Search

Günümüzde küreselleşen yaşam dinamikleri, özellikle şehirlerin topluluk karakterlerini ve topluluğu oluşturan bireylerin yaşam biçimlerini değişikliğe uğratmaktadır. Bireylerin yaşam seyrindeki, yaşam döngülerindeki ve gündelik yaşamlarındaki değişimler, hanehalkı yapılarının çeşitlenmesine, var olanların ise toplum içerisinde daha görünür bir hal almasına yol açmaktadır.Hanehalkı yapılarındaki değişimin aksine, konut ve çevrelerinin sunuluş biçimleri ise hız ve ekonomik kazanç odaklı süreçler nedeni ile artan konut talebine cevap verebilmek adına tek tipleşmektedir. Aynılaşan yaşam çevreleri, çeşitlenen hanehalkı yapılarının toplu ve bireysel olarak ihtiyaç ve isteklerine cevap verememektedir. Bu durum ise bireylerin memnun şekilde konutlarında ikamet edebilmelerine engel olmaktadır. Refahın, istikrarın ve sosyal sermayenin sağlanamadığı konut ve çevreleri, sosyal sürdürülebilirlik hedefine ulaşılamayan sorunlu yaşam çevrelerini türetmektedir. Çalışmada, bu probleme dikkat çekmek amacıyla konut ve sosyal sürdürülebilirlik ilişkisinin hanehalkı çeşitliliği üzerinden irdelenmesine odaklanılmıştır. Tez kapsamında bu ilişki görünür kılınarak, hanehalkı çeşitliliğinin göz önünde bulundurulduğu tasarımların, sosyal sürdürülebilirliğe katkısının tespit edilmesi amaçlanmıştır.Çalışmada sosyal sürdürülebilirliğin sosyal eşitlik ve toplumun sürdürülebilirliği kriterlerinin kullanıcı ve hanehalkı çeşitliliği ile bu grupların konut ve çevresindeki ihtiyaçlarına odaklanan literatür sunumu yapılmıştır. Aralarındaki ilişki konut, toplu konut ve konut yakın çevresi ölçeğini kapsayacak biçimde irdelenmiştir. Kullanıcı çeşitliliği ile sosyal sürdürülebilirlik ilişki kapsamında belirlenen ölçüm kriterleri, anket tekniği ile alanda sorgulanmıştır. Yapılan anket çalışması verileri SPSS programı kullanılarak irdelenmiştir. Değerlendirmeler sonucunda, farklı hanehalkı gruplarının konut ve çevresi ölçeğindeki gereksinimlerinin değiştiği görülmüştür. Kullanıcıların bu ihtiyaçların karşılanamaması durumu ise konut ve çevrelerinde memnuniyetsiz şekilde yaşamlarına devam etmelerine veya zorunlu taşınmalara neden olduğu sonuçlarına varılmıştır. Globalizing life dynamics changes especially the community characters of cities and lifestyles of the individuals forming the community today. Changes of the individuals in the life course, life cycle and everyday life lead to diversification of household structure and make the existing ones more visible. Contrary to the changes in the households, presentation manner of housing and its environments are becoming more standardized in order to meet the increasing residential need due to the process focused on the speed and economic profits. Life environments becoming the same do not meet the communal and personal needs and requests of diversified household structures. This situation prevents the satisfaction of the individuals in their residences. Housing and its environment where prosperity, persistence and social capital was not provided due to problematic social environments did not reach the social sustainability goal. The aim of the study was to address housing and social sustainability relation through household diversity in order to draw the attention to this problem. Within the scope of the study, this relation became visible and the contribution of the designs in the view of household diversity with the social sustainability was tried to be found. The literature focusing on the user and household diversity of social equality and community sustainability of social sustainability and needs of these groups in the housing and its environment was presented in the study. The relation between them was examined by covering the scales of the housing, housing estate and close environment. Criteria determined within the scope of user diversity and social sustainability relation was questioned by survey technique in the field. Survey data was analysed using the SPSS program. As the result of the evaluation, it has been observed that the needs of different household groups were changed in the scale of the housing and its environment. It was concluded that users continued to live in the housing and its environment without any satisfaction or moved by necessity because their needs were not fulfilled. 189

Bu çalışma, değişen toplumsal ve çevresel koşullarla ortaya çıkan farklı bağlamlardaki barınma ihtiyaçları konusunda optimum çözüm önerisi sunan; bu sebeple dünyada artan bir ilgi ve eğilim ile tercih edilen mikro konutlar hakkında düzenli ve bilimsel bir veri sağlamak amacı ile yürütülmüştür. Mikro konutlar, ülkemizde de izlenen benzer koşul ve ihtiyaçlar için etkin ve sağduyulu bir çözüm potansiyeli barındırmaktadır. Bu bağlamda mikro konutların anlamı, avantajları, kullanım şekil ve amaçları ile öne çıkan özellikleri konularında araştırma ve incelemeler yapılarak örnek mikro konutlar irdelenmiştir.Çalışmanın ilk bölümünde, konut kavramı ile toplumsal ve çevresel değişimler ile ortaya çıkan tarım, sanayi ve bilişim dönemi konut biçimlenişleri incelenmiştir. Mikro konutların, az yeterlidir yaşam felsefesinin mekansal karşılığı olması sebebi ile tipolojinin doğasını anlayabilmek için; bu felsefenin geçmişten günümüze farklı disiplinlerde ve mimaride estetik ve rasyonellikle bağdaştırılan örneklerine değinilmiştir. Çalışmanın ikinci bölümünde mikro konut kavramı açıklanarak bu tipolojinin ortaya çıkmasını sağlayan demografik, çevresel, ekonomik ve felsefi faktörler incelenmiştir. Mikro konutların bağımsız, çoklu, hareketli olmak üzere üç farklı türü; sürekli, geçici ve sosyal olmak üzere üç farklı kullanım amacı olduğu tespit edilmiştir. Farklı tür ve kullanım amaçları olmakla birlikte mikro konutların öne çıkan özellikleri tespit edilerek bu özellikler basitlik, sürdürülebilirlik, esneklik, hareketlilik ve teknoloji olarak gruplandırılmıştır. Oluşturulan ve gruplandırılan bu verilerin analizi için yirmi mikro konut örneği tespitler bağlamında irdelenerek sonuçlar ortaya konmuştur.Yapılan çalışma ile az, öz ve yeterli bir yaşam olanağı sunan, ölçekte mütevazı ama mimari tasarımda etkin mikro konutların sürdürülebilirlik, esneklik, hareketlilik ve teknoloji özellikleri ile birçok bağlamda, bilinçli bir tercihle yaşanabilir bir konut seçeneği oluşturduğu görülmektedir. The aim of this study is to provide well-ordered and scientific data about micro houses, which are preferred with increasing interest and tendency in the world because they provide an optimal solution for housing needs in different contexts arising from changing social and environmental conditions. Micro houses have the potential of an effective and foresighted solution to common conditions and needs observed in our country. Microhouse samples were examined in this context by making research and investigations about the meaning, advantages, usage and intended use of micro houses, along with their prominent features.In the first chapter of the study, the concept of a house and forms of houses through agricultural, industrial and information periods which are created by social and environmental changes were examined. Due to the fact that the micro housing is the spatial equivalent of the `smaller is better` life philosophy, to understand the nature of typology; examples of this philosophy from past to present, which are associated with aesthetics and rationality in different disciplines and architecture were addressed. In the second chapter of the study; the concept of micro-housing was explained, and demographic, environmental, economic and philosophical factors that caused the creation of this typology were investigated. It was determined that three types of micro houses are individual, multiple and mobile; and three ways of usage are permanent, temporary and social. Prominent characteristics of micro houses which have various types and usages, were determined and grouped as simplicity, sustainability, flexibility, mobility and technology. For the analysis of the formed and grouped data, twenty micro house samples were examined in the context of the findings, and the results were presented.Through this study, it is seen that micro houses which are modest in scale but efficient in architectural design provide a low, basic and sufficient life opportunity and create a conscious choice for habitable housing in many respects with their sustainability, flexibility, mobility and technology features. 181

Tasarım ürünlerinin en verimli ve kaliteli şekilde kullanılabilmesi için hem çevresel faktörler hem de kullanıcı faktörü dikkate alınmalıdır. Kullanıcı faktörünün ön planda tutulmasıyla farklı kullanıcıların değişen yeterlilikleri göz önünde bulundurduğunda, evrensel tasarım ilkeleri kullanımı kolaylaştırmak adına önem kazanmaktadır. Kullanıcı çeşitliliğinin fazla olduğu bir kamu binası olarak hastanelerde kullanıcıların fiziksel ve psikolojik olarak da olumsuz durumları bulunmaktadır. Kullanıcıların kullanım esnasında erişim, yön bulma, uyum, konfor vb. konularda sorunlarla karşılaşmaması adına hastane yapılarını evrensel tasarım ilkelerine uygum tasarlamak önem kazanmaktadır.Tez çalışmasında evrensel tasarım yaklaşımı bağlamında kullanıcı çeşitliliği ve yoğunluğu göz önünde bulundurularak poliklinik alanlarının genel kullanımda olan otopark alanları, girişler, yatay ve düşey dolaşım alanları, danışma ve bekleme birimleri ve tuvaletler ele alınmıştır. Bu çalışma hastane poliklinik birimlerinin genel kullanım alanlarında kullanıcılarının yeterlilik seviyelerine bakmaksızın evrensel tasarım çerçevesinde herkes için uygunluk durumunu irdelemeyi hedeflemektedir. Literatür taramasına dayalı olarak hazırlanan kontrol listeleri çalışma alanında doldurulmuş, incelenen alanların evrensel tasarım bağlamında eksiklikleri ve uygunluk düzeyleri belirlenmiş, sorunlu bölgeler için kullanıma uygun çözümler üretilmiştir.Anahtar Kelimeler: Evrensel tasarım, Erişilebilirlik, Kullanılabilirlik Poliklinik alanları, Kullanıcı çeşitliliği For using the most efficient and qualified of design products, both environmental and user factors should be taken into attention. Universal design principles become important to facilitate use when the user factor is prioritized to take into account the existing changing limitations of different users and their participation in the society. Hospitals as a public building with a wide range of users, that have physical and psychological disadvantages. During usage the users can access to navigation, adaptation, comfort and etc. In order to prevent problems in terms of issues, designing of hospital buildings according to universal design principles is gaining importance.Within the scope of this thesis, in the context of universal design approach with considering of the diversity and intensity of users, car park areas, entrances, horizontal and vertical circulation areas, receptions, waiting areas and toilet facilities in polyclinic units are considered. This study aims to investigate the suitability for everyone in the universal design framework regardless of their proficiency levels in the using general areas of hospital polyclinic units. During the field study the prepared checklists based on literature review were filled, deficiencies and suitability levels of the investigated areas in the context of universal design were determined and some suggestions for improvement were presented.Keywords: Universal design, Accessibility, Usability, Polyclinic areas, User diversity. 192

Yaklaşık 4500 yıldır varlığını sürdüren kütüphaneler asırlardır medeniyetlerin bilgi birikimlerini muhafaza etmek için ihtiyaç duyduğu en önemli kültürel hazinelerdir. Bilimsel çalışma ve araştırmalar için özelleşmiş olan üniversite kütüphaneleri bilim ve araştırmanın merkezi olan üniversitelerin en önemli yapı taşlarındandır. Üniversite kütüphaneleri gelişen teknoloji, kullanıcı gereksinimleri ve beklentileri, koleksiyonların türü gibi birçok nedenle kendisini güncelleme ihtiyacı duymuştur. Ortaya çıkan bu güncelleme ihtiyacı KTÜ Faik Ahmet Barutçu Kütüphanesi'nde de etkilerini göstermiştir. Fiziksel ve işlevsel değişimlerin mekan kullanımına etkilerinin irdelendiği bu çalışmada, KTÜ Faik Ahmet Barutçu Kütüphanesi'nin geçirdiği fiziksel ve işlevsel değişimler 1969, 2007 ve 2017 yıllarına ait kat planları üzerinde dönemlere ve katlara göre analiz edilmiştir. Daha sonra bu dönmelere ait kat planları üzerinde, DepthmapX programı yardımıyla, Mekan Dizimi (Space Syntax) ve görünür alan (Visibility) analizleri yapılarak mekan kullanımları, mekansal bütünleşme, ortalama derinlik, görsel bütünleşme ve görsel derinlik durumları irdelenmiş; mekan kullanım yoğunluğu, erişilebilirlik ve mekanların sosyal niteliği üzerine değerlendirmeler yapılmıştır. Çalışmanın sonucunda değişen teknik ve teknolojiye göre mekansal değişimler geçirdiği, mekansal önceliklerinin değiştiği, işlevsel yoğunlukların koleksiyon mekanlarından çalışma salonlarına doğru bir değişim geçirdiği tespit edilmiştir. Ayrıca kütüphane mekanlarının birbirleri ile kurduğu fiziksel ve görsel ilişki açısından daha bütünleşik bir sistem oluşturduğu; böylece mekanın okunaklılığı ve kullanımının kolaylaştığı tespit edilmiştir. The libraries continuing their existence for nearly 4500 years have been the most important cultural treasures that civilizations have needed to preserve their knowledge for centuries. University libraries, specialized in scientific works and researches, are the most component part of universities which are the center of science and research. University libraries need to update themselves for many reasons, such as developing technology, user needs and expectations, type of collections etc. The need of emerging update took effect on KTU Faik Ahmet Barutçu Library. In the study that is examining the effect of spatial changes on space usage, KTÜ Faik Ahmet Barutçu Library's physical and functional changes are analyzed over the floor plans belonging to 1969, 2007 and 2017 according to periods and floors. Then, Space Syntax and Visibility analyzes were performed on the floor plans of the library for investigating the space usages, integrity, mean depth, visual integrity and visual depth via DepthmapX program. According to the analysis, the usage density of the space, the accessibility and the social characteristics of the spaces were evaluated. As a result of the study, it is determined that libraries are dynamic bulidings and spaces transform according to changing techniques and technology, and space priorities and functional densities were changed from collection spaces to study halls. In addition, the library spaces established a more integrated system according to the physical and visual relationships with one another, thus it is determined that the legibility and the usageof the place are facilitated. 167

Eğitim, tarihin her anında ve tüm toplumlarca önemli kabul edilmiş, her toplum kendi insan yetiştirme yöntemi konusunda çeşitli görüşler ortaya koymuştur. Eğitime ve insan yetiştirme yöntemine verilen bu önem, 'geleneksel eğitim sistemi' olarak tanımlanan katı, tekdüze ve öğretmen merkezli eğitim anlayışının eleştirilmesine ve eğitim alanında alternatif arayışlara gidilmesine neden olmuştur. Geleneksel eğitim sistemine tepki olarak ortaya çıkan alternatif eğitim metotları, özgürlükçü, çocuk odaklı, deneysel öğretimi esas alan ve her çocuğu ayrı bir birey olarak kabul eden yaklaşımlardır. Bu alternatif eğitim yaklaşımlarından biri olan Montessori Metodu ise, çocuğa maksimum bağımsızlık veren, eğitim ilkelerini sadece eğitim yöntemine değil, çocuğun fiziksel çevresine de yansıtan ve eğitimdeki en güçlü ilişkinin çocuk ile ortam arasında kurulduğunu savunan bir yaklaşım olmasıyla dikkat çekmektedir. Montessori Metodu'nun temel ilkelerinin kavramlaştırıldığı tez kapsamında, oluşturulan kavramların mekan örgütlenmesi üzerindeki etkilerinin ve yansımalarının kavramsal analiz yoluyla irdelenmesi hedeflenmiştir. Bu amaçla, öncelikle alternatif eğitim yaklaşımları tanımlanmış, ardından Montessori Metodu'nun bu yaklaşımlardan farkı ortaya konulmuştur. Metodu oluşturan `öğretmen, çocuk, materyal ve hazırlanmış çevre` başlıkları açıklandıktan sonra metodu tanımlayan kavramlar belirlenmiştir. Bu kavramlar, görsel, yazılı ve çizili belgelerine ulaşılabilen 15 Montessori Okulu üzerinden analiz edilmiştir. Çalışmanın sonucunda, metodu tanımlayan kavramların fiziksel mekana; `öğrenme sokağı, öğrenme bahçesi, eklemlenmiş alanlar, antropometrik tasarımlar ve özelleşmiş alanlar` oluşturacak biçimde yansıdığı tespit edilmiştir. Education has been accepted as important at every moment of history by all societies; and every society developed various concept of their own methods of raising human being. The importance being given to education and the method of human development give way to the criticizing of `conventional education system` that is defined as strict, monotone and teacher centered and searching for alternative ways at education area. Alternative education methods which occured as reaction to traditional education system are approaches that are child centered and focus on practical learning and accept each child as unique individual. Montessori Method that is one of the alternative education approaches attracts attention by being an approach which gives maximum freedom to child, reflects education principles not only to education method but also to physical environment of the child and defends that the strongest relationship at education is developed between education and environment. When the subject of forming of education areas is evaluated in respect of architecture discipline, it can be said that Montessori Method has a strong relationship with architecture discipline. In this study, in which the main principles of Montessori Method were conceptualized, it was aimed to examine the effects and reflections of generated concepts on place organization via conceptual analysis. As a result of this aim, firstly alternative education approaches were defined, and then the differances of Montessori Method from these approaches were produced. After explaining `teacher, child, material and prepared environment` titles, the concepts defining the method were stated. These concepts were analyzed upon 15 Montessori Schools to whose written and drawen documents can be reached. At the end of study, it was identified that the concepts defining the method reflected on physical environment in the form of generating `learning street, learning garden, articulated spaces, antropometric designs and specialized spaces.` 206