Search

Αρχιτεκτονικά κατάλοιπα ενός πρωτοβυζαντινού κτηρίου μνημειακού χαρακτήρα με μαρμάρινους μονολιθικούς πεσσούς και ολόπλινθες πλευρικές τοιχοποιίες αποκαλύφθηκαν προσφάτως, βορείως του ανατολικού τμήματος της πρωτοβυζαντινής επισκοπικής βασιλικής της Θεσσαλονίκης. Στο άρθρο παρουσιάζονται τα νέα ευρήματα και διατυπώνονται παρατηρήσεις, σκέψεις και ερωτήματα σχετικά με τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό του άγνωστου έως τώρα δημόσιου οικοδομήματος και τις πιθανές μνημειακές διαμορφώσεις του αστικού χώρου στην περιοχή κατά την πρωτοβυζαντινή περίοδο, Architectural remains of an Early Byzantine monumental building with marble monolithic pillars and brick-built lateral walls have been recently unearthed to the north of the eastern part of the Early Byzantine Episcopal basilica of Thessaloniki. This paper presents the new findings and introduces some observations, thoughts, as well as questions about the architectural design of this, unknown until now, public edifice, and the possible monumental development of the urban space in this area during the Early Byzantine period.

Στην εργασία αναλύεται η αρχιτεκτονική σύνθεση της Παναγίας των Χαλκέων και υπογραμμίζεται η πρωτοτυπία της, εντοπίζοντας τις πιθανές πηγές της στην Κωνσταντινούπολη, τη Θεσσαλονίκη και στο Άγιον Όρος. Καταδεικνύεται ότι ο διώροφος νάρθηκας καθόρισε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του ναού και πρωτίστως το μεγάλο ύψος του, που απετέλεσε τον κύριο λόγο εμφάνισης του ραδινού τυμπάνου με δύο ζώνες παραθύρων στον κεντρικό τρούλο, των υπερυψωμένων αετωμάτων κ.λπ. Ως αποτέλεσμα, η αρχιτεκτονική σύνθεση στο σύνολό της είναι δυναμική και εκφραστική, χωρίς ακριβή παράλληλα αλλού., The paper analyzes the architectural composition of the Panagia Chalkeon, tracing its possible sources in Constantinople, Thessaloniki, Mount Athos, and underlining its originality. It is demonstrated that the two-storied twin-domed narthex defined the particular features of the church, first and foremost its great height. It became the main reason for the appearance of the two-tiered drum of the dome, the heightened gables etc. As a result, the architectural composition on the whole is dynamic and expressive, without exact parallels elsewhere.

Στο παρόν άρθρο διατυπώνονται ορισμένες παρατηρήσεις και ερωτήματα σχετικά με τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό δύο σημαντικών μνημείων πρωτοβυζαντινής εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής στη Θεσσαλονίκη. Εξετάζονται επί μέρους ζητήματα που αφορούν (α) στο Οκτάγωνο που εντοπίστηκε στην περιοχή της Χρυσής Πύλης, που φαίνεται να αποτελεί unicum στο πλαίσιο της πρωτοβυζαντινής αρχιτεκτονικής, και (β) στην πεντάκλιτη επισκοπική βασιλική της πόλης –κάτω από τον τρου-λαίο ναό της Αγίας Σοφίας– η οποία, αποτελώντας τον μεγαλύτερο πρωτοβυζαντινό ναό της πόλης, άλλαξε πλήρως τη χριστιανική τοπογραφία της Θεσσαλονίκης., The paper presents some observations and questions about the architectural design of two important monuments of Early Byzantine ecclesiastical architecture in Thessaloniki: (a) the Octagon in the area of the Golden Gate, which seems to be an unicum in the framework of Early Byzantine architecture, and (b) the emblematic five-aisled Episcopal basilica of the city –underneath the cross-domed church of Hagia Sophia– which, being the largest Early Byzantine church of the city, radically changed the Christian topography of Thessaloniki.

Ελληνική Περίληψη Η εκτέλεση οικοδομικών εργασιών για την ανέγερση πολυκατοικιών και οι αλλαγές που συνέβησαν στην Θεσσαλονίκη, μια πόλη που διαθέτει ένα πλούσιο παλίμψηστο πολιτισμών, οδήγησαν στην εμφάνιση μνημείων τα οποία αντιμετωπίστηκαν με τέτοιο τρόπο που έμειναν στην αφάνεια. Τα αρχιτεκτονικά κατάλοιπα που βρέθηκαν κατά διαστήματα είτε καταχώθηκαν, είτε διατηρήθηκαν, στα υπόγεια των οικοδομών ή σε εξωτερικούς χώρους, χωρίς να αναδειχθούν επαρκώς, με αποτέλεσμα οι κάτοικοι της πόλης να μη γνωρίζουν τις περισσότερες φορές την ύπαρξη τους. Ένα τέτοιο παράδειγμα αφανών μνημείων αποτελούν οι μακεδονικοί τάφοι που αποκαλύφθηκαν σε διάφορα σημεία της πόλης της Θεσσαλονίκης. Πρόκειται για μνημεία εξαιρετικής σημασίας, καθώς οι συγκεκριμένοι τάφοι προβάλλουν, μέσω της αρχιτεκτονικής τους, των ζωγραφικών τους παραστάσεων και των κτερισμάτων τους, τον πλούτο της πόλης στα ελληνιστικά χρόνια. Επιπλέον, στα πενιχρά στοιχεία τα οποία έχουν διασωθεί για την προσπάθεια ανασύστασης της ελληνιστικής πόλης, οι μακεδονικοί τάφοι έρχονται να δώσουν με τη σειρά τους, σημαντικές πληροφορίες, καθώς η θέση τους πιθανότατα σχετίζεται με την ύπαρξη κυρίων οδικών αξόνων από και προς την πόλη. Η παρούσα διπλωματική στοχεύει, μετά την ανάλυση και τεκμηρίωση των παραπάνω μνημείων, να προχωρήσει στην παρουσίασή τους, γνωστοποιώντας την ύπαρξη τους στο ευρύ κοινό μέσω μιας εφαρμογής πολυμέσων, ως ένα πρώτο βήμα το οποίο μπορεί να οδηγήσει στο να γίνουν τα ίδια επισκέψιμα στο μέλλον., The construction work for the erection of apartment buildings and the changes that occurred in Thessaloniki, a city with a rich palimpsest of cultures, led to the appearance of monuments that were treated in such a way that they remained in obscurity. The architectural remains that were found from time to time were either registered or preserved, in the basements of buildings or outdoors, without being adequately enlightened, so that the inhabitants of the city were in most cases unaware of their existence. The Macedonian tombs uncovered in various parts of the city of Thessaloniki are one such example of “invisible” monuments. These are monuments of exceptional importance, as these tombs show, through their architecture, their paintings and the burial gifts that revealed at their interior, the wealth of the city in Hellenistic times. Moreover, in the meagre evidence that has survived for the effort to reconstruct the Hellenistic city, the Macedonian tombs come to provide important information, as their location is probably related to the existence of major roads to and from the city. The present thesis aims, after the analysis and documentation of the above monuments, to proceed to their presentation, making their existence known to the general public through a multimedia application, as a first step which may lead to making them accessible to visitors in the future.

Η παρούσα έρευνα επιχειρεί να αναδείξει πτυχές της εθνικοσοσιαλιστικής ιδεολογίας της εφημερίδας που ονομάστηκε Νέα Ευρώπη. Η κυκλοφορία της ξεκίνησε λίγες ημέρες μετά την είσοδο των γερμανικών στρατευμάτων στη Θεσσαλονίκη και διακόπηκε μία μόλις ημέρα πριν από την αποχώρηση των κατοχικών δυνάμεων τον Οκτώβριο του 1944. Υπήρξε η μοναδική νόμιμη εφημερίδα την περίοδο της Κατοχής στην πόλη μαζί με την Απογευματινή, τη μοναδική ημερήσια προπολεμική εφημερίδα που συνέχισε την κυκλοφορία της μετά τον Απρίλιο του 1941. Εκτός από τον ελληνικό τίτλο, η εφημερίδα έφερε και τον γερμανικό τίτλο Das Neue Europa, υποδηλώνοντας με τον τρόπο αυτόν το νέο μεταπολεμικό καθεστώς που θα προκύψει στην ήπειρο μετά τη νίκη του Άξονα στον πόλεμο. Αρκετοί ήταν οι δοσίλογοι δημοσιογράφοι που στελέχωσαν το έντυπο, μεταξύ των οποίων οι Παπαστρατηγάκης, Ωρολογάς, Φαρδής, Χασηρδζόγλου και Καμμώνας. Παρόλα αυτά, οι περισσότερες δημοσιεύσεις ήταν είτε ανυπόγραφες είτε συνοδεύονταν από κάποιο ψευδώνυμο υπό τον φόβο της αποκάλυψης της ταυτότητας των συντακτών τους μεταπολεμικά. Η θεματολογία της κάλυπτε ένα μεγάλο εύρος ποικίλης ύλης: ανακοινώσεις του Γερμανικού Στρατηγείου στην πρωτότυπη γλώσσα, δηλώσεις επιφανών ναζί (Χίτλερ, Γκέμπελς) και μελών των ελληνικών κυβερνήσεων (Τσολάκογλου, Γκοτζαμάνης, Λογοθετόπουλος), ειδήσεις από τις πολιτικές και τις πολεμικές εξελίξεις, άρθρα γνώμης, χρονογραφήματα, ιστορήματα, αφιερώματα ιστορικού, φιλοσοφικού, πολιτισμικού και θρησκευτικού ενδιαφέροντος, σατιρικά κείμενα, συνεντεύξεις και ειδήσεις από την αθλητική επικαιρότητα. Η δημιουργία της Νέας Ευρώπης πραγματοποιήθηκε για να ασκεί φιλοναζιστική προπαγάνδα και για να εξυμνεί τα κατορθώματα του γερμανικού στρατού στα πολεμικά μέτωπα. Εξέφραζε αντισημιτικές, αντικουνιστικές και αντιφιλελεύθερες θέσεις, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στη θετική αποτίμηση των πεπραγμένων του εθνικοσοσιαλισμού στη Γερμανία και στο προφίλ του Αδόλφου Χίτλερ. Ο Φίρερ παρουσιαζόταν από τη Νέα Ευρώπη ως μία σπουδαία ηγετική προσωπικότητα, η οποία θα απαλλάξει την Ευρώπη από τους εχθρούς των εθνών. Έννοιες όπως η φυλή και το έθνος είχαν ύψιστη ηθική σημασία, ενώ τα ατομικά δικαιώματα υπάγονταν στα συμφέροντα του συνόλου. Η Νέα Ευρώπη υποστήριζε την εγκαθίδρυση ενός ολοκληρωτικού κράτους, το οποίο θα προσάρμοζε την εθνικοσοσιαλιστική ιδεολογία στην ελληνική πραγματικότητα. Παράλληλα, ασκούσε αρνητική κριτική στις προπολεμικές πολιτικές ηγεσίες, στους μαυραγορίτες, στους αντάρτες και εκδήλωνε την επιθυμία της για νομιμοποίηση βίαιων παρακρατικών οργανώσεων, προσκείμενων φιλικά στους ναζί. Στον τομέα του πολιτισμού, κατέβαλε συστηματική προσπάθεια για τη σύνδεση μεταξύ του αρχαιοελληνικού πνεύματος (Σωκράτης, Πλάτων, Αριστοτέλης, Όμηρος, Αισχύλος, Σοφοκλής, Ευρυπίδης) και της σύγχρονης γερμανικής σκέψης (Καντ, Χέγκελ, Νίτσε, Γκέτε, Χέλντερλιν). Σύμφωνα με τη Νέα Ευρώπη, οι καλλιτέχνες είναι υπηρέτες του έθνους και αναλαμβάνουν το καθήκον να οδηγήσουν τον λαό στην απόκτηση μιας ενιαίας εθνικής συνείδησης και τα πιο λαμπερά παραδείγματα αποτελούν ποιητές, όπως οι Σολωμός, Κάλβος, Μαβίλης και Παλαμάς. Αντιθέτως, καλλιτεχνικά ρεύματα, όπως ο σουρεαλισμός, ο κυβισμός και ο ρομαντισμός, απορρίπτονται επειδή εκφράζουν περισσότερο τα συναισθήματα των δημιουργών τους παρά τα συμφέροντα του έθνους., This study attempts to indicate aspects of the nazi ideology that defined the newspaper called Nea Evropi. Its circulation began a few days after the nazi invasion in Thessaloniki and ended the day before the departure of the German military forces from the city’s territory. Nea Evropi was the only newspaper legally recognised by the occupation forces among with Apogevmatini, which was the only pre-war newspaper that continued to circulate during 1941-1944. Apart from the Greek title, Nea Evropi used to have also the German Das Neue Europa indicating the new status that would be formed in the continent after the victory of Axis. There were many Germans’ collaborators that worked as journalists in Nea Evropi. Typical examples are Papastratigakis, Orologas, Fardis, Chasirdzoglou and Kammonas. Nevertheless, most of the publishments were either anonymous or were followed by a pseudonym because their editors feared that their identities will be revealed after the end of the war. Nea Evropi was providing their readers with a broad range of topics: announcements by the Oberkommando der Wehrmacht, statements by nazi leaders (Hitler, Goebbels) and members of the Greek governments (Tsolakolgou, Gotzamanis, Logothetopoulos), news from the current political and military affairs, opinion articles, vignettes, stories, tributes of historical, philosophical, cultural and religious interest, satirical texts, interviews and sport news. The foundation of Nea Evropi was realized in order to exert nazi propaganda and to glorify the German achievements on the battlefields. The editors’ rhetoric was mainly antisemitic, against communism and liberalism, focusing on the positive aspects of national socialism and the profile of Adolf Hitler. Führer was considered by the newspaper as a great leader, which will save Europe from nations’ enemies. On the ethical level, concepts such as race and nation were of paramount importance. On the other hand, individual rights were subordinated to the interests of the whole. Nea Evropi supported the idea of the foundation of a totalitarian state, which would be able to adapt the national socialist ideology to the Greek reality. The newspaper practiced also negative criticism against pre-war policies in Greece, black market, rebels and expressed the need for parastatal organizations that were friendly to the Nazis to be legalized. In the field of culture, the newspaper made a systematic effort to create a strong correlation between the spirit of Ancient Greece (Socrates, Plato, Aristotle, Homer, Aeschylous, Sofocles, Euripides) with the German thought of modern times (Kant, Hegel, Nietzsche, Goethe, Hölderlin). According to Nea Evropi, artists are servants of the nation. For this reason, they must undertake the duty to enlighten people so that they will be able to cultivate certain national values. The brightest examples of domestic art are poets such as Solomos, Kalvos, Mavilis and Palamas. On the contrary, art movements, such as Surrealism, Cubism and Romanticism are rejected because of the fact that they reflect only the intimate state of the artist and not the nation’s interests.

Εισαγωγή: Τις τελευταίες δεκαετίες σε εθνικό και διεθνές επίπεδο με το κίνημα της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης η φροντίδα των ατόμων με χρόνιες ψυχικές διαταραχές μεταφέρεται σε Προστατευόμενους χώρους στέγασης μέσα στην κοινότητα με στόχο τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και την ψυχοκοινωνική αποκατάσταση. Σκοπός: Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι η ανάλυση της υλοποίησης της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης στη Θεσσαλονίκη καθώς και η διαχρονική καταγραφή των στεγαστικών δομών ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης (ξενώνες, οικοτροφεία, προστατευμένα διαμερίσματα) στο Νομό Θεσσαλονίκης την περίοδο 1984 έως 2022. Μέθοδος: Η παρούσα εργασία αποτελεί μελέτη περίπτωσης με χρήση πολλαπλών μεθόδων και πιο συγκεκριμένα αφηγηματική βιβλιογραφική ανασκόπηση, ανασκόπηση εγγράφων πολιτικής υγείας και ανάλυση δευτερογενών δεδομένων. Αναλυτικότερα το υλικό της μελέτης περίπτωσης της Θεσσαλονίκης αποτελείται από 16 βιβλία, 1 άρθρο, 4 νομοθετικές αποφάσεις και 3 βάσεις δεδομένων. Αποτελέσματα: Τα αποτελέσματα της έρευνας επιβεβαιώνουν την ύπαρξη ψυχιατρικής μεταρρύθμισης στη Θεσσαλονίκη. Από την έναρξη του Κανονισμού 815/84 έως και τα μέσα της δεκαετίας του ’90 παρουσιάζονται νέες δομές αποϊδρυματοποίησης κυρίως με ιδιωτική πρωτοβουλία. Η Α’ Φάση του Ψυχαργώς επέφερε στη Θεσσαλονίκη νέες κοινοτικές υπηρεσίες ψυχικής υγείας και στεγαστικές δομές ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης. Η Β’ Φάση του Ψυχαργώς με την ταυτόχρονη τομεοποίηση της χώρας αποτέλεσε την αφετηρία για τη δημιουργία ενός κοινοτικού δικτύου υπηρεσιών ψυχικής υγείας ανά Τομέα αναφοράς. Ωστόσο, η Γ΄ Φάση που βρίσκεται σε ισχύ έως σήμερα, χαρακτηρίζεται από έλλειψη δομών ψυχοκοινωνικής φροντίδας, απουσία κρατικής οικονομικής ενίσχυσης και αυξημένη εμπλοκή των ΜΚΟ. Συμπεράσματα: Η ψυχιατρική μεταρρύθμιση στη Θεσσαλονίκη από την έναρξη υλοποίησης των προγραμμάτων αποϊδρυματοποίησης έως και τη δεύτερη φάση του προγράμματος «Ψυχαργώς» επέφερε σημαντικές αλλαγές στο κλασικό παράδειγμα ψυχιατρικής φροντίδας που ίσχυε μέχρι τότε στη Θεσσαλονίκη. Σε γενικές γραμμές, η έκβαση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης σε όλα τα επίπεδα φροντίδας χαρακτηρίστηκε αποτελεσματική (μειώθηκαν τα κρεβάτια και ο μέσος όρος νοσηλείας, δημιουργήθηκαν κοινοτικές υπηρεσίες ψυχικής υγείας, στεγαστικές δομές κ.α.). Ωστόσο, σε αυτήν την εργώδη και πολύχρονη πορεία υλοποίησης εντοπίζονται ορισμένα κενά, για τα οποία προτείνονται λύσεις, Introduction: Over the past decades and due to the Psychiatric Reform model patients with chronic psychiatric diseases has been transferred to Protected Housing Facilities both on a national and international level, in order to improve the patient’s living conditions and psychosocial rehabilitation. Purpose: The present dissertation sets out to examine whether the Psychiatric Reform has been implemented in Thessaloniki or not, as well as, to update and record the accommodation facilities for psychosocial rehabilitation (transitional shelters, residential care facilities and supported apartments) in the region of Thessaloniki from 1984 up to 2022. Method: This study is a case study that utilizes multiple methods, including narrative literature review, policy document review (civil health documents), and secondary data analysis. Specifically, the material for Thessaloniki case study consists of 16 books, 1 article, 4 legislative decisions and 3 databases. Results: The findings of the research confirm the existence of psychiatric reform in Thessaloniki. Since the implementation of Regulation 815/84 until the mid-90’s, new deinstitutionalization structures have been established, mainly through private initiative. Phase A οf the Psychargos program brought new community mental health services and psychosocial rehabilitation housing facilities to Thessaloniki. Phase B of the Psychargos program, with the simultaneous sectorization of the country, was the starting point for the creation of a community network of mental health services per reference sector. However, the Phase C, which is effect until today, is characterized by a lack of psychosocial care facilities, absence of state economic support, and increased involvement of NGOs. Conclusions: The Psychiatric Reform in Thessaloniki, from the start of deinstitutionalization programs to the second phase of Psychargos program, brought significant changes to the classic model of psychiatric care that had been in the place until then in Thessaloniki. In general, the outcome of the psychiatric reform in all levels of care was deemed effective (deds and average length of the stay decreased, community mental health facilities were created, housing facilities etc.) However, in this laborious and long-term process of implementation, certain gaps are identified, for which solutions are proposed

Η πρόσφατη εκδήλωση της πανδημίας του ιού covid-19 είχε ως αποτέλεσμα την εκδήλωση πρωτοφανών συνεπειών στην εκπαιδευτική κοινότητα η οποία βρέθηκε αντιμέτωπη με πλήθος προκλήσεων. Πρωταρχικά, προέκυψε η αναγκαιότητα να εξασφαλίσει και να διαφυλάξει την υγεία των μελών της σχολικής μονάδας αλλά και να διεξάγει την εκπαιδευτική διαδικασία απρόσκοπτα. Ουσιαστικά, βρέθηκε αντιμέτωπη με μία πρωτόγνωρη κρίση η οποία πυροδότησε την εκδήλωση διαφόρων στρεσογόνων παραγόντων (stressors) στους εκπαιδευτικούς. Η παρούσα εργασία ωστόσο επιχειρεί με εξετάσει τον όρο «κρίση» εντός της σχολικής μονάδας πολύπλευρα χωρίς να εστιάζει δηλαδή μόνο στην κρίση της πανδημίας του covid-19 αλλά αντιθέτως επεκτείνεται στην βιβλιογραφική και ερευνητική μελέτη των συχνότερων εκπαιδευτικών κρίσεων που όπως αναδείχθηκαν είναι η ενδοσχολική βία, η μαθητική απειθαρχία και παραβατικότητα, η τεχνολογική ανεπάρκεια, η αποδιοργάνωση των ανθρώπινων σχέσεων εντός σχολικής μονάδας και τέλος η επικοινωνιακή ανεπάρκεια ανάμεσα στα μέλη της. Επιδιώκει να διερευνήσει το ψυχικό αποτύπωμά τους στους εκπαιδευτικούς της Πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης και παράλληλα αναδεικνύει τον ρόλο του μετασχηματιστικού ηγέτη στην αντιμετώπιση των στρεσογόνων παραγόντων που προκαλούνται σε περιόδους κρίσεων. Το συγκεκριμένο μοντέλο σχολικής ηγεσίας φαίνεται ότι συμβάλλει καταλυτικά στην πρόληψη, στην αντιμετώπιση και εν τέλει στη διαχείριση της εκάστοτε εκπαιδευτικής κρίσης, The recent outbreak of the covid-19 pandemic has resulted in unprecedented consequences for the educational community, which has been faced with a multitude of challenges. Primarily, he was called upon to ensure and protect the health of the members of the school unit and also to conduct the educational process smoothly. Essentially, it was faced with an unprecedented crisis which triggered the manifestation of various stressors for teachers. The present study, however, attempts to examine the term «crisis» within the school unit in a multifaceted way, without focusing only on the crisis of the covid-19 pandemic, but on the contrary, it expands on the literature review of the most frequent educational crises which, as it turned out, is intra-school violence, student indiscipline and delinquency, technological inadequacy, the disorganization of human relationships within a school unit and finally the lack of communication between its members. It seeks to explore their mental imprint on Primary school teachers and at the same time highlights the role of the transformational leader in dealing with the stressors caused in times of crisis. The specific model of school leadership seems to contribute critically to the prevention, treatment and ultimately the management of each educational crisis

Η διατριβή παρουσιάζει την εβραϊκή επιχειρηματικότητα στη Θεσσαλονίκη από την ακμή της στις αρχές του 20ου αιώνα, τη μείωσή της μετά την έλευση των προσφύγων από την Ανατολή και την καταστροφή της στην γερμανική κατοχή, με την εκτόπιση του εβραϊκού πληθυσμού της πόλης στα στρατόπεδα του θανάτου. Παρακολουθεί τα γεγονότα στα 3,5 χρόνια της κατοχής, την εικόνα που παρουσίαζε η αγορά της πόλης με το βλέμμα του Εμπορικού Επιμελητηρίου και του Τύπου της εποχής, την πείνα και την μαύρη αγορά. Η διατριβή παρουσιάζει για πρώτη φορά στην ιστοριογραφία την διαδικασία λεηλασίας των εβραϊκών επιχειρήσεων από τις Αρχές Κατοχής και τους διορισθέντες μεσεγγυούχους που διαχειρίστηκαν τα κενά εβραϊκά καταστήματα αποκτώντας μεγάλες περιουσίες από την εκποίηση των εμπορευμάτων τους. Επίσης η διατριβή επικεντρώνεται στο φαινόμενο του δοσιλογισμού στη Θεσσαλονίκη κατά την περίοδο της γερμανικής Κατοχής αναλύοντας επίσης για πρώτη φορά στην ιστοριογραφία τις διάφορες μορφές δοσιλογισμού και την εθνοτική καταγωγή των δοσιλόγων. Ακόμα η διατριβή εντοπίζει τους κατοίκους της πόλης που πλούτισαν κατά την διάρκεια του πολέμου και της κατοχής, και αναγκάστηκαν να πληρώσουν τον σχετικό φόρο μετά την απελευθέρωση. Τέλος η διατριβή ασχολείται με τις εβραϊκές επιχειρήσεις που ανασυστάθηκαν μετά την κατοχή αποτελώντας πλέον ένα μικρό ποσοστό του συνόλου των επιχειρήσεων της πόλης., The thesis presents the Jewish entrepreneurship in Thessaloniki since its heyday in the early 20th century, its decline after the arrival of the Anatolian refugees and its destruction during the German occupation, with the deportation of the City's Jewish population to the death camps. The dissertation follows the events in the 3.5 years of occupation, the image presented by the city's market with the gaze of the Chamber of Commerce and the Press of the time, the hunger and the black market. The dissertation presents for the first time in historiography the process of looting Jewish businesses by the Occupation Authorities and the appointed custodian agents who managed the vacant Jewish shops, acquiring large fortunes from the sale of their goods. The thesis also focuses on the phenomenon of collaborators in Thessaloniki during the German Occupation, also analyzing for the first time in historiography the various forms of collaboratio and the ethnic origin of the collaborators. Still the thesis identifies the inhabitants of the city who got rich during the war and occupation, and were forced to pay the relevant tax after the liberation. Finally, the thesis deals with the Jewish enterprises that were reconstituted after the occupation, now constituting a small percentage of all the enterprises of the city.

Ο σκοπός της παρούσας διπλωματικής εργασίας είναι η εξαγωγή της ετήσιας και της ημερήσιας πορείας της συγκέντρωσης ατμοσφαιρικών αερίων που σχετίζονται με το φαινόμενο του θερμοκηπίου στην πόλη της Θεσσαλονίκης. Για το σκοπό αυτό εξετάζεται η μεταβλητότητα, η εποχική διακύμανση, ο μέσος ετήσιος κύκλος και η μέση ημερήσια πορεία των αερίων. Τα αέρια ενδιαφέροντος είναι το διοξείδιο του άνθρακα (CO2), το μεθάνιο (CH4), το μονοξείδιο του άνθρακα (CO) και οι υδρατμοί (H2O). Η παραπάνω διαδικασία επιτυγχάνεται με τη χρήση φασματοσκοπίας υπερύθρου μέσω του μετασχηματισμού Fourier. Το όργανο το οποίο χρησιμοποιήθηκε για τις μετρήσεις (επίγειες) είναι το φασματόμετρο EM27/SUN – BRUKER, το οποίο μάς επιτρέπει να υπολογίσουμε την κατακόρυφη στήλη των αερίων από το έδαφος έως το διάστημα. Οι μετρήσεις αφορούν την περιοχή της Θεσσαλονίκης (κτήριο ΣΘΕ) και εκτείνονται σε μια περίοδο περίπου τριών ετών (35 μηνών), η οποία τοποθετείται χρονικά στο διάστημα 15/01/2019 έως 04/11/2021. Στο παραπάνω χρονικό διάστημα σημειώνονται δύο περίοδοι (07/03/2020-04/05/2020 και 13/03/2021-25/04/2021), οι οποίες χαρακτηρίζονται από έλλειψη δεδομένων λόγω της πανδημίας Covid19.Το φασματόμετρο EM27/SUN – BRUKER έχει κατασκευαστεί από το πανεπιστήμιο της Καρλσρούης (ΚΙΤ) σε συνεργασία με την εταιρεία Bruker Optics, και προορίζεται αποκλειστικά για την ανάλυση ατμοσφαιρικών αερίων με χρήση της ακτινοβολίας του ήλιου ως πηγή φωτός. Συγκεκριμένα, η φασματική περιοχή της άμεσης ηλιακής ακτινοβολίας στην οποία προορίζεται για να «μετράει» το όργανο είναι το κοντινό υπέρυθρο (NIR). Τα φάσματα τα οποία καταγράφει περιέχουν υπογραφές των ατμοσφαιρικών αερίων (XCO, XCO2, XCH4, XCH4_S5P, XH20 και X02) και στη συνέχεια μπορούν να αξιοποιηθούν για την ανάκτηση των κατακόρυφων στηλών των αερίων μέσω του μετασχηματισμού Fourier., The purpose of this master thesis is to extract the yearly and daily course of atmospheric gases that take part in the Greenhouse Effect over the city of Thessaloniki. Variability, seasonal variation, average annual cycle and average daily course of the gases are examined on this purpose. The gases of interest are carbon dioxide (CO2), methane (CH4), carbon monoxide (CO) and water vapor (H2O). The process is achieved via the use of Fourier Transform Infrared Spectroscopy (FTIR). The spectrometer EM27/SUN – BRUKER was used to perform the ground measurements that allowed us to retrieve the full atmospheric gas columns. The measurements took place in the region of Thessaloniki (Faculty of Sciences building) and span a period of almost three years (35 months). The exact period is 15/01/2019 – 04/11/2021, with the exception of 07/03/2020-04/05/2020 & 13/03/2021-25/04/2021, due to Covid19 restrictions. The spectrometer EM27/SUN – BRUKER is manufactured by the Karlsruhe Institute of Technology (KIT) in cooperation with Bruker Optics, and it is intended to measure atmospheric gas columns using radiation emitted from the sun as a source. The spectral region used by the spectrometer for the execution of measurements is near infrared (NIR). The recorded spectra contain signatures of atmospheric gases (XCO, XCO2, XCH4, XCH4_S5P, XH20 & X02), which can be later evaluated for the retrieval of total columns via Fourier transform.

Η μουσική αποτελεί ένα πολιτιστικό αγαθό με μεγάλη επίδραση στον πολιτισμό μιας περιοχής, ούσα μία από τις πιο δημοφιλείς τέχνες. Εξαιτίας της έχει αναπτυχθεί παγκοσμίως η μουσική βιομηχανία, μια βιομηχανία που έχει ετησίως κέρδη δισεκατομμυρίων. Γενικότερα, η μουσική ανήκει στις δημιουργικές και πολιτιστικές βιομηχανίες, οι οποίες επιδιώκουν μια μορφή ανάπτυξης που βασίζεται στα αποκυήματα του πολιτισμού και της δημιουργικότητας. Ο πολιτισμός είναι ένας κλάδος που συνδέεται άρρηκτα με τον τουρισμό, επομένως η πολιτιστική ανάπτυξη μιας περιοχής μπορεί να συμβάλλει και στην τουριστική ανάπτυξή του. Στην παρούσα διπλωματική εργασία επιλέχθηκε ένα μουσικό είδος, η hip hop μουσική, ως μια άυλη πολιτιστική μορφή, που έχει αξία να καταγραφεί η δυναμική της εφόσον αποτελεί μια σύγχρονη μουσική δραστηριότητα με μεγάλη δημοφιλία. Τα δημιουργήματα και οι τάσεις του σύγχρονου πολιτισμού, πρέπει να αποτυπώνονται και η επιστημονική έρευνα να συνάδει χρονικά με την επικρατούσα κουλτούρα. Σκοπός της εργασίας είναι να διερευνηθεί η δυναμική της hip hop μουσικής σε μια περιοχή, η οποία μπορεί ως κομμάτι του σύγχρονου πολιτισμού να συμβάλλει στην πολιτιστική και τουριστική ανάπτυξη της περιοχής, στην προκυμμένη περίπτωση της Θεσσαλονίκης. Μέσα από τους επιμέρους στόχους που τέθηκαν, αποτυπώθηκε, αρχικά, η υπάρχουσα δραστηριότητα της hip hop στον τόπο έρευνας, ξεκινώντας από την παραγωγή και τη δημιουργία της, στη συνέχεια καταγράφηκαν οι χώροι ανάδειξης και μετάδοσής της, και καταλήγοντας περιγράφηκαν οι χώροι που εμπορευματοποιείται ως κουλτούρα. Έπειτα, σκιαγραφήθηκε το προφίλ των συμμετεχόντων, με τη μέθοδο της συμμετοχικής παρατήρησης, λαμβάνοντας μέρος σε ένα φεστιβάλ hip hop μουσικής. Επίσης, στο ίδιο φεστιβάλ αποτυπώθηκε και η ανταπόκριση που είχε η συγκεκριμένη μουσική στο φυσικό περιβάλλον δράσης της. Συμπερασματικά, η hip hop μουσική και κουλτούρα, διακρίνεται για την εγχώρια δυναμική που έχει, κυρίως σε άτομα νεαρής ηλικίας, με το συγκεκριμένο είδος μουσικής να επηρεάζει, όχι μόνο τη μουσική προτίμησή τους, αλλά και το στυλ της εξωτερικής εμφάνισής τους, τη γλωσσική επιλογή τους αλλά και τον τρόπο συμπεριφοράς τους. Επομένως, στην εργασία διερευνάται ο βαθμός επίδρασης μιας μουσικής, ιδιαίτερα επιδραστικής στη νεολαία, και κατά πόσο αυτή είναι μία συνθήκη που μπορεί να λειτουργήσει και ως κίνητρο για την πολιτιστική και τουριστική ανάπτυξη μιας περιοχής., Music is a cultural component with great influence on the development of a place’s culture, as it is one of the most popular forms of art. Due to this, the global music industry has developed massively, counting billions of profit annually. Music is part of the creative and cultural industries that aim in the overall societal development through cultural exchange and creativity. Culture is a field that has very strong ties with tourism, and consequently the cultural development of an area can also contribute to its touristic development. This thesis deals with a specific music niche, hip hop, as an intangible cultural form that is worth examining, being a newly emerged popular activity. The creations and trends of contemporary culture should be examined in detail and scientific research has to synchronize with it timely. The purpose of this thesis is to explore hip hop’s dynamism in a selected area of study, which as part of contemporary culture, can contribute to the cultural and touristic growth of Thessaloniki in this case. Regarding the specific research goals, at first, the current state of hip hop was defined through conducting a field research in the places of its creation and conception, secondly, a list with all the places where cultural exchange happens was crafted, and finally, the places of hip hop’s commercialization were listed. Moreover, as part of the research, a profiling of the hip hop culture participants was conducted, using the method of participatory observation, actively participating in a hip hop festival in Thessaloniki. In the very same festival, the impact and popularity of hip hop were also evident, as they were studied and measured in their natural place of occurrence. To conclude, hip hop music and culture enjoys major popularity domestically, especially among the youth, and therefore influences not only its fans' music taste, but also the way they dress, they talk and even behave. As a result, this thesis explores the degree of influence of a popular music niche to the youth, and whether this might be a condition that could act as an accelerator for the cultural and touristic development of an area.

Το ερευνητικό ερώτημα που τίθεται μέσω της παρούσας μελέτης αφορά την αξιολόγηση της αποδοτικότητας των βιοκλιματικών πρακτικών που εφαρμόζονται για την αναβάθμιση αστικών υπαίθριων χώρων. Αυτή η μελέτη αξιολογεί τα χαρακτηριστικά του αστικού μικροκλίματος που επηρεάζουν τις τυπικές αστικές περιοχές αναφορικά με τον προγραμματισμό και το σχεδιασμό της περιοχής. Προκειμένου να επιτευχθεί αυτό, πραγματοποιείται βιβλιογραφική ανασκόπηση με σκοπό την αναζήτηση και εύρεση βασικών πρακτικών βιοκλιματικού σχεδιασμού, για τη σαφέστερη κατανόηση των εργαλείων στην ευρύτερη έννοια της περιβαλλοντικής αρχιτεκτονικής. Η διερεύνηση αυτή πραγματοποιείται σε συνδυασμό με την ανάλυση υφιστάμενων παραδειγμάτων εντός του Δήμου Θεσσαλονίκης. Στη συνέχεια, πραγματοποιείται συλλογή των δεδομένων που αντικατοπτρίζουν τις μελετώμενες περιπτώσεις ως προς την προϋφιστάμενη και την τελική τους κατάσταση. Τα δεδομένα αυτά εισάγονται σε περιβάλλον προσομοίωσης στο λογισμικό ΕnviMet, ώστε εν τέλει να ποσοτικοποιηθούν, σύμφωνα με τις προκαθορισμένες περιβαλλοντικές παραμέτρους. Η επεξεργασία των στοιχείων αυτών, καθιστά δυνατή μια συγκριτική αξιολόγηση, πριν και μετά την υλοποίηση των αναπλάσεων. Με τον τρόπο αυτό, εξάγονται συμπεράσματα τόσο για το ποιες παρεμβάσεις κρίνονται περισσότερο αποδοτικές, ως προς την επιρροή τους στο μικροκλίμα, όσο και για το εάν τελικά αναβαθμίστηκε και προσεγγίστηκε ο επιθυμητός περιβαλλοντικός χαρακτήρας της αστικής αυτής περιοχής. Το σύνολο της πρωτογενούς έρευνας και ανάλυσης για τις συγκεκριμένες μελέτες περίπτωσης, οδηγεί σε μια πιο καθολική προσέγγιση του σχεδιαστικού θέματος. Έτσι, κρίνεται απαραίτητη η εμπέδωση των αποτελεσμάτων του ερευνητικού θέματος μέσω της εφαρμογής μίας μελέτης περίπτωσης, πρακτική που παρέχει μία περισσότερο ειδική προσέγγιση επί των αποτελεσμάτων. Η μελέτη περίπτωσης, καλείται να χρησιμοποιήσει τα αποτελέσματα του ερευνητικού θέματος, σε μια ευρύτερη σχεδιαστική πρόταση, που αφορά τη συμβολή των οδών Ζεύξιδος – Ικτίνου. Αρχικά, απαραίτητη κρίνεται η διερεύνηση και ο ορισμός της περιοχής μελέτης. Ακόμη, έχοντας ως στόχο τη βελτίωση ορισμένων παραμέτρων και την γενικότερης βιωσιμότητας του δομημένου περιβάλλοντος, καθοριστική είναι η ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης, σε συνδυασμό με τον εντοπισμό των ζητημάτων της αστικής περιοχής. Με την ολοκλήρωση των προαναφερθέντων, είναι εφικτή η πρόταση κρίσιμων παρεμβάσεων με στόχο την αναβάθμιση της περιοχής ως προς τη βιωσιμότητα και την ανθεκτικότητα της, με την παράλληλη αξιολόγηση αυτής μέσω προσομοιώσεων με τη χρήση των μοντέλων ΕnviMet., The research question raised through the present study concerns the evaluation of the efficiency of bioclimatic practices applied for the upgrading of urban outdoor spaces. This study evaluates the characteristics of the urban microclimate that affect typical urban areas in terms of spatial planning and design. In order to achieve this, a literature review is carried out in order to define the basic bioclimatic design practices, for a clearer understanding of the tools in the broader sense of environmental architecture. This investigation is combined with an analysis of existing urban regeneration examples within the Municipality of Thessaloniki. Subsequently, data and material from various sources were collected, in order to analyse the pre-existing and final state. The data are then entered into a simulation environment within the EnviMet software, in order to be finally quantified, according to the predefined environmental parameters. The processing of these elements makes a comparative evaluation possible, prior and post the implementation of the regenerations. In this way, conclusions are drawn both on the bioclimatic measures that are considered to be more efficient, in terms of their impact on the microclimate, and whether the desired environmental conditions of this urban area was finally upgraded and approached. The set of primary research and analysis for the specific case studies, leads to a more universal approach to the design subject. Thus, it is considered necessary to consolidate the results of the research topic through the implementation of a case study, a practice that provides a more specific approach to the results. The case study aims to utilize the results of the research topic, in a wider design proposal, which concerns the junction of Zefxidos and Iktinou streets. Initially, it is necessary to investigate and define boundaries of the study area. Furthermore, aiming at the improvement of certain parameters and the general viability of the built environment, the analysis of the current situation is crucial, in conjunction with the identification of the urban area’s issues. After the completion of the above, critical urban interventions are proposed, aimed at upgrading the area in terms of its sustainability and resilience, with its parallel evaluation through simulations using EnviMet models.

Στην παρούσα μελέτη προσεγγίζουμε ερευνητικά τη διάβαση εντός της ιστορίας του Ιερού Ναού των Αγίων Αναργύρων στο Επταπύργιο, μέσα από χειρόγραφα, ιστορικά αρχεία, μαρτυρίες και προφορική παράδοση. Η πορεία της διαδρομής μέχρι σήμερα σύμφωνα με αδιάσειστες μαρτυρίες, έχει την αρχή της στο βάθος των αιώνων. Τα δεδομένα της έρευνας μας οδηγούν στο συμπέρασμα, ότι η ύπαρξη του ιερού ναού των Αγίων Αναργύρων δεν είναι τυχαία στο Επταπύργιο. Υπήρχε μονή των Αγίων Αναργύρων χωρίς να γνωρίζουμε την ακριβή τοποθεσία και τον συγκεκριμένο χρόνο ίδρυσης. Επί Τουρκοκρατίας και μετά την άλωση της Θεσσαλονίκης το 1430 η ύπαρξη της μονής των Αγίων Αναργύρων δεν μαρτυρείται. Στην τοποθεσία της σημερινής εκκλησίας των Αγίων Αναργύρων χτίστηκε τζαμί από τον Popara Baba-zade Çelebi Hüseyin Bey περίπου τον 16ο αι. ή τον 17ο αι. Το τζαμί μετατράπηκε σε χριστιανικό ναό των Αγίων Αναργύρων το 1926, το οποίο αργότερα γκρεμίστηκε για την κατασκευή του νέου ναού των Αγίων Αναργύρων, ο οποίος εγκαινιάστηκε το 1959., In the present study, we research the transition within the history of the Holy Church of Saints Anargyroi in Eptapyrgio, through manuscripts, historical records, testimonies, and oral tradition. To this day, the course of the route according to unshakable testimonies has its beginnings in the depths of the centuries. The research data leads us to conclude that the holy temple of Saints Anargyroi is not accidental in Eptapyrgio. There was a monastery of Saints Anargyroi without knowing the exact location and the specific time of foundation. During the Turkish occupation and after the fall of Thessaloniki in 1430, the existence of the monastery of Saints Anargyroi is not documented. A mosque was built by Popara Baba-zade Çelebi Hüseyin Bey, around the 16th and 17th century, where today’s church of Saints Anargyroi is located. The mosque was converted into a Christian church of Saints Anargyroi in 1926 which was later demolished for the construction of the new church of Saints Anargyroi which was inaugurated in 1959

Αντικείμενο της διπλωματικής εργασίας είναι η ανάλυση του νομικού πλαισίου και των γενικών αρχών που διέπουν την παροχή της ανώτατης εκπαίδευσης υπό το πρίσμα τόσο του ενωσιακού όσο και του εθνικού μας δικαίου. Αρχικώς, περιγράφονται οι συνταγματικοί κανόνες, βάσει των οποίων ρυθμίζεται ο τρόπος οργάνωσης της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης στην Ελλάδα με σημείο αναφοράς την παροχή της από ιδιωτικές δομές. Το ίδιο ζήτημα παρουσιάζεται ιδωμένο υπό το πρίσμα του ενωσιακού δικαίου. Ακολούθως, επιχειρείται μια σφαιρική παρουσίαση του παρόντος ζητήματος με άξονα την θεωρητική και νομολογιακή επεξεργασία που αυτό έχει υποστεί σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο. Επόμενο ζήτημα προς εξέταση, αρρήκτως συνδεδεμένο με το αμέσως προηγούμενο, είναι αυτό της ακαδημαϊκής και επαγγελματικής αναγνώρισης των τίτλων σπουδών της αλλοδαπής με βάση τις γενικές αρχές και τις κανονιστικές επιταγές του ευρωπαϊκού και του εθνικού μας δικαίου. Στο πλαίσιο αυτό λαμβάνει χώρα εκτενής αναφορά στα συστήματα αναγνώρισης τίτλων σπουδών της αλλοδαπής και στα νομοθετικά κείμενα του δευτερογενούς ενωσιακού δικαίου που αποτέλεσαν το μέσο για την υλοποίηση των συστημάτων αυτών και εντέλει την πραγμάτωση του σκοπού της αναγνώρισης, η οποία αποτελεί βασική συνιστώσα της ελευθερίας εγκατάστασης. Τέλος, παρατίθενται και ερμηνεύονται οι κυριότερες διατάξεις της ελληνικής νομοθεσίας που διέπουν την ακαδημαϊκή και την επαγγελματική αναγνώριση των τίτλων σπουδών της αλλοδαπής και σκιαγραφείται ο ρόλος και η συνδρομή των αρμόδιων προς τούτο εθνικών αρχών, ενώπιον των οποίων πραγματοποιείται η αναγνώριση αιτήσει του εκάστοτε ενδιαφερομένου και πληρουμένων των νομίμων προϋποθέσεων., The subject of the dissertation is the analysis of the legal framework and the general principles governing the provision of higher education in the light of both EU and national law. Initially, the constitutional rules are described, based on which the way of organizing university education in Greece is regulated, with reference to its provision by private structures as a point of reference. The same issue appears to be seen in the light of EU law. Subsequently, a global presentation of the present issue is attempted, focusing on the theoretical and jurisprudence that it has undergone at European and national level. The next issue to be considered, inextricably linked to the immediately preceding one, is that of the academic and professional recognition of foreign qualifications based on the general principles and regulatory requirements of European and national law. In this context, extensive reference is made to the systems for the recognition of foreign qualifications and to the legislative texts of secondary EU law that were the means to implement these systems and ultimately to the realisation of the purpose of recognition, which is a key component of the freedom of establishment. Finally, the main provisions of Greek law governing the academic and professional recognition of foreign degrees are listed and interpreted and the role and assistance of the competent national authorities for this purpose, before which the recognition of the application of each interested party and the legal conditions is fulfilled, is outlined.

Σκοπός της διπλωματικής εργασίας ήταν η μελέτη της δραστηριότητας της Ελληνορθόδοξης Κοινότητας της Θεσσαλονίκης στα τέλη του 19ου αιώνα.Εξετάσαμε την πνευματική δραστηριότητα των Ελλήνων στον τομέα της εκπαίδευσης και συγκεκριμένα την ίδρυση σχολείων,βιβλιοθηκών και τυπογραφείων με τη συνδρομή πάντα της Εκκλησίας και ιδιαίτερα των Μητροπολιτών.Στη συνέχεια παρουσιάσαμε την οργάνωσή τους σε συνοικίες,συντεχνίες,συλλόγους και σωματεία.Παρουσιάστηκε η δράση των ευεργετών χάρη στη συμβολή των οποίων δε θα χτιζόταν νοσοκομεία καθώς και άλλα φιλανθρωπικά καταστήματα.Ένα άλλο θέμα που θίξαμε ήταν η πολιτιστική δραστηριότητα της Ελληνικής Κοινότητας και συγκεκριμένα ο τρόπος με τον οποίο διασκέδαζαν σε χώρους όπως θέατρα,καφενεία,λουτρά.Συμπερασματικά θα λέγαμε ότι η Ελληνορθόδοξη Κοινότητα έδρασε με εντυπωσιακό τρόπο σε μία πόλη πολυπολιτισμική με τη συμβίωση ανάμεσα σε πολλές εθνότητες και θρησκεύματα., The aim of this dissertation was the study of the activity of the Hellenic Orthodox Community in Thessaloniki at the end of the 19th century.We examined the spiritual activity of Greeks in the field of education and specifically the establishment of schools,libraries,press with the help always of the Church and especially of the Metropolitans.Furthermore we analyzed the organization of the Greeks in districts,trade unions,associations,unions.It was presented the activity of the benefactors.With their help many hospitals and also other charities were built.We also examined the cultural activity of the Greek Community and specifically the way they enjoyed themselves in places like theatres,coffee shops and Turkish baths.In conclusion we would say that the Greek Orthodox Community acted impressively in a city among many nations and religions., Σε συνεργασία με: Κοινωνικής Θεολογίας (Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών)

Η εργασία πραγματεύεται την αίσθηση ασφάλειας που δημιουργεί η σιωπή στους ανθρώπους. Μέσω βιβλιογραφικής μελέτης βασισμένης στην εικαστική μου έρευνα πρόκειται να διερευνηθούν και να αναλυθούν οι περιπτώσεις κατά τις οποίες η σιωπή είναι αποτέλεσμα φόβου αυτό-έκφρασης. Με εκφραστικό μέσο τα εικαστικά -τόσο στη θεωρητική όσο και στην εργαστηριακή μου μελέτη- σχολιάζονται οι τρόποι που ο φόβος διατρέχει και επηρεάζει τη ζωή. Η παρούσα διπλωματική χωρίζεται σε δύο μέρη. Στο πρώτο μέρος πραγματοποιείται βιβλιογραφική ανασκόπηση σχετικά με τα συναισθήματα του φόβου και της ανασφάλειας. Στη συνέχεια γίνεται αναφορά στη σιωπή ως κατάσταση άμυνας και εντοπίζεται πώς συνδέεται με την αποξένωση στο αστικό τοπίο, το οποίο αποτελεί πεδίο αναφοράς της έρευνας. Ακολουθεί η προσέγγιση του θέματος της αμυντικής στάσης και η σύνδεσή του με το φόβο αυτό-έκφρασης, αυτή τη φορά πιο βαθιά, στο εσωτερικό των ανθρώπων. Σε αυτό το τελευταίο κομμάτι του πρώτου μέρους της εργασίας, θα γίνει η προσέγγιση του θέματος βάσει μιας υπόθεσης σχετικά με τη διαδικασία της εσωτερικής συστολής η οποία είναι συγγενική με την διαδικασία της αυτολογοκρισίας. Στο δεύτερο μέρος παρουσιάζονται τα εικαστικά έργα της εργασίας τα οποία εκπονήθηκαν στο πλαίσιο του μεταπτυχιακού και έπειτα αναλύονται τα ερεθίσματα και οι αναφορές καλλιτεχνικών έργων που επηρέασαν την παραγωγή τους. Πρόκειται για τρία εικαστικά έργα, δύο εκ των οποίων είναι βιντεο-εγκαταστάσεις («Επίφοβα ησυχαστήρια» και «Μικρές εντάσεις») και μια ηχητική εγκατάσταση («Δονήσεις»). Η σειρά παρουσίασης των έργων αντιστοιχεί στη σειρά εκπόνησής τους, με σκοπό τη σύνθεση μιας αφήγησης που ακολουθεί την πορεία των σκέψεων και προβληματισμών μου στα επιμέρους θέματα. Τέλος, η εργασία στο σύνολό της επικεντρώνεται στην ανάγκη για έκφραση με σκοπό την επικοινωνία, καθώς και στην παύση -ως προτεινόμενο εργαλείο παρατήρησης- με σκοπό τον αναστοχασμό. Η έρευνα βοήθησε στο να εξαχθούν ορισμένα συμπεράσματα για το φόβο ως ένα πιθανό αίτιο της σιωπής και της συστολής των ανθρώπων σήμερα, όπως και κάποιες προτάσεις για την αντιμετώπισής τους., The work deals with the safety that silence creates in people. Through a bibliographic study based on my visual research, the cases where silence is the result of fear of expression are going to be explored and analyzed. As an expressive medium, the visual arts - both in my theoretical and laboratory study - comment on the ways in which fear runs through and affects life. This dissertation is divided into two parts. In the first part, a literature review is carried out on the feelings of fear and insecurity. Silence is then referred to as a state of defense and it is identified how it is connected to alienation in the urban landscape, which is the reference field of the research. Next comes the approach to the issue of defensiveness and its connection to the fear of self-expression, this time deeper, within people. In this last part of the first part of the paper, the subject will be approached based on a hypothesis about the process of internal contraction which is related to the process of self-censorship. In the second part, the visual works of the thesis are presented, which were prepared in the context of the master's degree, and then the stimuli and references of artistic works that influenced their production are analyzed. These are three visual works, two of which are video-installations ("Unnerving sanctuaries" and "Small Intensities") and a sound installation ("Vibrations"). The order of presentation of the works corresponds to the order of their preparation, with the aim of composing a narrative that follows the course of my thoughts and reflections on the individual subjects.Finally, the work as a whole focuses on the need for expression for the purpose of communication, as well as for pausing - as a suggested tool of observation - for the purpose of reflection. The research helped draw some conclusions about fear as a possible cause of silence and reticence in people today, as well as some suggestions for dealing with it.

Ο 21ος αιώνας χαρακτηρίζεται από σημαντικές εξελίξεις σε όλα τα επίπεδα ιδίως στον τομέα της τεχνολογίας και της διακίνησης της πληροφορίας, κάτι που έχει επηρεάσει σε καθοριστικό βαθμό όλους τους τομείς της ζωής και φυσικά και την εκπαίδευση. Αυτό οφείλεται στη ραγδαία ανάπτυξη και διάδοση των ΤΠΕ (Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνίας) καθώς επίσης και στην αδιάκοπη παραγωγή νέας γνώσης. Τέτοιες δεξιότητες μάθησης και καινοτομίας θεωρούνται η κριτική σκέψη (Critical Thinking) μέσα στην οποία συμπεριλαμβάνεται και η επίλυση προβλημάτων (Problem Solving), η συνεργασία (Collaboration), η επικοινωνία (Communication) και η δημιουργικότητα (Creativity), γνωστές με τον όρο “Δεξιότητες του 21ου αιώνα” ή 4C Skills. Μέσω αυτής της εργασίας, ο ερευνητής επιδιώκει να διαπιστώσει αν αξιοποιώντας κατά την εκπαιδευτική διαδικασία την τεχνολογία του διαδικτυακού ραδιοφώνου, επιτυγχάνεται η ανάπτυξη αυτών των δεξιοτήτων. Σε αυτή την κατεύθυνση, σχεδιάστηκε ένα πείραμα, βασισμένο σε μικρού μήκους ραδιοφωνικά αποσπάσματα, με στόχο να διερευνηθεί αν η χρήση τους στο μάθημα της ξένης γλώσσας, οδηγεί στην ανάπτυξη των 4C Skills., The 21st century is characterized by significant developments at all levels, especially in the field of technology and information dissemination, which have had a decisive determinant impact on all areas of life and of course, education. This is due to the rapid development of ICT (Information and Communication Technologies), as well as, the ubiquitous on-going and incessant production of new knowledge. Such learning and innovation skills are considered include critical thinking (Critical Thinking) which includes involves Problem Solving, Collaboration, Communication and Creativity (Creativity), known as "21st Century Skills" or 4CSkills. Through this work, the researcher seeks to determine whether the development of these skills can be achieved by utilizing the technology of internet radio during the educational process the development of these skills is achieved. In this direction, an experiment was designed, based on short radio excerpts, with the aim of investigating whether their use in a foreign language course leads to the development of 4C Skills.

Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν η αναζήτηση των παραγόντων που συνέβαλαν στη μη εκτόπιση ενός ελάχιστου ποσοστού Εβραίων από τη Θεσσαλονίκη κατά την έναρξη και κλιμάκωση των αντιεβραϊκών μέτρων στην πόλη. Με αφετηρία προφορικές μαρτυρίες Εβραίων επιζώντων και διασωθέντων από τη Θεσσαλονίκη οι παράγοντες αυτοί αναζητήθηκαν στις διαπροσωπικές σχέσεις σε διακοινοτικό επίπεδο που διαμορφώθηκαν πριν από την περίοδο της γερμανικής κατοχής, κατά τη διάρκεια των εβραϊκών εκτοπίσεων και μετά την αποχώρηση των γερμανικών στρατευμάτων από την πόλη., The aim of the present thesis is to seek for the factors that contributed to the rescue of a small percentage of Jews from Thessaloniki during the beginning and escalation of anti-Jewish measures in the city. Based on oral testimonies of Jewish survivors from Thessaloniki, these factors were sought in the interpersonal relations that formed between the persecuted with Christian Greeks before the German Occupation, during Jewish deportations and after the withdrawal of German troops from the city.

Σκοπός της μεταπτυχιακής διπλωματικής εργασίας είναι η παρουσίαση μίας πρότασης νοηματικού μουσειολογικού προγραμματισμού και σχεδιασμού μίας περιοδικής έκθεσης για τα γυάλινα αντικείμενα, που προέρχονται κυρίως από τα νεκροταφεία της Θεσσαλονίκης και πέντε οικισμών του Θερμαϊκού κόλπου: της Σίνδου, της Θέρμης, της Τούμπας, της Αίνειας και της Λητής – Δερβενίου. Παρουσιάζουμε τη διαχρονική κοινωνική συγκρότηση, την οικονομική πραγματικότητα, τις κοινωνικές πρακτικές και τις ιδεολογικές αντιλήψεις των ανθρώπων στην περιοχή της Θεσσαλονίκης, πριν και μετά την ίδρυσή της, μέσα από τα γυάλινα αντικείμενα (συσχετιζόμενα με άλλα αρχαιολογικά και ιστορικά δεδομένα). Πρόθεσή μας είναι αρχικά να συστηθεί το γυαλί στους επισκέπτες της έκθεσης, να γνωρίσουν τους τρόπους παραγωγής και επεξεργασίας του, το πόσο πολύτιμο υλικό ήταν στην αρχαιότητα, τα αντικείμενα (αγγεία και κοσμήματα κυρίως) που κατασκευάστηκαν από αυτό ανά εποχές, στην προσπάθειά μας να φωτίσουμε πτυχές της ζωής των ανθρώπων, ανθρώπινες συμπεριφορές και δράσεις και να ανασυνθέσουμε ως ένα βαθμό το παρελθόν στους οικισμούς του Θερμαϊκού κόλπου και στην ίδια τη Θεσσαλονίκη, που αποτελούν τους τόπους προέλευσης των αντικειμένων που παρουσιάζουμε, όλα συνυφασμένα με το ιστορικό, πολιτικό, οικονομικό, κοινωνικό και πολιτισμικό πλαίσιο αναφοράς τους. Σε ένα ταξίδι χιλίων περίπου χρόνων, από την αρχαϊκή και κλασική εποχή, με προορισμό 5 πολίσματα: τη Σίνδο, τη Θέρμη, την Τούμπα, την Αίνεια και τη Λητή – Δερβένι, που αναπτύχθηκαν, πριν την ίδρυση της Θεσσαλονίκης, αλλά και τη νέα πόλη από την ίδρυσή της ως την ύστερη αρχαιότητα, τα γυάλινα αντικείμενα μας παρουσιάζουν την χρηστική τους αξία για την κάλυψη των αναγκών της καθημερινής ζωής των ανθρώπων, ως σκεύη απαραίτητα για τις εν ζωή ασχολίες τους, ως στοιχεία για την ατομική τους κόσμηση και τρυφή, αλλά και για τις ταφικές πρακτικές τους και την κτέριση των νεκρών. Σε συνδυασμό με άλλα ιστορικά και αρχαιολογικά δεδομένα, μας εξιστορούν τα ταξίδια τους, από τους μακρινούς τόπους παραγωγής τους, από τα διάφορα υαλουργικά κέντρα, αντικατοπτρίζοντας τις οικονομικές - εμπορικές σχέσεις και τις αμοιβαίες πολιτιστικές ανταλλαγές των ανθρώπων, των οικισμών και των πόλεων μεταξύ τους, με τις γύρω περιοχές, καθώς και με τον υπόλοιπο αρχαιοελληνικό κόσμο ή το νέο κόσμο της ελληνιστικής και αργότερα της ρωμαϊκής οικουμένης. Ο συμβολικός τους ρόλος αντανακλά τις συμπεριφορές που διαμορφώθηκαν από τους ανθρώπους ανά εποχές, τις ιδεολογικές τους αντιλήψεις για τη μεταθανάτια ζωή, τις θρησκευτικές τους δοξασίες, ενώ παράλληλα συνδηλώνουν την ισχυρή οικονομική και κοινωνική θέση, το πολιτικό ή ιερατικό αξίωμα, τον πλούτο και την χλιδή συγκεκριμένων πληθυσμιακών ομάδων ή ατόμων, σκιαγραφώντας την ταυτότητά τους, αλλά και τη δομή, την ιεραρχία και τις ανισότητες της κοινωνίας στην οποία ανήκαν. Στόχος τέλος, είναι ο σύγχρονος άνθρωπος να προβληματιστεί και να αναστοχαστεί στον σύγχρονο κόσμο μας, τη δική του σχέση με τα αντικείμενα, τη λειτουργία των αντικειμένων και κυρίως αυτών που φέρουν κοινωνικούς συμβολισμούς, συμβάλλοντας έτσι στο διαχωρισμό των κοινωνικών τάξεων και στη διαιώνιση των κοινωνικών διακρίσεων και ανισοτήτων, στη μετανεωτερική μας κοινωνία του καταναλωτισμού και της εικόνας., The aim of the present thesis is to present a proposal of conceptual museological planning and design of a periodic exhibition of glass objects, which come mainly from the cemeteries of Thessaloniki and five settlements of Thermaikos gulf: Sindos, Thermi, Aenea, Toumba and Liti - Derveni. We present the timeless social structure, the economic reality, the social practices and the ideological perceptions of people in the area of Thessaloniki, before and after its foundation, through the glass objects (related to other archeological and historical data). Our intention is first to introduce glass to the visitors of the exhibition, to learn the ways of its production and the forming of glass products, to understand how precious material glass was in antiquity, also the objects (vessels and jewelry mainly) that were made from it, from time to time, in our effort to present and explain aspects of human life, human behaviors and activities, in order to reconstruct, to some extent, the past in the settlements of Thermaikos gulf and in Thessaloniki and in order to connect the objects with the historical, political, economic, social and cultural context. In a journey of about a thousand years, from the archaic and classical era, to 5 cities: Sindos, Thermi, Toumpa, Aenea and Liti - Derveni, which were developed before the founding of Thessaloniki, to the new city (from its establishment to late antiquity), the glass objects present their utility value for the peculiar people's needs in their daily life, as vessels, necessary for their daily activities, jewelry for their personal adornment and luxury, and for their burial practices and customs. In combination with other historical and archeological data, they tell us about their travels from their distant places of production and the various glassworking centers, reflecting the economic-commercial relations and the cultural exchanges of people, settlements and cities, between them and surrounding areas, the rest of the ancient Greek world or the new world of the Hellenistic era and later the Roman imperium. Their symbolic role reflects the attitudes formed by people in different eras, their ideological perceptions of life after death, their religious beliefs, while at the same time imply the upper economic and social status, political or priestly, the wealth and luxury of specific population groups or individuals, indicating their identity and also the structure, hierarchy and inequalities of the society to which they belonged. Finally, another aim of this study is to motivate modern people wonder and further consider of their relationship with objects, the function of objects and especially those that have social symbolism, thus contributing to the separation of social classes and the perpetuation of social discrimination and inequalities, in our postmodern society, characterized by consumerism and image making., Σε συνεργασία με: Παιδαγωγικό Δημοτικής Εκπαίδευσης (Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας)

Το μουσείο στεγάζει εκθέματα που είναι ενδεικτικά του πολιτισμού της περιοχής. Σχεδόν κάθε χώρα έχει διατυπώσει τον δικό της ορισμό για το μουσείο, αλλά επιπλέον το Διεθνές Συμβούλιο Μουσείων (ICOM) έχει καθιερώσει μερικούς κοινά αποδεκτούς ορισμούς. Υπάρχουν διάφοροι τύποι μουσείων, ένα από τα είδη των μουσείων είναι το οικομουσείο, τα εκθέματα του οποίου σχετίζονται με το φυσικό περιβάλλον, την προβολή της αγροτικής ζωής και της κουλτούρας του τόπου. Ο αγροτικός τουρισμός έχει εμφανίσει σημάδια ανάπτυξης και προώθησης τα τελευταία χρόνια σε διεθνές, Ευρωπαϊκό και Ελλαδικό επίπεδο. Αποτελεί βασικό εργαλείο για την ανάπτυξη και την ανάδειξη της υπαίθρου, εξαιτίας της ανάγκης των αστικοποιημένων ανθρώπων να έρθουν σε επαφή με τη φύση, καθώς και της ανάγκης των αγροτικών περιοχών να αναπτύξουν τη περιοχή τους. Τα οικομουσεία είναι ένας τρόπος ανάδειξης του αγροτικού τουρισμού της περιοχής και το αντίστροφο. Σ’ αυτά ανήκει και το μουσείο της έρευνάς μας όπου μέσα από ποιοτικές μεθόδους έρευνας, πληροφορητές – κλειδιά, αρχειακό υλικό και έρευνα πεδίου έγινε SWOT ανάλυση και καταγράφηκαν βασικά ζητήματα ανάπτυξης της περιοχής και του αγροτικού τουρισμού. Η παρούσα διπλωματική αποτελεί μελέτη περίπτωσης για το Γεωργοκτηνοτροφικό Οικομουσείο Μοδίου της Μητροπολιτικής Ενότητας Θεσσαλονίκης. Η ομαλή λειτουργία των μουσείων τα καθιστά πόλο έλξης για τους τουρίστες, οι οποίοι επιθυμούν να γνωρίσουν την ιστορία και τον πολιτισμό της χώρας που επισκέπτονται. Επομένως, τα μουσεία συμβάλλουν με τον τρόπο τους στην τουριστική ανάπτυξη του τόπου και στην ανάδειξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού, όπως ο αγροτικός τουρισμός., The museum shelters exhibits that are indicative of the culture of people. Almost every country has its own definition for a museum, but in addition the International Council of Museums (ICOM) has established some acceptable definitions. There are a few types of museums, depending on the policy they apply, one of the types of museums is the eco-museum, whose exhibits are related to the natural environment, the promotion of the rural life and the culture of the place. Those types of museums are combined with alternative forms of tourism, such as rural tourism. Agritourism has shown signs of development and promotion in recent years at international, European and Greek level. It is a key tool for the development and promotion of the countryside, due to the need of urbanized people to get in touch with nature, as well as the need of rural areas to develop their area. Eco-museums are a way of promoting rural tourism in the area and vice versa. Among them is the museum of our research where through quality research methods, informants – key, archival material and field research, a SWOT analysis came up and was recorded key issues of development of the region and rural tourism. This dissertation is a case study for the Agricultural House Museum of Modi in Metropolitan Unit of Thessaloniki. The smooth operation of the museums makes them an attraction for tourists, who want to know the history and culture of the country they are visiting. Therefore, museums contribute in their own way to the tourism development of the place and to the promotion of alternative forms of tourism, such as rural tourism.

Η παρούσα διδακτορική διατριβή ανήκει στο πεδίο της Ιστορίας του ελληνικού λαϊκού θεάτρου και ειδικότερα πραγματεύεται την πορεία του θεάτρου σκιών στη Θεσσαλο-νίκη (1912-1940). Μέσα από την ποσοτική καταγραφή και την ποιοτική ανάλυση του υλικού που προέκυψε από την έρευνα, επιχειρείται η σύνθεση της εικόνας του Καρα-γκιόζη ως λαϊκού θεάματος κατά την συγκεκριμένη χρονική περίοδο, ενταγμένο μέσα στο ευρύτερο ιστορικό και πολιτισμικό τοπίο της πόλης. Εξετάζεται η σχέση του με άλλες ψυχαγωγικές επιλογές των κατοίκων, καθορίζονται, χρονολογικά ταξινομημέ-νες, οι τρεις φάσεις της διαδρομής του, εντοπίζονται και ταξινομούνται με βάση τα χα-ρακτηριστικά τους οι χώροι των παραστάσεων (καφενεία, θέατρα, κινηματογράφοι) και γίνεται αναφορά στη σύνθεση (κοινωνική, ηλικιακή, εθνολογική) του κοινού και στην αποδοχή που είχε το θέαμα στο πέρασμα του χρόνου. Επίσης, καταγράφονται οι καραγκιοζοπαίχτες που δραστηριοποιήθηκαν στην πόλη, τα έργα που ανέβασαν και τα χαρακτηριστικά της μουσικής των παραστάσεων. Ειδική μνεία γίνεται στην φιγούρα του Εβραίου, η οποία συνδέεται πολιτισμικά με τους σεφαραδίτες Εβραίους της πόλης. Επιπρόσθετα συζητούνται οι διάφορες απόψεις (θετικές ή αρνητικές) που διατυπώθη-καν μέσω του Τύπου από ανώνυμους δημοσιογράφους ή επώνυμους λογίους της πό-λης για τον Καραγκιόζη, που συνιστούν και ένα ιδεολογικό αποτύπωμα του θεάματος σχετικά με την πρόσληψή του στην Θεσσαλονίκη. Τέλος, σχολιάζονται δημοσιεύματα του τοπικού Τύπου που χρησιμοποιούν τον Καραγκιόζη για την άσκηση κριτικής της κοινωνικής και πολιτικής πραγματικότητας καθώς και οι διαστάσεις της σάτιρας που συναντώνται σε παραστάσεις και αφορούν στο κοινωνικό πεδίο, μέσα από σχετικά χαρακτηριστικά παραδείγματα. Η διατριβή συνοδεύεται από παραρτήματα με πίνακες και τεκμήρια από τον Τύπο, που αναφέρονται στους καλλιτέχνες, στους χώρους ψυχα-γωγίας και στο ρεπερτόριο και που αποτυπώνουν συνοπτικά τα ερευνητικά δεδομένα., The present doctoral dissertation belongs to the field of History of the Greek folk the-ater and in particular deals with the trajectory of the shadow theater in Thessaloniki (1912-1940). Through the recording of quantitative data and the qualitative analysis of the material that resulted from the research, the composition of the image of Ka-raghiozis as a popular spectacle during this specific period of time is being mapped out and is integrated within the larger historic and cultural landscape of the city. Its rela-tion with other entertainment options of the inhabitants is being examined, the three phases of its evolution, in chronological order, are being determined, the venues of the performances (cafes, theaters, cinemas) are being located and classified according to their characteristics and reference is being made to the audience composition (social, age, ethnological) and the acceptance the spectacle received over time. Also, the Ka-raghiozi players who were active in the city, the plays they staged and the characteris-tics of the music in them, are being recorded. Special mention is made of the figure of the Jew of the Greek shadow theatre, who is culturally associated with the Sephardic Jews of the city. In addition, the various views (positive or negative) expressed through the Press by anonymous journalists or well-known intellectuals of the city about Karaghiozis, are being discussed. These views constitute an ideological imprint of the spectacle, regarding its acceptance in the city of Thessaloniki. Finally, publica-tions by the local press that used Karaghiozis to criticize the social and political reality of the time, as well as the dimensions of satire found in performances , are being dis-cussed through relevant examples. The dissertation is accompanied by appendices with charts and evidence from the Press, that refer to the artists, the entertainment venues and the repertoire, which summarize the research data.

Η συγκεκριμένη εργασία έχει ως στόχο να παρουσιάσει τα σημαντικότερα θρησκευτικά μνημεία της Θεσσαλονίκης είτε αυτά είναι χριστιανικά είτε μουσουλμανικά είτε εβραϊκά, συνδέοντας όλους τους πληθυσμούς της πόλης στο μωσαϊκό της πολυπολιτισμικότητάς της, καθώς επίσης και τα διάφορα εκπαιδευτικά ιδρύματα που υπήρξαν παράλληλα με την ανάπτυξη των διαφόρων κοινοτήτων της πόλης, λαμβάνοντας υπόψη την επισκεψιμότητα τους από τους μαθητές της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης καθώς και τη σύνδεσή τους με την εκπαιδευτική διαδικασία. Το πόνημα αυτό ξεκινά με την παρουσίαση από το δεύτερο μισό του 19ου αι, των διαφόρων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων που λειτουργούσαν στην πόλη της Θεσσαλονίκης και κάλυπταν τις εκπαιδευτικές ανάγκες των διαφορετικών πληθυσμών που ζούσαν αρμονικά σ’ αυτήν. Στη συνέχεια ακολουθεί μια σύντομη αναφορά και περιγραφή των θρησκευτικών μνημείων που την περίοδο αυτή (από το δεύτερο μισό του 19ου αι και μετά) υπήρχαν και χρησιμοποιούνταν από τους παραπάνω πληθυσμούς της πόλης (χριστιανούς, μουσουλμάνους, εβραίους, αρμένιους κ.ά.), για την κάλυψη των θρησκευτικών τους αναγκών, σεβόμενοι τη διαφορετικότητα στην πίστη και λατρεία μεταξύ τους. Τέλος η εργασία τονίζοντας την ιστορική και θρησκευτική τους σημασία για τη Θεσσαλονίκη και τους κατοίκους της, αναφέρεται στην αποτελεσματική εκπαιδευτική διαδικασία μέσω της βιωματικής μάθησης και της επιτόπιας παρατήρησης. Η εφαρμογή κατάλληλων εκπαιδευτικών προγραμμάτων και ο σχεδιασμός εύστοχων δραστηριοτήτων από τους εκπαιδευτικούς, συντελούν στη διαμόρφωση εκπολιτισμένου χαρακτήρα των μαθητών και μαθητριών, διευρύνοντας την κρίση τους, οξύνοντας τη διαλεκτική τους σκέψη και ωθώντας τους με τον τρόπο αυτό να διαμορφώσουν ολοκληρωμένη άποψη για την ιστορική εξέλιξη της πόλης στην οποία ζουν και αναπτύσσονται καθώς και τις αλλαγές που υπέστη αυτή στην ιστορική γραμμή, την οποία διερευνητικά μελετούν. Σκοπός λοιπόν του πονήματος αυτού είναι μέσω της βιωματικής μάθησης και της επιτόπιας παρατήρησης, οι μαθητές και οι μαθήτριες να ενασχοληθούν με το γνωστικό αντικείμενο της ιστορίας της πόλης, μέσα από τη μελέτη των θρησκευτικών της μνημείων και να συνειδητοποιήσουν την αναγκαιότητα της μελέτης πολλών πτυχών της κοινωνίας της Θεσσαλονίκης για την πλήρη κατανόησή της. Έτσι έρχονται σε επαφή με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά αλλά και τα διαχρονικά προβλήματα της κοινωνίας της πόλης πουν ζουν και εξελίσσονται ως πολίτες, όπου θα κληθούν μελλοντικά να λειτουργήσουν υπεύθυνα. Κατανοώντας λοιπόν τα στοιχεία αυτά με κριτικό πνεύμα και διάθεση, καλλιεργείται η συλλογική αυτογνωσία και κατά συνέπεια η αυτοβελτίωση της κοινωνίας., This study aims to present the most important religious monuments of Thessaloniki, whether they are Christian, Muslim or Jewish, connecting all the populations of the city in the mosaic of its multiculturalism, as well as the various educational institutions that existed in parallel with the development of various communities of the city, taking into account their visits by primary school students as well as their connection to the educational process. The work begins with the presentation of the various educational institutions that operated in the city of Thessaloniki and covered the educational needs of the different populations that lived harmoniously in it from the second half of the 19th century. The following is a brief report and description of the religious monuments that during this period (from the second half of the 19th century onwards) existed and were used by the above populations of the city (Christians, Muslims, Jews, Armenians, etc.), for meeting their religious needs, respecting the differences in faith and worship between them. Finally, the work, emphasizing their historical and religious significance for Thessaloniki and its inhabitants, refers to the effective educational process through experiential learning and field observation. The implementation of appropriate educational programs and the planning of appropriate activities by teachers, contribute to the formation of a civilized character of students, broadening their judgment, sharpening their dialectical thinking and thus pushing them to form a comprehensive view of its historical development of the city in which they live and develop as well as the changes it has undergone in the historical line which they are exploring. The purpose of this study is through experiential learning and field observation students to deal with the subject of the history of the city, through the study of its religious monuments and to realize the need to study many aspects of the society of Thessaloniki for its full understanding. Thus, they come in contact with the special characteristics but also with the timeless problems of the city’s society where they live and evolve as citizens and they will be called to act responsibly in the future. By understanding these elements with a critical spirit and mood, the collective self-knowledge is cultivated and consequently the self-improvement of the society.

Το θέμα της εργασίας αναφέρεται στους βοτανικούς κήπους και την συμβολή τους στην αειφόρο διαχείριση της βιοποικιλότητας και την προστασία των δασικών οικοσυστημάτων. Ο σκοπός της εργασίας είναι η πρόταση ίδρυσης ενός θεματικού βοτανικού κήπου στο στρατόπεδο Καρατάσιου του Δήμου Παύλου Μελά Θεσσαλονίκης, στα πλαίσια της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης των πολιτών. Περιγράφεται η υπάρχουσα κατάσταση του στρατοπέδου. Ο σχεδιασμός του θεματικού βοτανικού κήπου πραγματοποιείται σε ενότητες φυτών (αρωματικών, φαρμακευτικών, μαγειρικών αρτυματικών, βιομηχανικών, και ανάλογα με τις οικολογικές τους απαιτήσεις, καθώς επίσης και ενδημικών και απειλούμενων ειδών της βόρειας Ελλάδας). Επίσης, δίνονται συνοπτική περιγραφή των μορφολογικών χαρακτηριστικών τους, καθώς και οι ιδιότητες των ειδών ανά θεματική ενότητα., The topic of the paper refers to botanical gardens and their contribution to the sustainable management of biodiversity and the protection of forest ecosystems.The purpose of the project is the proposal for the establishment of a thematic botanical garden in the Karatasios camp of the Municipality of Pavlos Melas, Thessaloniki, in the context of the environmental education of citizens. The current condition of the camp is described. The design of the thematic botanical garden take place in units of plants (aromatic, pharmaceutical, culinary flavorings, industrial, and according to their ecological requirements, as well as endemic and endangered species of northern Greece).

Ανάμεσα στα τζαμιά που χτίστηκαν στη Θεσσαλονίκη μετά την κατάκτησή της από τους Οθωμανούς (1430), το Αλατζά Ιμαρέτ (1485) αποτελεί ένα από τα πιο αντιπροσωπευτικά δείγματα του αρχιτεκτονικού τύπου zâviyeli-τζαμιού, που ήταν δημοφιλής κατά τους δύο πρώτους αιώνες της οθωμανικής περιόδου. και με πλήθος παραλλαγών έγινε ευρέως διαδεδομένη σε όλη την αυτοκρατορία. Τέσσερα ακόμη τέτοιου είδους παραδείγματα συναντάμε στην Ελλάδα, το Ιμαρέτ του Εβρενός στην Κομοτηνή, το Τζαμί του Ισκεντέρ Μπέη στα Γιαννιτσά, το Mehmet Bey Camii στις Σέρρες και το Süleymaniye στη Ρόδο. Στην αρχική του μορφή, που διασώζεται μέχρι σήμερα, το Αλατζά Ιμαρέτ είναι ένα τζαμί zâviyeli με πενταμερή θολωτή στοά, δύο κεντρικούς θολωτούς χώρους εκείνου της περίκλειστης αυλής και της αίθουσας προσευχής και τέσσερα θολωτά eyvan, κτισμένα. σε ζευγάρια δύο σε κάθε πλευρά. Παρά ορισμένες δομικές παρεμβάσεις, το Αλατζά Ιμαρέτ θεωρείται ότι παρέμεινε τυπολογικά αμετάβλητο. Το Ιμαρέτ του Ισχάκ Πασά χτίστηκε σε κενό, κοινόχρηστο χώρο, καθώς οι ερευνητικές τομές στα θεμέλιά του ανακάλυψαν θραύσματα μαρμάρινων κιόνων δεύτερης χρήσης, καθώς και ψηφιδωτά γυάλινα πλακάκια. Η υπόθεση του κενού χώρου επιβεβαιώνεται και από τον προσανατολισμό του κτιρίου, που είναι προς τη Μέκκα, όντας εκκεντρικό σε σχέση με το πλέγμα της πόλης. Στην αρχική του φάση το μνημείο είχε πενταμερές προστώο, όπου εναλλάσσονταν κίονες από γρανίτη και μάρμαρο, με ενιαία είσοδο, την κεντρική. Η κλειστή τοιχοποιία ήταν ορατή, οι τρούλοι της ήταν καλυμμένοι με μολύβδινα φύλλα και στη νότια πλευρά υψωνόταν ο μιναρές, ο οποίος ήταν διακοσμημένος με πολύχρωμα εφυαλωμένα πλακάκια. Το δάπεδο της περίκλειστης αυλής ήταν στρωμένο με μάρμαρο, όπως και τα δάπεδα στα τέσσερα βοηθητικά δωμάτια. Η περίκλειστη αυλή και ο χώρος της προσευχής φωτίζονταν από συνολικά 36 παράθυρα, διατεταγμένα σε τέσσερις σειρές, ενώ οι τοίχοι τους ήταν διακοσμημένοι με τοιχογραφίες. Σύμφωνα με το vakifname, το κληροδότημα του Ισχάκ Πασά στη Θεσσαλονίκη είναι ένα χαΐρι βακούφι, που είχε ως στόχο την παροχή τροφής σε άπορους και ταυτόχρονα εξασφάλιζε εισόδημα για τον γιο του ιδρυτή και τους πιο άξιους διαδόχους του, που θα αναλάμβαναν τη διαχείριση του το βακούφι, το οποίο δεν μπορούσε να πουληθεί, να χαριστεί, να κληροδοτηθεί, να δεσμευτεί ή να μεταβιβαστεί. Παραδείγματα zâviyeli τζαμιών εντοπίστηκαν σε όλη την αυτοκρατορία και ομαδοποιήθηκαν χρονολογικά ανά σουλτάνο και στη συνέχεια χωρίστηκαν σε σουλτανικά και μη σουλτανικά τζαμιά zâviyeli, χωρίς κανένα τυπολογικό κριτήριο που πιθανότατα θα τα απομόνωσε από το ιστορικό πλαίσιο. Στα πρώτα παραδείγματα ο χώρος προσευχής απουσιάζει εντελώς, γεγονός που τόνιζε τον αρχικό κοινωνικό χαρακτήρα των τζαμιών zâviyeli, καθώς λειτουργούσαν κυρίως ως τόποι συνάντησης και φιλοξενίας δερβίσηδων, που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην κατάκτηση των Βαλκανίων και τη διάδοση του Ισλάμ. στις νεοκατακτημένες περιοχές. Η ανέγερση τζαμιών zâviyeli κατά την πρώιμη περίοδο από σουλτάνους καταδεικνύει έτσι την έμμεση υποστήριξη του οθωμανικού κράτους στους δερβίσηδες. Ως οθωμανικό ιμαρέτ ορίζεται λοιπόν το κτίριο ή τα κτίρια στα οποία παρασκευάζονταν και μοιράζονταν δωρεάν μερίδες φαγητού μία ή δύο φορές την ημέρα, κάθε μέρα, ενώ διέθετε την υποδομή για να φιλοξενήσει ταξιδιώτες και δερβίσηδες. Μέρη του ιμαρέτ θεωρούνται και οι αποθήκες, τα κελάρια, ο χώρος τροφοδοσίας -όπου υπήρχαν- και τα καμίνια. Ο θεσμός του ιμαρέτ, που λειτούργησε αποκλειστικά στα πλαίσια του θεσμού του βακουφιού, είναι από τους μακροβιότερους στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, καθώς ήταν σε χρήση από τον 14ο έως τον 19ο αιώνα. Εξίσου εντυπωσιακή είναι και η γεωγραφική του διασπορά, καθώς σύμφωνα με το έργο του H. Lowry και ιδιαίτερα της A. Singer, ιμαρέτ σημειώνονται σε όλη την αυτοκρατορία, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι όλα αυτά τα ιδρύματα χτίστηκαν παράλληλα ή ότι λειτουργούσαν αδιάκοπα μέχρι τον 19ο αιώνα., Among the mosques that were built in Thessaloniki after its conquest by the Ottomans (1430), Alatza Imaret (1485) constitutes one of the most representative examples of the zâviyeli-mosque architectural type, which was popular during the first two centuries of the Ottoman period and with a number of variants became widespread throughout the empire. Four more such examples of this type can be found in Greece, the Imaret of Evrenos in Komotini the Iskender Bey Mosque in Giannitsa, the Mehmet Bey Camii in Serres and the Süleymaniye in Rhodes. In its original form, which has been preserved to this day, the Alatza Imaret is a zâviyeli-mosque with a five-part, vaulted portico, two central domed spaces that of the enclosed courtyard and the prayer hall, and four domed eyvans, built in pairs of two on each side. Despite certain structural interventions, Alatza Imaret is considered to have remained typologically unchanged. The Ishak Pasha Imareti was built on an empty, public area, as the research sections in its foundations have discovered fragments of marble columns in second use, as well as mosaic glass tiles. The hypothesis of the empty space is also confirmed by the orientation of the building, which is towards Mecca, being eccentric in relation to the city grid. In its initial phase, the monument had a five-part portico, where granite and marble columns alternated, with a single entrance, the central one. The cloisonné masonry was visible, its domes were covered with lead sheets, and on the south side stood the minaret, which was decorated with colorful glazed tiles. The floor of the enclosed courtyard was paved with marble, as were the floors in the four ancillary rooms. The enclosed courtyard and the prayer area were illuminated by a total of 36 windows, arranged in four rows, while their walls were decorated with frescoes. According to the vakifname, Ishak Pasha’s endowment in Thessaloniki is a khairi vakif, which aimed to provide food to the needy and at the same time secured an income for the son of the founder and his most worthy successors, who would take over the management of the vakif, which could not be sold, donated, bequeathed, pledged or transferred. Examples of zâviyeli-mosques were found throughout the empire and grouped chronologically by sultan and then divided into sultanic and non-sultanic zâviyeli-mosques, without any typological criteria that would probably isolate them from the historical context. In the early examples the praying area is completely absent, which emphasized the original social character of the zâviyeli-mosques, as they functioned mainly as meeting places and hosting dervishes, who played an important role in the conquest of the Balkans and the spread of Islam in the newly conquered areas. The erection of zâviyeli-mosques during the early period by sultans thus demonstrates the indirect support of the Ottoman state to the dervishes. The Ottoman imaret is therefore defined as the building or buildings in which free portions of food were prepared and distributed once or twice a day, every day, while it had the infrastructure to accommodate travelers and dervishes. Warehouses, cellars, the feeding area - wherever they existed - and the kilns are also considered parts of the imaret. The institution of the imaret, which operated exclusively within the framework of the vakif institution, is one of the longest-lived in the Ottoman Empire, as it was in use from the 14th to the 19th century. Equally impressive is its geographical dispersion, as according to the work of H. Lowry and especially of A. Singer, imarets are noted throughout the empire, without this meaning that all these institutions were built in parallel or that operated continuously until in the 19th century.

Οι διαιτητικές συνήθειες αντικατοπτρίζουν τις πολιτισμικές καταβολές ενός πληθυσμιακού συνόλου, καθώς αποτελούν αναπόσπαστο συστατικό της ταυτότητάς του, διακρίνοντάς το από «τους άλλους». Εγγράφουν τα βιώματα που την έπλασαν, τις συγκυρίες που διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο, τις πεποιθήσεις, τις αξίες, την κοινωνική δομή. Παράλληλα, επηρεάζονται από κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες. Αν το πιάτο είναι μία οθόνη τότε επάνω του προβάλλονται μνήμες, αξίες, αισθήματα. Πρόκειται όμως για μία οθόνη διαδραστική που απευθύνεται σε δρώντες κι όχι απλούς παθητικούς δέκτες. Επιζητά και διεκδικεί την συμμετοχή όλου του φάσματος των αισθήσεων και το γόνιμο διάλογο του παρελθόντος με το παρόν. H συγκεκριμένη μεταπτυχιακή εργασία πραγματεύεται την ανάδειξη της διατροφής ως πολυσήμαντης δομής της καθημερινής ζωής σύμφωνα με τα προστάγματα της μικροϊστορίας. Επιχειρείται η προσέγγιση των διατροφικών συνηθειών - και των καταστασιακών συστατικών που τις “μαγείρεψαν” με έμφαση στην ιδιαίτερη περίπτωση της κοινότητας των Σεφαραδιτών Εβραίων της Θεσσαλονίκης, ενός συνόλου με ξεχωριστή ιστορική και δημογραφική παρουσία και σημασία στην πόλη, ειδικότερα κατά τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα και συγκεκριμένα από το 1900 ως τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο., Dietary habits reflect the cultural background of a population, as they are an integral part of its identity, distinguishing it from the "others". They function as the record of the experiences that created the identity, the circumstances that played a decisive role, the beliefs, the values, the social structure. At the same time, they are influenced by social and environmental factors. If the plate is seen as a screen then memories, values, feelings are all projected on it. Nonetheless, an interactive screen aimed at actors and not just passive receivers. Dietary habits seek and claim the participation of the entire spectrum of the senses and the constructive dialogue of the past with the present. The present postgraduate dissertation examines the highlighting of nutrition as a multifaceted structure of daily life according to the precepts of microhistory. An attempt is made to approach the eating habits - and the conditional ingredients that "cooked" them with emphasis on the particular case of the Sephardic Jewish community of Thessaloniki, one with a special historical and demographic presence and importance in the city, especially during the first decades of the 20th century and more precisely from 1900 until the World War II.

Σκοπός της παρούσας διατριβής αποτελεί η διερεύνηση της καταναλωτικής συμπεριφοράς των κατοίκων του πολεοδομικού συγκροτήματος της Θεσσαλονίκης απέναντι στο μέλι. Η ανάλυση των παραγόντων επηρεασμού της αγοράς και της κατανάλωσης μελιού από του καταναλωτές, θα συμβάλει στην παρουσίαση χρήσιμων συμπερασμάτων, ώστε η προώθηση του μελιού να καθίσταται ορθή και αποτελεσματική. Η μελέτη βασίστηκε κατεξοχήν σε πρωτογενή στοιχεία στο στάδιο της ποσοτικής έρευνας με ερωτηματολόγιο, το οποίο συντάχθηκε με βάση τα δεδομένα της σχετικής βιβλιογραφίας της Ελλάδας και του εξωτερικού. Οι συμμετέχοντες απαριθμούν τους 292, οι οποίοι συμπλήρωσαν το ερωτηματολόγιο, μεταξύ μέσα Σεπτεμβρίου με τέλη Νοεμβρίου του 2021. Για την παρουσίαση των αποτελεσμάτων της έρευνας, η στατιστική επεξεργασία των δεδομένων πραγματοποιήθηκε με τη χρήση του λογισμικού SPSS v.26. Η ανάλυση των δεδομένων περιελάβανε τον έλεγχο αξιοπιστίας και εγκυρότητας, την περιγραφική στατιστική ανάλυση της έρευνας και την εφαρμογή μοντέλου της λογιστικής παλινδρόμησης. Έτσι, μελετώνται οι παράγοντες που επηρεάζουν τους καταναλωτές σχετικά με τη κατανάλωση και την αγορά μελιού. Τα αποτελέσματα της έρευνας δείχνουν ότι από τα δημογραφικά χαρακτηριστικά, το φύλο των καταναλωτών είναι εκείνο που επηρεάζει την κατανάλωση μελιού και πιο συγκεκριμένα, μεγάλο ποσοστό γυναικών καταναλώνει πολύ συχνά μέλι. Η αυξημένη κατανάλωση επηρεάζεται από την ιδιότητα του μελιού ως εναλλακτικό της ζάχαρης, τη συμβολή του στην υγιεινή διατροφή και τις συστάσεις από τους γνωστούς. Ακολούθως, τα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά (γεύση, χρώμα, άρωμα, υφή), η τιμή πώλησης και η εμπιστοσύνη στον παραγωγό κατά την αγορά του μελιού και η ευεργετική δράση του για τη καρδιά, παρακινούν τους καταναλωτές να καταναλώσουν συχνότερα μέλι, The main purpose of this study is the investigation of the consumer behavior of the residents of the urban complex of Thessaloniki towards honey. The factors’ analysis that influences the purchase and the honey consumption by the consumers, will contribute to the presentation of useful conclusions, so that the honey promotion is effective. The study was based primarily on primary data at the stage of quantitative research with a questionnaire, which was compiled based on the data of the relevant literature of Greece and abroad. The participants list the 292 who completed the questionnaire between mid-September and the end of November 2021. To present the results of the research, the statistical processing of the data was performed using SPSS v.26 software. Data analysis included reliability and validity testing, descriptive statistical analysis of the survey, and application of the regression accounting model. Thus, the factors that influence consumers regarding the consumption and purchase of honey are studied. The research results show that from the demographic characteristics, the gender of the consumers is the one that affects the consumption of honey and specifically, a large percentage of women consume honey very often. Increased consumption is influenced by the quality of honey as an alternative to sugar, its contribution to a healthy diet and recommendations from acquaintances. Then, the organoleptic characteristics (taste, color, aroma, texture), the price and the trust in the producer when buying honey and its beneficial effect on the heart, motivate consumers to consume honey more often

Η παρούσα διδακτορική διατριβή αναφέρεται στη διερεύνηση επίμαχων εκπαιδευτικών ζητημάτων που σχετίζονται με την πολυπολιτισμικότητα και την ιστορική εκπαίδευση. Η έρευνα περιλαμβάνει συγκεκριμένα την διερεύνηση των αντιλήψεων και των απόψεων των εκπαιδευτικών της δημόσιας Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης στη πόλη της Θεσσαλονίκης σχετικά με τα παραπάνω ζητήματα. Ειδικότερα, ερευνήθηκε η εμπλοκή των εκπαιδευτικών στην υλοποίηση διαπολιτισμικών πρακτικών στο μάθημα της Ιστορίας. Παράλληλα, ερευνήθηκαν οι στάσεις και οι αντιλήψεις φοιτητών/ριών του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης σχετικά με την πολυπολιτισμικότητα και τις προϋποθέσεις για την διδασκαλία του μαθήματος της Ιστορίας με διαπολιτισμική οπτική. Και στις δύο περιπτώσεις αξιοποιήθηκε η πολυπολιτισμική ιστορία της Θεσσαλονίκης ως βάση για την καταγραφή των στάσεων και απόψεων των δύο παραπάνω πληθυσμών. Η μέθοδος η οποία αξιοποιήθηκε είναι η ποσοτική, εφόσον κρίθηκε πως με τον τρόπο αυτό είναι εφικτό να γίνει συστηματική συλλογή και ανάλυση στοιχείων και πληροφοριών από μεγάλο αριθμό ατόμων. Τα αποτελέσματα της έρευνας υπήρξαν σημαντικά, καθώς περιλαμβάνουν μεγάλο αριθμό συμμετοχής και από τους δύο πληθυσμούς καλύπτοντας, παράλληλα, ένα ευρύ φάσμα ως προς το φύλο, την διδακτική εμπειρία, την ηλικία ή τις σπουδές τους. Η ανάλυση των πληροφοριακών δεδομένων αναδεικνύει ενδιαφέροντα ζητήματα αντιλήψεις και πρακτικές που απασχολούν το ανθρώπινο δυναμικό της εκπαίδευσης και σχετίζονται κυρίως με τις στάσεις επιπολιτισμού των δασκάλων και των μελλοντικών δασκάλων, την εκπαίδευσή τους, αλλά και την θεσμοθετημένη εκπαιδευτική πολιτική που ακολουθείται σήμερα στην Ελλάδα., This doctoral thesis deals with the investigation of controversial educational issues related to multiculturalism and historical education. The research specifically includes the investigation of the perceptions and views of the teachers of public Primary Education in the city of Thessaloniki on the above issues. In particular, it reports the involvement of teachers in the implementation of intercultural practices in the lesson of history. At the same time, investigates, also, the attitudes and perceptions of the students of Primary School of Education on multiculturalism and the conditions for teaching History with an intercultural perspective. In both cases, the multicultural history of Thessaloniki was used as a basis for recording the attitudes and views of the above two populations. The method that was used is the quantitative one, since it was judged that in this way it is possible to systematically collect and analyze data and information from a large number of people. The results of the research were significant, as they include a large number of participants from both populations, covering, at the same time, a wide range in terms of gender, teaching experience, age or studies. The analysis of information data highlights interesting issues, perceptions and practices that are of great concern to the human resources of education today and are mainly related to the attitudes of teachers and future teachers, their education, but also the institutionalized educational policy pursued today in Greece.

Η παρούσα μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία συνίσταται από δύο σκέλη. Αφενός το θεωρητικό - ερευνητικό σκέλος, με επιστημονική εμβάθυνση και έρευνα, όπου παρατίθενται τα ιστορικά, πολεοδομικά και αρχιτεκτονικά δεδομένα του πολεοδομικού συγκροτήματος της Θεσσαλονίκης καθώς και τα κλιματικά δεδομένα της περιοχής. Εν συνεχεία, παρουσιάζεται ρόλος της πολυκατοικίας στο πολεοδομικό συγκρότημα της Θεσσαλονίκης και διερευνάται μέσω δεδομένων τυπολογίας, νομοθεσίας και πρότερης τεχνολογίας κατασκευής. Τέλος, παρουσιάζεται ο ρόλος της πρόσοψης μέσω μιας μεθοδολογίας κατασκευής με βάση, τις εσωτερικές και εξωτερικές συνθήκες, δομικές αρχές κατασκευής προσόψεων και ανοιγμάτων καθώς και κρίσιμων κριτήριων σχεδιασμού και υλοποίησης όπως η διαστασιολόγηση, η προκατασκευή και τα υλικά. Αφετέρου, στο δεύτερο σκέλος, αυτό του σχεδιασμού, λαμβάνοντας υπόψη τα συμπεράσματα της έρευνας και μέσω της σχεδιαστικής διερεύνησης όψεων και υφιστάμενων κατασκευαστικών μεθόδων, προτείνεται η σύνθεση ενός αρχιτεκτονικού, αναρτώμενου, συστήματος πρόσοψης – κελύφους με σκοπό την αισθητική και ενεργειακή αναβάθμιση υφιστάμενων πολυκατοικιών στην περιοχή της Θεσσαλονίκης. Ειδικότερα προτείνεται, αφενός η αποκατάσταση του υπάρχοντος κελύφους υφιστάμενων πολυκατοικιών και αφετέρου η ανάρτηση του παραπάνω συστήματος ως δεύτερο κέλυφος. Σε αυτό το πλαίσιο διερευνάται μέσω μελέτης περίπτωσης, σε συγκεκριμένη υφιστάμενη πολυκατοικία, η αισθητική και περιβαλλοντική απόδοση μια τέτοιας λύσης. Ως βασικές αρχές σχεδιασμού ορίζονται αυτές της τοποθεσίας, του περιβάλλοντος και του περιβάλλωντος χώρου, των κλιματικών και ιστορικών δεδομένων, των δεδομένων αρχιτεκτονικής μορφολογίας, της πρότερης άλλα και σύγχρονης τεχνολογίας κατασκευής και υλικών, της τυποποίησης – προκατασκευής με στόχο τη μείωση του κόστους παραγωγής / την ευκολία και ταχύτητα τοποθέτησης, και τέλος της αρχιτεκτονικής ‘’ανομοιομορφίας’’ και αισθητικής. Η εναλλαγή μεταξύ γενικού και ειδικού πεδίου σύνταξης της εργασίας, αφορά, τόσο τη διαδικασία της έρευνας, όσο και αυτή του σχεδιασμού, με στόχο, τη δημιουργία ‘’κανόνων’’ προσέγγισης στον περιβαλλοντικό σχεδιασμό όψεων, τη γενίκευση των τυπολογιών ενεργειακών προσόψεων στον αστικό ιστό, την ενεργειακή αναβάθμιση του υφιστάμενου κτιριακού αποθέματος και κατ’ επέκταση τα περιβαλλοντικά οφέλη για την ευρύτερη περιοχή με απώτερο σκοπό την βελτίωση της εικόνας της πόλης της Θεσσαλονίκης. Συνοψίζοντας, η ανάγκη επίλυσης ενός διττού προβλήματος, αισθητικής και ευρύτερης λειτουργίας ενός κτιρίου, συνιστά την αρχή και το τέλος του σκεπτικού της παρούσας διπλωματικής εργασίας. Λέξεις Κλειδιά: Θεσσαλονίκη, Πολυκατοικία, Όψη, Σύστημα, Αναβάθμιση, This master's thesis consists of two parts. On the one hand, the theoretical - research part, with scientific documentation and research which presents historical, urban and architectural data of the urban complex of Thessaloniki, as well as climatic data of the area. In addition, the role of the apartment building in the urban complex of Thessaloniki is presented and explored through typology, legislation and prior construction technology data. Finally, the role of the facade is presented through a construction methodology based on internal and external conditions, structural principles of facades and openings as well as critical design and implementation criteria such as dimensioning, prefabrication and materials. On the other hand, in the design part, taking into consideration research conclusions, and through research by façade designing, based on existing construction methods, a composition of an architectural, suspended, façade system is proposed, resulting an aesthetic and environmental upgrade of existing apartment buildings of Thessaloniki. In particular, it is proposed; on the one hand, shell of existing apartment buildings restoration and on the other hand, suspension of the above system as a second shell. In this context, the aesthetic and environmental performance of such a solution is explored through a case study, in a specific existing apartment building. Basic design principles are location, environment and surrounding space, climatic and historical data, architectural morphology, state of art and present construction technology, materials, standardization and reduce of production and installation costs, as well as, architectural "non-uniformity" and aesthetics. Alternation between general and specific field will concern, both research and design, aiming to create "models" in approaching environmental facade design, generalization of energy efficient facade typologies in urban site, upgrade of existing building stock and consequently aesthetical and environmental benefits for the area improving the image of the city of Thessaloniki. In conclusion, need for solving a dual problem, aesthetical and environmentally functional of a building, consists rationale’s both beginning and end of this master thesis. Keywords: Thessaloniki, Apartment building, Façade, System, Upgrade

Η εργασία «Διαχρονική εξέλιξη του αστικού πρασίνου και των υποδομών τουρισμού στη πόλη της Θεσσαλονίκης», με επιβλέποντα καθηγητή τον κ. Γκανάτσα Πέτρο, πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο ολοκλήρωσης του Διατμηματικού Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών «Τουρισμός και Τοπική Ανάπτυξη» του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Στόχος της εργασίας αποτελεί η ανάδειξη της σημασίας του αστικού πρασίνου στη ποιότητα ζωής των κατοίκων μιας πόλης και των επισκεπτών της, αλλά και ο συσχετισμός της ανάπτυξης του τουριστικού προϊόντος μιας περιοχής με αυτή. Ως περιοχή μελέτη επιλέχθηκε ο Δήμος Θεσσαλονίκης, ένας δήμος με αυξημένη τουριστική κίνηση αλλά με περιορισμένη έκταση των περιοχών πρασίνου. Επιχειρήθηκε ο εντοπισμός των περιοχών πρασίνου και των τουριστικών υποδομών της πόλης, η διαχρονική εξέλιξή και η μελέτη τους. Τέλος, επισημάνθηκαν παραδείγματα πόλεων οι οποίες έχουν αναπτύξει το συγκεκριμένο μοντέλο και καλές πρακτικές που ο Δήμος Θεσσαλονίκης θα μπορούσε να ενσωματώσει στον σχεδιασμό του. Η παρούσα εργασία, θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως αρχή μιας βαθύτερης έρευνας για την αλλαγή της εικόνας της πόλης της Θεσσαλονίκης και άλλων ελληνικών πόλεων με κοινά χαρακτηριστικά, με στόχο την ανάδειξή της σε πράσινο προορισμό., The title of the present diploma thesis is “The evolution of urban green spaces and tourism infrastructure in the city of Thessaloniki, supervised by Prof. Ganatsas Petros. This study was carried out during the Interdepartmental Postgraduate Program "Tourism and Local Development" of the Aristotle University of Thessaloniki. The aim of this study is to highlight the importance of urban greenery in the quality of life of the inhabitants of a city and its visitors, but also to correlate the development of the tourist product with it. The Municipality of Thessaloniki was chosen as a study area, a municipality with increased tourist traffic but limited green areas. Attempts were made to locate the green areas and the tourist infrastructure of the city, their evolution over time and their study. Finally, examples of cities that have developed this model and good practices that the Municipality of Thessaloniki could incorporate. This work could be used as the beginning of a deeper research to change the image of Thessaloniki and other Greek cities that have a similar image of tourism development as a green destination.

Μέσα από τα ανασκαφικά δεδομένα στον σταθμό Αγίας Σοφίας του Μητροπολιτικού Σιδηροδρόμου Θεσσαλονίκης, ακολουθώντας σταθερά τον decumanus maximus στο ύψος της σημερινής Εγνατίας και με τοπόσημο το μνημειακό νυμφαίο στη συμβολή δύο κεντρικών οδών, σκιαγραφείται η μετάβαση από τις οικιστικές νησίδες με τις πολυτελείς αστικές επαύλεις του 4ου αιώνα στις μνημειακές διαμορφώσεις του δημόσιου χώρου, με τις άγνωστες ‒μέχρι πρότινος‒ κιονοστήρικτες, μαρμαρόστρωτες πλατείες (φόρα), που ανοίγονται κατά τον 6ο αιώνα ανάμεσα στην Αχειροποίητο και την επισκοπική βασιλική, στη θέση του ναού της Αγίας Σοφίας., Based on the archaeological data of the excavations at the Hagia Sophia Station of the Metropolitan Railway, the decumanus maximus of the 4th century was revealed underneath the modern Egnatia Street, along with a monumental nymphaeum at the junction of two main streets, and large urban villas on both sides of the central street. The principal transformation of the urban tissue involves the transition from the residential plots of the 4th century to the open public spaces with the unknown ‒until recently‒ colonnaded marble-paved plazas (fora), which were erected in the 6th century between the Acheiropoietos and the Episcopal basilica at the site of the Byzantine Hagia Sophia church.

Βάσει νέας αρχαιολογικής-ανασκαφικής έρευνας και αρχιτεκτονικής τεκμηρίωσης του πρωτοβυζαντινού σταυρικού ναού που ταυτίζεται με το καθολικό της μονής Λατόμου, οι οποίες υλοποιήθηκαν στο πλαίσιο της εκπόνησης μιας νέας μελέτης στερέωσης και αποκατάστασης του μνημείου, η μελέτη αυτή συνοψίζει τις διάφορες επί μακρόν διατυπωμένες απόψεις, παρουσιάζει νέα αρχαιολογικά δεδομένα και διατυπώνει ορισμένες παρατηρήσεις και σκέψεις για την αρχιτεκτονική και τη δομική ιστορία του σημαντικού πρωτοβυζαντινού ναού της Θεσσαλονίκης, On the basis of recent archeological research and documentation of the Early Byzantine cruciform church, identified as the katholikon of the Latomos Monastery, realized within the framework of a new restoration and consolidation study of the monument, the present paper summarizes the long debated theories, presents new evidence that came to light during the last years, and makes some new remarks regarding the architecture and the building history of this significant Early Byzantine church of Thessaloniki.

Στην παρούσα μελέτη παρουσιάζονται οι μεταμορφώσεις του πολεοδομικού ιστού της Θεσσαλονίκης στη διασταύρωση του decumanus maximus με τον cardo της οδού Βενιζέλου, βάσει των ανασκαφικών δεδομένων που ήρθαν στο φως από την έρευνα που διεξήχθη στο σταθμό Βενιζέλου, στο πλαίσιο της κατασκευής του Μητροπολιτικού Σιδηροδρόμου. Mέσα στον 4ο αιώνα στη συμβολή των μαρμαρόστρωτων δρόμων ανεγείρεται μνημειακό τετράπυλο, ενώ κατά τον πολεοδομικό ανασχεδιασμό του 6ου αιώνα, νότια του διερυμένου decumanus maximus, διαμορώνεται ορθογώνια μαρμαρόστρωτη πλατεία πλαισιωμένη με στοές. Σταδιακά, εκατέρωθεν της χαλικόστρωτης πλέον οριζόντιας οδικής αρτηρίας, της Μέσης ή Λεωφόρου των βυζαντινών χρόνων, αναπτύσσονται νησίδες της κεντρικής αγοράς της πόλης (8ος-9ος αιώνας)., The transformations of the urban fabric of Thessalonike at the intersection of the decumanus maximus with the cardo of Venizelou street are revealed through the evidence from excavations conducted at the Venizelou station, within the framework of the construction of the metropolitan railway. In the 4th century a monumental tetrapylon was constructed at the intersection of the marble-paved streets, whereas during the urban replanning of the 6th century, south of the expanded decumanus maximus, a rectangular marble-paved plaza was formed, surrounded by porticoes. Gradually, insulae of the city’s central market (8th-9th centuries) developed on both sides of the then gravel-paved horizontal street, the Mese or Leophoros of Byzantine times.

Ο ναός του Αγίου Παντελεήμονα αποτελεί ένα αινιγματικό μνημείο που από παλιά έχει απασχολήσει την έρευνα. Η ονομασία Άγιος Παντελεήμων για τον ναό είναι γνωστή ήδη από τους περιηγητές του 18ου αι. Στην παρούσα διατριβή υποστηρίζεται ότι ο ναός αποτελεί καθίδρυμα του Θεόδωρου Κεραμέα, έκπτωτου αρχιεπισκόπου Αχρίδας, που ξεκίνησε την ανέγερση της Μονής Χριστού Παντοδυνάμου στη Θεσσαλονίκη σύμφωνα με τη διαθήκη του, με χρονολογία 1284, που διατηρείται στο αρχείο της Μονής Μεγίστης Λαύρας. Η νεότερη ονομασία προήλθε προφανώς από την ηχητική παραφθορά του ονόματος Παντοδύναμος → σε Παντελεήμονος. Ο ναός, το μόνο κτήριο που διατηρείται από το συγκρότημα της μονής, ανήκει στον τύπο του σύνθετου τετρακιόνιου σταυροειδούς εγγεγραμμένου, με τρουλαίο νάρθηκα και περιμετρικό περίστωο που έχει ενσωματωμένα δύο παρεκκλήσια. Πλην των παρεκκλησίων η στοά δε διατηρείται. Από τη μελέτη του ίδιου του μνημείου και τις πληροφορίες των παλαιών σχεδίων και φωτογραφιών προκύπτει ότι ο ναός κτίστηκε σε δύο φάσεις: ξεκίνησε να κτίζεται από τον Κεραμέα ως σταυροειδής εγγεγραμμένος με δύο παρεκκλήσια ενσωματωμένα σε ανοικτή κιονοστήρικτη στοά. Μετά τη διακοπή και την επανεκκίνηση των εργασιών, που ακολουθεί τη σύνταξη της διαθήκης στα 1284, έγινε αλλαγή στον σχεδιασμό, τα παρεκκλήσια έγιναν διμερή με τρούλους στο δυτικό τους διαμέρισμα και ο ναός απέκτησε στην ανωδομή άλλους δύο τρούλους στον εγκάρσιο άξονα. Τη χρονολόγηση στα τέλη του 13ου επιβεβαιώνουν στοιχεία όπως οι αναλογίες του σταυρικού πυρήνα, όπου τα στηρίγματα του τρούλου είναι μετατοπισμένα προς τους εξωτερικούς τοίχους, η μεγάλη διάμετρος του τρούλου σε σχέση με τις διαστάσεις του κυρίως ναού, η δομική ανακολουθία στη διαμόρφωση της εξωτερικής στοάς και της εσωτερικής διάρθρωσης του κυρίως ναού καθώς και οι επιμηκυσμένες καθ ύψος αναλογίες του. Ως προς τα μορφολογικά και τυπολογικά του χαρακτηριστικά αντλεί κυρίως από την μεσοβυζαντινή εκκλησιαστική αρχιτεκτονική της Κωνσταντινούπολης (τυπολογία, καμπύλα αετώματα, κογχάρια στις εξωτερικές τοιχοποιίες κ. ά), ωστόσο εμφανίζονται σε αυτόν και στοιχεία γνωστά στην ευρύτερη περιοχή της Μακεδονίας, όπως το σύστημα τοιχοποιίας, η θλάση στην κορυφή της κεντρικής αψίδας, ενώ χαρακτηριστικός είναι ο τύπος του τρούλου με τα κυματιστά γείσα. Είναι το πρωιμότερο μιας σειράς καθολικών υστεροβυζαντινών χρόνων στη Θεσσαλονίκη του ιδίου τύπου (Αγία Αικατερίνη, Άγιοι Απόστολοι, κ.ά). Οι λίγες τοιχογραφίες που διατηρούνται στα παραβήματα και στα παρεκκλήσια είναι εξαιρετικής ποιότητας. Φαίνεται πως εκτελέστηκαν από δύο ζωγράφους εκ των οποίων ο πρώτος ακολουθεί τη μνημειακή τέχνη του 13ου αι., ενώ ο δεύτερος ζωγραφίζει μορφές που εμφανίζουν κλασικά χαρακτηριστικά και συνδέονται με την τέχνη της δεύτερης δεκαετίας του 14ου αι. Είναι γοητευτική η υπόθεση οι δύο ζωγράφοι να είναι οι Ευτύχιος και Μιχαήλ Αστραπάς, πατέρας και γιος, σε μία τελευταία συνεργασία τους πριν από τα κλασικά έργα της δεύτερης δεκαετίας του 14ου αι., όταν ο Μιχαήλ φαίνεται πλέον να εργάζεται μόνος. Επιπλέον η παρουσία του Ιακώβου Αδελφοθέου στην κόγχη του διακονικού που μπορεί να συνδεθεί με τον μητροπολίτη Θεσσαλονίκη Ιάκωβο (1289/93 -1299/1305), πιθανού εμπνευστή του μη σωζόμενου εικονογραφικού προγράμματος του ναού, επιτρέπει τη χρονολόγηση των τοιχογραφιών μεταξύ 1305-1315., The Church of St. Panteleimon is an intriguing monument that has engaged research since the past century. The monument is known as St Panteleimon from as early as the 18th century travelers accounts. This thesis argues that the monument was established by Theodoros Kerameas, deposed Archbishop of Ohrid, who states in his will -dated in 1284 and preserved in the the Monastery of Megisti Lavra- that he started the construction of the monastery dedicated to Christ Pantodynamos in Thessaloniki. The surviving name St Panteleimon apparently comes from the corruption of the name Pantodynamos to the name Panteleimonos. The monument, which is the only surviving building of the monastic complex, is classified under the cross-in-square type. It belongs to the complex tetrastyle type with a U-shaped ambulatory and side-chapels. The porticoes of the ambulatory are not preserved, apart from the chapels. The study of the monument and the information derived from old drawings and photographs indicate two phases of the building: it began to be built by Kerameas as a cross in square with two chapels attached to a U-shaped open colonnaded portico. After the interruption and the restarting of works, which followed the drafting of the will in 1284, changes were made in the original architectural plan: the chapels became bipartite with domes in their western compartment and the upper structure was topped with two additional domes on the transverse axis. The dating of the alterations to the late 13th century is confirmed by architectural elements such as the proportions of the cruciform core, where the columns supporting the dome are shifted towards the outer walls, the wide diameter of the dome in relation to the dimensions of the nave, the structural inconsistency in the configuration of the ambulatory , and the interior layout of the nave, as well as its elongated vertical proportions. In terms of its morphological and typological characteristics, the monument draws mainly from the middle Byzantine monumental architecture of Constantinople (typology, curved pediments, conches on the external masonry, etc.). However, there are also elements that derive from the larger geographical region of Macedonia, such as the style of the masonry, the gradation at the top of the central apse, as well as the characteristic type of dome with undulant eaves. The few frescoes preserved in the parabemata and chapels are of exquisite quality. They appear to have been rendered by two painters: the first is consistent with the monumental art of the 13th century, while the second paints figures with classical features which can be associated with the art of the second decade of the 14th century. It is an attractive hypothesis that the two painters are Eutychios and Michael Astrapas, father and son, in a last collaboration before the classical works of the latter during the second decade of the 14th century, when Michael seems to be working alone. In addition, the presence of Iakovos Adelphotheos in the conch of the diakonikon that can be associated with the metropolitan Iakovos of Thessaloniki (1289/93 -1299/1305), a possible originator of the church's effaced iconographic program, allows the dating of the frescoes between 1305-1315.

Στη μελέτη θα παρουσιαστούν επιλεκτικά 11 παλαιολόγειες εικόνες, οι οποίες χρονολογούνται από το δεύτερο μισό του 13ου έως το τελευταίο τέταρτο του 14ου αιώνα. Οι εικόνες αυτές βρίσκονται σε διάφορα μέρη στη Βουλγαρία και έχουν διαφορετική προέλευση. Ωστόσο, οι περισσότερες προέρχονται από τη Μεσημβρία, πόλη στη Μαύρη Θάλασσα. Οι εικόνες αυτές, σύμφωνά με την έρευνά μας, ανήκουν σε ζωγράφους καλλιτεχνικών εργαστηρίων κυρίως της Κωνσταντινούπολης και δευτερευόντως της Θεσσαλονίκης, This paper deals with eleven Palaiologan icons, which date back from the second half of the 13th century to the last quarter of the 14th century. These icons originate from various places, but most of them come from Mesembria (Nessebar) on the Black Sea Coast; they are exhibited in different parts of Bulgaria, and according to our research, they are works of painters who belonged to artistic workshops, mainly of Constantinople, and secondarily of Thessaloniki.

Βάσει της αρχιτεκτονικής ανάλυσης του ναού της Αχειροποιήτου στη Θεσσαλονίκη, που κατέστη δυνατή στο πλαίσιο του πρόσφατου έργου στερέωσης και αποκατάστασης του μνημείου, η παρούσα μελέτη ανιχνεύει τα κατάλοιπα της πρώτης oικοδομικής φάσης του παλίμψηστου κτηρίου, εξετάζει την αρχιτεκτονική μορφή της πρωτοβυζαντινής βασιλικής, η οποία φαίνεται ότι ανεγέρθηκε χωρίς υπερώα, κατά το πρότυπο των χριστιανικών βασιλικών της λατινικής Δύσης, και υπό το φως νέων στοιχείων αναθεωρεί τη χρονολόγηση της ίδρυσής της, Based on the architectural analysis of the Acheiropoietos basilica in Thessaloniki, made possible within the framework of the recent Consolidation and Restoration project of the monument, the present paper traces the remains of the first structural phase of this palimpsest building, examines the architectural form of the Early Byzantine basilica, which seems to have been originally erected without galleries, in accordance with the standard type of the Christian basilicas erected in the Latin West, and revises its foundation date in the light of new evidence.

Υπό το πρίσμα της πρόσφατης αναθεώρησης της αρχιτεκτονικής της Αχειροποιήτου στη Θεσσαλονίκη καιτην αναχρονολόγηση της ίδρυσής της περί το έτος 500, την περίοδο βασιλείας του Αναστασίου Α΄ (491-518), επανεξετάζονται οι αφιερωματικές επιγραφές των ψηφιδωτών που κοσμούν τα εσωράχια των τόξων του τριβήλου, και επιχειρείται η ταυτίση τόσο των ονομαζόμενων όσο και των αποσιωπημένων δωρητών, εντάσσοντας την χορηγία για την κατασκευή τους στο κοινωνικοπολιτικό, κοσμικό και εκκλησιαστικό πλαίσιο της περιόδου., In the light of a recent reconsideration of the architecture of the Acheiropoietos basilica in Thessaloniki, and the re-dating of its erection at ca. 500, during the reign of Anastasius I (491-518), this paper re-examines the dedicatory inscriptions of the wall-mosaics that adorn the intrados of its tribelon, and attempts to identify both the named and the un-named donors of the mural decoration of the basilica, placing their sponsorship in the socio-political, both secular and ecclesiastical, context of the period.

Η μεγάλη αμφιπρόσωπη, λιτανευτική εικόνα του Βυζαντινού Μουσείου, εξαίρετο έργο του πρώιμου 14ου αιώνα, είναι η πρώτη γνωστή με παράσταση των Τριών Ιεραρχών. Ανιχνεύονται τα συναφή και παράλληλα της σπάνιας εικονολογικής σύνθεσης της Παναγίας Οδηγήτριας με τους Τρεις Ιεράρχες και ερευνώνται τα χαρακτηριστικά εικονογραφίας και ύφους της εικόνας. Η συγγένειά της ιδίως με τις διακοσμήσεις των Αγίων Αποστόλων της Θεσσαλονίκης και της μονής της Χώρας οδηγούν στην άποψη ότι πρόκειται για σύγχρονο έργο Κωνσταντινουπολίτη μαΐστορα, που ζωγραφήθηκε ίσως για ανώτερο εκκλησιαστικό αξιωματούχο, στην Κωνσταντινούπολη ή τη Θεσσαλονίκη., The large two-sided processional icon of the Byzantine Museum, an excellent work of the early 14th century, is the first icon known with a representation of the Three Hierarchs. This article traces related works and parallels to the rare iconological composition of the Panagia Hodegetria and the Three Hierarchs and investigates the characteristics of the icon’s iconography and style. Its relation to the decorations of the church of the Holy Apostles in Thessaloniki and the Chora monastery in particular lead to the view that it was a work of the same period by a Constantinopolitan master, perhaps painted for a high church official in Constantinople or Thessaloniki.

Ενδείξεις διευθέτησης και κάλυψης χειμάρρων στη Θεσσαλονίκη υπάρχουν από τη ρωμαϊκή περίοδο. Η εντατική υλοτόμηση και βόσκηση των δασών, αλλά και οι πολεμικές επιδρομές στα περίχωρα από τα τέλη της βυζαντινής περιόδου οδήγησαν σε έντονα διαβρωτικά φαινόμενα και αύξηση της στερεοπαροχής των χειμάρρων, συμβάλλοντας μεταξύ άλλων και στη σταδιακή πρόσχωση του βυζαντινού λιμένα του Μ. Κωνσταντίνου. Διαδοχικές διευθετήσεις που ακολούθησαν τη ραγδαία πολεοδομική επέκταση της πόλης, από τα τέλη του 19ου αιώνα, αλλά και η εγκατάσταση του περιαστικού δάσους, αντιμετώπισαν τα πλημμυρικά φαινόμενα, αλλά οδήγησαν και στην εξαφάνιση των περισσότερων χειμαρρικών υγροτοπικών οικοσυστημάτων. Τα τελευταία χρόνια, ο τρόπος διαχείρισης των αστικών χειμάρρων αλλάζει προς την κατεύθυνση της προστασίας τους ως φυσικών οικοσυστημάτων. Αντίστοιχες παρεμβάσεις προτείνουμε ενδεικτικά και για τη Θεσσαλονίκη., Indications of stream training and cover in Thessaloniki exist from the roman era. Intensive logging and grazing of surrounding forests, as well as war raids, since the late Byzantine period led to increased soil erosion and sediment transfer through local streams and torrents, contributing to the gradual filling of the Byzantine port, which was constructed by the emperor Constantine the Great. Successive interventions that followed the rapid urban expansion of the city from the late 19th century onwards, as well as the establishment of a suburban forest, managed to control the floods. However, this was accompanied by the destruction of most of the urban stream wetland ecosystems. In recent years, the way streams are managed in big European cities is changing towards their protection as natural ecosystems. Our work proposes measures in this direction for Thessaloniki, Greece, too.

Στο άρθρο ταυτίζεται ένα χαμένο βυζαντινό μνημείο της Θεσσαλονίκης (απεικονισμένο στην Topographie de Thessalonique του Oreste Tafrali) με έναν βυζαντινό τοίχο, την περιγραφή του οποίου οφείλουμε στον ποιητή Ντίνο Χριστιανόπουλο. Ο εξεταζόμενος τοίχος αποτελούσε το μέτωπο του πυλώνα μιας άγνωστης μονής, η οποία βρισκόταν βόρεια της Αγίας Σοφίας και νότια της Εγνατίας. Ο τοίχος, αν και είχε κηρυχθεί προστατευόμενο μνημείο το 1926, κατεδαφίστηκε πιθανότατα το 1960. Από αυτό το χαμένο μνημείο προέρχεται ένα ζωγραφικό έργο μεγάλων διαστάσεων με την απεικόνιση του Χριστού, το οποίο σήμερα φυλάσσεται στο Αγίασμα του Αγίου Ιωάννη Προδρόμου, νότια της Αγίας Σοφίας. Το έργο αυτό, άλλοτε γνωστό στην πόλη ως ο «Μέγας Σωτήρ», φαίνεται πως διατηρεί ένα βυζαντινό στρώμα., The article identifies a lost Byzantine monument of Thessaloniki (depicted in Oreste Tafrali’s Topographie de Thessalonique) along with a Byzantine wall, the description of which we owe to the poet Dinos Christianopoulos. The wall in question formed the facade of a gatehouse of an unknown monastery, located north of the Hagia Sophia church and south of Egnatia Street. The wall, though it had been declared a registered monument in 1926, was probably demolished in 1960. From this lost monument comes a large painting depicting Christ, which is now preserved in the Hagiasma of Hagios Iōannes Prodromos, south of Hagia Sophia. This painting, once known in the city as ‘ho Megas Sotēr’, seems to preserve a Byzantine layer.

Στην παρούσα εργασία, μελετήθηκαν η παρουσία και οι συγκεντρώσεις ορισμένων σπάνιων στοιχείων όπως το ζιρκόνιο (Zr), το νιόβιο (Nb), το λανθάνιο (La), το σέριο (Ce) και το χάφνιο (Hf) σε διαφορετικά κλάσματα (ολικό, μη μαγνητικο και μαγνητικό) δειγμάτων σκόνης δρόμων από την πόλη της Θεσσαλονίκης. Οι μέσες συγκεντρώσεις των Zr, Nb, La, Ce και Hf στις σκόνες των δρόμων (ολικό δείγμα) ήταν 32.1, 5, 16.4, 40 and 0.9 μg g -1 ,αντίστοιχα. Απο την άλλη πλευρά, οι συγκεντρώσεις των μελετούμενων στοιχείων στο μαγνητικό κλάσμα ήταν σχετικά αυξημένες και ο λόγος εμπλουτισμού που προκύπτει από το λόγο των συγκεντρώσεων στο μαγνητικό και το μη- μαγνητικό κλάσμα κυμαίνεται μεταξύ 1.9 (Ce) και 7.9 (Nb). Οι συντελεστές συσχέτισης μεταξύ των στοιχείων στο μαγνητικό κλάσμα υπέδειξαν 3 ομάδες στοιχείων με κοινή προέλευση: α) Zr-Hf-Cr-Cu-Mo-Sn-Sb, β) Nb-Ni-Cu-Mo-Sn και γ) La-Ce. Η σημαντική συσχέτιση των Zr, Hf και Nb με τα στοιχεία Cu, Sb, Sn και Mo που κυριαρχούν σε εκπομπές σωματιδιών από την φθορά των φρένων, αποδεικνύει ότι η παρουσία των σπάνιων αυτών στοιχείων στο αστικό περιβάλλον σχετίζεται άμεσα με 2101 την κυκλοφορία των αυτοκινήτων και έχουν άμεση σχέση με τα εκπεμπόμενα από την κυκλοφορία των αυτοκίνητων σιδηρομαγνητικά σωματίδια., In the present study, the presence and the elemental contents of some rare elements such as zirconium (Zr), niobium (Nb), lanthanum (La), cerium (Ce) and hafnium (Hf) in different fractions (bulk samples, non-magnetic fraction NMF and magnetic fractionMF) of road dusts from the city of Thessaloniki, were nvestigated. The mean Zr, Nb, La, Ce and Nb concentrations in the bulk road dust samples were 32.1, 5, 16.4, 40 and 0.9 μg g-1 ,αντίστοιχα.. On the other hand, the studied rare elements concentrations in magnetic fractions (MFs) were enriched and the enrichment ratios, defined as the concentration ratio of metals in MFs and NMFs, ranged between 1.9 (Ce) and 7.9 (Nb). Pearson’s correlation coefficients in the MFs indicated 3 groups of elements originating from common source: a) Zr-Hf-Cr-Cu-Mo-Sn-Sb, b) Nb-Ni-Cu-Mo-Sn and c) La-Ce. The significant correlations of the Zr, Hf and Nb with elements such as Cu, Sb, Sn and Mo which are characteristic of brake wear emissions indicated that the emission of these elements in the urban environment can also be attributed to vehicular traffic as they are highly associated with traffic emitted ferrimagnetic particles.

Μὲ ἀφορμὴ τὸν ἐντοπισμό, σὲ ἔγγραφο τῆς Μονῆς Βατοπεδίου, ἀναφορᾶς τοῦ 1358 σὲ κάποιον Θεσσαλονικέα ζωγράφον ὀνομαζόμενον «κῦρ Μανουήλ», τοῦ ὁποίου εἶναι προφανὴς ἡ ταύτιση μὲ ὁμώνυμόν του ἀναφερόμενον σὲ ἔγγραφα τοῦ 1323 καὶ 1338, προτείνεται ἡ ταύτισή του μὲ τὸν ζωγράφο «κῦρ Μανουὴλ Πανσέληνον» καὶ ἡ ἐπανεξέταση τῆς χρονολογήσεως τῶν τοιχογραφιῶν τοῦ Πρωτάτου τῶν Καρυῶν τοῦ Ἁγίου Ὄρους. Παρατίθεται κατάλογος χρονολογιῶν κατὰ τὶς ὁποῖες οἱ συγκυρίες ἦσαν εὐνοϊκὲς γιὰ τὴν τοιχογράφηση τοῦ ναοῦ καὶ προτείνονται ὡς εὐνοϊκότερες αἱ περίοδοι εὐθὺς μετὰ τὸ 1308 ἢ εὐθὺς μετὰ τὸ 1322., Due to the discovery of the reference to a certain painter from Thessaloniki called «kyr Manuel» in a document of the Vatopedi Monastery, whose identification with a man of the same name in documents dated 1323 and 1338 is apparent, his identification with the painter «kyr Manuel Panselinos» is suggested, as is the reexamination of the chronology of the wall paintings of the Protaton at Karyes on Mt. Athos. A catalogue of dates during which the conditions were favorable for the painting of the church is included and the periods just after 1308 or 1322 are proposed to be the more favourable ones.

Αντικείμενο της παρούσης εργασίας είναι η μελέτη του μικρού λεβητοειδούς κιονοκράνου με βασιλικά εμβλήματα (δικέφαλος αετός, μονόγραμμα Παλαιολόγων, συμπίλημα, μοτίβο με τέσσερις διασταυρούμενες ράβδους) από την κρύπτη της βασιλικής του Αγίου Δημητρίου Θεσσαλονίκης. Τα μοτίβα αυτά και ο διάκοσμος του έργου οδηγούν στη χρονολόγησή του στις πρώτες δεκαετίες του 14ου αιώνα και την απόδοσή του σε ένα ταφικό μνημείο που συνδέεται με κάποιο μέλος της αυτοκρατορικής οικογένειας που διέμενε στη Θεσσαλονίκη κατά το διάστημα αυτό., The subject of this paper is the study of the small cubical capital with imperial emblems (double-headed eagle, the monogram of the Palaiologi, a dynastic cypher, a motif with four intersecting poles) from the crypt of the basilica of St Demetrios in Thessaloniki. These motifs and the decoration point to a date in the early decades of the 14th century and indicate that the work belongs to a funerary monument associated with a member of the imperial family, who lived in Thessaloniki during that time.

Η παρούσα μελέτη αποσκοπεί στην παρουσίαση και την εξαγωγή συμπερασμάτων σχετικά με την τυπολογία, τα μορφολογικά χαρακτηριστικά και τη χρονολόγηση των αρχιτεκτονικών γλυπτών της ύστερης αρχαιότητας και των βυζαντινών χρόνων που επαναχρησιμοποιήθηκαν κατά τα τέλη του 16ου αιώνα στο αίθριο του Χαμζά Μπέη τζαμί στη Θεσσαλονίκη., This paper aims at the presentation and the inference of conclusions about the typology, the morphological characteristics and the chronological attribution οf the Late Antique and Byzantine architectural sculptures which have been reused in the late 16th century phase of Hamza Bey camiı in Thessaloniki.

Το άρθρο αναφέρεται στα είδη της ανδρικής και της γυναικείας αμφίεσης, όπως εμφανίζονται στην καλλιτεχνική παραγωγή της Θεσσαλονίκης από τον 3ο έως τον 9ο αι. (ταφική ζωγραφική, ψηφιδωτά Ροτόντας, Αγίου Δημητρίου, Αγίας Σοφίας και ιστορική τοιχογραφία Αγίου Δημητρίου). Διαπιστώνεται ότι η αμφίεση στο Βυζάντιο διατήρησε τα στοιχεία της ρωμαϊκής παράδοσης, με μικρές διαφοροποιήσεις, μέχρι τον 9ο αι., This article refers to the male and female attire as it appears in the artistic production of Thessaloniki from the third to the nineth century (tomb painting, mosaics in the Rotunda, St Demetrios, and Hagia Sophia and the historical wall-paintingin St Demetrios). It is ascertained that costume in Byzantium retained until the ninth century elements of the Roman tradition with slight differentiations.

Η επανεξέταση των τοιχογραφιών του ναού του Αγίου Βλασίου Βεροίας σε σχέση με τον ναό του Χριστού Βεροίας, έργο του ζωγράφου Γεωργίου Καλλιέργη, αποδεικνύουν ότι οι πρώτες δεν εγγράφονται στο κύκλο των έργων που έχουν εκτελεστεί από τον ίδιο ζωγράφο. Αντίθετα, στα έργα που μπορούν να ενταχθούν στην παραγωγή του Καλλιέργη φαίνεται να ανήκει ο ναός των Ταξιαρχών Θεσσαλονίκης. Μια τέτοια πρόταση μεταθέτει τη χρονολόγηση των τοιχογραφιών του ναού αυτού στην πρώτη δεκαπενταετία του 14ου αιώνα. Επιπρόσθετα, στο έργο του Καλλιέργη μπορούν να προσγραφούν τέσσερις φορητές εικόνες που βρίσκονται στη μονή Βατοπεδίου., The re-examination and stylistic comparison of the decoration of the church of St. Blasius in Veria with that of the church of Christ in Veria prove that the former is merely the work of a mimesis rather than original work executed by the painter George Kalliergis. Conversely, the few frescoes in the church of the Taxiarchai in Thessaloniki may well be connected to his oeuvre on stylistic grounds; such a suggestion raises the date of the latter in the first fifteen years of the 14th century. Furthermore, four portable icons from the Vatopedi monastery on Mount Athos can be ascribed to his hand.

Στις εικόνες του αγίου Δημητρίου στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Αθηνών και του Χριστού Παντοκράτορα στον ναό της Υπαπαντής στη Θεσσαλονίκη που κοσμούσαν το αρχικό τέμπλο του ναού θα πρέπει να προστεθεί εικόνα της Παναγίας Οδηγήτριας στο Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης καθώς και το βημόθυρο του ναού που εθεωρείτο έργο κρητικής τέχνης. Οι εικόνες, έργα της Σχολής της Βορειοδυτικής Ελλάδας, μπορούν να χρονολογηθούν περί το 1540 και να ενταχθούν είτε στην παραγωγή ζωγράφου στον οποίο μαθήτευσε ο Φράγκος Κατελάνος, είτε στα έργα του κύκλου του Θηβαίου καλλιτέχνη., The article argues that the icon of the Virgin Hodegetria in the Patriarchate of Constantinople and the bema door of the Hypapante church in Thessaloniki, which was considered to be a work of Cretan art, belong together with the icon of St Demetrios in the Byzantine and Christian Museum in Athens and that of Christ Pantocrator in the Hypapante church which adorned the original iconostasis of the church. The icons, products of the School of Northwestern Greece, can be dated ca 1540. It is proposed that they are works either by a painter who learnt his art from Frangos Katelanos or are works of the Theban painter’s circle.

Στο άρθρο παρουσιάζονται τρεις αργυρεπίχρυσες επενδύσεις εικόνων οι οποίες έχουν πολλά κοινά τεχνικά, τεχνοτροπικά και εικονιστικά στοιχεία μεταξύ τους. Πρόκειται για δύο αργυρεπίχρυσες επενδύσεις που κοσμούν την κύρια όψη από δύο αμφιπρόσωπες εικόνες από ναό της Περιβλέπτου στην Αχρίδα, και για την επένδυση από την εικόνα του Παντοκράτορος που φυλάσσεται στη μονή Μεγίστης Λαύρας που συνδέεται με την Έδεσσα. Και τα τρία έργα παρουσιάζουν στενές συγγένειες με έργα που αποδίδονται στη Θεσσαλονίκη, όπως λόγου χάρη η επένδυση της εικόνας της μονής Βατοπεδίου. Αυτές οι οι καλλιτεχνικές σχέσεις καθώς και τα ιστορικά στοιχεία που έχουν διασωθεί και αναφέρουν επώνυμους δωρητές λειτουργούν ως ενδείξεις με τις οποίες οι τρεις αυτές επενδύσεις συνδέονται με τη Θεσσαλονίκη και τα εργαστήρια της κατά το δεύτερο μισό του 14ου αιώνα., This article examines three silver revetments which bear an array of common traits, technical, stylistic, and pictorial ones. Two of the revetments discussed decorate the two bilateral icons that come from the church of Perivleptos in Ohrid, while one more is from the icon of Pantokrator kept in the monastery of Great Lavra on Mount Athos and is related to the town of Edessa. All three works have affinities with works attributed to Thessaloniki, e.g. the revetment of the icon of the Vatopedi monastery. These artistic relationships along with the extant historical data mentioning eponymous donors are used as evidence to connect these revetments to Thessaloniki and its workshops during the second half of the 14th century.

Η επωνυμία Αχειροποίητος σε παράσταση της Παναγίας όρθιας βρεφοκρατούσας που απαντά σε μολυβδόβουλλο κρατικού αξιωματούχου του τέλους του 13ου αιώνα, συνιστά το σημείο εκκίνησης για τη διερεύνηση της εισαγωγής της λατρείας της. Τα εικαστικά παράλληλα της Αχειροποιήτου σχετίζουν την επωνυμία της Παναγίας με την πόλη της Θεσσαλονίκης. Προς επίρρωση της άποψης αυτής λειτουργεί η καταγωγή του κατόχου της μολύβδινης βούλλας και η σχέση του αυτοκράτορα Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγου με τη Θεσσαλονίκη και τον προστάτη άγιο της. Από την ιστορική διερεύνηση και την αξιολόγηση των αρχαιολογικών ενδείξεων τεκμαίρεται ότι ο αυτοκράτορας Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγος ήταν υπεύθυνος για την εισαγωγή της λατρείας της Αχειροποιήτου στην Κωνσταντινούπολη απ’όπου και εξακτινώθηκε., The name Acheiropoietos in a depiction of the Virgin Hodegetria on a lead seal of an official of the late 13th century is taken as the starting point of a quest on the introduction of the latter's cult. The pictorial evidence of Acheiropoietos suggests a relationship with the city of Thessaloniki. This is also corroborated by the origin of the official and by the relation that the emperor Michael VIII Palaiologos had with the city itself and its protector saint. Finally, it is being concluded through a historical investigation and archaeological evaluation of the evidence that the emperor Michael VIII Palaiologos himself was responsible for introducing the cult of Acheiropoietos in Constantinople from where it radiated.

Η συστηματική μελέτη της εικονογραφίας των μολυβδοβούλλων έχει εμπλουτίσει σημαντικά τις γνώσεις μας για τη μνημειακή ζωγραφική, όσο και τη ζωγραφική των εικόνων της μεσοβυζαντινής περιόδου. Ένα ενδιαφέρον παράδειγμα αποτελεί η σκηνή της ευλογίας του αγίου Δημητρίου προς τον άγιο Νέστορα πριν τη μονομαχία του με τον Λυαίο, που απαντά σε τρία μολυβδόβουλλα κομμερκιαρίων του 10ου αιώνα, με προέλευση από τη Θεσσαλονίκη. Η αναδίφηση της εικονογραφίας της σπάνιας αυτής σκηνής φανερώνει ότι η σκηνή των μολυβδοβούλλων είναι μοναδική και ενδεχομένως η έμπνευση της παράστασης προέρχεται από χαμένο εικονογραφικό πρότυπο ή εικόνα που πιθανότατα κοσμούσε τον ναό του αγίου στη Θεσσαλονίκη., Through the systematic study of the iconography of the lead seals our knowledge on the monumental or the icon painting of the Middle Byzantine period has been enriched considerably. An interesting example of such a case has been encountered in three lead seals of kommerkiarioi from Thessaloniki where the scene of the blessing of Saint Nestor by Saint Demetrius a little before his fight with Lyaius has been represented. The iconographic research proves that this scene is quite rare in the genre of painting and suggests that it might have been inspired by a lost iconographic prototype or presumably an icon which would have been housed in the church of Saint Demetrius in Thessaloniki.

Ελληνική περίληψη: Παρουσιάζονται πέντε εικόνες που φυλάσσονται στη μονή Μεγίστης Λαύρας του Αγίου Όρους: η εικόνα του αγίου Γεωργίου, περί το 1360-1370, δύο εικόνες του τρίτου τετάρτου του 14ου αιώνα, η εικόνα του αγίου Αθανασίου του Αθωνίτη και η εικόνα του Χριστού Παντοκράτορος, και τέλος δύο εικόνες του τελευταίου τετάρτου του ίδιου αιώνα, η εικόνα της Παναγίας του Ευαγγελισμού και το βημόθυρο με τις δύο μορφές της παράστασης του Ευαγγελισμού. Οι εικόνες αυτές, έργα εξαίρετης τέχνης της Παλαιολόγειας περιόδου, αποδίδονται με βάση τα τεχνοτροπικά τους στοιχεία οι τρεις στην Κωνσταντινούπολη και οι δύο στη Θεσσαλονίκη., Portable Icons of the second half of the 14th century at the Monastery of Great Lavra on Mount AthosThis article examines five portable icons from the monastery of Great Lavra on Mount Athos, the icon of St. George, dated approximately around 1360-1370, two icons of the third quarter of the 14thcentury, the icon of St. Athanasios the Athonite and the icon of Christ Pantokrator, and two of the last quarter of the same century, the panel icon of the Virgin from the Annunciation and the bema doors with the same scene, i.e. the Archangel Gabriel and the Virgin. Of this ensemble, all of which are among the finest examples of the Palaiologan art, three of them can be attributed to Constantinople and the other two to Thessaloniki.