…?, Radiš li?). Italofonim je govornicima njezina uporaba u pitanjima teško razumljiva i teško njome ovladavaju budući da je u temeljnoj, izjavnoj rečenici nema. U radu se nude neki prijedlozi kako bi se italofonim govornicima olakšalo usvajanje opisanih elemenata.

Prikaz knjige Ljerke Šimunković, „Problematika prevođenja povijesnih dokumenata na talijanskom jeziku“. Knjiga je objavljena u seriji Manualia Universitatis studiorum Idertinae 2018. godine. Riječ je o priručniku koji nudi upute i sugestije za transkripciju i prevođenje starih rukopisnih ili tiskanih dokumenata pisanih na starijoj inačici talijanskog jezika.

A narrow coastal part of the Slovenian Istria is a bilingual region, where the Italian and the Slovenian language and culture coexist. In the coastal area Italian and Slovenian are offi cial languages and are used for offi cial purposes. Pupils learn both languages in school and can enrol in a primary or secondary school (at the age of 6, for the duration of 12 or 13 years) with the Italian or the Slovenian language of instruction. In both cases they are supposed to be, at least in theory, bilingual individuals when fi nishing school. Th e paper addresses the issue of bilingualism in the Slovenian Istria. It focuses on the possibilities of revitalizing the current position of Italian language especially among pupils. Th e paper presents an overview of the position of bilingualism in the Slovenian Istria focusing on the 80’, when the position of Italian was diff erent and better compared to the present (Kompara 2014). We also present the current position of the Italian language, as seen from the perspective of primary and secondary school teachers and students. Th e paper also focuses on the results of the fi nal state exam (the matura examination) in the Italian language, because the results have been worsening year by year (RIC 2017). Th e paper suggests possible ideas for revitalizing the Italian language in bilingual areas of the Slovenian Istria, focusing mainly on the specifi c areas of revitalization, from primary to secondary school revitalization. Th e process of revitalization is oriented towards the strengthening of the position of Italian in the Slovenian society, towards the establishing of good relations with the Italian minority in Slovenia, and promoting the acquisition of the Italian language. Th e paper presents the general ideas for promoting and preserving bilingualism in the Slovenian Istria., Uski obalni dio slovenskoga dijela Istre dvojezična je regija u kojoj koegzistiraju talijanski i slovenski jezik i kultura. U obalnom području talijanski i slovenski jezik su službeni jezici i koriste se u službene svrhe. Učenici uče oba jezika u školi i mogu se upisati u osnovnu ili srednju školu (u dobi od šest godina, u trajanju od 12 ili 13 godina) s talijanskim ili slovenskim jezikom nastave. U obama bi slučajevima, barem teoretski, trebali biti dvojezični pojedinci nakon završetka školovanja. U radu se obrađuje pitanje dvojezičnosti u slovenskom dijelu Istre i pritom se ukazuje na mogućnosti revitalizacije postojećeg položaja talijanskog jezika, posebice među učenicima. U radu je prikazan položaj dvojezičnosti u slovenskom dijelu Istre s naglaskom na osamdesete godine 20. stoljeća, kada je položaj talijanskog bio drukčiji i bolji u odnosu na danas (Kompara 2014). Predstavljamo i trenutni položaj talijanskog jezika, promatran iz perspektive nastavnika i učenika osnovnih i srednjih škola. U radu su predstavljeni i rezultati državne mature iz talijanskog jezika jer su rezultati iz godine u godinu sve slabiji (RIC 2017). U radu se predlažu moguće ideje za revitalizaciju talijanskog jezika u dvojezičnim područjima slovenskog dijela Istre, s naglaskom uglavnom na specifična područja revitalizacije, od osnovne škole do srednje škole. Proces revitalizacije orijentiran je na jačanje položaja Talijana u slovenskom društvu, uspostavljanje dobrih odnosa s talijanskom manjinom u Sloveniji i promicanje usvajanja talijanskog jezika. U radu su predstavljene opće ideje za promicanje i očuvanje dvojezičnosti u slovenskom dijelu Istre.

U ovom se radu proučava kako se talijanski pridjevi morfonološki prilagođuju dubrovačkom govoru u djelima Marina Držića. Obrađuju se i pridjevske tvorenice koje su izvedene od talijanskih leksema. Analiza je obogaćena poredbenim zapažanjima o istim ili sličnim načinima prilagodbe u mnogim hrvatskim primorskim govorima. Uočava se da su pridjevi preuzeti iz talijanskoga u dubrovačkom govoru Marina Držića morfosintaktički potpuno prilagođeni sustavu jezika primatelja. Također, neki se oblici pridjeva razlikuju od onih zabilježenih u dubrovačkoj dramskoj književnosti od XVI. do kraja XIX. stoljeća, kao i od suvremenih dubrovačkih oblika. Na kraju se ukazuje na romansko nadslojavanje (latinski – dalmatoromanski – talijanski) i kao posljedica toga, na konvergenciju dalmatoromanske i talijanske leksičke komponente., In questo articolo sono esaminati i modi di adattamento morfonologico degli aggettivi italiani nalla parlata di Dubrovnik, che sono attestati nelle opere di Marin Držić. Sono analizzate inoltre anche le neoformazioni aggettivali tratte dai lessemi italiani. L’analisi è arricchita dal confronto con i procedimenti di adattamento uguali o simili in molte parlate croate lungo la costa dell’Adriatico. Si conclude che nella parlata di Dubrovnik registrata da Držić gli aggettivi italiani sono completamente adattati morfosintatticamente al sistema ricevente. Alcune forme aggettivali differiscono però da quelle che troviamo nelle opere drammatiche degli autori di Dubrovnik scritte tra il Cinquecento e la fine dell’Ottocento, e dalle forme attuali di Dubrovnik. Si accenna infine alla stratificazione romanza (latino – dalmatoromanzo – italiano), nonché alla conseguente convergenza delle componenti lessicali dalmatoromanza e italiana.

There is evidence today that, depending on different regions, Italians pronounce certain phonemes in different way. For example, the grapheme in zio ‘uncle’ and zitto ‘quiet’ in Northern Italy is always pronounced as [dz], while in the South we hear [ts]. The situation is very similar with the grapheme , which has two different outcomes, [s] and [z], depending on diatopic variable and distributional context (Berruto; Benincà ; Sobrero; Telmon; Canepari). These particular types of pronunciation and articulation can be explained by several factors: dialectal influence on Regional Italian, incoherence of the orthographic system for certain phonemes (with some of the phonemic distinctions being graphemically undistinguished) (Maraschio; Cignetti and Demartini), phonemic (non)functionality and problematic phonemes in Italian language (Muljačić). In this paper we will try to examine the significance of each of these factors that have influenced the variation in pronunciation of Regional Italian as well as the usage of the problematic phonemes in Italian language in the future. On one hand, this paper will compare studies on different articulation and perception of Italian phonemes depending on regional variability (Regional Italian), especially for the problematic phonemes in Italian language. On the other hand, we will analyse the possible influence that the incoherent orthographic system has on the loss of distinctive functions in pronouncing those phonemes (today and in the past). In this way we will try to understand what is going to happen in the future with the (non)articulation/perception of certain phonemes of Standard Italian and how this will affect the phonemic system of Italian language., U radu se objašnjavaju razlike u izgovoru talijanskog regionalnog jezika (italiano regionale), koje su primarno prouzročene dijalektalnim supstratom. Većina dijalektalnih govornika prvih generacija difuzije talijanskog standarda usvojila ga je kao drugi jezik. Stoga su i u izgovoru bile jače prisutne njegove regionalne razlike. Danas je to ipak drugačije, no varijacije u izgovoru i dalje prirodno postoje. Uzimajući velik broj (113) fonetičkih karakteristika regionalnoga talijanskog (iz Telmona), došli smo do zaključka da su neke od tih varijacija sekundarno prouzročene i netransparentnom grafijom i vrlo lošim fonološkim statusom ponekih fonema koji stvaraju veće, odnosno makroarealne razlike na cijelom talijanskom teritoriju. Kako bi se standardni jezik ponajprije osuvremenio te donekle unificirao u izgovoru, predlažemo rješavanje nekih postojećih problema: (1) osuvremeniti i ujednačiti nekoherentni grafički sustav, često temeljen na etimologiji; (2) riješiti fonološke probleme (nefunkcionalne parove prilagoditi prema najnovijem modelu (većinskom) izgovora); (3) predložiti paralelni sustav koji uzima u obzir regionalne varijetete koji bi bili prihvaćeni u gramatikama kao ispravni oblici usmenog jezika.

Il presente lavoro si propone di riflettere sulla (ri)nascita e sull’ampliamento del campo semantico del termine ‘balcanizzare’ e dei suoi derivati nell’italiano contemporaneo. Molti elementi del lessico che nascono come termini di un determinato ambito settoriale, nel nostro caso del discorso politico, poi si diffondono, di solito con un allargamento del significato, vale a dire attraversano “il processo di determinologizzazione” (Meyer e Mackintosh 2000: 112). Il concetto ‘balcanizzare’ risale all’inizio del Novecento e viene coniato nelle cancellerie europee per disegnare l’instabilità politica dell’area balcanica (cfr. Ferraccioli e Giraudo 2013: 212). Nell’arco di breve tempo il termine comincia ad essere utilizzato nel linguaggio politico in relazione ad altri contesti geografici, per indicare una situazione che riproduceva quel genere di processi. Inoltre, si diffonde anche il suo uso traslato, addirittura offensivo e presto diventa “sinonimo di regressione al tribale, al passato, al primitivo, al barbarico” (Todorova, 2002: 17). In seguito alle guerre degli anni Novanta del Novecento che hanno sconvolto e frammentato i paesi sul territorio della ex-Jugoslavia, il termine si è rivelato particolarmente vivo e dinamico, anche fuori dell’ambito del linguaggio politico. Così, passando dal significato originale di ‘disintegrazione territoriale’ e ‘instabilità politica’ oggi lo troviamo nel significato di: a) ogni tipo di separazione o disintegrazione (‘balcanizzare la Gran Bretagna’), b) innalzare delle barriere per rinchiudersi dentro i confini statali (‘balcanizzazione del mercato finanziario europeo’), c) sperperare, sgocciolare (‘balcanizzazione dell’educazione’), d) formazione di gruppi isolati (‘cyberbalcanizzazione’), e) banalizzare, semplificare (‘balcanizzazione della liturgia’) ed altri. Senza entrare nella complessa questione geopolitica della denominazione e delimitazione dei Balcani e avvalendosi dell’analisi del contenuto, questo contributo sarà incentrato sull’analisi del lessico e del contesto discorsivo in cui le parole in questione sono comunemente usati nella stampa italiana. Saranno selezionati gli esempi effettuando una ricerca basata sulla parola-chiave ‘balcanizzare’ e i suoi derivati (verbali ‘balcanizzarsi’, sostantivali ‘balcanizzazione’ e aggettivali ‘balcanizzato/a/i/e’) per riscontrarne la presenza e i significati che si sono profilati negli ultimi decenni. Lo scopo è quello di cogliere, attraverso gli esempi raccolti, alcuni contesti e alcuni processi dove questi vocaboli si vanno a collocare e di osservare soprattutto i loro usi determinologizzati., This work will reflect on the (re)birth and the extension of the semantic field of the term ‘balkanize’ and its derivatives in contemporary Italian language. Many lexical elements that arise as terms within a specific sector, in this case political discourse, later extend its usage, usually by an extension of meaning, i.e. they undergo “the process of determinologization” (Meyer e Mackintosh 2000: 112). The term ‘balkanize’ dates back to the beginning of the 20th century and was coined in chancelleries of Europe denoting the political instability of the Balkans (see: Ferraccioli e Giraudo 2013: 212). Shortly afterwards, the term comes to be used in the language of politics, in reference to other geographical contexts, indicating a situation that recreated the same/similar type of political processes. Furthermore, it spreads in its metaphorical, offensive usage and quickly becomes “a synonym for a reversion to the tribal, the backward, the primitive, the barbarian” (Todorova, 2002: 17). Following the wars in the nineties that threw in disarray and fragmented the countries of ex-Yugoslavia, the term was revealed to be particularly prolific and dynamic, even outside political language. Besides its original meaning of ‘territorial disintegration’ and ‘political instability’, today we find the word as having additional meanings: a) every type of separation or disintegration (‘to balkanize Great Britain’), b) erecting barriers in order to confine oneself to state borders (‘balkanization of European financial market’), c) to squander, to drain of something (‘balkanization of education’), d) formation of isolated groups (‘cyberbalkanization’), e) to trivialize, to simplify (‘balkanization of liturgics’) and others. Without going into the complex geopolitical questions of naming and marking the borders of the Balkans and by using the method of content analysis, this contribution will be aimed at the analysis of the commonly used lexis and discursive context in Italian press that include these words. A selection of examples will be analyzed based on the key-word ‘to balkanize’ and its derivatives (verb ‘to balkanize itself’, noun ‘balkanization’ and adjective ‘balkanized’) in order to observe the presence and the meanings that have been outlined in the last decades. The scope of this research is to understand, through examples, some contexts and processes in which these words are placed and especially to observe their determinologized usage. Ovaj se rad bavi promišljanjem o (ponovnoj) upotrebi i proširenju semantičkog polja termina 'balkanizirati' i njegovih izvedenica u suvremenom talijanskom jeziku. Mnogi elementi leksika koji nastaju kao termini određenog specijaliziranog jezika, u našem slučaju političkog diskursa, učestalom upotrebom u svakodnevnom jeziku mijenjaju, uglavnom proširuju značenje, tj. prolaze kroz „proces determinologizacije“ (Meyer e Mackintosh 2000: 112). Pojam 'balkanizirati' nastao je početkom 20.-og stoljeća u europskim uredima i u početku se odnosio na politička previranja na područja Balkana (v. Ferraccioli e Giraudo 2013: 212). U kratkom vremenu, pojam se počinje koristiti u političkom jeziku i u odnosu na druge zemljopisna područja opisujući situacije koje su stvarale istu ili sličnu vrstu političke nestabilnosti. Nadalje, pojam se širi i u prenesenom, uvredljivom značenju, te ubrzo postaje “sinonim za povratak na plemensko, nazadno, primitivno, barbarsko” (Todorova 2002: 17). Nakon ratova koji su devedesetih godina prošlog stoljeća pogodili i podijelili zemlje bivše Jugoslavije, riječ se pokazala vrlo živom i dinamičnom, pa se njezina upotreba širi i izvan političkog jezika. Polazeći tako od prvotnog značenja 'dezintegracije teritorija' i 'političke nestabilnosti', danas nailazimo i na sljedeća značenja: a) svaki oblik odcjepljenja i dezintegracije ('balkanizacija Velike Britanije'); b) podizanje barijera s ciljem zatvaranja unutar državnih granica ('balkanizacija europskog financijskog tržišta'); c) rasipati, usitniti (balkanizacija obrazovanja'); d) formiranje izoliranih skupina ('cyber-balkanizacija'); e) banalizirati, pojednostaviti ('balkanizacija liturgije') i druga. Ne ulazeći u složena geopolitička pitanja imenovanja i razgraničenja Balkana, te koristeći metodu analize sadržaja, ovaj je doprinos usmjeren na analizu leksika i konteksta u kojem se ta riječ najčešće koristi u talijanskim novinama. Primjeri će biti odabrani polazeći od ključne riječi 'balkanizirati' i njezinih izvedenica (glagolska 'balkanizirati se', imenska 'balkanizacija' i pridjevska 'balkaniziran/a/i/e') da bi se provjerila prisutnost i značenja koja su nastala posljednjih desetljeća. Cilj je, koristeći se prikupljenim primjerim, uočiti neke kontekste i procese u kojima se ove riječi pojavljuju, s posebnim naglaskom na njihovoj determinologiziranoj upotrebi.