Search

Bu çalışmanın amacı nonsteroidal antienflamatuar ilaç olan Naproksen yüklü elektrolif çekim yöntemi ile elde edilmiş ilaç salımı yapabilen tekstil esaslı yüzeylerin geliştirilmesi ve elde edilen bu nanolifli yüzeylerin karakterizasyonları, ilaç salım özelliklerinin incelenmesidir. Bu amaçla biyolojik olarak parçalanmayan termoplastik poliüretan (TPU) ve biyolojik olarak parçalanabilen polivinilalkol (PVA) polimerlerinin tek başlarına elektrolif çekimleri, farklı konsantrasyonlarda Naproksen ve farklı siklodekstrinler ile Naproksen-siklodekstrin inklüzyon kompleksleri içerecek şekilde elektrolif çekimleri yapılmış, karakterizasyonları yapılarak salım profilleri belirlenmiştir. Naproxen içeren TPU ile yapılan çalışmalarda salım süresinin, biriktirme süresi, polimer ve ilaç konsantrasyonunun değiştirilmesine bağlı olarak elde edilen farklı yüzey kalınlıkları ile 5 güne kadar uzatılabildiği görülmüştür. Naproksen-siklodekstrin inklüzyon kompleksleri içeren TPU nanolifli yüzeylerde salım karakteristiğinin kullanılan siklodekstrin tipine bağlı olarak değiştiği görülmüştür. PVA ile yapılan çalışmalarda PVA nanolifli yüzeylerin suda çözünürlüğünü azaltmak amacı ile polikarboksilli asitler çapraz bağlayıcı olarak kullanılmışdır. Çapraz bağlanmanın Naproksenin salımına olan etkisi değerlendirilmiştir. Ayrıca PVA çözeltisine siklodekstrinler eklenerek üretilen nanoliflerin morfolojileri incelenmiş, Naproksen-siklodekstrin inklüzyon kompleksleri yüklü polikarboksilik asit içeren PVA nanolif esaslı yüzeyler üretilmiştir. Elde edilen nanoliflerin karakterizasyonu SEM, DSC, TGA, FTIR, XRD metotları kullanılarak değerlendirilmiştir. The main purpose of this study is to develop Naproxen, a nonstreoidal anti-inflammatory drug, loaded drug releasing textile based surfaces produced by electrospinning process, characterize these nanofibers and investigate their drug release properties. For this purpose nonbiodegredable thermoplastic polyurethane (TPU) and biodegredable poly(vinyl alcohol) (PVA) polymers were electrospinned alone. They were also electrospinned with different concentration of Naproxen, different cyclodextrins and Naproxen-cyclodextrin inclusion complexes. Characterization and release profiles of produced nanofibers were assessed. Studies performed with of Naproxen loaded TPU nanofibers have shown that drug release can be prolonged up to 5 days due to the thicknesses of the surfaces which depends on the collection period, polymer and the drug concentration. It was seen that drug release of naproxen-cyclodextrin inclusion complex loaded TPU nanofibers can be modified with the selected cyclodextrin type. In the studies with PVA nanofibers, polycarboxylic acids were used as crosslinking agents to decrease the water solubility of the PVA nanofibers. The effect of the crosslinking on Naproxen release properties were evaluated. Besides, cyclodextrin loaded PVA solutions were electrospinned, their morphologies were investigated and Naproxen-cyclodextrin inclusion complex loaded nanofibers containing polycarboxylic acids were produced. The resulting nanofibers were characterized by using SEM, DSC, TGA, FTIR, XRD methods. 268

Küreselleşme süreciyle birlikte finansal piyasalar arasındaki sınırlar ortadan kalkmış ve bütünleşmiş bir dünya ekonomisi ortaya çıkmıştır. Yaşanan küresel bütünleşme, Ar-Ge destekli ileri teknolojilerin gelişmesine neden olurken, bir yandan da insanoğlunun geleceğini tehdit eden çevresel sorunlara neden olmaktadır. İnsanoğlunun sebep olduğu ekolojik kirlilik ve tahribatlar, yine ancak insanoğlunun kendisi tarafından durdurulabilecektir. Bu kapsamda tekstil sanayi de, çevreye karşı daha duyarlı, doğal kaynakları daha az tüketen ve kirleten, tekrar tekrar kullanılabilen teknoloji ve yöntemlerin araştırılıp geliştirilmesine ağırlık vermek zorundadır. Bu çalışmada, ozon, ultrason, ultraviyole gibi tekstil sanayi için yeni sayılabilecek teknolojilerin, soya ve keten esaslı tekstillerin ön terbiyesinde hangi alanlarda kullanılabileceğine dair kapsamlı bir çalışma yapılmıştır. Soya ve keten kumaşların hidrofilitesi, ultrason enerjisi varlığında uygulanan enzimatik işlem aracılığıyla geliştirilmiştir. Kumaşlar, ozon gazı ve hidrojen peroksit ağartması kombine edilerek ağartılmış, diğer yandan hidrojen peroksit ağartma banyosu ile emdirilen kumaşlar beyazlıklarını geliştirmek için ultraviyole ışık kaynağına tutulmuşlardır. Konvansiyonel yöntemlerden farklı olarak, yeni teknolojiler kullanılarak keten ve soya kumaşların ön terbiye işlemlerinin, daha az kimyasal ve su tüketerek, daha kısa işlem sürelerinde çalışarak, daha az atık yükü yaratarak ve kumaş özelliklerinde herhangi bir kayıp yaratmadan gerçekleştirilmesi sağlanmaya çalışılmıştır. The restrictions between financial markets were removed assosiciated with globalization process and the integrated world economy was revealed. Research and development aided advanced technologies have been developed, in the meantime ecological problems which pose a threat to the future of human have been arisen as a result of global integration. Ecological pollution and ecocide caused by human can be retained by just human itself. Within this framework, textile industry must focus one's attention on works related with the research and development of technologies and methods which are more sensitive to the environment and reusable, and consume and pollute lesser natural resources.In this thesis, the extensive study related with the usage areas of ozone, ultrasound, and ultraviolet, which can be called as new technologies in textile industry, in the pretreatment of textiles based on linen and soybean has been performed. The hydrophility of soybean and linen fabrics was improved by the enzymatic treatment with the aid of ultrasound energy. The fabrics were bleached with the combination of ozone gas and hydrogen peroxide belaching, and on the other hand fabrics impregnated with hydrogen peroxide bleaching bath were subjected to ultraviolet light to improve whiteness. Differently from conventional methods, the pretreatment of linen and soybean fabrics was performed by the aid of new technologies, with the less consumed chemicals and water, the less treatment time, the less produced waste load, and no loss of fabric properties. 279

Son yıllarda performans ve fonksiyonel özellikleri ile ön plana çıkan teknik tekstiller alanında her geçen gün farklı kullanım amaçlarına uygun yeni ürünler, süreçler ve malzemeler üretilip pazara sunulmaktadır. Teknik tekstiller içerisinde geniş ürün yelpazesi ile önemli ve vazgeçilmez bir yere sahip olan koruyucu tekstiller pazarı, yeni ürünlere, tedarikçilere ve yeniliklere açık bir pazar olup, firmalar için gün geçtikçe dikkat çekici hale gelmiştir. Önceleri sadece iş güvenliği sağlamak için çalışanlar tarafından kullanılan koruyucu tekstiller, günümüz modern insanının aktif yaşam biçimi sayesinde spor ve boş zaman aktivitelerinde kullanımı da giderek artmaktadır. Koruyucu yüzeylerin geçmişte sadece koruma sağlaması yeterli bulunurken, günümüzde bu özelliğe ilaveten konfor ve moda gereksinimlerine de cevap vermesi beklenmektedir. Bu çalışmada, düşük hızlı darbelere dayanıklı tekstil yüzeyleri ile ilgili kapsamlı bir çalışma yapılmıştır. Çalışmanın ilk adımında koruyucu tekstil ürünlerinin darbe dayanımlarını tespit edebilmek amacıyla ağırlık düşürme esasına göre çalışan, çeşitli standartlara göre modifiye edilerek kullanılabilen bir ölçüm cihazı geliştirilmiştir. İkinci adımında ise çeşitli kumaş parametreleri değiştirilerek üretilen sandviç kumaşların darbeye dayanıklı koruyucu yüzey olarak kullanılabilirliği araştırılmış ve bu alanda kullanılan yüzeylere göre performans ve konfor özellikleri iyileştirilmiş ürünler ortaya konulmaya çalışılmıştır. Nowadays new products, processes and materials are being introduced to the market in the field of technical textiles for various end uses. Protective textiles market with a wide range of products which have an important and indispensable position in technical textile field has become attractive for companies. In the past, protective textiles were used only by employees for work safety; but today the usage of these textiles for sports and leisure activities have been increasing thanks to active life style of modern people. Addition to protection properties, comfort and fashion requirements have an important role in protective textile products.This comprehensive study about the low velocity impact protective textiles was performed in two stages. In the first stage, a device was developed for measuring the impact protection properties of textiles. In the second stage, the availability in the mechanical impact protection field of the warp knitted spacer fabrics produced with different fabric parameters was investigated and new products with improved performance and comfort properties have been tried to introduce. 228

Ürün kalitesi ve üretimin verimliliği açısından örme işlemi sırasında bobinlerin belirli nem değerlerini sağlaması ve ortamda bulunan uçuntuların uzaklaştırılması büyük önem taşımaktadır. Çünkü düşük nem değerlerinde, iplikler kırılgan hale gelmekte, mukavemeti azalmakta ve dolayısıyla iplik kopuşları artmaktadır. Yine düşük nem oranlarında, ortamdaki pamukçuk ve uçuntuların bobinler üzerinde birikmesi ve ipliklerle beraber hareket etmesi ile iplik kopuşları artmakta ve hatta iğne kırılmalarına neden olmaktadır. Tüm bu olumsuz etkiler sonucunda, örgü fire oranları yükselmekte, maliyetler artmakta, verimlilik düşmekte ve ikinci kalite kumaş miktarı artmaktadır.Klasik örgü makinelerinde cağlıklarda havalandırma bulunmamaktadır. Teknolojik açıdan daha yeni makinelerde ise, uçuntuları uzaklaştırmak için makinenin ortasında bir pervane bulunmaktadır. Modern örgü işletmelerinde ortamın kondisyonlanması (gerekli nem ve sıcaklık değerlerinin sağlanması) için merkezi olarak üretilen buhar kullanılmakta ve uçuntular için yerler epoksi kaplanarak bir vakum emiş sistemi oluşturulmaktadır. Ancak örgü işletmelerinde ortamın tümüyle kondisyonlanması gerek yatırım, gerekse işletme maliyetleri açısından çok pahalıdır ve istenilen verimlilik yeterince sağlanamamaktadır. Ayrıca bu tip bir sistem uçuntu probleminin giderilmesinde bir dereceye kadar etkili olmakta ve bu sistemlerde özellikle bobinlerde istenilen nem değerlerinin sağlanması çok güç olmaktadır. Gerçekleştirilen bu çalışmada, tüm örgü dairesinin kondisyonlanması yerine, cağlıkların ayrı ayrı kondisyonlanması sağlayacak yeni bir sistem oluşturulmuştur. Böylece daha verimli ve ekonomik bir kondisyonlama ile daha verimli bir üretim mümkün kılınmıştır. Ayrıca, cağlık kondisyonlama sisteminin yanı sıra üretim verimliliğini artırmak ve raporlamak amacı ile hata tespit ve duruşların analizi için bir bilgisayar yazılımı geliştirilmiştir. Maintenance of certain humidity levels at bobbins and removal of fly from environment have a big importance for the production efficiency and product quality. Because of low humidity level in the climate of factory the yarn breakability increases, the strength of yarn decreases and finally yarn breakages increase. Further, low humidity is also resulted with accumulation of environmental fly on the bobbins which is responsible for breaking off yarn and needles. Finally the rate of waste and production cost increase because of low efficiency with increased production of second quality fabrics. Classical knitting machines have not a ventilation system at creels. Knitting machines which have relatively new technology contain a flywheel in the middle of the machine to remove of flying fibers. The steam that is centrally produced is used to provide optimum temperature and humidity and the ground is covered by epoxy to create a vacuum aspiration system for dusts in modern knitting factories. However, conditioning of whole environment in a knitting factory is an expensive approach for both investment and the management costs and further could not allow satisfying production efficiency. In addition, this system is not satisfy to solve fly problem and to control desired humidity at bobbins.In this study a new creel system which is separately conditioning is designed rather than conditioning of a whole knitting room. This system provides more efficient production by more effective and economic conditioning. Besides this creel conditioning system, an error detection system has been developed for analyzing and documenting errors and machine pauses to improve productivity.Keywords: Conditioning, creel conditioning system, fault detection system, circular knitting machine, efficiency, quality of the fabric. 74

Yalın üretim sistemi,işletmelerin rekabet edebilme ve verimli üretimyapabilme arayışları sonucunda doğmuş bir üretim modelidir. Temelamaç israfı önlemektir. Ayrıca mevcut süreç ve sistemlerde sürekli iyileştirme, geliştirme ve uyumlaştırmayapılmaktadır. Yalın üretim, sürekli ve uzun çaba gerektiren bir yöntemdir. Yararları yanında birçokgüçlükleri ve potansiyel problemleri de bulunmaktadır. Türkiye'de yalın üretim sistemi, pek çok sektörde uygulandığı gibi konfeksiyon sektöründe de uygulanmaya başlanmıştır. Buna karşılık, yüksek adetli üretimi olan bazı firmalar hala kitlesel üretim sistemini kullanmaya devam etmektedir. Bunun yanında adetleri çoğunlukta olan ve sistem olarak kitlesel üretim yöntemini kullanan fakat ürettikleri adetler oldukça düşük olan bir grup bulunmaktadır. Bu üretim grubundaki firmalar diğer iki örneğin arasında kalan firmalardır. Bu tez çalışmasında yukarıda bahsedilen üç tip üretim yöntemi performansları bakımından karşılaştırılmıştır. Her gruptan 6'şar adet işletme seçilmiştir. Toplam 18 işletmeden 7 ay boyunca veri toplanmıştır. Toplanan verilerden yararlanılarak VZA için 4 girdi ve 1 çıktı değişkeni kullanılmış ve firmaların üretim sistemlerinin performansları karşılaştırılmıştır. VZA ile yapılan incelemeler sonucunda teknik etkinlik verilerine göre seri üretim sisteminden başarılı örnekler olmasına rağmen ölçek etkinliği sonuçlarına göre modüler üretim sistemi daha başarılıdır. Analiz sonucunda ortaya çıkan fazla girdi maliyetleri açısından modüler üretim sistemi en iyi durumda olan sistemidir. Tobit analizi ile incelenen etken faktörler açısından da üretim tipi, enerji, makine ve alanın firma performansına etkisi olduğu tespit edilirken diğer etkenlerin anlamlı bir etkisi bulunamamıştı. Lean manufacturing is a production model which comes out as a result of the quest of competitiveness of business and making efficient production. The main purpose at lean manufacturing is to avoid wastage. To avoid wastage, zero inventories and zero fault goals adopted As well as continuous improvements, developments, and harmonization studies are performed for existing processes and systems. Lean manufacturing is a method that requires continuous and long term studying. Beside the benefits of this method, there is also many difficulties and potential problems about it. In Turkey, lean manufacturing system was started to be applied in clothing industry as practiced in many other sectors because of over the years, it is showed a decrease in the number of models produced. Consequently, some companies that have high volume production are still continued to use the mass production system. In addition, there is a majority of product units which use the same mass product system but the number of pieces that they are produced ıs quite low. The companies that are involved in this group are firms that lie between the other two examples.In this PhD thesis project, those three production methods mentioned above are compared according to their performances. 6 companies were selected from each product groups. Data were collected totally from 18 businesses for 7 months. Using these collected data 4 inputs and 1 output variables are used for DEA and firms were compared according to their production system performance. As a result of the investigation with DEA, according to the technical efficiency scores some successful examples of mass production system can been seen but, according to scale efficiency results modular production system is seen to be more successful. According to over input costs, modular production system is in the best condition. Examination of influencing factors with Tobit analysis method, type of production, energy, machine and area have been found directly affect the performance of firms, the other factors have no effect. 134

Giyim üreticileri artan taleplerle başa çıkmak için üretim süreci ile ilgili bazı konularda çalışmalar yapmaktadır. En önemli konular; küçük adetleri, ürün ve malzeme çeşitliliği bulunan siparişler için dikim parametrelerini ayarlamak ve üretim maliyetlerini düşürmektir. Değişen maliyetlerin (malzeme, işçilik) yanı sıra enerji maliyetleri de herhangi bir konfeksiyon ürününün fiyatı belirlenirken, üretim maliyetlerinin hesaplanmasında önemli faktörlerden biridir. Konfeksiyon sektöründe toplam üretim maliyetlerinin % 10-15'ini enerji maliyetlerinin oluşturduğu bilinmektedir. Ancak, enerji tüketimi şimdiye kadar konfeksiyon üretim süreçlerinin analizi ve optimizasyonunda ihmal edilmiştir.Bu çalışmada verimlilik, dikim parametreleri, enerji maliyetleri ve bu konuların birbirleriyle bağlantıları incelenmiştir. Makine performansının çalışma kapsamında geliştirilen bir sistemle ölçülmesi ve kaydedilmesi amaçlanmıştır. Çalışma kapsamında farklı dikim parametreleri kullanılarak dikim uygulamaları yapılmış ve bu sırada elektriksel makine performansı ölçümleri gerçekleştirilmiştir. Bunun yanı sıra farklı motor ve motor-makine bağlantılarına sahip çift baskı dikişi makinelerinde enerji tüketim değerleri ölçülmüştür. Ayrıca bu ölçümler veri kaydeden bir sistemle bilgisayara aktarılarak kayıt altına alınmış ve bu performans değerleri istatistiksel olarak değerlendirilmiştir. Anahtar kelimeler: Dikim parametreleri, enerji tüketimi, verimlilik, performans, dikiş makineleri. Clothing manufacturers emphasize some headings about production process, to cope with the increasing exigencies precisely. The most important headings are; making parameter settings on sewing process for individual production orders with smaller quantities, product and materials variety and decreasing the production costs. Energy consumption is an important field of optimization, as, besides varying costs (material, labor), the costs of energy are one of the key factors in calculating manufacturing costs, thus determining the price of any article of clothing. It is well known that energy costs constitute some 10-15 percent of the overall manufacturing costs in garment industry.In this study, productivity, sewing parameters, energy costs and interconnection of these issues are examined. The aim of this study is, to measure and record of the performance of the machine with a designed measurement and recording system. Different sewing applications are carried out by using different sewing parameters and electrical machine performance measurements carried out in this order. In addition, the energy consumption values were measured on lock stitch sewing machines with different electric motors and motor-machine connections. Additionally, these measurements were taken and recorded in computer by a system that saves data and these performance values were statistically evaluated.Keywords: Sewing parameters, energy consumption, efficiency, performance, sewing machines. 91

Kompresyon ürünleri arasında önemli bir yere sahip olan kompresyon çorapları; toplardamar kan dolaşım sistemindeki kan akışını düzenlemek amacıyla geliştirilmiştir. Günümüzde ise bu amacın yanı sıra kasların desteklenmesi ve ödemlerin engellenmesi gibi birçok amaçla kullanılmaktadır. Özellikle toplardamar düzensizlikleri sonucu bacaklarda oluşan hastalıklarda, ameliyat yöntemine alternatif oluşturan tıbbi ürünlerdir. Medikal amaçlı kompresyon çoraplarının basınç özellikleri üretim parametreleri ile doğrudan ilişkilidir. Kullanım koşullarına ve amacına bağlı olarak bu ürünlerin sahip oldukları basınç değerleri, en önemli fiziksel özelliklerindendir ve başarılı bir tedavi, doğru basınç profilinin uygulanmasıyla sağlanır.Bu çalışmada, kompresyon çoraplarının basınç özelliklerini etkileyen üretim parametrelerinin incelenmesi ve bu parametrelerle basınç değerleri arasında istatistiksel analiz yöntemleri kullanılarak matematiksel bir bağıntı geliştirilmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla; makine sıklık ayarı, elastan ipliği besleme gerginliği ve elastan iplik numarası gibi önemli üretim parametrelerinin değişik kombinasyonları ile farklı tipte kompresyon çorap numuneleri üretilmiştir. Elde edilen numunelerin basınç özellikleri yanı sıra esneklik, ilmek yoğunluğu, kalınlık ve hava geçirgenliği gibi bazı fiziksel özellikleri de test edilmiştir. Sonuçlar istatistiksel yöntemlerle değerlendirilerek, kompresyon çoraplarının kullanım ve performans özellikleriyle üretim parametreleri arasındaki ilişki belirlenmiş; basınç değerlerinin üretim öncesinde tahminlenmesini mümkün kılan ve üretim parametreleriyle basınç değerleri arasındaki bağıntıyı açıklayan matematiksel bir denklem elde edilmiştir.Anahtar sözcükler: kompresyon tedavisi, kompresyon (varis) çorapları, basınç özellikleri, basınç profili. Compression stockings, which constitute one of the most important groups of compression garments, are engineered to regulate blood flow in venous system. In addition to this, these products are used in many medical fields such as supporting muscles and preventing oedema. Compression stockings are an alternative to surgery, especially diseases caused by venous system disorder. Pressure properties of medical compression stockings are directly related to production parameters. Pressure values of these stockings are one of the most important physical characteristics depending upon area and purpose of utilization and a successful treatment can be obtained by using the right pressure profile. The aim of this study is to investigate the production parameters which affect pressure characteristics of compression stockings and to build a mathematical equation between these parameters and pressure values by using statistical analysis methods. For this purpose, various compression stocking samples were knitted by different production parameters such as tightness, elastane yarn feeding tension and elastane yarn count. Then, pressure and other physical properties (elasticity, stitch density, thickness and air permeability) of these stockings were tested. These results were evaluated by using statistical methods and the relationship between performance properties of the stockings and production parameters was determined. Consequently, a mathematical equation, which explains the correlation between production parameters and pressure values, was obtained. This equation can be applied for predicting pressure values before production.Keywords: compression therapy, compression stockings, pressure characteristics, pressure profile 97

Yapılan bu tez çalışmasında, toksik kimyasalların kullanılmadığı, su ve enerji tasarrufu sağlayan ?Yeşil Sentez? yöntemi ile elde edilen gümüş nanopartiküller pamuklu kumaşlara uygulanmış ve antimikrobiyal özellikleri incelenmiştir. Bu amaçla, birinci yöntemde Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Fen Fakültesi, Kimya Bölümü, Biyokimya ve Biyomalzemeler laboratuvarında sentezlenen gümüş nanopartiküller değişik koşullarda pamuklu kumaşlara uygulanmıştır. İkinci yöntemde yine ?Yeşil Sentez? yöntemiyle karboksimetilselüloz/fumarik asit hidrojeli içersinde sentezlenen gümüş nanopartiküller ve sentezlenen hidrojel ilk defa pamuklu kumaşlara uygulanmış ve antimikrobiyal özellikleri incelenmiştir. Gümüş nanopartiküller UV-vis spektrofotometre (UV-vis), Transmisyon Elektron Mikroskobu (TEM), Dinamik ışık saçılım spektrometresi (DLS) ve Atomik kuvvet mikroskobu (AFM) kullanılarak incelenmiştir. Antimikrobiyal işlem gören kumaşların özellikleri Fourier Transform Infrared Spektroskopisi (FTIR-ATR), Termogravimetrik Analiz (TGA), X-ray difraksiyonu (XRD) ve Taramalı Elektron Mikroskobu (SEM) kullanılarak karakterize edilmiştir. İşlemsiz ve işlem gören kumaşların antibakteriyel aktiviteleri AATCC-100 standardına göre test edilmiştir. Gümüş nanopartiküller uygulanmış pamuklu kumaşların on yıkamaya kadar antibakteriyel etkinliklerini koruduğu görülmüştür. SEM fotoğrafları partiküllerin yüzeyde düzgün dağıldığını göstermiştir. In this research thesis, silver nanoparticles which were synthesized by ?Green Synthesis? method in which toxic chemicals were not used, water and energy can be saved were applied to cotton fabrics and antimicrobial properties were investigated. For this aim in the first method, silver nanoparticles were synthesized in Muğla Sıtkı Koçman University, Science Faculty, Chemistry Department, Biochemistry and Biomaterials laboratory and were applied to cotton fabrics in different conditions. In the second method, the silver nanoparticles were synthesized by a ?Green Synthesis? method in sodium carboxymethylcellulose and fumaric acid based crosslinked hydrogel and applied to cotton fabrics for the first time. The silver nanoparticles were examined by using UV-vis Spectrophotometry (UV-vis), Transmission Electron Microscopy (TEM), Dynamic Light Scattering Spectrophotometry (DLS) and Atomic Force Microscopy (AFM). The properties of the antimicrobial fabrics were investigated by using Fourier Transform Infrared Spectroscopy (FTIR-ATR), Thermogravimetric analyze (TGA), X-ray Diffraction(XRD) and Scanning Electron Microscopy (SEM). The antibacterial activities of the untreated and treated fabrics were tested according to AATCC-100 standard. By the application of silver nanoparticles, the cotton fabrics retained their antibacterial activities until ten washing cycles. SEM micrographs showed that the particles were distributed properly on the surface of the fabrics. 200

İplik üreticilerinin en büyük sorunlarından biri kalitenin sürekli olarak takip edilememesidir. Kalitenin sürekli online olarak izlenmesi ve takip edilmesine olanak sağlayan uzman sistemler kullanıcıya çeşitli kalite verileri hakkında sürekli bilgi sağlamaktadır. İplikhanelerde, her aşamada kullanılan uzman sistemler sayesinde işletmelerdeki üretim detaylı olarak gözlemlenebilmektedir. İplikhanenin durumuna veya üretim kalitesi gibi önemli bilgilere doğrudan ekranlardan veya bilgi panellerinden ulaşılabilmektedir. İplikhanelerde, her aşamada sürekli olarak elde edilebilen veriler sayesinde bilgi akışı optimize edilebilmekte ve sorunlara daha hızlı müdahale edilebilmektedir.Bu tezde iplik üretiminde en önemli unsur olan kalitenin, otomatik olarak izlenebilir hale gelmesi için kullanılan sistemlerin tanıtılması, bu sistemlerin işletme içi kullanım performanslarının belirlenmesi ve sistemlerin kullanılıp kullanılmaması durumlarında oluşacak sonuçların karşılaştırılması amaçlanmıştır. Elde edilecek sonuçlar iplik üreticilerine referans olacaktır.Anahtar sözcükler: Kısa lif iplikçiliği, uzman sistem, iğ izleme sistemi, online kalite kontrol. One of the biggest problem of yarn producer is that quality can't be followed continuously. The expert systems enable to online monitoring and follow quality, and it also provides to user about various quality data continuously. Thanks to expert systems that are used at every stage in spinning mill, production in spinning mill can be observed in detail. Important information such as status of spinning mill or production quality is accessible directly from screens or information panels. Thanks to data that can be got continuously at every stage in sppinning mill, the information flow can be optimized and grasp the nettle more faster.With this thesis introducing the systems that are used for online monitoring of quality which is the most important factor of yarn production, determining online performance of these systems within spinning mill, and comparison of the results occured when these systems are used or not used are targeted. The results will be a reference for the yarn producers.Keywords: Staple spinning, expert system, spindle monitoring system, online quality control. 172

Günümüz yeniliklere açık ve dinamik bir yapıya sahip olan hazır giyim sektöründe rekabetçi bir şekilde perakende marka sayısı gittikçe artmaktadır. Markalar; sürdürebilirliklerini sağlamak için farklılaşmaya yönelerek, güçlü stratejiler ile ilerlemek durumunda kalmaktadır. Seri üretimin büyük ölçüde tükenmesi, moda sezonlarının artması ile birlikte hazır giyim sektörü yapısal bir değişime girmiştir. Müşteri istekleri değişmiştir. Bu durum, perakende markaları moda akımlarına daha hızlı cevap verebilecek esnek üretim sistemlerini uygulamaya itmiştir. Burada, hızlı moda bir marka stratejisi olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu tez çalışmasının amacı, Dünyada ve Türkiye'de hazır giyim üretimi ve pazarlamasında hızlı modanın etkilerinin tespit edilmesi, markaların perakende yönetim yapılarında uyguladıkları farklılaşma ve değişimlerin incelenmesidir. Tez çalışması kapsamında hızlı moda ve perakendeciliğin gelişimi, etkileri ve özellikleri incelenmiştir. Bu doğrultuda Türkiye'de hızlı moda stratejisini perakende yönetiminde uygulayan belli başlı dört marka seçilerek analiz edilmiştir. Hızlı moda kavramı doğru bir şekilde anlaşılmalıdır. Bir yönetim stratejisi olarak değerlendirilmesi gereken hızlı moda, perakende markanın başta üretim ve pazarlama olmak üzere, tüm iş yönetim süreçlerinde uygulama alanı bulmalıdır.

Sahip olduğu ihracat potansiyeli, sağladığı istihdam ve gelir açısından Türkiye ekonomisinde önemli bir yere sahip olan hazır giyim sektörü yeniden yapılanma sürecinden geçmektedir. Bu yapılanma süreci içerisinde süreçlerin doğru ve etkin olarak yönetilebilmesi etkinlik, verimlilik, hız ve esneklik açısından oldukça önemlidir. İşletmeler müşteri istek ve beklentilerini tam olarak karşılayabilmek ve müşteri portföylerini zenginleştirebilmek için tedarik zincirlerini ve bu zincirdeki tüm akışları etkin olarak yönetmek zorundadırlar. Bu noktada bilgilerin ve bilgi akışlarının etkin bir biçimde kullanılmasına katkı sağlayan bilgi yönetimi tedarik zinciri yönetimini etkileyen en önemli olgulardan birisi olarak işletmelerin karşısına çıkmaktadır.Bu tez çalışmasının amacı; hazır giyim sektöründe bilgi yönetiminin tedarik zinciri yönetimine etkisinin tespit edilmesidir. Türkiye'nin ilk 500 büyük sanayi kuruluşu içerisinde bulunan hazır giyim işletmelerine yapılan anket sonucunda elde edilen veriler analitik ağ süreci ile değerlendirilmiştir. Araştırma sonucuna göre etkin kullanılan bilgi yönetimi unsurları hazır giyim tedarik zincirinin performansı üzerinde olumlu etkiye sahiptir. Hazır giyim firmaları için en önemli bilgi yönetimi kriteri ise bilgi yaratmaktır. The clothing sector, which has a significant place in Turkish economy due to its export potential, procurement of income and employment, passes throughout a restructuring process. The true and effective management of the steps during this restructuring process is very important in terms of efficiency, productivity, speed and flexibility. Enterprises have to manage their supply chains and all of their flows effectively in order to be able to meet the desires and expectations of the customers and to enrich their customer portfolio. At this point, the knowledge management which contributes to the effective usage of knowledge and knowledge flows has been represented as a valuable parameter affecting the supply chain management for the enterprises.The thesis study aims to present the effects of knowledge management on supply chain management in clothing sector. The data are obtained from the survey, which has been conducted to the clothing enterprises that are listed at the 500 biggest industry enterprises of Turkey. Then these data are evaluated by analytic network process. According to the research results, effective knowledge management elements have positive effects on the performance of clothing supply chain. Also, knowledge creation is the most significant criterion for clothing enterprises. 145

Bu çalışmada, yüzey aktif madde (hekzadesiltrimetilamonyum bromür) ilemodifiye edilmiş bentonit üzerine Reaktif Red 141 (RR 141) boyarmaddesininadsorpsiyonu incelenmiştir. Adsorpsiyonun boyarmadde konsantrasyonu, sıcaklık,işlem süresi ve adsorban dozu ile değişimi incelenmiştir.Yalancı-birinci ve yalancı-ikinci derece kinetik modelleri deneysel verilereuygulanarak hız sabitleri hesaplanmıştır. Buna göre RR 141 boyarmaddesininadsorpsiyonunun yalancı-ikinci derece kinetik modele uyduğu kanısına varılmıştır.Langmuir, Freundlich ve Sips adsorpsiyon modelleri denge izotermleriniaçıklayabilmek amacıyla deneysel verilere uygulanmış ve izoterm sabitleribelirlenmiştir. Nanokilin boyarmadde adsorpsiyonunun Langmuir modelineuyduğu bulunmuştur. In this research, the adsorption of Reactive Red 141 (RR 141) ontosurfactant (hexadecyltrimethylammonium bromide, HDTMAB)-modifiedbentonite was investigated. The adsorption was examined by varying theparameters includig dye concentraton, temperature, contact time and adsorbentdosage.The pseudo-first order and pseudo-second order kinetic models were appliedto experimental data and the rate constants were evaluated. According to this, theadsorption of RR 141 dynamic data fit well with the pseudo-second order kineticmodel.The Langmuir, Freundlich and Sips models were applied to experimentaldata to describe the equilibrium isotherms and the isotherms constants were thendetermined. The adsorption of dye onto nanoclay was agreed very well withLangmuir adsorption model. 93

Dünyadaki plastik tüketiminin büyük bir kısmını oluşturan PET malzemelerin yaklaşık %30'u şişe üretiminde kullanılmaktadır. Son yıllarda hayata geçirilen çevre programlarıyla PET şişe toplanma oranları her geçen gün artmaktadır. Ancak bu artışın devamı için geri dönüştürülmüş PET polimerin kullanımının yaygınlaştırılması gerekmektedir. Yapısal viskozite sorunu nedeniyle tekrar PET şişe üretiminde kullanılamayan geri dönüşüm PET polimer için en uygun alan olarak, dünyada üretilen PET polimerin %60'ını polyester filament ve ştapel üretiminde kullanan tekstil sektörü görülmektedir.Bu tez çalışmasında %100r-PET liflerin ve bunların pamuk ve polyester karışımlarından iplik ve kumaşlar üretilmiş, üretilen mamullerin özellikleri karşılaştırmalı olarak incelenmiştir.r-PET lif ve karışımlarının tekstil giyim endüstrisinde kullanılabilirliği araştırılmıştır. Most of the plastics material consumption in the world is based PET materials and %30 of this consumption are used in plastic PET bottle production. In recent years, with new environmental programs being implemented, PET plastic bottle collection increases. But for stabilizing this increase there must be generalization in PET polymer recycling. The most suitable usage area for recycled PET polymer which can not be used in PET plastic bottle production again, because of their intrinsic viscosity problem, seems to be textile industry as producing recycled PES filament and staple textile fibers.In this thesis project, fabrics were produced by using 100%r-PET fibers and their blends with cotton and conventional poliester fibers. These produced materials were investigated comperatively by their significative properties.After all, availibility of r-PET fibers for textile manufacturing industry have been examined. 119

Tekstil endüstrisindeki gelişmelerle birlikte, değişen insan gereksinimlerine cevap verebilmek amacıyla klasik tekstil ürünlerin yerini birden fazla ihtiyacı aynı anda karşılayabilen fonksiyonel ürünler almıştır. Bu nedenle, bir öz ve manto bileşeninden meydana gelen özlü ipliklerin kullanımı da giderek yaygınlaşmaktadır. Özlü iplik üretiminde, öze elastik filament iplik beslendiğinde bu tür özlü ipliklere ?elastik özlü iplikler?, normal bir filament iplik veya kesikli liflerden oluşmuş bir iplik beslendiğinde bu tür ipliklere ?sert özlü iplikler? adı verilmektedir. Tez konusunu da oluşturan sert özlü ipliklerde, öz bileşeni özlü ipliğe; daha yüksek kopma mukavemeti, buruşmama, kolay bakım ve iyi boyut stabilitesi gibi fonksiyonel özellikler kazandırırken, elastik özlü ipliklerde de öz bileşeni özlü ipliğe; buruşmama, kolay bakım, yüksek esneme ve eski haline geri dönme gibi özellikler kazandırmaktadır. Manto kısmı ise her iki tür özlü iplikte, geleneksel görünüm, tutum ve konfor özelliklerini yerine getirmektedir. Bu tez çalışmasının amacı; ring eğirme sistemiyle üretilen sert özlü ipliklerde, büküm katsayısı, final iplik numarası, özdeki filament inceliği, özü oluşturan filament ipliklerde filaman sayısı ve filament ipliğin düz veya tekstüre olmasının, özlü iplik özellikleri üzerindeki etkisini incelemektir. Üretilen özlü ipliklerin bazı fiziksel özellikleri test edilmiştir. Elde edilen sonuçlar, SPSS istatistik programı yardımıyla analiz edilip değerlendirilmiştir. By developments in textile industry, functional products which are using for different purposes have became more important than conventional textile products. Therefore, consumption of core yarns consist of a core and a sheath component, is growing up day by day. In production of core yarns, if elastic filament yarn is used as core component, this core yarn is named ?elastic core yarn?, if conventional filament yarn or staple yarn are used as core component, this yarn is named ?rigid core yarn?. In this thesis study, rigid core yarns were used. In rigid core yarns, core component permits to advantages like high strength to break, wrinkle resistance, easy care and good dimension stability. In elastic core yarns, core component permits to advantages like wrinkle resistance, easy care and high elasticity. Sheath component is used for conventional appearance, touch and comfort. The purpose of this study is to find out the effects of the factors such as twist factor, final yarn count, filament count -number and filament raw material(flat or texture) on properties of core yarns that were produced by ring spinning system. By measuring some physical properties of these yarns, the results from these test were analyzed and evaluated by SPSS statistic programme. 153

Bu tez çalışmasında; konvansiyonel alkali işlemlere alternatif olarak çevre dostu yeni yüzey modifikasyon yöntemlerinin poliester kumaşlardaki hidrofob yapısının iyileştirilmesi üzerine etkileri incelenmiştir.Tek veya kombinasyon olarak uygulanan enzimatik ve atmosferik plazma işlemlerinin poliester kumaşlara etkileri yüzey modifikasyonu bakımından incelenmiştir. Enzimatik işlemlerde lipaz ve kütinaz enzimleri kullanılırken, plazma işlemleri için laboratuar tipi glow deşarj atmosferik plazma cihazı kullanılmıştır.İşlem gören poliester kumaşlar ıslanabilirlik, nem iletim özellikleri ve yüzey morfolojisi açısından değerlendirilmiştir. Elde edilen sonuçlar işlemsiz ve alkali işlem gören poliester kumaşlar ile karşılaştırılmıştır.Enzimatik ve atmosferik plazma işlemi gören poliester kumaşların ıslanabilirlik ve nem iletim özelliklerinde belirgin iyileşmeler gözlenmiştir. Enzimatik işlem gören poliester kumaşlar ıslanabilirlik ve nem iletim özellikleri açısından; plazma işleminden daha iyi, alkali işleme yakın sonuçlar vermiştir. En iyi sonuçlar ise; önce atmosferik plazma ardından enzimatik işlemlerin uygulandığı poliester kumaşlarda elde edilmiştir. In this thesis; as an alternative to conventional alkaline treatment the effect of eco-friendly new surface modification methods on improvement in hydrophobic structure of polyester fabrics has been investigated.The effects of individual or combined application of enzyme and atmospheric plasma treatments to polyester fabrics were examined in terms of surface modification. Lipase and cutinase enzymes were used in enzymatic incubations while laboratory type glow discharge atmospheric plasma was utilized for plasma applications.The treated polyester fabrics were evaluated in terms of wettability, moisture management properties and surface morphology. Obtained results were compared with untreated and alkaline treated polyester fabrics.Significant improvements were observed in wettability and moisture management properties of enzyme and atmospheric plasma treated polyester fabrics. Enzyme treated polyester fabrics gave better than plasma treatments and similar results to alkaline treatments results in terms of wettability and moisture management properties. The best results were obtained in polyester fabrics that were treated with first atmospheric plasma and than enzyme. 100

Karışım iplikleri, kendisini oluşturan liflerin özelliklerinin kombine edilmesi amacıyla üretilirler. Bu iplikler, fiziksel özellikleri açısından genellikle bünyesindeki liflerin özelliklerinin arasında değerlere sahiptirler.Bu tezde; tutum ve görünüm özellikleri açıcından üstün özelliklere sahip olan ipek lifleriyle; tekstilde, doğal lif olarak en yaygın kullanım alanına sahip olan pamuk liflerinin karışımlarından iplikler elde edilmiştir. Üretilen ipliklerin fiziksel özellikleri incelenmiş ve iplik kalitesine büyük etkileri olan bu özellikler karşılaştırmalı olarak değerlendirilmeye çalışılmıştır. Blended yarns are produced for combining the properties of the fibers which yarn includes. The physical properties of these yarns stand in between the properties of the fibers in the yarn.In this thesis, silk fiber which has extraordinary aspect and handling properties are blended with cotton fibers which is the most common used natural fiber in the textile industry. Physical properties of produced blended yarns which have big influence on the yarn quality are investigated and comperatively evaluated afterwards. 97

Geçmişten günümüze hızla gelişen moda akımları, denim kumaş ve bunlardan imal edilen denim ürünleri son zamanların en popüler tekstil ürünleri haline getirmiştir. Gerek giyim konforu, gerekse kişiye kendini özel hissettirme duygusunu yansıtabilmesi sayesinde denim ürünler günümüzde hala popülerliğini sürdürmektedir. Bunların dışında, denim ürünlerin popülerliğini elde etmedeki faktörlerin oluşmasını sağlayan en önemli etmen, denim ürünlere son görüntüsünü kazandıran denim yıkama işlemleridir. Bu işlemler sayesinde denim ürünlere az ya da çok kullanılmış görüntüsü efektleri kazandırılabilmekte, ayrıca bu efektler, çok çeşitli dikim modelleriyle kombine edilerek son görüntü ile kişilerin albenisi artırılabilmektedir. Bu nedenle denim yıkama işlemleri günümüzde git gide önem kazanmakta ve günden güne yeni yıkama işlemlerinin ortaya çıkmasıyla birlikte geleceğin moda akımları içinde liderliğini koruyabilme statüsüne erişmektedir.Tez çalışmasının ana hedefi, denim ürünlere son görüntüsünü kazandıran denim yıkama işlemlerinin ayrıntılı incelenmesi, yıkama işlemleri öncesinde ortaya çıkabilecek sorunların engellenmesini sağlayacak önlemlerin alınması ve bu işlemler sırasında ortaya çıkabilen sorunların çözümlerinin sağlanmasıdır.Anahtar sözcükler: Denim, efekt, yıkama, renk, hata In the global market, garments made of denim fabrics have become the most popular textile goods in recent years. Denim garments are currently the most popular textile goods by their some characteristics such as comfort of clothing, making people feel wearing ?unique? garments etc. The most important parameter that provides denim garments to be gained these characteristics is denim laundry (washing) processes. Washing of denim garments gives the final look of the concept. These concepts could be ?worn? look, ?dry? look, ?destroyed? look etc. In addition, garments styles could be combined with the washing concept of the denim garments so that the attraction of the garments could be raised up.The main aim of this study is to investigate the denim laundry processes in details which give the final look of the garment, prevent the washing problems before occurring and solve the problems during washing of denim garments.Key words: Denim, effect, laundry, color, defect. 333

Günümüzde giderek önemi artan iş sağlığı ve güvenliği konusunda, yükselen standartlar ile birlikte kişisel koruyucu donanımların kullanımı artmakta ve kişisel koruyucu donanımların performanslarının iyileştirilmesi üzerine çalışmalar sürdürülmektedir. Kişisel koruyucu donanımlar kapsamında yer alan koruyucu kıyafetler ise, teknik tekstillerin bir parçasıdır. Koruyucu teknik tekstiller içerisinde yer alan koruyucu eldivenlerin kullanımı ise gelişen sanayi ile birlikte artış göstermiştir.Bu çalışmada, öncelikle, farklı materyallerden, farklı sıklık ve farklı örgü yapılarında kumaşlar örülmüş, daha sonra eldiven haline getirilmiş ve farklı kaplama maddeleriyle kaplanmıştır. Bunun yanı sıra, piyasadan farklı özelliklerde eldivenler temin edilmiştir. Mekanik risklere karşı koruyucu eldivenlerin performanslarını iyileştirebilmek amacıyla, eldivenlerin boyutsal özellikleri ve EN 388 standardına göre performans özelliklerini olan, yırtılmaya, delinmeye ve aşınmaya karşı dirençleri tespit edilmiştir. Eldivenlerin delinme direncini ölçebilmek amacıyla EN 388 standardına uygun olarak özel bir aparat tasarlanıp, imal edilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre mekanik risklere karşı en uygun eldiven seçimi açısından sonuçlar çıkarılmış ve önerilerde bulunulmuştur. Today, usage amount of personal protective equipments is increasing in industry and also the studies about improvements of personal protective equipments are still going on. Protective clothes which takes place in personal protective equipments, is a part of technical textiles. The use of protective gloves which is in the group of protective technical textiles have been increased by the developments in the industry.In this study, first, fabrics were knitted from different type of materials, in different tightness and in different structures. Then, gloves were produced from these fabrics and were covered by the different types of materials. Besides, the gloves which have different features were provided from the market. In order to improve the performance of gloves against mechanical risks, the dimensional characteristics and the performance characteristics that are tear, puncture, abrasion resistances, were measured. According to these, results about the best performance of the gloves were obtained and suggestions were made. 132

Bu tezde % 100 poliester kumaşa, yeni geliştirilmiş olan maddelerle emdirme ve çektirme yöntemlerine göre güç tutuşurluk bitim işlemlerinin etkileri incelenmiştir. Poliester lifleri günümüzde sentetik lifler içerisinde ülkemizde ve dünyada en çok üretilen sentetik liflerdir.Bu liflerin yapılarının sıkı ve fonksiyonel gruplarının olmaması nedeniyle kimyasal madde aktarımı ile yıkamaya dayanıklı etkilerin elde edilmesi zor olmaktadır. Elde edilen bu maddelerle değişik yöntemlere göre çalışmada, yıkamaya dayanıklılık etkileri incelenmiştir.Ayrıca güç tutuşurluk maddelerinin uygun konsantrasyonları ile güç tutuşurluk ve boyama işlemi kombine edilerek yapılan deneylerin sonuçları incelenmiştir.Anahtar sözcükler: Poliester, güç tutuşurluk, güç tutuşurluk maddeleri, boyama, kombine çalışma. In this thesis, the effects of flame retardancy finishing processes of 100 % poliester fabric with recently-developed retardants by padding and exhausting methods have been studied. Nowadays, the poliester fibers are the most produced synthetic fibers in our country and in the world.It is difficult to obtain washing durability effects by application of chemical retardants to poliester fibers; because these fibers have strict-structure and don?t have any functional groups. In the studying of these recently-developed flame retardants by different methods, the washing durability effects have been studied.In addition to, the results of the experiments that flame retardancy and dyeing processes have been combined with the appropriate concentrations of flame retardants have been studied.Keywords: Poliester, flame retardancy, flame retardants, dyeing, combined processes 154

Pamuk, dünyada en çok üretilen doğal liftir ve yenilenebilir kaynaklardan elde edilen en önemli tekstil hammaddesidir.Dünyadaki ekilebilir tarım alanlarının yaklaşık %2,5'inde pamuk yetiştirilmektedir. Ancak pamuk tarımının verimli bir biçimde yapılabilmesi, pek çok çeşitte ve yüksek miktarda tarım kimyasalı kullanılmasını gerektirmesinin yanı sıra, aşırı su tüketimine de yol açmaktadır.Selüloz, dünyada en bol miktarda bulunan polisakkarit yapılı bir biyo-polimerdir ve yenilenebilir bir kaynaktır. Çeşitli kimyasal ve mekanik üretim süreçlerinin ardından tekstil endüstrisinin kullanımına uygun lif haline dönüştürülebilmektedir. Bu tip liflere, rejenere selüloz lifleri adı verilmektedir.Bu çalışmada, pamuk ve iki tip rejenere selüloz (viskon ve lyocell) lifinden, üç ayrı büküm katsayısında eğrilmiş ring ipliklerinden, 3 ayrı sıklıkta dokunan bezayağı, dimi 1/3 S, dimi 2/2 S ve panama 2/2 konstrüksiyonlu dokuma kumaşların fiziksel mekanik ve özellikleri, istatistiksel yöntemler kullanılarak, karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Böylelikle, rejenere selüloz liflerinin, pamuğun (Bt pamuk varyeteleri de dahil olmak üzere) yerini alabilecek bir seçenek oluşturup oluşturamayacaklarının irdelenmesi amaçlanmıştır. Cotton is the most produced natural fiber of the world and the most important textile fiber obtained from renewable resources. Approximately 2.5% of the world?s arable land is allotted for cotton farming. But, the achievement of efficient cotton cultivation imposes the implementation of various agricultural chemical agents in extensive amounts, and also necessitates large scale water consumption for field irrigation.Cellulose is basically a polysaccharide and the most abundant bio-polymer on the earth; ergo, a renewable resource. It is possible to obtain fibers from cellulose, after various sequential chemical and mechanical manufacturing processes, which are able to meet the requirements of textile industry. These types of fibers are termed as regenerated cellulose fibers.In this study, the physical and mechanical properties of plain, twill 1/3 S, twill 2/2 S and hopsack 2/2 fabrics which were woven by inserting diverse ring spun yarn wefts (manufactured with three different twist factors out of cotton and two species out of regenerated cellulose viscose i.e., rayon and lyocell staple fibers) were investigated comparatively by implementing statistical methods. It is aimed to examine whether the regenerated cellulose fibers have the intrinsic qualities and the market potential for being able to substitute the cotton fibers (including Bt cotton varieties), as being renewable alternative cellulosic fibers. 185

İplik özelliklerine bağlı olarak, uygun iplik uç birleştirme ayarlarını tespit eden ve bu ayarların iplik uç birleşme bölgesi özelliklerine etkisini detaylı inceleyen çalışmalar oldukça azdır. Özellikle lif özelliklerinin, uç birleştirme özellikleri üzerine etkisi konusundaki çalışmalara rastlanmamaktadır. Bu çalışmada, farklı lif özelliklerinde, farklı numara ve büküm değerlerindeki ipliklerin hava ile uç birleştirme işlemi sonrasında, maksimum mukavemet, uzama ve minimum çap değişiminin sağlanabilmesi için uygun uç birleştirme ayarlarının tespit edilmesine çalışılmıştır. İplik uç birleştirme ayar parametrelerinin; lif ve iplik özelliklerinin, iplik mukavemetine, iplik kopma uzamasına ve iplik görünümüne etkileri ayrıntılı olarak incelenmiştir. Farklı iplik işletmelerinden temin edilen 8 farklı pamuk harmanından 3 farklı numarada (Ne 20, Ne 30 ve Ne 40) ve 3 farklı büküm sabiti (?e 3,8; ?e 4,2 ve ?e 4,6) kullanarak iplikler üretilmiştir. HVI ve AFIS cihazları ile ölçülen lif özellikleri ayrı ayrı değerlendirmeye alınmıştır. Lif özellikleri ile birlikte makine ayar parametrelerinden açma ve üfleme havası, üfleme havası süresi, iplik bükümü ve iplik numarası bağımsız değişken; uç birleştirme işlemi görmüş ipliğin özgül kopma mukavemeti, kopma uzaması, çap değişim değerleri bağımlı değişken seçilerek yapay sinir ağları (YSA) ve response surface yöntemleri (RSM) ile analizler yapılmıştır. Analizlerde Statistica ve Matlab programları kullanılmıştır. Çalışma sonucunda uç birleştirilmiş ipliklerde kopma mukavemeti, kopma uzaması ve çap değişimini tahminleyen yüksek belirleme katsayısına (R2) sahip, istatistiksel açıdan önemli denklemler ve sinir ağ modelleri elde edilmiştir. There are a quite few studies which determine optimum splicing settings and examine thoroughly the effect of these settings on the properties of the spliced yarn zone based on yarn properties. There is a lack of studies especially about the effect of fiber properties on the spliced zone. In this study, in order to obtain maximum tenacity, elongation and minimum diameter variation after splicing of the yarns which have different fiber properties, yarn counts and yarn twists, optimum splicing settings were tried to be determined. The effects of splicing parameters, fiber and yarn properties on the tenacity, elongation and appearance of the spliced yarns were investigated in details. For this reason, yarns from 8 different blends which were supplied from different yarn spinning mills, having three different counts (Ne 20, Ne 30 ve Ne 40) and three different twist coefficients (?e 3,8; ?e 4,2 ve ?e 4,6) were produced. Fiber properties which were measured via using HVI and AFIS fiber testers were evaluated separately. Methods of artificial neural network (ANN) and response surface were used to analyze spliced yarn tenacity, elongation, diameter variation as dependent variable by choosing fiber properties together with the machine settings such as opening air, splicing air and splicing time, yarn twist and yarn count as independent variables. For the analysis, Statistica and Matlab programs were used. As a result of the study, equations and neural network models which predict the tenacity, elongation and diameter variation of the spliced yarns, are statistically important and have high coefficient of multiple determination (R2) were obtained. 245

Bu çalışmada RoCoS kompakt ve klasik ring iplik eğirme sistemlerinde üretilen ipliklerin özellikleri karşılaştırılmıştır. Bu amaçla, karde pamuk, penye pamuk, modal, tencel ve polyester liflerinden üç farklı büküm katsayısına sahip üç farklı numarada kompakt ve ring iplikler üretilmiştir. Karde kompakt ve penye ring ipliklerinin fiziksel özelliklerini karşılaştırabilmek için tek tip pamuk kullanılmıştır.Kompakt iplikler, ring ipliklerden daha düşük tüylülük ve daha yüksek kopma mukavemeti değerlerine sahiptir. Bununla birlikte, karde, penye ve viskon kompakt ipliklerden örülen kumaşlar, ring ipliklerden örülen kumaşlardan daha iyi boncuklanma derecesi ve patlama mukavemeti değerlerine sahiptir.Kompakt iplik eğirme sisteminin iplik özellikleri üzerindeki etkisi hammadde cinsine göre değişmektedir. Karde pamuk, penye pamuk ve viskon liflerinden üretilen kompakt ipliklerinin fiziksel özelliklerindeki iyileşmeler, çalışmada incelenen diğer hammaddelere kıyasla önemli derecede fazladırÇalışmada son olarak, Rieter K44 ve RoCoS kompakt iplik eğirme sistemleri karşılaştırılmıştır. Rieter K44 kompakt iplik eğirme sisteminde üretilen iplikler, RoCoS kompakt iplik eğirme sisteminde üretilen ipliklerden daha düşük tüylülük ve daha yüksek mukavemet özelliklerine sahiptir.Anahtar Kelimeler: RoCoS kompakt eğirme, tüylülük, mukavemet, boncuklanma, patlama mukavemeti, pamuk, viskon, tencel, modal, polyester. This study is a comparative study of the physical properties of RoCoS compact and conventional spun yarns. For this aim, carded cotton, combed cotton, modal, polyester, tencel and viscose compact and conventional spun yarns were produced at three yarn counts having three twist levels. In order to compare the physical properties of compact spun carded and conventional spun combed cotton yarns one type of cotton raw material was used in the spinning.Compact spun yarns have less hairiness and higher strength values than conventional spun ring yarns. In addition, compact spun carded cotton yarns have similar tensile properties, less hairiness however higher evenness and imperfection values than conventional spun combed cotton yarns. The fabrics knitted from carded, combed and viscose compact yarns have better pilling value and higher tensile strength than, the fabrics knitted from conventional yarns.The influence of RoCoS compact spinning system on yarn properties changes according to raw material type. The improvements in compact yarns physical properties spun with carded cotton, combed cotton and viscose fibers have significantly more advantages than other raw materials observed in this study.Finally, we compared the Rieter K44 and RoCoS compact spinning systems in the study. Yarns produced with Rieter K44 compact spinning system have less hairiness and higher strength properties than yarns produced with RoCoS compact spinning system.Keywords: RoCoS compact spinning, hairiness, strength, pilling, tensile strength, cotton, viscose, tencel, modal, polyester. 257

İklim değişikliği ve çevre kirliliği dünyadaki yaşamı sonlandırabilecek en önemli faktörlerdir. Bugün artık dünya vatandaşları bu endişe verici gelişmelerin sonuçlarının farkındadırlar. Bu değişimin daha kötüye gitmesini önlemenin tek yolunun; su ve enerji tüketimlerinin azaltılması, karbon dioksit emisyonlarının düşürülmesi, atığın geri kazanılması ve son olarak da arıtılması olduğu ortak kanıdır.Bu gelişmelerin ışığı altında, tekstil endüstrisinin ve özellikle tekstil terbiyesinin üretim tekniklerini yeniden düzenlemesi gereklidir. Bundan dolayı, yeni ekolojik kimyasallar ve metotlar araştırılmalı ve tekstil terbiye işlemlerine adapte edilmelidir. Bu çalışmada yeni çevre dostu yöntemlerin ön terbiye prosesleri olarak uygulanabilirliklerinin araştırılması hedeflenmiştir. Bunun için, enzimatik yöntemler, ultrasonik terbiye yöntemleri ve ultraviole ışığı ve ozon gazı ile terbiye yöntemleri yün ön terbiye yöntemleri olarak incelenmiştir. Yün lifleri için ön terbiye işlemleri büyük önem taşımaktadır çünkü bu lifler doğal liflerdir ve uzaklaştırılması gereken birçok yabancı madde ihtiva etmektedirler. Özellikle sentetik liflerle karşılaştırıldıklarında yün ön terbiyesi daha karmaşık ve yoğundur. Bu sebeplerden dolayı da tez kapsamında yün lifleri incelenmiştir.Bu yeni ekolojik yöntemlerin uygulanabilirliklerini değerlendirmek için işlem görmüş yünün beyazlık dereceleri, hidrofiliteleri, temas açıları, boyanabilirlikleri ve yıkamalar sonrası boyut değişimleri test edilmiştir. Ayrıca bazı örneklerin FTIR, SEM ve toplam nem iletim kapasiteleri de değerlendirilmiştir. Sonuç olarak, enzim, ultrason, ultraviole ve ozonun yün ön terbiyesinde başarılı bir şekilde kullanılabileceği bulunmuştur. Climate change and environmental pollution are the most important factors can be finished the life in the world. Today citizens of the world are conscious of the consequences of these alarming developments. It is a common belief that the only ways to stop this change for the worse is to minimize water and energy consumption, reduce carbon dioxide emissions, recycle the waste and finally refine it.In light of these developments, textile industry also especially textile finishing should rearrange its manufacturing techniques. Owing to this, the novel ecological chemicals and methods should be investigated and adapted to the textile treatment processes. In this study it was aimed to search the applicability of the novel environmentally friendly methods for the pretreatment processes. For this; enzymatic methods, ultrasonic treatment methods and treatments with the use of ultraviolet light and ozone gas was investigated as the pretreatment processes for the wool. Pretreatment is of great importance for wool fibers because these fibers are natural fibers and have a lot of foreign substances which should be removed. Pretreatment of it is complicated and intensive when compared especially with the synthetic fibers. This is why wool was studied within the context of this study.To evaluate the applicability of these novel eco-friendly processes the whiteness degrees, hidrophilities, contact angles, dyeabilities and dimensional stabilities after washings of the treated wool were tested. Moreover, FTIR, SEM and OMMC (overall moisture management capacity) of some samples were evaluated. Finally, it was found that enzymes, ultrasound, ultraviolet and ozone can be used in the pretreatment of the wool successfully. 242

Kumaş boncuklanma problemi ile ilgili pek çok araştırmacı tarafından boncuklanmaya neden olan faktörler ve boncuklanma mekanizmaları üzerine çalışmalar yapılmıştır, fakat problemin değerlendirilmesinde farklı üretim aşamalarındaki değişik faktörlerin karmaşık ilişkisi göz önünde bulundurularak, lif, iplik ve kumaş özelliklerinden yararlanarak boncuklanma özelliğinin tahminlenmesi üzerine çok fazla çalışma yapılmamıştır. Bu çalışmada, farklı pamuk harmanları kullanılarak, farklı iplik numarası ve iplik büküm katsayısında üretilen ipliklerden örülen interlok örme kumaşlarda, kumaşların boncuklanma özelliğinin tahminlenmesini sağlayacak denklemler ve modellerin elde edilmesi hedeflenmiştir. Bu amaçla farklı iplik işletmelerinden temin edilen 7 farklı pamuk harmanından 3 farklı iplik numarasında (Ne 20, Ne 30 ve Ne 40) ve 3 farklı büküm katsayısında (?e=3.2; 3.6 ve 4.0) iplik ve bu ipliklerden her bir tip için 3 farklı sıklıkta interlok örgü yapısında kumaşlar üretilmiştir. Üretilen kumaşların boncuklanma eğilimleri TS EN ISO 12945-2 standardına göre Martindale cihazında test edilmiştir. Boncuklanmış kumaşların değerlendirilmesinde görüntü analizi yöntemi prensibine göre çalışan PillGrade Objektif Boncuklanma Değerlendirme Sistemi kullanılarak, kumaşların boncuklanma derecesi, toplam boncuk sayısı, ağırlıklı toplam boncuk sayısı, ortalama boncuk alanı, ortalama boncuk yüksekliği, ortalama hav yüksekliği değerleri tespit edilmiştir. Lif özellikleri iplik üretiminde kullanılan fitillerden ölçüldüğü için, tahminleme analizlerinde, AFIS PRO 2 cihazı ile ölçülen lif özellikleri bağımsız değişken olarak yer almıştır. İplik özelliklerinden iplik düzgünsüzlüğü, iplik büküm sayısı, iplik numarası, iplik tüylülüğü, kumaş özelliklerinden kumaş örtme faktörü değerleri bağımsız değişken olarak; objektif olarak yapılan değerlendirme sonucunda belirlenen boncuklanma özelliklerinin her biri bağımlı değişken seçilerek, Statistica ve Minitab istatistik programları aracılığıyla çok değişkenli doğrusal regresyon ve yapay sinir ağları yöntemleri ile tahminleme analizleri gerçekleştirilmiştir. Çalışma sonucunda boncuklanma derecesi, toplam boncuk sayısı, ağırlıklı ve toplam boncuk sayısı arasındaki fark, boncuk alanı, boncuk yüksekliği ve hav yüksekliği özelliklerinin lif, iplik ve kumaş özellikleri yardımıyla tahminlenmesi sağlayacak denklem ve yapay sinir ağı modelleri elde edilmiştir. Ayrıca kumaş boncuklanma özelliğini üzerinde pamuk harmanı, iplik numarası, iplik büküm sayısı, kumaş sıklığın etkisi çok değişkenli varyans analizi yardımıyla belirlenmiş ve korelasyon analiziyle lif, iplik ve kumaş boncuklanma özellikleri arasındaki ilişki tespit edilmiştir. Many studies on the factors giving rise to pilling and on the pilling mechanisms concerned with pilling problem were carried out by several researchers. However, there is not much study on estimating the pilling characteristics of the fabrics using the fiber, yarn and fabric features and by considering the complex interactions of various factors at different manufacturing process. In this study it is aimed to determine the equations and models for estimating the pilling propensity of the interlock knitted fabrics produced from the yarns in different yarn counts and yarn twist coefficients spun by using different cotton types. For this reason, by using 7 different cotton blends supplied from different spinning mills, yarns in 3 different yarn count (Ne 20, Ne 30 and Ne 40) and in 3 different twist coefficient (?e=3.2, 3.6 and 4.0) were produced. Interlock knitted fabrics was manufactured in 3 different yarn densities from every type of the produced yarns. The pilling tendencies of the fabrics were tested according to TS EN ISO 12945-2 standard by the Martindale device. PillGrade Objective Pilling Grading System working based on the image analysis principle was used for evaluating the pilling properties of the fabrics. By using this system, the pilling grade of the fabrics, total pill number, total weighted pill number, average pill area, average pill height and average fuzz height of the fabrics were measued. As the fiber properties of the roving, used for the production of the yarns were measured, fiber features determined by AFIS PRO 2 device were used as independent variables for the estimation analysis. For the prediction of the pilling properties of the fabrics, by considering the yarn unevenness, yarn twist number, yarn count, yarn hairiness and cover factor as independent variables and each of the pilling features as a dependent variable, artificial neural network and multivariate linear regression methods were performed via Statistica and Minitab statistical programs. As a result of the study, equations and neural network models were derived for the prediction of pilling grade, total pill number, total weighted pill number, average pill area, average pill height and average fuzz height of the fabrics by using fiber, yarn and fabric properties. Moreover, the effects of cotton type, yarn count, yarn twist and fabric density on the pilling related properties of the fabrics were determined by multivariate variance analysis and by correlation analysis, the statistical relation between the fiber, yarn and fabric pilling properties were identified. 315

Sandviç tekstiller özel yapıları sayesinde konvansiyonel tekstil yapıları tarafından karşılanamayacak spesifik özelliklere sahiptirler. Teknolojik açıdan çok yeni olmamalarına rağmen, son yıllarda özel tekstil yapılarına olan talepler, sandviç tekstillere ilgiyi ve dolayısıyla bu alandaki Ar-Ge çalışmalarının sayısını oldukça arttırmıştır. Bu araştırmalar sayesinde farklı uygulama alanlarında kullanılabilecek farklı özelliklere sahip sandviç tekstillerin üretimi mümkün olmaktadır. Atkı ve çözgü örmeciliği yanında dokuma veya dokusuz yüzey teknikleriyle de üretilebilen sandviç tekstiller, farklı materyallerin kullanımına izin vermeleri, esnek bir ürün aralığına ve üç boyutlu yapıya sahip olmaları nedeniyle otomotiv tekstilleri, medikal tekstiller, jeotekstiller, spor giysileri, koruyucu tekstiller ve kompozitler gibi birçok alanda kullanım olanağı bulmaktadır.Bu çalışmada yuvarlak örme makinelerinde sandviç kumaş üretim tekniği ile farklı hammaddelerden, farklı kalınlıklarda ve değişik yapılarda üretilen sandviç kumaşların fiziksel, mekanik ve ısıl konfor özellikleri değerlendirilerek ayrıntılı bir şekilde incelenecektir.Anahtar sözcükler: Sandviç örme kumaş, yuvarlak örme makinesi, ısıl konfor, mekanik ve fiziksel özellikler Thanks to their special construction, spacer fabrics have specific properties which can not be met by conventional textiles. Despite spacer fabrics are not quite new from technologic point of view; demands for special textile structures turn considerations to spacer fabrics in recent years and so the number of Research & Development studies has been increased. These researches make it possible to produce spacer fabrics with different properties which can be used in a wide range of applications. Spacer fabrics which can be produced through weaving or nonwoven technique beside warp knitting and weft knitting processes, can be used for functional applications such as automotive textiles, medical textiles, geotextiles, sportswear, protective textiles and composites cause of the possibility of using a variety of different materials, flexible product range and the three dimensional construction.In this study, physical, mechanical and thermal comfort properties of fabrics which are produced from different raw material, thickness and structures on circular knitting machine by using spacer fabric production method will be investigated rigorously.Keywords: Spacer knitted fabric, circular knitting machine, thermal comfort, mechanical and physical properties 158

Siro iplik eğirme sistemi konvansiyonel ring eğirme sisteminin geliştirilmiş halidir. Çekim bölgesine kılavuzlarla birbirlerinden ayrı tutulan ve eş zamanlı olarak çekimlenen iki fitil girer ve çıkış silindirlerinin ucunda eğirme üçgeni oluşturarak çift katlı iplik yapısını meydana getirir. Fitiller birbirlerinin üzerinden kayarak ve yüzey liflerini kıstırarak çift katlı ipliği meydana getirdiği için oluşan ipliğin yapısı, konvansiyonel tek katlı ve konvansiyonel çift katlı ipliklere göre daha üstün özellikler sergiler.Bu tezde, farklı hammaddeler (%100 polyester, %100 pamuk, %67 polyester - %33 pamuk ve %33 polyester - %67 pamuk), farklı iplik kalınlıklarında (Ne60/2, Ne40/2), farklı büküm katsayılarında (?e = 3.6, ?e = 4.2) ve farklı fitiller arası mesafelerde (5mm, 10mm) Siro yöntemine göre eğrilmişlerdir. Yapılan testler ve analizler sonucunda belirtilen parametrelerin Siro ipliklerin fiziksel özelliklerine ne tür bir etkide bulunduğu değerlendirilmiştir. Sirospun spinning system is a kind of improved conventional ring spinning system. Two strands are transported to the same drafting zone separately by the help of strand guides and they are drafted simultaneously. After the front rollers, two strands converge and twist together to generate the two-folded yarn. When two strands become one, here becomes a convergence point and a convergence angle. During the spinning process, since the threads slide over them selves and trap the surface fibers, Sirospun yarns come out with the superior yarn properties.In this thesis, different raw materials (%100 polyester, %100 cotton, %67 polyester - %33 cotton and %67 cotton - %33 polyester) were spun with different yarn counts (Ne60/2, Ne40/2), twist multipliers(?e = 3.6, ?e = 4.2) and strand spacings (5 mm, 10 mm). As a result of the experiments and the analyses we measured and evaluated the effect of the parameters to the yarn properties of the Sirospun yarns. 97

Uzun yıllardır üretilmekte olan denim kumaşının, terbiye işlemlerini gerçekleştirebilmek için işletmeler farklı yöntemler geliştirmiş ve uzman kişiler yetiştirmiştir. Gizli tutulan bu işlemlerin tekrarlanabilirliğinin düşük olması nedeniyle yapılan hatalar, deneme yoluyla çözülmeye çalışılmış, bir kısmı çözülmüş, bir kısmı ise denim üründe yarattığı zararlar ve sonucunda oluşan mali yük ile işletmeleri zor durumda bırakmıştır. Denim terbiyesinde yapılan işlemler denim üründe bir takım değişimlere neden olmaktadır. Bu değişimlerin işletmelerin istediği sonuçlardan farklı olması işletme için mali zarar oluştururken, işletmelerin istediği sonuçlar denim ürüne zarar verebilmektedir. Tez çalışmasının iki ana hedefi bulunmaktadır. Birincisi, yapılan terbiye işlemlerindeki hataları ve nedenleri tespit etmektir. Bunun için denim kumaş üretimi ve terbiyesi incelenmiştir. İkinci hedef ise denim terbiye işlemlerinin neden olduğu değişimlerin incelenmesi ve müşterilerin istedikleri değişime ulaşabilmek için yapılan işlemlerde oluşabilecek zararların öngörülmesidir. Finishing of denim garments or fabrics, which has been produced for a long time, created new procesess and developed professional people for every enterprice. The process which is kept hidden is not producible generally, so the mistakes made during this process are tried to be solved with experiments; some of them can be solved but some of them can not. So these problems damage to denim garments and the enterprises are up against to cost of this damage and experiments. Processes of denim finishing cause some change on the denim garments. If this changes are different from intended, it would cause damage on loss which can be estimated and compensated with money. On the other hand, the intend of enterprises can damage the denim garments. There are two main aims of this project. The First aim is to determinate the damage and reasons of denim garments. The second aim is to research the changes of denim garments in denim finishing processes and to forecast the damage which may appear when intended exchanges are reached 167

Ekserji analizi, ısıl sistemlerinin analizi, tasarımı ve optimizasyonu için termodinamiğin ikinci yasasıyla birlikte kütle ve enerjinin korunumu prensiplerini kullanan etkin bir yöntemdir. Analiz edilen süreçlerin ve sistemlerin termodinamik bakımdan eksikliklerinin nedenlerini nicel olarak ortaya çıkarıp, değerlendirmek için kullanılmaktadır. Mühendislik uygulamalarında sistemlerin ve süreçlerin ekserji analizleriyle saptanan termodinamik iyileştirme potansiyellerinin yanı sıra ekonomik kıstasların da göz önünde bulundurulması gerekmektedir. Bu nedenle termodinamik ve ekonomi prensiplerini birlikte değerlendiren eksergoekonomik analiz yöntemleri geliştirilmiştir. Özgül Ekserji Maliyeti (SPECO) ve Ekserji-Maliyet-Enerji-Kütle (EXCEM) yöntemleri, en yaygın olarak kullanılan eksergoekonomik analiz yöntemlerindendir.Tekstil terbiye işletmelerinin enerji analizleri üzerine literatürde bir çok çalışma bulunmasına rağmen, ekserji ve eksergoekonomik analiz ve performans değerlendirmesine ilişkin herhangi bir çalışmaya açık literatürde rastlanmamıştır. Bu tez çalışmasının amacı, performans değerlendirmesi, kıyaslama ve iyileştirme amaçları bakımından, tüm sistem ile sistem alt bileşenlerinin değerlendirilmesi için tekstil terbiye işletmelerinde en çok enerji tüketen işlemler olan çektirme yöntemine göre aplikasyon ve kurutma işlemlerinin geniş kapsamlı enerji, ekserji ve eksergoekonomik analizinin yapılmasıdır.Çektirme yöntemine göre aplikasyon işlemlerinin analizinde işlem parametrelerinin özgül ekserji tüketimi ve tahribine olan etkileri incelenmiştir. Ek olarak, pamuklu ve poliester kumaşların terbiye işlemlerine ait bir vaka analizi de gerçekleştirilmiştir. İşlem sıcaklığı, süresi, su giriş sıcaklığı ve flotte oranı özgül ekserji tahribini etkileyen temel parametrelerdir. Kumaşın beraberinde taşıdığı su (carry-over) oranının özgül ekserji tahribine etkisi de ayrıca incelenmiştir. Pamuklu kumaşların terbiyesinde ortaya çıkan toplam özgül ekserji tahribinin % 23 ve % 50'sini, sırasıyla ağartma ve yıkama işlemleri oluştururken, poliester kumaşların terbiyesinde % 32'lik payla boyama adımı en yüksek özgül ekserji tahribini ortaya çıkarmaktadır. Çektirme yöntemine göre terbiye işlemlerinin ekserji verimlerinin proses parametrelerine bağlı olarak % 4,6 ile % 34,8 arasında değiştiği saptanmıştır.Kurutma işlemlerinin analizinde, direkt doğal gaz ısıtmalı (DGIR) ve kızgın yağ ısıtmalı (KYIR) ramözler için genelleştirilmiş kontrol hacimleri oluşturularak ekserjetik ve eksergoekonomik modelleri sunulmuştur. Ramözün ilk kamaralarında, kurutma sabit hız periyodunda olduğundan özgül ekserji tahribi daha düşüktür. Son kamaralara doğru gidildikçe, sırasıyla birinci ve ikinci azalan-hız periyotları gerçekleşmeye başladığından özgül ekserji tahribi giderek artmakta, son kamarada en yüksek değerine ulaşmaktadır.DGIR'de tersinmezlikler bileşen bazında incelendiğinde, en yüksek ekserji tahribi akımının brülörde ortaya çıktığı, bunu karışma kısmının takip ettiği ortaya konmuştur. KYIR'de ise en yüksek ekserji tahribi akımının kızgın yağ kazanında ortaya çıktığı görülmüştür. Isı değiştirici kısmı da toplam ekserji tahribi akımının önemli bir kısmını oluşturan diğer bir bileşendir. DGIR'ün toplam sistem enerji ve ekserji verimi, atık hava nemine bağlı olarak sırasıyla % 27,9 ile % 57,1 ve % 8,5 ile % 17,5 arasında değişmektedir. KYIR'ün toplam sistem enerji ve ekserji verimleri ise, atık hava nemine bağlı olarak, sırasıyla, % 21,6 ile % 43,9 ve % 6,8 ile % 14,0'dır ve DGIR'den daha düşüktür.Kurutma işlemlerinin eksergoeokonomik analizi hem SPECO hem de EXCEM yöntemine göre gerçekleştirilmiştir. Buharlaştırılan suyun ekserji maliyeti DGIR ve KYIR için, sırasıyla, 0,23 US$/GJ ile 0,26 US$/GJ ve 0,25 US$/GJ ile 0,29 US$/GJ arasında değişmektedir. KYIR'de ekserji maliyetleri daha yüksektir.Bu tez çalışması ile, tekstil terbiye süreçlerindeki ekserji kayıpları ve iyileştirme potansiyelleri ile ekserji verimleri ilk kez saptanmış, ekserjetik ve eksergoekonomik modelleme gerçekleştirilmiştir. Exergy analysis is an effective method that uses the second law of thermodynamics as well as the mass and energy conservation for the analysis, design and optimization of thermal systems. It is employed to detect and to evaluate quantitatively the causes of the thermodynamic imperfection of the processes and systems. On the other hand, economic criteria should be also taken into account as well as the thermodynamic improvement potentials determined by exergy analysis for systems and processes in engineering applications. For this purpose various exergoeconomic analysis methods have been developed. Among these Specific Exergy Costing (SPECO) and Exergy-Cost-Energy-Mass (EXCEM) are the most common used methods.Although many studies have been undertaken on the energy analysis of textile finishing mills, no studies have appeared in the open literature to conduct exergy and exergoeconomic analysis and performance evaluation. The main purpose of this thesis are twofold, namely (i) to conduct a comprehensive energy, exergy and exergoeconomic analysis of exhaustion finishing and drying processes of textile finishing mills, in which the highest energy consumption occurs, and (ii) to assess the whole system along with its sub-components for performance evaluation, comparison and elucidating potentials for improvement.In the analysis of exhaustion finishing, the effects of the process parameters on the exergy consumption and destruction rates were addressed. Additionally, a case study for cotton and polyester finishing processes was performed. The process temperature and time, water inlet temperature and liquor ratio were found to be the main parameters affecting exergy destruction rates. The effects of carry-over on exergy destruction rates were also investigated. It was shown that, 23 % and 50 % of total exergy destruction rate occurred due to the bleaching and washing steps for cotton finishing, respectively, while 32 % of total was accounted for the dyeing step of polyester finishing. The exergy efficiency of the finishing processes ranged from 4.6 % to 34.8 % depending on the process variables.While analyzing the drying processes, generalized control volumes of direct gas heated and hot oil heated stenters were created and exergy and exergoeconomic models were presented. In the initial chambers of the stenter, specific exergy destruction rates were lower due to the constant-rate period of drying. At the further chambers, specific exergy destruction rates increased gradually since falling-rate period of the drying realize, and reached the highest values at the last chamber.It was revealed that the highest exergy destruction rate was observed in the combustion chamber of the direct gas heated stenter and the mixing unit was arised to be the second significant sub-component. However, in the hot oil heated stenter, the hot oil boiler is the sub-component with the highest exergy destruction rate. Heat exchanger sub-unit is also of a great importance for the total destruction. The total system energy and exergy efficiency values of the direct gas heated stenter were calculated to vary between 27.9 % to 57.1 % and 8.5 % to 17.5 %, respectively, depending on the exhaust air humidity. Those of the hot oil heated stenters were found to be 21.6 % to 43.9 % and 6.8 to 14.0 %, respectively.Exergoeconomic analyses of drying process were conducted using both SPECO and EXCEM methods. The exergy costs of evaporation was obtained to be 0.23 US$/GJ to 0.26 US$/GJ for the direct gas heated stenter and 0.25 US$/GJ to 0.29 US$/GJ for the hot oil heated stenter. Hot oil heated stenter types caused higher exergy costs as well as higher irreversibilities. 209

Hızla gelişen teknoloji imalat endüstrilerinde yeni yöntemlerin uygulama alanı bulmasını sağlamaktadır. Bu yöntemlerden bir tanesi de ultrasonik enerjinin konfeksiyon sanayiinde kullanılmasıdır.Bu çalışmada, ultrasonik enerji kullanarak çalışan kaynak makinelerinin çalışma prensipleri, oluşturulabilecek kaynak tipleri, kullanım alanları ve sağladıkları avantajlar sırasıyla anlatılacaktır. Farklı kumaş tiplerinde, makinelerde birleştirme işlemini gerçekleştiren yüzey elemanı değiştirildiği takdirde ortaya çıkacak kaynak mukavemet değişiklikleri; birbirleriyle, klasik dikiş yöntemlerinden çift baskı dikişi mukavemetiyle ve kumaş kopma mukavemetiyle karşılaştırılmıştır. Sonuç olarak işlem süresi, kopma dayanımı ve sıvı geçirgenliği bakımından ultrasonik kaynağın avantajlı olduğu görülmektedir. New production methods in manufacturing industries are applied by rapidly developing technology. One of these methods is using ultrasonic energy in apparel industries.In this paper; the working principles of sewing machines that use ultrasonic energy, the sewing styles with this machines, using areas and the advantages of this machines will be mentioned alternately. Different fabric types were joined by using different types of roller surface. Using different rollers will bring out differences in sewing strength. The sewing strengths of different fabrics and different rollers are compared with each others, with (one of clasical methods) lock stitch strengths and with fabric tensile strengths. As a result; ultrasonic welding has more advantages than the other joining methods in maintenances of process time, strength and liquid crossing. 110

Günümüzde Fantazi iplikler, farklı görünümleri ve kullanım özellikleri açısından önemli bir konuma sahiptirler. Kullanılan hammadde, üretim parametreleri (besleme hızı, büküm ve çekim özellikleri), makineye beslenen materyal özellikleri (farklı iplik, fitil veya bantlar) değiştirilmek suretiyle çok farklı özelliklerde fantazi iplikler elde edilebilmektedir. Farklı fantazi ipliklerden üretilmiş kumaşların özelliklerindeki farklılıklar, kullanım özellikleri açısından önem taşımaktadır.Yaşam kalitesinin daha da ön plana çıktığı günümüzde, tüketicilerin de bilinçlenmesiyle birlikte, vücut hareketi konforu ve estetik konforun yanı sıra, giysilerin ısıl özellikleri ve vücut ile etkileşimlerinin de göz önüne bulundurulması gerekliliği doğmuştur. Bu çalışmada, farklı hammaddelerden üretilmiş fantazi ipliklerin, farklı tipteki ve numaradaki varyasyonları için elde edilen kumaşlardaki ısıl konfor özellikleri incelenerek karşılaştırmalı bir analiz yapılmıştır.Anahtar kelimeler: Fantazi iplik, ısıl konfor, ısıl özellikler Recently, fancy yarns became more and more important because of their special aesthetic appeal they impart to fabrics. A fancy yarn is one that differs from the normal construction of single and folded yarns by deliberately produced irregularities in its construction. Fancy yarns can be manufactured by using different production parameters and materials that can change their morphological structure and appearance completely. These differences in the structure also change the fabric properties and usages of them.Currently, comfort properties of textiles become more and more important. Consumers want to use textiles which have improved comfort characteristics.The aim of this thesis is to research thermophysiological comfort properties of fabrics knitted by different yarn types and counts.Keywords: Fancy yarn, novelty yarn, thermophysiological comfort, thermal properties. 106

Bu tezde orta büyüklükte bir konfeksiyon işletmesinde ?kalitenin iyileştirilmesi? çalışmaları yapılmıştır. Bu amaçla ?istatistiksel kalite kontrol yöntemleri? üç aşamada kullanılmıştır. Bunlar girdi kontrolleri, üretim sırasındaki kontroller ve final kontrolleridir.Kaliteyi yükseltmenin yolu, kalitesizliği önlemek olduğu için, malzeme kalitelerinin kontrollerinde ?kabul örneklemesi?, üretimde ??statistiksel proses kontrol yöntemleri? ve bitmiş ürün kontrolünde ?kontrol örneklemesi? kullanılarak, her aşamada kalitenin iyileştirilmesi çalışmaları yapılmıştır. Üretim sırasında, işletmedeki hatalı oranları, II.kalite ürün oranları ve müşteri şikayetleri incelenmiş ve azaltılmaya çalışılmıştır. Bu aşamada 7 ?PK yöntemi kullanılmıştır.Bu yöntemlerle işletmedeki kalite düzeyi, kalite problemleri ve iyileştirmede öncelik verilmesi gereken konular kolaylıkla tespit edilmiştir. Kalitedeki iyileşme sonucu hatalar nedeniyle oluşan maliyetlerin de azaldığı gösterilmiştir. ?şletmedeki kalitenin, rakam ve grafiklerle somut ve görsel hale gelmesiyle takip edilmesinin ve iyileştirilmesinin daha kolay hale geldiği görülmüştür.Anahtar sözcükler: Konfeksiyon, kalite, kalitenin iyileştirilmesi, ?statistiksel kalite kontrol, istatistiksel proses kontrol In this thesis, the quality improvements were studied in a midsized apparel factory. For this purpose, the statistical control methods were used in three stages. These are entry controls, production controls and the final controls.Quality advancing comes with preventing from the poor quality so the quality improvement studies were used in every step like approval sampling in the material quality control, statistical process control (SPC) methods in the production and control sampling in the end production control. During the process, the failure rates in the production unit, the second quality product rates and the customer complaits were observed and tried to decrease. The 7 SPC method was used for this reason.The quality level of the factory, the quality problems and the priorities were easily obtained with these methods. As a result of the quality improvement, the production mistake cost was also decreased. It was determined that by using the numbers and the graphics, the quality in the factory was followed simplier and improved easier.Key words: Apparel, quality, quality improvement, statistical quality control, statistical process control 212

Küresellesen dünyada artan rekabet kosulları ve çevre sorunları tekstilsektörü için yeni arayıs ve anlayısları beraberinde getirmistir. Gelenekseltekstil terbiyesi islemleri yüksek enerji, su ve kimyasal madde tüketimineneden olan, kirlilik yaratan, maliyeti yüksek, çevresel atığa sebep olan veürünün performansını olumsuz yönde etkileyen islemlerdir. Yeni anlayıslardahilinde, günümüzün sıkı ekonomik ve ekolojik taleplerini karsılayacak çokfonksiyonlu, basit ve çevre dostu yöntemlerin gündeme gelistirilmesigerekmektedir. Plazma teknolojisi de bu anlamda önemli bir alternatif halinegelmektedir.Tez çalısmasında; doğal liflerden pamuk ve yün gibi lifleri hava veargon olmak üzere iki farklı atmosferik plazma ortamında isleme tabitutulmus ve yüzeyde meydana gelen modifikasyonlar farklı yöntemlerleincelenmistir.Anahtar Kelimeler: Plazma, atmosferik plazma, hava plazma,argon plazma, yüzey modifikasyonu, pamuk, yün. In the globalizing word, increased competition terms andenvironmental problems bring about new search and mentalities.Conventional textile treatments are high energy and water consumingexpensive processes which cause effluent and also affects the performance ofthe product in an unfavorable way. In the concern of new mentalities newmethods which are multifunctional, easy, environment friendly and providetoday?s strict economic and environmental demands have to be devoloped. Inthis concept plasma technology is is an important alternative for textileindustry.In this thesis, natural fibers like cotton and wool were treated with airand argon atmospheric plasma and surface modifications were investigatedby different methods.Key Words: Plasma, atmospheric plasma, air plasma, argonplasma, surface modification, cotton, wool. 262

Bu arastırmada, cerrahi operasyonlardan sonra hastalarıngiyebileceği uygun model, malzeme ve dikim özelliklerine sahip, giyimkonforu açısından en islevsel gecelik ve tulum giysileri arastırılmıstır.Bu amaçla Antropometri bilimi, Ergonomi bilimi, Giyim konforu,Giyim konforunu etkileyen faktörler, Ergonomi ve AntropometriBilimleri ile Giyim Konforu arasındaki iliski, cerrahi operasyon türleri vehasta giysilerinden beklenen özellikler hakkında genis kapsamlı birarastırma yapılmıstır. Bununla birlikte, cerrahi operasyonlardan sonrahastaların sağlık ve giyim konforu beklentileri ve bu beklentilerikarsılayabilecek giysilerin model, malzeme ve dikim özellikleribelirlenerek hasta giysileri üzerine detaylı giysi analizlerine yerverilmistir. 2 adet bayan geceliği, 2 adet erkek geceliği ayrıca erkek vebayanların giyebileceği 1 adet tulum incelenmistir.Anahtar Sözcükler: Giyim konforu, Ergonomi bilimi,Antropometri bilimi, hasta giysileri. In this study, for after surgical operations, it is researched, thepatient garments ( nightdress and overalls) which has suitable model,material and sewing properties and the best functional in terms ofclothing comfort.With this purpose, an extensive reserach has been investigatedwhich clarifies the features that effects of anthropometry, ergonomicssciences and clothing comfort, the relationship between them, kinds ofsurgical operations and expected characteristics from patient garments.In addition to this, there is also a detailed garment analysis aboutpatient clothes. It is determined patient?s expectations about health andclothing comfort after surgical operations and researched the garments?model, material and sewing features which will meet them. Two differenttypes of women and men nightdresses, one unisex overalls are studied.Keywords: Anthropometry, Ergonomics, Clothing comfort,patient garments. 206

ÖZET CERRAHİ ORTAMDA CERRAHİ PERSONELİN GİYEBİLECEĞİ ÖZEL GİYSİ GELİŞTİRİLMESİ ŞEN, Arzu Yüksek Lisans Tezi, Tekstil Mühendisliği Bölümü Tez Yöneticisi: Doç. Dr. Ziynet Öndoğan Ocak 2005, 110 sayfa Bu çalışmada, cerrahi ortamda görevli cerrahi personelin giyebileceği işlevsel bir giysinin özelliklerini belirlemek amaçlanmıştır. Bu amaçla, cerrahi ortamda cerrahi personel tararından kullanılan tek ve çok kullanımlık cerrahi giysilerin sahip olması gereken hammadde, model ve konfor özellikleri ve bu özelliklerin test edildikleri standartlar hakkında geniş kapsamlı bir araştırma yapılmıştır. Bununla birlikte, İzmir'deki hastahanelerde kullanılan cerrahi giysiler üzerine, ürün geliştirmeye yönelik detaylı bir tasarım analizine yer verilmiştir. Anahtar sözcükler: Cerrahi giysi, cerrahi ortam koşullan, tek kullanımlık, çok kullanımlık, tasarım analizi vıı ABSTRACT DESIGNING A SPECIAL GOWN WEAR ON OPERATING ROOM FOR SURGICAL STAFF ŞEN, Arzu MSc in Textile Eng. Supervisor: Assoc. Prof. Dr. Ziynet Öndoğan January 2005, 110 Pages In this paper, it is aimed to determine the properties of a special gown that is wearable for surgical personel in an operating room. With this aim, a detailed investigation are made on properties include material, model and comfort that is necessary for surgical gown and researched test standards for these properties. In addition, a detailed design analysis related to product improvement are applied on surgical gowns that are used in the hospitals in Izmir. Keywords : Surgery gown, disposable, reusable, design analysis. 113

V ÖZET TEKSTİL YÜZEYLERİNİN VAKUMLA EMME YÖNTEMİYLE ON KURUTMASININ OPTİMİZASYONU ÇAY, Ahmet Yüksek Lisans Tezi, Tekstil Mühendisliği Bölümü Tez Yöneticisi: Prof. Dr. Işık TARAKÇIOĞLU Ocak 2005, 87 sayfa Kurutma işlemi tekstil terbiye işletmelerinde en çok enerji tüketilen işlemlerden birisidir ve enerji-yoğun bir işlem olan kurutmaların bilinçli bir şekilde yapılması, enerji tüketimini önemli ölçüde azaltabilmektedir. Bu nedenle, ısı ile kurutmaya başlamadan önce, kumaştaki suyun mümkün derece büyük bir kısmının ucuz mekaniksel kuvvetlerle uzaklaştırılması, kurutmada kullanılan enerji miktarını düşürmektedir. Vakum ile emme yöntemi özellikle sentetik lifler için oldukça etkili bir ön kurutma yöntemidir. Bu tez çalışmasında kumaş yapısının vakumla emme ile ön kurutma işlemine etkisi sistematik olarak incelenmiştir. Özellikle kumaş gözenekliliği ve dolayısıyla hava geçirgenliği ile kumaş kalınlığının vakumla su uzaklaştırmaya etkisinin büyük olduğu saptanmıştır. Kumaş yapısına bağlı olarak, kumaş içerisinden geçen havanın miktarının değiştiği, ayrıca hava akımının geçtiği bölgelerin farklılaştığı görülmüştür. Hava geçirgenliği düşük olan sıkı dokunmuş kumaşlarda hava akımının daha büyük bir kısmının iplikler arasından değil, ipliklerin içerisindeki kılcal boşluklardan geçmesi nedeniyle vakumla emme yöntemi ile oldukça iyi sonuçlar alınmıştır. Anahtar kelimeler: Vakum, emme, ön kurutma, gözeneklilik, hava geçirgenliği, basınç farkı VII ABSTRACT THE OPTIMIZATION OF THE PRE-DRYING OF TEXTILES USING VACUUM-EXTRACTION TECHNOLOGY ÇAY, Ahmet MSc in Textile Eng. Supervisor: Prof. Dr. İşık TARAKÇIO?LU January 2005, 87 pages Drying of textiles is one of the most energy consuming processes in textile finishing mills. Processing of the drying techniques in a right way decreases the energy consumption to a great extent. Thus, reducing the water content of textiles as much as possible via cheap mechanical forces before heat drying decreases the energy used in drying. Vacuum- extraction technology is an efficient pre-drying technology especially for synthetic textiles. Along with the fiber content, the fabric structure is one of the main parameter affecting vacuum-extraction efficiency as well. In this research, the effects of the fabric structure on the vacuum-extraction results have been evaluated systematically. It has been found that the porosity, air permeability and fabric thickness are the main factors that affect the pre-drying efficiency. According to the fabric structure, a great variation on the amount of the air flow and the air flow paths has been determined. It has seen that vacuum drying of fabrics with low air permeability ensures very good water removal effects because the air flow passes through not only the pores between yarns but also the capillary voids between the fibers, in the yarns. keywords : Vacuum, extraction, pre-drying, porosity, air permeability, pressure drop 100

Tüylülük iplik gövdesinden dışarı doğru sarkan yüzey lif uçlarının iplik merkezinden uzaklaşarak görünüşü bozmasıyla ortaya çıkmaktadır. İpliklerin tüylülüğü birim eğrilmiş iplik yüzeyinden çıkan liflerin sayısı veya toplam uzunlukları olarak ifade edilebilir. Tüylülük bazı durumlarda istenilen bir özellik olsa da, tüylülük derecesi yüksek olan iplikler daha sonraki işlem basamaklarında ve son kullanım alanlarında önemli sorunlara yol açtığından, çoğu zaman istenmeyen bir durumdur. Tüylülük üzerinde etki yapan faktörlerin bilinmesi ve problemin daha kaynağmdayken çözülebilmesi için geçmişten ve günümüze bir çok araştırma yapılmıştır. İplik tüylülüğü genel olarak, kullanılan hammadde, proses parametreleri ve makine parametreleri gibi çok sayıda farklı faktörlerden etkilendiği için kompleks bir kavramdır. Bu tez araştırmasının amacı lif parametrelerinin, iplik tüylülük özelliği üzerindeki etkisinin incelenmesidir. Bu amaçla farklı özelliklere sahip olan 15 pamuk çeşitlerinden, aynı işlem ve makine parametreleri altında iki farklı incelikte iplikler üretilmiş ve bunların tüylülük özellikleri test edilmiştir. Elde edilen sonuçlar doğrultusunda, hangi lif parametrelerinin, ne derecede tüylülük özelliği üzerinde etkiye sahip regresyon analizleri yardımıyla tahminlenmeye çalışılmıştır.Anahtar Kelimeler: Pamuk, iplik tüylülüğü, regresyon analizi, Zweigle tüylülük test cihazı, HVI cihazı, karde iplik üretim hattı Yarn hairiness is formed by surface fibre edges which leave from yarn center and spoil the appearance. Yarn hairiness can be defined as the number or the total length of the fibers, which leave from yarn surface. Although in some conditions yarn hairiness is a desirable property, high yarn hairiness degree can cause important problems in the next processes and the last usage and it is undesirable property for many times. In order to solve this problem from the origin, there have been many researches to understand the effects on yarn hairiness from past to till. Yarn hairiness is a complex concept that effected by generally lots of different factors like raw material, process parameters and machine parameters. The aim of this thesis research is examining the fiber parameters effect on yarn hairiness property. For this purpose, two different yarn counts produced from, 15 different raw materials under the same processes and machine parameters, and their yarn hairiness property are tested. According to the results, which fibre parameter effect on yarn hairiness in which degree is predicted by the help of regression analysis.Keywords: Cotton, yarn hairiness, regression analysis, Zweigle yarn hairiness test machine, HVI machine, carded yarn production line 206

ÖZET VİSKON, MODAL VE LYOCEL LİFLERİNİN REAKTİF BOYARMADDELERLE BOYANMALARININ OPTİMİZASYONU KARADAĞ, Çiğdem Yüksek Lisans Tezi, Tekstil Mühendisliği Bölümü Tez Yöneticisi : Prof.Dr. Abbas YURDAKUL Eylül 2005, 120 sayfa Rejenere selüloz lifleri selülozik elyaflar oldukları halde, liflerin morfolojik farklılıklarından dolayı reaktif boyarmaddelerle boyanmaları sırasında boyarmaddelerin difüzyonu, adsorpsiyonu ve fîksajında belirgin farklılıklar bulunmaktadır. Viskon ve modal lifleri uzun yıllardan beri kullanıldığı ve dolayısıyla bu liflerin terbiyesinde ve boyanmasında yeterli tecrübelerin elde edildiği söylenebilir. Çevresel sorunların artış göstermesi ile ekolojik bir üretim şekli ile elde edilen ve bilinen selüloz liflerinden farklı özellikler ve davranışlar gösteren lyocell lifleri ise, viskon ve modal liflerine göre daha yeni tanışılan ve daha çok pratik deneyimlere gerek duyulan liftir. Bu çalışmada, viskon, modal ve lyocell liflerinin reaktif boyarmaddelerle çektirme yöntemine göre boyanmasında renk verimleri, boyarmadde alım ve fîkse özellikleri ve bazı haslık özellikleri, pamuk lifleri referans alınarak karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Ayrıca, farklı boyama yöntemlerinin boyama verimi üzerine etkisi de tespit edilmeye çalışılmıştır. Anahtar kelimler: Rejenere Selüloz Lifleri (Viskon, Modal, Lyocell), Reaktif Boyama, Renk Verimi VII ABSTRACT OPTIMIZATION OF DYEING VISCOSE, MODAL AND LYOCELL FIBERS WITH REACTIVE DYES KARADA?, Çiğdem MSc in Textile Engineering Supervisor : Prof.Dr. Abbas YURDAKUL September 2005, 120 pages Even though regenerated cellulosic fibers are based on cellulose, their fine and molecular structure are different, therefore their diffusion, adsorption and fixation characteristics show significant differences during dyeing with reactive dyes. Viscose and modal fibers are used for a long time, so it can be said, sufficient finishing and dyeing experiences are achived. With the increase of the enviromental issues, lyocell fibers which have an ecological production and have different characteristics and behaviors from usual cellulosic fibers, are recently met fibers and need more practical experiences. In this work, with reference of the cotton fibers, colour yield, exhaustion and fixation characteristics and some fastness properties of viskose, modal and lyocell fibers, dyed with reactive dyes according to the exhaust dyeing, are investigated. Beside these, influence of the different dyeing methods on the colour yields are tried to determine. Keywords: Regenerated Cellulosic Fibers (Viscose, Modal, Lyocell), Reactive Dyeing, Colour Yield 123

V ÖZET ULTRASON TEKNİĞİNİN TEKSTİL TERBİYESİNDE KULLANILABİLİRLİĞİ KARABOĞA, Cem Yüksek Lisans Tezi, Tekstil Mühendisliği Bölümü Tez Yöneticisi: Yrd. Doç. Dr. Ayşegül EKMEKÇİ Nisan 2005, 236 sayfa Dünyada uzun zamandır uygulanan ultrason tekniği metal veya metal olmayan çeşitli yüzeylerdeki organik, inorganik veya partikül halinde bulunan kirleri temizlemede kullanılmaktadır. Ancak ultrason tekniğinin tekstil sanayindeki uygulaması ise çok yenidir ve yapılan bu çalışmayla ultrason tekniği ile daha etkin bir ön terbiye ve özellikle de daha etkin bir enzimatik işlemin yapılabilirliği incelenmiştir. Yüksek spesifiklikteki enzimlerin çeşitli tekstil proseslerinde kullanımları gittikçe popüler olmaya başlamıştır. Enzimlerin kullanımıyla tekstil atık sularındaki toksisite miktarı da önemli ölçüde azalmaktadır. Ultrason (US) enzim moleldillerinin kompleks yapışım inaktive etmeden enzimlerin performansında önemli artışlar sağlamıştır.Ultrasonik enerji çeşitli tipteki pamuklu kumaşlardaki enzimatik aktiviteyi oldukça arttırmakta ancak kopma mukavemetinde (özellikle selülazda) bir azalmaya yol açmamaktadır. Selülozik materyallerin enzim/Ultrason kombinasyonu ile muamelesi sonucu; pahalı enzimlerin daha az kullanımı, daha kısa işlem süresi, daha az lif zararı ve daha uniform etkili işlemler gibi çeşitli avantajlar sağlanmaktadır. Bu çalışmada ultrason tekniğinin yanında ultraviyole (UV) ışığının peroksit ağartması üzerindeki etkisi de incelenmiştir. Bu ileri oksidasyon yöntemi UV ışığı yardımıyla hidrojen peroksitin parçalanarak klasik kimyasal yükseltgenlerden çok daha reaktif olan hidroksil radikaUerinin oluşumunu sağlamaktadır. Böylece söz konusu çalışmada etkin bir ağartma işlemi amaçlanmaktadır. Özet olarak bu çalışmada ultrason ve ultraviyole tekniği ile daha etkin ve verimli bir ön terbiye işleminin yapılabilirliği incelenmiştir. Anahtar kelimeler: Ultrasonik, Ultraviyole, Sonokimya, Enzimatik haşıl sökme, enzimatik hidrofilleştirme,ağartma, peroksit ağartması, selülaz, amilaz, pektinaz VII ABSTRACT THE USAGE OF POWER ULTRASOUND İN TEXTILE FİNİSHİNG PROCESSES KARABO?A, Cem MsC İN Textile Eng. Supervisor: Dr. Ayşegül EKMEKÇİ April 2005, 236 pages It has been recognized for many years that power ultrasound has great potential in a wide variety of processes in the chemical and allied industries and the potential for the industrial use of power ultrasound is enormous, and yet industry seems somewhat reluctant to adopt it In this study, it has been aimed to investigate the effects of ultrasound on textile pretreatment processes especially enzyme process. Use of enzymes in the cotton industry has become more popular in recent years. Although enzymatic processing offers many advantages, there are a few drawbacks when compared to traditional methods namely, expensive processing costs and relatively slow reaction rates. Introducing ultrasonic energy during enzymatic treatments of cotton fabric significantly improves enzyme efficiency without affecting the strength of the fabric.The other subject that investigated in this study is to explore the efficiency of ultraviolet (UV) light on textile bleaching process As a result of the combined effects of UV light in the presence of hydrogen peroxide, the hyroxyl radicals, much more active then the conventional oxydizing agents, are generated and it provides the following advantages in the pretreatment processes of cotton textiles: In this article the existing uses of power ultrasound in the textile pretreatment processes are reviewed and the potentials are explored. Keywords: Ultrasound, ultraviole, sonochemistry,enzymatic desiring, enzymatic scouring, peroxide bleaching, cellulase, amylase, pectinase 250

ÖZET GÖMLEK ÜRETİMİNDE KLASİK VE MODERN SİSTEMLERİN KARŞDLAŞTDULMASI Vügar GULİYEV Yüksek Lisans Tezi, Tekstil Mühendisliği Tez Yöneticisi: Prof. Dr. M. Çetin ERDOĞAN Eylül 2005, 78 sayfa. Bu tezde gömlek üretiminde kullanılan klasik ve modern sistemlerle kurulu işletmeler arasında yönetim, üretim ve maliyet karşılaştırılmaları incelenmiştir. İlk olarak günlük çalışma süresi 540 dk. ve 2500 adet gömlek üretimi için hat dengeleme oluşturuldu. Her iki işletme için gerekli işçi ve makine sayısı belirlenip, üretim maliyetleri (işçilik giderleri, makine maliyetleri ve diğer giderler) hesaplandı. Modern sistemde üretimin klasik sisteme oranla daha hızlı olması işçi sayısında azalmayı da beraberinde getirmektedir. Moda ve markalaşmanın kaçınılmaz olduğu günümüz tekstil sanayide yapılan işlemler sonucunda modern sistemlerle kurulu işletmeye yapılan yatıranın, klasik sisteme nazaran birçok konuda daha avantajlı olduğu görülmüştür. Anahtar sözcükler: hat dengeleme, gömlek üretimi, üretim maliyetleri, modern sistem, klasik sistem vn ABSTRACT THE COMPARISION OF CLASSICAL AND MODERN SYSTEMS IN SHIRT PRODUCTION GULİYEV, Vügar MSc in Textile Eng. Supervisor : Prof. Dr. M. Çetin ERDO?AN September 2005, 78 pages In this thesis, the comparision of the factories which are built with modern systems and classical systems that are used for production of shirts is examined through management, production, and financial subjects. At first, line balancing is built for 2500 shirt production which will be produced in 540 minutes in one day. For both type of factory, the number of workmen and machines are evaluated and production costs (pay of worker, machine cost, and other costs) are calculated.In modern system, the speed of production is faster than the classical system and this brings the decresation of the number of workmen. In recent years of textile industry, it is seen that fashion and marking is inevitable so that the investment on modernly equipped factories have more advantages than the classicaly equipped factories. Keywords : line balancing, shirt production, production costs, modern systems, classical systems. 97

V ÖZET ELASTAN İÇEREN DOKUMA KUMAŞLARIN TERBİYESİNDE KARŞILAŞILAN PROBLEMLER VE ÇÖZÜM OLANAKLARI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA ÜNAL, İhsan Murat Yüksek Lisans Tezi, Tekstil Mühendisliği Bölümü Tez Yöneticisi: Doç. Dr. Süleyman ÇOBAN Temmuz 2005, 135 sayfa Bu tezin teorik bölümünde, elastan lifleri elde ediliş yöntemleri, fiziksel ve kimyasal özellikleri açısından detaylı bir şekilde incelenmiş, elastan içeren ipliklerin elde ediliş yöntemlerine değinilmiş, en tanınmış elastan markası olan Dupont - Lycra'mn geliştirdiği özel Lycra tiplerinden kısaca bahsedilmiştir. Buna ilaveten, elastan içeren streç kumaşların terbiye işlemlerinde dikkat edilmesi gereken hususlar detaylı bir şekilde ele alınmıştır. Çok yeni bir elyaf olan ve elastan elyafına benzer amaçla kullanımı gündemde olan DOW firmasının ürettiği XLA - Lastol lifleri ile ilgili kapsamlı bilgiler verilmiş, bu lifin fiziksel ve kimyasal özellikleri ile bu lifin kullanıldığı kumaşların terbiyesine ilişkin yine detaylı bilgiler verilmiştir. XLA elyafı hakkında bilgi verilirken mümkün derece geleneksel elastan lifleri ile kıyaslamalı bilgiler verilmeye çalışılmıştır. Tezin deneysel kısmı kapsamında ise çok yeni olan ve piyasada henüz çok fazla tanınmayan XLA elyafı ile elastan liflerinin değişik fiziksel ve kimyasal ortam şartlarında göstermiş oldukları performansları kıyaslamaya yönelik çalışmalar yapılmıştır. Yapılan uygulamalarda seçilen işlemler ve işlem şartları, tekstil terbiye proseslerinde uygulanan işlemler dikkate alınarak bu işlemleri kısmen de olsa temsil edecek şekilde belirlenmeye çalışılmıştır. Belirlenen ortam şartlarında XLA ve elastan lifleri içeren kumaşlar eş zamanlı olarak muamele edilmiş ve daha sonrasında en boyunca çekme, gramaj ve elastikiyet performansları açısından karşılaştırmalar yapılmıştır. Yapılan denemelerde bu iki lifinVI özellikle Cl ve yüksek ısıya karşı olan dayanımları üzerinde yoğunlaşılmış ve denemelerin ağırlığı bu iki konuya verilmiştir. XLA lifinin çok yeni bir elyaf olması ve piyasada tam olarak oturmuş bir yapıya sahip olmaması sebebiyle denemeler için kumaş temininde bazı problemler yaşanmış olup, bu sebeple XLA ve elastan içeren kumaş numuneleri aynı değil ancak mümkün derece birbirine yalan konstrüksiy onda temin edilmeye çalışılmıştır. Teorik kısımda ifade edilen XLA lifinin elastan liflerine göre ısı hassasiyetinin daha az olması ve Cl'a karşı yüksek dayanım göstermesi hususları yapılan deneysel çalışmalar sonucunda da büyük ölçüde varlığım hissettirmiştir. Bunun yanı sıra, kumaş üreticisi firmalar ile yapılan görüşmelerde teorik kısımda da belirtildiği gibi XLA içeren kumaşların termofikse işlemi gerekmeksizin, sadece bir ön relaksasyon işlemin ardından terbiye proseslerine girebileceği bilgisi doğrulanmıştır. (Ekoten / İzmir, Bossa / Adana) Anahtar sözcükler: Elastan Lifleri, Streç kumaşların terbiyesi, Lycra, XLA, Lastol. VII ABSTRACT THE PROBLEMS ABOUT DYEING AND FINISHING OF THE ELASTIC FABRICS AND SOLUTIONS TO THESE PROBLEMS ÜNAL, ihsan Murat MSc in Textile Eng. Supervisor: Dr. Süleyman COBAN My 2005, 135 pages In the theorical part of this thesis, the production methods, chemical and physical properties of elasthane fibres, the production methods of the elastic yarns and some of the special elasthane fibre types introduced by Dupont was studied in details. In additon to these, the main and critical points of the finishing and dyeing of the elastic fabrics were discussed. The other main topic of this thesis was the very recent elastic fibre XLA that was introduced by DOW. The chemical structure of this new fibre and the chemical and physical properties of it were considered. Details about the finishing and dyeing processes of the fabrics including XLA were also studied in the theorical part of this thesis mainly in comparison with elasthanes. In the experimental part of this thesis, the fabrics include XLA and elasthane were applied in different physical and chemical conditions to be able to see the reactions and performances after these processes in comparison to each other. The process conditions applied during the experiments were determined to replicate the real finishing and dyeing conditions of the textile materials. During the experiments, the samples of two types of fabric (one includes XLA and the other includes elasthane) were processed simultaneously and afterwards they were tested for shrinkage along the width, elasticity and fabric weight. At the end the results from each experiment were put together in charts and evaluated in comparison. Because the diffences between XLA andVIII elasthane is mainly about the CI and high temperature resistance, the experiments were mostly focused on these two parameters. Supply of the sample yardages for XLA included fabrics were not so easy. Because there are very few settled qualities available in the market including XLA. So the fabrics used in the experiments were tried to be selected in a construction that is similar to each other. To sum up, after the evaluation of the results, the main significant conclusion was the higher resistance of XLA to CI and high temperature than elasthane. In addition to this, depending on the comments from some fabric suppliers, it is determined that, XLA included fabrics can be processed in dyeing and finishing mills without any termofixation process. It just need a pre-relaxation process at the beginning. (Ekoten / Lonir, Bossa / Adana) Keywords: Elasthane fibres, Finishing and dyeing of elastic fabrics, Lycra, XLA, Lastol. 156

V ÖZET DENİM YIKAMA PROSESİNDE ENZİM KULLANIMI ASLAN, Mahir Yüksek Lisans Tezi, Tekstil Mühendisliği Bölümü Tez Yöneticisi: Yrd. Doç. Dr. Ayşegül EKMEKÇİ Eylül 2004, 203 sayfa Bu tezin teorik bölümünde, denim kumaş ve enzimin karakteristik özellikleri ile enzimlerin tekstil terbiye proseslerinde kullanımına kısaca değinilmiş; denim kumaşlara enzimler ile uygulanan prosesler ise ayrıntılı biçimde incelenmiştir. Bu bölümde ayrıca; denim kumaşlar veya bu kumaşlardan üretilen giysiler üzerinde, enzim kullamlmaksızm gerçekleştirilen gerek fiziksel, gerekse de kimyasal tüm terbiye proseslerine de kısaca yer verilmiştir. Tezin deneysel bölümünde ise; teknik özellikleri açısından birbirinden farklı denim kumaş tipleri üzerinde, öncesinde haşıl sökme işlemi yapılarak veya yapılmayarak ve ayrıca pH, işlem süresi gibi farklı koşullarda uygulanan enzim ile yıkama proseslerinin neden olduğu değişimler incelenmiştir. Deneysel çalışmalarda; dört farklı denim kumaş tipi üzerine, aynı selülaz enzimiyle, ancak farklı pH ve sürelerde yıkama işlemi uygulanarak, boyut, sıklık, renk ve ağırlık değişimleri, geri boyama (kirlenme) ve boncuklanma (pilling) dereceleri, kuru sürtmeye ve yıkamaya karşı renk haslıkları ve yırtılma dayanımı gibi parametreler açısından görülen değişimlerin -parametrenin özelliğine bağlı olarak- kalitatif ya da kantitatif olarak incelenmesi amaçlanmıştır. Son olarak ekler kısmında; denim kumaştan üretilen giysilere endüstride uygulanan terbiye ve yıkama proseslerine ve bu proseslerinin tek başlarına veya birlikte uygulandığı çeşitli ürün örneklerine yer verilmiştir.VI Deneysel çalışma sonuçlarının değerlendirilmesi ile; farklı denim kumaş tiplerinin, enzim ile yıkama işlemleri sonrasında söz konusu parametreler açısından birbirinden farklı performanslar sergileyebilecekleri ve denim ürünlerin enzim ile yıkama prosesleri öncesinde haşıl sökmenin yapılıp yapılmadığı ile yıkama prosesinin gerçekleştirileceği pH ve işlem süresinin, tüm bu parametreler açısından elde edilen sonuçlara belirgin etkilerinin olduğu görülmüştür. Sonuç olarak, denim kumaşların ya da bu kumaşlardan üretilen giysilerin endüstride gerçekleştirilen enzim ile yıkama proseslerinde, daha iyi ve tekrar edilebilir sonuçların eldesi için başta denim kumaşın teknik özellikleri ve pH, süre gibi işlem koşulan olmak üzere tüm detayların göz önünde bulundurulması gerektiği söylenebilir. Anahtar sözcükler: İndigo, denim, enzim, denim yıkama prosesleri, haslıklar ve fiziksel özellikler. vn ABSTRACT USE OF ENZYME IN DENIM WASHING PROCESS ASLAN, Mahir MSc in Textile Eng. Supervisor: Dr. Ayşegül EKMEKÇİ September 2004, 203 pages In the literature part of this thesis; characteristics of denim fabrics and enzymes and use of enzymes in textile finishing processes were studied briefly but the processes applied with enzymes on denim products were discussed with details. Also all physical and chemical finishing processes applied without enzymes on denim products were placed. The second part of the thesis is an experimental work that determines the changes on denim fabric types with different technical properties after enzymatic washing processes performed in different conditions. In the experimental work, the changes in four different denim fabric types after the application of washing processes with the same cellulase enzyme but in different pH's and time periods have been examined. In this examination some parameters such as dimensional stability, number of picks and ends, change in color, average weight, level of staining, pilling and tear strength were considered and the examination was done quantitatively or qualitatively depend on the type of the parameter. In addition to these; mere are some photographs at the end of the thesis regarding how the finishing and washing processes are applied on denim products and some other photographs of garments produced from denim fabrics and subjected to one or more of these washing processes.vm After the evaluation of the results of the experimental work, it has been observed that different types of denim fabrics may perform differently regarding these parameters after the enzymatic washing processes and also the process conditions in washing of denim products such as pH, time period and the application of desizing before washing on these parameters have obvious effects on these parameters. As a result; during the washing processes performed on denim products in laundries, all details such as the technical properties of denim fabrics, process conditions (especially pH and time period) shall be considered in order to receive better and repetitive results. In that way, a small quantity of denim products shall be washed as a trial before all products are washed in laundries. Keywords: Indigo, denim, enzyme, denim washing processes, fastness properties and physical properties. 229

ÖZET DOKUMA İŞLETMELERİNDE SİMÜLASYON MODELLEME TEKNİĞİNİN UYGULANMASI GÜRKAN, Pelin Yüksek Lisans Tezi, Tekstil Mühendisliği Bölümü Tez Yöneticisi: Yrd. Doç. Dr. Cankut TAŞKIN Ocak 2004, 101 sayfe Siparişe dayah gömleklik ve ham bez çalışan dokuma işletmelerinde, en temel problem esnek çalışma olanaklarının smırlı olmasıdır. İşletmeler, üretimlerini artırmak ve siparişlerini tam zamanında yetiştirebilmek için genellikle makine hızlarına ve performanslarına yoğunlaşmaktadırlar. Fakat buradaki en temel sorun organizasyon eksikliğinde ve işletmedeki darboğazların tam olarak tespit edilememesinde yatmaktadır. Bu tez çalışmasında, örnek olarak siparişe dayah gömleklik ve ham bez çalışan Denizli Gökhan Tekstil A.Ş. firması seçilerek, firmanın mevcut sistemi simüle edilmiştir. Ardından programın çahştırılmasryla elde edilen veriler değerlendirilerek, sistemde darboğaz yaratan birimlere alternatifler sunulmuştur. Bu tarz iş akışına sahip dokuma işletmelerine, işletmenin optimizasyonu konusunda fikir verilmektedir. Anahtar kelimeler: Simülasyon, çizelgeleme, dokuma işletmesi, Arena vn ABSTRACT APPLICATION OF SIMULATION MODELLING TECHNIQUE IN WEAVING MILLS GURKAN, Pelin M.Sc. in Textile Eng. Supervisor: Assist. Prof. Dr. Cankut TAŞKIN January 2004, 101 pages The restricted flexible working possibilities are the basic problems in textile weaving mills order-oriented. In order to increase the production and get the orders ready in time, the weaving mills generally focus on the speed and performance of the machines. But the basic problem Ees behind the lack of organization and determining the bottlenecks completely. In this thesis, a weaving mill has been choosen as an example, and the current system of this firm has been simulated. After working on the current system, the data have been evaluated, and the bottlenecks have been determined. Thus, alternative systems were created. By this way, it is aimed to give ideas about the optimization of organisation to the weaving mills having tins kind of job flows. Keywords: Simulation, scheduling, weaving mills, Arena 118

Selülozik lifler genellikle direkt veya reaktif boyarmaddelerle boyanmaktadır. Bu iki boyarmadde sınıfı selülozik liflerde koyu ve parlak renkler sağlamasına rağmen, genelde life orta bir afiniteye sahiptir. Bu afinite eksikliğinin, geleneksel çektirme yöntemine göre yapılan boyamalarda yüksek miktarda tuz kullanılarak üstesinden gelinmesine rağmen, fikse olmuş boya miktarı düşüktür. Bunun yam sıra selülozik liflerin boyama işlemi fazla miktarda su ve enerji yoğun işlemlerdir ve boyahane atık sularında önemli miktar kimyasal ve boyarmadde kalmaktadır. Anyonik boyaların selülozik liflere afinitesini artırmak için, selülozik liflere katyonik gruplar katılmaktadır. İyonik modifikasyon ile katyonikleşen pamuk, anyonik boyarmaddeler ile daha koyu renkte boyanabilmekte, işlem görmemiş bir pamuklu kumaşın rengini, katyonik pamuk ile tutturabilmek için daha az miktarda boyarmadde gerekmektedir. Bu durum çevrenin korunması açısından da olumlu bir sonuç yaratmaktadır. Bu çalışmada, farklı yöntemler ve kimyasal maddeler denenerek selülozik kumaşların katyonikleştirilmesi olanakları araştırılmış, renk koyulukları ve bazı kullanım özelliklerine etkisi incelenmiştir.Anahtar kelimeler: Selüloz boyamacılığı, direkt boyarmaddeler, reaktif boyarmaddeler, katyonikleştirme, plazma, katyonik pamuk. Cellulosic fibers are usually dyed with direct or reactive dyes. These two dye classes provide cellulosic fibers with complete range of bright and deep colors, but they have only moderate affinity for cellulosic fibers in general. This lack of affinity is overcome in traditional exhaust dyeings by using high level of electrolyte. Furthermore, dye fixation is low. Therefore, the dyeing process of cellulosic fibers is highly water and energy intensive and leaves significant amount of chemicals and color in the dye house effluent, improving the affinity of anionic dyes to cellulosic fibers could be achieved by introducing cationic dye sites to cellulosic fibers. The cotton fibers are basely anionic and they are made cationic by the ionic modification. Thus, the cationic cotton fibers can be dyed by the anionic dyestuffs more deeply. As a result of this characteristics, less dyestuff is needed in order to get the same color of the non-treated cotton fabric by treated cotton fabric. The less need of the dyestuff provides a postive condition for the saving of the environment. In this work, various methods and chemicals were used for the cationization possibilities of cotton fabrics. Various dyeings were made, the color values and some usage properties were observed after dyeings.Keywords: Cellulosics dyeing, direct dyestuffs, reactive dyestuffs, cationizatione, plazma, cationic cotton., 197

ÖZET KONFEKSİYON SEKTÖRÜNDE İŞÇİ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ DENGİZLER, İnci Yüksek Lisans Tezi, Tekstil Mühendisliği Bölümü Tez Yöneticisi: Prof. Dr. M. Çetin ERDOĞAN Eylül 2002, 170 sayfa Bu tezde, konfeksiyon sektörünün işçi sağlığı ve iş güvenliği yö nünden Ege Bölgesi'ndeki durumu tespit edilmiştir. Bu kapsamda teorik çalışmanın yanısıra İzmir'de konfeksiyon işletmesinde çalışan 587 işçiye anket uygulanmıştır. Anket sorulan, önce genel kapsamda,sonra da birbirleriyle ilişkilendirilerek değerlendiril miştir. Anket sonucunda konfeksiyon sektöründe çalışanlarda çalışma şartlarından ya da işlerinden dolayı oluşan sağlık problemleri olduğu bu lunmuştur. İş kazası riskinin genç çalışanlarda ve eğitim seviyesi düşük çalışanlarda yüksek olduğu görülmüştür. Konfeksiyon işletmelerinde işçi sağlığı ve iş güvenliği konusuna önem verilmesi gerektiği, bu konuda işletmelerde sistem kurulması gerektiği ortaya çıkmıştır. Anahtar Kelimeler : Konfeksiyonda işçi sağlığı ve iş güvenliği, iş kazası. VII ABSTRACT OCCUPATIONAL HEALTH AND SAFETY IN APPAREL INDUSTRY DENGİZLER, Inci MSc in Textile Engineering Departmant Supervisor: Prof. Dr. M. Çetin ERDO?AN September 2002, 170 pages In this thesis, the condition of the apparel industry in Aegean Region, as regards occupational health and safety has been studied. Within this context, in addition to the theoretical studies, questionnaires were applied to 587 employees working in the apparel industry in Izmir. The answers were first evaluated in general and then by relating them to each other. As a result of the questionnaires, it was found that there were health problems due to working conditions or the jobs. It was observed that the risks of work accidents was higher in young employees and in the ones with lower education levels. It was evident that the issue of occupational health and safety should be given more importance and that a system should be set up in these establishments. Key Words: Occupational Health and Safety in Apparel Industry, Work Accident 168