Search

Rad ukratko opisuje postupak nastanka pređe i osnovne oblike trenja koji su od interesa za ovaj rad. Zatim se opisuju metode za testiranje faktora trenja između pređe i čvrstog materijala prema normi ASTM D3108. Korištena metoda naziva se indirektna metoda te se za njezinu konstrukciju odabiru pojedine komponente usvojene iz postojećih rješenja sličnih uređaja i standardne komponente. Konstrukcijsko rješenje uređaja za određivanje faktora trenja je razrađeno do razine radioničkih crteža te je izvršen i proračun čvrstoće, brzine vrtnje i momenta sile kritičnih komponenti. Konstrukcija je osmišljena tako da je moguće dodavanje maziva na bazi parafina u svrhu smanjenja utjecaja trenja. Na kraju je opisan i postupak mjerenja koristeći konstruirani uređaj. This paper briefly describes the process of yarn creation and the basic forms of friction that are of interest for this paper. Methods for testing the coefficient of friction between yarn and solid material according to ASTM D3108 are then described. The method used is called the indirect method, and individual components adopted from existing solutions of similar devices and standard components are selected for its construction. The construction solution of the device for determining the coefficient of friction has been worked out to the level of workshop drawings, calculation of the strength, speed of rotation and moment of force of critical components has also been carried out. The construction is designed in such a way that it is possible to add a paraffin-based lubricant in order to reduce the impact of friction. Finally, the measurement procedure using the constructed device is described.

Bu tez çalışması Batman Üniversitesi Bilimsel Araştırmalar Projeleri (BAP) tarafından BTÜBAP-2021-YL-06 nolu proje ile desteklenmiştir., Bu tez çalışması; Batman ili iklim şartlarında birbirinden farklı faz değiştiren malzemeler kullanılarak 110 W Monokristal güneş paneli üzerindeki ısı ve verim hesaplamalarının deneysel karşılaştırılması yapılmıştır. Batman üniversitesi Batı Raman Kampüsünde kurulan deney düzeneği farklı gün ve saat aralıklarıyla sıcaklık miktarlarının ve FDM’lerin (faz değiştiren malzemelerin) güneş panelinden elde edilen enerji miktarına etki eden parametreler deneysel olarak incelenmiştir. Güneş radyasyonu, panel sıcaklıkları ve ortam sıcaklığı ölçülmüştür. Elde edilen verilerin analizi sonucunda panel üzerindeki verim hareketliliği incelenmiştir. 3 panelin arka yüzeyine montajlanan cam muhafaza içerisine eklenmiş üç farklı FDM malzemesi ile FV sistem soğutulmuştur. Her üç fotovoltaik panelin, arka yüzeyine ayrı ayrı FDM çeşitleri eklenmiştir. Parafin, Yağ Asidi ve Tuz Hidrat FDM’leri eklenerek soğutma yapılmıştır. Bir adet fotovoltaik paneli de ortam koşullarında bulunan bir panelin durumunu gözlemlemek ve referans olarak almak için olarak boş bırakılmıştır. Panel yüzeyine yerleştirilen üç farklı yüzey sıcaklıkları, ortam sıcaklığı ve giriş çıkış sıcaklıkları alınmış ve zamana bağlı olarak oluşan güç, akım ve volt değerleri kaydedilmiştir. Deney düzeneğinde kullanılan tüm panellerin maksimum güç oranları hesaplanmıştır. Deney analizleri sonucunda; Parafin kullanılan panelde %11,34, Tuz Hidrat kullanılan panelde %17,22, Yağ Asidi kullanılan panelde ise %30 güç üretimi fazlalığı bulunmuştur. Her üç panel de aynı özelliklere sahip olmasına rağmen oluşan farklılıklar deney sonucunda etkisini göstermiştir. Hesaplamalar sonucunda elektriksel verimin her panelde farklılık gösterdiği ölçülmüştür. FDM’ler eklenmeden önce elde edilen verilere göre; Parafin kullanılan panelin elektriksel verimi %9,2 iken parafin eklendikten sonra %9,7 olarak hesaplanmıştır. Tuz Hidrat kullanılan panelin elektriksel verimi %8,4 iken Tuz Hidrat eklendikten sonra elektriksel verimi %9,4 ve Yağ Asidi kullanılan panelin elektriksel verimi %6,6 iken Yağ Asidi eklendikten sonra elektriksel verimi %8,1 olarak bulunmuştur. Yapılan deneyde soğutma yapılan Parafin kaplı güneş panelinde 16℃, Tuz Hidrat kaplı panelde 11℃, Yağ Asidi ile kaplanmış panelde ise 13℃ sıcaklık farkı ölçülmüştür. Deneylerin sonucunda güneş panellerinde meydana gelen ortalama sıcaklık farkı en yüksek Yağ Asidi FDM’si ile 4. güneş panelinde 13℃ miktarda olmuştur. Farklı FDM’ler ile kaplı olan üç güneş panelinin de anlık ve günlük ortalama verim değerlerini arttırdığı gözlemlenmiştir. Ortalama en yüksek verim değerlerine bakıldığında; %30 güç artışı ile Yağ Asidi FDM olduğu görülmüştür., This thesis work; An experimental comparison of the heat and efficiency calculations on the 110 W Monocrystalline solar panel was made by using different phase-changing materials in the climatic conditions of Batman province. The experimental setup established in Batman University West Raman Campus, the temperature amounts and the parameters affecting the energy amount obtained from the solar panel of FDMs (phase-change materials) were investigated experimentally at different day and hour intervals. Solar radiation, panel temperatures and ambient temperature were measured. The results of the analysis of the obtained findings were examined in terms of yield mobility on the panel. The PV system is cooled with three different PCM materials added to the glass enclosure mounted on the back surface of the 3 panels. Separate PCM variants have been added to the back surface of each of the three photovoltaic panels. Paraffin, Fatty Acid and Salt Hydrate PCMs were added and cooling was done. For a photovoltaic panel, it is left blank to observe the status of a panel in ambient conditions and to take a reference. Three different surface temperatures, ambient temperature and input and output temperatures placed on the panel surface were taken and the power, current and volt values that occurred depending on time were recorded. The maximum power ratios of all panels used in the experimental setup were calculated. As a result of the experimental analysis; A power production excess of 11.34% was found in the panel using paraffin, 17.22% in the panel using Salt Hydrate, and 30% in the panel using Fatty Acid. Although all three panels have the same characteristics, the differences have shown their effect as a result of the experiment. As a result of the calculations, it was measured that the electrical efficiency differs in each panel. According to the data obtained before adding FDMs; While the electrical efficiency of the panel using paraffin was 9.2%, it was calculated as 9.7% after adding paraffin. While the electrical efficiency of the panel using Salt Hydrate was 8.4%, the electrical efficiency of the panel using Salt Hydrate was 9.4% and the electrical efficiency of the panel using Fatty Acid was 6.6%, while the electrical efficiency was 8.1% after adding Fatty Acid. In the experiment, the temperature difference was measured at 16°C on the Paraffin coated solar panel, 11°C on the Salt Hydrate coated panel, and 13°C on the Fatty Acid coated panel. As a result of the experiments, the average temperature difference in the solar panels was 13℃ in the 4th solar panel with the highest Fatty Acid PCM. It has been observed that the three solar panels covered with different PCMs increase the instantaneous and daily average efficiency values. Considering the average highest yield values; Fatty Acid PCM was observed with 30% power increase.

Hasil tangkapan dan panen ikan perlu ditangani dengan baik agar kualitas ikan tetap terjaga. Proses pendinginan dan pembekuan merupakan salah satu cara untuk mempertahankan kesegaran ikan. Proses pendinginan yang umum dilakukan adalah dengan memberi es curah ke dalam box penyimpanan. Penyimpanan dalam kondisi terendam air dapat mengurangi kualitas ikan karena mendukung pertumbuhan bakteri. Penyimpanan dengan metode pendinginan ini perlu dikembangkan sehingga mampu mempertahankan kualitas ikan, seperti penggunaan phase change material (PCM) dalam kemasan. Peneliitan ini membandingkan kemampuan pendinginan dan kualitas ikan secara fisik menggunakan es curah, es dalam kemasan dan parafin dalam kemasan sebagai PCM. Ikan yang digunakan dalam pengujian adalah ikan mas. Rasio massa ikan dan PCM adalah 0,5. Pengujian yang dilakukan ada dua bagian yakni pendinginan ikan dan mempertahankan temperatur ikan. Hasil pengujian menunjukkan penggunaan PCM dari air dapat menurunkan temperatur ikan mencapai 5oC, sedangkan penggunaan parafin hanya bisa mencapai 20oC. Waktu untuk mempertahankan temperatur ikan agar tidak melebihi 11oC dengan menggunakan PCM es dapat mencapai 11 jam. Penggunaan es dalam kemasan mampu mempertahankan kualitas ikan dibandingkan dengan es curah. Kualitas fisik ini ditandai dengan warna mata, dan warna insang masih cerah, serta tulang dan daging masih menyatu dengan baik.

Resumen En esta investigación se estudió el efecto del tipo de catalizador, la temperatura de reacción y la relación másica catalizador/parafinas en la conversión de parafinas provenientes de residuos de pirólisis de plásticos, a través de craqueo catalítico. Se seleccionaron como catalizadores la Zeolita Y y la Zeolita ZSM-5, las relaciones másicas catalizador/parafina de 0.4:1 y 0.20:1, y las temperaturas de reacción de 400°C y 440°C. La reacción de craqueo de las parafinas se llevó a cabo en un reactor de lecho fijo. Por medio de análisis estadístico se determinó que el tipo de catalizador presenta el efecto más significativo al obtener un rendimiento promedio de 27.43% utilizando la Zeolita ZSM-5, en contraste con la Zeolita Y se obtuvo un 13.10%. Se determinó que se obtiene 1.2% más de rendimiento al utilizar la temperatura de 400°C respecto a la de 440°C. La relación másica catalizador/parafina no afecta de manera significativa el rendimiento. Según los análisis por cromatografía de gases, se esperaría que de este producto líquido obtenido se puedan obtener productos similares al diésel, combustible de aviación Jet A-1 y gasolina regular. Abstract In this research it was studied the effect of the type of catalyst, the reaction temperature and the catalyst/ paraffins weight ratio in the transformation of paraffins waste obtained from the pyrolysis of plastics by catalytic cracking. It was chosen the Zeolite Y and Zeolite ZSM-5 as catalysts, the catalyst/paraffin weight ratios of 0.4:1 and 0.20:1 and the reaction temperatures of 400°C and 440°C. The catalytic cracking reaction of the paraffins was carried out in a fixed bed reactor. By the statistical analysis it was determined that the type of catalyst has the most outstanding effect, thus with the Zeolite ZSM-5 an average yield of 27.43% was reached. In contrast, with the Zeolite Y was obtained a 13.10%. In addition, it was found that the yield increased by 1.2% when a temperature of 400 ° C was used compared to 440°C. The catalyst/paraffin weight ratio does not significantly affect the yield. According to the analyzes performed by gas chromatography to the liquid reaction products, it would be expected that through this process products like diesel, Jet A-1 aviation fuel and gasoline could be obtained.

In this study, the effects were examined of wood species, processing types and processing time on diagonal tension performance of woodworking corner joint with double tenon and mortise. Test samples were prepared by using Scots pine (Pinus sylvestris Lipsky), sessile oak (Quercus petreae Lipsky) and black locust (Robinia pseudoacacia L.). Poly vinyl acetate (PVAc) adhesive was used to join the tenon and mortise corner joints. The samples were impregnated by using the method of immersion for 20 and 40 min with a mixture of wax / linseed oil (3 % paraffin, 10 % linseed oil, 87 % white spirit) and Imersol-Aqua. The test of diagonal compression was used to test 120 samples. In this study, the minimum strength decrease of around 68 % was obtained for Scots pine impregnated with Imersol-Aqua for 40 min and the highest strength increase of around 10 % was obtained for sessile oak samples impregnated with Imersol-Aqua for 40 min. The highest diagonal tension performance of 879.734 N·m was obtained for oak samples impregnated with Imersol-Aqua for 40 min., the lowest diagonal tension performance of 189.111 N·m was obtained for Scots pine samples impregnated with Imersol-Aqua for 40 min., U radu je prikazano istraživanje utjecaja vrste drva te postupka i vremena njegove obrade na dijagonalno naprezanje kutnog spoja od drva s dvostrukim čepom i rupom. Uzorci su pripremljeni od drva bora (Pinus sylvestris Lipsky), drva hrasta kitnjaka (Quercus petreae Lipsky) i drva bagrema (Robinia pseudoacacia L.). Za lijepljenje spojeva upotrijebljeno je polivinilacetatno ljepilo (PVAc). Uzorci su impregnirani 20-minutnim i 40-minutnim uranjanjem u smjesu voska i lanenog ulja (3 % parafina, 10 % lanenog ulja, 87 % white spirita) te u Imersol-Aqua. Na 120 uzoraka provedeno je tlačno ispitivanje u dijagonalnom smjeru. Istraživanjem je utvrđeno najmanje smanjenje čvrstoće (od oko 68 %) na borovini impregniranoj u Imersol-Aqua u trajanju 40 minuta, a najveće povećanje čvrstoće (oko 10 %) postignuto je na uzorcima drva hrasta kitnjaka impregniranima 40 minuta u Imersol-Aqua. Najveće dijagonalno naprezanje od 879,734 N·m izmjereno je na uzorcima hrastovine impregniranima 40 minuta u Imersol-Aqua, a najniže dijagonalno naprezanje od 189,111 N·m ustanovljeno je na uzorcima borovine impregniranima 40 minuta u Imersol-Aqua.

Posljednjih se nekoliko godina intenzivno istražuje problematika patvorenja pčelinjeg voska te navodi kao jedan od gorućih problema pčelarstva, a pritom patvorenje parafinom predstavlja najučestaliji vid kontaminacije pčelinjeg voska. Prisutnost satnih osnova s visokim udjelima parafina (> 90%) učestala je pojava na domaćem i međunarodnom tržištu. Prema nedavnim istraživanjima, takove se satne osnove na području RH uglavnom uvoze iz BiH i Srbije, a pojava satnih osnova s visokim udjelima parafina sve je učestalija i u drugim dijelovima svijeta. Rezultati analiza satnih osnova prikupljenih na 46. Međunarodnom pčelarskom kongresu Apimondia (Montreal, Kanada, 2019.) pokazali su kako kineske satne osnove sadrže visok udio parafina (90-95%), a mnoge uopće nisu sadržavale pčelinji vosak već su bile izrađene od 100% parafina. Također, Australsko vijeće za pčelarstvo (AHBIC) je 2018. godine izvijestilo o patvorenom pčelinjem vosku uvezenom iz Kine i Malezije. Naime, radilo se o „blokovima pčelinjeg voska“ iz Malezije za koje je analizom utvrđeno kako se radi o 100%-tnom parafinskom vosku, dok su satne osnove uvezene iz Kine koje su bile deklarirane kao „čisti (100%) pčelinji vosak“ sadržavale 84, 9% parafina. Krajem 2017. godine Europska je komisija (Sustav mreže protiv prijevara s hranom ; engl. EU Food Fraud Network - FFN) prepoznala ozbiljnost problema patvorenja pčelinjeg voska i ukazala na brojne negativne aspekte patvorenja posebice ističući pitanje javnog zdravlja obzirom da je pčelinji vosak (saće) u izravnom kontaktu s medom koji ulazi u prehrambeni lanac. Cjelokupna je problematika patvorenja pčelinjeg voska trenutno u razmatranju od strane Europske agencije za sigurnost hrane (engl. European Food Safety Authority - EFSA) koja provodi neovisnu procjenu rizika i znanstveno savjetovanje sa stručnjacima pokrivajući sve potencijalno negativne aspekte patvorenja pčelinjeg voska.

Patvorenje pčelinjeg voska predstavlja rastući problem suvremenog pčelarstva diljem svijeta. Dodavanjem patvorina mijenja se sastav i kakvoća pčelinjeg voska, a time i njegova fizikalno- kemijska svojstva. Cilj je ovog rada bio utvrditi tip i intenzitet promjena fizikalno-kemijskih svojstava patvorenog pčelinjeg voska u ovisnosti o različitoj razini patvorenja parafinom i stearinskom kiselinom, te pouzdanost primjene fizikalno-kemijskih parametara za utvrđivanje udjela patvorina u pčelinjem vosku. Rezultati istraživanja pokazali su kako određivanje saponifikacijskog i esterskog broja ne može poslužiti u svrhu utvrđivanja autentičnosti pčelinjeg voska, dok kiselinski broj pokazuje mjernu pouzdanost (R2=0, 996 za parafin ; R2=0, 9997 za stearinsku kiselinu). Temeljem rezultata analize specifične težine, utvrđeno je kako radi neznatnih razlika u vrijednostima između pčelinjeg voska i parafina / stearinske kiseline te njihovih smjesa, ovaj parametar nije pouzdan za utvrđivanje patvorenja, a točka tališta može poslužiti samo kao indikacija patvorenja.

In this study, water absorption and thickness swelling values of medium density fiberboard (MDF) were modelled by artificial neural networks (ANN). MDF panels were produced with different rates of paraffin (0.0-control, 0.5, 1 and 1.5 %) at different press temperatures (170 and 190 °C). After conditioning of MDF, water absorption (WA) and thickness swelling (TS) of samples were carried out at specific intervals within 24 hours. Then, the data obtained from these experiment were modelled using ANN. Paraffin addition rate, press temperature and immersion time in water were used as the input parameters, while WA and TS values of MDF were used as the output parameters. After training of ANN, it was found that correlation coefficients (R) were close to 1 for training, validation, test and all data set. Mean absolute percentage error (MAPE) and mean square error (MSE) were determined as 2.94 % and 0.57, respectively, for all data sets. As a result of this study, the use of proposed ANN model may be recommended to predict the water absorption and thickness swelling of panels instead of complex and time-consuming studies such as empirical formulas., U istraživanju je modelirana upojnost vode i debljinsko bubrenje ploče vlaknatice srednje gustoće (MDF ploče) uz pomoć umjetnih neuronskih mreža (ANN-a). MDF ploče proizvedene su uz dodatak različitih količina parafi na (0,0 – kontrola, 0,5; 1 i 1,5 %) pri različitim temperaturama prešanja (170 i 190 °C). Nakon kondicioniranja MDF ploče, mjerena je upojnost vode (WA) i debljinsko bubrenje (TS) uzoraka u određenim intervalima unutar 24 sata. Zatim su ti podatci modelirani uz pomoć ANN-a. Kao ulazni parametri poslužili su količina parafi na, temperatura prešanja i trajanje namakanja uzoraka u vodi, dok su WA i TS vrijednosti MDF ploče korištene kao izlazni parametri. Nakon provedbe ANN-a utvrđeno je da su koeficijenti korelacije (R) za provedbu, validaciju, ispitivanje i sve skupove podataka blizu 1. Srednja apsolutna pogreška (MAPE) i srednja kvadratna pogreška (MSE) za sve su skupove podataka iznosile 2,94 % i 0,57. Kao rezultat ovog istraživanja može se preporučiti uporaba predloženog ANN modela za predviđanje upojnosti vode i debljinskog bubrenja ploča umjesto složenih i dugotrajnih studija poput empirijskih formula.

The scope of this study is to produce suitable materials for latent heat storage systems by encapsulation of the selected organic phase change materials into silica shell. Polyethylene glycol (PEG) with molecular weight 600 g/mol and paraffin were selected as phase change materials for encapsulation. It was tried to obtain the most efficient microcapsule using tetraethyl orthosilicate (TEOS), sodium metasilicate, and silica-alumina particles as silica sources. Characterizations of samples were done with Scanning Electron Microscope (SEM), optical microscope, and Differential Scanning Calorimetry (DSC) analyses. According to these analyses, the suitable sample was tried in the heat exchanger to control its applicability. Suitable powder samples were obtained as a result of the experiments which were carried out using TEOS and silica-alumina particles with the particle size of 40-180 µm. It was indicated that the samples with the content of PEG and TEOS which was obtained by interfacial polycondensation method has the best encapsulation ratio with the latent heat of 83.55 J/g. It was proved that obtained sample which had the best encapsulation ratio can be used as PCM through the heat exchanger experiment., Bu çalışmanın amacı, seçilmiş olan organik faz değiştiren malzemelerin silika içerisine kapsüllenerek gizil ısı depolama sistemlerinde kullanılmasına uygun malzemeler üretmektir. Kapsüllenecek olan faz değiştiren malzemeler olarak molekül ağırlığı 600 g/mol olan polietilen glikol (PEG) ve parafin seçildi. Silika kaynağı olarak tetraetil ortosilikat (TEOS), sodyum metasilikat ve silika-alumina parçacıkları kullanılarak en elverişli mikrokapsül elde edilmeye çalışıldı. Örneklerin SEM, optik mikroskop ve DSC analizleri ile karakterizasyonları gerçekleştirildi. Analizler neticesinde uygun bulunan örnek, uygulanabilirliğini ölçmek amacıyla ısı eşanjöründe denendi. TEOS ve silika-alumina parçacıkları kullanılarak yapılan deneyler neticesinde parçacık boyutları 40-180 µm aralığında olan uygun toz ürünler elde edildi. TEOS ile arayüzey polikondansasyonu uygulanarak elde edilen PEG içerikli örneğin, 83.55 J/g öz ısı değeri ile en iyi kapsüllenme oranına sahip olduğu tespit edildi. En iyi kapsüllenme oranına sahip örneğin ısı eşanjöründe denenmesi ile faz değiştiren malzeme olarak kullanılabileceği kanıtlandı.

Parafinin nötron ve gama parçacıklarını iyi soğuran bir materyal olduğu bilinir. Bu çalışmada amaç parafine belli oranlarda metal tozu karıştırarak nötronları en iyi soğuran zırhlama malzemesini elde etmektir. Monte Carlo Simülasyon tekniği kullanılarak Parafin, Epoksi, Alüminyum, Bor Karbür, Niyobyum, Bor, Krom, Nikel metal tozları ile parafin örnekleri oluşturuldu. Bazı materyaller 4,5 MeV'lik nötronlarla ayrı ayrı ışınlanarak nötron soğurganlıkları gözlemlendi. Metal tozu dolgulu materyallerin diğer materyallerden nötronları soğurmada daha uygun olduğu belirlendi., It is known that paraffin is a material that absorbs neutron and gamma particles. The aim of this study is to obtain the armor material that absorbs neutrons by mixing metal powder with certain proportions of paraffine. Paraffin, epoxy, aluminum, Boron Carbide, niobium, boron, chromium, nickel metal powders and paraffin samples were created using Monte Carlo simulation technique. Some materials were irradiated separately with 4.5 Mav neutrons, and neutron attenuations were observed. It was determined that metal powder-filled materials were more suitable for absorbing neutrons than other materials.

Proizvodnja meda predstavlja složen biološki proces konverzije nektara u med. Taj se proces odvija u saću (pčelinjem vosku) čiji kemijski sastav, u kojem dominiraju lipidne komponente (esteri viših masnih kiselina i slobodne masne kiseline), osigurava odvijanje specifičnih biokemijskih procesa neophodnih za proizvodnju meda te predstavlja prvu prirodnu ambalažu meda - medij u kojem se med skladišti i dozrijeva. Patvorenje pčelinjeg voska (satnih osnova) parafinom učestala je pojava na domaćem i međunarodnom tržištu, a time med koji je u neposrednom dodiru s patvorenim voskom (saćem) ulazi u prehrambeni lanac. Recentnim je istraživanjem provedenim na području RH ukazano na negativan utjecaj patvorenja pčelinjeg voska parafinom na sastav i kakvoću meda temeljem detaljne kemijske karakterizacije meda primjenom fizikalno-kemijskih i spektroskopskih (1H NMR, FTIR-ATR, HS-SPME / GC-MS).analitičkih metoda. Rezultati su pokazali kako med uskladišten na saću izgrađenom na parafinskim satnim osnovama sadrži značajno viši udio vode te octene i limunske kiseline, a GC-MS analiza pokazala je alteracije u kemijskom profilu isparljivih spojeva (viši postotni udio nonanala, oktana i β-damascenona) u odnosu na med koji je bio uskladišten u autentičnom (nepatvorenom) pčelinjem vosku. Ovi rezultati ukazuju na podložnost meda fermentaciji i intenzivnijim oksidativnim procesima u slučaju kada je uskladišten u promijenjenom mediju dozrijevanja (pčelinjem vosku patvorenom parafinom).

Učestalim remontnim radovima na naftnim i plinskim bušotinama izdvajaju se znatna financijska sredstva za održavanje dnevno pridobive količine ugljikovodika na određenoj razini, te su stoga nužne mjere racionalizacije u sustavu koje bi takve radove sveli na minimum čime bi se povećala isplativost cijelog projekta. Poglavito je to slučaj na starim poljima u završnoj fazi eksploatacije kao što je naftno polje Kloštar na kojem je umjetno podizanje kapljevine dubinskim klipnim sisaljkama dominantna metoda. U tu svrhu, na spomenutom polju instalirani su dozirni uređaji pogonjeni gredom njihalice kojima je omogućeno doziranje kemijskih aditiva među kojima su i aditivi za inhibiranje parafinskih naslaga. U okviru ovog diplomskog rada napravljen je generalni osvrt na probleme vezane uz odlaganje parafina na proizvodnoj opremi, metode uočavanja problema, te prevencije i uklanjanja istih., Maintaining oil production requires frequent service jobs regarding well equipment, cleanouts, etc. that can be quite costly. The goal is to keep such interventions to a minimum, especially in late-stage production period oil fields like the Kloštar field. The dominant artificial lift method on the Kloštar oil field are sucker rod pumps. To achieve maintenance cost reductions on such installations, chemical dosing pump devices have been installed on sucker rod pumps to continuously inject additives such as paraffin inhibitors, directly into the wellbore. A review of the problems with paraffin precipitation, detecting methods, prevention and removing methods is done as well.

Çalışmada; Lamiaceae familyasındaki Marrubium L. cinsinin iki taksonu olan Marrubium lutescens Boiss. ve M. cephalanthum Boiss. & Noë subsp. akdaghicum’ da gövde ve yaprak, anatomik olarak incelenerek cinsin taksonomik problemlerinin çözümüne katkı amaçlanmıştır. Işık mikroskobu için iki tip preperasyon yapılmıştır. Parafin içerisindeki gövde ve yaprak örnekleri Safranin-Fast Green ile boyandıktan sonra, epon içerisindeki yarı ince kesitler ise Toluidine blue ile boyandıktan sonra ışık mikroskobunda incelenerek fotoğrafları çekilmiştir. Her iki taksonda gövde; köşeli, kalın kutikulalı, tek sıralı epidermis ile çevrilidir. Köşelerde, epidermisin altında 2-3 sıralı lamellar kollenkima bulunmaktadır. Yaprak; M. lutescens' te bifasiyal iken M. cephalanthum’ da unifasiyaldir. Küçük iletim demetleri kollateraldir ve yaprak amfistomatiktir. Gövdelerde ve yaprakların alt ve üst yüzeyinde örtü ve salgı tüyleri bulunmaktadır. Anatomik sonuçlar karşılaştırıldığında, iki taksonun birbirine yakın oldukları anlaşılmıştır.

Glavninu kemijskog sastava voska medonosne pčele čine lipidne komponente (esteri viših masnih kiselina i slododne masne kiseline) koje prosječno čine 80% sastava voska. Ove su lipidne sastavnice voska od krucijalne važnosti za kemijsku komunikaciju unutar pčelinje zajednice jer djeluju kao znakovi (kemijski signali) prepoznavanja jedinki iste zajednice, a ujedno izgrađenom saću osiguravaju specifičnu konzistenciju i čvrstoću. Tako se unošenjem stranih supstanci (patvorina) u pčelinji vosak narušava se kemijska komunikacija, a patvorenje također uzrokuje ozbiljne ekonomske gubitke u pčelarstvu, u vidu smanjene proizvodnje i upitne kvalitete meda, otežanog vrcanja (zbog destrukcije saća izgrađenog na patvorenim satnim osnovama), te ugrožene dobrobiti pčelinje zajednice. Iako je patvorenje pčelinjeg voska u sektoru pčelarstva gotovo cijelog svijeta dugo prisutan i rastući problem, još uvijek nema međunarodno standardiziranih analitičkih metoda za rutinsku kontrolu njegove autentičnosti. Pčelinji vosak namijenjen farmaceutskoj i prehrambenoj industriji podliježe zakonskoj regulativi i kontroli kakvoće, dok pčelinji vosak namijenjen primjeni u pčelarstvu (satne osnove) ne podliježe kontroli kakvoće niti ispitivanju autentičnosti. To predstavlja ozbiljan problem kada je riječ o kontaminiranom pčelinjem vosku koji se zbog primjesa stranih tvari (patvorina) prilikom uvoza / izvoza ne procesira na legalan način jer se krši Uredba Europske komisije glede ispravne kategorizacije nusproizvoda životinjskog podrijetla koji nisu namijenjeni prehrani ljudi, u koje spada i pčelinji vosak (Uredba EZ br. 1069/2009), te Direktiva Europske komisije o zavaravajućem i nezakonitom komparativnom oglašavanju (Direktiva 2006/114/EZ ) koje dovodi do narušavanja tržišnog natjecanja. Obzirom na ozbiljnost situacije i činjenicu da se patvorenjem dovodi u pitanje i zdravlje ljudi (radi konzumacije meda koji je bio skladišten u saći izgrađenom na patorenim satnim osnovama) i životinja (pčela), (sustav mreže protiv prijevara s franom (EU Food Fraud network) Europske komisije koje se bavi problematikom vezanom za sigurnost hrane krajem 2017 ukazuje na problematiku patvorenja pčelinjeg voska pri čemu posebice ističe dva kontaminanta pčelinjeg voska, parafin i stearin. Nabavom novog analitičkog isntrumentarija za detekciju patvorenja (FTIR-ATR tehnika snimanja uzoraka) i optimizacijom analitičke metode na Agronomskom fakultetu Sveučilišta u Zagrebu, omogućeno je kontinuirano praćenje situacije na tržištu satnih osnova, a u tu je svrhu u razdoblju od 2014. do danas analizirano preko 300 uzoraka satnih osnova iz cijelog svijeta. Rezultati recentnih istraživanja ukazuju na posebno zabrinjavajuću situaciju na domaćem i međunarodnom tržištu satnih osnova, gdje se uz dominantan parafin čija je prisutnost utvrđena u velikom broju analiziranih uzoraka satnih osnova iz 13 europskih zemalja, uključujući RH, u posljednje vrijeme na tržištu kao patvorina pojavluje i stearinska kiselina i/ili stearin koje su trenutno rasprostranjene u zemljama zapadne Europe (Belgija, Nizozemska, Francuska, Njemačka, Španjolska, Portugal) gdje nanose velike štete. Na Agronomskom fakultetu analizirani su uzorci satnih osnova iz Austrije, Belgije, Bosne i Hercegovina, Francuske, Hrvatske, Italije, Kosova, Mađarske, Makedonije, Nizozemske, Njemačke, Poljske, Slovenije, Srbije i Švedske. Uz navedeno, sporadično su analizirani uzorci iz drugih zemalja svijeta (Australija, Argentina, Kamerun, Kongo, Kina, Korea, Latvija, Novi Zeland, Rusija). Više od 70% analiziranih uzoraka satnih osnova bile su patvorene parafinom i/ili stearinom pri čemu se udio parafina kretao se od 5 do 93%, a udio stearina / starinske kiseline od 18 do 32 %. Nadalje, istraživanjima je dokazano kako prosječna rezidualna količina parafina nakon izgradnje saća na satnim osnovama patvorenim parafinom i pretapanja tog saća premašuje 50%. Ta se količina akumulira i dalje cirkulira u procesu proizvodnje satnih osnova (nanovo unosi u tehnologiju pčelarenja) te se može pretpostaviti da se isto događa i s drugim patvorinama. Zakonska regulativa je jedini mehanizam borbe protiv patvorenja. Mjere koje će izravno doprinijeti uspješnoj borbi protiv patvorenja, a time i postupnom smanjenju udjela parafina i drugih stranih supstanci u pčelinjem vosku, su zakonski akti koji definiraju kakvoću pčelinjeg voska te standardizacija i dostupnost analitičkih metoda za ispitivanje autentičnosti pčelinjeg voska. Na implementaciji navedenog se intenzivno radi obzirom da je Europska komisija krajem ove godine ukazala na problematiku patvorenja u vidu radnog materijala koji je u postupku razmatranja. Također, metode za utvrđivanje patvorenja pčelinjeg voska su standardizirane i kao takve će uskoro biti dostupne (BEEBOOK, Volume III: Standard methods for Apis mellifera product research). Međutim, do trenutka stupanja na snagu gore navedenog, od velike je važnosti neizravan doprinos svih dionika pčelarskog sektora koji sudjeluju u procesu proizvodnje satnih osnova i njihove daljnje primjene u tehnologiji pčelarenja – pčelara i prerađivača i/ili proizvođača satnih osnova. Pčelari mogu znatno doprinijeti smanjenju udjela patvorina u pčelinjem vosku izbjegavanjem kupnje „jeftinijih“ satnih osnova čije je cijena indikativna za patvorenje jer je analizama potvrđeno da takove satne osnove bez iznimke sadrže znatne udjele parafina. Proizvođači i/ili prerađivači satnih osnova mogu znatno doprinijeti generalnom smanjenju udjela patvorina u pčelinjem vosku nabavom sirovine čije podrijetlo i kakvoća nisu diskutabilni, a pritom je važno istaknuti da je cijena sirovine također indikator prisutnosti stranih supstanci, posebice parafina.

Kontrola pčelinjeg voska u farmaceutskoj i prehrambenoj industriji uključuje stroge EU propise koji definiraju kriterije kakvoće pčelinjeg voska i standardizirane analitičke metode za njihovo ispitivanje. Suprotno tome, pčelinji vosak koji se koristi u sektoru pčelarstva, gdje je klasificiran kao nusproizvod životinjskog podrijetla (NŽP) koji nije namijenjen prehrani ljudi i primarno se koristi u obliku satnih osnova i blokova voska, ne podliježe obveznoj kontroli kakvoće (autentičnosti) prije stavljanja na tržište. Posljedično, patvorenju pčelinjeg voska danas predstavlja gorući i rastući problem diljem svijeta. Rezultati recentnih istraživanja pokazali su kako dodavanje 15% stearina u pčelinji vosak uzrokuje značajnu smrtnost radiličkog legla (49%), a veći udjeli dodanog stearina rezultirali su porastom smrtnosti do 71%. Također, rezultati analize 137 satnih osnova prikupljenih s EU tržišta (15 zemalja) pokazali su kako je 67, 2% analiziranih uzoraka pčelinjeg voska bilo patvoreno parafinom i stearinskom kiselinom i/ili stearinom. U 82 od ukupno 137 ispitanih uzoraka utvrđena je prisutnost različitih udjela parafina (5 - 93, 5%), dok je stearinska kiselina i/ili stearin utvrđena sporadično u 10 uzoraka. Rezultati su pokazali kako je većina analiziranih uzoraka (48, 2%) patvorena s 5-25% parafina, dok je u 8, 1% uzoraka utvrđena viša razina patvorenja (> 51% parafina), od čega je 6, 6% uzoraka bilo patvoreno s više od 75% parafina.

Voskovi su sve krute ili tekuće tvari koje sadrže ugljikovodike, kiseline, alkohole i estere bez obzira na podrijetlo ili način dobivanja. Zbog njihove složene strukture nije ih jednostavno opisati i zato postoje razne podjele voskova. Prema podrijetlu dijele se na prirodne i sintetske. Prirodni voskovi su materijali biljnog ili životinjskog podrijetla a dobivaju se iz različitih sjemenki, povrća, izlučevina pčela i drugih insekata. Svojstva tih materijala razlikuju se od svojstava sintetskih voskova koji se dobivaju iz nafte, minerala i produkata nafte. Dobro su poznati prirodni voskovi karnaube, soje, montana, šelak i pčelinji vosak ali njihova količina je znatno manja u usporedbi sa sintetskim voskovima koji se dobivaju iz nafte. U ovom radu istražena su svojstva šest voskova, tri prirodna i tri sintetska. Strukturna analiza voskova provedena je primjenom FTIR-ATR spektroskopije a površinske karakteristike mjerenjem kontaktnog kuta. Toplinska svojstva voskova analizirana su pomoću diferencijalnog pretražnog kalorimetra. Analiza gorenja provedena je na svijećama pripravljenim od različitih voskova te je procijenjena brzina gorenja. Waxes are all solids and liquids found in nature, and to those that occur individually in waxes, such as the hydrocarbons, acids, alcohols, and esters irrespective of their source or method of preparation, provided such couslituents are waxlike in their properties. Because of their complex structure, it is not easy to describe them and because of this there is different waxes classification. By the origin, they are divided into natural and synthetic. Natural waxes are materials made from plant and animals derived from vegetables, beans, bees and other insects. Natural waxes have properties different from synthetic waxes derived from crude oil, mineral or petroleum products. Well known natural waxes are carnauba, soya, montan, beeswax, schelak, but their quantity is very small compared to crude oil and synthetic waxes. Paraffin is synthetic wax a mixture of aliphatic or saturated hydrocarbons recovered from crude oil by distillation. In this study properties of six waxes are investigated, three from natural sourceand three synthetic. Structural analysis of waxes were performed by using FTIR-ATR spectroscopy and surface characteristics by using contact angle measurement. Thermal properties of waxes were analyzed by using differential scanning calorimetry (DSC). Analysis of burning were performed on the candles prepared from different waxes and velocity of wax burning is estimated.

Çalışmada; Lamiaceae familyasındaki Marrubium L. cinsinin iki taksonu olan Marrubium lutescens Boiss. ve M. cephalanthum Boiss. & Noë subsp. akdaghicum’ da gövde ve yaprak, anatomik olarak incelenerek cinsin taksonomik problemlerinin çözümüne katkı amaçlanmıştır. Işık mikroskobu için iki tip preperasyon yapılmıştır. Parafin içerisindeki gövde ve yaprak örnekleri Safranin-Fast Green ile boyandıktan sonra, epon içerisindeki yarı ince kesitler ise Toluidine blue ile boyandıktan sonra ışık mikroskobunda incelenerek fotoğrafları çekilmiştir. Her iki taksonda gövde; köşeli, kalın kutikulalı, tek sıralı epidermis ile çevrilidir. Köşelerde, epidermisin altında 2-3 sıralı lamellar kollenkima bulunmaktadır. Yaprak; M. lutescens' te bifasiyal iken M. cephalanthum’ da unifasiyaldir. Küçük iletim demetleri kollateraldir ve yaprak amfistomatiktir. Gövdelerde ve yaprakların alt ve üst yüzeyinde örtü ve salgı tüyleri bulunmaktadır. Anatomik sonuçlar karşılaştırıldığında, iki taksonun birbirine yakın oldukları anlaşılmıştır.

Proizvodnja in poraba biogoriv se povečujeta, eno izmed teh je tudi biodizel. Pri njegovi proizvodnji nastaja kot stranski produkt glicerol, ki ima za proizvajalce neugoden ekonomski učinek, zato iščejo nove postopke za porabo oz. prodajo odpadnega glicerola. Osnovna ideja te diplomske naloge je, da bi uporabili glicerol v svečarstvu. Pri tem se soočamo z več problemi, od katerih sta najbolj pereča slaba gorljivost glicerola in to, da se ne meša s parafinom. V diplomski nalogi smo naredili laboratorijske eksperimente, s katerimi smo raziskovali, na kakšen način bi bilo mogoče dodajati glicerol parafinu, da bi dobili sveče, ki bi imele primerljive lastnosti gorenja kot klasične parafinske sveče. Na osnovi rezultatov eksperimentov smo predlagali preliminarne procesne sheme za štiri postopke, pri katerih bi lahko potencialno uporabili glicerol v svečarstvu. Ti postopki so: • Proces z maščobnimi kislinami dolgih verig, pri katerem bi surovine stale med 820 €/t in 865 €/t in je najbolj ekološki postopek. • Proces z dodatkom etanola, pri katerem bi bili stroški surovin okoli 850 €/t, vendar je pri tem postopku problem metanol v denaturiranem alkoholu, hlapnost le-tega ter higroskopičnost glicerola. • Proces z adipinsko kislino, pri katerem bi za surovine porabili 1 020 €/t, vendar je glavni problem škodljivost katalizatorja. • Proces z dodatkom baze pri razmerju parafin : glicerol 80 : 20, pri katerem porabimo za surovine okoli 1 000 €/t, problem pri tem postopku pa je strupenost natrijevega hidroksida v večji količini. Production and consumption of biofuels is increasing, one of them being also a biodiesel. A byproduct glycerol is produced during its production, which is unfavorable for the economic efficiency, and therefore, the producers search for new opportunities of waste glycerol usage and sales. The basic idea of this thesis is to introduce glycerol in candle production. There are several problems associated with this, especially poor combustibility of glycerol and non-miscibility with paraffin. In this thesis, several laboratory experiments were carried out in order to discover the options for adding glycerol to paraffin, and producing candles with comparable burning characteristics than traditional paraffin candles. Based on the experimental results, preliminary process schemes for four processes were proposed, which could potentially use waste glycerol in candle production. These procedures are: • The process involving fatty acids with long chains, in which the raw materials would cost between 820 €/t and 865 €/t, and would be the most ecological process. • The process involving ethanol, in which the costs of raw materials would amount around 850 €/t, but the problem in this case would be a presence of a methanol in denatured ethanol, its volatility and glycerol's hygroscopicity. • The process involving the adipic acid, in which the raw materials would cost 1,020 €/t but the main problem would be the harmfulness of the catalyst. • The process with an addition of a base at a ratio of paraffin : glycerol 80 : 20, in which the cost of the raw materials would be about 1,000 €/t. A drawback of this process would be a toxicity of sodium hydroxide in a larger amount.

Title: Interdisciplinary relations of physics and chemistry in science education Abstract: This master's degree thesis deals with the topic of interdisciplinary relations of chemistry and physics in science education. According to the review, to conveniently integrate physics and chemistry the appropriate topics and approaches were selected. The thesis includes teaching materials and worksheets to the three topics (Evolution of the Universe and the Origin of Elements, Luminescence and Composition and Properties of Matter) that are suitable for integration of physics and chemistry. The teaching material "Evolution of the Universe and the Origin of the Elements" includes a study text for teachers and a shorter study text for pupils. The teaching material "Luminescence" is based on an independent research done by pupils with their own crafted UV-lamp, completed with the facts included in a powerpoint presentation. The teaching material "Composition and Properties of Matter" consists of three parts (The paraffin, The Candle and The Properties of Selected Organic Substances) and is designed for an independent research done by pupils. Listed study materials were checked by teachers during meetings and seminars. The thesis also includes an evaluation of listed study materials by an expert group of high school...

Bu çalışmada çeşitli miktarlarda parafin verilen 18 mm 580 kg/m3 yonga levhalarda fiziksel ve mekanik özelliklerdeki değişimler incelenmiştir. Yonga levha üretiminde maliyet kalemlerinden biri olan parafin katkı maddesinin optimum kullanım miktarı tespit edilerek, gereksiz maliyetlerden kaçınılması amaçlanmıştır. Bu amaçla parafin verilmeyen kontrol levhası üretilmiştir. Daha sonra levhaların orta ve üst tabakasına, sadece orta tabakasına ve üst tabakasına kademeli bir azalmayla çeşitli miktarlarda parafin verilmiştir. Sırasıyla 450, 300, 150 ve 50 ml/dk miktarlarında parafin verilen levha numuneleri, TS EN standartlarına göre Kastamonu Entegre A.Ş. Kastamonu Yonga Levha Fabrikası Laboratuvarında testler yapılmıştır. Levhaların fiziksel özelliklerinden yoğunluk, rutubet, şişme (24 saat), su alma (24 saat), yüzey absorbsiyonu değerleri; mekanik özelliklerden eğilme direnci, elastikiyet modulü, yüzeye dik çekme direnci, vida tutma direnci ve yüzey sağlamlığı direnci değerlerindeki değişim aralıkları incelenmiştir. Bununla beraber bu parafin miktarlarının yonga levha maliyetine olan etkisi araştırılmıştır.Bu araştırma sonucunda parafin miktarının değiştirilmesi veya verilmemesi sonucu levhanın fiziksel mekanik değerlerinden rutubet, şişme (24 saat) ve su alma (24 saat) hariç TS EN standartlarında ortaya konulmuş olan değerlere aykırı bir sonuç ortaya çıkmamaktadır. In this study, changes in the physical and mechanic properties are studied at 18mm 580 kg/m3 particle boards given various amounts of paraffin. It is aimed to avoid unnecessary costs of paraffin, one of the cost item in the production of particle board, by determining the optimal amount of use. For this purpose, paraffin-free control sheet is produced. Then, various amounts of paraffin is given to only middle and top layer of sheet gradually. Respectively, sheet specimen given paraffin 450, 300, 150 and 50 ml/min. is tested at Kastamonu Entegre Particle Board Plant Laboratory according to TS EN. The physical properties of the sheet, density, humidity, swelling (24 hours ), getting water (24 hours), surface absorption and mechanic properties, bending resistance ,modulus of elasticity, internal bond strength, screw holding strength and surface strength resistance is analyzed at intervals. However, the effect of the amount of paraffin particle board cost was investigated.At the end of the study, the result of changing the amount of paraffin or not giving, except humidity, swelling (24 hours) and getting water (24 hours ) of physical mechanic values of sheet is not against to TS EN standards. 135

Pčelinji vosak (lat.:Cera flava) je prirodni vosak kojeg proizvodi i izlučuje medonosna pčela (Apis mellifera L.) i od njega gradi saće. Najveći potrošač pčelinjeg voska je pčelarska industrija. Pčelari vosak koriste za proizvodnju satnih osnova, koje se u tehnologiji pčelarenja koriste, kako bi pčelama omogućili bržu i kontroliranu izgradnju saća. Zbog povećane potražnje, nedostatnih količina na tržištu, relativno visoke cijene i nedostatka rutinske kontrole, pčelinji je vosak često meta patvorenja. Zato danas na tržištu postoji već preko 15 supstanci kojma se patvori vosak. Te supstance mogu biti različitog podrijetla (biljnog, životinjskog i mineralnog), no na tržištu su najzastupljeniji derivati petroleja (različiti tipovi parafina). Parafin se, kao aciklički (alifatski) ugljikovodik, smatra i jednim od najučestalijih ksenobiotika suvremenog pčelarstva. Njegova prisutnost u pčelinjem vosku ima negativan učinak, kako na kemijsku komunikaciju unutar pčelinje zajednice, tako i na normalan fiziološki razvoj legla. S obzirom na to da se ne provodi rutinska kontrola autentičnosti pčelinjeg voska (satnih osnova) na tržištu, jer za to još uvijek ne postoje međunarodno propisane analitičke metode, rezultati nedavnog istraživanja indiciraju kako parafin kontinuirano cirkulira u procesu proizvodnje satnih osnova. Međutim, kako dosadašnje znanstvene spoznaje ne daju informacije o količini parafina koja zaostaje u saću izgrađenom na parafinskim satnim osnovama, a koja se zatim dalje koristi kao sirovina za izradu satnih osnova, cilj ovog istraživanja je bio utvrditi zaostalu količinu parafina u uzorcima saća izgrađenom na parafinskim satnim osnovama nakon potpune izgradnje saća od strane radilica te njegova pretapanja. Uzorci saća izgrađenog na parafinskim satnim osnovama prikupljeni su iz pokusnih pčelinjih zajednica postavljenih na pet lokacija diljem RH. Kako bi se utvrdio ukupni kemijski sastav i količina zaostalog parafina, prikupljeni uzorci saća (n=30) analizirani su metodom FTIR- ATR spektroskopije. Preliminarni su rezultati pokazali kako u saću izgrađenom na parafinskim satnim osnovama zaostaje prosječno 57, 96% parafina. Količina se zaostalog parafina u analiziranim uzorcima pretopljenog saća kretala od 47, 78 do 68, 65%. Ovim istraživanjem dokazana je prisutnost ozbiljnog problema na tržištu satnih osnova koji ukazuje na „kroničnu“ cirkulaciju i akumulaciju parafina u procesu proizvodnje satnih osnova.

Pčelinji je vosak (saće) medij u kojem se med skladišti i sazrijeva, a njegov karakteristični kemijski sastav osigurava čvrstoću i konzistenciju izgrađenog saća i odvijanje specifičnih kemijskih procesa koji se zbivaju tijekom dozrijevanja meda u saću. Patvorenje pčelinjeg voska (satnih osnova) dugo je prisutan i rastući problem u svijetu, no još uvijek nema međunarodno propisanih analitičkih metoda za rutinsku kontrolu njegove autentičnosti. Posljedično tome, na svjetskom je tržištu prisutno već preko 15 supstanci različitog podrijetla kojima se patvori pčelinji vosak, a najzastupljeniji je parafin. Iako su med i pčelinji vosak neodvojive cjeline u procesu proizvodnje meda i radi toga kakvoća pčelinjeg voska ima izuzetan značaj za pčelare i potrošače, u dostupnoj znanstvenoj literaturi do danas nema podataka o utjecaju patvorenja pčelinjeg voska na sastav i kakvoću meda. Stoga je cilj ovog rada bio utvrditi razlike u kemijskom sastavu i organoleptičkim svojstvima između uzoraka meda uskladištenog u saću izgrađenom na satnim osnovama patvorenim parafinom i uzoraka meda uskladištenog u saću izgrađenom na satnim osnovama od autentičnog pčelinjeg voska. Prikupljeni uzorci meda analizirani su klasičnim (referentnim) analitičkim metodama i metodom FTIR-ATR spektroskopije. Rezultati istraživanja pokazali su razlike i negativan utjecaj patvorenja pčelinjeg voska na sastav i kakvoću meda, organoleptička svojstva i normalan proces izgradnje saća te su dokazane promjene u procesu dozrijevanja meda. Prosječne su vrijednosti udjela vode analiziranih uzoraka bile više u uzorcima meda uskladištenog u saću izgrađenom na parafinskim satnim osnovama na svim lokacijama što ukazuje na sporiji proces dozrijevanja meda (isparavanja vode) u uzorcima meda uskladištenog u saću izgrađenom na parafinskim satnim osnovama. Vrijednosti električne provodnosti bile su podjednake između meda uskladištenog u saću izgrađenom na satnim osnovama i autentičnog pčelinjeg voska te nije uočena bitna razlika između uzoraka, dok su se pH vrijednosti analiziranih uzoraka meda kretale u okvirima dopuštenih vrijednosti za med, ali su uočene više vrijednosti u uzorcima meda uskladištenim u saću izgrađenom na patvorenim satnim osnovama. Spektralne varijacije također su uočene u velikom broju uzoraka te ukazuju na promijenjen mehanizam dozrijevanja (biokemijske procese).

Calismada; perlit ve su kulturu ortaminda yetistirilen domates ( Lycopersicon esculentum Mill. cv. Kurucaova) bitkisinin anatomik ozelliklerinin belirlenmesi ve karsilastirilmasi amaclanmistir. 2016 yilinda, Harran Universitesi’ndeki polikarbonat ortulu serada, Malatya Kurucaova yerli domates cesidi yetistirilmistir. Anatomik analizler icin; parafin icerisindeki kok, govde ve yaprak ornekleri Safranin, Fast Green ile boyanmis, isik mikroskobunda incelenmis ve bulgularin fotograflari cekilmistir. Kok, govde ve yapragin bazi dokularinda biyometrik olcumler yapilmistir. Olcumlere gore, iki ortamda yetistirilen bitkiler arasinda bazi farkliliklara rastlanmistir. Incelenen tum bitkilerde anatomik olarak benzer ozellikler saptanmistir. Kokler; 5-6 sirali, dalgali ceperli parankima hucrelerinden olusan kortekse sahiptir. Tek sira endodermis ve perisikl gozlenmistir. Govdeler; tek sirali epidermis, 1-2 sirali klorenkima, 4-5 sirali kollenkima ve 4-5 sirali parankimatik dokudan olusmaktadir. Iletim demetleri bir kusak gibi govdeyi cevrelemistir ve bikollateraldir. Iletim demetlerinin epidermise bakan yonunde floemin uzerinde 1-2 sirali sklerankima, oze bakan yonunde floemin altinda 1-2 hucreli sklerankima gozlenmistir. Oz parankimatiktir. Stoma, ortu ve salgi tuyleri gozlenmistir. Yapraklar; bifasiyal ve amfistomatiktir. Mezofil, tek sirali palizat parankimasi ve 2-3 sirali sunger parankimasindan olusmaktadir. Buyuk iletim demeti, bikollateraldir. Kucuk iletim demetleri, mezofilin icine gomuludur ve kollateral tiptedir. Ortu ve salgi tuylerine sahiptirler. Her iki bitkide kok, govde ve yaprakta kum ve prizmatik kristallere rastlanmistir. Sonuc olarak calismada; topraksiz tarim teknikleri kullanilarak farkli ortamlarda yetistirilen ekonomik bir bitkinin bazi anatomik ozellikleri ortaya konmustur. Elde edilen sonuclar, bolgede topraksiz tarim teknikleri kullanilarak yapilacak yetistiricilige katki saglayacak ve benzer bilimsel calismalara isik tutacaktir.

Iako je patvorenje pčelinjeg voska dugo prisutan i rastući problem u svijetu, a na tržištu postoji već preko 15 supstanci kojima se patvori pčelinji vosak, još uvijek nema međunarodno propisanih standardiziranih analitičkih metoda za rutinsku kontrolu njegove autentičnosti. Postojeće analitičke metode predložene od strane Međunarodne komisije za med (International Honey Commission, IHC) definiraju kriterije sastava i kakvoće pčelinjeg voska temeljem utvrđivanja 10 klasičnih fizikalno-kemijskih parametara. Međutim, istraživanjima je dokazano kako postoje brojna odstupanja od propisanih graničnih vrijednosti, jer temperatura iznad 100°C (kojoj je svakako izložen pčelinji vosak tijekom proizvodnog procesa izrade satnih osnova), mijenja vrijednosti ovih parametara, te time narušava pouzdanost rezultata (Tulloch, 1973 ; Bernal i sur., 2005). Nedavno provedene studije izvodljivosti infracrvene (infrared, IR) spektroskopije za otkrivanje patvorenja pčelinjeg voska (Maia i sur., 2013 ; Svečnjak i sur., 2015) pokazale su kako spomenuta metoda pouzdano detektira četiri najčešće korištenih patvorina pčelinjeg voska na EU tržištu (parafina, mikrokristalnog voska, loja i stearinske kiseline). Cilj je ovog istraživanja bio razviti i uspostaviti analitičku proceduru koja omogućuje pouzdano i brzo određivanje autentičnosti pčelinjeg voska navedenom spektroskopskom tehnikom pokrivajući cijeli raspon patvorenja (5-100%), kako bi se tehnika dovela do razine primjenjivosti za rutinsku kontrolu kakvoće. Kako bi se kreirala baza referentnih uzoraka autentičnog pčelinjeg voska, patvorina i njihovih smjesa specifičnog kemijskog profila, prikupljeni su i snimljeni uzorci djevičanskog pčelinjeg voska iz pokusnih pčelinjih zajednica, odabranih patvorina s tržišta, te njihovih smjesa za koje su izrađene kalibracijske krivulje. Metoda je validirana na temelju 71 uzorka satnih osnova prikupljenih s domaćeg i inozemnog tržišta (od proizvođača satnih osnova i/ili u specijaliziranim trgovinama). Radi usporedbe s rezultatima predloženih metoda (IHC), provedene su i analize odabranih fizikalno-kemijskih parametara. Spektroskopskom je analizom utvrđeno kako je većina analiziranih uzoraka satnih osnova (80%) bila patvorena parafinom, čiji se udio kretao od 5% do 93%. Samo 14 od 71 uzorka (20%) identificirano je kao autentični pčelinji vosak. Rezultati su pokazali kako je većina satnih osnova (44%) bila patvorena sa 5-20% parafina, dok je u 28% uzoraka uvtrđena viša razina patvorenja (> 46% parafina).

http://sutod.selcuk.edu.tr/sutod/article/view/225, Bu çalışmada; Alkil Keten Dimer (AKD) kimyasalının kullanılması ile üretilen yongalevhalarda boyutsal stabilte özellikleri incelenmiştir. Hidrofobik madde olarak parafin ve AKD’ nin sırasıyla % 0,3- 0,5- 0,8 oranlarda kullanıldığı yongalevhalarda bazı teknolojik özellikleri araştırılarak, levhalarda su alma miktarı, kalınlık artışı, çekme direnci ve formaldehit emisyon özellikleri incelenmiştir. Elde edilen testler sonucunda; AKD kimyasalı kullanılarak üretilen levhaların boyutsal stabilitesi iyileşmiştir., In this study, particleboards were manufactured by using Alkyl Ketene Dimer AKD chemical instead of paraffin. These particle boards were subjected to physical and mechanic tests. As a result of the tests, dimensional stability values of the boards manufactured by using AKD chemical were higher than the other boards. Some physical and formaldehyde emission properties were investigated in boards that Paraffin and AKD was used by 0,3 %-0,5-0,8 respectively as hydrophobic material. Consequently, dimensional stability is significantly provided and physical properties have improved in boards which AKD was used.

No abstract available. Article truncated at 150 words. The advent of antibiotics revolutionized the management of tuberculosis, a disease that even in the 1950s was a top 10 cause of death in the United States. The first drug to be developed was streptomycin, approved after a clinical trial in 1946. The following decade saw the addition of ethambutol, rifampin, and isoniazid (1). Though we take for granted the use our multidrug regimens nowadays, physicians once had limited interventions for this frequent and devastating infection. Such interventions included surgical techniques to collapse the affected lobes, starving the mycobacterium of their preferred oxygen rich environment. One such technique was known as plombage, or extrapleural pneumolysis. Plombage is a term derived from the Latin for lead or plumbum and entails the insertion of a space occupying material into the pleural space with subsequent compression of the affected lung portion. This was seen as an alternative to the use of thoracoplasty, which …

Osnovni postupci u pripremi histološkog preparata su fiksacija, uklapanje, rezanje i bojenje. Idealan mikroskopski pripravak tkiva trebao bi imati jednaku građu i molekularni sastav kao u tijelu. U praksi je to teško postići zbog brojnih mehaničkih i kemijskih postupaka kojima je tkivo podvrgnuto tijekom izrade preparata. Stoga na preparatu mogu biti prisutni artefakti - oštećenja, deformacije i gubitak sastojaka. U ovom radu analiziran je utjecaj sredstva za uklapanje na kvalitetu izrade histološkog preparata. Različiti uzorci tkiva uklopljeni su u parafin koji je najčešće korišten uklapajući medij ; celoidin koji postupno prožima tkivo na sobnoj temperaturi te su artefakti vezani uz postupak uklapanja minimalni, i kombinaciju parafina i celoidina, koji objedinjuje pozitivna svojstva obaju medija. U uzorcima tkiva uklopljenim u parafin bilo je više različitih artefakata (skvrčavanje, nabori, kidanje tkiva) nego u drugim uzorcima. Skvrčavanje i razdvajanje tkiva je bilo osobito izraženo u uzorcima štitne žlijezde, testisa i dušnika. U uzorcima tkiva uklopljenim u celoidin bilo je malo artefakata koji su posljedica dehidriranja - skvrčavanje. U uzorcima tkiva uklopljenim u kombinaciju parafina i celoidina bilo je prisutno skvrčavanje, nabori i kidanje tkiva. Artefakata je bilo više nego u uzorcima uklopljenim u celoidin, a manje nego uzorcima uklopljenim u parafin. Histološki izgled analiziranih organa u sva tri uklapajuća medija bio je očuvan. Svaki od analiziranih medija ima određene prednosti (brzina izrade, cijena, očuvanost prostornih odnosa, moguća debljina reza) uz prisustvo više ili manje artefakata. O njima kao i o daljnjoj histološkoj obradi i namjeni izrađenih preparata, treba voditi računa pri izboru medija za uklapanje.

Jedan od načina štednje energije je uporaba pogodnih materijala koji mogu djelotvorno pohraniti toplinu primjenom latentne topline fazne transformacije materijala (eng. PCM - Phase Change Materials, u daljnjem tekstu materijali za pohranu topline, MPT). Toplina koja se oslobađa ili apsorbira pri prijelazu materijala iz jedne faze u drugu naziva se latentna toplina fazne transformacije. Npr. kad se MPT tali, odnosno mijenja fazu iz krute u tekuću, on pohranjuje veliku količinu toplinske energije (~200J/g). MPT dijelimo na organske, anorganske te eutektike. Prvo su izloženi rezultati istraživanja pet uzoraka parafina proizvođača INA-MAZIVA, Rijeka kao potencijalnih MPT. Zatim je dat osvrt na potencijalnu primjenu MPT (posebice parafina) za ugodno stanovanje uz postizanje energetske i ekonomske učinkovitosti (zgrade čine 40% ukupne potrošnje energije, što čini trećinu emisije CO2). U primjeni, glavna poteškoća toplinskih sustava je u neslaganju energetske dostupnosti s njenom potražnjom. Npr., zbog periodične prirode solarne energije i temperature okoline, prirodno grijanje/hlađenje je djelotvornije ako se dnevni suvišak topline/hladnoće pohrani u MPT. Kod grijanja, toplina sunčeve energije pohranjuje se tijekom dana u MPT, koja zatim omogučuje grijanje zgrade i/ili vode tijekom noći. Kod hlađenja, MPT apsorbira hladnoću okoline tijekom noći koja zatim omogučuje slobodno hlađenje (engl. free cooling) zgrade tijekom vrućeg dana.

[No Abstract Available]

Istraživano je pet uzoraka parafina proizvođača INA-MAZIVA d.o.o., Rijeka kao potencijalni materijali za pohranu topline. Mjere se slijedeća termofizička svojstva parafina: gustoća krutine pri 25 oC, gustoća kapljevine, koeficijent toplinskog širenja kapljevine, volumne promjene pri promjeni agregatnog stanja i toplinska difuzivnost. Ponašanje parafina u ciklusima grijanja i hlađenja detaljno je istraživano DSC- om i na cilindričnim uzorcima većih dimenzija. Na osnovu rezultata mjerenja vidi se da je izravna uporaba parafina kao MPT otežana njegovom slabom toplinskom vodljivosti i velikom promjenom volumena što se može prevladati dodatkom materijala veće toplinske vodljivosti. Iznesena metodologija istraživanja može se primijeniti i na druge potencijalne materijale za pohranu topline (MPT) , no više rada je potrebno za konačnu ocjenu izvedivosti u konkretnoj primjeni.

Enerjiyi gizli ısı halinde depolayan sistemlerin enerji verimliliğini etkileyen faktörlerdenbiride faz değişim maddesinin (FDM) ısıl iletkenliğidir. Bu nedenle, yüksek erime gizliısısına ve uygun erime sıcaklığına sahip fakat ısıl iletkenliği düşük bir FDM'nin bu tipsistemlerde kullanılmadan önce ısıl iletkenliğinin arttırılması önem arz etmektedir. Bubağlamda, bu çalışmada, ısıl iletkenlik arttırıcı olarak genişletilmiş grafit (GG) ve karbonfiber (Kf)'in gizli ısı enerji depolama (GIED) maddeleri olarak parafin ve stearik asidin(SA) ısıl iletkenliği üzerine etkisi incelendi. Parafin ve SA içerisine farklı kütle bileşimoranlarında (%2, 4, 7 ve 10) GG ve Kf ilave edildi. Hazırlanan parafin/GG, parafin/Kf,SA/GG ve SA/Kf kompozit karışımlarının ısıl iletkenlikleri sıcak tel metoduyla ölçüldü.İlave edilen GG ve Kf ile ısıl iletkenlik artışı arasında doğrusal bir ilişkinin olduğubulundu. Kütlece %10 GG ve %10 Kf ilavesiyle, parafin (0.22W/(mK)) ve SA'nın(0,29W/(mK)) ısıl iletkenliği sırasıyla, %272,7, 266,6, 227,35 ve 217,2 oranında arttırıldı.Parafin ve SA'ya GG ve Kf ilavesiyle ısıl iletkenlikte meydana gelen artış saf parafin vesaf SA'nın erime ve katılaşma süreleri ile kompozit FDM'ler içerisindeki parafin veSA'nın erime ve katılaşma süreleri mukayese edilerek test edildi. Ayrıca, ilave edilen GGve Kf'in parafin ve SA'nın erime sıcaklıkları ve erime gizli ısıları üzerine etkisidiferansiyel taramalı kalorimetre (DSC) tekniği kullanılarak ölçüldü. Deneysel bulgularadayanarak, özellikle %10 oranında GG ve Kf ilaveli söz konusu kompozit FDM'lerinerime gizli ısılarında önemli bir azalma olmaksızın ısıl iletkenliklerinin önemli derecedearttırıldığı söylenebilir.Anahtar kelimeler: Parafin, Stearik asit (SA), Genişletilmiş grafit, Karbon fiber,Kompozit FDM, Isıl iletkenlik, Gizli ısı depolama. Thermal conductivity of phase change material (PCM) is one of the factors, which affectenergy efficiency of latent heat energy storage system. Therefore, the enhancement ofthermal conductivity of PCM which have suitable melting temperature and high latent heatof fusion but low thermal conductivity is important for these type systems. In this regard,in this study the influences of expanded graphite (EG) and carbon fiber (CF) as thermalconductivity promoters on thermal conductivity improvement of paraffin and stearic acid(SA) as latent heat energy storage (LHES) materials have been investigated. EG and CF indifferent weight combination ratios (2, 4, 7 and 10%) were added to paraffin and stearicacid. Thermal conductivities of the prepared paraffin/EG, paraffin/CF, SA/EG and SA/CFcomposite mixtures were measured by hot-wire method. A linear relationship between EGand CF loaded to the PCMs and the increased thermal conductivity was found. The thermalconductivity of paraffin (0,22 W/(mK)) and stearic acid (0,29W/(mK)) were increased by272,7, 266,6, 227,35 and 217,2% by loading 10wt% EG and 10wt% CF, respectively. Theimprovement occurred in thermal conductivity of the paraffin and stearic acid withaddition of EG and CF was experimentally tested by comparing melting and solidifyingtimes of paraffin and stearic acid in the composite PCMs with that of pure paraffin andstearic acid. Furthermore, the effects of added EG and CF on the melting temperature andlatent heat of fusion of the paraffin and stearic acid were investigated by using differentialscanning calorimeter (DSC) technique. Based on the experimental results, especially it canbe concluded that thermal conductivities of composite PCMs with loading 10 wt % EG and10 wt % CF were significantly enhanced without significant lost of latent heat of fusion ofthe PCMs.Key words: Paraffin, Stearic acid (SA), Expanded graphite, Carbon fiber, CompositePCM, Thermal conductivity, Latent heat storage. 74

ÖZDOKTORA TEZİGİZLİ ISI DEPOLAMASI VE UYGULAMALARIMUHSİN MAZMANÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİFEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜKİMYA ANABİLİMDALIDanışman:Prof.Dr. Halime PAKSOYYılı:2006, Sayfa:190Juri: Prof.Dr. Halime PAKSOYProf. Dr. Hunay EVLİYAProf. Dr. Serdar ÖZTEKİNProf. Dr. Sermin ÖRNEKTEKİNProf. Dr. Sultan GİRAYGüneş enerjisi depolamayla evsel kullanım için sıcak su eldesi sistemlerinde FazDeğitiren Madde (FDM) olarak yüksek depolama yoğunlukları ve düşük fiyatlarından dolayıdaha çok inorganik maddeler kullanılmaktadır. Pasif güneş enerjisi sistemi uygulamalarındasistem yapı elemanlarına kolaylıkla eklemlenebildiğinden organik FDM'ler de tercihedilebilir. Organik FDM'ler kendi kendilerini çekirdekleştirebilir ve ihmal edilebilecekdüzeyde ya da hiç aşırı soğuma göstermezler. Bu çalışma Güneş enerjisiyle sıcak su eldesisistemlerinde kullanılabilecek FDM'ler bulup bunların ısıl iletkenliğini arttırarakuygulamada kullanmayı hedeflemiştir. Bu amaçla, ticari ölçekte parafin (Rubitherm-RT54),sodyumasetat trihidrat (CH3COONa·3H2O), ve analitik saflıkta değişik yağ asitleri (stearik,palmitik, miristik, ve laurik asit) karışımları hazırlanarak denenmiştir. FDM'lerin çoğu çokdüşük ısıl iletkenliğe sahiptir. Bu durum enerji depolama sisteminin etkinliğini büyük orandaazaltmaktadır. Çalışmanın ikinci aşamasında FDM ve ısı taşıyıcı akışkan arasındaki ısıtransfer hızını arttırmak için FDM'nin olduğu depo ortamına paslanmaz çelik bloklar (0.05L/s akış hızı), bakır borular (0.025 L/s, 0.05 L/s akış hızı) ve grafit matriksler (0.01 L/s,0.025 L/s, 0.05 L/s akış hızı) eklenmiştir. Güneş enerjisiyle sıcak su eldesi sistemlerindedepodaki su kısa süreli depolamada kullanılır. Bu sistemde suyun duyulur ısısı doğaltabakalaşmayla (stratifikasyon) depolanır. Çalışmanın üçüncü bölümünde tankın üstbölümüne FDM modüller yerleştirilerek sistemin depolama yoğunluğu arttırılmış ve ısıkayıpları azaltılarak FDM'ler yardımıyla gizli ısıda depolanmmıştır. Denemeler LleidaÜniversitesi (İspanya)'da kurulu gerçek bir güneş enerjisi depolama tankındagerçekleştirmiştir.Anahtar Kelimeler : Yağ asitleri, Parafin, Faz Değiştiren Madde, Termal Enerji Depolama(TED), stratifikasyon. ABSTRACTDOCTORAL THESISLATENT HEAT STORAGE AND APLICATIONSDERYA DİKİCİMuhsin MAZMANÇUKUROVA UNIVERSITYINSTITUTE OF NATURAL AND APPLIED SCIENCESCHEMISTRY DEPARTMENTSupervisor:Prof. Dr. Halime PAKSOYYear:2003, Pages:190Jury: Prof.Dr. Halime PAKSOYProf Dr. Hunay EVLİYAProf. Dr. Serdar ÖZTEKİNProf. Dr. Sermin ÖRNEKTEKİNProf. Dr. Sultan GİRAYDomestic storage of solar energy in hot water systems usually use inorganic phasechange materials (PCM) to exploit their high storage density and low cost. In passive solarapplications; however, organic compounds are more suitable because these can easily beimpregnated into common construction materials. Organic PCMs are self-nucleating andexhibit none or negligible subcooling. This study attempts to find new PCMs that can beutilized in hot water systems with solar energy storage and enhance their thermalconductivity. Binary mixtures of commercial grade paraffin (Rubitherm-RT54), sodiumacetate trihydrate (CH3COONa·3H2O), and different analytical grade fatty acids (stearic,palmitic, myristic, and lauric acids) were investigated to determine their performance inmixtures. Most PCMs have low thermal conductivities. This is a major drawback thatdecreases thermal performance of the thermal energy storage system. Second step of thestudy focused on enhancing heat transfer between PCM and heat carrier fluid by addition ofstainless steel and copper pieces to PCM (at two different flow rates; 0.05 L/s and 0.025 L/s)and using graphite-PCM composite material (at three different flow rates; 0.05 L/s, 0.025 L/sand 0.01 L/s). In domestic hot water supply by solar energy, water is stored in a tank forshort term. This system stored sensible heat of water by stratification. In the third step addingPCM (Phase Change Material) modules at the top of the water tank would give the systemhigher storage density and compansate heat loss in top layer because of latent heat of PCM.Tests were performed under real operating conditions in a complete solar heating system thathas been constructed at the University of Lleida, Spain.Keywords: Fatty acids, Paraffin, Phase change materials, Thermal energy storage (TES),Stratification. 200