Search

An example of missionary activities in the Ottoman Empire was experienced in Suveydiye, which is known today as Samandag. The mission center established here since the middle of the 19th century by the English doctor William Holt Yates and his wife is considered to be the first example of Protestant missionary work in Suveydiye. This center came under the control of American missionaries in the last quarter of the same century. The Reformed Presbyterian Church of North America endeavored to advance the work in Suveydiye, trying to improve its relations with the Christian and, more importantly, the Nusayri people of the region. The historical building, known as the English Protestant School, which still exists today, bears the traces of these activities in relation to both successive missionary sections. The aforementioned building and the other building, which could not reach today, created a space for the missionary activities here. In this study, besides the details related to the work of the mentioned Protestant missionaries, the political attitude of the Ottoman administration especially in terms of the Nusayri people and the reflections of the policy they carried out will be emphasized. In this way, it is thought that in relation to the above-mentioned historical building, it will contribute to the history of the region. The information and visual materials in the other texts coming from the same channel with the missionary records, which provide rich and detailed data, as well as the memoirs, which are evaluated in detailed examinations about our work, have been important. In addition, Ottoman official records, provincial annals and partially used press archive have a complementary importance. In addition to the aforementioned sources, the interviews conducted in the field and of course the referenced research works also enabled the study to reach its conclusion by taking on a concrete structure.

Nusayrîlik, Muhammet b. Nusayr enNemîrî tarafından 9. yüzyılın sonlarına doğru Irak’ta doğmuş bir inançtır.Nusayrîler, İslam’a bağlı olsa da, Kitâbu’l-Mecmu’u’yu yazılı kaynak edinmelerionları, İslam coğrafyasındaki diğer Müslümanlardan farklılaştırmıştır.Nusayrîler, Şii mezhebinden olmakla birlikte, sözlü kültürle kültürlenen, Bâtınikaraktere dayanan, heterodoks özellikler gösteren ve kapalı toplumsal bir yapı sergileyen,anlaşılması zor bir fırkanın, geleneksel dini grup mensupları olmuştur. Nusayrînüfusunun büyük bir çoğunluğu, Ortadoğu coğrafyasında Araplarda görülse de,Türkiye’nin Güney kesimlerinde de topluluğun yüzyıllardır süregelen bir varlığıbulunmaktadır. Ne var ki Arap Alevîleri olarak da bilinen NusayrîlerinTürkiye’deki yapılanmasıyla, Arap coğrafyasındaki işlevi arasında farklılıklarbarınmaktadır. Bu farklılık, farklı kültürel olgulara dayandırılarakaçıklanmaktadır. Buna göre makalede, Türkiye’deki Nusayrîlerin merkez-çevreyapılanmasına rağmen üst kültürün oluşturduğu milli kültür etkenine razılıkgösterdiği vurgulanmaya çalışılmıştır. Bu durum, ulus-devlet yapılanmasının birbaşarısı olarak ele alınmıştır., TheNusayrism was a belief established in Iraq by Muhammad b. Nusayr Nemiri towardsthe end of the 9th century. Although Nusayrians are bound byIslam, the acquisition of Kitabu’l-Mecmu’u as a written source hasdifferentiated them from other Muslims in the Islamic geography. As beingShiite the Nusayrians, who are cultivated verbally and dependent on the Batincharacter displaying heterodoxy and a closed society structure, have become themembers of a traditional religious group of a fraction hard to be understood.Although the vast majority of the Nusayri population survive in the Arabicregion of the Middle East, they have also settled in southern Turkey forcenturies. However, there are some differences between the structure of theNusayri also known as the Arab Alewis in Turkey and the ones in the Arabiangeography. These differences which are due to a wide diversity of culturalstructures are examined in detail. This article has emphasized that despite thecentre-periphery structure, the Nusayris in Turkey agree on the effect ofnational culture which constitutes the upper culture. This can viewed as acomplete success of the nation-state function.

XVI. yüzyılın başlarında Osmanlı hâkimiyetine giren ve devamlı olarak isyanlarla gündeme gelen Nusayrîlerin yaşamı, bütün Osmanlı halkı gibi XIX. yüzyılda değişmeye başlamıştır. Bu süreçte öncelikle yaşadıkları Cebel-i Nusayriye bölgesinin sosyo-ekonomik zorlukları nedeniyle kuzeye doğru göç eden Nusayrîlerin bir kısmı, Antakya ve Çukurova bölgelerine yerleşerek kendilerine yeni bir yaşam kurmuşlardır. Tanzimat ile birlikte her alanda başlayan değişim sürecinde Nusayrîler, yaşadıkları bölgelerde toplumun bir parçası olmak ve sosyo-ekonomik fırsatlardan herkes gibi faydalanabilmek adına önemli bir mücadele yürütmüşlerdir. Bu uğurda, yüzyılın ikinci yarısından itibaren, katı bir şekilde bağlı bulundukları inançlarından vazgeçerek devletin resmî İslam anlayışını temsil eden Ehl-i Sünnet itikadını dahi benimsediklerini ifade etmişlerdir. Öyle ki yüzyılın sonlarına doğru yüz binden fazla Nusayrînin Sünnî olduğu belgelere yansımıştır. Bu çalışma, camilerde diğer Müslümanlarla ile birlikte ibadet etmek isteyen, devletten okul ve cami yapılmasını talep eden ve Sünnî olduklarını ifade eden Nusayrîlerin bu davranışına karşı, Sünnî ahalinin verdiği tepki ve devletin konuya yaklaşımı üzerine odaklanmıştır. Arşiv vesikaları başta olmak üzere, yerli ve yabancı kaynaklardan elde edilen veriler ışığında, Nusayrîlerin Sünnîliği benimseme iddiası ve takiye tartışmaları ele alınmıştır., The life of Nusayris, came under the domination of the Ottoman Empire in the earlier of the 16th century and were remembered with continuous rebellions, began to change in 19th century like other people of the Ottoman Empire. In this period, they migrated from Cebel-i Nusayriye to the North because of socioeconomic difficulties. Some of them settled down Antioch and Çukurova. As a result of Tanzimat Era, Nusayris campaign to benefit social and economic opportunities and to be part of the society where they lived. Therefore, they said accepted Ehl-i Sünnet which was an official faith of the state while they abandoned their fundamental beliefs in the second half of the century. As understood from the archive documents, more than one hundred thousand Nusayris converted to Sunni Islam. This paper focuses on reactions of Sunni people and approach of the state towards Nusayris who demanded schools and mosques from the state by defining themselves as Sunni. In the light of archive documents and information which were gathered from native and foreign sources, their conversion and dissimulation debates are discussed.

Since the second half of the 19th century, the administrative reforms of the Ottoman Empire were reflected in Latakia, a town in the west of Syria, The city was also a coast-harbour, Latakia had humane importance with its inhabitants living in the mountains stretching to the East. Especially, the second element has played a role in establishing a sanjak administration in the rural-provincial center of the Empire. An administrative arrangement based on the sanjak organization in 1880 in Latakia was found necessary for the execution of military and financial obligations and the state’s desire to establish authority in this region. By these measures, the Ottoman administration aimed to control the “disobedient” population that live on the mountainside by way of administrative control and military police network. Latakia was also one of the most important areas in which missionary activities were carried out in Syria Province. In this respect, conflicts between the state and missionaries affected the local population directly. Both the activities that were carried out by missionaries with different channels and the policy that the state has developed in the opposite direction had a significant impact on the life of the local people, especially the Nusayris. The work of the state against missionary activities constitutes another part of the thesis. TEŞEKKÜR v ÖZET vi ABSTRACT vii İÇİNDEKİLER viii KISALTMALAR DİZİNİ x HARİTA ve TABLOLAR DİZİNİ xi GİRİŞ 1 A. KONU VE PROBLEM 1 B. KAYNAK ESERLER 6 C. ARAŞTIRMA ESERLERİ 8 1. LAZKİYE`NİN TARİHSEL ARKA PLANI 12 1.1. ŞEHRİN KURULUŞU 12 1.2. LAZKİYE ŞEHRİNİN DOKUSU 15 1.2.1. Fiziki Şartlar 15 1.2.2. Lazkiye Limanı 18 1.2.3. Şehir 28 1.3.TARİHSEL MENZİLDE LAZKİYE 44 2. XIX. YÜZYIL`DA İDARİ YAPI 50 2.1. 1864 VİLAYET NİZAMNAMESİ VE LAZKİYE 56 2.2. TRABLUSŞAM SANCAĞINA TABİ LAZKİYE KAZASI 63 2.3. KAZADAN SANCAĞA LAZKİYE 72 2.3.1. Sancak Teşkilatının Oluşumu ve Cebel-i Nusayri Faktörü 72 2.3.2. Beyrut Vilayeti`nin Teşkili ve Lazkiye Sancağı 109 2.4. SANCAK VE KAZALARDAKİ İDARİ TEŞKİLATLANMA VE KURUMLAR 132 3.TOPLUM 164 3. 1. NUSAYRİLER 164 3.1.1. İnanç ve Tarihleri 164 3.1.2. İsyan-İtaat Ekseninde Cebel Nusayrilerinin Durumu ve Devletle Olan İlişkileri 175 3.1.2.1. Aşiretlerin Gündemi: Çatışma 181 3.1.2.2. Bir Muhalefet Davası: Vergi ve Askerlik 189 3.2. SANCAKTAKİ DİĞER CEMAATLER 212 3.2.1. Sünni Topluluklar 212 3.2.2. İsmaililer 217 3.2.3. Gayrimüslim Cemaatler 236 3.2.3.1. Rumlar 238 3.2.3.2. Maruniler 241 3.2.3.3. Ermeniler 244 3.2.3.4. Protestanlar 248 3.2.3.5. Latinler 250 3.3. NÜFUS BİLGİSİ 253 4. BİR ÇEKİŞME ALANI OLARAK LAZKİYE: MİSYONERLER VE EV SAHİBİ OSMANLI 270 4.1.1. THE REFORMED PRESBYTERIAN CHURCH OF NORTH AMERICA: LAZKİYE`DE BİR AMERİKAN MİSYONER CEMİYETİ 270 4.2.2. OSMANLI DEVLETİ`NİN İSLAM BİRLİĞİ POLİTİKASI BAĞLAMINDA LAZKİYE 293 4.2.3. DEVLETİN POLİTİK PROGRAMININ İCRA KURUMLARI: MEKTEP VE MESCİTLER 299 SONUÇ 314 KAYNAKÇA 320 EKLER 352 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Osmanlı Devleti`nde gerçekleşen idari reformların, Suriye`nin batısındaki bir kasaba olan Lazkiye`de yansımaları oluşmuştur. Lazkiye bir kıyı-liman şehri olduğu kadar doğusunda uzanan dağlarda yaşayan ahalisiyle de beşeri bir öneme sahipti. İmparatorluğun bu taşra merkezinde sancak idaresinin oluşturulmasında özellikle ikinci unsur rol oynamıştır. Devletin bu coğrafyada, askeri, mali yükümlülüklerin icrası ve otoriteyi sağlamak istemesi maksadıyla 1880 tarihinde Lazkiye`de sancak teşkilatına dayalı bir idari düzenleme gerekli görülmüştü. Bu sayede, kurulacak idari kontrol ve inzibat ağıyla dağ bölgesinde yaşayan “itaatsiz” nüfusun denetim altına alınması amaçlanmıştı. Lazkiye, aynı zamanda Suriye Vilayetindeki misyonerlik faaliyetlerinin yürütüldüğü önemli sahalardan birisiydi. Bu yönüyle, devlet ve misyonerler arasındaki mücadele bölge ahalisini doğrudan etkisi altına alıyordu. Gerek misyonerlerin farklı kanallarla sürdürdüğü çalışmalar gerek devletin karşı yönde geliştirdiği politika, bölge ahalisinden bilhassa Nusayrilerin hayatında önemli bir etkide bulunacaktır. Misyoner faaliyetlerine karşı devletin yürüttüğü çalışmalar tezimizin diğer bir kısmını oluşturmaktadır.

Osmanlı Devleti’nde, II. Mahmud döneminde başlayan ve Sultan Abdülaziz döneminde artarak devam eden modernist/batılı eğitim reformlarının, II. Abdülhamid döneminde zirveye ulaştığı söylenebilir. Bu dönemde, bir taraftan o zamana kadar düzensiz bir gelişim gösteren eğitim işlerini, merkezi bir sistem oluşturarak düzene sokma faaliyetleri yürütülmüş, diğer taraftan da ülkenin her tarafında okullar açılarak ücra köylere kadar toplumun kamusal eğitime ulaşmasına gayret edilmiştir. XIX. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Osmanlı topraklarında hızla yayılan misyonerlerin hedef kitleleri arasında sadece doğu kiliselerine bağlı Ermeniler ve Rumlar yoktu. Osmanlı topraklarında belirli bölgelerde yaşayan ve Müslüman toplum içerisinde sayılıp sayılmamaları eskiden beri tartışma konusu olmuş, devlet otoritesine karşı genellikle itaatkâr olmayan Nusayriler ve Dürziler gibi dini azınlık gruplar da misyonerlerin hedef kitleleri arasında yer almıştır. Misyonerlerin bu dönemde özellikle Nusayrilerin yoğun olarak yaşadığı bölgelerde hızlı bir okullaşma faaliyeti içerisine girdikleri görülmektedir. Osmanlı Devleti de buna karşı Nusayrilerin yaşadığı hemen her yere okullar açmış ve bir eğitim seferberliği başlatmıştır. Bu çalışmada, Nusayrilerin merkezi olarak kabul edilen Lazkiye’de, II. Abdülhamid döneminde gerçekleştirilen eğitim faaliyetleri üzerinde durulmuştur. Ayrıca misyonerlerin Lazkiye’deki faaliyetleri ve bu faaliyetlerin Müslüman ahali üzerindeki etkisine de değinilmiştir. Osmanlı Arşivinden elde edilen belgeler ışığında, Lazkiye’de açılan ve Hamidiye ismi verilen okullar, öğrenci sayıları ve muallimleri ile ilgili bilgilere yer verilmiştir. Kısaca, Sultan II. Abdülhamid’in, misyonerlerin faaliyetlerine karşı, Osmanlı tebaası dini azınlık grupların, eğitim yoluyla devlete bağlılıklarını temin etme politikası, Lazkiye örneği üzerinden ortaya konmaya çalışılmıştır., In the Ottoman Empire, It can be said that the investments of Education which started during the reign of Mahmud II in this field and which had continued during the reign of Abdülaziz reached a peak in the reign of Abdulhamid II. In this period, while conducting activities to build a central system for the educational activities which were developed irregularly until that time, the people even in pathless villages reached to the teachers and the schools which were opened throughout the country. From the second half of the 19th century, there weren't just Armenians and Greeks linked to the Eastern churches, among the targets of the missionaries spreading like wildfire in the Ottoman lands. Religious minority groups, such as Nusayris and Druze people, who lived in certain regions of the Ottoman territories and have long been a subject of debate whether they belong to the Muslim community or not, and were generally non-submissive to the state authority, have also been among the target groups of the missionaries. In this period, it is seen that the missionaries started a fast schooling activity especially in the regions where Nusayris lived extensively. The Ottoman State had also opened schools and started an educational campaign in almost every place where Nusayris lived. In this study, the educational activities in Latakia which was thought center of the Nusayris, during the reign of Abdulhamid II, was emphasized. Also, the activities of the missionaries in Latakia and the effects of these activities on the Muslim population was mentioned. Especially in the light of the documents from the Ottoman archive, the information about the schools opened in Latakia and named Hamidiye, their number of students and their teachers were detailed. In short, Sultan Abdulhamid II's policy to demonstrate their commitment to the state through the education of religious minority groups of Ottoman subjects against the activities of the missionaries were tried to be presented through the example of Latakia.

IX. yüzyılda ortaya çıktığı düşünülen Nusayrilik (Arap Aleviliği) kimilerine göre bir mezhep kimilerine göre ise bir yaşayış biçimidir. Nusayrilik akidesine bağlı olan insanlar kendilerini Arap Alevisi olarak tanımlamaktadırlar. Ortadoğu menşeli olan Nusayrilik çeşitli dinlerin etkisinde kalmış, bu dinlerden çeşitli unsurları bünyesinde birleştirmiş senkretik bir inanç sistemidir. Ortadoğu merkezli etnik köken temelli bir inanç sistemi olan Nusayrilik günümüzde; Suriye, Lübnan, Türkiye, Şili, ve Arjantin gibi ülkelerde varlık göstermektedir. Türkiye'de Hatay, Adana ve Mersinde yaşamakta olan Nusayriler; Mersin ve Adana bölgesinde 'Fellah' olarak tanımlanmaktadır. Nusayriler Mersinde kıyı kuşağında etnik temelli mekânsal ayrışmaya girmiş ve mekânın sunduğu olanakları kendilerine hayat edinmişlerdir. Bu hayat ekseninde ekonomik ve kültürel açıdan hem çevreyi değiştirmiş hem de kendi yaşayışlarında değişiklikler meydana getirmişlerdir. Bu araştırmanın amacı Mersin Nusayrilerinin nasıl mekânsal ayrışmaya girdiği, mekâna olan bağlılıkları ve değişen koşullar içinde geçirdikleri sosyal, kültürel ve ekonomik değişimleri araştırmaktır. Bu amaçla literatür taramasının yanı sıra Mersin Bölgesinde yaşayan Nusayrilerle anket çalışması ve görüşmeler yapılmıştır. Yapılan anket sonuçları SPSS programına girilerek çeşitli analiz ve grafikler elde edinilmiş bu veriler güncel ve tarihsel olaylar ışığında birbirleriyle ilişkilendirilerek sonuca ulaşılmaya çalışılmıştır. Mekânsal ayrışma içerisine giren Nusayrilerde ekonomik değişim ve eğitim seviyesinin artması nihayetinde, bu ayrışmada kırılmalar meydana gelmiştir. Geleneksel Nusayri mahallelerinden göç eden insanlarda; ekonomik, kültürel ve sosyal açıdan değişiklikler olduğu izlenmiştir. Nusayrilik (Arabian Alawism) is thought to be appear in the 9th century AC. It is a way of life for some people whilst it is considered as a religious sect by another group of people. Observers of Nusayri belief describe themselves as Arab Alawi. Nusayrilik is a mideast- originated sect and it is affected by several religions. Therefore, it is a syncretic belieft hat has many elements from various religions. In addition to its mideast origin it is also an ethnic belief system. Today; Syria, Lebanon, Turkey, Chile and Argentina are the countries where Nusayri belief is performed. In Turkey, Nusayri people live in Hatay, Adana and Mersin. They ara called as `Fellah` in Adana – Mersin regions. In the province of Mersin they live in coastal strip because of ethnic-based spatial disintegration. They take the advantege of the coastal line in order to maintain their lives. In this way, they changed their environment and made some changes in their lives. This study aims to examine and understand the process of spatial disintegration of Nusayri people in Mersin, their dependance to the region, and socio-economic and cultural changes they lived through the changing conditions. With this in mind, beside the literature search, a survey and interviews have been conducted by communicating Nusayri people of province of Mersin. Results of the survey has been analyzed by the SPSS program and graphics have been obtained. These datas have been associated with each other through both recent and historical events. Nusayris who has faced a spatial disintegrationhad an economical changing and their educational level increased as well. Thence, there has been a break in the mentioned disintegration. It is obsorved that people who immigrated from the traditional Nusayri neigborhood has had a cultural and social alteration. 93

Tez (Yüksek Lisans) -- İstanbul Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2007, Thesis (M.Sc.) -- İstanbul Technical University, Institute of Social Sciences, 2007, "Hatay ili Şenköy ve Harbiye Beldeleri müzik kültürü" adlı çalışmamız dört ana bölümden oluşmaktadır. Çalışmamızın ilk bölümünde tarih araştırmamıza yer verilmiştir. Buna göre sırasıyla Hatay bölgesi'nde insan varlığının tespit edildiği ilk günden Şenköy ve Harbiye (Nusayri) 'lerin bölgede gözüktüğü döneme kadar olan kısım ilk bölümde incelenmiştir. Bölgede yaşayan yerli halklardan, Nusayrilerin gerçekte ne anlama geldiği konusundan, kolonileşme çağındaki, bölgeye kattıkları düşünülen kültürel birikimlerden ve bunların diğer Türk topluluklarıyla olan bağlantılarından söz edilmiştir Çalışmamızın sonraki bölümlerini Harbiye ve Şenköy oluşturmaktadır. Bölge halklarının kimlik analizi, Anadolu'daki faaliyetleri, çevreyle etkileşimleri ve dinsel yapılan üzerinde durulan konulardır. Ardından bölge müziği ile ilgili araştırmalarımızın meyvesi olan bölüm gelmektedir. Bu bölümde önce bugüne kadar derlenmiş Şenköy bölgesi müzikleri ardından da tarafımızca notaya alınmış yörede ki uzun hava ve türküler derlenmiş ve notaları yayınlanmıştır. Ayrıca Harbiye beldesinde görülen ve uzun havalara kendi adını veren mevvâller ele alınarak incelenmiştir. Bu bölümün son kısmında da bölge halklarının müzik icrasında kullandığı çalgılar ve Nusayrilerin en tanınmış enstrümanı olan Zamr incelenmiş ve Zamr sanatçıları hakkında bilgilere yer verilerek sonuç bölümüne varılmıştır. vııı, The subject of "Comparing Hatay and Hatay's town which are Şenköy and Harbiye's artistic life's." is constituted in four parts. First part is included the history researches. If we say in an order we will talk from first human beings in Hatay up to first humans seen from Harbiye (Nusayri). This subject is studied in first part. Talked with the local community about the meaning of being Nusayri, how they additive the cultural aggregation in the era of getting colony and talked the connection with other Turkish community. Harbiye and Şenköy is constituting our second part of work. In this part I have talked about the identification analyses of the people of zone, the activities in Anatolia, interaction of environment and religious structures. And in the third part you will see the researches of music. In this part, firstly we will see Şenköy' s music's and after that you will find the uzun hava and folk music's note in this part. And also in this part Me waller has analyzed. Harbiye's uzun hava named by Mewaller. And finally in this part you will find the instruments which local people used and you will find Nusayri' s most popular musical instrument Zarnr. Zamr has examined and you will find information about zamr performer. rx, Yüksek Lisans, M.Sc.

ÖZET Cengfe Kaçar, Arao-Alevi Nusayrüerin Dini ve Sosyal Hayatı (Tarsus Örneği), Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Doç. Dr. Ejder Okumuş, ss. 177 Araştırmanın konusunu, Türkiye'de Hatay, İskenderun, Adana, Tarsus ve Mersin bölgelerinde yaşayan Arap Alevh-Nusayrüer oluşturmaktadır. Örneklem grubu ise, Tarsus'ta yaşayan Arap Alevi-Nusayrilerden oluşturulmuştur. Araştırmanın amacı, batini öğretilere dayalı, kompleks inançları barındıran; gizliliği ve sır tutmayı ilke edinen bir öğreti, olan Arap Alevi-Nusayrilerin dinî ve sosyal hayatim, din sosyolojisinin sınırları içinde dini inanç, tutum ve sosyo-kiütürel açıdan incelemektir. Araştırma bir giriş ve iki bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde, araştırmanın konusu, amacı, kapsamı, sınırlılığı, yöntemi ve yeri üzerinde durulmuştur. Birinci bölümde, çalışmanın teorik temelleri ortaya konulmuştur. Alevi- Nusayriük'in tarihi gelişim süreci, mezhebi özellikleri, dini inanç esastan ve sosyal hayat unsurları tamtibmştir. İkinci bölümde ise, uygulamalı çalışmanın sosyo-düü ve kültürel bulguları, tablolar eşliğinde izah edilmiştir. Arap Alevi-Nusayrüik, Ortodoks İslam anlayışından farklı dini inanç, tutum ve kültürel öğeler barmdırmaktadtr. Heteredoks ve Senkretik'tir. Ali'nin Allah, Kur' an 'ı Kerim 'in bugünkü şekli ile eksik olduğuna inanırlar. İnanan temel kaynak eseri Kitap d-Mecmu' dur. Dini bilgi ve sırlar, sadece isteyen erkeklere öğretilir. Katanlara ve anne-baba Alevi-Nusayri olmayan erkeklere asla öğretilmez. Ziyaret- Türbe inançları çok güdüdür. Yd içinde çok sayıda bayramları ve bu bayram günlerinde eda edilen namazları vardır. Bütün bu dini ve sosyal hayatin unsurları, farkh bağımsız değişkenlerde (Cinsiyet, Yaş, Eğitim Düzeyi vb.) farktı algüanabilmektedir. Bu değişkenlerin her biri, dim inanç ve tutumlarda, sosyal hayatta yaşanan pratiklerde olumhı-olumsuz rol oynamaktadır. SUMMARY Cengiz Kaçar, Religious and Social life of The Arabian Alaouite-Nusavris (The Samole of Tarsus), Master Thesis, Advisor: Doç. Dr. Ejder Okumuş, s.: 177 The subject of research constitutes the Arabian Alaouite-Nusayris who live in the regions of Hatay, İskenderun, Adana, Tarsus and Mersin in Turkey. The sample group is selected from the Arabian Alaoıüîe- Nusayris living in Tarsus. The aim of research is to search religious and social life, religious belief attitude and socio-cutiural of Arabian Alaouite Nusayris, which is a complex doctrine that discipline to keep secrets and secrecy that shelter complex beliefs, withstanding esoteric doctrines. The research is formed an introduction and two parts. In introduction part, It is dwelled upon research's subject, aim, scope, limiting, method and place. In the first part, It is put forward the theoretical basics of study. It is introduced the historical development process, madhah features, principles of religious belief and social life components of Alaouite- Nusayris. In the second part, İt is explained the socio- retigion and cultural foldings of practical study with tables. Arabian Alaouite-Nusayrism, accomodates religious belief, attitude and cultural elements differrent front Ortodoks İslam. It is Heterodoks and Syncretic. They believe that Ali is the God and the holly Quran is lack The basic source of belief is book of Kitap el- Mecmu. Religion information and secrets are only taught the volunteer males. They are never taught the females and parents. They have a strong belief of visiting tombs. They have a lot of celebrations and prayings in the holy days. And all of these components of religion and social life are perceived differently in different independent variables (sex, age, educational level, etc.). And each of these variable play positive, negative role on religious belief, attitude and the practical life. 191

ÖZETNusayrilik 3/9. yy.'da Irakta Muhammed b. Nusayr tarafından kuruldu. Nevbahti ve Kummi gibi birçok Şia müellifi ile Sünni müelliflerden Şehristaniye göre İbn Nusayr onuncu imam Ali el-Hadinin taraftarlarındandır. İmamın ilahi bir yapıya sahip olduğunu iddia etmiş, kendisinin de onun peygamberi olduğunu ilan etmiştir. Fakat Nusayrilere göre ise İbn Nusayr, onbirinci imam Hasan el-Askerinin ashabındandır. İbn Nusayrdan sonra fırkanın başına Muhammed b. Cündeb, ondan sonra da Abdullah b. Muhammed el-Cünbülâni geçer. Cünbülâni, Cünbülâni tarikatını kurarak fırkaya tasavvufi bir boyut katar. Birçok Fars kültürünün Nusayriliğe geçişinde onun etkisinin olduğu ileri sürülür. Cünbülâniden sonra fırkanın liderliğini Hüseyin b. Hamdan el-Hasibi alır. Hasibi Büveyh ve Hamdanilerin siyasi desteğini alarak düşüncelerini rahat ve hızlı bir şekilde yayar. Fırka mensuplarını belli bir hiyerarşiye göre düzene koyması, fırkanın inanç esaslarını tesbit etmesi ve baskılar dolayısıyla mensupların birbirlerini tanımaları için 'ams' sembolünü ortaya koyması gibi birçok faliyetleri gözönünde bulundurulursa fırkanın ikinci kurucusu sayılır. Tenasuh ve şarabın helal sayılması gibi birtakım inançları olduğu ileri sürülür.Hasibiden sonra fırkanın başına Muhammed b. Ali el-Cilli, ondan sonra da Surur b. Kasım et-Taberâni geçer. Nusayrilik, İslam dininin ana prensipleri çerçevesinde geliştirilen bir fırka olduğu için temel inançlarında en büyük etki İslam'a aittir. Bununla beraber, tarihi süreç içerisinde değişik din ve inanç yapılarıyla ilişkisi bulunduğundan dolayı, onların inançlarından da bir çoğunu almış ve kendi yapısına uygun bir hale sokmuştur. Ayrıca bu inancı benimseyen kavim ve aşiretlerin İslam'dan önceki dini ve kültürel mirasının da büyük bir tesiri olmuştur. Nusayri inanç sitemi, Ali'nin ilahlaştırılmasına dayanmaktadır. Onlara göre Allah kendini insanlara tanıtmak için insan suretine girmektedir. Allah yedi kez insan suretine girmiştir. Allah, en son ve mükemmel şekliyle Ali b. Ebi Talib suretinde zuhur etmiştir. Ali, Muhammed'; Muhammed de Selman'ı yaratmiştır. Bu üç zat birbirinden ayrılmazlar. Selman, beş yetimi(melek) yaratmış, bu melekler de bütün dünyayı yaratmıştır. Nusayri inançlarından bir tanesi de hubut ve tenasuh görüşüdür. Onlar, daha öceleri parıldayan nurlar şeklinde Ali'yi seyreder ve tesbih eder bir vaziyetteydiler. Bir takım hatalarından dolayı Ali onları, ceza olarak, dünyaya indirdi ve insan bedenine hapsetti. Ali'yi ilah olarak tanıyanlar belli merhalelerden sonra önceki nur hallerine yükselecekler. Fakat O'nu inkar edenler, sürekli bir şekilde hayvan cesedleri şeklinde dünyaya geleceklerdir. Nusayriler, inançlarını gizlerler. Takiyye yaparak hakim dine uygun hareket ederler. Onlara göre böyle davranmak akıllıca bir iş olup aksi ise deliliktir. Nusayriler, Hıristiyanlıktan da çok etkilenmiş onlardan bir çok dini unsur aldıklarını görüyoruz. Şarabı kutsarlar ve ayinlerinde kullanırlar. İsa'nın doğumu ve daha bir çok Hıristiyan bayramını kutlarlar.Nusayrilerin inanç sistemi derinliğine araştırıldığında gök cisimleri ve yıldızların takdisi gibi konularda paganizm, yahut Sabii putperestliğinden; 'ams' teslis inancı, hubut(inme) düşüncesi, şarabı takdis edip bayramlarını kabul etme konusunda Hıristiyanlıktan; oniki imama inanma, Muhammed b. El-Askeri'yi mehdi olarak kabul etme konusunda İsnaaşeriyye Şiasından; te'vil ve batınilik konusunda hasım olmalarına rağmen İsmailiyyeden; Muharrematın mübah sayılması ve dini vazifelerin ıskatıgibi konularda Mecusilik, Mazdekilik ve aşırı Şiadan; yaratılış nazariyesi ve bazı felsefi yorumlar konusunda Yeni Eflatun ve İhvan-ı Safa felsefesinden etkilendiklerini görülür. SUMMARYThe sect was formed in Irak in the mid-3rd/9th century. The founder of the sect was Muhammed b. Nusayr. According to Newbahti and Kummi İbn Nusayr was a supporter of the tent imam Ali el-Hadi. He procaimed the divine nature of the imam. And claimed for himself the status of a profet; he professed metempsychosis (tenasuh) and antinomianizm (ibaha). According to Nosairi tradition, İbn Nusayr was the favourite disciple of the elevent imam Hasan el-Askeri (d.260/874) el-Askeri entrusted to İbn Nusayr a new revelation which was to constitute the nucleus of the Nosairi doctrine.İbn Nusayr's successor, Muhammed b. Cündeb, nothing is known other than his name. His successor was Ebu Muhammed Abdullah el-Cünbülâni (d.287/900). He seems to have been a Persian immigrant from the region of Fars in Irak. It is probably he was responsible for certain Iranian features of the Nusayrian doctrine, for example the adaption of the Iranian festivals, nevruz and mihrican.The successor of el-Cünbülâni was Huseyin b. Hamdan el-Hasibi who the second founder of the sect. He have earned his living as such at the courts of the Buyids in Irak and in western Persia. Later at the courts of the Hamdanids of Mawsil and Aleppo.It was evidently he conveyed the doctrines of the sect to northern Syria. Hasibi died at Aleppo in 346/957 or 358/969. His tomb to the north Aleppo, known by the name of Şeyh Yabrak. It is venareted by Nosairies today.Hasibi's successor was Muhammed b. Ali el-Cilli. He died in Aleppo after 348/994. Surur b. Kasım et-Tabarâni, successor of el-Cilli left the town, on account of the incessant warfare in the region and settled at Lazikiyye. He was the true founder of the Syrian Nosairi comminity. He died at Lazikiye in 426/1034-5.The religious system of the Nosairis form a bizarre syncretism of Christian, pagan and Muslim elements. The latter borrowed from the most fanatical Shia theories and closely resembling İsmailism, which appears to have influenced them. According to them, Ali became an incarnation pure and simple of the divinity. The first of their dogmas is that of a divine triad. It consists of a first cause colled "ma'na". And the second hypostases "ism" is proceeding from ma'na. The third hypotases "bab" is proceeding from the ism. Or "ma'na" created "ism", ism created "bab". The three persons of triad have clothed themselves in human flesh in each of the seven sycles. The last of this manifestation or incarnations coincided with the period of Hijra. It was composed of 'Ali, Muhammed and Selman'.The triad is denoted by the symbol 'AMS', formed by the letters 'ayn,mim, sin' the initial of the names of the three Nosairi hypostases : Ali, Muhammed and Selman. The Nusairis believe in metempsychosis. The Milki Way is made up of the souls of the 'Uniterian'(believer in Nosairis doctorines),faithful, transformed into stars. According to Nosairis, who don't believe doctorines of Nosairis, transmigreate into the bodies of animals. They alone among the Muslim factions admit the Fall. In the beginning, these souls were all glittering stars and enjoyed the vision of Ali. But they delighted in the contemplation of their own exellence and to punish this pride Ali banished them to earth and imprisoned them in human bodies. Religious secrecy is observed very strictly. Its violation entails the death penalty. They like certain other sect, are allowed to conform outwardly to the dominant religion. And be Christans with Christians, Muslims with Muslims. 'We Nosairis' they sometimes say, 'are the body and the other cults a garment. Now, the garment does not change the nature of the man but leaves him as he was. Thus we olways remain Nosairis, although outwardly we may adopt the religios paractices of our neighbours.