Search

Rekabet Hukuku içerisinde Hakim Durumun Kötüye kullanılması küresel şirketlerin gittikçe büyümesi ve bu şirketlerin ülkemizde faaliyet göstermesi ile birlikte uygulaması çoğalmış bu nedenle de önemi gün geçtikçe artmaktadır. Zamanında ABD, Birleşik Krallık gibi sanayi ve ekonomik yönden gelişmiş yabancı ülkelerin bir iç hukuku olarak temelleri atılan Rekabet Hukuku ve buna bağlı olarak gelişen `Hakim Durumun Kötüye Kullanılması` zaman içinde ülkelerin sınırlarını aşmış uluslararası statüde kabul gören kurallar haline gelmiş ve ülkemizin de bu doğal süreçten etkilenmesi günümüzde kaçınılmaz olmuştur.Konuyla ilgili düzenlemelerin ülkemizde geç yapılmasının sebebi olarak ise öngörülebileceği üzere küresel çapta şirket sayısının azlığı gösterilebilir.Ayrıca belirtmek gerekir ki Hakim Durumun Kötüye Kullanılması konusu son derece canlı ve değişken olup her gün ortaya çıkan yeni uygulamalarla şekillenmektedir, ayrıca temel hukuk kavramlarıyla açıklanması güç bir alan olması nedeniyle açıklamarın yanında örnek davalara başvurulması kaçınılmazdır. Bu nedenle de çalışmada bu tür örneklere sıkça yer verilecektir.Temelde sözleşme özgürlüğüne dayanan özel hukuk kavramları kaliteli ve etkin bir Rekabet Ortamını sağlamaya yetmeyebilir. Bu nedenle rekabet hukuku sistemine ve hakim durumun kötüye kullanılması kurallarına ihtiyaç duyulmuştur. Hatta hukuk dünyasındaki bir çok çevre Rekabet Hukuku'ndaki hukuka aykırılık kavramını anlamakta ve sindirmekte güçlük çektiğini dile getirir.Hakim bir pozisyonun iddia edilen suiistimallerinin araştırılması, bir rekabet ajansı için en zorlu ve zor görevler arasında olabilir. Bunun nedeni, kötüye kullanım olarak nitelendirilebilecek uygulamaların (yırtıcı fiyatlar, bağlar, dikey kısıtlamalar) verimliliği artırabilmesidir. Sonuç olarak, hakim durumun iddia edilen suiistimallerinin araştırılması, olası etkinlik yararlarına karşı olası rekabet karşıtı zararların tartılabildiği dikkatli bir kurallı analiz gerektirir.İddia edilen bir istismar davasıyla ilgili soruşturmalarda, görevler diğer soruşturmalardakilerle aynıdır: ilgili pazarları tanımlayın, iddia edilen suistimal eylemlerinin rekabete nasıl zarar verebileceğini açıklayın ve uygulamadan olası faydaları araştırın. İkinci görev genellikle `davanın teorisini ortaya koymak` olarak adlandırılır. Kilit sorular şunlardır: Uygulama rekabete nasıl zarar verir? Girişi engeller mi yoksa önler mi? Firmanın ve rakiplerinin agresif olarak rekabet etmesini teşvik edecek mi? Hakim firmalara fiyat yükseltmek için ek kapasite sağlayacak mı? Uygulama, hakim firmanın, pazarlarının bir veya daha fazlasında fiyat düzenlemesinden kaçınmasına izin verecek mi? Olası etkinliklerin (yani, rekabete aykırı etkilerin muhtemel olması) değerlendirilmesi gerektiğinde, rekabet ajansı, hakim firmanın söz konusu uygulamanın verimliliği nasıl artırdığını açıklayabilmesini beklemelidir.Daha iyi hizmet sağlamak için teşvikler üretiyor mu? Tanıtım veya reklam miktarını arttırıyor mu? Tüketiciler daha düşük fiyatlardan mı yoksa daha fazla ürün kullanılabilirliğinden mi yararlanıyor?Hak ihlalinde bulunduğu iddia edilen bir soruşturmanın araştırılmasında, rekabet ajansı aşağıdakileri içeren çeşitli kaynaklardan bilgi edinmelidir: hakim firmanın müşterileri, hakim firmanın rakipleri, hakim firmanın davranışının bazı yönlerini düzenleyen hükümet yetkilileri, diğer ülkelerdeki rekabet yetkilileri ve yetkililer hakim firmayı temsil eder. Rakiplerin görüşleri elbette bazı şüphecilikle ele alınmalıdır çünkü çıkarları rekabetçi pazarların hedefi ile tutarlı olmak zorunda değildir ve rakiplere zararı zarara uğratarak zararı eşitlememek önemlidir. Bu bakımdan müşteri görüşleri daha güvenilirdir. İddia edilen uygulamanın etkilerini nasıl değerlendiriyorlar? Uygulamalar fiyatları ve maliyetleri düşürüyor mu, artırıyor mu veya teşvikleri artırıyor mu?Herhangi bir etki yaratma mantığı olmadan giriş ve genişleme engellerini artırmaya mı meyilli? Bu konulara dikkat çekmek, hakimiyet hükümlerinin kötüye kullanılmasının, rekabet piyasasının sağlıklı ve hareketli bir piyasa ekonomisini desteklemede etkili bir araç olmasını sağlayacaktır.Rekabet Hukukunun kendisine has yapısı ve kurallarıyla değerlendirmek ve yaklaşmak gerekir. Genel anlamda sermaye şirketlerine has kurallar ve yaklaşımlarla Rekabet Hukuku hakkındaki bir uyuşmazlığı çözmek hata olacaktır.Son yıllarda görülmektedir ki küreselleşmenin getirmiş olduğu gelişmeler teknolojik ilerlemelere, sınırların ortadan kalkmasına ve ulusal ve uluslararası alanda rekabetin artmasına neden olmuş, başarılı ve güzel örnekler ortaya çıkarmıştır. Bundan dolayı devlet ve çok uluslu şirketler, bir işi tek başlarına yüklenmek yerine, riski paylaşmak, diğer teşebbüslerin kaynaklarından, personelinden, teknolojik imkânlarından veya ticari itibarlarından faydalanmak amacıyla nüfuzlarını arttırmak istemektedirler. Ve bu nüfuz artırımı da zamanla serbest piyasanın kaçınılmaz sonuçlarından biri olan hakim durum meydana gelebilmektedir. Rekabet Hukuku kurallarının önceden bilinmesi şirketleri büyük ve riskli projelere girme konusunda cesaretlendirdiği görülmektedir.Kanun, sorumluluğun kurulmasında hangi şartların gerçekleşmesi gerektiğine dair hükümlerde kurula takdir yetkisi bırakmıştır. Bu çerçevede tamamen genel hükümler uygulama alanı bulacaktır. Buna göre sorumluluk, zarar, kusur, nedensellik ve hukuka aykırılık olmak üzere dört şartın varlığı halinde doğacaktır. Yani Rekabet Kanunu'nu kusurlu olarak ihlal ederek başkasına zarar veren teşebbüsler veya teşebbüs birlikleri, verdikleri zararları tazmin etme borcu altındadırlar. Kanun'da kullanılmak doğrudan zarar görenler veya dolaylı zarar gören ayrımı yapılmadan zarar gören herkes için tazminat hakkı öngörülmüştür. Bu kapsamda ihlalden zarar gören rakipler, sağlayıcılar, alıcılar ve hatta nihai kullanıcılar için dahi tazminat hakkı söz konusu olabilecektir.Yine değinilen hususların dışında Kanundan ve Kılavuzdan kaynaklanan tartışmalı birçok husus olduğunu ve bu tür meselelerin, mülkiyeti koruyan ve kamu düzenini gözeten genel hukuk ilkeleri ve ilgili Anayasa hükümleri ışığında somut olayın koşulları değerlendirilerek çözülmesi gerektiğini düşünmekteyiz.Rekabet Kanunlarının ve buna bağlı olarak hakim durumun kötüye kullanılmasına ilişkin mevzuatın ülkelerin piyasa yapılarına ve yasalara uygun hareket etme kültürü açısından farklılık gösterebilir. Bununla ilgili olarak öncülüğünü AB üye ülkelerinin ve ABD, Kanada gibi Kuzey Amerika ülkelerinin üstlenmiş olduğu bu disiplinin geçiş ekonomilerine uygulanırken dikkat edilecek hususların önemi hakkında biraz konuşmak gerekir. Ülkemiz gibi merkezi planlı ekonomilerden piyasa ekonomilerine geçiş yapan ülkeler, geçişi yönetmede özel sorunlarla karşı karşıyadır. Özelleştirme sürecini tamamlamak ve gerçekten rekabetçi, açık pazarların hedefine ulaşmak için önemli zaman alabilir. Kaçınılmaz olarak, birçok vatandaşın hayatında ciddi bir kesinti olacaktır ve sonuçta ortaya çıkan zorlukları hafifletecek önlemler alınacaktır.Daha önce de tartışıldığı gibi, Rekabet Savunuculuğu, özelleştirme sürecinde, eski devlet tekellerinin tamamen rekabete maruz kaldığı rekabetçi piyasaların yaratılmasına karşı doğal bir direnç vardır. Bunun yerine, kamu tekellerini özel olanlara dönüştürmek için bir eğilim var. Rekabet kurumunun bu eğilime direnmek ve mümkün olan her yerde yeni ekonomide rekabetçi yapıları empoze etmek önemli bir işlevidir. Bununla birlikte, rekabet ajansı ve rekabet için diğer savunucular tam olarak başarılı olmayabilir. Bazı pazarların özelleştirmeden hemen sonraki dönemde hakimiyet ile karakterize olması muhtemeldir. Bazıları elbette doğal tekeller ya da sadece bir üretici olduğunda toplam arz maliyetlerinin en aza indirilebileceği pazarlar olabilir. Doğal tekellerin örnekleri su, elektrik ve doğal gazın dağıtımıdır. Bununla birlikte, diğer pazarlarda, doğal tekeller olmayan hakim firmalar olabilir. Bu firmalar `doğal olmayan` hakim olarak nitelendirilebilir. Bu doğal olmayan hakim firmaların ayırt edici özelliği, hükümet tarafından oluşturulmuş olmaları.Rekabet ajansı doğal olmayanlarla nasıl baş etmeli? Rekabet uzmanlarının çoğu, ajansın onları, doğal bir tekel olmayan hakim bir firma olarak görmesi gerektiğini söylerdi. Firmanın hakimiyetini kötüye kullanması durumunda, ajans ülkenin rekabet hukuku kapsamında bir icra takibi başlatmalı ve bu fasılda açıklandığı gibi, bu fıkra hükmünü ihlal etmek için bir emirden menzile kadar bir para cezası uygulanacak olan yasaya göre uygun yaptırımı uygulamalıdır. Firma veya sorumlu bireyler, kısmi elden çıkarmalar gibi yapısal çözümlere veya firmanın aşırı, bölünme ve yeniden yapılanmasına kadar. Rekabet deneylerinin çoğu, doğal olarak dominant olmayan firmaların yüksek fiyatlandırmasının, diğer hakim firmaların yüksek fiyatlandırmasından farklı bir şekilde muamele görmemesi, yani, hakimiyetin kötüye kullanılması olarak görülmemesi gerektiği fikrini alacaktır. Fiyatların rekabetçi seviyelere düşürülmesi için piyasa baskılarına güvenilmeli.Diğerleri (politik liderler ve diğer alanlardaki uzmanlar dahil), geçiş ülkelerindeki bu durumun benzersiz olduğunu ve özel çareler gerektirdiğini söyleyebilir. Geçiş ülkelerinde, doğal olarak dominant olmayan firmalar sadece hükümet tarafından yaratılmış değil, aynı zamanda devlete girişte engeller koymuşlardır. Bu tür hükümet desteğinin diğer yönleriyle birleştiğine dair bazı gerekçelerle tartışılabilir.Rekabetçi sermaye piyasaları gibi yeni rekabetin gelişmesini engelleyen geçiş ekonomilerinin, doğal olarak hakim olan bir firmanın uzun bir süre boyunca dayanılmaz bir şekilde sürmesi ve bu durumun ülkedeki tüketicilerin zarar görmesi ve zarar görmesi önemli ölçüde geciktirilecektir. Bu durumun, sınırlı bir süre için sınırlı fiyat kontrolleri ve doğal olarak dominant olmayan şirketleri bölme yeteneğinin genişletilmesi de dahil olmak üzere olağanüstü hukuk yollarının dayatılmasını gerektirdiği tartışılabilir.Fiyat kontrolleri ile ilgili zorluklar bu bölümde ele alınmıştır. Rekabet mümkün olduğunda fiyat kontrolleri rekabetin altındadır. Bununla birlikte, fiyat kontrolleri için güçlü bir kamu desteği olabilir, ancak rekabetin teorik olarak mümkün olduğu fakat önemli bir süre için pratikte olmadığı geçiş ülkelerindeki durumlarda. Geçiş bağlamında, doğal olarak dominant olmayan firmaların fiyatları üzerinde kontrolün üstlenilmesi halinde, rekabet kurumu aşağıdaki önlemlerin de benimsenmesini teşvik etmelidir:* Fiyat kontrolleri, başka herhangi bir çözümün uygun olmadığı durumlarda yalnızca ayrı durumlarda ve son çare olarak uygulanmalıdır. Örneğin, fiyat kontrolleri ancak rekabet ofisinin bir şirketin dayanıklı bir hâkim konuma sahip olduğu sonucuna varmasından sonra verilebilir.* Belirli bir endüstride doğal bir tekel olmayan fiyat kontrol yetkisi, birkaç yılı aşmamak için zaman içinde açıkça sınırlandırılmalıdır.* Fiyat kontrol yetkisi, rekabet ofisinin dışında bulunmalıdır. Bu işlevi rekabet uygulamasından ayrı tutmak en az iki önemli sonuç sağlar:Kanımca Rekabet Kurumu, mevzuatın yeniden düzenlemesi görüşünde olmamalı ve, düzenleme yapılmasının aksine rekabetin savunucusu olarak hareket etmek için bağımsızlığını verdiği kararlar aracılığıyla sürdürmelidir.Alternatif olarak ya da buna ek olarak, rekabet yasası, rekabet otoritesinin, kendi yaratılma ya da özelleştirme sürecini takiben birkaç yıl içinde doğal olarak dominant şirketleri parçalama yetkisine sahip olabileceğini, hatta şirketin kendi pozisyonunu kötüye kullandığını kanıtlamadığı halde bile sağlayabilir. hakimlık. Hakim firmaların ayrılmasının olağandışı telafisinin, firmanın hâkimiyetine erişmesine izin vermiş olabilecek verimliliklerin bir kısmını veya tamamını ortadan kaldırma riskini taşıdığı hatırlanacaktır. Ancak, bu risk doğal olarak dominant olmayan firmalarda daha az önemlidir. Bu firmalar piyasa performanslarını üstün bir performansla kazanamadılar devlet tarafından verilmiştir. Bu anlamda kötüye kullanma değerlendirme yapılırken yapılacak hassasiyet yeni girişimlere cesaret verip tam rekabet ortamının sağlanmasına zemin hazırlayabileceği gibi adalet duygusunu tesis etmeye de katkı sağlayacaktır. İşbu çalışma tüm bu gri çizgilerle dolu Rekabet Hukukunu biraz daha anlaşılır hale getirilebilmesi amacıyla yerli ve yabancı kaynaklardan eşit oranlarda yararlanılarak hazırlanmıştır. The change in the culture of the laws of competition and of the countries in the case of abuse of the dominant position, and the culture of acting in accordance with the law. In the United States, the US, Canada, North America, such as the United States, the transition economies of this discipline, we want to talk about the importance of attention to what we want to talk about. Countries such as our country, which move from central-planned economies to market economies, are opposed in special places to manage the transition. Customization options and really important, it can take considerable time to reach the goal of open markets. Inevitably, there will be a serious interruption in the life of the leading citizen and will be taken to alleviate the resulting challenges.As discussed earlier, Competition Advocacy, privatization opportunities, and the creation of markets in the case of all the former state monopolies are in competition. Instead, there is a city to transform public monopolies into private ones. The competition institution is in an important place to resist this trend and impose the leading structures in the new economy wherever possible. At the end, together with the competition agency and other advocates to compete fully succeed. Some markets are likely to dominate the day immediately after the approach. Some may, of course, be natural monopolies or only one producer, and there may be markets in which total supply costs can be minimized. An example of natural monopolies is the distribution of water, electricity and natural gas. There, along with other markets, natural monopolies can be non-dominant firms. These firms can be characterized as `non-natural`. The distinguishing feature of these non-natural dominating firms is that the president has been formed.How should the competition agency deal with the non-natural? The design of the competition experts would say that the agency should see the rooms as a natural non-monopoly firm. In the event that the firm abuses its domination, the agency has initiated an enforcement proceeding within the contingent of the law and, like the open air in this chapter, has been legalized to apply a fine up to an order to investigate the provision of this paragraph. The company or responsible individuals, from structural dispositions, such as partial disposals, or to the company's extreme, division and restructuring. Conducting competition tests would take the idea that higher pricing of non-dominant firms would not be treated in some cases regarding the higher pricing of other dominant firms, that is, whether domination would be made badly. Market pressures should be relied on to reduce prices to market levels.Others (including political leaders and experts in other areas) need to be unique in the transition countries and have special remedies. In transitional countries, not naturally dominant firms have been created not only within the city, but also put obstacles on entry to the state. It can be argued in the apartment where it is combined with other aspects of government support.The transition industries that prevent the development of new competition, such as competitive capital markets, are unbearably lasting for a long time by a naturally dominant firm, and this situation is long-term damage and damage to the country. This can be explained by unrestricted price controls and a non-dominant regional division for a limited period of time.In this sense, the sensitivity to be made while evaluating the abuse will contribute to the establishment of a sense of justice as well as providing a ground for ensuring a competitive environment by encouraging new initiatives. This study has been prepared by using equal amounts of domestic and foreign sources in order to make Competition Law, which is filled with all these gray lines, a little more comprehensible. 128

Ekonomik hayatın önemli aktörlerinden olan teşebbüsler, faaliyet gösterdikleri sektörde avantaj sağlayabilmek için sahip oldukları teknolojileri patentlere bağlayarak koruma altına almaktadırlar. Bu durum sınai mülkiyet haklarının korunması ile piyasadaki rekabetin korunmasını birlikte değerlendirmeye yol açmaktadır. Çünkü bazen önemli bazı teknolojilere ait buluşları elinde bulunduran teşebbüsler faaliyet gösterdikleri sektörde hakim durumda olabilmekte ve sahip oldukları patentlerin getirmiş olduğu bu avantajı, kötüye kullanmak suretiyle rekabeti bozucu davranışlar sergileyebilmektedirler. Rekabet hukukunda gerek dünya ölçeğinde gerekse de ülkemizde yapılan düzenlemelerle hakim durumun kötüye kullanımı yasaklanmıştır. Bu konuda bazı önemli düzenlemeler Avrupa Birliğinin İşleyişine Dair Antlaşma'nın 102. maddesi ve Rekabetin Korunması Hakkında Kanun'un 6. maddesidir. Bu çalışmamızda Zorunlu Standart Patent (SEP) sahibi olmanın getirmiş olduğu hakim durumun kötüye kullanımının yasal düzenlemeler ve Avrupa Komisyon'u, ATAD ve Rekabet Kurulu kararları ışığında tartışılmıştır.Anahtar Kelimeler: Zorunlu Standart Patent, Hakim Durum, Hakim Durumun Kötüye Kullanılması, Sınai Mülkiyet Hakkı, Rekabet Hukuku, Yasal Düzenleme Enterprises, which are important actors in economic life, protect their technology by connecting them with patents in order to provide advantages in the sector in which they operate. This situation leads to the evaluation of the protection of industrial property rights and the protection of competition in the market together. Because, sometimes, enterprises that hold inventions belonging to some important technologies can be dominant in the sector in which they operate and that this advantage of patents they own can exhibit competitive disruptive behavior by abusing them. In competition law, abuse of dominance is prohibited both in the world and in our country. Some important regulations in this respect is Article 102 of the Treaty on the Functioning of the European Union and Article 6 of the Law on the Protection of Competition. In this work we have been discussed in the light of the legal regulations of abuse of the dominant position brought by the Standard Essential Patent (SEP) proprietor and the decisions of the European Commission, CURİA and the Competition Board.Key Words: Standard Essential Patent, Dominant Position, Abuse of the Dominant Position, Industrial Property Rights, Competition Law, Legal Regulation 103

Tezimizin ilk kısmında 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanununun amacı, tanımı, kapsamı, etki teorisi, rekabet hukukunun sistemleri, rekabet hukukunun kaynakları ve teşebbüs kavramına değinilmiştir. İkinci kısımda hakim durumda olma unsurları, ilgili ürün pazarı, coğrafi pazar, zaman süreci ve pazara giriş engelleri incelenilmiş olup, üçüncü bölümde ise hakim durumun kötüye kullanılması ve kötüye kullanılmasının şekilleri incelenilmiştir In the first part of the thesis, the aim, definition, scope, effect theory, competition law, sources of competition law and enterprise concept are discussed. In the second part, dominance factors, related product market, geographical market, time process and market entry barriers were examined and in the third section the ways of abuse and misuse of dominant position were examined. 153

Bu yüksek lisans tezinde, hâkim durumun yıkıcı fiyat uygulaması suretiyle kötüye kullanılması konusu incelenmiştir. Yıkıcı fiyat kavramı, Türk uygulamasına yeni bir konu olsa da ABD ve AB uygulamasında yıllardır tartışıla gelen bir husustur. Bu sebeple, yıkıcı fiyat konusunda sağlıklı bir analiz yapılabilmesi amacıyla ABD ve AB yaklaşım ve içtihatları detaylı bir şekilde değerlendirilmiştir. Bu bağlamda Chicago Okulu'nu etkisindeki klasik görüş ile Oyun Teorisi etrafında şekillenen modern görüş hakkında bilgiler verilerek genel bir karşılaştırma yapılmıştır. Öte yandan Türk rekabet hukuku mevzuatı ve uygulaması hakkında da detaylı açıklamalara yer verilmiştir. Bu kapsamda mahkemelerin ve idari kurulların, yıkıcı fiyat konusunda vermiş oldukları kararlardan faydalanılmıştır. Ayrıca konu, yıkıcı fiyat uygulaması dışında hakim durum ve uygulanacak yaptırımlar yönlerinden de ele alınmıştır. Tezde detaylı bir hakim durum incelemesinin yapılmış olmasının sebebi, yıkıcı fiyat uygulamasının hakim durumda olmayan bir teşebbüs tarafından gerçekleştirilmesi halinde, rekabetçi bir davranış olarak kabul edilmesinden kaynaklanmaktadır. Yaptırımlar konusu ise yıkıcı fiyat şeklindeki bir rekabet ihlalinin; idari, hukuki ve cezai anlamda karşılaşabileceği yaptırımların belirlenmesi amacıyla incelemeye tabi tutulmuştur. In this master's thesis, the subject of abuse of dominance through predatory pricing practises has been examined. Although the concept of predatory price is a new subject for Turkish application, it has been discussed for a long time in USA and EU. For this reason, the US and EU approach and their case law have been evaluated in detail to make a in depth analysis on the predatory pricing practices. In this context, classical approach influenced by the Chicago School and the modern approach formed around Game Theory have been explained and a general comparison for their standings is made. After these explanations, the current legislations and application of Turkish Law related to predatory price practices is analyzed. In this regard, decisions given by the courts and the administrative bodies have been examined in a detailed way. Moreover, other than predatory pricing itself, issues of dominant position and sanctions to be applied are also discussed in the thesis. The reason for the detailed examination of dominant position is that predatory pricing practices are considered to be a competitive behavior if it is carried out by a firm which is not dominant on the marketplace. The issue of sanctions is explained to specify consequences of predtory pricing practices including administrative, judicial and criminal sanctions. 151

Günümüzde teknolojik ve sosyolojik gelişim ile birlikte değişen kamu ihtiyaçlarının devlet tarafından karşılanmasının zorlaşması, bu faaliyet alanlarının, serbest rekabete açık hale dönüşmesine neden olmuştur. Özellikle kamu iktisadi teşebbüsler tarafından iktisadi kamu hizmetlerinin yürütülmesi, serbest rekabete açılmış olan bu piyasalardaki dengelerin korunması bağlamında dikkat edilmesi gereken bir husustur. Yürütülen iktisadi kamu hizmetlerinde hâkim durumda bulunan kamu iktisadi teşebbüslerinin kamu yararına uygun hareket etme çabaları, bazı durumlarda rekabeti engelleyici sonuçlara yol açabilmektedir. Dolayısıyla bu kuruluşların yürüttükleri faaliyette kamu yararına uygun hareket edip etmediklerinin tespitinin ve aynı zamanda bu faaliyetin özel girişim özgürlüğünü minimum derecede kısıtlayacak şekilde gerçekleştirilmesinin tespitinin önemi artmaktadır. Bu durumda piyasalardaki rekabetin düzgün bir biçimde sürdürülmesi amacıyla kurulan bir düzenleyici ve denetleyici kurum olan Rekabet Kurumu'na ihtiyaç bulunmaktadır. Bu kurumun ve dolayısıyla idari işlemlerinin yargısal olarak denetlenmesinden sorumlu idari yargı mercilerinin, 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun kapsamında detaylı inceleme yapması gerekmektedir. Rekabete açık olması gereken piyasada, hem kamu yararı ve hem de özel girişim hürriyetinin korunmasını sağlamak için yapılan incelemeler sırasında, kamu iktisadi teşebbüslerinin kamu yararının dışına çıkarak hangi şekilde hâkim durumlarını kötüye kullandığının tespit edilmesi ve tespit sonucunda uygulanacak yaptırımın belirlenmesi de söz konusu olacaktır.Anahtar Kelimeler : Kamu Hizmeti, Kamu İktisadi Teşebbüsü, Düzenleyici ve Denetleyici Kurum, Rekabet Hukuku, Rekabet Kurumu, Hâkim Durumun Kötüye Kullanılması. Nowadays, difficulties in providing public needs by the state which are changed with developments in technological and sociological area, has turned these areas into free competition. Especially the execution of economic public services by state-owned enterprises is a matter that must be considered in the context of the protection of balances in these markets. State-owned enterprises which are in a dominant position in economic public services, have some diligences to act in accordance with the public interest. Thus, may lead to some consequences that are disruption of competition. Therefore, it is increasingly important to determine whether these organizations act in accordance with the public interest in their activities and at the same time to limit the freedom of private enterprise of this activity to a minimum level. In this case, there is a need for the Competition Authority, which is a regulatory and supervisory institution established in order to maintain the competition in the market properly. This institution and also the administrative jurisdiction which is responsible for the judicial control of this institution's actions, are required to carry out a detailed examination under the Act on the Protection of Competition No. 4054. During the examinations to ensure the protection of the public interest and the freedom of private enterprise in the market where recuperation must be open, it will also be possible to determine the extent to which state-owned enterprises go beyond between the public interest and abuse of dominant position and determine sanctions to be imposed as a result.Keywords : Public Service, State Owned Enterprise, Regulatory and Supervisory Authority, Competition Law, Competition Authority, Abuse of Dominant Position 262

ÖZETRekabet hukuku düzenlemeleri vak’a hukuku (case law) sisteminde rekabet otoriteleri ve yargı içtihatlarıyla uygulanagelmiştir. Türk Rekabet Hukuku mevzuatı ABD ve mehaz Avrupa Birliği’ne göre oldukça yenidir. Rekabetin Korunması Hakkında 4054 sayılı Kanun 1994’te yürürlüğe girmesine rağmen Rekabet Kurulu 1997’de göreve başlayabilmiştir. Sermaye Piyasası düzenlemelerinde olduğu gibi, rekabet hukukunda da Kurul’a uygulamada ortaya çıkan rekabet ihlallerinin çözümü konusunda geniş yetki tanınmıştır. Kurul bu yetkisini bir taraftan Tebliğ, Klavuz gibi ikincil mevzuat düzenlemeleri yaparak, diğer taraftan re’sen, şikayet ya da başvuru üzerine önaraştırma, soruşturma ve muafiyet tanıma gibi önüne gelen olayda mehaz AB hukuku ile uyumlu kararlar almak suretiyle kullanmaktadır.Rekabet Kurulu’nun rekabet hukukunun süjesi “teşebbüs” ile ilgili uygulamaları işleyen bir rekabet düzeninin tesisi açısından özel önem arzetmektedir. Meslek odaları, birlikler, kamu teşebbüsleri ve münhasır yetkiyi haiz kuruluşlarla ilgili zaman zaman Kurul’un çekingen davrandığı, kamu hizmeti nitelendirmesiyle rekabet ihlaline yol açan bazı uygulamaları Kanun’un kapsamı dışında mütalaa ettiği görülmektedir. Diğer taraftan, olası kanun çatışmasını önlemek amacıyla Ticaret Kanunu’nun şirketler topluluğuna ve acenteliğe ilişkin maddelerine “rekabet düzenlemelerine ilişkin hükümlerin saklı olduğu” ibaresi eklenmelidir.Hakim durumun tespiti açısından, Türkiye’deki bir alıcının aynı veya benzer şartlarla yurtdışındaki teşebbüslere yönelme imkanına sahip olduğu durumda coğrafi Pazar, ülke sınırlarını aşmakta ve ikame edilebilirlik ölçüsünde genişlemektedir.Kanun’da sadece satıcıların hakim durumu düzenlenmiş olup, alıcıların da hakim durumda olabileceği göz ardı edilmiştir. Birlikte hakimlik kavramı Kanun’da açıkça tanımlanmalı ve kaynak metinde yer almayan “başkalarıyla yapacağı anlaşmalar” veya “birlikte davranış” ifadeleri Kanun metninden çıkartılmalıdır.Anahtar Kelimeler: “Rekabet”, “Teşebbüs”, “Teşebbüs Birlikleri”, “Acente”, “Ortak Girişim”, “Şirketler Topluluğu/Konzern”, “Kamu Teşebbüsleri”, “Hakim Durum”.ZUSAMMENFASSUNG Die Vorschriften des Wettbewerbsrechts haben sich durch Fallrecht (case law) seitens der Institutionen des Wettbewerbs und der Rechtsprechung der Gerichte herausgebildet. Die Gesetzgebung des Türkischen Wettbewerbsrechts ist im Vergleich zur US-Amerikanischen und europäischen Rechtsordnung noch sehr neu. So nahm der Wettbewerbsrat seine Tätigkeit erst im Jahre 1997 auf, obwohl das entsprechende Gesetz Nr. 4054 zum Schutz des Wettbewerbs bereits im Jahre 1994 Inkraft trat.Vergleichbar den Vorschriften des Kapitalmarkts wurden auch im Wettbewerbsrecht dem Rat umfangreiche Befugnisse eingeräumt, um die in der Praxis auftauchenden Wettbewerbsverstöße zu regeln. Der Rat hat diese Befugnisse genutzt, um einerseits Vorschriften unterhalb des Gesetzes wie Satzungen und Anordnungen zu erlassen, andererseits in konkreten Fällen EU-Rechtskonform von Amts wegen, auf eine Beschwerde oder auf Antrag hin Ermittlungen und Nachforschungen anzustellen und Freistellung auszustellen.Für die Etablierung einer funktionierenden Wettbewerbsordnung ist die Praxis des Wettbewerbsrats im Hinblick auf Unternehmen, die den Regelungsgegenstand des Wettbewerbsrechts darstellen, von besonderer Bedeutung. Man kann feststellen, dass die zurückhaltende Anwendung des Wettbewerbsrechts seitens des Rats gegenüber Berufskammern, Vereinigungen, juristische Personen des öffentlichen Rechts und ausschließliche Befugnisse innehabende Institutionen mit der Begründung, dass der öffentliche Dienst tangiert ist, zu Verletzung des Wettbewerbs führt, weil das Gesetz nicht zur Anwendung kommt. Auf der anderen Seite muss, um Konflikte der Gesetze zu vermeiden, im türkischen Handelsgesetzbuch bei den Regelungen über Vereinigungen von Unternehmen/Joint Venture und Agenturen ergänzt werden, dass die Bestimmungen des Wettbewerbsrecht vorbehalten bleiben.Für die Feststellung der marktbeherrschenden Stellung kommt es darauf an, ob sich ein Käufer aus der Türkei zu gleichen oder ähnlichen Bedingungen an Unternehmen im Ausland wenden können, da dann der geografische Markt die nationalen Grenzen überwindet und das Maß der Substituierbarkeit vergrößert wird. Im Gesetz ist nur die marktbeherrschende Stellung der Verkäufer geregelt, ohne zu beachten, dass auch die Käufer eine solche Stellung innehaben können. Der Begriff der “gemeinsamen beherrschenden Stellung” muss im Gesetz definiert werden und die in der Vorlage nicht vorkommenden Begriffe “mit anderen zu schließende Vereinbarungen” oder “gemeinsame Vorgehensweise” müssen aus dem Wortlaut des Gesetzes gestrichen werden. Schlüsselwörter: “Wettbewerb”, “Unternehmen”, “Vereinigungen von Unternehmen”, “Agenturen”,“Joint-Venture”, “Konzern”, “Öffentlich-Rechtliche Gesellschaften”, “Marktbeherrschung”.

ÖZETTÜRK REKABET HUKUKUNDA AYRIMCILIK SURETİYLE HAKİM DURUMUN KÖTÜYE KULLANILMASIGünümüzde Türkiye gibi serbest piyasa ekonomisinin benimsendiği tüm ülkelerde rekabet hukukunun gerekliliği açık bir şekilde ortaya konmaktadır. Rekabet hukuku, serbest ve sağlıklı bir rekabet ortamının kurulması ve korunmasını amaçlamaktadır. Bu amacın yerine getirilmesindeki araçlardan birisi de kötüye kullanmaların yasaklanmasıdır. Mehaz AB ve Türk rekabet hukukunda hakim durumun kötüye kullanılmasını yasaklayan hükümlerde (ABİA m.102; RKHK m.6), kötüye kullanmalara ilişkin bazı örnekler sayılmaktadır. Hakim durumdaki teşebbüsün alıcılarına ayrımcılık yapması hali (ABİA m.102/2-c; RKHK m.6/2-b), bu örneklerden birisidir. Ayrımcılık, rekabet hukukunun en karmaşık, aynı zamanda, en fazla inceleme konusu yapılan konularından birisidir. Bu nedenlerden birincisi, ayrımcılığın, alıcılar nezdinde rekabet koşulları açısından farklılık yaratan çok sayıda kötüye kullanmaları kapsamasıdır. İkincisi, ayrımcı uygulamaların, refah üzerindeki etkilerinin belirsiz olmasıdır. Üçüncüsü ise, ayrımcılık hükmünün, yeterince açık olmamasıdır. Dolayısıyla kafa karışıklığının giderilmesine yardımcı olacak, ayrımcı nitelikteki kötüye kullanmaları içeren bir kılavuzun çıkması ivedilik arz etmektedir. Ayrımcılığın daha iyi anlaşılmasını sağlamak amacıyla hazırlanan tezimizde; öğreti görüşleri, rekabet otoriteleri ve mahkeme kararlarından yararlanılarak, öncelikle rekabet hukuku kavramı, teşebbüs olma, hakim durum, kötüye kullanma ve sınıfları (dışlayıcı/sömürücü/ayrımcı), genel olarak ayrımcılık ve ayrımcılık türleri ve de ayrımcılığın hukuki sonuçları ele alınmıştır. Özellikle ayrımcılık kavramının tanımı ve unsurlarına yer verilerek, ilgililere kolaylık sağlayacak şekilde, kavramın sınırlarının ve içeriğinin belirlenmesine çalışılmış ve bazı önerilerde bulunulmuştur.Anahtar Kelimeler : Rekabet Hukuku, Kötüye Kullanma, Ayrımcılık, Hukuki SonuçlarABSTRACTTHE ABUSE OF DOMINANT POSITION BY DISCRIMINATING IN TURKISH COMPETITION LAWToday, the requirement of competition law in all countries where have been adopted of free market economies, such as Turkey are set out clearly. Competition law aims to establish a free and healthy competition and conserve it. One of the instrument regarding the fulfillment of this goal is the prohibition of abuse of dominant position. Referenced EU and Turkish competition law provisions prohibiting the abuse of dominant position (TFEU Art.102; Turkish Com. C. Art.6), are expressed some examples of abuse. The Dominant undertaking that discriminates between its purchasers (TFEU Art.102/2 (c); Turkish Com. C. Art.6/2 (b)), is one such example. Discrimination, a complex area of competition law, but also is one of most controversial issue in decisional law. The first of these reasons, this provision is been tried to aply to a large number of discriminatory abuses. Secondly the welfare effects of discrimination is ambiguous. Third, the provision that regulates discrimination, is not clear enough. Therefore a guidance that is on discriminatory practises by dominant undertakings has been urgently published by competition authorities. At our thesis prepared to provide a better understanding of discrimination; benefiting from scholar views, competition authorities and courts’ decisions, primarily the concept of competition law, undertaking, dominant position, abuse and its classification (exclusive/exploitative/discriminatory), generally discrimination and its forms and the legal results of discrimination. Especially examined to definition and elements of the concept of discrimination, it is tried to determine the limits of concept and content, and expressed opinions for simplifing matter in practice. Keywords : Competition Law, Abuse of Dominant Position, Discrimination, Legal Results

`Rekabet Hukukunda Özellikle Dışlayıcı Kötüye Kullanma Niteliğindeki Davranışlar ile Hâkim Durumun Kötüye Kullanılması` başlıklı tezimizde, 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun'un 6. maddesinde düzenlenmiş olan hâkim durumun kötüye kullanılması yasağının Rekabet Kurulu tarafından 29 Ocak 2014 tarihinde kabul edilmiş olan 14-29/609 sayılı `Hâkim Durumdaki Teşebbüslerin Dışlayıcı Kötüye Kullanma Niteliğindeki Davranışlarının Değerlendirilmesine İlişkin Kılavuz` çerçevesinde ve mehaz düzenleme olan Lizbon Anlaşması hükümleri uyarınca irdelenmesi hedeflenmiştir. Bu bağlamda tezin ilk bölümü hâkim durum kavramına ayrılmıştır. Bu bölümde hâkim durum kavramın tanımı, unsurları ve kavrama bağlanan sonuçlar mehaz düzenlemeye yapılan atıflar ile detaylı olarak incelenmiştir. İkinci bölüm kötüye kullanma kavramına ayrılmıştır. Bu bağlamda kavramın ne anlama geldiği, şartları ve türleri mehaz düzenlemeye yapılan atıflar ile detaylı bir şekilde incelenmiştir.Tezimizin üçüncü ve son bölümünde ise dışlayıcı nitelikteki kötüye kullanmaya ayrılmıştır. Bu kapsamda dışlayıcı nitelikte kötüye kullanma şeklinde ortaya çıkan ve uygulamada en çok karşılaşılan örnek davranışlar tek tek ve mehaz düzenlemeye yapılan atıflar ile detaylı bir şekilde incelenmiştir. The purpose of this thesis is to analyze the prohibition of abusive conduct by dominant undertakings regulated under Article 6 of The Act on Protection of Competition No. 4054 within the frame of `Guidance on the Evaluation of Abusive Exclusionary Conduct by Dominant Undertakings No. 14-29/609, which was published on January 29th, 2014 and Lizbon Treaty provisions.In this contex, the first chaper covers the concept of dominant position. The definition and the elements of the concept and the results attached to it in The Act on Protection of Competition No. 4054 are examined by referring to the EU provisions.The second chapter aims to understand the concept of abuse. In this regard, the meaning of the concept and its types are closely examined. The third and the last chapter covers the abusive exclusionary conduct. In this regard, an elaborate research is conducted on analyzing the types of the abusive exclusionary conduct by referring to the EU provisions and legal doctrine. 225

Deniz taşımacılığının uluslararası ticaret ile güçlü bir ilişkisi vardır ve ulaştırmada en etkin ve ekonomik taşımacılık türü olmaya halen devam etmektedir. Günümüzde dünya ticaretinin yaklaşık %85'i deniz taşımacılığı ile sağlanmaktadır. Deniz taşımacılığında rekabetin çok şiddetli olması onu diğer büyük sektörlerden farklı kılmaktadır.Bu çalışmada deniz taşımacılığında rekabet hukuku ve uygulamaları konuları Avrupa Birliği ve Türkiye ile ilişkili olarak incelenmiştir. Çalışma birçok disiplini içerisinde barındırmaktadır. İlk olarak deniz taşımacılığı türleri ve deniz taşımacılığının dağıtım kanalları bu çalışmada ayrıntı olarak araştırılmıştır.Rekabet hukuku ile ilgili olarak, hâkim durumun tespiti, hâkim durumun kötüye kullanılması halleri ve zorunlu unsur doktrini incelenmiştir. Çalışmada bu konulara ilişkin, Avrupa Toplulukları Komisyonu ve Rekabet Kurulu'nun deniz ulaştırmasına ilişkin kararlarına yer verilmiştir.Deniz ulaştırması, Türkiye'de halen gelişmekte olan bir sektördür. Bu durum rekabet hukuku açısından, birçok sorunu da beraberinde getirmektedir. Bu çalışmada, deniz ulaştırmasında en çok görülen rekabet ihlallerinden biri olan hâkim durumun kötüye kullanılması, ayrıntılı bir şekilde incelenmiştir. Maritime transport has a strong relationships with international trade and remains the most efficient and economical form of transport. Today, about %85 of world trade is provided by maritime transport. The very severe competition in maritime transport makes it different from other big sector .This thesis deals with competition law and practice in maritime transport with specific reference EU and Turkey, and it incorporates many disciplines. Firstly, distribution channels and types of maritime transport have been examined in detail.In terms of competition law, the determination of dominant power in the market, situations of the abuse of dominant power and the doctrine of essential facilities have been examined. Also EU Commission and Turkish Competition Authority's Board decisions relating to maritime transport have taken place in this study.Maritime transport is still developing industry in Turkey. Therefore, this situation bring about many problems in terms of competition law . The abuse of dominant power, which is one of the most common violations of competition in maritime transport, has been examined in detail. 326

Fikri mülkiyet hukuku ve rekabet hukuku karşılaştırıldığında, her iki hukuk dalının da teknolojik gelişim ve yeniliğin artırılmasını, dolayısıyla da sürdürülebilir ekonomik ve sosyal refaha ulaşılmasını hedeflediği görülür. Ancak hedefler konusundaki uyumun, bu hedeflere ulaşırken kullanılan araç ve yöntemler bakımından da geçerli olduğunu söylemek zordur. Zira rekabet hukuku, bu hedeflere, tekelleşmeyi ve hakim durumun kötüye kullanılmasını önleyip serbest rekabet ortamını koruyarak ulaşmaya çalışırken, fikri mülkiyet hukuku ise hak sahiplerine tekel hakkı bahşetmektedir. Bu tekel hakkı da çoğu zaman fikri mülkiyet sahibi lehine hakim durum yaratmakta ya da mevcut hakim durumun güçlenmesine sebep olmaktadır. Her ne kadar salt hakim durumda olma rekabet kuralları kapsamında yasaklanmamışsa da bazı koşullar altında, hakim durumdaki teşebbüslerin faaliyetleri, rekabet hukukunun getirdiği yöntem ve araçlarla denetlenebilmektedir.Bu tez çalışmasının amacı, rekabet hukuku tarafından getirilen bu denetim araçlarından biri olan ve hakim durumdaki teşebbüslere belli koşulların varlığı halinde uygulanabilen, zorunlu lisanslama yükümlülüğünü ve uygulama koşullarını, Avrupa Birliği hukuku kapsamında değerlendirmektir. Sözleşme özgürlüğünün ve mülkiyet haklarının sınırlandırılması anlamına da gelen zorunlu lisanslama, istisnai nitelik taşır ve somut olaya ancak koşulların tamamının bir arada gerçekleşmesi şartıyla uygulanabilir.Zorunlu lisanslama yolu ile hakkın varlığı ve özü korunup kullanım şeklinin denetlenmesiyle, hakim durumdaki teşebbüslerin sahip oldukları fikri mülkiyet haklarından kaynaklanan tekel gücü ile kamu yararı arasındaki hassas dengenin korunmaya çalışıldığı da söylenebilir. When Intellectual property law and competition law compared, it could be seen that achieving the sustainable economic and social welfare by enhancing the technological development and innovation, are the common goals for both of them. However it is not easy to say that this coherence regarding to goals, is also avaible for the tools and methods that used to reach them. While competition law is trying to realize these goals by avoiding monopolization and abuse of dominant position in order to maintain free competition; intellectual property law grants monopoly rights to the right owners. Usually this monopoly right leads to create or strengthen a dominant position in the favor of the intellectual property owner. Although only being in a dominant position is not prohibited according to the competion rules, under certain conditions, the activities of an undertaking in a dominant position could be supervised by the tools and methods of the competition law. The main purpose of this thesis is to evaluate the terms of compulsory licensing that could be applied to the undertakings in dominant position under certain conditions in the framework of European Union Law. Compulsory licensing which also means limiting the freedom to act and property rights, has an exceptional nature and could only be applied if all the conditions have been met at the same time for the concrete event. By supervising the monopoly right derived from the intellectual property with the help of compulsory licensing, it could be said that the delicate balance between the monopoly right and the public good is protected while the presence and essence of the right is preserved. 156

Bu çalışma kapsamında, medya piyasalarının karşılaştığı kartel ve hâkim durumun kötüye kullanılması problemleri ile ilgili olarak Roma Anlaşması'nın 81. ve 82. maddeleri çerçevesinde genel bilgiler verilmiştir. Ancak tezin özellikli konusunu oluşturan; Roma Anlaşması'nın ve Rekabetin Korunması Hakkında Kanun'un karteli düzenleyen 81. ve 4. maddeleridir. Bu bağlamda çalışma, Türkiye ve Avrupa Birliği ilgili pazarlar olarak ele alınarak hazırlanmıştır. In this study; general information has been given in accordance with article 81 and 82 of Rome Treaty in relation to the abuse of dominant position and cartel problems that media markets encounter. Yet, the main subject of this thesis is the article 81 of Rome Treaty and article 4 of Turkish Competition Code regulating cartels. In this context; the study has been prepared by considering Turkey and European Union regarding as relevant markets. 75

Son yıllarda ülkelerin kapalı ekonomi anlayışını terk ederek benimsemiş oldukları liberal politikalar neticesinde uluslararası ticaret hacminde ciddi anlamda büyümeler yaşanmış ve bunun neticesinde piyasalar içerisindeki rekabet ortamını düzenleyecek kurallara duyulan ihtiyaç artmıştır. Ülkemizde temelini Avrupa Birliği rekabet hukuku kurallarından, dayanağını ise Anayasa'dan alan Rekabetin Korunması Hakkında Kanun 1994 yılında hüküm altına alınmıştır. Rekabetin Korunması Hakkında Kanun 3 temel sütun üzerine inşa edilmiştir. Bunların ilki teşebbüsler arası rekabeti engellemeye veya kısıtlamaya yönelik anlaşmalar ile uyumlu eylemlerin yasaklanması, ikincisi hakim durum yaratmaya yönelik birleşme ve devralmaların denetlenmesi üçüncüsü ise konumuzun temelini teşkil eden hakim durumun kötüye kullanılmasının yasaklanmasıdır.Hakim durumun kötüye kullanılması, piyasalardaki hakim durumdaki teşebbüslerin ekonomik güçlerini kendi başlarına yahut başkaları ile yapacakları anlaşmalar ile kötüye kullanmalarını ifade etmektedir. Hakim durumun kötüye kullanılması ülkemizde Rekabet Kanunu'nun 6. maddesinde hüküm altına alınmış iken Avrupa Birliği düzenlemelerinde, Avrupa Birliği'nin İşleyişine Dair Antlaşma'nın 102. maddesinde hüküm altına alınmıştır. Gerek 6. gerekse de 102. maddede benzer doğrultudaki eylemler kötüye kullanım olarak nitelendirilmiş ve yasaklanmıştır. Her iki hukuk sisteminde de kötüye kullanım halleri genel olarak sömürüye dayalı kötüye kullanmalar ve rekabete aykırı kötüye kullanmalar başlığı altında sınıflandırılmıştır. Sömürüye dayalı kötüye kullanım halleri tüketici menfaatlerine zarar vermekte iken, rekabete aykırı kötüye kullanım halleri, piyasalar üzerinde olumsuz etki yaratmaktadır.Çalışmamızda bu iki maddede yer alan kötüye kullanım halleri, Rekabet Kurulu, Komisyon ve Avrupa Birliği Adalet Divanı kararları ışığında incelenmiştir. Hükümler arasında lafzi farklılıklar bulunsa da, incelenen kararlar neticesinde her iki hukuk sisteminde de benzer doğrultuda kararların yer aldığı ve aynı amacın hedeflendiği kanaatine varılmıştır. Kötüye kullanmanın hukuki sonuçlarının da keza her iki hukuk sisteminde de benzer yaptırımlara bağlandığı görülmüştür. Gerek Rekabet Kurulu gerekse de Komisyon hakim durumun kötüye kullanılması halinde teşebbüslerden savunma isteme, ihlale son verme ve idari para cezaları uygulama yetkisine sahiptir. Özel hukuk açısından ileri sürülecek talepler ise ülkelerin iç hukuk sistemlerinde yer alan hukuk mahkemelerinin yetki alanına bırakılmış ve özel hukuk alanındaki yaptırımlar geçersizlik ile tazminat olarak belirtilmiştir. In recent years, countries have adopted liberal policies by abandoning the closed economy concept. Consequently, international trade has grown and the need for competition rules has increased. Law No. 4054 Protection of the Competition which takes its support from the constitution prohibits agreements, decisions and concerted practices which prevent, distort or restrict competition, abuse of dominant position by the enterprises which are dominant in market, and all kind of operations and practices about merger and acquisition which decreases competition in market.Abuse of dominant position refers, the abuse by one or more undertakings, of their dominant position in a market for goods or services within the whole or a part of the country on their own or through agreements with others or through concerted practices. Whereas the prevention of abuse of dominant position is ensured in our country by the sixth article in the Protection of Competition, it is ensured by the one-hundred-and-second article in the Treaty of the Functioning of EU under the European Union regulations. This abuses are classified as an exploitative abuses and exclusionary abuses. While the exploitative abuse makes negative effects on consumer and competitor interests, exclusionary abuse makes negative impacts on the markets.In our study, this two article was examined in the light of the decisions of Court of Justice, Competition Board and the Commission. Despite the literal differences between the articles, it is observed that both the Turkish and the European Union competition law rules serve a common purpose and prohibit the same applications. Abuse of dominant position causes similar results in both legal systems in the field of administrative law and private law. The Commission and Competition Board has the power to terminate the infringement and imposing fines. Private law consequences of abuse of dominant position are nullity and compensation. 177

Bu yüksek lisans tezinde, Türk hukuk sistemi açısından uyum çerçevesinde önem teşkil eden, Avrupa Topluluğu rekabet hukuku ışığında teşebbüslerin hâkim durumlarını fiyat uygulamaları ile kötüye kullanması sonucunda rekabetin bozulması ve bunun sonucunda uygulanacak yaptırımlar bahsedilmektedir. Konunun anlaşılması açısından Avrupa Topluluğu Adalet Divanı ile Avrupa Komisyonu'nun ilgili kararları vurgulanarak, bu kararlar ile Rekabet Kurulu'nun kararları arasında karşılaştırma yapılmakta, doktrindeki görüşlerden faydalanılarak hâkim durumun fiyat uygulamalarıyla kötüye kullanılmasında en çok rastlanılan biçimleri anlatılmaktadır. Türk rekabet hukuku açısından özel hukuk sonuçlarına da, konunun bağlantılı olması nedeniyle, yer verilmektedir. In this master thesis, distortion of competition as a result of the undertaking?s abuse of a dominant position through price practices and legal sanctions resulting therefrom, which have importance for Turkish legal system pursuant to harmonization period, are being referred in the light of EC Competition Law. In order to clarify the subject, the decisions of Court of Justice of European Community and European Commission are being underlined by making comparisons with the decisions of Competition Board of Turkey and also the most common types of an undertaking's abuse of its dominant position through price practices are being described thereby making use of the views in the doctrine. Conclusions of private law in terms of Turkish Competition Law are given place due to being related to the subject. 167

Bu çalışmada, Avrupa Birliği ve Türk Hukuku çerçevesinde, hâkim durumun kötüye kulanılması yolu ile rekabetin ihlal edilmesi konusu derinlemesine incelenmektedir. Bu bağlamda, örnek bir sektör olarak Türk Petrol Pazarı da ayrıca incelenecektir. Avrupa Birliği'nin kuruluş amacı olan ?ortak pazar` ilkesinin gelişmesinde, rekabet uygulamaları büyük önem arz etmektedir. Türkiye, Avrupa Birliği rekabet kuralları ışığında, 7 Aralık 1994 tarihinde Rekabetin Korunması Hakkındaki Kanunu kabul etmiştir. Sonrasında, 5 Kasım 1997 tarihinde Rekabet Kurumu kurulmuştur.Bu çalışmada etkin rekabet tüm yönleri ile tanımlanmıştır. Rekabet hukukunun nasıl oluştuğu ve tarihsel gelişimi de ele alınacaktır. Avrupa Birliği Rekabet Hukuku, 81 ve 82. maddelerde düzenlenen iki temel rekabet ilkesi üzerine temellendirilmiştir. İlk olarak, iki ya da daha fazla firma arasında rekabeti kısıtlayıcı anlaşmaların ve kartel oluşturmanın yasaklanmış olması 81. maddede yasaklanmıştır. İkincisi ise, bu tezin ana konusu olan ve 82. maddede düzenlenen hâkim durumda olan şirketlerin bu durumlarını kötüye kullanmalarının yasaklanmış olmasıdır. Pazardaki hâkim durumun kötüye kullanılması, rekabet hukukunun en temel konularından birisidir. 82. maddede sayılan kötüye kullanma örnekleri sınırlı sayıda ve kısıtlayıcı değildir. Ayrıca hakim durum ve onun kötüye kullanılmasının en iyi şekilde anlaşılmasında, içtihat hukukunda belirtilen tanımların ve çıkarımların da rolü büyüktür. Bu nedenle, içtihatlarla oluşturulan hukuk, rekabet hukukunda hakim durumun kötüye kullanılması açısından son derece önem arz etmektedir. Hakim durumun, ürün pazarı ve coğrafi pazarın nasıl belirleneceği, içtihat hukukuyla ortaya konulmuştur. Türk Rekabet Kanunu'nun 6. maddesinde, 82. maddeyi model alacak şekilde kaleme alınmış olan, hakim durumun kötüye kullanılması konusu düzenlenmiştir. Bu tez, Türk rekabet hukuku uygulaması ile Rekabet Kurumu'nun örnek kararlarını içermektedir. Son olarak, rekabet hukukunun uygulama alanlarından Türk petrol sektörü de, ele alınacaktır. This thesis studies the abuse of dominant position in the framework of European and Turkish Competition Law. Also, Turkish Petroleum Market as an example sector in Turkish competition practise will be analysed. Competition law is a very important factor for the European Union so as to facilitate the creation of a single market within its realm. In the light of the European Union Competition rules, Turkey adopted ?The Act on the Protection of Competition? on December 7, 1994. Afterwards the Competition Board was established on November 5, 1997.Effective competition will be analysed with its all aspects. How the competition law was created and its historical background will be given. Article 81 and Article 82 of EC Treaty outline the primary framework for the regulation of Competition in the European Union. Firstly, agreements between two or more firms which restrict competition and cartel between competitors which may involve price-fixing or market sharing are prohibited by Article 81. Secondly, the Article 82, the main subject of the thesis, prevents undertakings that hold a dominant position in a market from abusing that position. Abuse of market power is a central concern of competition law. The list of types of abuse in the Article 82 is non-exhaustive; so certain types of conduct constituting abuse of a dominant market position have evolved by European Court of Justice. Also, to fully understand the idea of dominant position and its abuse, this idea must be wieved in the context of of its application and definition in the European Court of Justice case law. For this reason, the case law is the crucial point to determine the dominance. How the dominance, product market and geographic market will be determined will be analysed in the light of the respective case law. Turkish Competition regulates abuse of dominant position in the Article 6 which is modeled on the relevant text of Article 82. This thesis gives examples from Turkish practise and some important decisions of Turkish Competition Board. Finally, Turkish petroleum sector, as an example sector, is examined with its abusing practices. 92

Ticari hayatta faaliyette bulunan teşebbüslerin nihai hedefi, rakiplerine göre daha fazla kârelde etmek, belirli bir ekonomik güce sahip olmak ve piyasada hakim konuma gelmektir.Hakim durumda olmak, hiç şüphesiz, ticari teşebbüsün başarılı olduğunun bir göstergesidir.Rekabet kuralları da elbette hakim durumda bulunmayı yasaklamamaktadır. Ancak, bununlabirlikte, teşebbüsün bu hakim durumunu rakiplerinin, müşterilerinin, tüketicilerin ve genelolarak piyasanın zararına yol açacak şekilde kötüye kullanması, gerek Avrupa Birliği'ndegerekse Türkiye'de düzenlenen rekabet kuraları ile yasaklanmıştır. Kötüye kullanma, değişikşekillerde görülebilmektedir. Avrupa Birliği ve Türkiye'de hakim durumun kötüye kullanılmaşekilleri ve bunun sonuçları, Avrupa Topluluğu Antlaşması'nın 82. maddesi ve Türkiye'dehalihazırda uygulanmakta olan 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun'un 6.maddesi çerçevesinde düzenlenmiş ve mahkeme kararları nezdinde geliştirilmiştir. Buçalışmanın konusu, Avrupa Birliği ve Türkiye'de, hakim durumun fiyatlama dışındakiyöntemlerle kötüye kullanılması hallerinin incelenmesini kapsamaktadır. The final aim of the undertakings operating in the commercial life is to gain profit more thantheir competitors, to have a specific economical power and to be in dominant position in themarket. To be in a dominant position, without any doubt, is an indication that the commercialundertaking is successful. Of course, the competition rules do not prohibit being in adominant position. However, nevertheless, to abuse the dominant position by the undertakingas to cause damage to its competitors, customers, consumers and in general the market isprohibited through competition rules regulated both in European Union and in Turkey.Abusing can be seen as different forms. The types and consequences of abuse of dominantposition are regulated in the framework of the Article 82 of EC Treaty and the Article 6 of theAct on Protection of Competition numbered 4054 currently being applied in Turkey and isdeveloped under the court decisions. The subject of this study covers the analysis in EuropeanUnion and in Turkey, the aspects of abuse of dominant positions through the methods otherthan pricing. 95

92

153

TEZ OZETI Rekabet hukuku kurallarının amacı, piyasada rekabetin tesis edilmesi ve korunması suretiyle, rekabetten beklenen ekonomik, sosyal ve siyasal faydaların elde edilmesini sağlamaktır. Bu amaçla, 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun ile; rekabeti engelleyici, bozucu veya kısıtlayıcı anlaşma, uyumlu eylem ve kararlar, piyasaya hakim olan teşebbüslerin bu hakimiyetlerini kötüye kullanmaları ve rekabeti önemli ölçüde azaltacak birleşme ve devralma niteliğindeki her türlü hukuki işlem ve davranış yasaklanmıştır. Rekabetin Korunması Hakkındaki Kanun'un konu bakımından unsuru teşebbüslerdir. Piyasada mal veya hizmet üreten, pazarlayan, satan gerçek ve tüzel kişilerle, bağımsız karar verebilen ve ekonomik bakımdan bir bütün teşkil eden bütün birimler rekabet hukuku anlamında teşebbüs olarak kabul edilmektedir. Teşebbüslerin yanı sıra, teşebbüs birlikleri de rekabet hukukunun konusuna girmektedir. Belirli bir ürün pazarı ve bu ürünün ekonomik faaliyete konu olduğu coğrafi pazardan oluşan ilgili pazar, bir teşebbüsün hakim durumda olup olmadığının inceleneceği alam ifade etmektedir. İlgili ürün pazarı, belirli bir ürün ile birlikte; tüketiciler tarafından, fiyatları, fiziksel ve teknik özellikleri, kullanım alanları bakımından bu ürün ile ikame edilebilir kabul edilen ve dolayısıyla aynı ihtiyacı 110karşıladığı düşünülen bütün mal ve hizmetleri kapsamaktadır. îlgili coğrafi pazar ise, teşebbüslerin mal ve hizmetleri arz ve talep ettikleri ve rekabet şartlarının benzer olduğu alam ifade etmektedir. Ayrıca, ilgili pazarın tespitinde zaman unsurunun da göz önüne alınması gerekir. Hakim durum, bir teşebbüsün, müşterilerinden ve rakiplerinden bağımsız olarak, pazardaki rekabet koşullarına uzun süre etki edebilecek ekonomik güce sahip olmasıdır. Bir başka ifadeyle, hakim durumun unsurları; ekonomik güç, bağımsızlık ve ekonomik gücün devamlılığıdır. Hakim durumun belirlenmesinde kullanılan başlıca ölçütler, teşebbüsün pazar payı ve pazara giriş engelleridir. Pazara giriş engeli oluşturabilecek başlıca durumlar, teşebbüsün mali gücü, üstün teknoloji, dikey bütünleşme ve gelişmiş dağım sistemleri, fazla kapasite, hukuki avantajlar, ölçek ekonomileri, teşebbüsün davranışları ve ürün farklılaştırmasıdır. Hakim durumda bulunan teşebbüs, bu konumunu iki şekilde kötüye kullanabilir. Bunlardan ilki, mevcut gücün, müşterileri ya da tüketicileri istismar etmek suretiyle, daha fazla menfaat elde etmek için kullanılmasıdır. İkincisi, hakim konumu muhafaza etmek ya da güçlendirmek amacıyla, pazardaki rekabetçi yapıyı bozmaya yönelik davranışlarda bulunulması halidir. İstismar edici nitelikteki kötüye kullanma halleri, ayrımcılık yapmak, ek yükümlülükler koymak, üretimi, pazarlamayı ve teknik gelişmeyi sınırlamak ve aşın fiyatlar uygulamaktır. Pazardaki rekabeti bozucu kötüye kullanma halleri ise; yıkıcı fiyatlar uygulamak ve mal vermeyi reddetmek suretiyle pazara girişi engellemek veya rakiplerin faaliyetlerini zorlaştırmak ile bir pazardaki hakim durumu başka bir pazarda kötüye kullanmaktır. 111Hakim durumun kötüye kullanılmasının idare hukuku alanındaki sonuçlan, ihlale son verme kararının alınması ile para cezalan ve süreli para cezalarının uygulanmasıdır. Rekabet Kurulu'nun menfi tespit karan vermesi de mümkündür. Rekabet hukukunun kamu hukukunun yam sıra özel hukuk karakterini de taşıması ve rekabet hukukuna konu olan işlemlerin temelde özel hukuk alanında gerçekleşmesi nedeniyle, hakim durumun kötüye kullanılması teşkil eden eylemler, özel hukuk alanında da bazı sonuçlar doğurmaktadır. Özel hukuk alanında uygulanan yaptınmlar, geçersizlik ve tazminattır. 112 SUMMARY The purpose of competition rules is to establish and protect competition in the market so as to achieve the economic, social and political objectives expected from competition. In this regard, Law on the Protection of Competition (Law No. 4054) prohibits agreements, decisions and practices which prevent, distort or restrict competition; abuse of dominant position by those enterprises which are dominant in the market and all kinds of operations and practices which are considered to be a merger or an acquisition by which competition in the market is significantly impeded. The rules in Law on the Protection of Competition apply to undertakings. The term undertaking applies to any natural or legal person who produces, markets or sells goods and services and who forms an economic whole, capable of acting independently in the market. The conduct of any association whether with or without a legal personality, which is formed by enterprises to carry out certain objectives is also subject to Law No. 4054. The determination of the relevant market is useful in assessing whether the undertaking concerned is in a dominant position. The relevant market is itself divided into two parts: product market and geographical market. The relevant product market comprises any products which are regarded as substitutable by the 113consumer, by reason of their price, physical and technical characteristics and their intended use. The relevant geographical market is an area where the supply and demand take place and the conditions of competition are homogenous. The relevant time period should also to be taken into account when evaluating the existence of a dominant position. The dominant position relates to a position of economic strength enjoyed by an undertaking which enables it to affect competition on the market by affording it the power to behave independently from its customers and competitors in the long- term. The criteria in determining whether an undertaking holds a dominant position are market share and barriers to entry. The elements that constitute barriers to entry are: financial strength, superior technology, vertical integration and a powerful distrubition network, large production capacity, legal provisions, economies of scale, conduct of the undertaking and product differentation. Main categories of abuse are exploitative abuses and exclusionary abuses. Exploitative abuse is a conduct of a dominant firm that makes use of the opportunuties arising out of its dominant position by exploiting its consumers and competitors. Exclusionary conducts are aimed at eliminating competition in the market in order to maintain or strengthen dominant position. Exploitative abuses are: applying dissimilar conditions to equivalent transactions; imposing exclusive obligations; limiting production, markets or technical development and imposing excessive prices. Exclusionary abuses are: predatory pricing, refusal to supply and 114abusing dominance on a different market from that on which the undertaking holds a dominant position. The consequences of abuse regarding public law are termination of infringement and imposing fines and periodic penalty payments. A decision certifying negative clearance can also be taken by the Competition Board. Private law consequences of restriction of competition are nullity of agreements and compensation of damages. 115 127

TEZ OZETI Bu çalışmada Avrupa Topluluğu ve Türk rekabet hukuku çerçevesinde sınai haklar kullanılarak hakim durumun kötüye kullanılması konusu incelenmiştir. Bu çerçevede ilk bölümde bu çalışmanın konusunu oluşturan sınai haklardan marka ve patent hakkı genel olarak Avrupa Topluluğu hukukunda ve Türk hukukunda olmak üzere incelenmiştir. Çalışmanın ikinci bölümünde ise, Avrupa Topluluğu rekabet hukukunda hakim durumun kötüye kullanılması kavramı, temel kavramlar olan hakim durum ve bu durumun kötüye kullanılması başlıkları altında incelenmeye çalışılmıştır. Ardından, sınai hakların genel ilkeleri ve bu ilkeler çerçevesinde Avrupa Toplulukları Adalet Divanının geliştirmiş olduğu doktrinler açıklanmıştır. Sınai haklar aracılığı ile Avrupa Topluluğu rekabet hukukunda hakim durumun kötüye kullanılması konusu ise, bu doktrinlerin incelenmesinin ardından değerlendirilmiştir. Bu doğrultuda sınai haklar kullanılarak gerçekleştirilen kötüye kullanma halleri olarak özellikle paralel ithalatın engellenmesi, lisans anlaşmalarında rekabete aykırı hükümlerin öngörülmesi, lisans verilmesinin reddi, sınai hakla korunan bir ürüne aşın fiyat uygulanması, fahiş lisans bedeli istenmesi, ayrımcılık, sınai hak koruması olmayan bir ürünün satışının sınai hak koruması olan bir ürünün satışına bağlanması ve birleşme ve devralmalar yoluyla sınai hakların ele geçirilmesi konulan incelenmiştir.Bu tez çalışmasının üçüncü ve son bölümünde ise, Türk rekabet hukukunda genel olarak hakim durumun kötüye kullanılması ve kötüye kullanma hallerinin bir türü olarak sınai haklar vasıtasıyla kötüye kullanma incelenmiştir. Ayrıca bu bölümde konu ile ilgili olarak Avrupa Topluluğu rekabet hukuku ve Türk rekabet hukuku karşılaştırılmış ve Türk rekabet Kurumunun, doktrinin ve Yargıtay'ın konuya yaklaşımı irdelenmeye çalışılmıştır. SUMMARY In this thesis the abuse of dominant position realized by intellectual property rights has been analyzed with respect to Turkish Law and The Treaty Establishing the European Community. This thesis has three main chapters. In the first chapter, intellectual property rights especially trademarks and patents has been explained with respect to both Turkish Law and the Community Law. In the second chapter of this thesis the abuse of dominant position with respect to Community Law has been explained. Therefore concepts like abuse, dominant position and the abuse of dominant position in mediation with intellectual property rights has been examined in the light of the European Court of Justice's judgments. After the basic concepts of dominant position, intellectual property rights and certain theories concerning these industrial and commercial rights and their influence on trade between member states has been explained. These theories has been developed by the European Court of Justice with the aim of providing a rapprochement between the judicial norms of intellectual property rights and the norms of the common market. In addition of these theories some important concepts like parallel import, gray market and the exhaustion of the rights has been also examined in this chapter.Although the abuse of dominant position in mediation with intellectual property rights can be regarded as an abuse of dominant position in general, the abuse realized by intellectual property rights is an exceptional way of abuse. Therefore in our thesis this exceptional way of abuse has been examined under a separate heading. Under this heading abuses, which can occur by means of intellectual rights, are examined in subtitles like; the prevention of parallel imports by the intellectual property right owner, discriminating against third parties when granting licenses, arbitrary refusal to grant license or to sell the product, excessively high royalties or excessively high selling prices, discrimination (for example royalties beyond the scope or duration of the licensed intellectual property rights, obligating the partner to assign or license all existing or future intellectual property rights), tying the sale of a product which is not protected by an intellectual property right to a product which is protected, acquisition of intellectual property rights as misuse. In conclusion in the last chapter the basic concept of dominant position and the abuse of this dominant position have been examined with respect to the Act on Protection of Competition (Act number 4054). In the second part of the chapter the abuse of dominant position by means of intellectual property rights has been examined with respect to Turkish Law. 194

02. ÖZET Rekabet, serbest piyasa ekonomisini kabul eden ülkelerde hem iktisadi hem de genel yaşamın bir parçasıdır. Serbest rekabet düzeni sağlıklı işlediği sürece, toplumsal ve ekonomik faydalar sağlayacağı muhakkaktır. Ancak, bazen iyi niyet kurallarına aykırı olarak başkalarına karşı üstünlük sağlayıcı uygulamalar da görülmektedir. Bu durumda rekabet düzeni bozulmakta ve toplum bundan zarar görmektedir. Rekabet düzenim bozabilecek faktörlerden birisi de teşebbüsler arası `birleşme` ve `devralmalar`dır. Bu çalışmanın gayesi, Rekabet Hukuku'nun hukuk sistemi içindeki yeri ve diğer disiplinlerle ilişkisini ortaya koyduktan sonra, `birleşme` ve `devralma` sayılan halleri tespit etmektir. Birleşme ve devralma sayılan haller, yoğunlaşma kavramı içerisinde ele alınmaktadır. Yoğunlaşmanın şartları, temel yoğunlaşma halleri ve izne tâbi yoğunlaşmalar ortaya konulmaktadır. Bu bağlamda, özelleştirmelerin izne tâbi olup olmayacağı incelenmektedir. Kanun ve Tebliğ'de öngörülen şartlara uymadan gerçekleştirilen birleşme ve devralmaların muhatap olacağı hukuki müeyyideler ele alınmaktadır. Sonuç kısmında ise, yapılan çalışmada varılan sonuçlar, özet olarak verilmektedir. Çalışmanın her aşamasında Rekabet Kurulu kararları, doktrin ve Avrupa Birliği uygulamalarından faydalanılmaktadır. Ayrıca, görüş farklılığı olan hususlar ortaya konulmaktadır. Yapılan inceleme Rekabet Hukuku'nun ülkemizde henüz gelişme safhasında olduğunu, uygulamanın tam olarak yerleşmediğini, kavramların içeriği hususunda fikir birliği olmadığım ortaya koymaktadır. vıı 03. SUMMARY Competition is a part of both economic and general life in the countries which accept free market economies. As long as free competition order works orderly, it is certain that it provides with social and economic benefits. But, sometimes, practices, which are against good will rules, which get superiority against others are also seen. In this situations, competition order spoils and this gives harm to public. One of the factors that will be able to spoil competition order is also `mergers` and `takeovers` between enterprises. The aim of this study, after having achieved the place of Competition Law in the law system and relations with the other disciplines, is to determine situations which are considered `merger` and `takeover`. `Mergers` and `takeovers` are studied as kinds of `concentration`. Conditions of concentration, basic concentration situations and concentrations which are subject to permission are achieved. In this respect, privatisations are subject to permission are studied. Legal sanctions on mergers and takeovers which are performed without taking into consideration conditions that put by Law and Notificiation are examined. In the final part, results which are got from the study are produced briefly. In the every stages of the study, it is made use of the decisions of Competition Body, practises of Turkish doctrine and Europeon Union. Moreover, subjects which have disparity of wiews are achieved. The study shows that Competition T,aw is in improvement stage, in our country, that practises are not clearly certain and that there is not wiew aggreement on the contents of the notions. vm 120

Günlük kullanımı ile daha iyi olanı belirlemek ve daha iyiye ulaşmak için yapılan yarışı ifade eden rekabet, ekonomi bilimi tarafından çok sayıda satıcı ve alıcının bulunduğu ve hiç birisinin tek başına piyasayı etkilemek gücüne sahip olmaması durumunu ifade eder. Rekabet Hukuku ise ilk yasalaşma çalışması olan Sherman Act'den bu yana devletin piyasada yaşanan "bırakınız yapsınlar" düsturuna demokratik sistemden yana tavır koymasına dayalı bir görünüm arz etmektedir.Bu tanımda öne çıkan anlayış devletin piyasanın normal işleyişine düzenleyici olarak müdahalesidir. Rekabet Kurumu da bu anlayışın ve ihtiyacın ifadesidir.Rekabet kuralları, dürüst ve adil rekabet piyasasının oluşmasını sağlamak, verimliliği arttırmak , bu yolla kıt kaynakların etkin kullanılmasını sağlamak fonksiyonlarını görürler ve tüketiciyi bu yolla korurlar. Bu ulaşılmak istenen hedefler için piyasadaki en büyük tehlikeler teşebbüsler arasındaki rekabeti sınırlandırıcı, bozucu anlaşmalar ve uyumlu eylemler ile bir teşebbüsün tekel konumundan veya yüksek pazar payı gibi sebeplerden kaynaklanan hakim durumunu kötüye kullanması ile etkin rekabetin önlenmesidir. Teşebbüsler arasındaki anlaşma , uyumlu eylem ve davranışlara Kanunda belirlenen şartlarla muafiyet tanınabilmekte ancak hakim durumun kötüye kullanılmasına muafiyet tanınmamaktadır. Bu, Kanunun benimsediği "hakim durumun değil bu durumun kötüye kullanılmasının yasaklanması" sistemine de uygundur. Tekel konumundaki teşebbüs "tekel karını" elde etmek isteyecektir ancak bunu yaparken 4054 Sayılı Kanun 6 . maddesinde 5 bent halinde saydığı piyasa davranışlarından kaçınacaktır.Bunlar: a)Pazara giriş engelleri yaratmak ve rakiplerin faaliyetlerini zorlaştırmak, b)Eşit durumdaki alıcılara farklı şartlar uygulayarak ayrımcılık yapmak,c)Bir mal veya hizmetle birlikte diğer mal veya hizmetin de satın alınması gibi tekrar satış haline ilişkin sınırlamalar getirmek,d)Bir pazarda sahip bulunulan hakim durumun bir başka pazarda kötüye kullanılması,e)Tüketicinin zararına olarak üretimin,pazarlamanın ya da teknik gelişmenin kısıtlanması halleridir.Competition, which is currently conveying the race arranged to determine the better one reach to better circumstances, expresses the environment in which many sellers and buyers existing in it hence no one alone has the power to change the conditions of the market according to science of economy. It appears to be that the Law of Rivalry is the execution of the Government encouraging principles of democratic system againts the well-known "Let them do" rule occuring in the market since the Sherman Act which known to be beginning of legalization studies in life commerce. The ramarkable point of this understanding seems to occur as government's intervention to the accepted rules of the market processing as a contriver. It is the "Institution of Competitive Affairs" which has been established according to this understanding and neccessity. General rules of competition performs the functions of securing the allocation of scarce resources effectively by enabling establish ment of and equitable rivalry market and increasing the productivity and thus protects the consumer. The primary dangers in capturing the targets, which it is desired to reach, is supposed to be prevention of effective competition ideas between the enterprises and misuse of ruling or monopoly position of an enterprise with the system of forbidding misuse of being monopoly instead of being in a monopoly situation, accepted by law . The monopolized enterprise may have the desire to gain the monopoly profit but it has to keep away from the attitudes shown below as per item no.5 of Article 6 of the Law No.4054 : a)It must avoid to make it difficult for the rival firms to perform their commercial activities by arranging obstacles to avoid an easy entrance to the market ,b)It must avoid to take sides unfairly by applying different prices or conditions to avarage buyers.c)It must avoid to maintain restrictions to their sales conditions by compelling buyers to buy another goods or services in addition to buyers current choice,d)It must avoid the misuse of the conditions occured in a market by being in a ruling position in another market.e)It must avoid to restrict the production, marketing or technical improvement against consumers' will.

ÖZ İktisadî güçleri sayesinde piyasada hâkim duruma gelen teşebbüslerin bu gücü kötüye kullanmaları ihtimal dahilindedir. Bu nedenle Topluluk rekabet hukuku, hâkim durumun kötüye kullanılmasını ATA'da özel bir madde ile yasaklamıştır. Madde kapsamında kötüye kullanma sayılan eylem ve işlemlerden bir bölümü doğrudan doğruya rekabeti hedef alır. Bunlara rekabet karşıtı kötüye kullanma demekteyiz. Tez, rekabet karşıtı kötüye kullanmayı konu almakta ve böyle eylem ve işlemleri, gerçekleştirildikleri yöntemleri temel alarak gruplandırmaktadır: Hâkim durum, fiyatlandırma yoluyla, mal veya hizmet vermenin reddi yoluyla ve bu gruplara girmeyen başka yollarla kötüye kullanılabilir. Tezde tüm bu eylem ve işlemlerin 82. maddedeki yasağı ihlâl ettiği sonucuna varabilmek için bunlarda bulunması. gereken unsurlar, bunların rekabet ve tüketiciler üzerindeki etkileri ve hangi gerekçelerle haklı görülebilecekleri, kaynak tarama ve yorumlama yöntemi takip edilerek incelenmektedir. ABSTRACT It is possible for an undertaking to misuse its market power. That's why European Community prohibits the abuse of dominant position under a specific provision. Some of the acts and transactions that are deemed to be abusive directly harm the competition at the first place. We call them 'anti-competitive abuses'. The thesis, which has as its subject anti-competitive abuses, makes distinction among these kinds of acts and transactions in the light of the strategies that are used to commit the abuse: dominant position may be abused by applying pricing strategies or by refusal to deal or by using any other way that is not comprised by these groups of acts and transactions. Source scanning and interpreting, the thesis examines the patricularities of these acts and transactions, their impacts on competition and consumers and under what circumstances they can be justified. ÖZ İktisadî güçleri sayesinde piyasada hâkim duruma gelen teşebbüslerin bu gücü kötüye kullanmaları ihtimal dahilindedir. Bu nedenle Topluluk rekabet hukuku, hâkim durumun kötüye kullanılmasını ATA'da özel bir madde ile yasaklamıştır. Madde kapsamında kötüye kullanma sayılan eylem ve işlemlerden bir bölümü doğrudan doğruya rekabeti hedef alır. Bunlara rekabet karşıtı kötüye kullanma demekteyiz. Tez, rekabet karşıtı kötüye kullanmayı konu almakta ve böyle eylem ve işlemleri, gerçekleştirildikleri yöntemleri temel alarak gruplandırmaktadır: Hâkim durum, fiyatlandırma yoluyla, mal veya hizmet vermenin reddi yoluyla ve bu gruplara girmeyen başka yollarla kötüye kullanılabilir. Tezde tüm bu eylem ve işlemlerin 82. maddedeki yasağı ihlâl ettiği sonucuna varabilmek için bunlarda bulunması. gereken unsurlar, bunların rekabet ve tüketiciler üzerindeki etkileri ve hangi gerekçelerle haklı görülebilecekleri, kaynak tarama ve yorumlama yöntemi takip edilerek incelenmektedir. ABSTRACT It is possible for an undertaking to misuse its market power. That's why European Community prohibits the abuse of dominant position under a specific provision. Some of the acts and transactions that are deemed to be abusive directly harm the competition at the first place. We call them 'anti-competitive abuses'. The thesis, which has as its subject anti-competitive abuses, makes distinction among these kinds of acts and transactions in the light of the strategies that are used to commit the abuse: dominant position may be abused by applying pricing strategies or by refusal to deal or by using any other way that is not comprised by these groups of acts and transactions. Source scanning and interpreting, the thesis examines the patricularities of these acts and transactions, their impacts on competition and consumers and under what circumstances they can be justified. 146

ÖZET GÜL, İbrahim, Teşebbüsün Alıcılarına Ayrımcılık Yaparak Hakim Durumunu Kötüye Kullanması, Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Doç. Dr. T. Nurkut İNAN, XIU-133S. Bu tez çalışmasının amacı RKHK 'nın 6.maddesinin (b) bendiyle yasaklanan ayrımcılığın kapsamını belirlemektir. Diğer bir deyişle teşebbüsün, alıcılarına ayrımcılık yaparak hakim durumunu koniye kullanılmasının çerçevesini belirlemektir. Hakim durumda bulunan teşebbüsün, birbirini ikame edebilen alıcılara, birbirini ikame edebilen ilişkiler için farklı fiyat uygulaması, ürün satmayı veya temel kaynak faaliyetten yararlandırmayı reddetmesi ve farklı koşullar ileri sürmesi ayrımcılıktır. Farklı fiyat uygulamak, pazarı yapay biçimde bölerek aşın kar elde etmek veya alıcıları pazar dışına atmak veya kendine bağlamak amacıyla uygulanması durumunda fiyat ayrımcılığından bahsedilir. Doğrudan fiyat ayrımcılığı, pazarın yapay biçimde bölünerek farklı fiyat uygulanmasıdır. Dolaylı fiyat ayrımcılığı, görünüşte eşit fiyat uygulanıyor görünmesine karşılık etkilerinin faklı fiyat olması durumunda sözkonusudur. Dolaylı fiyat ayrımcılığı, indirim ve ödeme suretiyle yapılan fiyat ayrımcılığı olmak üzere ikiye ayrılır. İndirim suretiyle dolaylı fiyat ayrımcılığının başlıca örneği sadakat ve hedef indirimidir. Temel kaynak faaliyet, bir faaliyetten yararlanmaksızın diğer bir pazara girmenin mümkün olmaması durumunda sözkonusudur. Temel kaynak faaliyet sahibi teşebbüs, alıcıların tesadüfi veya sürekli olup olmamasına bakmaksızın ayrımcılığa sebebiyet vermeyecek biçimde temel kaynak faaliyetten yararlandırmak mecburiyetindedir. Buna karşılık temel kaynak faaliyet sahibi olmayan teşebbüs, sürekli alıcıları arasında ayrımcılığa sebebiyet vermeyecek biçimde ürün satmak mecburiyetindedir. Temel kaynak faaliyet sahibi olmayan teşebbüsün, sürekli alıcısına ürün satmaya devam etmesine karşılık tesadüfi oltasına ürün satmayı reddetmesi ayrımcılık değildir. Farklı koşullar ileri sürerek abalara ayrımcılık yapmak bazı oltalara külfetler getirerek diğer altolarla rekabette dezavantajlı konuma getirmek şeklinde olabileceği gibi bazı abalara fayda sağlanarak diğer oltalarla rekabette avantajlı konuma getirmek şeklinde de olabilir. SUMMARY GÜL, İbrahim, Abuse by One or More Undertakings of Dominant Position by Discriminating Buyers, Master's Thesis, Advisor: Doç. Dr. T. Nurkut İNAN, XHI-133p. Purpose of this thesis is to determine the comprehensiveness of discrimination which is prohibited by clause (b) of article 6 of Turkish Competition Act It is discrimination that undertaking that is dominant position offers different price or conditions and refuses to supply or to benefit from essential facility for relations which substitute the others to buyers which substitute the others. Applying different price to earn excessive profit by separeting artificially one market from another market, or to throw buyers out of market, or to tie buyers is price discrimination. Applying different price to separete one market from another market is direct price discrimination. It is indirect price discrimination that the effect is different price which seems equal price. Indirect price discrimination can be diveded into by means of giving a discount or paying money. Loyalty and target discounts are major examples of indirect price discrimination by means bf giving a discount Essential facility is a facility without benefit from it cannot possible to access the other market Undertaking who have a essential facility must allow buyers who is occasional or contractualflong standing) to benefit from it on condition that it doesn't discriminate. Undertaking who doesn't have a essential facility must supply goods or services to buyers who is contractual on condition that it doesn't discriminate. It is not discrimination that undertaking who doesn't have a essential facility supply goods or service to contractual buyers but not to occasional buyers. It is discrimination by means of applying different conditons that undertaking who dominant position puts inconvenience to some buyers or gives benefit to some buyers. ş 133

ÖZET Avrupa Birliği ve Türk Rekabet Yasası çerçevesinde hakim durumun kötüye kullanılması başlığını taşıyan bu tez çalışması, Türk hukuk sistemi açısından önemli yenilikler içeren rekabet hukukunun temel kavramları üzerinde durmaktadır. Bu çerçevede, Aralık 1994'de yürürlüğe giren 4054 sayılı Yasasının ö.maddesinde düzenlenen hakim durumun kötüye kullanılması, Roma Antlaşması 86.md. ile karşılaştırmalı olarak incelenmektedir. 4054 sayılı Rekabet Yasası, kapsamı ve öngördüğü yaptırımlar ve bu yaptırımları uygulayacak olan Rekabet Kurulu ile Rekabet Yasasına aykırılığın özel hukuk alanındaki sonuçlan açısından, Türk hukukuna önemli yenilikler getirmesinin yanısıra, Türkiye'de mal ve hizmet piyasalarının işleyişim ve Türk ekonomisi açısından özellikle önem arzeden küçük ve orta ölçekli işletmelerin rekabetçi bir pazarda faaliyet göstermelerini sağlayabilecek unsurlar taşıması açısından da dikkat çekicidir. Rekabet hukukunun amaçlan arasında sayılan ve Türkiye'de de dünyadaki diğer örneklerine paralel sonuçlar doğurması beklenen rekabet düzenlemelerinin, bu hedefleri gerçekleştirebilmesi, ancak rekabet kurallarının etkili bir biçimde uygulanması ile sağlanabilecektir. Bu açıdan, pazarda rekabet kurallarına aykırılığın, bizzat işletmeler tarafından kontrol edilmesini sağlayacak şekilde, işletmelerin bilinçlenmelerini gerektiren bir rekabet kültürünün varlığı ve rekabet kurallarının uygulanmasını sağlayacak bir rekabet örgütünün olması, rekabet kurallanmn etkin uygulanabilmesi açısından vazgeçilmez unsurlar olarak görülmektedir. 4054 sayılı Rekabetin Korunmasına İlişkin Yasanın yürürlüğe girmesi ile bu konudaki yasal boşluğun giderilmesi ve Avrupa Birliği ile Türkiye arasındaki gümrük birliği ile, bu konu, Türk hukuku açısından yeni sayılabilecek bazı kavramların yorumlanmasnıı, bu kavramların diğer sistemlerde nasıl değerlendirildiğinin karşılaştırmalı olarak incelenmesini ve uygulamada ortaya çıkabilecek sorunlara çözüm önerilerinin tartışılmasını gerekli kılmaktadır. Bu çerçevede bu çalışma, AB Roma Antlaşması 86.md. ve Türk Rekabet Yasası 6.md. çerçevesinde `pazarda hakim durumun kötüye kullanılması`nı karşılaştırmalı olarak incelemek suretiyle Türk Rekabet Yasasının uygulanması sırasında ortaya çıkabilecek olası sorunları ve çözüm önerilerini tartışmayı amaçlamaktadır. SUMMARY The study of this new branch of law deserves more attention in Turkey then elsewhere. This particular importance of Competition Law in Turkey not only derives from its being quite a new area in the Turkish legal system but also because of its prospective impact on the functioning of the markets of goods and services. To regulate the markets for goods and services and to safeguard the competitive structure of the markets by taking the necessary measures against the restrictive practices has been a constitutional duty of the State in Turkey as it is so set forth in Article 167 of the Constitution.. The Law No. 4054 on the Protection of Competition which became effective on 13 December 1994, can be considered as a belated performance of the above stated duty. So far as the scope of the Law No.4054 is concerned, it prohibits all agreements and concerted practices of the undertakings and the decisions of the association of undertakings, the purpose or the effect of which is to distort, limit or restrict competition, and prohibits the abuse of dominant power in the markets. Finally it sets forward a monitoring system for the mergers and acquisitions in order to control anti-competitive mergers and acquisitions. Although the direct and the primary purpose of competition rules is to protect competition itself as a phenomenon, the indirect and ultimate beneficiary of this purpose shall be the public as a result of realization of this aim. In other words competition rules do not aim to directly protect the consumer or ventures but as a result of the orderly and sound functioning of the markets by avoiding anti-competitive practices therein, competition law would serve as a means for the benefit of the consumers, for the protection of the small and medium sized enterprises, for the redistribution of power and for the fair allocation of resources. Competition Law, besides its theoretical impact on Turkish Law in general by the new concepts it introduces to the Turkish legal system, it also bears a practical importance because of its influence on everyday conduct of business and industry.This study aims to highlight the basic principles of European Union Competition Law the impact of which cannot be denied on many national competition laws in Europe. Turkish Competition Law is also influenced by the European Union Competition Law. As a result of the Association Council Decision No. 1/95 establishing a customs union between Turkey and the European Union, the competition rules of the European Union do bear a significant impact over Turkish competition rules then only forming guidelines. Bearing in mind this distinctive feature and the impact of the European Union Law on this newly emerging area of law in Turkey, this study intends to make a comparative analysis of the `abuse of dominant power in the market` in European and Turkish Competition Laws. Furthermore, some questions which may arise in the implementation of the new Competition Law No.4054 are also addressed by taking into account the possible answers. To sum up, despite the broad scope of competition law, this study aims cover one particular aspect of it and set forward the principles for the interpretation and the implementation of Article 6 of the Law No.4054 which prohibits the abuse of dominant power in the markets, by way of a comparative analysis with Article 86 of the Rome Treaty. 244