Arkeolojik bulgular ışığında, Anadolu ve Mezopotamya coğrafyasında, semavi dinler öncesinde sağlık bağlamında adak olarak verilen kurban inancı

İnsan, varolduğundan bugüne dek umut ve korkularıyla yaşamıştır. En temel korkusuysa ölüm, yok oluş, sonsuzluğa karışmadır. İnsanın bu korkuları, yaşama dair kaygıları da beraberinde getirmiş, bu noktada sağlığını etkileyen tüm durumlarda, korkularının altında yatan, ölümü aşabilmek, hayatta kalabilmek gibi hususlar doğrultusunda doğaüstü güçlere yönelmiştir. Modern tıbbın olmadığı dönemlerde, nedenleri açıklanamayan tıbbi gerçekler de, inanca dayalı çözümlerle içiçe olduğundan, insan hayatıyla ilgili adaklar ve tapınılan yüce güçlere sunulan, hediyeler ve kurbanlar, dönemin yaşamında vaz geçilmez bir yer oluşturmuştur. Lakin dinle tıbbın birlikte yürütüldüğü dönemlerde, oldukça değerli görülen adak ve kurban sunumlarına dair, bugüne dek herhangi bir çalışma yapılmamış olması ve genelde ibadetin bir parçası olarak ele alınması, tez konusunun sağlık bağlamında adak olarak sunulan kurban uygulamarının tıp tarihi açısından değerlendirilmesi şeklinde belirlemiştir. Bu sebeble, bu çalışmamızdaki amacımız, yapacağımız yurt içi ve yurt dışı müze araştırmaları doğrultusunda, Eskiçağ, Mezopotamya, Anadolu-Hitit ve Antik dönem Yunan kültüründe, adak ve kurban inancını tıp tarihi açısından değerlendirmek; arkeolojik veriler ve içlerinde antik kaynakların da olduğu bilimsel veriler kullanılarak, dönem insanı nezdinde sunulan kurbanın sağlık bağlamında uygulandığına dair kanıtları analiz etmek ve ortaya koymak olmuştur. Bu noktada, çalışmamız için İstanbul Arkeoloji, Ankara Medeniyetleri Müzesi, Louvre, Atina ve Roma Ulusal Müzeleri ve Vatikan Müzesi'nde bulunan eserler incelenmiş, kurbanla ilgili eserler saptanıp fotoğraflanmış, ilgili konuda katolog ve yayımlanmış eserlerden yararlanılarak, sağlık bağlamında kurban uygulamaları ve inancı değerlendirilmiştir. Müze çalışmalarımızda herhangi maddi bir destek alınmamış, giderler ailem tarafından karşılanmıştır. The human beings lived with hope and fears since the very first day of existence. The most instinctive fear, on the other hand, is the death, extinction, and slipping into eternity. Such fears of the human beings further brought along the concerns on life and, at this point, the human beings tended towards supernatural powers in accordance with matters such as overcoming death and manage to survive, which underlies his fears, in all cases that affects his health. As the medical facts with no describable reasons are mingled with remedies that predicate on belief during the times when no modern medicine was available, the votive offerings on human life and the tributes and sacrifices offered to the divine powers worshipped represented an essential aspect of the life at that time. The fact that there is no study conducted up to the present on votive and sacrificial offerings, which are considered to be extremely substantial during the times when religion and medicine was co-practiced and generally treated as a part of worship elicited to establish the subject matter of the my thesis study to be evaluation of sacrificial practices offered as votive offerings in the context of health with regard to the history of medicine. Therefore, our objective in this study is to evaluate the belief of votive and sacrificial offering with regard to history of medicine within the Prehistoric, Mesopotamia, Anatolia-Hittite and Ancient Greek cultures in accordance with museum studies at both domestic and foreign locations; and to analyze and propound the evidences on the fact that the sacrifices offered on behalf of the people are actually practices in the context of health by employing the archeological data and the scientific data that also incorporates ancient references. At this point, the artifacts maintained at İstanbul Archaeology, Ankara Museum of Anatolian Civilizations, Louvre, Athens and Rome National Museums and Museum of Vatican are studied at this study, the artifacts related to the sacrifices were identified and photographed, and the sacrificial practices and belief in the context of health were evaluated using the catalogues and published works on this subject matter. No financial support was taken during the museum studies and all costs were covered by my family. 164