Search

Terminal dönem hastaları için palyatif bakım, pek çok ülkede tartışılıp ülkelerin sosyal sağlık politikalarında yer alırken Avrupa'da sadece Benelüx ülkeleri, ötanaziye izin veren yasalar benimsediler. Hollanda Ötanazi Yasası, 12 yaş ve üzeri yetkin minörlere de bu izni vermekteyken Belçika; 2002 Ötanazi Yasası sadece yetişkinlere izin vermekteydi. Hollanda 2005'den itibaren yasalaşma olmaksızın bir aktif neonatal ötanazi prosedürü olan Groningen Protokolü'nü sağlık politikalarına dahil etmiştir. Belçika, 2014'de Ötanazi Yasası revizyonuyla yaş sınırı olmaksızın karar kapasitesi olan çocuklara da bu izni verecek şekilde yasa kapsamını genişletmiştir. Tıp; iyileştirmeyi, tedavi etmeyi, kötü sağlık koşullarını gidermeye yönelik yöntem ve teknoloji geliştirmeyi amaç edinen, kendi ahlaki sınırları olan bir meslektir. Yetişkin aktif ötanazisi, pek çok ahlaki çerçeve açısından doğru bulunmaz sorgulanırken; bu iki ülkedeki yasalar ve düzenlemeler yenidoğan ve çocuklar gibi savunmasız grupları kapsayacak şekilde genişlemeye başlamıştır. Groningen Protokolü ve Belçika'nın çocukları da Ötanazi Yasası kapsamına alması sebebiyle konu, güncel hale gelmiş; tartışmalara konu olmuştur. Tezin amacı; Belçika ve Hollanda'nın pediatrik aktif ötanazi politikalarının ahlaki meşruiyetini irdeleyen 2005-2017 yılları arasında literatürde yeralmış argüman bazlı makalelerde gerekçelendirmede kullanılan etik kavram ve argümanları belirlemektir. Araştırma zeminini; literatür taramasıyla belirlenen 24 makale oluşturmuştur. İki ülkedeki söz konusu politikayı ahlaken meşru bulanların ve bulmayanların savunmada kullandıkları argümanlar, deskriptif yöntem kullanılarak tanımlanmıştır. Tartışmalarda kullanılan argümanlar, açık şekilde dört tıp etiği ilkesiyle ilişkili görülmüştür. Tartışmalarda; özerklik, kapasite, entelektüel kapasite, karar verme kapasitesi, kararın ağırlığı, bilgilendirilmiş onam, kendini belirleme, hassaslık, baskı, en faydalı olma, katlanılamaz acı, tıbbın iyileştirme amacı, ölümün zarar olup olmadığı, zarar kavramı, tıbbi özen ve hekim sorumluluğu, yaşam kalitesi, palyatif bakım, kaygan zemin etkisi, ayrımcılık, tutarlılık argümanları temellendirmede kullanılmıştır.Anahtar Kelimeler: Pediatrik ötanazi, Belçika, Hollanda, Etik Gerekçelendirme,Argüman While palliative care for terminal-term patients has been included in countries' social health policies by being discussed in many countries, only the Benelux ones in Europe adopted laws allowing euthanasia. While the Dutch Euthanasia Act has also granted permission to competent minors aged 12 and over, the 2002 Belgium Euthanasia Act only allowed adults. The Netherlands has incorporated the active neonatal euthanasia procedure of groningen protocol into health policies without enactment since 2005. Belgium expanded the scope of the law in such a way to allow children with decision-making capacity without any age limit togather with the revision of the Euthanasia Act in 2014. Medicine; is a profession with its own moral boundaries that aims to treat, heal, and develop methods or technologies to correct poor health conditions. While adult active euthanasia is questioned in terms of many moral frameworks; the laws and regulations in these two countries began to expand including vulnerable groups such as newborns and children. Because of the Groningen Protocol and Belgium also included children under the Euthanasia Law, the issue became current and subject to debate. The purpose of the thesis is to determine the ethical concepts and arguments used in justification of the argument based articles in the literature between 2005 and 2017, which examined the moral legitimacy of active pediatric euthanasia policies of Belgium and the Netherlands. The research base is consisted of 24 articles determined by the literature survey. The arguments used in the defense of those who morally accepted the policy in the two countries and those who did not were defined using the descriptive method. The arguments used in the discussions were clearly associated with the four principles of medical ethics. Autonomy, capacity, intellectual capacity, decision-making capacity, decision weight, informed consent, self-determination, sensitivity, pressure, being the best interest, unbearable suffering, aim of improvement of medicine, whether the death is the harm or not, the concept of harm, medical care and physician responsibility, life quality, palliative care, slippery slope effect, discrimination, consistency were used in constructing arguments.Key Words: Pediatric euthanasia, Belgium, Netherlands, Ethical Justification,Argument 214

Bu çalışmamızda Dünya ötanazi tarihi incelenmiş, özellikle 1933-1945 NaziAlmanyası'nın ötanazi tarihindeki menfi etkisi üzerinde durulmuştur. Nazilerinişledikleri insanlık suçlarının, ötanazi adı altında sürdürülmüş ve gizlenmiş olsa dahi,gerek niyet, gerek uygulama olarak ötanazi ile bir ilgisinin olmadığı tespit edilmiş, bunedenle bu karanlık devirin ötanazi tarihinden çıkarılması teklif edilmiştir. Nazilerinırkçılık ve `üstün insan` tezleri başka şekilde günümüze kadar kimi tıbbi-sosyaluygulamaları belirlemiş olmakla beraber bu başka bir araştırma alanıdır, konumuzla birilgisi yoktur.2. Dünya Savaşı'ndan sonra ötanazi hakkı mücadelesi tüm ülkelerde hızını kesmedensürmüş, birçok Batılı ülkede bu hakların tanınmasıyla sonuçlanmıştır. Ancak Belçika veHollanda gibi ülkelerde uygulamaların amacı aştığı ve cinayet soruşturmalarına konuolduğu da görülmüştür.Türkiye'de ise, ötanazi hakkı tanınmamış, din ve devletin resmi temsilcilerince bu konutamamen dışlanmış ve mahkum edilmiş olmakla beraber, çok sayıda ümitsiz hastanınkendini öldürdüğü ve bu trendin arttığı tespit edilmiştir. Bu insanlar bazan vahşice ölümyöntemlerine dahi başvurabilmektedirler.Genelde tıbbi etik sorunlara, özelde ise ötanazi ile ilgili sorunlara yaklaşımda Dr.Joseph Fletcher'ın `durum etiği` felsefesi bir usul olarak önerilmiş, kökleriniHıristiyan ahlakından alan bu felsefenin Türk - İslam kültüründe karşılıkları olupolmadığı incelenmiştir.Sonuç olarak çalışmamız, ötanazi konusunda bir karar telkin etmemiş, ancak kişininkendi hayatı üzerine vereceği karara saygı gösterilmesi gerektiğini vurgulamıştır. This study tries to analyse the global history of euthanasia, stressing the 1933-1945Nazi Germany's distorting effects in it. The Nazi atrocities, perpetuated under the nameof `euthanasia` have nothing to do with it regarding the objectives and the practice.Therefore, we propose to exempt the dark age of Nazism from the history of euthanasia.The Nazi racist ideology and the `supreme race` thesis may have inspired certainmedical research and practice in post war years, but they are subjects of another study;we leave them out for now.After World War II , the quest for freedom for euthanasia has continued resulting inchange of laws granting euthanasia rights in many Western countries. In some countrieslike Belgium and the Netherlands, euthanasia practices sometimes surpassed theirboundaries resulting in criminal investigations for murder. In Turkey, there is no rightfor euthanasia; state authorities and religious authorities have condemned and outlawedits practice. Yet we see, that many terminally ill people kill themselves, and this trend ison the rise. Sometimes, these people even apply savage methods to kill themselves.For an approach to bioethical problems in general and ethical problems concerningeuthanasia in particular, this study proposes Dr. Joseph Fletcher's `situation ethics` as amethod. Situation ethics is based on Christian ethics, so we also made an inquiry, if wecan also obtain an ethical basis in the Turco -Islamic culture for this philosophy.As a result, this study doesn't imply a clearcut ethical decision on euthanasia, but itstresses the importance to honor one's own decision on one's own life. 277

The aim of this PhD thesis was to evaluate the knowledge, attitudes and practices of emergency medical physicians of university hospitals in Ankara on the management of violence against women from the perspective of medical ethics in order to provide practical information to contribute to the management of violence in emergency departments. Qualitative research method was used. The study population consisted of physicians of the Emergency Medicine Departments of seven university hospitals providing emergency medical specialty training in Ankara. The study sample consisted of 35 physicians. In-depth interviews were conducted and recorded individually. At certain times of the day and in accordance with certain themes, observations were made, and notes were taken in the emergency departments where the participants worked. Data were analyzed to develop themes and sub-themes related to participants' knowledge, attitudes and practices. The results showed that special approaches based on medical ethics were needed for the management of violence against women in the field of emergency medical care. In the light of research findings and national and international literature, this thesis proposed a case management model regarding medical ethics and medicine for the management of violence against women in the field of emergency medical care. 1. GİRİŞ 2. GENEL BİLGİLER 2.1. Şiddetin Tanımı 2.2. Toplumsal Cinsiyet Temelli Şiddet 2.3. Şiddeti Anlayabilme 2.3.1. Şiddeti Anlamada Ekolojik Model 2.3.2. Güç ve Kontrol Çemberi Modeli 2.3.3. Stockholm Sendromu 2.3.4. Şiddetin Normalleştirilmesi 2.4. Kadına Yönelik Şiddet Türleri 2.4.1. Fiziksel şiddet 2.4.2. Cinsel şiddet 2.4.3. Psikolojik/duygusal şiddet 2.4.4. Ekonomik şiddet 2.4.5. Kadının Yaşam Evrelerine Göre Maruz Kaldığı Şiddet Türleri 2.5. Şiddetin Kadın Sağlığı Üzerindeki Etkileri 2.6. Kadına Yönelik Şiddet ve Sağlık Sisteminin Rolü 2.7. Kadına Yönelik Şiddet Olgularına Sağlık Hizmeti Sunumunda Rehber İlkeler 2.7.1. İnsan hakları temelli yaklaşım 2.7.2. Şiddet Gören Kadın Merkezli Yaklaşım 2.7.3. Bakım Kalitesi Temelli Yaklaşım 2.7.4. Tıp Etiği Temelli Bakım Yaklaşımı 2.8. Kadına Yönelik Şiddet Olgularında Acil Servislerin Rolü 2.9. Kadına Yönelik Şiddete İlişkin Acil Tıp Hekimlerinin Sahip Olması Gereken Özellikler 2.10. Kadına Yönelik Şiddet Olgu Yönetiminde Acil Tıp Uygulama Örnekleri 2.10.1. Uluslararası Uygulama Örnekleri 2.10.2. Ulusal Uygulama Örnekleri 2.11. Tıp Etiği ve Acil Tıp Etiği 2.11.1. Tıp Etiği 2.11.2. Acil Tıp Etiği 2.12. Acil Tıp Uzmanlık Eğitimi 2.12.1. Acil Tıpta Etik Eğitimi 2.12.2. Acil Tıpta Kadına Yönelik Şiddet Eğitimi 3. GEREÇ ve YÖNTEM 3.1. Araştırmanın Amacı 3.2. Araştırmanın Yöntemi 3.3. Araştırmanın Yapıldığı Yer ve Özellikleri 3.4. Araştırmanın Evren ve Örneklemi 3.5. Araştırmanın Veri Toplama Araçları 3.6. Araştırmanın Ön Uygulaması 3.7. Araştırmanın Uygulaması 3.8. Araştırma Verilerinin Analizi 3.9. Araştırmanın Sınırlılıkları 3.10. Araştırmanın Etik Boyutu 4. BULGULAR 4.1. Sosyo-Demografik Bulgular 4.2. Bilgi Sorularına İlişkin Bulgular 4.3. Tutum Sorularına İlişkin Bulgular 4.4. Uygulama Sorularına İlişkin Bulgular 4.5. Gözlem Notlarına İlişkin Bulgular 5. TARTIŞMA 5.1. Acil Tıp Hekimlerinin Sosyo-Demografik Özellikleri ve Kadına Yönelik Şiddet 5.2. Acil Tıp Hekimlerinin Kadına Yönelik Şiddet Konusundaki Mesleki Bilgileri 5.2.1. Acil Servis Hekimlerinin Lisans Dönemi Etik Eğitimi 5.2.2. Kadına Yönelik Şiddet Türleri 5.2.3. Kadına Yönelik Şiddetin Nedenleri 5.2.4. Kadına Yönelik Şiddetin Olumsuz Sağlık Sonuçları 5.2.5. Kadına Yönelik Şiddetin Belirtileri 5.2.6. Şiddet Gören Kadının Özellikleri 5.2.7. Acil Serviste Kadına Yönelik Şiddet Tespitinde Yapılması Gerekenler 5.2.8. Acil Servislerde Şiddet Gören Kadınlarla İletişim Engelleri 5.2.9. Acil Servislerde Kadına Yönelik Şiddetle Mücadelede Engeller 5.2.10. Acil Servis Hekimlerinin Kadına Yönelik Şiddet Eğitimi Eksikliği 5.2.11. Acil Servislerde Karşılaşılan Şiddetin Yönü 5.2.12. Acil Servislerdeki Kurum Olanakları 5.2.13. Acil Servislerin İhtiyaçları 5.2.14. Kadına Yönelik Şiddetle Mücadelede Yapılması Gerekenler 5.3. Tutum Sorularına İlişkin Bulgular İle İlgili Tartışma 5.3.1. Acil Tıp Hekiminin Kadına Yönelik Şiddete Bakışı 5.3.2. Acil Tıp Hekiminin Kadına Yönelik Şiddet Olgusuna Yaklaşımı 5.3.3. Acil Servislerde Kadına Yönelik Şiddet Olgularında Nitelikli Hizmet Sunumu 5.4. Uygulama Sorularına İlişkin Bulgular İle İlgili Tartışma 5.4.1. Kadına Yönelik Şiddet Olgusuna Yaklaşımda Acil Hekiminin Rolü 5.4.2. Acil Hekiminin Şiddet Gören Kadınla İletişim Kurması 5.4.3 Acil Hekimlerinin Kadının Özerkliğine İlişkin Uygulamaları 5.4.4. Acil Hekimlerinin Rıza Göstermeyen Kadına Yaklaşımı 5.4.5. Acil Serviste Şiddete Uğradığını Gizleyen Kadına Yaklaşım 5.4.6. Acil Serviste Şiddete Uğrayan Kadın İle Görüşme Sürecinde Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar 5.5. Gözlem Notlarına İlişkin Bulgular İle İlgili Tartışma 5.5.1. Acil Servislerin Fiziksel Ortamına İlişkin Sorunlu Noktalar 5.5.2. Acil Servis Ortamının Sosyal Boyutuna İlişkin Sorunlu Noktalar 5.5.3. Acil Servis Ortamında Oluşan Etkileşimlere İlişkin Sorunlu Noktalar 5.5.4. Acil Servis Ortamında Konuşulan Dile İlişkin Sorunlu Noktalar 5.5.5. Acil Servislerle İlgili Genel Değerlendirmelere İlişkin Sorunlu Noktalar 6. SONUÇ ve ÖNERİLER Bu doktora tez çalışması, acil tıp alanında çalışan hekimlerin kadına yönelik şiddet olgu yönetimlerine ilişkin bilgi, tutum ve uygulamalarını tıp etiği açısından değerlendirmek ve araştırma sonucunda elde edilen veriler doğrultusunda acil servislerde şiddet olgu yönetimine katkı sunacak pratik bilgiler ortaya koymak amacıyla yapılmıştır. Bu çalışmada niteliksel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini Ankara ilinde acil tıp uzmanlık eğitimi veren yedi üniversite hastanesinin Acil Tıp Anabilim Dallarında çalışan hekimler oluşturmaktadır. Araştırmaya toplam 35 hekim katılmıştır. Her bir hekimle birebir derinlemesine görüşme yapılmış ve yapılan görüşmelerin sesli kaydı alınmıştır. Ayrıca görüşme yapılan hekimlerin çalıştığı acil servislerde günün belirlenen saatlerinde belirlenen başlıklara uygun olarak gözlem yapılmış ve gözlem notları tutulmuştur. Elde edilen veriler çözümlenmiş ve analiz edilmiştir. Verilerin analizleri sonucunda hekimlerin bilgi, tutum ve uygulamalarına yönelik bağlam, tema ve alt temalardan oluşan bulgular elde edilmiştir. Verilerin yorumlanması sonucunda acil tıp alanında kadına yönelik şiddet olgu yönetimi sürecinde tıp etiğini temel alan özel yaklaşımların gerekliliği ortaya çıkmıştır. Sonuç olarak, araştırma bulguları ve ulusal/uluslararası literatür ışığında acil tıp alanında “tıp etiği açısından” ve “tıbbi açıdan” kadına yönelik şiddet olgu yönetim modeli önerilmiştir.

Bu tez, Filles de la Charité (Hayırseverlik Kızları) ismiyle anılan Fransız Katolik rahibelerin 1839 ve 1918 yılları arasında İstanbul'da vermiş oldukları sağlık hizmetlerini konu etmektedir. Çalışma için Başbakanlık Osmanlı Arşivleri belgeleri ve cemaatin yıllıkları olan Annales de la Congrégation de la Mission'un ilgili tarihlerdeki sayıları birincil kaynak olarak kullanılmış; toplumsal cinsiyet, misyonerlik, hayırseverlik ve geç Osmanlı tarihine ilişkin literatür temel alınmıştır.Çalışma, 19. Yüzyıl'da İstanbul'da pek çok önemli sağlık kurumunda bulunmuş olmalarına karşın çok az sayıda yayında varlık göstermiş olan cemaat rahibelerinin faaliyetlerinin detaylı bir incelemesini sunmayı ve kadın misyonerler ile Osmanlı İmparatorluğu arasındaki etkileşimlerini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Çalışmada cemaatin Fransa'da kuruluşunu ve Osmanlı topraklarında yayılmasının arka planını oluşturan siyasal, tarihi ve toplumsal etmenler tartışılmakta ve İstanbul'da rahibelerin kurmuş oldukları ya da doğrudan idare etmiş oldukları kurumlara ilişkin elde edilen bilgilere yer verilmektedir. Tezde hastane ve dispanser hizmetlerine odaklanılmakla beraber kimsesiz çocukların bakımı ile eğitim etrafında şekillenen hayır işlerine ilişkin elde edilen veriler de aktarılmıştır.Çalışmada elde edilen veriler; Osmanlı İmparatorluğu'nda sağlık alanındaki ihtiyaçların karşılanabilmesi için kurulan siyasi dengelerin tarihsel ve kültürel kodlarla şekillenmesi açısından değerlendirilmiş ve İstanbul'un yüzyıl boyunca geçirmiş olduğu salgın, doğal afetler ve savaşların sağlık yarattığı acil durumlar sonucunda rahibelerin hem kendi kurumlarında hem de kendi kurumlarının haricinde pek çok geçici ve sabit Osmanlı kurumunda da hizmet vermelerinin Osmanlı yetklileri tarafından gördüğü desteğin boyutları ve sınırları tartışılmıştır. This dissertation studies the health services offered by French Catholic sisters, known as Filles de la Charité, between 1839 and 1918 in Istanbul. For the study, the documents of the Prime Ministry Ottoman Archives and Annals of the community are used as the primary sources. Literature on gender, missionary activities, philanthropy and late Ottoman history are used as secondary sources.The study aims to present a detailed examination of the activities of the sisters, who have been presented rarely in literature despite being present in many important health institutions in the 19th century Istanbul; and to reveal the interactions between women missionaries and the Ottoman Empire. In this study, the political, historical and social factors that constitute the foundation of the congregation in France and their spread in Ottoman lands are discussed; and information about the institutions which the sisters have established or directly managed in Istanbul are included. Although the dissertation focuses on hospital and dispensary services, information on the charitable works based on the care of orphaned children and education are also included.The information gathered in the study is assessed in terms of the political balances shaped by the historical and cultural codes to meet the needs of health in the Ottoman Empire; and the dimensions and limits of the support of the Ottoman administration to the services of the sisters, both in their own institutions and those of the Ottoman state, as a result of the emergencies such as epidemics, natural disasters and wars are discussed. 301

AIDS, HIV enfeksiyonunun neden olduğu şartların bir spektrumudur. Virüs, insan bağışıklık sisteminin zayıflamasına neden olur ve tedavi edilmezse AIDS'e dönüşmesi kaçınılmazdır ve bu toplam bağışıklık sisteminin ölümcül olarak yıkılmasına ve kişinin ölümüne neden olur. Hastalığın tam tedavisi henüz bulunmamış olmasına rağmen, antiretroviral tedavi yaşam kalitesinin iyileştirilmesinde dünya çapında oldukça etkindir. Bununla birlikte, HIV/AIDS, özerklik, gizlilik, zarar vermeme gibi etik kaygıları artıran önemli sosyal ve kültürel sonuçlara sahiptir.Bu çalışma, İstanbul'da yürütülen nitel bir çalışmadan elde edilen kanıtlara dayanarak HIV ile yaşayan insanların algılarına odaklanmayı amaçlamaktadır. Gönüllülerin aydınlatılmış onamı alındıktan sonra görüşmeler ses kaydına alınmıştır. Ses kayıtları daha sonra metne aktarılmış ve katılımcıların görüşmelerinin içeriği sistematik olarak analiz edilmiştir.Sonuçlar, araştırmamız kapsamında, hasta özerkliği bağlamında hastanın bilgilendirilmesi ve onamının alınmasında sorunların yaşanması; hastaların tıbbi olmayan nedenlerle kişisel sağlık verilerinin gizliliğinin korunamaması; eşlerin/partnerlerin bilgilendirilmesinde sorunların varlığı; hastalara yaklaşımda damgalama ve ayrımcılığı düşündüren meselelerin varlığına dair algıları öne çıkarmaktadır. Bu kapsamda, hastanın ve onunla ilgili üçüncü tarafların yararını gözetecek şekilde yapılandırılmış sağlık politikaları, özellikle, hastanın aydınlatılmış onamının uygun biçimde alınmasını ve partner bilgilendirilmesini kurumsallaştıran sağlık hizmetleri kanalıyla dengelenebileceğini savunmaktadır. AIDS is a spectrum of conditions caused by infection with the HIV. The virus induces the weakening of human immunity, if untreated, eventually results in the clinical manifestation of AIDS leading to the fatal breakdown of total immune system and ensuing death. Although the complete cure of the disease has not been discovered yet, antiretroviral treatment is highly indicated, for the improvement of the quality of life. However, HIV/AIDS has social and cultural implications that raise ethical concerns, autonomy, confidentiality, non-maleficence.This study aims to focus on the perceptions of people living with HIV based on the evidence retrieved from a qualitative field study that has been carried out in Istanbul. After obtaining informed consent of the volunteers, the interviews have been recorded on the voice tape. The voice recordings have been transcribed afterwards and the contents of the participants' opinions have been systematically analyzed.In conclusion, the participants perceive some concerns and issues as regards to the patient autonomy, informed consent; to the breach of confidentiality and privacy of the personal health data on nonmedical reasons; to the partner notification suitably; to discrimination in the healthcare setting through their diagnosis and treatment processes. This study argues that the conflict between the respect to patient's autonomy by informed consent and keeping confidentiality and privacy by appropriate partner notification can be resolved through adequate, efficient healthcare policies protecting the beneficence of both the patient and the third parties through institutional partner notification strategies. 158

Tez çalışmasında prenatal tanı sonrası kadınların gebeliğin devamı veya sonlandırılması ile ilgili karar verme sürecinde yaşadıklarını nasıl anlamlandırdıkları üzerine odaklanılmıştır. Bu süreçte; yaşanan sorunların yaşayanlar tarafından dile getirilişi ve onların karar verme deneyimleri tıp etiği açısından analiz edilmiştir. Tez kapsamında biyoetik disiplininin yöntembilgisi çerçevesinde gebeliğin sonlandırılması ile ilgili değersel sorunlar hakkında bilgi üretmek amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda değer, kişi, yaşamın başlangıcı, maternal fetal haklar ve ilgili kavramlar açıklanmaya çalışılmıştır. Çalışma amacına ulaşabilmek için niteliksel alan araştırması olarak yürütülmüştür. Tez çalışmasında gebeliği devam ettirme kararı veren kadınlar ve gebeliği sonlandırma kararı veren kadınlar ile derinlemesine görüşmeler yapılmıştır. Katılımcıların demografik bilgileri yanısıra karar verme sürecine ilişkin deneyim, davranış, bilgi ve duygularını belirlemeye yönelik soru formu hazırlanmıştır. Derinlemesine görüşmelerden elde edilen veriler, tematik analiz yöntemi ile değerlendirilmiştir. Görüşmelerde öne çıkan değersel söylemler, bağlam, ana tema ve alt temalara ayrılmıştır. Elde edilen verilerin değerlendirilmesi sonucunda bir tıp etiği sorunsalı olan gebeliğin sonlandırılması hakkında sürdürülen tartışmalarda temellendirmelere gerekçe olabilecek önemli bazı bilgiler elde edilmiştir. Aynı zamanda çalışmada gebeliğin sonlandırılması kararının kişiye özgü, zor bir karar olduğu, kararda kişisel faktörlerin ve kişinin değersel dünyasının belirleyici olduğu gözlenmiştir.Çalışmada ulaşılan her deneyimin, tüm süreçleri göz önüne alınarak kendine özgü bir etik vaka olarak değerlendirilmesi ve analiz edilmesi, hem konuyla ilgili değer yükünün ortaya konulması, hem de etik tartışmalar için zemin oluşturması açısından önemlidir. Araştırma, bu kapsamda yapılan ilk niteliksel çalışma olması açısından özgün bir çalışmadır.Anahtar Kelimeler: Etik, Gebeliğin Sonlandırılması, Karar Verme Süreci, Prenatal Tanı. The present thesis study has been focused on how the women make sense of what they experience in the decision-making process about continuing or terminating the pregnancy after the prenatal diagnosis. In this process; the expression of the problems experienced by residents, and their decision-making experiences have been analyzed in terms of medical ethics. Within the scope of thesis, it was aimed to create information about the value problems related with terminating the pregnancy within the frame of methodology of bioethics discipline. In parallel with this objective, it was aimed to explain the `value`, `person`, `beginning of life`, `maternal fetal rights` and related concepts.The study was carried out as a qualitative field research in order to achieve the aim of it. During the thesis, in-depth interviews were conducted with women who decided to continue the pregnancy and women who decided to terminate the pregnancy. Besides the demographic data of the participants, the survey form was prepared to determine experience, behavior, knowledge, and emotions regarding the decision-making process. The data obtained from the in-depth interviews were evaluated by thematic analysis method.The prominent discourses in the interviews were divided into context, main theme, and sub-themes. As a result of the evaluation of the data obtained in this process, some important information that can be used as basis for justification in discussions on terminating the pregnancy, which is a problem in medical ethics, were obtained. At the same time, it was also observed that the decision on terminating the pregnancy is a personal and difficult decision and the personal factors and person's world of values play determinant role in this decision.Analyzing each experience as an idiosyncratic ethic case by considering all the processes is important both for revealing the relevant value load and establishing a basis for ethical discussions. The present study is an original study since it is the first qualitative study carried out on this subject. Keywords: Ethics, Terminating the Pregnancy, Decision-making Process, Prenatal Diagnosis 136

Tıpta Adalet İlkesi: İnsan ve Değer Anlayışları Açısından Bir Sorgulama başlığı altında yapılan çalışmanın temel konusu, tıp etiğinde adalet ilkesi, temel savı ise; her adalet anlayışının belirli bir insan ve değer görüşüne dayandığıdır. Bu amaçla, sağlık hizmeti sunumu, tıbbi bakım, tıbbi tanı ve tedavi olanaklarının adil paylaşımı gibi sorun alanları, adalet ilkesinin dayandığı insan ve değer anlayışı bakımından değerlendirilir, klinik olgular temelinde çözüm önerileri getirilerek ele alınır. Bu bağlamda, üç bölümden oluşan tezin ilk bölümünde, ele alınan düşünürlere göre insanın ne olduğu araştırılır ve bu bağlamda düşünürlerin değerden ne anladıkları ayrıntılı olarak incelenir. İkinci bölümde, düşünürlerin hak ve adalet görüşleri, birinci bölümde insan ve değeri hakkında elde edilen görüşleri bağlamında ele alınarak, iki temel hak görüşüne dayandırılır. Üçüncü bölümde, ikinci bölümde ortaya çıkarılan hak görüşlerinin, tıpta adalet ilkesi açısından vakalar üzerinde etik karar verme aşamasında ne tür sonuçlara yol açtığı incelenir. Sonuç bölümünde ise, vakalar üzerinde denenen iki temel hak görüşü, etik karar vericilikte etik tutarlılık sağlama ve ikileme neden olma olanakları açısından karşılaştırılır. The main subject of this study under the title of The Principle of Justice in Medicine: An Inquiry from the Perspective of Human and Value Comprehensions is the principle of justice in medical ethics and the main argument of this study is that every concept of justice based on a certain human and value understanding. For this purpose, problem areas such as health service delivery, medical care, medical diagnosis and fair sharing of treatment possibilities are evaluated in terms of human and value understanding on which the justice principle is based and are addressed by introducing a solution based on clinical facts. In this context, the first chapter of this thesis explores what human beings are, according to the philosophers involved, and examines in detail what they think of value in this context. In the second chapter, the opinions of the philosophers about the rights and justice are discussed on the basement of their opinions about the human and values which took place in the first chapter and the second chapter bases this thoughts on two fundamental right approaches. In the third chapter, it is examined what kind of consequences the right opinions, being revealed in the second chapter, lead to in the ethical decision making on cases in terms of justice principle in medicine. In the conclusion, two basic rights perspectives on the cases are compared in terms of ethical consistency in ethical decision making and causes of dilemmas. 143

Tıbbi Hata Eğitiminin Hemşirelik Öğrencilerinin Bilgi ve Tutumlarına EtkisiTıbbi hataların azaltılması ve hasta güvenliğinin sağlanması hemşirelik bakım kalitesinin yükseltilmesinde önemli göstergelerdendir. Tıbbi hataların azaltılabilmesi için eğitimlere geleceğin hemşireleri olan öğrencilerden başlamak ve meslek hayatlarında da hizmetiçi eğitimlerle eğitimin devamlılığını sağlamak gerekir. Bu çalışma, hemşirelik öğrencilerine verilen tıbbi hata eğitiminin öğrencilerin bilgi ve tutumlarına etkisini değerlendirmek amacıyla planlanmıştır. Eğitim ile öğrencilerin klinik uygulamalar esnasında yaşadıkları ve neden oldukları hataları azaltmak, öğrencileri tıbbi uygulama hatalarının hukuki ve etik boyutu hakkında bilinçlendirmek ve öğrencilerin bu konuda farkındalıklarını arttırmak amaçlanmıştır.Bu araştırmada öntest-sontest tek gruplu yarı deneysel yöntem kullanılmıştır. Çalışmanın evrenini Düzce Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu Hemşirelik Bölümü son sınıf öğrencileri oluşturmuştur. Çalışmanın ilk aşamasında hemşirelik son sınıf öğrencileri ile ihtiyaç analizi yapılmıştır. İhtiyaç analizi için ayrıca örneklem seçimine gidilmemiş, veri toplama formu çalışmaya katılmayı gönüllü olarak kabul eden 150 öğrenciye 26-30 Eylül 2016 tarihleri arasında uygulanmıştır (katılım oranı % 80,6'dır). İkinci aşamasında ise ihtiyaç analizinden elde edilen veriler doğrultusunda toplam yedi haftadan oluşan eğitim programı hazırlanmış ve uygulanmıştır. Eğitim için 40 kişilik çalışma grubu oluşturulmuştur. Çalışma grubu gönüllük esasına dayanılarak rastgele örneklem yöntemi ile seçilmiştir. Eğitim öncesi ve sonrasında öğrencilere, kişisel bilgi formu, bilgi testi, vaka formu, Hemşirelikte Tıbbi Hataya Eğilim Ölçeği ve Tıbbi Hatalarda Tutum Ölçeği'nden oluşan öntest ve sontest uygulanmıştır.İhtiyaç analizinden elde edilen verilerin işlenmesinde frekans analizi kullanılmıştır. Eğitim öncesi ve sonrası elde edilen verilerin analizinde ise frekans analizi yanında, Bağımlı Örneklem T Testi, Bağımsız Örneklem T Testi, Pearson Korelasyon katsayısı kullanılmıştır.Çalışmada, öğrencilerin % 85,3'ünün tıbbi hatalarla ilgili eğitim aldığı; eğitim alan öğrencilerin % 54,7'sinin aldıkları eğitimi yetersiz buldukları belirlenmiştir. Eğitim öncesine göre eğitim sonrası Hemşirelikte Tıbbi Hataya Eğilim Ölçeği, Tıbbi Hatalarda Tutum Ölçeği ve bilgi puanı ortalamaları yükselmiştir. Bu artış istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (p

Bu tez çalışmasında, zaman içinde Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal Elkitabı'nda (Amerikan Psikiyatri Birliği) ve Hastalıkların ve İlgili Sağlık Sorunlarının Uluslararası İstatistiksel Tasnifi'nde (Dünya Sağlık Örgütü) ilgili kavramlar arasında kaydedilen geçişkenlikten hareketle, antidepresanların `klinisyenlerin ya da halkın önemli bir bölümü tarafından bilinçsizce, gereksizce, kontrolsüzce ve(ya) endikasyon haricinde kullan(dır)ılışı` bir `kullanım bozukluğu/bağımlılık` olarak konseptüalize edilmiştir. Sonrasında gerçek (klinik) depresyon ile sözde (popüler) depresyon arasında gereken tefrik yapılmıştır. Bulgular bölümünde antidepresan kullanım bozukluğu/bağımlılığı (AKB) olgusunun Türkiye'de ve dünyada gerek psikolojik gerekse fizyolojik tabiatlı örnekleriyle nadir sayılamayacak bir yaygınlıkta var olduğuna işaret eden ampirik veri ve bulgular sunulmuştur. Bu sunum, bir yandan da AKB'yi körükleyen birtakım faktörler saptanarak ve tartışılarak yapılmıştır: hatalı öznel klinik muhakeme kullanımı, antidepresanların sosyal çevre ve medyaca lansmanı, antidepresanların endike sayıldığı hal ve hastalıklar kümesinin klinik kanıta dayanmayan tevessüü ve (bilhassa farmasötikalizasyon suretiyle olmak üzere) medikalizasyon. Yanı sıra, bugünkü AKB tablosuna zemin hazırlamış olan önemli tarihi süreç ve gelişmeler, antikite kadar geriden alınarak tartışılmıştır: depresif bozukluklara yönelik binlerce yıllık etiyolojik ve terapötik plüralizmin 1950'lerden itibaren yerini giderek etiyolojik ve terapötik bir monopoliye –etiyolojide monoaminerjik konsantrasyon hipotezine, tedavide ise antidepresif farmakoterapiye– bırakması. Tartışma bölümünde AKB olgusuna karşı gerek psikiyatristlerce gerekse psikiyatri dışı branşlardan tabiplerce –sağlık profesyonellerince– yapılması gerekenlere dair refleksiyonla birtakım normatif önermeler formüle edilmiştir. Öteki yükümlülük ve kurallarla dengelenmeye açık, prima facie geçerlilik iddiasındaki bu normlar, Beauchamp ve Childress'ın Türkiye dahil birçok ülkede ana akım tıp etiği paradigması haline gelmiş olan kuramlarını örmüş oldukları dört ana normdan, ayrıntılandırma yöntemiyle elde edilmiştir. In this dissertation, `uninformed, undue, uncontrolled and/or off-label use of antidepressants by a considerable portion of clinicians or the people` was conceptualized as a `use disorder/dependence` based on the transition observed in time between the related concepts in Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (American Psychiatric Association) and International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems (World Health Organization). Subsequently the necessary differentiation was made between true (clinical) depression and so-called (popular) depression. In the chapter Findings, empirical data were presented that indicate that the phenomenon of antidepressant use disorder/dependence (AUD) exists in Turkey and the world at a prevalence beyond constituting a rarity, with cases that can be psychological and physiological in nature. This presentation was made together with detection and discussion of several factors fueling AUD: use of erroneous subjective clinical judgment, promotion of antidepressants by social circles and media, expansion of the set of states and conditions for which antidepressants are considered indicated without a basis of clinical evidence, and medicalization (with pharmaceuticalization in particular). In addition, the important historical processes and developments that paved the way for the current situation of AUD were discussed in retrospect starting from as early as antiquity: that the millennia-old etiological and therapeutic pluralism toward depressive disorders be gradually replaced from the 1950s onward by an etiological and therapeutic monopoly—by the monoaminergic concentration hypothesis in etiology and antidepressive pharmacotherapy in treatment modality. In the chapter Discussion, a number of normative propositions were formulated by reflection on what ought to be done by both psychiatrists and physicians from non-psychiatric branches –i.e., healthcare professionals– against the phenomenon of AUD. These norms that claim only prima facie validity and are open to be balanced with other rules and obligations were derived by specification from the four main norms with which Beauchamp and Childress set the framework of their theory that has become the mainstream paradigm of medical ethics in many countries including Turkey. 262

Aşılar küresel düzeyde sağlığın geliştirilmesini sağlayan halk sağlığı uygulamalarının temel taşlarından biridir. Aşıların ve bağışıklamanın tarihi çok eski zamanlara dayanmakla birlikte bu tarihin en başından itibaren aşılara itiraz edenler olmuştur. Aşıların güvenilirliğini, yararlarını ve başarılarını destekleyen kanıtlara rağmen son yıllarda aşı reddi tekrar gündeme gelmiş özellikle çocukluk çağı aşılarına karşı ailelerdeki direnç artış göstermiştir.Çocuğun aşı kararı ilk bakışta ebeveynin vereceği bireysel bir karar gözükmekle beraber diğer kişileri de etkileyen toplumsal bir karardır. Ebeveynin çocuğun üstün yararını düşünerek vermesi gereken aşı kararı çeşitli açılardan toplumdaki diğer kişileri de etkilemektedir. Aşı reddi kararının ilk etkisi aşılama oranlarının düşmesi ve buna bağlı olarak hastalıkların yayılmasını kolaylaştırmasıdır. Sadece aşı olamayan bireyleri değil tüm toplumu etkileyen bu durum özellikle ebeveynlerinin onlar adına karar verdiği çocukları riske atmaktadır.Bir halk sağlığı uygulaması olan aşılar, yüksek bağışıklama oranları ile toplumsal bağışıklığı sürdürmeye çalışırken, toplumun ve çocuğun yararı ile bireysel özerklik kavramları arasındaki çatışma ile karşı karşıya kalmaktadır. Bu tez/bu araştırma ebeveynlerin ve sağlık çalışanlarının aşı reddi konusundaki görüşlerini, tutumlarını ve deneyimlerini öğrenerek bu konudaki etik tartışmaları incelemeyi amaçlamaktadır.Türkiye'de çocukluk çağı aşıları ile ilgili mevcut araştırmaların kantitatif olup aşı reddi konusunu derinlemesine incelemedikleri fark edilmiştir. Bu eksikliği, aşı reddi ile ilgili görüşleri, tutumları ve deneyimleri yansıtan niteliksel bir araştırma ile doldurmak hedeflenmiştir.Bu çalışma çocuklarına aşı yaptırmayı reddeden ebeveynler ve aşı uygulayıcısı sağlık çalışanları üzerinde yoğunlaşmaktadır. Aşı reddi konusunda 19 ebeveyn ve 21 sağlık çalışanı ile niteliksel görüşme yapılmıştır. Bu görüşmeler sonucunda aşı reddi konusundaki görüşlerin çok çeşitli olduğu anlaşılmıştır. Ebeveynlerin aşı reddi kararını vermelerinde onları etkileyen faktörler karmaşık ve değişkendir. Bu faktörler arasında; bilgilendirme eksikliği, yan etkiler, din, politika, sosyal medya gibi çok çeşitli sebeplerden biri ya da birkaçı yer almaktadır. Katılımcı sağlık çalışanları aşı reddi nedenleri hakkında katılımcı ebeveyn / anne-babalar ile benzer faktörleri söylemekle beraber ebeveyn / anne-babalar aşı konusundaki bilgi eksikliğine ve yanlış bilgilendirmeye daha çok vurgu yapmışlardır.Sonuç olarak çocuğun ve toplumun üstün yararının gözetilip hareket edilmesi gereken aşı uygulamalarında etik olarak tartışmalı birçok konu başlığı olduğu fark edilmiştir. Yapılan görüşmeler sonucunda ailelerin aşı konusunda yeterli bilgilendirilmediği anlaşılmıştır. Aşılar konusunda ailelerde artış gösteren kaygıların ve farklı inanışların toplum sağlığı için giderilmesi gerekmektedir. Bu konuda sağlık çalışanlarının ailelerin itirazlarını saygılı bir şekilde dinlemeleri, onlara doğru bilgi vermeleri ve aşı ile ilgili yanlış anlamalarını gidermek için aile eğitimlerine vakit ayırmaları önerilmektedir. Immunisation ranks as one of the 15 most important advances in health care in the last century. Immunisation undoubtedly prevents illness and saves lives. However immunisation is often controversial, at least to the general public in the context of compulsory public policies. Parents have a moral responsibility to care for their children as well as possible, according to their personal beliefs, unless these put their children at serious risk. The common good requires us to acknowledge and protect a public interest in recognising that parents have the primary responsibility for protecting the health and welfare of their children, but also a public interest in ensuring that the welfare of children is not put at risk through parental ignorance, neglect or abuse. We have to balance these two 'social goods', particularly in circumstances in which they conflict. Childhood immunization involves a balance between parents' autonomy in deciding whether to immunize their children and the benefits to public health from mandating vaccines. Ethical concerns about pediatric vaccination span several public health domains, including those of policymakers, clinicians, and other professionals. This master thesis aims to explore the key issues related to ethical aspects of chilhood immunisation and parental rejection putting child's health at stake, as well as the social good. It also draws attention to the need of deeper researches better understanding parents' attitudes in cultural and societal context through sociological qualitative studies. 177

Biyoteknoloji, nanoteknoloji, nörobilim ve genetik mühendisliği gibi alanlardaki gelişmelere baktığımızda, eskiden bilimkurgu olarak gördüğümüz birçok şeyin artık bilimin gerçekleri haline gelişine tanık olduğumuz bir yüzyıl içinde yaşıyoruz. IVF, preimplantasyon genetik teşhis, CRISPR gibi yeni gen düzenleme teknikleri, zeka, kişilik veya bedenin belirli özelliklerini geliştirmek üzere tasarlanmış ilaçlar veya insanların normal sınırlarını aşan protezler, bundan yüz yıl öncesinde tahayyül bile edemeyeceğimiz ancak günümüzde var olan geliştirme teknolojilerinin sadece bir bölümüdür. Başlangıçta hastalıkları tedavi amaçlı tasarlanan bu uygulamalar, sonrasında normal insan yeteneklerinin değiştirilip, geliştirilebileceği fark edilince geliştirme amaçlı olarak kullanılmaya başlanmıştır. Bu bağlamda bu tez çalışmasında `insanı geliştirmeye yönelik uygulamalara karşı ahlaki pozisyonumuz nasıl olmalıdır` sorusuna cevap aranmıştır. Öncelikle hastalık, sağlık gibi temel kavramların yanı sıra geliştirmeye yönelik uygulamaların yaygınlaşmasındaki yadsınamaz rolü nedeniyle medikalizasyon gibi önemli bir kavramın açıklanmasına yer verilmiştir. Konunun ahlaki açıdan değerlendirilmesinde ise normatif analiz yöntemine başvurularak, biyomedikal etik prensipler ile transhümanist ve biyomuhafazakar düşünürlerin argümanları ele alınmıştır. Argümanların analizinde ve gerekçelendirilmesinde prensiplerin yanı sıra ütilitarizm ve Kantiyenizm gibi felsefi kuramlardan yararlanılmıştır. İnsanı geliştirme doğrudan insan üzerinde müdahale şeklinde ve bir kez başladığında geri döndürülmesi imkansız olacağı için, telafisi mümkün olmayan bir mecraya doğru ilerleme olasılığı güçlü görünmektedir. Bu teknolojiler hayatımıza girmek için kapıları zorlarken üzerinde iyice düşünülüp tartışılması elzemdir. Harici uygulamalarda bile teknolojiye bağımlılık çeşitli yönleriyle irdelenip, önlem alınması gereken bir durum olarak karşımızdayken, genellikle dahili ve geri dönüşü olmayan insanı geliştirmeye yönelik uygulamalarda ise bizi en çok kaygılandıran şey, giderek bu teknolojilerin kölesi haline gelip, özerk bireyler olduğumuzu unutma ihtimalimizdir. Bu tehdit ve tehlikeler, son yıllarda iyice artan teknolojiyi düşünmeden kabullenme eğilimini de göz önüne alırsak, görmezden gelinemeyecek kadar önemlidir ve bu kez her zamankinden fazla üzerinde tartışılıp düşünülmelidir. The developments in the fields such as biotechnology, nanotechnology, neuroscience and genetic engineering are a sign that we live in a century in which many things we used to see as science fiction now have become scientific facts. IVF, preimplantation genetic diagnosis, new gene-editing techniques such as CRISPR, drugs designed to enhance intelligence, specific characteristics of body or personality, or prosthetics that transcend the normal limits of human beings are only a part of today's enhancement technologies that we could not have imagined a hundred years ago. Initially designed to treat diseases, these applications have been used for enhancement purposes after the realization that normal human abilities can be changed or improved. In this context, this thesis seeks an answer to the question `how should our moral standing be with respect to human enhancement practices`. Firstly, the important concept of medicalization has been explained due to its undeniable role in the proliferation of enhancement techniques as well as basic concepts such as disease and health. In the moral evaluation of the topic, the normative analysis method is used by discussing the arguments of transhumanist and bioconservative philosophers and biomedical ethical principles. In the analysis and justification of the arguments, philosophical theories such as utilitarianism and Kantianism are used as well as the principles. Since human enhancement is irreversible, it is probable that its effects might be irreparable in the long term. It is essential to carefully consider and discuss these technologies while they are rapidly making their way into our lives. The dependence on technology is a situation that needs to be examined and taken care of even in external applications. However, what is most worrisome concerning human enhancement technologies - which are usually internal and irreversible - is the possibility that we become increasingly the slaves of these technologies and forget being autonomous individuals. These threats are so important that they cannot be ignored, especially given the recent tendency to embrace technology without questioning. This is why, this issue should be discussed now more than ever. 168

Giriş: Olumsuz çalışma koşulları, şiddet, bulaşıcı hastalık salgınları gibi bazı koşullarda sağlık hizmeti sunma yükümlülüğü olup olmadığı Tıp Etiği açısından önemli bir tartışma konusudur. Tezin amacı hizmet sunma yükümlülüğüne dair ileri sürülen argümanları etik açısından sorgulamak, bu savların hangilerinin haklı çıkarılabileceğini analiz etmektir. Gereç ve Yöntem: Tezin amacına yönelik olarak; literatürdeki argümanlar analiz edilmiş, ayrıca son 30 yıldır piyasalaştırılan sağlık hizmetlerinin içine doğan hekim adaylarının düşünce ve tutumlarını öğrenmeye yönelik kesitsel bir araştırma yapılmıştır. Araştırmaya Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde öğrenimini sürdüren 266 intern hekimin tamamı dahil edilmiş, veriler 'Olumsuz Çalışma Koşulları', 'Şiddet', 'Bulaşıcı Hastalık Salgınları' ve 'Kişisel Değerler' başlıklarında toplam 10 senaryodan oluşan bir anket ile toplanmıştır. Literatürde bulunan ve ayrıca hekim adaylarının ileri sürülen argümanlar yaşama hakkı, kişilik hakları, sağlık hakkı, hasta hakları, üreme hakları ve meslek ahlakına göre değerlendirilmiştir. Bulgular: Araştırmaya katılan 222 kişi, 10 senaryo içinde sırasıyla en çok transseksüel hastaya bakma ve gebeliğin isteğe bağlı sonlandırılması senaryolarında yükümlülüğün devam ettiğini belirtmiştir. `Hasta hakları` ve `ayrım yapmama` gerekçeleri ise en fazla sayıda benimsenen gerekçelerdir. Tartışma ve Sonuç: Hizmet sunma yükümlülüğünün sınırları, hastanın hizmete erişimini engellemeyen, sağlık hakkını koruyan ve meslek ahlakı yükümlülükleri ile uyumlu bir şekilde çizilmelidir. Tıbbi girişimde rutin korunmayı sağlayacak malzemelerin eksikliği, bulaşıcı hastalıklar, silahlı çatışma, transseksüel hastaya bakma ve gebeliğin isteğe bağlı sonlandırılması olgularında hekimlerin hizmet sunma yükümlülüğü devam etmektedir. Şiddet ve yanı sıra performansa-dayalı ödeme ve tıbbi girişim için kullanılacak malzemelerin kalitesiz olması gibi ödeme gücüne göre sunulan ve gereksinime karşılık gelmeyen sağlık hizmetlerinde hekimin yükümlülüğü bulunmamaktadır. Introduction: The existence and the limits of duty to care in some certain conditions such as inappropriate working conditions, violence towards healthcare workers, outbreaks is an important contraversial topic in Medical Ethics. The aim of this thesis is examining the arguments in this regards and determine the ones that are justifiable. Methods: To that aim, the arguments in the literature were explored, and a research was conducted among 266 sixth-year medical students in Uludag University School of Medicine, who were born into commercialized healthcare and market rhetorics. Data was gathered by a survey form which includes ten vignettes about 'Inappropriate working conditions', 'Violence towards healthcare workers', 'Outbreaks', and 'Personal values'. The arguments compiled both from the literature and the research was analysed considering the right to live, right to health, personhood rights, patient rights and professional morality. Results: Of all students, 222 of them were participated to the study, and the most supported duty to care was against the transsexual patients and the women seeking abortus for non-medical reasons. 'Patient rights' and 'Non-discrimination' were the most adopted rationales. Discussion and conclusion: The limits of duty to care should be drawn by considering right to health, right to access to healthcare needed and responsibilities derived from professional morality. The duty to care is still valid in the scenarios of lack of protection equipment for providing healthcare, outbreaks, armed conflicts, transsexual patients and women demanding abortus for non-therapeutic reasons. Physicians does not have a moral obligation to care in violence towards healthcare workers, and also in the cases of performance-based payment and low-quality medical supplies which are the results of commercialized healthcare policies. 211

Giriş: Cinsel suçlar, bireyin fiziksel, ruhsal, bilişsel ve sosyal bütünlüğüne ciddi zarar veren ve giderek yaygınlaşan bir olgu haline gelmiştir. İktidarlar, cinsel saldırıları engellemek adına çeşitli hukuki yaptırımlara başvurmaktadır. Bu amaçla dünyadaki bazı ülkelerde olduğu gibi Türkiye'de de kimyasal kastrasyon Temmuz 2016'dan itibaren yasallaşmıştır. Tezin amacı tıbbi, hukuki, politik, ekonomik, pskiko-sosyal alanlardaki tartışmaları meslek değerleri ve hekimin yükümlülükleri kapsamında değerlendirerek cinsel suçlularda kimyasal kastrasyon uygulamasının ilgili Yönetmelikte yer aldığı üzere bir tedavi mi olduğu yoksa toplumsal cinsiyete dayalı, suçun tıbbileştirilmesine ve meşrulaştırılmasına neden olan, hekimi sosyal kontrol sistemine dahil eden bir uygulama mı olduğunu irdelemektir. Gereç ve Yöntem: Araştırma, Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezi Hastanesi'nde (SUAM) görevli 130 akademisyen hekimin katılımıyla gerçekleşmiştir. Veriler anket yöntemi ile toplanmıştır. Anket formu bağımsız değişkenler; tıp etiği ya da deontoloji bilgisi ve kazanımı ile 35 adet likert tipi maddeden oluşmuştur. Araştırma maddeleri, Yönetmelik çerçevesinde literatürde yer alan tıp etiği, hukuk, hekim yükümlülüğü, politik ve ekonomik, psiko-sosyal alanlara özgü tartışmalar temel alınarak hazırlanmıştır. Maddeler tartışmalar ekseninde gruplandırılmış ve temel değişkenler ile maddelerin birbiyle korelasyonu incelenmiştir.Bulgular: Kimyasal kastrasyon uygulamasını bir tedavi yöntemi olarak kabul eden ve etmeyenlerin oranı birbirine yakındır. İyileştirici bulmama oranı ise %73,8'dir. Hekimler kimyasal kastrasyon uygulamasının bir ceza olduğuna katılmaktadır. Hekimin sosyal kontrol sisteminin bir parçası olmasına neden olacağı ve cinsel suçun tıbbileştirilmesi ve meşrulaştırılmasına sebep olacağı savı arasında anlamlı ilişki bulunmaktadır. Uygulamanın tedbir amacının bulunmadığını, maliyetinin devlet tarafından karşılanmaması gerektiğini, her türlü cinsel suçta uygulanmaması gerektiğini düşünmektedirler. Tıbbi açıdan endikasyon öngörüsüyle yaklaşan hekimler kişi onamının gerekliliğini kabul etmektedir. Tartışma ve Sonuç: Kimyasal kastrasyon uygulamasının hukuki açılımı açık ve anlaşılır değildir. Hekimlerin ve yasa koyucuların tedavi kavramından anladıklarının farklı olduğu görülmektedir. Kimyasal kastrasyon bir tedavi olarak uygulanacaksa bilimsel kanıtların olması ve kişinin aydınlatılmış onamının alınması gerekmektedir. Hekimler, onam ve endikasyon temelinde uygulama yaptıkları takdirde tıbbileştirmeden uzak kalabilirler. Yasa koyucu yasal düzenlemelerin sahada işlevsel olup olmadığını göz önüne almalıdır. Cinsel suçlu profili çok çeşitli olabildiğinden sosyal, kültürel etkenlerin göz ardı edilmesi tehlikesi vardır. Anahtar Kelimeler: kimyasal kastraston, cinsel suçlu, tıbbileştirme, tıbbi endikasyon, tıp etiği Introduction: Sexual offenses have become a phenomenon that is seriously damaging the physical, mental, cognitive and social integrity of the individual and becoming increasingly common. The authorities resort to various legal enforcement in order to prevent sexual assaults. For this purpose, chemical castration in Turkey has been legalized since July 2016 as in some countries in the world. The aim of the thesis is to examine whether chemical castration in sex offenders is a treatment as it is in the relevant Regulation or a practice that based on gender, caused medicalization and justification of the crime and incorporates the physician into the social control system with evaluating the discussions in the medical, legal, political, economic, psycho-social areas within the scope of ethical values and the obligations of the physician.Matrial and Methods: The research was conducted with the participation of 130 academic physicians in Uludag University Medical Faculty Health Practice and Research Center Hospital (SUAM). The data were collected by questionnaire. The questionnaire consists of independent variables; knowledge and learning outcome of medical ethics or deontology and 35 likert type items. The research items were prepared on the basis of the discussions specific to the medical ethics, law, physician obligation, political and economic, psycho-social fields included in the literature in the framework of the Regulation. The items are grouped on the axis of discussions and correlations between the items and basic variables were investigated.Results: The rate of accepting chemical castration as a treatment and do not are closed. Rate of not finding the practice as a healer is 73,8%. Physicians agree that the application of chemical castration is a punishment. There is a significant relationship between the argument that physician will be a part of the social control system and that it will lead to the medicalization and legitimization of sexual crime. They think that the purpose of the practice is not to have a precautionary measure, that the cost should not be covered by the state, and that it should not be applied to any sexual crime. Physicians who approach according to the medical indication also accept the necessity of informed consent.Discusion and Conclusion: The legal implication of the chemical castration is not clear. It is seen that what physicians and lawmakers understand about treatment is different. If chemical castration is to be performed as a treatment, it is necessary to have scientific evidence and to get informed consent. Physicians can stay away from medication if they practice on the basis of indication and consent. Legislator should consider whether the legal regulations are functional on the field. Since the sexual offender profile can be very diverse, there is a danger that social and cultural factors can be ignored.Key Words: chemical castration, sex offender, medicalization, medical indication, medical ethics 154

Amaç: Sağlık alanında lider olarak konumlanan sağlık profesyonelleri iletişim yetenekleri sayesinde tanı-tedavi ve bakım sürecinde hizmet kalitesini değiştirebilen kişilerdir. Sağlık profesyonelleri Ahlâki Zekâ denilen ve doğru-yanlış davranışın zihinsel boyutta kavranılması ve anlamlandırması sürecinde Ahlâki Zekâ ve parametrelerini işler hale getirdiklerinde sağlık profesyoneli-hasta iletişiminin istendik noktaya taşınmasını sağlayabileceklerdir. Sağlık profesyonelleri için Ahlâki Zekâ ve yetileri hakkında farkındalık oluşturmak ve bu yetilerin sağlık alanında kullanılmasıyla daha iyi bir çalışma iklimi oluşturmak amacıyla bu araştırmada, C.H. Lawshe metodu kullanılarak Sağlık Hizmetlerinin Sunumunda Ahlâki Zekânın Ölçülmesine Yönelik bir ölçek geliştirilmesi amaçlanmıştır. Kapsam: Yapılan literatür okumaları, alınan uzman görüşleri ve istatistik hesaplamalar sonrasında `Sağlık Hizmetlerinin Sunumunda Ahlâki Zekânın Ölçülmesine Yönelik bir ölçek geliştirilmiş, Eskişehir ili örneğinde uygulanmıştır. Araştırmanın evrenini Eskişehir İlinde bulunan Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi, Eskişehir ilindeki Devlet Hastaneleri, Aile Sağlık Merkezleri ve Eskişehir ilindeki özel hastanelerde hizmet sunan doktor ve hemşireler oluşturmaktadır. 2013 yılı sağlık profesyonelleri sayısı esas alınarak örneklem büyüklüğü hesaplanmış, bu doğrultuda 789 kişiye ulaşılmıştır.Yöntem: Kapsam Geçerlilik Oran ve İndeks hesaplamaları sonrasında 77 madde olarak oluşturulan ölçek 789 kişiye uygulandıktan sonra yapılan Açıklayıcı ve Doğrulayıcı Faktör analizi sonuçları sonrasında 47 madde ile son halini almıştır. Cronbach's Alpha değeri 0,966 olarak bulunan ölçeğin; `Eşitlik`, `Empati`, `Ahlâki Zekâ`, `Adalet`, `Hoşgörü`, `Kişisel Kontrol`, `Nezaket` olmak üzere yedi boyutu belirlenmiştir. Sonuçlar: Yaş ortalaması 36,44±9,52, olan sağlık profesyonellerinin 517'isi (%65,5) kadın, 272'isi (%34,5) erkek, 538'i (%68,2) evli, 485'i (%61,5) çocuk sahibi, 552'sinin (% 70,0) gelir düzeyi iyi ve üstüdür. Sağlık Profesyonellerinin 653'ü (%82,8) Eskişehir Kamu hastaneleri, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sağlık Uygulama ve Araştırma Hastanesi ve Aile Sağlık Merkezlerinde görev yapmakta, 352'si (%44,6) on yıl ve daha az mesleki deneyime sahiptirler. Bu araştırmada, Ahlâki zekâ ve parametrelerine tüm katılımcıların cinsiyet ve sağlık kurumlarından hizmet alan yakınlarının olup olmaması durumları fark etmeksizin duyarlı oldukları belirlenmiştir. `Çocuk sahibi olanlar`, `özel kurum`da çalışanlar ve `çalışma süreleri` fazla olanların `Eşitlik` boyutuna daha hassas, `bekâr-evli` ve `bekâr-eşinden ayrılmış` olanlar ve `nöbet sayısı`nın çok olması durumları ile `yaş grupları`na göre gruplamada `Eşitlik` boyutu skorlarında istatistiksel olarak farklılıklar bulunmuştur. Günlük çalışma saatlerini 8 veya üstü saatler arasında belirten kişilerde ise nezaket skorları istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur. Eşitlik, Empati, Ahlâki Zekâ, Adalet, Hoşgörü, Kişisel Kontrol, Nezaket yetilerinin hayata geçirilmesi insan onuruna saygıyı, haklar ve onur üzerine yeterince ihtimam sağlanmasını kolaylaştıracaktır. Anahtar Kelimeler: Ahlâki zekâ, sağlık profesyonelleri, Lawshe Metodu Objective: Health professionals positioned as leaders in the field of health care are able to change the quality of service in the diagnosis, treatment, and care process through their communication skills. Health care professionals will be able to move health care professional-patient communication to the desired point, provided that they make moral intelligence and its parameters functional in the process of understanding and making sense of right and wrong behaviour at the mental dimension. The purpose of this study is to develop a scale for measuring Moral Intelligence in the Presentation of Health Care Services by using the method developed by C.H. Lawshe, in order to raise awareness about the moral intelligence and competence for health professionals and to use these qualities in the health care field to create a better working climate.Scope: As a result of the literature review, experts' opinions and statistical calculations; a scale has been developed in order to measure the Moral Intelligence in the Presentation of Health Care Services, and has been applied in Eskişehir, Turkey. The population of the research is covers the doctors and nurses who work in the Training, Research and Application Hospital of Eskisehir Osmangazi University, State Hospitals, Family Healt Centres, and private hospitals in Eskişehir. The sample size has been calculated based on the number of health care professionals in 2013 and accordingly, 789 health care professionals answered the questionnaire.Materials and Methods: Following the calculations of Content Validity Ratio and Content Validity Index, the scale included 77 items. After applying it to 789 participants, with subsequent exploratory and confirmatory factor analysis, the scale has been given its final form with 47 items. The scale's Cronbach's Alpha value has been determined as 0.966. The scale has seven dimensions, and each of them have been defined as `Equality`, `Empathy`, `Moral Intelligence`, `Fairness`, `Tolerance`, `Self Control`, and `Kindness`.Results: The average age of the health care professionals is 36.44±9.52. While 517 of them (65.5%) are female, 272 of them (34.5%) are male. 538 of them (68.2%) are married, 485 (61.5%) have children, and 552 of the participants (70.0%) have a good and higher income level. 653 (82.8%) of them work in the State Hospital of Eskişehir, the Training, Research and Application Hospital of Eskişehir Osmangazi University, and Family Health Centres. 352 of them (44.6%) have professional experience for ten years or less. It has been determined that all participants have been sensitive to moral intelligence and their parameters, irrespective of gender and whether their relatives have been served by health care institutions. Health care professionals who have children, work in private hospitals, and work overtime have been determined to be more sensitive to the dimension of `Equality`. Statistically significant differences have been found within the scores of `single-married`, `single-divorced`, and `number of night shift-age` groups in the `Equality` dimension. The Kindness scores have been found to be statistically significant in those, whose working hours are between 8 and more.Conclusions: As dimensions of this study, Equality, Empathy, Moral Intelligence, Fairness, Tolerance, Self-Control and Kindness will make it easier to be respected for the honour of humanity and consideration to rights and dignity.Key words: Moral Intelligence, healthcare professionals, Lawshe Method 227

Hali hazırda uygulama sahası bulan Sağlıkta Dönüşüm Programı, tıpta adalet ilkesi açısından 2003-2013 verileri göz önüne alınarak incelenmiştir. Çalışmamız ülkedeki tüm bireyleri etkileyen sağlık politikalarının bir etik çerçeveye sahip olması gerektiği vurgusu ön kabulünden hareket etmiştir. Tıpta adalet ilkesi altında sayılan; ihtiyaç, eşitlik, faydacılık ve hakkaniyet ilkelerine göre, dönem başında ve sonunda; hizmet sunumu, finansman, harcama ve sağlık göstergelerinin analizi yapılmıştır. Bahsi geçen adalet ilkesinin altilkeleri çerçevesinde programın başarılı olduğunu söylemek mümkündür. Programın temel felsefesini oluşturan hakkaniyet ilkesiyle göstergelerin genel olarak uyum içinde olduğunu, özellikle ihtiyaç ilkesi çerçevesinde bazı etik tartışma alanlarının oluştuğu ifade edilebilir. Sağlıkta Dönüşüm Programı'nın sosyal adalet yaklaşımı ile de uyumlu olduğu tespit edilmiştir. Bu bağlamda 1961 Anayasası ile ileri sürülen sosyalizasyon söyleminin bu dönemde gerçekleştirilme yönünde olduğu görülür. Program, genel olarak adalet ilkeleri ile uyumlu bir yerde durmasına karşın, birçok etik problemin tartışmasından kaçınarak doğrudan uygulama safhasına geçtiğini de görmekteyiz. Sonuç olarak adalet veya herhangi etik bir ilke etrafında politikaların tartışılması ve belirlenmesi uygulamada doğru ile yanlış arasındaki çizgileri belirlemeye daha çok yardımcı olacağı açıktır. The Health Transformation Program which is currently in practice has been examined by considering 2003-2013 data in accordance with the justice principle. The study was occurred by the presupposition that the emphasis of our health policy, which affects all the individuals in our country, must have an ethical framework. Service delivery, financing, expenditure and health indicators at the beginning and end of the period were analyzed according to the principles of need, equality, utilitarianism, and equity which are the principles of justice in medicine. It is possible to say that the program is successful in the framework of subprinciples of main principles. It can be said that the principle of justice, which constitutes the basic philosophy of the program, is generally in conformity with the indicators, and that some ethical discussion areas, especially within the framework of the requirement principle, are formed. It has been determined that the Health Transformation Program is in line with the social justice approach. In this context, it is seen that the socialization discourse put forward by the 1961 Constitution is in the direction of realization in this period. Although the program generally stays in line with justice principles, we see that many ethical problems have been avoided and not discussed but moved towards directly the implementation phase. As a result, it is clear that the discussion and determination of policies around justice or any ethical principle will be more helpful in determining the lines between right and wrong in practice. 190

Amaç: Çocukluk döneminin bağımlılığından kurtulup kendi kendilerini yönetebilen özerk bireyler olma çabasındaki ergenlerin, ebeveynlerinin ve çocuk cerrahlarının demografik, sosyal ve mesleki özellikleri ile ergenin aydınlatılmış onamı hakkında tutumlarının, deneyimlerinin, tercihlerinin ve beklentilerinin belirlenmesini, dolayısıyla ülkemizde cerrahi tedavide ergenin aydınlatılmış onamı konusunda yaşanan etik sorunların belirlenerek, çözüm yolları ve olası katkı sağlayabilecek bilgilerin üretilmesini hedefledik. Gereç ve Yöntem: 15 Temmuz 2014 – 15 Ocak 2015 tarihleri arasında üç grupla yürüttüğümüz çalışmamıza, Kocaeli ilinde çocuk cerrahisi hizmeti veren 5 hastanede ameliyat olmak üzere yatırılmış, henüz cerrahi girişim yapılmamış 14-17 yaş aralığında olan 91 hasta ergen, 88 onların ebeveyni ve Türkiye Çocuk Cerrahisi Derneği (TÇCD)'ne üye olan 60 çocuk cerrahı katılmıştır. Bulgular: Çalışmamıza katılan ergenlerin %92,3 (n=84)'ü aydınlatılmış onam bilgisi istediği halde sadece %7,7 (n=7)'sine aydınlatılmış onam bilgisi verilmişti. Ebeveynlerin ise %27,6 (n=23)'sı kendilerine aydınlatılmış onam bilgisi verildiğini, ancak bu bilgilendirmenin yeterli olmadığını düşünmekteydi. Ergenlerin %37,4 (n=34)'ü bir ergenin hastalığı ve tedavisi için en iyi kararı kendisinin verebileceğini, %27,5 (n=25)'i ve ebeveynlerinin %62,5 (n=55)'i ise ergen, ebeveyn ve doktorun birlikte karar vermesi gerektiğini belirtmişti. Ergenler gibi ebeveynleri ve çocuk cerrahları da 12 yaş ve üzerinde olan hasta ergenlere bilgi verilmesi gerektiğini belirtirken, ergenin karar verme sürecine dâhil edilme yaşını ergenler ve ebeveynler 15 olarak belirlemişti. Çocuk cerrahları ise mesleki uygulamalarında 15 olan karar verme sürecine dâhil edilme yaşının 14 olması gerektiğini bildirmişti. Sonuç: Bulgularımız, ergenin ve ebeveynlerinin bilgilendirilmesinde ve ergenlerin karar verme sürecine dahil edilmesinde ciddi etik sorunlar olduğunu göstermektedir. Bu etik sorunların çözümü için hekimlere mezuniyet sonrasında da etik eğitimi sağlanmasının yanı sıra başta Sağlık Bakanlığı ve ilgili bakanlıklar olmak üzere ulusal çocuk/meslek derneklerinin/birliklerinin, hatta hastanelerin egenin özerkliğini yükseltmek ve haklarına saygı gösterebilmek adına ergenlerin aydınlatılmış onamı konusunda politikaların ve rehber kuralların oluşturulması önerilmiştir. Object: We aimed at determining the demographic, social and professional characteristics of pediatric surgeons, the parents and the adolescents who is trying to be autonomous individual, who can manage himself/herself by rescuing from childhood period dependence, and experiences, approaches, choices and expectation of adolescent about informed consent, thus we intended to generate knowledge which can provide solution and contribution through determining ethical problems about adolescent informed consent in surgeon treatment in our country.Materials and Methods: We carried out our study with three groups between 15th of July 2014 and 15th of January 2015. The participants were 91 adolescent patient whose ages range 14-17 years and hospitalized in 6 different pediatric surgeon clinics to have an operation in Kocaeli, 88 parents of these adolescent and 60 pediatric surgeon who are members of Turkey Pediatric Surgery Association(TÇCD).Findings: 92.3% (n=84) of the adolescents who participate our study wanted to have informed consent ,but only 7.7% (n=7) of them had informed consent. 27.6% (n=23) of the parents had informed consent but they thought that they were not informed enough. 37.4% (n=34) of the adolescents explained that they can make the best decision about their illness and its treatment, 27.5% (n=25) of them explained that their parents can make the best decision and 62.5% (n=55) of them explained that adolescent, parent and doctor together should make the decision. Like the adolescent, the parents and the pediatric surgeons also said that 12 years and over adolescent patients have to be informed. The adolescents and their parents thought that the age of involving in making decision is 15, the pediatric surgeons suggest that the age should be 14, but, in their professional procedure, it is 15.Conclusion: Our findings show that there are serious ethical problems about the involving adolescent in making decision. For solution of these problems, after graduating, the doctors should have ethic education, and also it is suggested that Ministry of Health and related Ministries, national child/profession associations/unions an deven the hospitals should form policies and guidance of rules about adolescent's informed consent for raising the autonomy of the adolescent and respecting his/her rights. 140

Vicdan, farklı disiplinler tarafından incelenen temel bir kavramdır ve doğru ve yanlış duygusu` olarak tanımlanmaktadır. Sağlık çalışanları etik çatışma durumlarında, doğruyu yanlıştan ayırt etmelerini sağlayarak kendilerini doğru eylemde bulunmaya yönelten vicdan duygusuna başvurabilmekte ve vicdanı bir rehber olarak kabul edebilmektedir.Tıbbi uygulamalar sırasında sağlık hizmetlerine ilişkin yetersiz kaynaklar, artmış iş yükü, hastaların acı çekmesine tanıklık etme gibi nedenlerle hemşirelerin ve hekimlerin etik sorunlarından kaynaklanan değer çatışmalarıyla karşı karşıya kalması ve sağlık çalışanlarının vicdana ilişkin kimi deneyimler yaşaması söz konusu olmaktadır. Sağlık çalışanları, vicdanlarına uygun biçimde davranarak ahlaki bütünlüklerini korumaya çabalamaktadır.Tez kapsamında yer alan araştırma, Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Balcalı Hastanesinde görev yapmakta olan hemşire ve hekimlerin katılımıyla ve vicdan kavramını nasıl algıladıklarını ve gruplar arasında bir fark olup olmadığını belirlemek amacıyla yapılmıştır. Örneklem grubu yaşları 20 ile 48 arasında değişen 152 hemşire ile 114 hekimden oluşmaktadır. Veriler vicdana ilişkin 6'lı Likert tipinde ifadelerin bulunduğu bir anket yardımıyla toplanmış, verilerin analizinde tanımlayıcı istatistik yöntemleri uygulanmıştır.Araştırmamızın sonuçlarına göre her iki meslek grubunun vicdanlarına önem verdiği belirlenmiştir. Yaş ve hizmet süresi arttıkça her iki meslek grubunda da vicdana verilen önem artmaktadır. Hemşireler `vicdanımız bizi kendimize zarar vermememiz için uyarır` ve `istediğim gibi davranamazsam vicdan azabı çekerim` ifadelerini, hekimlerde `vicdanım katıdır` ifadesini daha çok benimsemiştir gruplar arasında vicdan algılamaları açısından istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmaktadır. Hekim ve hemşireler etik kararlar için vicdanlarını rehber olarak görmektedir. Vicdanlarına aykırı davrandıklarında stres yaşamaktadır. Sağlık çalışanlarının vicdanlarını nasıl algıladıkları ve hangi durumlarda vicdana dayanan stres yaşadıklarının belirlenmesi gerekmektedir.Anahtar Sözcükler: Vicdan, Etik Karar Verme, Sağlık Çalışanları, Tıp Etiği Being assessed by various disciplines, the conscience is a fundamental concept and can be defined as the sense of right and wrong. In cases of ethical conflicts, health care professionals may refer to the feeling of conscience and adopt conscience as a guide that enables them to differentiate right from wrong and directs them to act in the right way. During professional setting, prominent conscientious feelings are experienced by healthcare professionals. Because of insufficient healthcare resources, excessive workload and witnessing suffering, nurses and physicians confront some conflict problems emerged as competing ethical values. Healthcare professionals try to preserve their moral integrity by acting in line with their conscience. This study was conducted to determine the views of nurses and physicians worked in Cukurova University Hospital on conscience and to investigate the differences between the two groups. The sample consisted of 152 nurses and 114 physicians aged from 20 to 48 years. Participants completed a self reported questionnaire consisted of demographic information and Likert-6 type items concerning conscience. Descriptive statistics were used for data analysis. While the nurses were more likely to agree with the statement `we cannot avoid the voice of conscience`; the physicians were more likely to agree with `our conscience can give us the wrong signals`. Both groups tended to disagree with the statement `I have to deaden my conscience in order to keep working in healthcare`. Statistically significant positive correlations were found between the age and agreement with the statements `voice of conscience must be interpreted`, `when I follow my conscience, I develop as a human being`. According to the results of this study, it can be concluded that conscience is important for both professional groups. However, there are statistically significant differences between the nurses' and physicians' views on conscience. Key Words: Conscience, Ethical Decision Making, Healthcare Professionals, Medical Ethics 133

`Yetersiz` olduğu hükmüne varılan psikiyatri hastasının olası zararlarındantoplumu korumak amacıyla hastanın kliniğe zorunlu olarak yatırılması; uygulamanındayanaklarını, mahiyetini ve sürecini tartışmalı kılmaktadır. Zorunlu yatışı yapılanhastanın yeterlik değerlendirmesinde esas alınan ölçütlerin kısıtlılığı; özerklik veözgürlük sınırlarının ihlali ve toplumun yararı ile hastanın hakları arasındaki ikilem sözkonusu uygulamayla ilgili başlıca etik sorunları oluşturmaktadır. Bu bağlamda zorunluyatışın salt tıbbi ve etik açıdan değil; hukuki, sosyal ve ekonomik açıdan da sorunlu birparadoks olarak irdelenmesi ve çözüme ilişkin fikirlerin üretilmesi gerekligörülmektedir. Tez konumuz bu amaçla seçilmiş; konuyla ilgili mevcut sorunlarınnedenselliği ortaya konulmaya, ulusal ve uluslararası açıdan farkındalık düzeyisunulmaya ve çözüme ilişkin unsurlar belirlenmeye çalışılmıştır. Bahsi geçenuygulamanın günümüzdeki yorumunu anlamak için öncelikle tarihsel süreci ele alınmış,evrensel olarak dilde bulduğu karşılığını anlamlandırmak amacıyla da kavramsal analiziyapılmıştır. Konuyla ilgili evrensel ve yerel algıyı belirlemek ve toplumsal gerçeklikleilişkisini yasal açıdan değerlendirmek için ulusal ve uluslararası yasa ve yönetmeliklerincelenmiştir. Bahsedilen sorunların nedenlerini, özelliklerini ve `hasta-hekim-toplumüçgeni`nde etkilerini somut kılmak amacıyla araştırma yapılmış ve bu araştırmasonucunda elde edilen vakalar klinik etik usavurma yöntemiyle değerlendirilmeyeçalışılmıştır. Sorunların kültürel, ekonomik ve siyasi birçok unsurla şekillenmesi ulusalaçıdan farklılıklara yol açarken, uygulamaya dayanak oluşturan etkenlerin aynı olması(tehlikelilik gibi) evrensel koşutluklara da zemin hazırlamıştır. Dolayısıyla ülkemizdeuygulamaya ilişkin sınır ve sorumlulukların belirlenmesi yönünde, öncelikli olarak,sınırları evrensel kurallarla belirlenmiş; içeriği ulusal değerlerle temellendirilmiş ruhsağlığı yasasının gerekliliği vurgulanmış ve bu kanı incelenen yasa ve yönetmeliklerindeğerlendirilmesiyle içeriklendirilmeye çalışılmıştır. Psikiyatri kliniğine özgü değerlerinoluşturulmasıyla etik sorunların çözülebileceği belirtilmiş ve bu düşünce tıp etiği veklinik etik bilgisi ile temellendirilmiştir. Nihai olarak, klinikte içselleştirilmiş değer venormlarla `iyi`ye ulaşmanın, mevcut etik sorunları çözmenin ve olası sorunlarıönlemenin etik bilinç ve duyarlığı elzem kıldığı, buna da erdem etiği ile ulaşılabileceğiöne sürülmüştür.Anahtar Kelimeler: Etik bilinç ve duyarlık, klinik etik, psikiyatri hastası, ruh sağlığıyasası, zorunlu yatış Involuntary hospitalisation of psychiatric patient, who was adjudged as`incompetent`, in order to protect the community from his potential harms makes thebasis, essence and process of the implementation controversial. Limitations of thecriteria used as a based in the competency evaluation of the patient underwent to theinvoluntary hospitalisation; violations of boundaries of autonomy and freedom, and thedilemma between social utility and patient's rights are the basic ethical issues pertainingto the implementation. In this context, the involuntary hospitalisation has to bequestioned not only by medical and ethical aspects but also as a paradox that includeslegal, social and economic problems, and should be generated ideas for solution.Subject of our thesis was selected for this aim; the causality of the current problems onthe subject has been tried to reveal, awareness level in national and international sensehas been offered and elements for the solution of the issues have been determined.Historical process of the involuntary hospitalisation was, firstly, given to understand thecontemporary interpretation of the mentioned implementation, also conceptual analysiswas conducted to make sense of its meaning got mutually in language. National andinternational laws and regulations regarding the subject were examined to determine theglobal and local perception about the subject and to interpret its relationship with thesocial reality in legal aspect. In order to make concrete the reasons, characteristics andeffects of the mentioned issues on the `patient-physician-society triangle`, a researchwas carried out, and the cases obtained in result of the research could be evaluated withclinical ethical reasoning method. Despite of the differences raised from issues that aretaken form with cultural, economic, political and many other factors in national context,there are also similarities in universal context due to the same bases (such asdangerousness) of the implementation. Therefore, the existence of mental health act,whose boundaries are determined by universal laws and content was based on nationalvalues, was emphasized as a necessity to determine the limits and responsibilitiesregarding to the implementation, and the idea was grounded with interpretation of theexamined laws and regulations. It was syllogised that ethical issues could be solvedonly if creation of ethical values just for psychiatric clinic, and this idea was based onmedical and clinical ethics. Finally, it is propounded that the presence of ethicalconsciousness and ethical sensitivity is a requisite to achieve `good` at the clinics bymeans of internalised values and rules to solve present ethical problems and to preventforming the new ones, also this will be enabled with virtue ethics.Keywords: Ethical consciousness and sensitivity, clinical ethics, psychiatric patient,mental health act, involuntary hospitalisation 165

TEZ10792 Tez (Yüksek Lisans) -- Çukurova Üniversitesi, Adana, 2015. Kaynakça (s. 117-131) var. xiii, 132 s. ; 29 cm. Otorite genel olarak toplumsal ilişkilerde taraflardan birinin diğerinin kendisine itaat etmesini sağlama olanağı şeklinde tanımlanmaktadır. Bu ana tanımdan hareketle söz konusu durumu otoriter ilişki ve itaat ettirme olanağının sahibini de otorite figürü olarak adlandırmak mümkündür. Kendine özgü karmaşık hiyerarşilere sahip olan tıbbın bünyesinde çeşitli otoriter ilişkiler ve birçok otorite figürü bulunmaktadır. Bu bağlamda otorite unsuru sağlık profesyonellerinin davranışlarını etkilemekte ve dolayısıyla tıp etiğinin ilgi alanında yer almayı hak etmektedir. Bununla birlikte tıp etiği literatüründe otorite kavramına odaklanmış çalışmalara çok az rastlanmakta, bu odaklanmayla açılabilecek tartışmalar otonomi kavramı esas alınarak yürütülmektedir. Sıklıkla kullanılan paternalizm teriminin, otorite figürlerinin yaklaşımını ifade ettiği ve ancak tıptaki otorite unsurunun tümüne karşılık gelecek bir anlam yüküne sahip olmadığı söylenebilir. Tez çalışmasının amacı tıptaki otorite unsuruna dikkat çekmek; tıbbın farklı boyutlarındaki otorite figürlerini ve otoriter ilişkilerini toplu halde takdim etmektir. Bu amaca yönelik olarak, otoriteyle ilgili genel bilgilerin aktarımından sonra, sırasıyla bizatihi tıbbın ve tıbbi kurumların sağlık profesyonelleri ve toplum üzerindeki otoritesi, sağlık profesyoneli-hasta-toplum ilişkilerinde otorite, tıbbi eğitim ve araştırma etkinliklerinde otorite, tıp ve sağlık profesyonelleri üzerindeki dış otoriteler ve son olarak da tıp etiği ve tıpta otorite ilişkileri üzerinde durulmuştur. Authority is defined as the possibility of one of the parties in social relationships to enable other party to obey himself. Basing on this main definition, it is possible to name the stated situation as authoritarian relationship and the person having the chance to enforce obedience as the authority figure. There are various authoritarian relationships and many authority figures in medicine which has idiosyncratic complex hierarchies. In this context, authority factor influences behaviors of health professionals and deserves to be in the concern of medical ethics. On the other hand, there are few works concerning concept of authority in medical ethics literature and discussions that can be made on this concern are carried out basing on the concept of autonomy. The term “paternalism” is frequently used and it means the approaches of authority figures. However, it cannot be said that this term has a meaning equivalent to the full authority factor in medicine. The purpose of this study is to call attention to the authority factor in medicine and to present authority figures and authoritarian relationships in different aspects of medicine as a whole. To this end, after relaying general information relating authority, the study emphasizes the impact of the medicine itself and the medical institutions on health professionals and the community; authority in health professional-patient-community relationships; authority in medical education and research activities; external authorities on medical and health professionals and lastly, medical ethics and authority relationships in medicine. Bu çalışma Ç.Ü. Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi tarafından desteklenmiştir. Proje No: TF 2009 YL 9.

İnsan, varolduğundan bugüne dek umut ve korkularıyla yaşamıştır. En temel korkusuysa ölüm, yok oluş, sonsuzluğa karışmadır. İnsanın bu korkuları, yaşama dair kaygıları da beraberinde getirmiş, bu noktada sağlığını etkileyen tüm durumlarda, korkularının altında yatan, ölümü aşabilmek, hayatta kalabilmek gibi hususlar doğrultusunda doğaüstü güçlere yönelmiştir. Modern tıbbın olmadığı dönemlerde, nedenleri açıklanamayan tıbbi gerçekler de, inanca dayalı çözümlerle içiçe olduğundan, insan hayatıyla ilgili adaklar ve tapınılan yüce güçlere sunulan, hediyeler ve kurbanlar, dönemin yaşamında vaz geçilmez bir yer oluşturmuştur. Lakin dinle tıbbın birlikte yürütüldüğü dönemlerde, oldukça değerli görülen adak ve kurban sunumlarına dair, bugüne dek herhangi bir çalışma yapılmamış olması ve genelde ibadetin bir parçası olarak ele alınması, tez konusunun sağlık bağlamında adak olarak sunulan kurban uygulamarının tıp tarihi açısından değerlendirilmesi şeklinde belirlemiştir. Bu sebeble, bu çalışmamızdaki amacımız, yapacağımız yurt içi ve yurt dışı müze araştırmaları doğrultusunda, Eskiçağ, Mezopotamya, Anadolu-Hitit ve Antik dönem Yunan kültüründe, adak ve kurban inancını tıp tarihi açısından değerlendirmek; arkeolojik veriler ve içlerinde antik kaynakların da olduğu bilimsel veriler kullanılarak, dönem insanı nezdinde sunulan kurbanın sağlık bağlamında uygulandığına dair kanıtları analiz etmek ve ortaya koymak olmuştur. Bu noktada, çalışmamız için İstanbul Arkeoloji, Ankara Medeniyetleri Müzesi, Louvre, Atina ve Roma Ulusal Müzeleri ve Vatikan Müzesi'nde bulunan eserler incelenmiş, kurbanla ilgili eserler saptanıp fotoğraflanmış, ilgili konuda katolog ve yayımlanmış eserlerden yararlanılarak, sağlık bağlamında kurban uygulamaları ve inancı değerlendirilmiştir. Müze çalışmalarımızda herhangi maddi bir destek alınmamış, giderler ailem tarafından karşılanmıştır. The human beings lived with hope and fears since the very first day of existence. The most instinctive fear, on the other hand, is the death, extinction, and slipping into eternity. Such fears of the human beings further brought along the concerns on life and, at this point, the human beings tended towards supernatural powers in accordance with matters such as overcoming death and manage to survive, which underlies his fears, in all cases that affects his health. As the medical facts with no describable reasons are mingled with remedies that predicate on belief during the times when no modern medicine was available, the votive offerings on human life and the tributes and sacrifices offered to the divine powers worshipped represented an essential aspect of the life at that time. The fact that there is no study conducted up to the present on votive and sacrificial offerings, which are considered to be extremely substantial during the times when religion and medicine was co-practiced and generally treated as a part of worship elicited to establish the subject matter of the my thesis study to be evaluation of sacrificial practices offered as votive offerings in the context of health with regard to the history of medicine. Therefore, our objective in this study is to evaluate the belief of votive and sacrificial offering with regard to history of medicine within the Prehistoric, Mesopotamia, Anatolia-Hittite and Ancient Greek cultures in accordance with museum studies at both domestic and foreign locations; and to analyze and propound the evidences on the fact that the sacrifices offered on behalf of the people are actually practices in the context of health by employing the archeological data and the scientific data that also incorporates ancient references. At this point, the artifacts maintained at İstanbul Archaeology, Ankara Museum of Anatolian Civilizations, Louvre, Athens and Rome National Museums and Museum of Vatican are studied at this study, the artifacts related to the sacrifices were identified and photographed, and the sacrificial practices and belief in the context of health were evaluated using the catalogues and published works on this subject matter. No financial support was taken during the museum studies and all costs were covered by my family. 164

TEZ11302 Tez (Yüksek Lisans) -- Çukurova Üniversitesi, Adana, 2015. Kaynakça (s. 69-77) var. xii, 86 s. : tablo ; 29 cm. Kesintisiz gözlem-bakım-tedavi uygulamaları yapılan hassas birimler olan yenidoğan yoğun bakım ünitelerinde kalabalık bir ekip tarafından karmaşık donanım kullanılarak multidisipliner sağlık hizmeti sunumu sırasında zaman zaman tıp etiği ile ilgili-bağlantılı durumlar-sorunlar gündeme gelmektedir. Tez çalışması çerçevesinde yenidoğan yoğun bakım ünitelerine özgü bu durumlarsorunlar kuramsal bazda tanıtılmış ve birim çalışanlarının bunlarla ilgili deneyimlerini ve değerlendirmelerini saptamaya yönelik bir araştırma yürütülmüştür. Araştırmamız çerçevesinde Adana il merkezindeki iki yenidoğan yoğun bakım ünitesinde (Çukurova Üniversitesi Balcalı Hastanesi ve Özel Metro Hastanesi) sürekli görev yapan hekim dışı sağlık profesyoneli 91 kişiye Eylül 2014’te altı tanımlayıcı bilgi sorusunun ve değerlendirilmesi istenen 20 ifadenin bulunduğu tarafımızdan hazırlanmış veri toplama formu uygulanmıştır. Etikle ilgili-bağlantılı sorunların dile getirildiği ifadelerin her biri için katılımcılardan onunla karşılaşma durumlarını ve onu önemseme derecelerini bildirmeleri istenmiştir. Bulgular katılımcıları etikle ilgili-bağlantılı sorunlarla sık karşılaştıklarını ve bunları genel anlamda önemsediklerini göstermektedir. En sık karşılaşılan sorunlar hekim görevlerinin hemşirelere devredilmesi, kıdemsiz çalışanlara “angarya” yüklenmesi ve uzun vardiyalar şeklinde çalışılmasıdır. En fazla önemsenen sorunlar ise aydınlatılmış onam formlarına imza alınmaması, ailelere açık ve ayrıntılı bilgi verilmemesi ve uzun vardiyalar şeklinde çalışılmasıdır. Karşılaşma sıklığı ve önem puanı sıralamaları arasında büyük ölçüde paralellik söz konusudur. Hem karşılaşma sıklığı hem de önemseme derecesi bakımından kural ihlalleri, değer çatışmalarının önüne geçmektedir. Sonuç olarak katılımcıların etik duyarlılık sahibi olduklarını ancak pür etik sorunlardan çok etik boyutu da olan pratik sorunlarla sık karşılaşıp onları önemsediklerini ifade etmek mümkündür. Neonatal intensive care units are sensitive units where continuous observation-care-treatment practices are applied with complicated equipment by a crowded team. Sometimes, situations-problems regarding medical ethics come up while providing multidisciplinary health service in these units. Within this thesis study, particular situations-problems associated with the neonatal intensive care units are defined on a theoretical basis and a research has been carried out to determine related experiences and evaluations of unit staff members. Within the framework of our research, we prepared a data collecting form including six descriptive information questions and 20 statements to be evaluated. It was applied to 91 health professionals working permanently except physicians in two neonatal intensive care units (Çukurova University Balcalı Hospital and Private Metro Hospital) in Adana city center in September, 2014. For each statement on ethics related problems, participants were asked to state the situations they met the problem in and the level of importance they attached to it. Results show that the participants often encounter related problems and they generally consider them important. Most frequently encountered problems are assigning physician’s duties to nurses, loading junior workers with “drudgery” and working long shifts. Most important problems are not getting informed consent forms signed, not providing families with clear and detailed information and working long shifts. There is a substantial parallelism between the encountering frequency and the order of points of importance. Rule violations both in terms of encountering frequency and the level of importance take precedence over value conflicts of dilemmas. In conclusion, it is possible to state that the participants have ethic sensitivity and that they encounter and care about not only full ethic problems and also even the practice problems which also have an ethical dimension. Bu çalışma Ç.Ü. Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi tarafından desteklenmiştir. Proje No: ASYO2010YL1.

TEZ11344 Tez (Doktora) -- Çukurova Üniversitesi, Adana, 2015. Kaynakça (s. 149-167) var. xiv, 175 s. : tablo ; 29 cm. Kendine özgü bir tıbbi birim olarak doğum salonunda diğer birimlerde olduğu gibi tıp etiği ile ilgili-bağlantılı kimi durumlar ortaya çıkmaktadır. Tezimizin amacı bu durumların karşılaşılma sıklıklarını ve önemsenme derecelerini saptamak; dolayısıyla doğum salonunun tıp etiği açısından nasıl bir çalışma ortamı olduğunu ve bu birimde çalışanların nasıl bir mesleki değer sistemine sahip bulunduğunu belirlemektir. Tanımlayıcı tipteki araştırmamız Adana il merkezinde üç resmi hastanenin doğum salonlarında aktif olarak görev yapan çalışmaya katılmayı kabul eden, ebe, hemşire, uzman ya da uzmanlık öğrencisi hekim 87 kişi üzerinde yürütülmüştür. Katılımcılardan veri toplama formunda yer alan 20 ifadenin her biri için hem üçlü Likert ölçeği yoluyla karşılaşma sıklıklarını belirtmeleri hem de 10 üzerinden puan vererek önemseme derecelerini belirtmeleri istenmiştir. Doğum salonunda en sık karşılaşılan sorunlar, gebe-lohusanın tıbbi uygulamayı reddetmesi, ekip içi yetki-işbölümü çatışmalarının yaşanması ve kıdemsiz çalışanlara “angarya” yüklenmesidir. En fazla önemsenen sorunlar ise yenidoğana gereksinim duyduğu tıbbi olanakların sağlanmaması, tıbbi işlemlerin eksik ya da yanlış uygulanması şeklinde malpraktis yapılması ve uzun vardiyalar şeklinde çalışılmasıdır. Doğum salonlarında en sık yaşanan sorun kategorisi özerklik çatışmaları olup yarar sağlayamamak veya zarar vermek üzerinde oluşan ikilemler görece daha az ancak yine de dikkate değer sayıdadır. Doğum salonunda çalışanların en çok yarar sağlama-zarar vermeme dengesiyle ilgili ikilemlere önem vermekte; özerkliğe saygı konusunda belli bir duyarlılıklarının bulunmakla birlikte kimi zaman paternalizme eğilim göstermektedir. İlgili-bağlantılı sorunlar sık yaşanmamakla birlikte adalet ilkesi önemli bir referans kabul edilmektedir. Like other departments, some cases related-connected to medical ethics emerge in the delivery room, which is a specific medical unit. The purpose of this study is to identify the prevalence of these cases and the level of importance given to them, thus to describe what kind of a working environment the delivery room is in terms of medical ethics, and to find out what kind of a professional value system persons working in this unit have. The descriptive study was conducted with 87 participants with midwives, nurses, resident and specialist physicians, who worked in three public hospitals located in Adana and who volunteered to participate in the study. The participants were asked to specify the prevalence of the 20 cases in the form through 3-point Likert scale and indicate the importance they give to these cases by scoring them out of 10 points. The most frequently encountered problems in the delivery room include rejection of the medical application by the pregnant-puerperal women, conflicts of authority and/or division of labour in the team, and chores given to inexperienced workers. The problems which were given most importance are that not providing newborns with the medical opportunities they need malpractice due to applying deficient or incorrect medical practices, and long working hours. The most frequently encountered problem category in the delivery room is the autonomy conflict; the dilemma concerning inability to provide benefit and/or to avoid maleficence is relatively less, but it is worth noting. The most important problems according to delivery room workers are regarding to provide the balance between beneficence and non-maleficence. Although they are sensitive about respect for autonomy, they sometimes show a tendency to paternalism. Related-connected problems are not experienced much, but the principle of justice is accepted as an important reference. Bu çalışma Ç.Ü. Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi tarafından desteklenmiştir. Proje No: ASYO2007D1.

Bu araştırmada, jinekoloji ve obstetride beden mahremiyetinin, sağlık hizmeti alanlar ve verenler yönünden etik açıdan değerlendirilebilmesi için bir ölçek geliştirilmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla, `Jinekoloji ve Obstetride Beden Mahremiyeti Ölçeği` geliştirilmiş, adı geçen ölçek Kütahya ili örneğinde uygulanmış ve değerlendirilmiştir.Araştırma evrenini, Kütahya ilinde bulunan Dumlupınar Üniversitesi Evliya Çelebi Araştırma ve Uygulama Hastanesi'nde ve Kütahya Özel Anadolu Hastanesi'nde çalışan doktorlar ve hemşireler ile sağlık hizmeti alan hastalar ve sağlıklı kişiler oluşturmuştur. 2011 yılı hasta sayıları ve Kütahya nüfusu temel alınarak örneklem büyüklüğü belirlenmiştir. 161 doktor, 351 hemşire, 297 jinekoloji ve obstetri, 557 cerrahi bilimler, 515 dahili bilimler grubu hastaları ve 278 sağlıklı kişi grubu olmak üzere toplam 2159 kişiye ulaşılmıştır.Ölçeğin analizi için C. H. Lawshe Metodu kullanılmıştır. Ölçeğin kapsam geçerlilik oranı 37 madde olarak ve Cronbach's α değeri de 0,848 olarak bulunmuştur. Adı geçen ölçek, `Genel Mahremiyet`, `Haklar ve Mahremiyet`, `Etik ve Mahremiyet` ve `Klinik Mahremiyet` olmak üzere dört boyutta değerlendirilmiştir. Doktorlar grubunun yaş ortalaması 41,16 ± 9,442 yıl olup, 83'ü (%51,6) kadındır. Hemşire ve ebeler grubunun yaş ortalaması 31,47 ± 7,303 yıl, 316'sı (% 90,0) kadındır. Jinekoloji ve obstetri grubu hastalarının yaş ortalamaları 33,38 ± 11,71 yıldır. Sırasıyla yaş ortalamaları cerrahi bilimler grubu hastaları için 41,69 ± 13,96, dahili bilimler grubu hastaları için 42,85 ± 13,56, sağlıklı kişiler grubu için 31,70 ± 12,12 yıl olarak belirlenmiştir. Sağlıklı ve hasta gruplarında katılımcıların çoğunluğu kadındır. Bu araştırmada, mahremiyetin korunmasında fiziki mekanın önemli olduğu; tüm katılımcıların mahremiyet kavramını alt bileşenleriyle birlikte düşünmekte oldukları; mahremiyeti bir hak olarak gördükleri; kadınların, evlilerin, ilkokul mezunlarının, yaşları ileri olanların, kendilerini kıra yakın kültürde değerlendirenlerin mahremiyet konusunda daha duyarlı olduğu; etik açıdan, sağlık hizmeti veren doktorların hemşire ve ebelere göre, mahremiyet konusunda daha duyarlı oldukları; buna karşın tüm katılımcıların hasta hakları ve mahremiyet hakkı konusunda mevzuatı bilmedikleri sonucuna ulaşılmıştır. In this study, it has been aimed to develop a scale to evaluate body confidentiality in gynecology and obstetrics in terms of both the health service providers and receivers from the ethical point of view. For this reason, the `Body Confidentiality Scale for Gynecology and Obstetrics` has been developed, applied to the Kutahya region, and then statistically evaluated.The population was consisted of physicians and nurses, patients receiving health service and healthy people in Evliya Celebi Hospital in Dumlupinar University and Private Anadolu Hospital, both in Kutahya. The sample size was determined based on the number of patients in 2011 and Kutahya population. A total of 2159 people (consisted of 161 physicians, 351 nurses, 297 gynecology and obstetrics patients, 557 surgical sciences patients, 515 internal medicine patients and 278 healthy people) were reached. The analysis of the scale was performed using C. H. Lawshe Method. The content validity ratio and the Cronbach's alpha value of the scale were determined as 37 items and 0,848, respectively. The corresponding scale that has been developed in the current investigation was evaluated in terms of four different dimensions, i.e. `Confidentiality in General`, `Rights and Confidentiality`, `Ethics and Confidentiality` and `Clinical Confidentiality`.The average age of the physicians group was 41,16 ± 9,442, while 83 of them (51,6%) were women. The average age of the nurses and midwives group was 31,47 ± 7,303, while 316 of them (90,0%) were women. The average ages of the gynecology and obstetrics patients, surgical sciences patients and internal medicine clinics patients were 33,38 ± 11,71, 41,69 ± 13,96 and 42,85 ± 13,56. The average age of the healthy people group was 31,70 ± 12,12. The majority of the patient group and healthy people group were women.The results of this investigation showed that; the physical environment was important on the protection of the confidentiality; all the participants were taking the confidentiality into account by considering its sub-items and viewing the confidentiality as a right; the women, the married people, the primary school graduates, the elderly people and the ones that consider themselves close to the rural culture were more sensitive to the confidentiality; the physicians were more sensitive to the confidentiality compared to the nurses and midwives from the ethical point of view; and on the other hand, all the participants did not know about the laws on the patient rights and confidentiality. 330

TEZ9726 Tez (Doktora) -- Çukurova Üniversitesi, Adana, 2014. Kaynakça (s. 78-96) var. xiii, 127 s. : tablo ; 29 cm. Tıp uygulamaları, hekimin hastasının iyiliği için elinden gelen her türlü katkıyı sağlaması ödevini ifade eden “yarar sağlama” temeline dayanmaktadır. Günümüzde sadece hastalıkları iyileŞtirmek değil, kiŞilerin yaŞam kalitelerini arttırmak da bu ödev kapsamında yer almaktadır. Bu doğrultuda yaŞam kalitesinde meydana gelen değiŞiklikleri saptamak önem taŞımaktadır. Bu değiŞiklikleri ortaya koymak amacıyla son yıllarda sağlıkla ilgili yaŞam kalitesini ölçme çabalarının tıptaki ağırlığı giderek artmaktadır. YaŞam kalitesini ölçme eğiliminin temelinde “bireye yararlı olma” yaklaŞımının bulunması bu ölçme eylemine etik bir değer yüklemektedir. Dolayısıyla ölçeklerin sadece bir araŞtırma objesi veya bir veri toplama aracı olarak değil, hastaya yarar sağlayabilen gereçler olarak kullanılabilmesi ve ölçümlerden elde edilen sonuçların hasta yararını ön planda tutacak Şekilde uygulamaya geçirilebilmesi önemlidir. Bu tez çalıŞması sağlıkla ilgili yaŞam kalitesi olgusunu ve onun ölçülebilirliğini, ölçümlerden elde edilen sonuçların klinik kararlarda kullanılabilirliğini ve özellikle buna bağlı geliŞebilecek sorunları tıp etiği çerçevesinde değerlendirme ve irdeleme amacını taŞımaktadır. Kavramsal bir çalıŞma olan bu tezde konunun farklı açılardan genelden özele doğru ele alınması benimsenmiŞtir. Bu bağlamda yaŞam kalitesi kavramından baŞlanmıŞ ve ardından sağlıkla ilgili yaŞam kalitesi incelenmiŞtir. Genel olarak sağlıkla ilgili yaŞam kalitesinin ölçülmesi üzerinde durulduktan sonra bu konunun kendisine özgü etik boyutu ele alınmıŞ ve konu bazı örnekler üzerinden tartıŞmaya açılmıŞtır. Bu değerlendirme ıŞığında yaŞam kalitesi ölçümlerinin kullanım alanlarının her durumda güvenilir olmadığı, ölçümlerin birçok tıp etiği sorununa ve etik ilke ihlallerine yol açabildiği saptanmıŞtır. YaŞam kalitesi olgusunun ölçülmesi ve ölçüm sonuçlarının klinik kararlara dayanak oluŞturması “hastayı nesneleŞtirme”, “hastalar arasında ayrımcılık yapma” ve “buzda kayma” tehlikelerini beraberinde getirebilmektedir. Ölçüm sonuçlarının hastanın tedavi sürecinde referans olarak kullanılmasında yaŞam kalitesinin öznel yapısına, ölçümlerde bireyin araçtan ziyade amaç olmasına ve özerkliğe saygı ve hastaya yararlı olma ilkelerinin yaŞama geçirilmesine dikkat edilmelidir. Medical practices are based on “beneficence” that is duty about providing all kinds of support for patient’s benefit by the physician. Today, it is not only healing the disease but also improving the quality of life of persons, within the scope of this duty. Accordingly, it is important to determine the changes in quality of life. Recently, the magnitude of efforts in measuring health-related quality of life is increasing in order to reveal these changes. The “providing benefit to the individual” approach lies on the basis of measuring quality of life and this assigns an ethical value on the measurement act. Thus, usage of these instruments, as beneficial tools instead of a research or a data collecting tool, and application of the results taken from the measurements, beneficial for the patient is important. The aim of this thesis is to evaluate and examine the concept of health-related quality of life and its measurability, the usability of the measurement outcomes in clinical considerations and especially to evaluate the accompanying problems revealed this process in the context of medical ethics. In this thesis which is a conceptual work, different points from general to specific, has been adopted. In this context it was started by the concept of quality of life and then analyzed health-related quality of life. After the assessment of measuring health-related quality of life in general, it was considered its own specific ethical dimension of the issue and was discussed on some examples of it. In the light of this assessment, it was found that the areas of the measurement of quality of life are not reliable in all circumstances, and the measurements may lead ethical conflicts and abuses of the principles of medical ethics. Measuring the phenomenon of the quality of life and becoming this measurement to the basis for clinical decisions, could bring the dangers of “objectifying the patient”, “discriminating among the patients” and the dangers of a “slippery slope”. In using of measurement results in the treatment process the subjective feature of quality of life, regarding the individual as the aim of the measurement and not as a tool, realization of the principles of respect for autonomy and beneficence should be taken in mind. Bu çalışma Ç.Ü. Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi tarafından desteklenmiştir. Proje No: TF2009D9.

Toplumlar kültürel ve sosyal açıdan birbirlerine benzeyen ortak etik değerlere sahip insanların bir arada yaşadığı ortamlardır. Her toplum çoğunluğun paylaştığı, üzerinde anlaştığı ve bir nevi sözleşme ile kabul ettiği normlar dizgesine sahiptir. Günümüzün hızla globalleşen dünyasında, pek çok Batı toplumunda genel geçer kabul gören normlar birbirlerine benzer hale gelmiştir. Diğer taraftan hızla yayılan bu aynılık kendi karşıtını doğurmaktadır. Toplumun çoğunluğundan farklı olan bu gruplar toplumun kendileri dışında kalan kısmının aynılaşması ile daha görünür hale gelmekte ya da bu aynılaşmaya bir tepki olarak onunla beraber eş zamanlı olarak oluşmaktadır.Toplum genelinde kabul gören değer sistemleri dışında yaşamayı seçen gruplar, hâkim paradigmanın normlarına uyum sağlamak ya da onlarla uyumlu yaşam planları yapıp bunları hayata geçirmek konusunda dezavantajlı konumdadırlar. Tez kapsamında toplumlarda genel kabul gören hâkim değer sisteminin dışında yaşayan grupların sağlık hakları insan hakları temelinde ele alınmaktadır. İncinebilir dezavantajlı gruplar arasından Romanlar örnek grup olarak seçilmiştir. İncinebilir dezavantajlı gruplar içinde yer alan Romanlar, Avrupa'daki en büyük nüfusa sahip etnik azınlıktır. Üyelerinin önemli bir kısmının sosyal olarak dışlanması ve yaygın bir biçimde yoksul olmasıyla karakterizedir. Barınma, eğitim, istihdam ve diğer ihtiyaçlara erişimdeki yetersizliğin yanı sıra, Romanlar, sağlık hizmetlerine erişimde engellerle karşılaşmakta; adaptasyon eksikliği ve hatta ayrımcılık sebebiyle bu hizmetleri yetersiz oranda kullanabilmektedirler. Bütün bunlar, aslında önlenebilmesi mümkün haksızlıkların neticesinde, bu topluluğun sağlık durumuna ilişkin çeşitli sorunlar yaşanmasına sebebiyet vermektedir. Sağlık alanındaki bu eşitsizlikler, güvenilir ve güncel istatistikler veya verilerle yansıtılmamaktadır.Genellikle `gacolar` olarak tanımladıkları toplumun geneline kapalı bir yaşam tarzı benimseyen Romanların, dünyaya, yaşama ve insana ilişkin öznel değerleri ile örülmüş paradigmaları içinde sağlık kavramının nasıl yer aldığının anlaşılması, bu grubun sağlık hakkının insan hakları temelinde tartışılabilmesi için ilk ve en önemli adımdır. Tez kapsamında yapılan saha araştırmasında Türkiye'de bulunan Roman topluluklarının yaşam ortamlarında gözlem, görüşme ve odak grup çalışması yöntemleri ile niteliksel bir araştırmaya konu edilmesi sayesinde, söz konusu paradigmanın tüm boyutları ile anlaşılması hedeflenmektedir. Başka bir ifade ile saha araştırması ile sağlığı, hastalığı, sakatlığı, doğumu, ölümü, yaşlılığı, gençliği, hastaneyi, hekimi ve benzeri daha pek çok kavramı Romanların perspektifi ile görmek amaçlanmaktadır. Araştırmanın bir diğer hedefi, sağlık hakkının yaşama geçebilmesi, sağlıklı olunabilmesi ve sağlıklı kalınabilmesi için gereken sağlığın sosyal belirleyicilerinin Roman Topluluklarının hayatlarında ne kadar yer aldığının tespit edilmesidir. Bu amaçlara yönelik olarak gerçekleştirilen saha araştırması İstanbul, Manisa, Artvin, Diyarbakır, Hatay ve Gaziantep illerinde yürütülmüştür. Tez kapsamında yapılan niteliksel saha araştırmasında, interaktif niteliksel araştırma modeli kullanılmıştır. Araştırma yöntemi olarak, gözlem, görüşme ve odak grup çalışması belirlenmiştir. Araştırmanın finansmanı TÜBİTAK hızlı destek fonundan 113K44 proje numarası ile karşılanmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen nitel verilerin analizinde kullanılan ana strateji Miles ve Huberman tarafından tanımlanan hibrid yaklaşım temelinde geliştirilen kodlamadır. Araştırma sonuçları, kavramsal temelli veri analizi ve coğrafi bölge ve alt grup temelli veri analizi başlıkları altında değerlendirilmiştir.Tez kapsamında yürüttüğümüz saha araştırması her ne kadar araştırmaya dâhil olanların sağlık durumları ile ilgili veri toplamayı amaçlamamış olsa da yapılan gözlemler kronik hastalıklar, bulaşıcı hastalıklar ve engellilik durumunun Romanlar arasında toplum genelinden oldukça fazla olduğuna dair bir kanaat geliştirilmesine yol açmıştır. Diğer taraftan, araştırmamızın sonuçları Roman toplumlarının sağlığın sosyal belirleyicilerine ilişkin veri sağlamıştır. Bu sonuçlar, Romanların sağlığın sosyal belirleyicilerine ilişkin hizmet ve imkânlardan büyük ölçüde eksik kaldıklarını ortaya koymaktadır.Saha araştırmasının sonuçları Romanların hayata dair paradigmaları içinde sağlık ve sağlığın sosyal belirleyicilerine ilişkin algılarını ortaya koymaktadır. Sonuçlar bölümüne detaylı bir şekilde açıklanan araştırma verileri, Romanların kültürel kodlarının, etik normlarının ve kendi perspektiflerinden çizdikleri gerçeklik algılarının, toplumun geri kalanından oldukça farklı olduğunu göstermektedir. Romanların hayata dair paradigmalarının ve güncel aktüel yaşam koşullarının onları farklı seviyelerde de olsa toplum genelinden oldukça dezavantajlı bir konuma getirdiği bir olgu olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu dezavantajlılık durumunun giderilmesi için Romanların kendi kültürel yapıları ve yaşama dair biricik paradigmaları anlaşılarak ve göz önünde bulundurularak, Onlar için biçilip dikilmiş sağlık ve sağlığın sosyal belirleyicilerine yönelik politikalar geliştirilmesi gerekmektedir.Ancak ampirik olarak saptanan bu gereklilik olgusunun etik olarak temellendirilmesi gereklidir. Etik teoriler dağıtıcı adalet, eşitlik ve hakkaniyet kavramlarını kendi paradigmaları içinde ele alarak belirledikleri en yüksek iyi kavramına ya da normlarına göre konumlandırmaktadırlar. Bazı etik teorilerin sağlık ve sağlığa ilişkin gereksinimlere erişim ile ilgili uslamlamaları ampirik gereklilik olgusu ile uyumlu sonuçlar ortaya koymamaktadır. Bu durum, bireyin sağlık ve sağlığın sosyal belirleyicilerine erişiminin etik açıdan sorgulanmasına yol açmaktadır. Tartışma bölümünde bu konu detaylı olarak ele alınmış ve incelenmiştir. Tartışmanın sonucunda, insan hakları kavramı, insan olmaktan kaynaklanan vazgeçilmez, devredilmez ve etik teorilerin en yüksek iyi olarak belirlediği değerlerin hepsinin üzerinde yer alan tek kavram olarak değerlendirilmiştir. İnsan haklarının sağlık ve sağlığın sosyal belirleyicileri gibi kaynakların adil dağıtımını talep etmenin merkezine yerleştirilmesi, etik teorilerin mantıklı uslamlamaları ile haklı çıkarılabilecek ancak bireyin bütünlüğü, haysiyeti ve değeri ile uzlaşmaz olan uygulamaların reddedilmesini sağlayabilecek bir temel olarak tanımlanmıştır. Societies are the environments where people with common ethical values and socially and culturally alike live together. Each society has a series of norms which are shared and agreed upon by a contract. The values become more and more alike among the countries of Western World depending on the vast globalization. This fast invading similarity in the values create its' opposite. The groups which are not alike the others either become more visible as the values of the majority become identical or these groups form simultaneously with the identification process.The groups which choose to live outside the approved values of the majority of the population have difficulty to accommodate with the norms of the dominant paradigm of the society or they are disadvantaged to make their life plans and to their pursue their own `goods`.In the context of the thesis, the right to health of the outsiders of the dominant paradigm of the societies is discussed on the basis on human rights discourse. Roma People are chosen as the example group of the vulnerable disadvantaged populations.The vulnerable disadvantaged group of Roma People is considered to be the biggest ethnic minority in Europe. Most of the Roma People are characterized with deep poverty and social exclusion. As well as the inadequacy in housing, education, employment and other needs, Roma face barriers in access to health care; lack of adaptation and discrimination lead to insufficient use of the public health services. The Roma People call aliens as `gajos` and they prefer an isolated life style from them. Roma People have a unique paradigm knitted by subjective vales regarding world, life and human beings. To develop a comprehensive understanding about how health is conceptualized in this unique paradigm, is considered as the first and most important step to deal with their right to health on the basis of human rights.Qualitative field surveys are made in the context of the thesis. In these field surveys, the Roma People are examined in their own environments with the methods of inspection, interviews and focus groups. The aim of the surveys is to understand the unique paradigm with all aspects. In other words, to be able to see the concepts such as health, illness, disability, birth, death, senility, youth, hospital, doctor and many others, through the perspective of Roma People was the target of the field surveys. Another aim of the surveys was to determine how much the social determinants of health needed to be and stay healthy are realised in the Daily life of the Roma Communities. The field surveys are done in İstanbul, Manisa, Diyarbakır, Hatay and Gaziantep. The interactive qualitative model is used in the surveys. The methods were inspection, interviews and focus groups. TUBITAK funded the survey with the Project number 113K444. The main strategy of analyzing the qualitative data is coding depending on the hybrid approach defined by Miles and Huberman. The results of the surveys are evaluated under two main titles; concept based data analysis and geographical and subgroup based data analysis.Even though the main focus of the surveys was not to collect data on the health status of the participants, the data revealed that chronic diseases, communicable diseases and disabilities are more frequent among Roma People than the rest of the population. Furthermore the results supply data on the social determinants of health. These results show that the Roma People have disadvantages regarding the services and means of social determinants of health.The results also clarify the paradigm of Roma People towards life and how health and social determinants of health are conceptualized. The data explained in the Results section reveal that Roma People have particular cultural codes, ethical norms and perceptions of reality and they are different than the majority of the society. The unique paradigm of Roma People towards life and actual life conditions put them in a more disadvantaged position than the rest of the society. This fact urges us to develop tailor made services and policies on health and social determinants of health to compensate the disadvantages of this group. Nevertheless this empirically determined fact has to be justified ethically. Ethical theories percept distributive justice, equality and equity in their conceptual frames depending on their norms and understanding of `good` which may make it not possible to justify the right to health and the ethical duty to make up for the disadvantaged populations in some ethical theories. In the Discussion section, this issue is evaluated in detail. At the end of the discussion, the human rights is considered as the highest value over all the other concepts of `good` of the ethical theories. To place human rights concept in the center of the just distribution of social determinants of health and other health services, gives us a solid ground to refuse and reject the implementations which may be justified by the ethical reasoning in the context of some ethical theories, but which are incompatible with human dignity and honor. 338

Bu tez çalışmasında, 1998 yılından 2012 yılına kadar olan süreç boyunca Ankara Tabip Odası'nda araştırma ve yayın etiği ihlali gerekçesi ile açılan soruşturma dosyalarının detaylı incelenmesi ve neden-sonuç ilişkileri açısından sorgulanması hedeflenmiştir. Söz konusu zaman dilimi içerisinde `Türk Tabipler Birliği Disiplin Yönetmeliği`ne aykırılık savı ile açılmış tüm soruşturma dosyaları kimlik-kurum, dergi, dernek adları gizli tutularak derinlemesine araştırılmış ve bu dosyalar içerisinde araştırma ve yayın etiği ihlali savı ile açılmış soruşturma dosyaları nitelik ve nicelik yönünden taranmıştır. Yürütülen arşiv çalışması ile analiz edilen toplam 31 dosyadan 11 (yaklaşık 3'te 1'i) tanesinin araştırma ve yayın etiği ihlali gerekçesi ile açıldığı tespit edilmiştir. İlgili dosyalarda soruşturmaların ne şekilde başladığı, soruşturma başlama ve bitiş tarihleri göz önünde bulundurularak ne kadar sürede tamamlandığı, hangi yıllarda soruşturma yoğunluğu yaşandığı, dosyalarda soruşturmaya gerek olup-olmaması kararının çıkması, yapılan araştırma ve yayın etiği ihlal çeşitlerinin niceliksel olarak kendi içerisinde nasıl kümelendiği, soruşturma açılmasına gerek sebeplerle şikayette bulunan kişilerin eylemlerinin motivleri, soruşturmacıların dosya inceleme süreçlerinde izledikleri yollar, soruşturma sonunda alınan kararlara gelen itirazlar ve bu itirazların alınan kararın değiştirilmesi üzerindeki etkisi ile soruşturmacıların ve kararın alındığı kurulların uzmanlık alanı profili başta olmak üzere çeşitli faktörlerin süreçlere etkisi üzerinde çıkarımlar yapılmıştır. Elde edilen veriler ışığında, reklam yasağı ile yayın etiği ihlali gerekçesi ile açılan soruşturma dosyalarının, diğer soruşturma gerekçelerine göre sayıca fazlalığı dikkati çekmiştir. Diğer bir dikkat çekici nokta ise nerdeyse yapılan şikayetlerden 3'te 1'inin (9/31) soruşturmaya gerek bir hususu barındırmadığı hakkında kararın çıkmasıdır. Ek olarak, açılan soruşturmalardan 11 tanesi için herhangi bir cezai işlem uygulanmasına gerek görülmemiştir.Araştırma ve yayın etiği ihlali gerekçesi ile gelen şikayetlerden 3 tanesi için soruşturma açılmasına gerek duyulmamışken, bu dosyalardan 4 tanesi için yürütülen soruşturmalardan sonra suçlanan kişi ya da kişiler hakkında herhangi bir cezai işlem uygulanmasına gerek görülmemiş ve de 4 tane soruşturma sonucunda uyarı cezası verilmesi kararlaştırılmıştır. Öte yandan, yayın etiği ihlali gerekçesi ile açılan soruşturma dosyalarındaki yayın etiği ihlal gerekçelerine bakılır ise büyük çoğunluğunun intihal iddiası olduğu görülmüş ve bu hususta verilen en ağır ceza çeşidinin uyarı cezası olduğu saptanmıştır. İncelemeye tabi tutulan soruşturma dosyalarında yukarıda belirtilen faktörlerden yola çıkılarak, araştırma ve yayın etiği ihlalini tetikleyen sebepler, yapılan ihlallerde kişiler ve farklı görev mercileri arasındaki sorumluluk dağılımları ve soruşturmalar sonucunda elde edilen sonuçlar göz önünde bulundurularak yapılan tartışma sonucunda, Ankara Tabip Odası'nın araştırma ve yayın etiği soruşturmalarını yürütme süreci için belirli bir standardizasyon önerisinde bulunulmuştur. In this thesis study, during the period from 1998 to 2012 in Ankara Chamber of Medicine, it has been aimed to review in-depth and question in terms of cause-and-effect relationships of the investigation files those are on the grounds of research and publication ethics violation. During the period under consideration, all the conducted investigation files those claimed to be contrary to the `Disciplinary Regulations of Turkish Medical Association` has been invested by keeping the names of people, institutions, associations and journals secret and the files those claimed to be contrary to the rules of research and publication ethics have been studied in terms of quality and quantity. At the end of the archival research, totally 31 files have been studied and 11 of these files (approximately 1/3 of the number of total files) have been identified to be on the grounds of research and publication ethics violation. It has been argued the effect of the way how the investigations started, how long did they take, the intensity rate of the investigations in the years, the decision for the investigation is need to be done or not, the research and publication ethics violation varieties and amounts, the motives of people those inform againts violations claims, the way of investigators during file surveying periods, the decisions taken at the end of the investigations, the objections to these decisions and the effect of objections on the modifications of decisions and finally the profile of the area of specialization of investigators and the committees taking the decisions. What has been noteworthy is that the number of investigations files claimed to be contrary to the rules of research and publication ethics, and advertising ban; was more than the number of other files. Another noteworthy point is that approximately one-trid of all complaints (9/31) did not need any investigation process. In addition, 11 of all investigations carried through without any penal provision. While 3 of the complaints those claimed to be contrary to the rules of research and publication ethics did not need to open an investigation process; the other 4 of them received warning at the end of the investigation process. On the other hand, it has recognized that most of the type of research and publication violations were plagiarism and the most severe punishment to them were warning. On the basis of the factors mentioned above, as a result of the discussion, the reasons triggering research and publication ethics violation, the distribution of responsibilities among people of the violation process and the results of the investigations; we draw a conclusion made up of a standardization for conducting the investigations of research and publication ethics violation cases. 218

ÖZETEski Türk Edebiyatına ait eserler içinde, ahlâk kitapları, yaşadıkları dönemi ve toplumun içinde bulunduğu kültürel yapıyı anlatmaları bakımından önemlidirler. İslamiyet'in kabul edilmesinden sonra oluşan Türk-İslâm edebiyatına ait az sayıda eser günümüze kadar gelebilmiştir. Ahmed bin Mahmud Yüknekî, Atebetü'l-Hakayık adlı eserini XII. yüzyıl Karahanlı Türkçesi ile yazmıştır.Bu çalışmada, İslâm ahlâkı esas alınarak yazılan bir nasihat kitabı olan Atebetü'l-Hakayık adlı eserde işlenen ahlâki ilkelerin özelliklerinin; eserden önce ve sonra yazılan ahlâk kitapları, İslâm ahlâkı ve farklı ahlâk anlayışları ve İslâm felsefesi tarihi konularına yer verilerek daha iyi anlaşılması hedeflenmiştir. Atebetü'l-Hakayık'ın günümüz etik sorunlarına yanıt oluşturmada kaynak eser olarak ele alınıp alınamayacağı sorusuna da yanıt aranmıştır. Ayrıca, Atebetü'l-Hakayık'ta geçen pozitif ve negatif ahlâk kavramları (Eserde tevazu, bilgi, sır saklama, adalet ve iyilik yapmak vb. pozitif ahlak kavramları altında listelenirken; yalan söylemek, bilgisizlik vb. negatif ahlak kavramları olarak yer almaktadır.) ile tıp etiğinin dört temel ilkesi karşılaştırılmış ve tıp etiği ilkelerine farklı bir bakış açısı getirilmeye çalışılmıştır.Eserin asıl konusunu oluşturan ?ahlâk? kelimesi Arapçada ?yaratma, yaratılış ve yaratılmış? gibi anlamlara gelen halk kelimesiyle aynı kökten gelen hulk veya hûluk kelimelerinin çoğuludur. Kaynaklarda hûluk kelimesinin, huy, seciye, tabiat, mertlik, din ve yaradılış anlamlarına geldiği belirtilmektedir. Buna göre ahlâk kelimesi sözlükte huylar, seciyeler, insanın manevi yapısını belirleyen özellikler vb. anlamlara gelir.Ahlak, toplumun toplumsal yanı ile ilgili bir olgu olarak ele alınabileceği gibi, etik onun bilgi üreten yanını oluşturmaktadır. Günümüz toplum yaşamı içinde ortaya çıkan etik sorunlara çözüm üretebilmek için etik ilke ve kodlara gereksinim vardır. Bu çalışmada, sağlık alanı temel alındığında, etik sorunlara ışık tutacak kaynak eserlerden birinin de Atebetü'l- Hakayık olduğu tespit edilmiştir.Anahtar Kelimeler: Atebetü'l-Hakayık, ahlâk, tıp etiği ilkeleri, İslami biyoetik ABSTRACTBooks of morals hold an important place in the Old Turkish Literature as they provide information about the age in which they were written and the cultural setting in which the society lived in those times. Today, there is limited number of works remaining from the Turkish-Islamic literature that emerged after the acceptance of Islam by Turks. Ahmed bin Mahmud Yüknekî wrote his work entitled Atebetü?l-Hakayık in Karakhanid Turkish of the 12th century.The aim of this study is to ensure that the moral principles in Atebetü?l-Hakayık, a didactic book based on the Islamic morality, are well understood. For this purpose, the present study examines the book with reference to the moral books written before and after this manuscript, the Islamic morality and various approaches to morality and the history of Islamic philosophy. The study further compares the negative and positive attitudes listed in Atebetü?l-Hakayık (In the book, modesty, wisdom, secret keeping, justice, doing favor, etc. are listed as positive morals whereas lying, ignorance, etc. are named as negative attitudes) with four fundamental principles of medical ethics, and attempts to bring a different perspective to the principles of medical ethics.The word ahlâk (morality), which constitutes the main focus of the manuscript, is the plural form of the Arabic word hulk or hûluk, sharing the same origin with halk, which means ?creating, creation, being created? in the Arabic language. Resources define the word hûluk as temperament, character, nature, courage, religion or genesis. Thus, ahlâk literally means temperaments, characteristics or features that define moral quality of human beings.While morality is a concept related to social aspect of a community, ethics is related to knowledge production aspect of ethics. In our present day, to find solutions to ethical problems in social life, there is need for ethical principles and codes. This study has shown that Atebetü?l- Hakayık is one of the works that may shed light on ethical problems in the field of medicine.Keywords: Atebetü?l-Hakayık, morals, principles of medical ethics, Islamic bioethic 158

Osmanlı cerrahisine ilişkin geniş bilgi içeren Cerrâhiyyetü'l-Hâniyye'de yer alan cerrahi alet açıklamaları ve resimleri, cerrahi tarihine ışık tutacak şekilde kapsamlı olarak çalışılmamıştır. Nüshalar arasında farklılık gösterebilen ve şematik olmaları sebebiyle pek anlaşılmayan bu alet resimlerine ilişkin yazma içinde de çok az açıklama verilmiştir. Ancak buradaki alet isimleri, resimleri ve açıklamaları karşılaştırmalı olarak dikkatle ele alındıkları zaman kullanılan cerrahi aletler açısından kapsamlı bir bilgi ortaya konmuş olacaktır.Bu bağlamda bilinen üç nüshası olan yazmanın, orijinallerinden alınan kopyaları tezin ana kaynağını oluşturmuştur. Kopyaların içerdiği alet resimleri, açıklamalar, isimler ve minyatürler dikkatle tasnif edilmiştir.Türk tıp tarihinin en önemli resimli cerrahi kitabında 104 adet cerrahi aletin adı verilmiş, bunlardan 88 tanesinin resmi çizilmiştir. Geriye kalan 16 aletin 11 tanesi minyatürler üzerinde gösterilmiş, 5 tanesi çizilmemiştir. Bu tez çalışmasında, yazmada yer yer açıklamaları yapılan cerrahi aletler, nüsha farklılıkları da dikkate alınarak, tüm veriler ışığında ölçülü ve üç boyutlu olarak yeniden çizilmiştir. 15. yüzyıl Osmanlı cerrahisinde kullanılan cerrahi aletler kullanım amaçlarına göre sınıflanmış, kullanım yerlerine göre sıralanmışlardır. Yazmadaki ipuçlarından yararlanılarak aletler tanımlanmıştır. Şerafeddin Sabuncuoğlu ve eserininin tıp tarihi açısından önemi bu tez çalışmasıyla bir kez daha vurgulanmıştır. It is quite evident that until now the surgical tools and instruments mentioned in 'Cerrahiyetü?l Haniyye', one of the most important manuscripts on Ottoman surgery written in the 15th century, have been less studied according to the view of the history of surgery. Due to the insufficient drawings and definitions in the texts and the variations of the illustrations of the tools and instruments in the three existing copies of this manuscript, it?s generally hard to get enough knowledge upon surgical instruments of that time. However if the names, definitions and the drawings of the instruments are evaluated comparatively some useful information could be achieved.The main basics of this thesis are the three copies of the manuscript kept in Paris and İstanbul libraries. The illustrations of the surgical instruments, their names and definitions, and the colorful drawings depicting the physician and patients in each of these three copies were collected and classified carefully. In the most important surgical manuscript of the Turkish medical history, 'Cerrahiyetü?l Haniyye', the names of 104 surgical instruments are given and 88 of these instruments are illustrated separately. Eleven of the rest of the instruments are depicted in the hands of the physician treating. Only five instruments are not illustrated but defined in the text.In this thesis all of the surgical instruments mentioned in the copies of the manuscript are carefully re-drawn in 3D with the proper size and scale in the light of the definitions and illustrations of the copies with respect to the variations. These 15th century Ottoman surgical instruments are classified and listed according to their functions and purpose of utilization. With the help of the clues found in the manuscript copies, some of the instruments are re-defined. Consequently, this study will once again underline the importance of both Şerafeddin Sabuncuoğlu and his book in the field of medical history. 559

Osteoartrit, kas iskelet sisteminde ağrı ve fiziksel yetersizlik gibi yakınmalara yol açan ve giderek toplumda daha fazla görülen, eklem kıkırdağının kaybı ile karakterize kronik ve ilerleyici dejeneratif bir hastalıktır. Bu çalışmada Türkiye'de diz osteoartritinde tarihsel olarak uygulanan tedavi yöntemlerinin incelenmesi ve total diz protezi uygulamalarının ülkemizde nasıl başladığının ortaya koyulması amaçlanmıştır.Çalışmada konuyla ilgili hem birincil hem de ikincil kaynaklara ulaşabilmek amacıyla Bursa, İstanbul ve Ankara'daki belli başlı kütüphaneler taranmıştır. İlgili kütüphanelerde tarama yapılırken anahtar kelime olarak `'eklem, mafsal, diz, kemik, ağrı, osteoartrit, kireçlenme, romatizma, nikris, gut, azm, veca-i izam, evca-ı kasire, veca-ı mefasıl,'' kelimeleri kullanılmıştır. Yirminci yüz yılın ikinci yarısından itibaren diz osteoartritinde uygulanan tedavi yöntemlerini, total diz protezinin ülkemizdeki ilk uygulamalarını ve seyrini açıklığa kavuşturabilmek için, bu konuda ülkemizde öncülük yapmış ve görüşme talebine olumlu yanıt veren hekimlerle (Prof. Dr. İlker Çetin, Prof. Dr. Şahap Atik, Prof. Dr. Mahmut Nedim Doral, Prof. Dr. Veli Lök, Prof. Dr. Mehmet Çakmak, Prof. Dr. Macit Uzel, Prof. Dr. İ. Remzi Tözün, Op. Dr. Orhan Girgin, Prof. Dr. Kut Sarpyener, Prof. Dr. Nejat Güney, Prof. Dr. Ömer Faruk Bilgen) yüz yüze görüşmeler yapılmış ve bunlar yazılı hale dönüştürülmüştür.Diz osteoartriti ve diz protezinin Türkiye'deki tarihini ortaya koyabilmek amacıyla yapılan bu çalışma, ülkemizde diz osteoartriti hastalığının ayrıntılı olarak 20. yy ortalarında anlaşılmaya başlandığını ve bunun devamında hastalığa yönelik tedavi arayışlarının ortaya çıktığını göstermiştir. Başlangıçta ağırlıklı olarak konservatif yöntemlerin uygulandığı, çeşitli ilaç ve enjeksiyonlarla hastalığın neden olduğu ağrının ortadan kaldırılmaya çalışıldığı görülmüştür. İlerlemiş olgularda ise açık eklem debritmanı, eklem artrodezi, yüksek tibial osteotomi ile başlayan cerrahi uygulamalar, artroskopinin ülkemize gelişiyle birlikte artroskopik lavajların da bu uygulamalara eklenmesiyle geniş bir yelpaze oluşturmuştur. 1970'li yılların başlarında ilerlemiş diz osteoartriti olgularında menteşeli diz eklem protezleri çeşitli merkezlerde az sayıda uygulanmış, sonuçların tatminkar olmaması nedeniyle yaygınlaşamamıştır. Modern anlamda kabul ettiğimiz kondiler tipte diz protezleri ise 1987 yılı sonları ile 1988 yılı başlarında çeşitli merkezlerde eş zamanlı olarak uygulanmaya başlamış ve hızla gelişip yaygınlaşarak günümüzdeki düzeyine ulaşmıştırOndokuzuncu yüzyılın ortalarına kadar belkide Ülkemizdeki diğer önemli sağlık sorunlarının yaygın oluşu nedeniyle hekimlerin çok ilgisini çekmeyen diz osteoartriti, ancak bu dönemden itibaren daha iyi anlaşılmış ve çeşitli tedavi yolları uygulanmaya başlamıştır. Dünya ile yakın bir zaman aralığında ilerlemiş diz osteoartritinin tedavisinde uygulanmaya başlayan total diz protezleri hızla yaygınlaşmış ve günümüzdeki başarılı uygulamalara ulaşmıştır. Osteoarthritis, which is a chronic and progressively degenerative disease starting with complaints of pain in the musculoskeletal system and physical inadequacy and is characterised by loss of joint cartilage, is being increasingly seen in society. This study aimed to examine treatment methods which have been used historically in Turkey for knee osteoarthritis and how the implementation of total knee replacements began.To reach both primary and secondary sources for this study, the main libraries in Bursa, Istanbul and Ankara were scanned. For the research in the libraries the following key words in both modern Turkish and Ottoman origin were used: joint, knee, bone, pain, excessive pain, osteoarthritis, calcinosis, rheumatism, gout. Face-to-face interviews were conducted with the pioneers of the first applications of total knee prosthesis in our country and their statements were recorded to explain the progress of the treatment methods applied for knee osteoarthritis from the second half of the twentieth century. The physicians who complied with our request were Prof. Dr. İlker Çetin, Prof. Dr. Şahap Atik, Prof. Dr. Mahmut Nedim Doral, Prof. Dr. Veli Lök, Prof. Dr. Mehmet Çakmak, Prof. Dr. Macit Uzel, Prof. Dr. İ. Remzi Tözün, Op. Dr. Orhan Girgin, Prof. Dr. Kut Sarpyener, Prof. Dr. Nejat Güney and Prof. Dr. Ömer Faruk Bilgen.This study, which was performed to show the history of knee osteoarthritis and knee replacements in Turkey, showed that the disease of knee osteoarthritis started to be understood in detail in the mid 20th century and research of treatment methods fort he disease has continued. Initially conservative treatments were generally applied with attempts to eliminate pain with various medications and injections. For advanced cases, surgical treatments started with open joint debridement, joint arthrodesis and high tibial osteotomy, then with the arrival of arthroscopy in our country, the addition of arthroscopic lavage to these applications created a wide spectrum of treatments. At he beginning of the 1970s, various centres performed a few hinged knee joint replacements in cases of advanced knee osteoarthritis, but this did not become widespread due to unsatisfactory results. If condylar type knee prosthesis is accepted in the modern sense, several centres started to apply these simultaneously at the end of 1987 and the beginning of 1988, and by rapid development this became widespread to reach the present-day level.Until the mid-19th century, physicians did not pay much attention to knee osteoarthritis, probably due to other significant health problems throughout our country. However, from that time on, it began to be beter understood and various treatment methods were applied. Total knee replacements which have started to be applied as advanced knee osteoarthritis treatments globally in recent years have spread rapidly to become the successful applications of the present day. 131

Dr. Behçet Uz, 1893 yılında Denizli'de doğmuştur. Mekteb-i Tıbbiye-i Adliye-i Şahane 'den mezun olmuş, mezuniyetinin ardından bir süre İstanbul'da bir süre de İzmir'de Çocuk Hastalıkları Uzmanı olarak çalıştıktan sonra, 10 yıl süre ile İzmir'de Belediye Başkanlığı yapmıştır. Bu sürede İzmir'e pek çok eser kazandırmış, efsane belediye başkanları arasında yerini almıştır. İzmir Belediye başkanlığının ardından Ankara'da Ticaret bakanlığı ve 7 Ağustos 1946-10 Haziran 1948 ve 18 Mayıs 1954-9 Aralık 1955 tarihleri arasında iki dönem sağlık bakanlığı görevlerinde bulunmuştur.Sağlık Bakanlığı sırasında Sağlık Merkezleri uygulamasıyla yataklı tedavi kurumlarının ilçelerde de kurulmasını ve tüm bu hizmetlerin ülke çapında yaygınlaşmasına öncülük etmiştir. Sağlık Politikalarını belirlemede düşündüğü ve uygulamaya koymaya çalıştığı projeler Dr. Behçet Uz'un ileri görüşlülüğünün kanıtı olması açısından önemlidir.Dr.Behçet Uz, Türk Tıp Tarihi için önemli isimlerden biridir. Türk tıbbına büyük katkıları olmuştur. Dr.Behçet Uz iki ayrı partide ayrı dönemler vekillik ve bakanlık yapmıştır. Siyasi çekişmelerden daima uzak kalmış partiler üstü bir kişilik olarak değerlendirilmiştir. Onun çalışmalarını sürdürürken sergilediği dürüstlüğü, doğru sözlülüğü, sabır ve sebatı, hoşgörüsü ve insana olan yakın tavrı onu ülkesi için önemli bir yerel yönetici de yapmıştır.Toplum sağlığı öncelikli olmak üzere, Sağlık Politikalarının şekillendirilmesindeki önemli başlangıçlar daha sonraki dönemlere ait sağlık yaklaşım ve politikalarının oluşturulmasına da katkı sağlamıştır.Anahtar sözcükler: Dr.Behçet Uz, I. On Yıllık Sağlık Planı, Çok Partili Yaşam Dr. Behçet Uz was born in Denizli in 1983. After graduating from Mekteb-i Tıbbiye-i Adliye-i Şahane (the Imperial Medical School), he worked as a pediatrician in Istanbul and in Izmir, and then served as the mayor of Izmir for ten years. During his term of office, he made great contributions to Izmir and marked the recent history as one of the legendary mayors of the city. He served as the Minister of Commerce, and as the Minister of Health first between August 7, 1946 and June 10, 1948 and then between May 18, 1954 and December 9, 1955.As the Minister of Health, he played a pioneering role in the foundation of inpatient treatment institutions in towns and districts and in promoting access to health services across the country. The projects he envisaged and implemented in the field of health policies are of significant importance as they demonstrate farsightedness of Dr. Behçet Uz.Dr. Behçet Uz is a prominent figure in the history of Turkish medicine. He made significant contributions to the Turkish medicine. He served as a parliamentarian and minister during the power of two different political parties in two different terms. He remained away from political conflicts and was respected and appreciated independent of the parties of which he was a member. His honesty, trustworthiness, patience, tolerance and humanist approach made him an important local administrator for our country.The health policies he introduced, mainly concerning the public health, have contributed to the formulation and implementation of future health approaches and policies.Key Words: Dr.Behçet Uz, The First Decennary Health Plan, Multi-party system. 168

İZMİR ECZACI ODASI ONUR KURULU'NA YANSIYAN OLGULARDA DEONTOLOJİK İHLALLERİN İNCELENMESİTezi Hazırlayan: Uzm. Ecz. Bülent KIRANTıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim DalıTez Yöneticisi: Prof.Dr. Aliye MANDIRACIOĞLUTezin Tamamlandığı Yıl:2012, toplam sayfa sayısı:323Amaç:Bu araştırmada, İzmir Eczacı Odası Onur Kurulu kararlarında, deontolojik ihlallerin çeşitlerinin ve sıklıklarının saptanması, disiplin suçu işleyen eczacıların sosyodemografik özelliklerinin belirlenmesi, suç türlerinin ve bu suçları işleyen eczacılara verilen cezaların ortaya çıkmasını etkileyen faktörlerin saptanması ve İzmir Eczacı Odası Onur Kurulu kararlarıyla, Türk Eczacıları Birliği Yüksek Onur Kurulu kararlarının karşılaştırılarak, meslek uygulamalarını etkileyen etkenlerin saptanması amaçlanmıştır.Yöntem:Araştırma bulguları, 1985-2010 yılları arasında İzmir Eczacı Odası Onur Kurulu'na sevk edilen 312 dosyanın tamamının örneklem seçilmeden arşiv inceleme yöntemiyle, 30 sorudan oluşan bir veri toplama formu ile toplanarak, kesitsel, incelenmesi sonucu sağlanmıştır. İstatistik analizde, ortalama + standart sapma, gerektiğinde ortanca değer olarak, kategorik değişkenler sayı ve yüzde olarak ifade edilmiştir. Ki-Kare, Kruskal-Wallis Varyans Analizi, Mann-Whitney U, testleri kullanılmıştır.Bulgular:Şikâyetçilerin çoğunun eczacılar olduğu ve deontolojik ihlallerin çoğunun rekabet kökenli davranışlardan oluştuğu ve rekabet kökenli deontolojik ihlallerin ekonomik kriz dönemlerinde arttığı saptanmıştır. Sosyal Güvenlik Kuruluşlarının tek çatı altında toplanmasından sonra, SGK protokol hükümlerine aykırı davranışlardan dolayı deontolojik ihlallerin onur kurullarına yansıma oranında artışlar meydana geldiği saptanmıştır. Onur Kurulu kararlarının çoğunun üst disiplin örgütünce bozulduğu, bozma kararlarına suç ile ceza arasındaki denkliğin sağlanması gibi somut olmayan bir gerekçe gösterildiği anlaşılmıştır.Sonuç ve Öneriler:Problemin çözümü için eczacıların disiplin işlemlerinin yürütülmesinde standardı sağlayacak bir Disiplin yönetmeliği çıkartılmasının ayrıca, eczacılık eğitiminde mezuniyet öncesi ve sonrasında deontoloji eğitiminin yeniden düzenlenmesinin, yararlı olacağı değerlendirilmiştir.Anahtar Sözcükler: İzmir Eczacı Odası Onur Kurulu, Deontolojik İhlallerbulent.kiran@ege.edu.tr AN INVESTİGATİON OF DEONTOLOGİCAL VİOLATİON CASES REFERRED TO İZMİR PHARMACİST CHAMBER HONORARY COMMİTTEEBülent KIRAN, Pharm, MPH.Ege University Faculty of Medicine,Department of Public HealthThesis Advisor: Prof.Dr.Aliye MANDIRACIOĞLUYear & total number of pages of the thesis: 2012 / 323 p.Aim: In this study ,it is aimed to determine the types and frequencies of deontological violations within the the Discipline Committee of İzmir Chamber of Pharmacy. Determination of sociodemographic characteristics of perpetrators, types of crimes and the factors affecting the penalties given to pharmacists is also studied and it is aimed to compare the decisions of the Discipline Committee of İzmir Chamber of Pharmacist and the High Discipline Committee of the Turkish Pharmacist Association and to determine the discipline procedures and factors affecting the professional practises negatively.Methods: Research findings are provided as a result of cross-sectional and analytical study of 312 files referred to Discipline committee of İzmir Chamber of Pharmacist without choosing any samples and the data were collected with a form consisting of 30 questions with an archive investigation method and analyzed using the SPSS 16 program. In the statistical analysis, mean, standard devaiton, median if necessary and categorical variables are shown as numbers and percentages. Chi-square , Kruskal-Wallis, Mann-Whitey U tests are used and significance level is taken as P

TEZ8828 Tez (Doktora) -- Çukurova Üniversitesi, Adana, 2012. Kaynakça (s. 116-131) var. xiv, 135 s. : res. ; 29 cm. Emergency care is a unique area of medicine. It is a special area of both the physical space and human resources. It has own dynamics. Pre-hospital emergency medicine is a different version of the emergency medicine. The basic approach of pre-hospital emergency medicine is to care directly to the patient at scene. Being a non-hospital environment brings health care professionals face many problems. Ethical issues, is one of the most important issues of this field. In ethical issues, refusal of treatment and related process are major problem area. Purpose of this study was to determine the approaches of emergency health care professionals on the refusal of treatment. For this purpose, it was made a descriptive research to pre-hospital emergency health care professionals who engaged active duty in the field in Kahramanmaraş, Adana, Mersin and Antakya. There are 10 expressions in the form of data collection. It was asked to participants to score between points 0-10 according to the degree of adoption of these expressions. 424 participants were evaluated. Accordingly, health care professionals are adopt the patient's right to refuse of treatment. However, it contains the important ethical conflicts as the existence of an emergency medical condition and detection of competence, during the use of this right. Age of the young professionals and female participants exhibited an attitude which highlights the utility. In general, it was found that incompetent patients have not the right to refuse the treatment. Young participants have demonstrated an attitude of respect for patient's autonomy. However, they expressed an opinion that prone to paternalism in emergency medical situations. Generally, it was found that pre-hospital emergency care professionals adopted the right the refuse of treatment; however they did not adopt the use of the right in presence of life-threatening situations and non-competence of the patient. Acil tıp kendine özgü bir tıp alanıdır. Gerek fiziki mekan gerekse insan kaynakları olarak özelleşmiş bir alandır. Kendine özgü dinamikleri mevcuttur. Acil tıbbın farklı bir versiyonu ise hastane öncesi acil tıptır. Hastane öncesi acil tıbbın temel yaklaşımı hastaya olay yerinde tıbbi müdahalede bulunmaktır. Hastane dışı bir ortamda bulunmak sağlık profesyonellerini pek çok sorunla yüz yüze getirmektedir. Etik sorunlar, bu alanın en önemli sorunlarından biridir. Etik sorunlar içinde ise tedavi reddi ve bununla bağlantılı süreçler önemli bir sorun alanı oluşturmaktadır. Çalışmamızın amacı, acil sağlık profesyonellerinin tedavi reddi konusundaki yaklaşımlarını saptamaktır. Bu amaçla Kahramanmaraş, Adana, Mersin ve Antakya'da sahada aktif görev yapan hastane öncesi acil sağlık hizmetlerinde görev yapan sağlık profesyonellerine yönelik tanımlayıcı bir araştırma yapılmıştır. Uygulanan veri toplama formunda 10 ifade bulunmaktadır. Katılımcılardan bu ifadeleri benimseme derecelerine göre 0-10 arası puan vermeleri istenmiştir. 424 katılımcının verileri değerlendirilmiştir. Buna göre sağlık profesyonelleri hastanın tedaviyi reddetme hakkını benimsemektedir. Ancak bu hakkın kullanımı aşamasında, acil tıbbi durum varlığı ve yeterliğin tespiti konuları önemli etik çatışmaları barındırmaktadır. Meslek yaşı genç katılımcılar ve kadın katılımcılar yarar sağlamayı önceleyen bir tutum sergilemişlerdir. Genel anlamda ise yeterliği olmayan hastaların tedaviyi reddetme hakkı olmadığı yönünde bir görüş bulunduğu ortaya çıkmıştır . Genç katılımcılar hasta özerkliğine saygılı bir tutum ortaya koymuşlardır. Ancak genç katılımcılar paradoksal olarak, acil tıbbi durumlar söz konusu olduğunda paternalizme yatkın bir görüş belirtmişlerdir. Genel olarak; hastane öncesi acil sağlık profesyonellerinin hastanın tedaviyi reddetme hakkını benimsediği, ancak hayati tehlikenin varlığında ve kişinin yeterliği olmadığı durumlarda bu hakkın kullanımını benimsemediği bulunmuştur. Bu çalışma Ç.Ü. Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi tarafından desteklenmiştir. Proje No: TF2010D2.

TEZ8346 Tez (Doktora) -- Çukurova Üniversitesi, Adana, 2011. Kaynakça (s. 183-192) var. xi, 193 s. : tablo ; 29 cm. Violence against women is one of the most widespread human rights and public health problems in the world today. According to United Nations Declaration to the Elimination of Violence Against Women, 1993, the term ""violence against women"" means any act of Gender-based violence that results in, or is likely to result in, physical, sexual, or psychological hurt more suffering to women, including threats of such acts, coercion or arbitrary deprivation of liberty, whether occurring in public or in private life. This study presents the results of a research conducted to determine, arrangements and attitudes in medical establishments where battered women consulted also to determine their expectations about these arrangements and attitudes. This study was realized in eight cities' women shelters. Interviewed by 51 women using half planned face to face interview techniques and 48 interview evaluated out of 51. Women and health care providers must take courses about Gender Roles, Violence against Women, Human Rights of Women and Female Patients' Rights and also they have to increase awareness and sensitivity about these subjects especially violence against women. As a result of this study, governments recognize these subjects and establish positive discrimination for women's' in health care services, and all of these must be governments policy. Kadına yönelik şiddet, kadın hasta hakları, kadının insan hakları ve halk sağlığı açısından günümüzde tüm dünyada önemli ve yaygın bir problemdir. Birleşmiş Milletler Kadına Yönelik Şiddetin Önlenmesi Bildirgesi'nde kadına yönelik şiddet, ""ister kamusal isterse özel yaşamda meydana gelsin, kadınlara fiziksel, cinsel, psikolojik acı veya ıstırap veren ya da verebilecek olan cinsiyete dayalı bir eylem, uygulama ya da bu tür eylemlerle tehdit etme, zorlama veya keyfi olarak özgürlükten yoksun bırakma"" şeklinde tanımlanmaktadır. Tez çalışmasının amacı, fiziksel şiddet mağduru kadınların başvurdukları sağlık kurumlarında karşılaştıkları var olan davranışlar ve uygulamalar ile bu konudaki beklentilerini belirlemektir. Sekiz ilde kadın sığınma evlerinde kalan 51 fiziksel şiddet mağduru kadınla yüz yüze yarı yapılandırılmış görüşme tekniği kullanılarak görüşmeler yapılmıştır. Bu görüşmelerden 48'i değerlendirilmiştir. Kadınlara ve sağlık çalışanlarına yönelik olarak toplumsal cinsiyet rolleri, kadına yönelik şiddet, kadının insan hakları ve kadın hasta hakları konularında farkındalık ve duyarlılık gelişmesini sağlayacak eğitim programları oluşturulması gerekmektedir. Bu çalışmaların devlet politikası olması gerektiği ve sağlık alanında kadınlar için pozitif ayrımcılık uygulamalarına gereksinim bulunduğu sonucuna varılmıştır. Bu çalışma Ç.Ü. Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi tarafından desteklenmiştir. Proje No: TF2007D4.

Öğretim, bireyleri bilgi ve becerilerle donatma işidir. Burada en önemli konu, öğrencileri mesleğin gelecekteki amaçları hakkında bilgilendirmektir. Türkiye'de eczacılık eğitiminde etik öğretimine gereken önem verilmemektedir. Mezun olan eczacılar bu konuda yeterli duyarlılığa sahip olamadan mezun olmaktadır. Bunun sonucu olarak da meslek uygulamaları sırasında daha çok etik sorunla karşı karşıya kalınmaktadır. Etik konuların meslek öncesi eğitimde ve meslek içi eğitimde öğrencilere daha detaylı ve daha akılcı öğretim yöntemleriyle verilmesi gerektiği bir gerçektir. Bu çalışmada, dünyada ve Türkiye'de eczacılık fakültelerinde eczacılık eğitiminde etik öğretiminin ne düzeyde verildiği, konularının neler olduğu incelenmiştir, Dünyadaki ve Türkiye'deki eczacılık fakültelerinin web sitelerinden programlarına ulaşılmış, ilgili anabilim dallarından ilgili öğretim üyeleriyle görüşülmüştür. Öğretimin daha verimli yapılması için öğrenim hedefleri belirlenerek ülkemiz koşullarına uygun bir program önerisinde bulunulmuştur. Education is equipping persons with knowledge and skills. The most important issue at this point is to inform the students about the future of this profession. Necessary importance is not given to ethics during pharmacy education. Graduated pharmacists, graduate their schools without having enough sensitivity on this subject. As a result, during the pharmaceutical practices in the field more ethical problems are faced. Ethics education to be given in prevocational training and vocational retraining with more detailed and more rational teaching methods is a fact. In this study, the level of teaching of ethics in world and in Turkey faculty of pharmacy is searched, the world and Turkey's faculty of pharmacy of the web sites & programs have been reached, the department of the respective faculty members were interviewed. To provide better ethics education more efficient, a program with suitable educational targets for our country was proposed. 117

Görme ve ışık ile ilgili tüm araştırmalar insanlık tarihi kadar eskidir. İnsanlar çağlar boyunca ışığın tabiatına büyük ilgi duymuşlar ve ışığın kaynağı, görmenin oluşumu ile ışığın mahiyeti dikkat çeken iki farklı problem olmuştur. İlk uygarlıklarda ışığın kaynağı ve görme olayı ele alınırken, 16. yüzyıl ve sonrası ışığın mahiyetine yönelik çalışmalar bilim adamlarının çalışmalarını oluşturdu.Işığın niteliğine ait ilk fikirler eski Mısır ve Yunan bilginleri tarafından ortaya kondu. Antik Yunan ve Mısır'da gözden çıkan ışınlar görmeyi oluşturması iken 10. yüzyıl Batı'da ?Alhazen? olarak bilinen İbn el-Heysem görme olayını nesneden çıkan ışınların gözümüze gelmesi sonucu oluştuğunu ifade ederek bu günkü şekliyle açıkladı. İbn el-Heysem'in optik alanında yapmış olduğu başarılı çalışmaları hem Batı hem de Doğu'da gelenek haline dönüşmüştü.İbn el- Heysem sonrası 17. yüzyıla kadar optik alanında pek ilerleme olmamıştır. Yapılan tüm çalışmalar İbn el-Heysem'in çalışmalarıyla sınırlı kalıp, etkisi devam etmiştir. 17.yüzyılda Kepler modern deneysel optiği kurdu. Newton ışığın niteliğine ve rengin doğasına yönelik ilk özgün çalışmalarını ortaya koydu. 18.yüzyılda optik biliminde pek fazla ilerleme olmadı. Bu dönemde Newton'un görüşlerinin birçok bilim adamı tarafından kabul görmesi Huygens'e ait dalga teorisi ve Grilmadi'nin keşfettiği ışığın kırınımı olayı geri planda bıraktı. Fakat 18. yüzyılın sonlarında Thomas Young'un çalışmaları ile yaşama geçirilebildi.19. yüzyılda ışığın özellikleri tam olarak anlaşıldı. Thomas Young ve Augustine Jean Fresnel tarafından ?girişim? ve ?kırınım? özellikleri ortaya çıkartılarak ?ışığın dalga modeli? ön plana çıkmıştır. 19. yüzyılın sonlarında Maxwell ve Heinrich Hertz'in çalışmaları ile dalga modelinin etkinliği artı. 20. yüzyılda optik bilimi önemli keşif ve çalışmalar dönemine girdi.Anahtar Kelime: Optik, İbn el-Heysem, Ortaçağ'da Bilim, Bilim Tarihi, Modern Fizik Every research about seeing and light is old as human history. Human interest in nature of the light during the ages, and source of the light and performing the seeing and composition of the light has been exotic two problems. When the source of the light and seeing has been handled in first ages, the works about composition of the light in and after 16th century were performed by scientists.The first ideas about the feature of the light were displayed by old Egyptian and Greek Scientists. Antique Greek and Egypt believed that seeing is performed via the beams from the eyes; but Ibn el-Heysem who has been known as ?Alhazen? in the West explained the seeing as beams from the object as known today. Ibn el-Heysem?s successful studies in optic area converted to a tradition both of in East and West.After Ibn el-Heysem, any development hasn?t been recorded to 17th century. Entire studies carried on its effect and limited with Ibn el-Heysem?s studies. Kepler established modern experimental optic in 17th century. There was not been any notable development about optic science in 18th century. Newton?s suggestions accepted by a lot of scientists, and the wave theory of Huygens and the light refractory event of Grilmadi remained the behind. But the works of Thomas Young were adapted to the life in the end of the 18th century.The features of the lights were understood as fully in 19th century. ?The wave model of the light? has been loomed large by understanding of ?interference? and ?refractory? features by Thomas Young and Augustine Jean Fresnel. Effect of the wave model increased with Maxwell and Heinrich Hertz?s studies? in end of the 119th century. The optic science entered to important investigations and studies period in 20th century.Keyword: Optical, Ibn el-Heysem, Science in the Middle Ages, History of Science, modern Physics 125

Sağlık çalışanlarının klinikte karşılaştıkları etik ikilemleri çözmelerine yardımcı olmak amacıyla oluşturulan Hastane/Klinik Etik Kurulları (HEK/KEK) aynı zamanda etik eğitimleri verme, etik rehber geliştirme ve kurum politikası oluşturma işlevlerini de üstlenmektedir. Tarihsel olarak 1960'lardan itibaren Amerika Birleşik Devletlerinde başlayan ve 1990'lı yıllarda Avrupa'da yaygınlaşan HEK/KEK'lerin Türkiye'deki gelişimi daha yenidir. Bu doktora tez çalışmasında öncelikle HEK/KEK'lerin Türkiye'deki genel durumunu ortaya koyan ve tez kapsamında yürütülen bir çalışmanın sonuçları açıklanmıştır. Daha sonra etik ikilemlerle sık karşılaştığı düşünülen Hacettepe Üniversitesi Hastaneleri yoğun bakım hekimleri ile odak grup görüşmeleri yapılmıştır. Odak grup görüşmelerinde hekimlerin etik ikilem, etik rehber, etik danışmanlık ve HEK/KEK kavramlarına yabancı oldukları, etik sorunlardan daha fazla uyguladıkların işlemlerin yasal sonuçları hakkında endişendikleri görülmüştür. Bu niteliksel çalışma ışığında oluşturulan anket formları kapalı zarf içinde Hacettepe Üniversitesi Hastanelerinde çalışan tüm hekimlere gönderilmiştir. Bir ay sonra 15 gün aralıkla iki defa e-posta ile hatırlatma mesajı ve anket yeniden gönderilmiştir. Toplamda 250 anket geri dönmüştür (cevaplama oranı %25). Bulgular SPSS v.11,5 programı ile değerlendirilmiştir. Hacettepe Üniversitesi Hastanelerinde çalışan hekimler klinikte yaşadıkları etik sorunların farkındadırlar ancak genel olarak sorunların çözümünde babacıl bir tutum içindedirler. Hekimler en çok klinikte en sık yasal mevzuat bilgi eksikliği nedeniyle sorun yaşadıklarını belirtmişlerdir. Hekimlerin istediği eğitimlerinden biri aydınlatılmış onam iken, hekimlerin yarısı aydınlatılmış onam sürecinde sorun yaşamadığını belirtmiştir. Hekimler etik ikilemleri çözme aşamasında ya yalnız kalmakta ya da meslektaşları ile sorunu paylaşmaktadır. Hekimlere etik eğitimi düzenleyebilecek, etik ikilemlerin çözümlenmesinde başvuru/danışma kaynağı olarak hizmet verebilecek bir yapılanmaya gereksinim duyulmaktadır. Sonuç olarak Hacettepe hekimlerinin geri bildirimleri doğrultusunda Hacettepe'de kurulması muhtemel bir HEK/KEK model önerisi yapılmıştır. Hospital/Clinical Ethics Committees (HEC/CEC) are established in order to settle the ethical dilemmas which are encountered by the healthcare professionals during their clinical duties. In addition, they are responsible for providing training in ethical issues, preparing ethics guidelines and constituting institutional policies. Ethics committees were firstly established in the United States in 1960s and became widespread in Europe in 1990s. They are established in Turkey quite recently. In this Ph.D. thesis, firstly, a questionnaire was conducted with the intention of assessing the overall situation of HECs/CECs in Turkey. Secondly, focus group discussions with the intensive care unit physicians of the Hacettepe University Hospitals were conducted. After the prior survey, a follow-up questionnaire was sent by e-mails to applicants in 15 days of time interval in a month of period. In total, 250 applicants responded to these questionnaires (the rate of return is 25%). The findings of the survey are evaluated with SPSS v. 11,5 software. Findings show that although the physicians of the Hacettepe University Hospitals are aware of the ethical problems they experience during their clinical duties, they are cought up in a paternalistic line of conduct. As a consequence of the hierarchical structure of the university hospital, assistant physicians, who constitute the majority of the physicians working in the clinics, are not considered as primary physicians of the patients. Since these physicians are not included in the decision-making mechanisms, they lack in competency to disentangle ethical dilemmas. Furthermore, physicians who experience ethical dilemmas have no options other than sharing their problems with their colleagues or trying to solve these problems themselves. There is a requirement for institutions which can provide training on ethical issues and which can serve as reference guides for the solution of ethical dilemmas. In the concluding part of the thesis, a HEC/CEC model which is appropriate for the case of Hacettepe University Hospitals is suggested. 274

İslam Uygarlığı Dönemi veteriner hekimliğinin önemli kaynaklarını oluşturan ve genelde at yetiştiriciliği, hastalıkları ve tedavilerini içeren yazma eserler ''baytarname'', ''haylname'', ''esbname'' ve ''feresname'' olarak isimlendirilmektedir. Bu eserlerin kapsamlı olanları ise atlarla ilgili ayet, hadis ve rivayetler; atların karakterleri, renkleri, yaş tayini, at alırken nelere dikkat edileceği, atın anatomisi, bakımı ve beslenmesi, eğitimi, hastalıkları ile tedavileri konularını içermektedir. İslamiyet öncesi Doğu ve Batı bilgilerinin de önemli kaynağını oluşturan ve (şimdiye kadar tespit edilen verilerden hareketle) Osmanlı Türkçe'sine (Osmanlıca) çevirileri ilk olarak 14.yy'dan itibaren yapılmaya başlanan bu eserlerin, günümüz uygulamaları ile karşılaştırıldığında bile önemli bilgiler içerdikleri bildirilmektedir. Bu çalışmada, tez konusu eser(ler)in bilim tarihi, veteriner hekimliği tarihi, at yetiştiriciliği ve hastalıkları açısından incelenip, daha önce yapılmış yazma eser çalışmaları ve günümüz bilgileri ile karşılaştırılarak bilim ve veteriner hekimliği tarihine katkı sağlanması amaçlandı. Çalışmanın materyalini, biri Süleymaniye Kütüphanesi'nde (''Tercüme-i Baytarname'') diğeri ise Milli Kütüphane'de (''İlm-i Fürusiyet'') olan ve farklı tarihlerde (1479?1802) yazılmış olan yazma eserler oluşturdu. Eser(ler)in bibliyografik ve bilimsel özelliklerinin saptanması amacıyla Türkiye'de yazma eserlerin toplandığı kütüphanelerde (İstanbul, Manisa, Bursa, Ankara, Konya) yer alan yazma eserler (baytarnameler) ile genel düzeyde karşılaştırıldı. Daha önce yapılan baytarname çalışmalarının yanı sıra genel tarih kaynakları ve veteriner hekimliği folklor araştırmaları da bu kapsamda incelendi. Çalışmada eser(ler)in, İslam Uygarlığı döneminin önemli kaynaklarını oluşturan baytarnamelerin genel özelliklerini (atın savaşlardaki önemi, bazı hadis ve şiirlerde atın önemi, at yetiştiriciliği, hastalıkları ve bunların tedavileri) taşımasının yanı sıra önemli sayılabilecek farklı alan bilgilerini (bilim tarihi, botanik gibi) de içerdiği; Hibetullah b. Mahmud İbn Mevdud tarafından Arapça bir eserden Osmanlı Türkçesine tercüme edilen Tercüme-i Baytarname'nin 10, Tercüme-i Baytarname'den kopya edildiği anlaşılan İlm-i Fürusiyet'in ise 9 bölümden (atın sevilen/sevilmeyen özellikleri, atta görülen don ve nişaneler, gebelik, atın kusurları, hastalıklar, bu hastalıkların tedavileri gibi) oluştuğu belirlendi. Ayrıntılı inceleme sonucunda eser(ler)in yapı ve içeriği ile ilgili daha doğru ve kesin bilgilere ulaşıldı. Eser(ler)deki ayet, hadis ve şiirlerde at ile ilgili söylenen söz ve şiirlerin atın insanın yaşamındaki önemini anlamak açısından önemli bilgiler içerdiği; at yetiştiriciliği, hastalıkları ile bunların tedavileri konusunda çoğu zaman doğru ve ayrıntılı bilgilerin verildiği; bazı hastalıkların tedavi seçeneklerindeki zenginlik ile müellifin (yazarın) mücerrebdir, ''benim katımda, bence'', ''bu tedavi hepsinden iyidir'' vb ifadeleri ile kaynak eserlerden (Yunan, Hint vb) tercümelerin yanı sıra deneyimlerin de bu eserlere yansıtıldığını gösterdiği; daha önce yapılan ve ulaşılabilen baytarname çalışmalarıyla benzerliklerin yanı sıra önemli farklı noktaların (boyun uzunluğunun 2 zira` olarak belirtilmesi, gebeliğin devam ettirilmesi için önerilen tedavi, uyuz tedavisi uygulanan atın sütünü içen tayın da tedavi olacağı vb) olduğu belirlendi. Yapılan taramalar sonucunda Tercüme-i Baytarname adlı eserin Türkçeye tercüme edilen ilk eserler arasında yer aldığı; veteriner hekimliği ve bilim tarihi açısından olduğu kadar dil açısından da önemli kaynak niteliği taşıyan eser(ler)in bugüne kadar yapılan baytarname çalışmaları ile karşılaştırılmaları sonucunda özellikle terminolojik terim farklılıklarının giderilmesi için disiplinler arası çalışmalara gereksinim duyulduğu söylenebilir. Bu çalışmada incelenen eser(ler)in at yetiştiriciliği, hastalıkları ile tedavileri konusunda tarih kaynağı olma öneminin yanı sıra organik hayvan yetiştiriciliği ve günümüz alternatif hekimliğinde önem taşıyan alternatif, bitkisel tedavi bakımından da değerlendirilmesi gereken önemli birer kaynak niteliği taşıdıkları sonucuna varıldı., Written works which make up important sources of veterinary medicine in Islam Civilization Era are called ''baytarname'', ''haylname'', ''esbname'' and ''feresname''. They generally include information about horse breeding, its diseases and treatments, as well. The most comprehensive ones include verses, hadiths and narratives about horses, their characteristics, colors of horses and topics like age determination techniques, guidelines for buying horses, the anatomy of horse, how to look after and train them and their diseases. It is reported that these works which were the source of information at the Pre-Islamic period in the East and West and (based on data obtained so far) which were started to be translated into Ottoman Turkish in the 14th century include significant information even compared to modern applications. This study aims to contribute to the history of science and veterinary medicine by examining the work(s) -which are the subject of this mater thesis- in terms of history of science, veterinary medicine history, horse breeding and diseases and by comparing previous studies on written works and current information. The material of the study is composed of two written works: one in Süleymaniye Library (''Tercüme-i Baytarname'') and the other is in National Library (''İlm-i Fürusiyet'') both of which were written in different years (1479-1802). With an aim to determine bibliographic and scientific characteristics of the works, they were generally compared with other written works (veterinary books) in other libraries of written works in Turkey (İstanbul, Manisa, Bursa, Ankara, Konya). Besides previous studies on veterinarian books, general history sources and veterinary folklore studies were examined in this context. In the study, besides general characteristics of baytarnames- (the place of horse in battle field, the importance of horse in some hadiths and poems, horse breeding, its diseases and their treatments) which make up a significant part of sources in Islam Civilization period, it was determined that they also included important information from other fields (like science history, botanic). It was found out that Tercüme-i Baytarname (Translation of Veterinary Book) which was translated from Arabic to Ottoman Turkish by Hibetullah b. Mahmud İbn Mevdud has 10 chapters and that İlm-i Fürusiyet which was understood to be copied from Tercüme-i Baytarname has 9 chapters (including topics like desired/ unwanted characteristics of horses, the signs and marks seen on horses, pregnancy, the defects in horses, diseases, and their treatments etc.). More accurate and certain information about the form and content of the work(s) has been reached, as a result of detailed investigation. It was introduced that the verses, hadiths, poems and sayings about horses in these works(s) emphasize the importance of horse in human life and that correct and detailed information about horse breeding, disease and various methods of treatments are given in these work(s). Besides the authors? translation from some reference books (Greek, Indian sources), they also reflected their own experiences in their works by using statements, such as; ''it was proven'', ''To me, I think'', ''this is the best treatment''. These book(s) included similar information as previous veterinarian studies (which were available to us), but there are also several different points made in them (the determination of optimal neck length to be ''2 zira`'', treatment recommended to continue pregnancy, the fact that foals with mange problem can recover when they drink the milk of horse who is treated for mange). It was determined that the book called Tercüme-i Baytarname (Translation of Veterinary Book) is one of the first books translated into Turkish. These work(s) which is important source not only for veterinary medicine and history of science but also for language were compared with veterinary studies implemented so far. The results indicate that there is a need for further interdisciplinary studies to resolve the issues concerning terminological differences. Consequently, the work(s) examined in this study are not only important resources in terms of horse breeding, its diseases and their treatments but they are also substantial resources to be considered in modern world organic animal breeding and in alternative herbal treatments which are essential for modern alternative veterinary medicine.

TEZ9363 Tez (Doktora) -- Çukurova Üniversitesi, Adana, 2011. Kaynakça (s. 137-150) var. ix, 151 s. : tablo ; 29 cm. Geriatri ve gerontoloji son onyıllarda tıptaki ağırlığı giderek artan alanlar, umut yönetimi ise tıp dünyasının yeni yeni tanıyıp benimsemeye başladığı bir uygulamadır. Her tıbbi eylemin, dolayısıyla tıbbi eylemleri barındıran her tıp alanının ve her tıbbi uygulamanın tıp etiğinin ilgi alanında yer alması çerçevesinde, geriatri-gerontoloji etiğinden ve tıpta umut yönetimi etiğinden söz etmek olanaklıdır. Tez çalışması, biri ağırlığını arttıran bir alan diğeri yeni yaygınlaşan bir uygulama olmaktan ötürü ilgi çekici olan geriatri-gerontoloji ile tıpta umut yönetiminin kendilerine özgü etik boyutlarının kesişim kümesine odaklanmıştır. Farklı durumlardaki yaşlı hastaların umutlarını yönetme süreçlerini irdelemeyi, en uygun eylem biçimlerini ve olası sorunları belirlemeyi amaçlamaktadır. Tez çerçevesinde konunun ele alınmasında genelden özele doğru üç aşamalı bir gidiş benimsenmiştir. İlk olarak geriatrinin-gerontolojinin ve umut yönetiminin kendi adlarına ne oldukları üzerinde durulmuş; ikinci olarak her birinin etik boyutları ayrı ayrı ele alınmış; üçüncü olarak da bu iki etik boyut bir arada değerlendirilmiş ve kavramsal-kuramsal tartışmanın yanı sıra konuyu somutlaştırmak amacıyla bir dizi örnek vaka analiz edilmiştir. The importance of geriatrics and gerontology is growing in recent decades in medicine. Hope management is a newly adopted concept and application by health professionals. Each medical act and every medical field are subjects of medical ethics. In this regard, it is possible to talk about geriatrics-gerontology ethics and hope management ethics as subcategories of medical ethics. The intersection of ethical dimensions of geriatrics-gerontology and hop management in medicine is take place in the focus of this thesis. Its aim is to analyze processes of managing hopes of elderly patients in different situations and to determine best medical approaches and potential problems in these contexts. The adopted way to handle the theme has a three-step construction from general to particular. Firstly basic knowledge of geriatrics-gerontology as conjoint fields of medicine and hope management in medicine as a medical application is presented. Secondly the ethical dimensions of each are discussed separately. Thirdly ethical issues in the coexistence of these two applied ethics are discussed theoretically and also by using a series of case story.

Bu çalışma, 2000-2005 yılları arasında YSŞ'de görüşülen KHD alanına giren dosyalar bağlamında deontolojik bir değerlendirme yapmayı amaçlamaktadır. Söz konusu dosyalar YSŞ'den 18-19.12,2008 tarihli toplantıda alınan 11971 sayılı kararla alınan resmi iznin ardından, geliştirilen bir çizelge kullanılarak; 11.03.2010 ? 20.07.2010 tarihleri arasında Sağlık Eğitimi Genel Müdürlüğünde yürütülen bir arşiv çalışması ile analiz edilmiştir. Bu çalışma sonucunda 1153 dosya arasında KHD dosyalarının 283 adet (% 24,54) olduğu; dosyaların olayın gerçekleşmesinden itibaren ortalama 1131 gün sonra YSŞ gündeminde görüşüldüğü; en fazla sayıda dosyanın Marmara (56 dosya , % 19,8), İç Anadolu (53 dosya, % 18,73) ve Ege (50 dosya, % 17,67) bölgelerinden geldiği; olayların en fazla devlet hastanelerinde (133 dosya, % 47,5) gerçekleştiği saptanmıştır. Dava dosyaları için bilirkişilik talebi çoğunlukla (238 dosya, % 84,1) Asliye Ceza Mahkemelerinden gelmektedir. Vakaların ilgili bulundukları, o dönemin geçerli TCK maddelerine göre ayrıntılı bir dağılımı yapılmış, dosyaların 256'sında 331 tane hekimin suçlandığı, bunu 113 hemşirenin izlediği saptanmıştır.YSŞ'ye gönderilen dava dosyalarının 191'inde (% 68,2) sadece hekimler; 58'inde (% 15,4) de hekimler ile ebeler eş zamanlı olarak suçlanmışlardır. Dava konusu olan olayların 161'i (% 56,9) acil, 122'si ise (% 43,1) elektif başvurulardır. Gebelikler sırasında meydana gelen olaylar 211 (% 73,6) ile başvuru gerekçeleri arasındaki en ağırlıklı grubu oluşturmuştur.Söz konusu dosyalarda operatif hatalar, yetersiz preoperatif değerlendirme, yetersiz muayene ve değerlendirme en sık görülen sağlık hizmeti eksiklikler olarak saptanmıştır. Dosyaların % 38'inde olayda KHD dışında Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları, Anesteziyoloji ve Genel Cerrahi alanlarından hekimlerin de müdahil olduğu anlaşılmaktadır. Mahkemelere yansımış bu dosyaların % 61,8'inde ölüm olduğu saptanmıştır. % 22'sinde sadece anne ölümü; % 57'sinde sadece düşük, perinatal ve neonatal ölüm ve % 11,4'ünde ise anne yanı sıra düşük, perinatal ve neonatal ölüm birlikte gerçekleşmiştir. 103 dosyada (% 63,4) kamu davası açıldığı anlaşılmaktadır.Söz konusu YSŞ kararlarıyla 534 kişi ve/veya kurum hakkında bilirkişi görüşü verildiği saptanarak, bu kararların ayrıntılı analizi sağlık çalışanı türüne göre gerçekleştirilmiştir.Çalışma bağlamında KHD alanının tıpta uzmanlık alanları içerisinde yargıya ve disiplin soruşturmalarına en fazla konu olan alan olduğu, bebek ve anne kaybının ailede yarattığı durumun etkili olduğu; dosyaların bilirkişi kurumunun önüne gelinceye kadar oldukça uzun bir hukuki süreç geçirildiği, bunun hak arama motivasyonu önünde engel oluşturabildiği; alandaki hekimler ile öteki sağlık çalışanlarının acil durum bilgi ve yaklaşımının sürekli güncellenmesine; eğitimde ekip çalışması vurgusuna ihtiyaç bulunduğu anlaşılmaktadır. The purpose of this dissertation study is to analyze the cases related to Obstetrics and Gynecology which were evaluated in Higher Council of Health between 2000 and 2005, from deontological point of view. Cases were analyzed after the official permission of Higher Council of Health numbered 11971, decided in the meeting 18-19.12.2008. Cases were studied through a study performed in the archives of the Higher Council at the Health Ministry General Directorate of Health Education, between the period 11.03.2010 and 20.07.2010. The result of this study revealed that, 283 cases (24,54%) were related to Obstetrics and Gynecology among total of 1153 cases; the average of 1131 days had taken place between the incident date and the date that the case was included in the meeting agenda of the Council; most cases originated from Marmara (56 cases-19,8%), İç Anadolu (53 cases-18,73%) and Ege (50 cases-17,67%) regions; and most of the cases had taken place in Public hospitals (133 cases-47,5%). Expertise demand often comes from Criminal Courts (238 cases- 84,1%). A detailed distribution of cases was performed according to the articles of penal code valid between 2000 and 2005. The analysis was revealed that the total of 331 physicians were accused in 256 of the cases and it was followed by the nurses (113 nurses).In cases delivered to Higher Council of Health, 191 (68,2%) of them include only accused physicians and 58 (15,4%) of them include both accused physicians and midwifes. The events of 161 (56,9%) cases were emergency and 122 of them (43,1%) were elective requests. Obstetrical requests were 211(73,6%) which was the dominant category in the events of all 283 cases.The analysis resulted that, the most common deficiencies in healthcare were operative mistakes, inadequate evaluation before operation, inadequate examination and evaluation. In 38% of the cases, physicians of Pediatrics, Anesthesiology and General Surgery were involved besides Obstetrics and Gynecology physicians. Abortions and death occurred in 175 (61,8%) of the cases. 22% of deaths were maternal mortality, 57% were abortions, perinatal and neonatal deaths, 11,4% were included maternal mortality, abortions or perinatal, and neonatal death. 103 (63,4%) of the cases were determined as public cases.It is examined that, expertise opinions were provided by the Council about 534 individuals and/or institutions. The distribution of these expertise decisions according to health personnel type was evaluated.As a conclusion of the analysis, Obstetrics and Gynecology is determined to be the most common specialty in medicine in which juridical and disciplinary procedures were issued. This predominant position of Obstetrics and Gynecology speciality could be because of the effect of mother and baby loss over the families. Moreover, it is observed that a long juridical procedure is needed until the expertise demand for the case is delivered to the Council, which may create an obstacle for the motivation of seeking justice. Additionally, the need for updating the knowledge about emergency requests and approaches and emphasize for team work between Obstetric and Gynecology physicians and other health personnel has become evident. 214

TEZ7903 Tez (Doktora) -- Çukurova Üniversitesi, Adana, 2010. Kaynakça (s. 124-135) var. xiii, 177 s. ; 29 cm. The three basic activities of medical sciences are research, application and education. Despite the high emphasis on the ethical aspect of research and application activities, ethical aspect of education seems to attract less attention. Education is the process of making needed changes in the behavior patterns of people through their own lives in a conscious and controlled way. Ethics is defined as the evaluation of human attitudes and behaviors in terms of being good or bad as well as questioning the things that are good and what is good in terms of conscious actions. This study aims at identifying the ethical values prioritized by teachers and identifying which ethical problems they encounter and how often, as well as evaluating ethics classes in terms of content, duration and method, and detecting whether the teachers have had any training on ethics. The participants of the study are 134 teachers working in ten different schools of nursing. The data were collected through a questionnaire consisting of 28 questions and three sections regarding participant information, education ethics and ethics education. Findings show that although ethical principles were taken into consideration by the participants, they come across unethical teacher behaviors at the level of evidence and experience, that ethics education is instructed by teachers who are not experts in this field and usually as part of the integrated system, and that the content of ethics course differs from school to school. Given these results, it can be suggested that teachers in schools of nursing should be given the opportunity of improving their conscious and awareness regarding ethics, and ethics courses should be standardized. Sağlık bilimleri alanında gösterilen üç temel etkinlik, araştırma, uygulama ve eğitimdir. Bunlardan özellikle araştırma ve uygulama etkinliklerinin etik boyutu üzerinde çok durulmasına karşın, eğitimin etik boyutu daha az ilgi çeken bir konu görünümündedir. Eğitim, bireyin davranışlarında onun kendi yaşantıları üzerinden ve bilinçli-denetimli olarak istendik davranış değişikliği meydana getirme sürecidir. Etik, insan tutum ve davranışlarının iyi ya da kötü olma yönünden değerlendirilmesi; bilinçli eylemler bağlamında nelerin iyi olduğunun ve iyinin ne olduğunun sorgulanmasıdır. Tez çerçevesinde yürütülen araştırmanın amacı bir yandan hemşirelik eğitiminde öğretim elemanlarının hangi etik ilkelere öncelik verdiklerinin ve hangi etik sorunlarla ne sıklıkta karşılaştıklarının belirlenmesi; diğer yandan etik derslerinin içerik, süre, yöntem açısından değerlendirilmesi ve öğretim elemanlarının etik eğitimi alma durumlarının saptanmasıdır. Araştırma hemşirelik eğitimi veren on okulda görev yapan 134 öğretim elemanı üzerinde yürütülmüştür. Veriler katılımcı bilgileri, eğitim etiği ve etik eğitimi ile ilgili üç bölümde toplam 28 soru içeren anket formu ile toplanmıştır. Araştırmada katılımcıların görevlerini yerine getirirken etik ilkeleri göz önünde bulundurdukları buna rağmen tanıklık ve deneyim düzeyinde etik dışı öğretim elemanı davranışlarına rastladıkları; etik eğitiminin bu alanda uzman olmayan öğretim elemanları tarafından ve genellikle entegre sistemin bir parçası olarak verildiği, etik dersi içeriğinin okuldan okula değiştiği belirlenmiştir. Bu sonuçlar itibariyle, hemşirelik okullarında öğretim elemanlarına etikle ilgili bilinç ve duyarlılık düzeylerini arttırma olanağı sağlanması ve etik derslerinin standart hale getirilmesi uygun olacaktır. Bu çalışma Ç.Ü. Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi tarafından desteklenmiştir. Proje No: TF2006D7.

Etik sorunların sağlık profesyonelleri tarafından yaşanma sıklığı ve önemsenme derecesi klinik etik açısından irdelenmeye değer konulardır. Tez çalışması çerçevesinde yürütülen araştırmanın amacı, Adana ölçeğinde yoğun bakım hemşirelerinin etik sorunlarla ne sıklıkla karşılaştığını ve bunları nasıl bir önem sıralamasına soktuklarını saptamaktır. Tanımlayıcı nitelikteki araştırmanın üç bölümde 22 soru içeren veri toplama formu, Adana merkezinde bulunan kamu hastanelerinin yoğun bakım birimlerinde çalışan hemşirelere uygulanmıştır.Dörtte üçü üniversite mezunu olan ve üçte ikisi dahiliye yoğun bakım birimlerinde çalışan katılımcıların en sık karşılaştığı sorun, durumu daha kritik olanlara yer açmak için stabil hastaların servise transferidir (% 97,0). Sık karşılaşılma sıralamasında ilk beşte yer alan diğer sorunlar, hekim görevlerinin hemşireye devredilmesi (% 88,0), mesleki hiyerarşide alt basamaktakilere fazla iş verilmesi (% 87,0), hastanın veya yakınlarının tedaviyi reddetmesi (% 85,0) ve hayati tehlikeye rağmen taburcu edilme talebidir (% 80,0). Son üç sırada ise solunum desteğinin hangi hastaya verileceğinin belirlenmesi (% 42,0), iyileşme olasılığı kalmayan hastanın solunum desteğinin kesilmesi (% 32,0) ve ötanazi talebiyle karşılaşılması (% 17,0) yer almaktadır. Önemsenme puanı sıralamasın ilk beşinde ise stabil hastaların servise transferi (8,40), beyin ölümü gerçekleşen hastanın yakınlarına organ bağışı önerisi götürme (7,69), beyin ölümü teşhisinin konulması (7,50), hiyerarşinin alt basamaklarındakilere fazla iş verilmesi (6,80), hekim görevlerinin hemşireye devredilmesi (6,79) bulunmaktadır. Bu sıralamanın son üç basamağında hastalara yönelik yaklaşımın adil olmaması (5,63), ötanazi talebiyle karşılaşılması (5,48), hekimler arasında görüş ayrılığı yaşanması (5,20) vardır.Katılımcıların sık yaşadığı ve önem verdiği sorunların derin değer çatışmalarından çok birimlerin olanaklarındaki eksikliklerden, koşullarındaki olumsuzluklardan, ilişki düzenlerindeki aksamalardan kaynaklandığını söylemek mümkündür.Anahtar Sözcükler: Yoğun Bakım, Tıp Etiği, Hemşirelik Etiği. Frequency of ethical problems and the health professionals? opinion on them are important topics of clinical ethics. This thesis is based on a research in Adana sample on ethical problems experienced by nurses of intensive care units. The aim of this descriptive study is to find the frequency of this experiences and their sequence of importance according to nurses. The research carried out in the intensive care units of three main hospitals of Adana city by a questionnaire contains 22 questions in three sections.Three quarters of participants have license degree in nursing and two-thirds of them are working in internal intensive care units. The most frequent problem is transfer of the stable patient to the service to find bed for the critical patient (%97). The other frequent problems are, transfer of doctors? duty to the nurses (%88); giving more duties to the person on the lower steps of the career hierarchy (%87), refusal of treatment by the patients or their relatives (%85), request of discharge from hospital of the patient who has vital risks (%80). The less frequent ones are, to make a choice between the patients who need mechanical ventilation (%42), to cut off mechanical ventilation support (%32) and euthanasia request of the patients or their relatives (%17). The top five of sequence of importance list are, transfer of stable patient to the service (8,40), to propose organ donation to brain death patient?s relatives (7,69), the diagnosis of brain death (7,50), to give more duties to the person on the lower steps of the career hierarchy (6,80) and to transfer doctors? duty to the nurses (6,79). Discrimination between patients (5,63), euthanasia request (5,48), difference of opinion of doctors (5,20) are the last three of this list.The most frequent and important problems of intensive care units are not exactly conflict of values. Lacks of resource of the units, negative conditions, miscommunications are the main causes of them.Key Words: Intensive care, Medical ethics, Nursing ethics 103

TEZ7851 Tez (Doktora) -- Çukurova Üniversitesi, Adana, 2010. Kaynakça (s. 72-79) var. x, 97 s. : res. ; 29 cm. The present study firstly aims to evaluate however pregnant women are informed about pregnancy and medical observation, secondly to determine the degree of expectation of being informed by the healthcare professionals and tendency of information that the healthcare professionals give, and also to give suggestions by evaluating this condition in the light of medical ethics and current medicine. One hundred two voluntary pregnant women included in this study who are first pregnancy and at the 36 and over gestational age, and are surveyed in different obstetrical centers in Mersin. A questionnaire with 63 questions is applied to them and also, the researcher had an interview with them face to face. Results that are nearly similar with literature demonstrate that healthcare professionals behave fastidiously on pregnant women about giving information that assists in their working without any problem, however they do not behave on pregnant women in the same way to inform them about pregnancy. In this case, some aspects especially, in drug administration, vaccination, current observation and self-care of pregnant are emphasized. It is clear that giving information providing practice on time about prenatal tests is indicated, but the information about the reason and the results of the test is not given in the same rate. Therefore, it is concluded that pregnant women are not informed by the healthcare professionals in the light of current medical ethics paradigm. Bu tezin amaçları, öncelikle gebelerin gebelik ve gebeliğin tıbbi takibi süreçleri hakkında ne ölçüde bilgilendirildiğini saptamak; ikinci olarak onların bilgilendirilme beklentisinin ve gebeliği izleyen sağlık profesyonellerinin bilgi verme eğiliminin derecelerini belirlemek; üçüncü olarak da çağdaş tıbbın ve tıp etiğinin bir gereği olan bilgilendirme görevi çerçevesinde bir durum değerlendirmesi yaparak önerilerde bulunmaktır. Araştırma, Mersin il merkezinde yaşayan, ilk gebeliğinin 36. haftasında ya da üstünde olan, Mersin Üniversitesi Sağlık Araştırma ve Uygulama Merkezi'nde, Mersin Kadın Doğum ve Çocuk Hastanesi'nde, Mersin il merkezindeki sağlık ocaklarında ve Mersin Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Merkezi'nde, Mersin'deki özel sağlık merkezlerinde takip edilen, araştırmaya katılmayı kabul eden 102 gönüllü gebe üzerinde yürütülmüştür. Katılımcılarla yüz yüze görüşme yapılmış ve kendilerine 63 sorudan oluşan veri toplama formu uygulanmıştır. Literatürle büyük ölçüde uyumlu olduğu görülen bulgular genel olarak değerlendirildiğinde, sağlık profesyonellerinin kendi işlerinin aksamadan yürümesine katkı sağlayacak bilgileri aktarma konusunda titiz davrandıkları, sadece gebelerin bilgi birikimine katkı sağlayacak aktarımlar konusunda ise aynı titizliği göstermedikleri görülmektedir. Bu çerçevede özellikle ilaç kullanımı, aşılar, incelemelerin zamanında yapılması ve gebenin öz bakımı üzerinde durulmaktadır. Prenatal testler konusunda açıkça görüldüğü üzere, uygulamanın zamanında yapılmasını sağlamaya yönelik bilgi aktarımı söz konusu olmakla birlikte, testin gerekçesi ve sonuçları hakkında bilgilendirme aynı ölçüde yapılmamaktadır. Gebelerin çağdaş tıp etiği çerçevesinde, öngörülen düzeyde bilgilendirilmediğini söylemek mümkündür. Bu çalışma Ç.Ü. Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi tarafından desteklenmiştir. Proje No: TF2007D2.

Amacımız genetik bilginin klinik ortamda kullanılması, paylaşılması ve saklanması konusunda hekimler ve test yaptıranların tutum ve görüşlerini öğrenmektir.Tanımlayıcı çalışmamız Kocaeli'de kayıtlı kadın hastalıkları ve doğum uzmanları, çocuk sağlığı ve hastalıkları uzmanları ve bir genetik laboratuarına bu uzmanlık dalları hekimleri tarafından genetik tanı testi yaptırmak üzere yönlendirilmiş olan kişiler/ebeveynleri ile yürütüldü. Araştırmacılar tarafından hazırlanan çalışma formu hekimlerce doldurdu, test yaptıranlar ile yüzyüze görüşüldü. Grupların genetik bilginin özelliklerine ilişkin tutumları, paylaşımı ve saklanmasına ilişkin tercihleri, genetik bilginin üçüncü kişilerle paylaşılması konusunda etik ikilemler içeren olgulara ilişkin yanıtları ile kişisel özellikleri arasındaki ilişkiler Ki-Kare, Mann-Whitney U ve Kruskal-Wallis analizleriyle değerlendirildi.Çalışmamıza hekimlerin %68 (N=155)'i, test sahiplerinin %46 (N=104)'sı katıldı. Hekimlerin %32'si genetik testleri hakkında yeterli bilgiye sahip olduğunu, test sahiplerinin %44'ü hiç bilgisi olmadığını bildirdi. Test hakkında bilgilendirildiğini bildiren (%58) test sahiplerinin %80'inin testler hakkında hiç bilgisi yoktu veya yetersizdi. Hekimlerin %41'i, test sahiplerinin %83'üne göre genetik bilgiler diğer tıbbi bilgilerden farklıydı. Hekimlerin %62'si genetik bilginin bireye ait olup, saklama hakkı olduğuna (%68), test sahiplerinin ise %49'u aileye ait olup, saklama hakkı olmadığına (%69) inanıyordu. Hekimler en fazla erken tanı ihtimalinde (%96), test sahipleri üreme kararlarını etkilediğinde (%97) genetik bilgiyi paylaşma taraftarıydı. Olgulara yanıtlarında tarafların tıbbi bir fayda sağlamayacak da olsa yakınların hekim tarafından uyarılmasını ve bireyin yakınlarını uyarma ödevini destekledikleri görüldü.Bulgularımız tarafların genetik testleri konusunda bilgi eksikliği olduğunu, aydınlatılmış onamda yetersizlikler bulunduğunu, hekimlerin liberal bireyci, test sahiplerinin komüniteryan bakış açısına sahip olduğunu düşündürmüştür. Sonuçlarımıza dayanarak tarafların eğitimine, ulusal politikaların oluşturulmasına ve gelecekteki araştırmalara yönelik uygulanabilir öneriler sunulmuştur. Aim of this study was to examine the attitudes of the physicians and testees towards using genetic information (GI) in clinical setting, in Kocaeli.Participants were paediatricians and gynaecologists, and patients had genetic testing with paediatricians/gynaecologists referral. A-self-administered questionnaire was given to the physicians, and face-to-face interviews were conducted with the patients. The relationship between dependant and independent variables were analyzed using Chi-Squared, Mann-Whitney-U and Kruskal-Wallis tests.Of the total 155 physicians (68% response-rate), and 104 testees (46% response-rate) 32% of the physicians had adequate knowledge on genetic testing while 44% of the testees had no knowledge. Most of the (80%) testees who had been informed about genetic tests (58%) stated that they had no knowledge. The proportion of physicians and testees who agreed that GI was different from other medical information was 41% and 83%, respectively; 26% of physicians and 49% of patients believed that GI belongs to the family. 68% of the physicians believed the privacy right of the GI, 69% of the testees believed otherwise. The physicians mostly preferred (96%) to share GI if early diagnosis was available; the testees preferred sharing (97%) if it affected reproductive choices. In response to the questions about cases the groups preferred informing relatives by physicians although there is no medical benefit.Our results suggested that there were deficiencies in the process of informed consent and genetic counselling. While physicians? approach was highly liberal-individualistic, testees? more communitarian. Based on our results we offered applicable recommendations on education, policies and future researches. 153

İnsan Kökenli Biyolojik Materyaller Üzerinde Araştırma Ve EtikAhmet Yükselİnsan kökenli biyolojik materyaller (İKBM) genellikle rutin cerrahi uygulamalar esnasında ya da gönüllülerin yaptıkları bağışlardan elde edilmektedirler. İKBM’ler hastalıklarla ilgili bilgilerin arttırılması, daha iyi önleyici, tanı koydurucu ve tedavi edici yöntemler geliştirilebilmesi için uzun süredir araştırmalarda kullanılmaktadırlar. İKBM’ler ile yapılan araştırmalar neticesinde sağlık alanında çok ciddi ilerlemeler kaydedilmiştir. Günümüzde, biyomedikal alandaki yeni teknolojiler ve ilerlemeler bu kaynakları kullanarak tıbbın tanısal ve tedavi edici potansiyelinde iyileşmelere neden olmaktadırlar. Her ne kadar, klinik uygulamalar ve yapılan araştırmalar ile ilgili benzer etik kaygılar mevcut olsa da, İKBM’ler ile yapılan araştırmalarda ortaya çıkan etik kaygılar klinik uygulamalardakinden farklıdır. İKBM’ler ile yapılan araştırmalar insanlık onuru, otonomi, gizlilik ve mahremiyet ile ilgili ciddi etik kaygılar ortaya çıkmasına da neden olmaktadır. Araştırmalarda kullanılan İKBM’ler ile ilişkili en önemli etik değerler yararlılık, zarar vermeme, araştırmacı ve katılımcı arasındaki güven ilişkisi, kişisel saygınlık, aydınlatılmış onam, gönüllü, yeterli karar vermeyi kapsayan otonomi ve kişisel bilgilerin gizli tutulması olarak ortaya çıkmaktadır. Tezde, İKBM’lerin tanımı, araştırmalarda kullanılması ve önemi, sınıflandırılması, elde edilme yöntemleri, saklanması, yönetimi, imha edilmesi gibi temel kavramlar hakkında hem ulusal hem de uluslararası düzeyde bilgiler verilmiştir. Ayrıca, İKBM’lerin bilimsel araştırmalarda kullanılması uluslararası belgeler ve Türkiye’deki yasal düzenlemeler çerçevesinde incelenmiş ve tıp etiği açısından değerlendirilmiştir. Ulusal ve uluslararası yaklaşımlar ele alınarak ülkemizdeki uygulamalar ve yasal mevzuat ile karşılaştırılmıştır. Bu değerlendirmeler ışığında, İKBM’ler üzerinde yapılan araştırmalarla ilgili birçok etik ikilemin mevcut olduğu ve hem ulusal hem de uluslararası düzeyde yasal açıdan yetersizlikler bulunduğu ve konuyla iligli hem etik hem de yasal düzenlemeler yapılması gerektiği tespit edilmiştir. Anahtar sözcükler: biyobanka; biyolojik materyaller; klinik araştırma; mahremiyet; aydınlatılmış onam.Research on Human Biological Materials and Ethics Ahmet YükselHuman biological materials (HBMs) are commonly obtained during routine surgical procedures or through direct donation by an individual. Human biological materials have long studied to increase knowledge about human diseases and to develop better means of preventing, diagnosing and treating diseases. Much progress in healthcare has been achieved by such research. Nowadays, new technologies and advances in biomedical field provide even more effective tools for such using resources to improve medicine’s diagnostic and therapeutical potential. Although, many ethical issues overlap between the realms of research and clinical medicine, the ethics concerns research on human biological materials are not identical to those arising in the diagnostic and therapeutic context. The most salient ethical values implicated by the use of human biological materials in research are beneficence, non-maleficence, fidelity and trust within the fiduciary investigator/participant relationship, personal dignity, and autonomy pertaining to both informed consent, voluntary, competent decision making and the privacy of personal information. In thesis, basic issues such as the definition of biological materials of human origin, use of human biological material in research and its importance, collection of human biological materials, categorization, management, and destruction of the materials evaluated both national and international level and corporation is made between them. Also, the human origin of biological material used in scientific research within the framework of international documents and legal regulations in Turkey are examined and evaluated in terms of medical ethics. International and national practices and legal regulation in our country compared with other countries and evaluated in the context of medical ethics and law. In the light of these assessments, the research on biological materials of human origin presents many ethical dilemmas and regulations at both national and international levels are needed.Key words: biobank; biological materials; clinical trials; confidentiality; informed consent.

Tıbbi hataların ilkel tıp uygulamaları dönemlerinde de olduğunu varsaymak mümkündür. Günümüz bilimsel tıp uygulamaları sırasında oldukça sık görüldüğü gerçeğini yapılan araştırmalardan biliyoruz.1992 yılında 44. Dünya Hekimler Birliği Genel Kurulunda hastaların tıbbi uygulamalar sırasında zarar gördükleri, bu zararların giderilebilmesi için ülkelerin yasal düzenlemeler yapması ve hekimlerin de bu yönde yol gösterici olması gerektiği üzerinde görüş birliğine varılmıştır.Gelişmiş ülkelerde ?tıbbi hata?, ?malpraktis? ve ?komplikasyon? gibi kavramlar üzerinde yıllardır kapsamlı şekilde çalışılmaktadır. Ülkemizde bu kavramların ancak yakın bir zamanda tartışılmaya başlandığı; 2002 yılında hazırlanan ?malpraktis yasa tasarısı? ile ?mesleki sorumluluk sigortası? bağlamında tartışılıyor olduğu vurgulanmalıdır. Türkiye'de son yıllarda gerçekleştirilen birtakım hukuk ve etik çalışmalarına rağmen; kavramların tanımları ve anlam yükleri açısından henüz ortak bir dil oluşturulamamıştır.Bu tez çalışmasıyla Türkiye'de hekimler ve hukukçuların tıbbi hata, malpraktis ve komplikasyon gibi temel kavramlara nasıl bir tanım getirdikleri; hasta güvenliği, hataların hastalarla paylaşılması, malpraktis konulu dava süreçlerinde yaşanan sorunlar, tıbbi hataların ortaya çıkmasında ulusal sağlık politikalarının etkileri? gibi konunun tartışmalı başlıkları hakkındaki görüş ve tutumlarını araştırarak, elde ettiğimiz sonuçları tıp hukuku ve etiği yönleriyle tartışmayı amaçladık.Tez çalışmamızda niceliksel ve niteliksel olmak üzere iki araştırma yürütülmüştür. Niceliksel araştırma olarak; Antalya il sınırları içinde 230 hukukçu ve 205 hekime 13 soruluk bir anket uygulanmıştır. Konuyla ilgili çalışmaları olan hekimler ve hukukçulardan oluşan 15 anahtar kişiyle yüz yüze görüşmeler yapılması ve verilen yanıtların analiz edilip değerlendirilmesi de niteliksel araştırmayı oluşturmuştur.Niceliksel araştırmanın sonucunda Türkiye'de malpraktis ve tıbbi hata kavramlarının büyük oranda doğru tanımlanamadığı, komplikasyon kavramının daha yüksek oranda doğru tanımlanabildiği görülmüştür. Niteliksel araştırmanın sonucuna göre ise; Türkiye'de malpraktis ve tıbbi hata kavramlarının daha yüksek oranda doğru tanımlandığı, komplikasyon kavramının anahtar kişilerin tümü tarafından doğru tanımlandığı bulunmuştur.Niceliksel ve niteliksel araştırmaya katılanlar sağlık alanında yaşanan hataların önemli boyutta olduğunu, hataların en çok sağlık sisteminin yetersizliklerinden kaynaklandığını, hekimlerin yapılan hataları hastalarıyla paylaşmadıklarını, tıbbi hata iddiası ile açılan davaların hukuki sürecinin sağlıklı işlemediğini, tıbbi hata uygulamalarını en aza indirebilmek için sağlıkçıların çalışma koşullarının iyileştirilmesi gerektiğini belirtmişlerdir.Niceliksel araştırmaya katılanlar hekimin kendisinin ya da başka bir sağlık çalışanının tıbbi hatasını hastasından çok meslektaşları ile paylaşması gerektiğini, hatanın hastaya söylenmesinin dava açma eğilimini arttıracağını, hukuki yaptırımların arttırılmasının yaşanan tıbbi uygulama hatalarını azaltacağı görüşündedirler. Anahtar kişiler genel olarak hekimin kendisinin ya da başka bir sağlık çalışanının tıbbi hatasını öncelikle hastası ile paylaşması gerektiğini, hatanın hastaya söylenmesi durumunda hastanın dava açma eğilimini azaltacağı, hukuki yaptırımların arttırılmasıyla yaşanan tıbbi uygulama hatalarının değişmeyeceği görüşündedirler. Niceliksel ve niteliksel araştırmaların bulguları yerli, yabancı araştırma ve çalışmalarla karşılaştırılmıştır. Ulaşılan sonuçlar ulusal ve uluslararası etik normlar açısından tartışılmaya çalışılmıştır. It is possible to assume that the medical errors existed since the time of first medical applications. Research showed that the medical errors are still frequent in today?s modern medical practice era.In the 44th Meeting of The World Medical Association, it was emphasized that the patients are suffering harms due to the medical errors, and nationwide legal regulations should be legislated to compensate the emerging detrimental effects. They also reached to a consensus on the opinion that the physicians should be the guiding force to achieve this goal.There are extensive studies on the concepts of ?medical errors?, ?malpractice? and ?complications?. It must be underlined that discussions on these concepts are relatively new in Turkey; ?malpractice draft bill? was prepared in 2002 and it included the discussions within the borders of ?occupational responsibility insurance?. Although there are emerging studies on the subject based on legal and ethical perspectives in Turkey, there is not a common language to signify the definition and the content of these concepts yet.Some basic purposes of this thesis project is to; introduce the definitions of basic concepts such as medical error, malpractice and complications among Turkish physicians and lawyers; patient safety; disclosure of the errors; possible problems during the legal process about malpractice law suits; effects of national health policies on error disclosure; etc. We aim to investigate all aspects of medical errors in Turkey and to discuss the outcomes in terms of medical law and ethics.The Project covers two parallel studies; quantitative and qualitative. For quantitative part, a 13 question survey was implemented to 230 lawyers and 205 physicians. In addition, a total of 15 individuals were selected among these lawyers and physicians, all of which had previously studied on the subject. Face to face interviews were hold with 15 key individuals and their answers were analyzed to finalize the qualitative part of the project.Quantitative study showed that the definitions of malpractice and medical error are not properly done in Turkey while the concept of complication is better understood. Qualitative part of the study demonstrated that all of the participants had the correctly defined for complication while the proper answers for malpractice and medical error concepts were relatively high compared to the quantitative survey outcomes.The attendees of both qualitative and quantitative studies believe that; the frequency of medical errors are significantly high; the errors are mostly because of inadequacy of the medical system; physicians do not disclose the errors to the patients; the legal process is still not well defined for malpractice claims; there is need for improvements in working conditions in healthcare services in order to prevent the medical malpractice cases.The attendees of the quantitative study emphasized that the physicians should share the errors with colleagues rather than the patients; patient will tend to take legal action in case of disclosure and the medical errors will tend to decrease if adequate legal precautions are defined. On the other hand, 15 key individuals have generally agreed that the medical error should be disclosed to the patient prior to sharing with the colleagues; the aim of patients? for taking legal action may drop if the error is disclosed with them, and the rate of medical errors will not be affected even though the legal sanctions are increased. The outcomes of qualitative and quantitative studies were compared with the other studies in the literature. The findings were discussed in detail based on the national and international ethical norms. 157

Bu araştırmada Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK)'nde acemi erlere verilen üreme sağlığı ve aile planlaması (ÜSAP) eğitimlerinin, bu alandaki etik sorunlar üzerine etkisi araştırılmıştır. Araştırma kapsamında; planlanmamış ve istenmeyen gebelikler ile gebeliğin sonlandırılması, cinsel yolla bulaşan hastalıklar, kısırlık ve üremeye yardımcı tedaviler başlıklı etik sorunlar ele alınmıştır.Kesitsel tipte olan bu araştırmanın evrenini 2009 yılı üçüncü eğitim döneminde Kütahya 1'inci Jandarma Eğitim Tabur Komutanlığı'nda görevli olan 1218 acemi er oluşturmuştur. Ayrıca bir örneklem seçilmemiş, evrenin tümü araştırmanın kapsamına alınmıştır. Araştırmada 1109 acemi ere ulaşılmış olup, cevaplılık oranı %91 olmuştur.Acemi erlerin ÜSAP'na ilişkin bilgi ve tutumları, eğitim öncesi ve sonrasında tespit edilmeye çalışılmıştır. Verilerin toplanmasında doğru yanlış işaretlemeli 25 soruluk bir bilgi ölçeği ile likert tipinde hazırlanan 58 maddelik bir tutum ölçeği kullanılmıştır. Katılımcıların sosyodemografik özellikleri, ayrıca uygulanan bir form ile tespit edilmiştir. Elde edilen veriler parametrik olmayan test yöntemleriyle analiz edilmiş olup, bu amaçla SPSS 15.0 istatistik programından yararlanılmıştır.Araştırmada yer alan askerlerin yaşları 20 ile 30 arasında olup, yaş ortalamaları 20,8'dir. Katılımcılar Türkiye'nin farklı bölgelerinden gelmiş olup, öğrenim dereceleri de farklılık göstermektedir. Eğitim öncesi bilgi puanı ortalaması 16,64(±3,06) iken eğitim sonrasında 20,22(±3,16)'ye yükselmiş olup, %14,32 oranında anlamlı bir puan artışı olmuştur(P

TÜRKİYE’DE İNVİTRO FERTİLİZASYON (IVF) UYGULAMA MERKEZLERİNİN İNTERNET ORTAMINDAKİ TANITIM/REKLAMININ ETİK AÇIDAN İNCELENMESİÖZET:Herhangi bir ürünün daha çok satılması için tanıtım/reklam yapılması doğal karşılanırken, bir hekimin ya da uyguladığı tedavinin reklamının yapılması, diğer meslektaşlarından daha nitelikli olduğunun vurgulanmasını kaçınılmaz kılmaktadır. Bu da temel etik ilkelerle bağdaşmayan durumların ortaya çıkmasına neden olmaktadır.IVF uygulamaları gibi sağlıkla ilgili konularda yapılan hatalı tanıtım/reklam çalışmalarının bazı sakıncaları; hastanın gereksiz ve yanlış tedaviye yönelmesi, hastanın zarar görmesi, hekimin meslek onurunun zedelenmesi, hastanın hekimini özgür olarak seçiminin güçleşmesi, daha çok hastanın daha az sayıda hekim tarafından tedavi edilme(me)si, oluşan rekabetin ekip çalışmasını engelleyebileceği gibi hekimlerin birbirlerine olan güvenini sarsma olasılığı, kalitesiz verilen bir hizmetin rağbet görmesi, verilen hizmet veya ürünün maliyet artışı bulunmaktadır.IVF uygulama merkezlerinin internet ortamında yaptıkları tanıtım/reklam çalışmalarının incelenmesi sonucunda web sayfalarının; güncel/kaliteli bilgi içermesi, dil/gramer bakımından okunur olması, iletişim bilgisi ve interaktif kullanım varlığı, kaynak/yazar belirtilmesi, amacı açık, güvenilir, sorumlu, dürüst, hassas ve etik ilkelere uygun olmasının bir çok problemi engelleyeceği tespit edilmiştir.Türkiye’deki IVF merkezlerinin web sayfalarında; % 15,2’de güncel bilgi, % 80,5’de amaç varlığı, % 75’de dil/gramer uygunluğu, % 59,7’de interaktif kullanım, % 8,3’de kaynak bildirimi, % 84,7’de iletişim bilgileri ve % 16,6’nın etik ilkelere uygun olduğu anlaşılmıştır.Anahtar kelimeler: Tüp bebek, tanıtım/reklam, web sayfası. RESEARCHING THE ETHICS OF THE INVITRO FERTILIZATION (IVF) APPLICATION CENTERS ADVERTISEMENTS WHICH ARE ON WEB IN TURKEYSUMMARY:Advertising a product to sell it much more is a natural thing but if this is a medical treatment of a doctor’s advertisement to emphasize the qualification of the doctor from his/her colleagues is inevitable. And this reveals some cases which are inappropriate with the ethical principles.Some objections of the wrong advertisements in health subjects like IVF applications; tending the patient to wrong or unnecessary treatment, harming the patient, bruising the honor of the doctors, revealing difficulties to choose a doctor freely, treating more patients with less doctors, the rivalry that appears prevents the team work and occurs distrust between the colleagues, demanding poor quality service and making the service much more expensive.The result of researching the advertisements and the web sites of the IVF applications centers determined that; containing current information, proper language and grammar, having communication information, usage of the information, making clear the source and the writer, being clear in purpose, reliable, responsible, honest and sensitive, conforming the ethics will prevent most of the problems in this case.It appears that the web sites of IVF centers in Turkey; in current information 15,2 percent, in having a purpose 80,5 percent, in proper language and grammar 75 percent, in usage of the information 59,7 percent, in making clear the source and the writer 8,3 percent, in having communication information 84,7 percent, in conforming the ethics 16,6 percent are appropriate.Keywords: IVF, advertisement, web site.

Tıbbi girişimlerden önce, hastanın onamının alınması, insanın kişiliğine, özgürlüğüne saygının sonucudur. Kendi bedeni üzerinde ?kişilik hakkı ?na sahip olan kişinin bu hakkına saygı gösterilmesi zorunludur. Bu nedenle kişinin kendi beden bütünlüğüne karşı girişilen her türlü müdahaleye ve bu çerçevede cerrahi müdahale ve tıbbi incelemelere de karşı durma hakkı vardır.Tıbbi konularda bilgisi olmayan, hastanın serbest iradesi ile karar verebilmesinde hastanın aydınlatılması önemlidir. Hastanın vücudu üzerindeki hakkına bağlı olarak durumunu bilme ve öğrenme hakkı vardır; hastanın hastalığını ve kendisine uygulanacak tedavi çeşitlerini, bunların sakınca ve sonuçlarını öğrenmesi ile (aydınlatılması) hastanın serbest iradesi ile karar verebilmesi mümkün olabilir.Hastanın aydınlatılması hastanın kendi geleceği ile ilgili karar verebilme hakkının sağlanması açısından da önemlidir. Hastanın aydınlatılmış onamının alınmasının bazı durumlarında hekimin tedavi etme ödevi ile hastanın kendi geleceğini belirleme hakkı çatışabilmektedir.Hastanın aydınlatılması ile hastanın kişilik haklarının korunmasının yanında kişinin kendi geleceği ile ilgili karar verebilme hakkı da sağlanabilmektedir. Hasta aydınlatma ile kendi beden bütünlüğü üzerinde gerçekleştirilecek her türlü girişim ve bunun sağlayacağı ve yararlar ve vereceği zararlar konusunda bilgi sahibi olduktan sonra girişim konusunda kendi yaşamına uygun karar verebilme olanağına kavuşabilmektedir.Türkiye Cumhuriyeti'nin sağlık hizmetlerini ve kişi sağlığını ilgilendiren yasal düzenlemelerin oluşturduğu mevzuatta (sağlık mevzuatında) bazı tıbbi girişimler ile ilgili yasal düzenlemelere yer verilmiştir. Örneğin organ nakli, rahim tahliyesi, üremeye yardımcı teknoloji, gibi tıbbi girişimler ile ilgili özel yasal düzenlemeler bulunmaktadır. Bu konulardaki yasal düzenlemelerde kişinin aydınlatılmış onamı alınmadan tıbbi girişimde bulunulamayacağı konusunda hükümler yer almaktadır. Bu yasal düzenlemelerde yer alan aydınlatılmış onam ile ilgili hükümlerin kapsamı, sınırları, tıp etiği açısından değerlendirilecek ve bu çerçevede önerilere yer verilecektir. The requirement for obtaining the consent of the patient prior to medical interventions is a result of the respect for the persons and their liberty. Respecting the individual?s ?right to self-determination? for his own body is compulsory. For this reason, the individual has the right to refuse any intervention interfering with his body integrity, including surgical and medical interventions.It is important to inform the patients who do not possess medical knowledge so that they can make their own decisions with free will. The patient, through his right to self-determination over his own body, has the right to know and to learn his medical condition; he has to be informed about his disease, the treatment modalities to be applied and their drawbacks and consequences so that he can act on his free will.Informing the patient is also important for securing the right of the individual?s right to decide for his own future. In certain conditions where informed consent is required, such a right may conflict with the duty of the physician to provide treatment.Informing patients secure both the personal rights and the individual?s right to decide for his own future. The patient is given the opportunity to decide for himself when he is informed about the interventions to be performed on his own body and the possible benefits and harms of such interventions.Legislations of the Turkish Republic regulating health care services and individuals? health include regulations on certain medical interventions. Issues such as organ transplantation, therapeutic abortion, and assisted reproduction treatment have been addressed with specific regulations. These regulations include provisions which state that medical interventions can not be performed without the consent of the individual. The concept of informed consent and the scope and the limits of this concept in these provisions will be evaluated within the context of medical ethics and recommendations will be provided. 104

Çalışmada, kliniklerde görevli hekim ve hemşirelerin tıbbi uygulamalar konusunda ikilemyaşadıkları uygulama alanlarının, kimlerle/ne tür çatışmalar yaşadıkları ve çözmek için kimebaşvurduklarının, hizmeti verecek kişide aradıkları nitelikler ve hizmetin kurumsal olarakyapılandırılması konusundaki görüşlerinin belirlenmesi hedeflendi. Veriler doğrultusunda,hastanelerde klinik etik danışmanlık hizmetlerinin sunulmasına ilişkin uygulamaya yönelik biryapılanma modeli geliştirilmesi ve ülkemizdeki sağlık hizmetlerinin evrensel etik ilkelere uygunolarak işleyişine farklı bir açıdan bir katkı sağlanabilmesi amaçlandı.Araştırma evreni olarak Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi'nin dahili ve cerrahi kliniklerindegörevli hekim ve hemşireler seçildi. Verilerin toplanmasında hekim ve hemşirelere yönelik iki farklıanket hazırlanarak uygulandı. Katılımcılar anket öncesinde çalışmanın amaç ve kapsamını içeren birbilgi formuyla aydınlatılarak gönüllü olmaları esas tutuldu; kurum amirlerinden yazılı izin alındı.Verilerin istatiksel analizinde tanımlayıcı istatistiksel yöntemler, aritmetik ortalama, standart sapma,minimum ? maksimum değerler, frekans ve yüzde ile her iki grup içindeki farkları karşılaştırmak içinKi-Kare Testi uygulandı.Araştırmanın sonucunda hekim ve hemşirelerin değişen sıklıklarla hasta ve ailesi, diğer sağlıkçalışanları ve hastane yönetimiyle tıbbi bakımla ilgili görüş ayrılığı yaşadıkları; en sık hasta veailesinin uygun tedaviyi reddetmesi ve kötü iletişim konularında etik sorunlarla karşılaştıkları;tamamına yakınının çalıştıkları kurumda etik danışmanlık hizmetlerinin yapılandırılmasını istediklerive hizmetin Deontoloji Anabilim Dalı bünyesinde verilmesini tercih edecekleri; hizmeti verecekkişinin mutlaka deontoloji uzmanı olması gerektiğini düşündükleri; danışmandan hekimlerin önceliklevaka danışmanlığı, hemşirelerin de etik eğitimi hizmeti bekledikleri belirlendi. Sonuçlar doğrultusundakurum bünyesinde uzman kişilerce verilecek biçimde bu hizmetin yapılandırılmasının uygun olacağıbelirlenerek, bu durumunda işleyişine yardımcı olacak ilkeler sıralandı; beraberinde hastalara veçalışanlara duyurulmasına katkı sağlayacak tanıtıcı bir broşürle, bir ?Etik Danışmanlık Raporu? formugeliştirilerek sunuldu. This study is aimed at determining areas of practice where physicians and nurses face dilemmas inchoosing which medical approach the right one is, what sort of conflicts they experience with whom andfrom whom they seek help in order to solve such problems, what qualifications they require a person to havein order to render the ethics consultation service, and what their views are when it comes to organizing theservice according to the needs of their institution. In view of the data obtained, the study further aims todevelop a model/pattern whereby clinical ethics consultancy services could be rendered and to contribute,from a different point of view, to the functioning of health services in Turkey in accordance with theuniversally accepted ethical rules and principles.The universe of the research is the physicians and nurses working in the clinics of internal andsurgery in the Trakya University Medical Faculty. Two different questionnaires, one for the physicians andthe other for the nurses, were made use of in collecting data. Participants were informed by a written notegiven along with the questionnaire about the aim and content of the research, and they were asked tovolunteer. Written and oral consent was obtained from the authorities in charge of the departments where theresearch would be performed. In statistically analysing the data, defining statistical methods were employed(arithmetical average, standard deviation, minimum-maximum values, frequency and percentage), and chisquaretest was used to make comparisons between the two groups.The results of the study revealed that as far as medical care was concerned, physicians and nursesheld, in varying frequencies, different views from patients and their relatives, other health personnel and theauthorities of the hospital, that ethical problems they mostly encountered were those of the refusal of propertreatment by patients and their relatives and inefficient communication, that almost all of them wanted ethicsconsultancy service to be organised and preferred this service to be rendered by the Department ofDeontology, that they thought the person to be in charge of this service should be a deontologist, and that themain expectation of physicians from such a consultant was case consultancy and that of nurses was intrainingon ethical subjects. Taking these results into consideration, it was determined that it would beappropriate to design the aforesaid service in such a way that it would be rendered by some experts frominside the institution. The results also made it possible to list those principles that could help the serviceprove efficient following its organisation. Finally, a form was developed, namely the `Ethical ConsultancyReport? and so was a brochure to inform patients and personnel about this service. 250

ÖZETTemel insan haklarından olan ve doğuştan kazanılan sağlık hakkı ile sunulan sağlık hizmetlerinin toplumun çeşitli kesimleri ve hastalar arasında nasıl eşit dağıtılacağının cevabının tek hekim yerine bir kurulun üyeleri tarafından paylaşılarak verilmesi, tıp etiğinin önemli alanlarından birisi olan etik kurullara aittir. Günümüzde, özellikle insan üzerinde yapılan araştırmalarda, araştırmaya katılan hastaların veya sağlıklı kişilerin haklarını korumak ve geçmişte özellikle insanlar üzerinde yapılan etik dışı tıbbi uygulamaların oluşturduğu rahatsızlık ve tartışmaları sonlandırmak amacıyla etik kurullar oluşturulmuştur.İnsan üzerindeki araştırmalarda özel denek grupları ve bunlar içerisinde yer alan askerler üzerinde yapılan araştırmalara bu kişilerin, dış belirleyici faktörlerin etkisi ile değil, kendi hür iradeleri ile katılıp katılmadıkları konusunun, etik kurullar tarafından daha dikkatli olarak değerlendirilmesi gerekmektedir.Tezde araştırma etik kurullarının tarihsel gelişimi, şu anki durumu, yapısı ve fonksiyonları uluslararası düzenlemeler ile Türk yasal düzenlemeleri çerçevesinde ele alınarak, tıp etiği açısından değerlendirilmiştir. Bu bağlamda tıp etiği ilkeleri çerçevesinde, hasta hakları göz önüne alınarak, savaş ortamındaki hekimlik uygulamalarının özellikleri ile savaş ortamında yapılmış deneyler ve araştırmalara değinilmiştir. Bununla beraber askeri sağlık kurumlarında araştırma etik kurulları ve işlevleri, incelenmiştir. Araştırma etik kurulları ile ilgili yasal düzenlemelerin tıp etiği ilkeleri ve tıp deontolojisi çerçevesinde yeniden ele alınarak düzenlenmesi ile araştırma etik kurullarının bir standardizasyona kavuşturulabileceği sonucuna varılmıştır.Anahtar kelimeler: Tıbbi etik, Askeri hastaneler, Tıbbi araştırmalar, Etik kurullar, Savaş ortamı. SUMMARYThe right to health care, which is one of the fundamental human rights, and the equal distribution of health care services between the various parts of the public and patients, is one of the primary questions of medical ethics and should be answered not by just one physician, but by a committee whose members will share the responsibility. Today, in order to protect the rights patients and healthy individuals and to end the debate and discomfort that has been caused by the unethical medical interventions carried out in the past, particularly on humans, ethics committees have been formed.Soldiers, who are included among the vulnerable subject groups, and research under military conditions should be examined in more detail by the ethics committees.The historical development of ethics committees, their current status, structures and functions have been evaluated in the perspective of medical ethics and within the framework of international and Turkish legislation in this dissertation. The characteristics of military medical interventions and experiments and research performed under military conditions have been addressed within the perspective of principles of medical ethics and patient rights. In addition, research ethics committees in military hospitals and their functions have also been examined.It has been concluded that research ethics committees can be standardized after they are reformed within the framework of the principles of medical ethics and medical deontology. Key words : Ethics medical, Hospitals military, Medical Research, Ethics committees, Warfare environment.