Search

Autor artykułu skupia się w nim na tym, czego nie ma, a dokładniej o tym, jak pewne wyrażenia, a także, pewne tzw. wypowiedzi wizualne odzwierciedlają nasze mentalne konstrukty nieobecności i braku. Udostępnienie publikacji Wydawnictwa Uniwersytetu Łódzkiego finansowane w ramach projektu „Doskonałość naukowa kluczem do doskonałości kształcenia”. Projekt realizowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój; nr umowy: POWER.03.05.00-00-Z092/17-00.

W artykule zebrano wiele przykładów na to, że forma języka jest znacznie mniej arbitralna, niżby to wynikało z twierdzeń strukturalistów. Takie ogólne metafory pojęciowe jak MYŚLENIE TO WIDZENIE, prowadzą do pojmowania treści w kategoriach formy, np. utożsamiania fizycznej wielkości kodu z jego informacyjną zawartością, fizycznej odległości między elementami kodu z odległością pojęciową, a nawet przestrzennego porządku elementów kodu z czasowym porządkiem wydarzeń (co umożliwia inna metafora pojęciowa, CZAS TO PRZESTRZEŃ). Obserwacje te prowadzą do wniosku, że forma językowa jest ściśle związana z naszym postrzeganiem rzeczywistości, szczególnie za pomocą zmysłu wzroku. Zadanie pt. „Digitalizacja i udostępnienie w Cyfrowym Repozytorium Uniwersytetu Łódzkiego kolekcji czasopism naukowych wydawanych przez Uniwersytet Łódzki” nr 885/P-DUN/2014 zostało dofinansowane ze środków MNiSW w ramach działalności upowszechniającej naukę

Autorka zwraca uwagę na to, że główne zasady psychologii postaci, formułowane pierwotnie w celu wyjaśnienia mechanizmów percepcji wizualnej, odnoszą się również do mechanizmów językowych na różnych poziomach. Ogólna zasada prymatu całości - „postaci” nad częścią, fakt, że postać nie da się sprowadzić jedynie do sumy jej elementów, jest również jedną z głównych zasad języka. Podział pola postrzegania na figurę i tło, jak i bardziej szczegółowe prawa determinujące ten podział (np. tendencja zamknięcia całości) znajduje odzwierciedlenie lub analogię w wielu konstrukcjach językowych. Sugeruje to, że język jest związany z percepcją wizualną bardziej niż przyznawały to tradycyjne teorie językoznawcze. Zadanie pt. „Digitalizacja i udostępnienie w Cyfrowym Repozytorium Uniwersytetu Łódzkiego kolekcji czasopism naukowych wydawanych przez Uniwersytet Łódzki” nr 885/P-DUN/2014 zostało dofinansowane ze środków MNiSW w ramach działalności upowszechniającej naukę

Pisząc o poezji, językoznawcy ze szkoły generatywnej opierali się na założeniu, że teksty literackie posiadają pewne właściwości formalne różniące je od innych tekstów. Postulowano oddzielne gramatyki dla ’zwyczajnego języka* i ’języka poetyckiego’, wskazując na cechy jakoby unikalne dla ’języka poetyckiego’ (np. metaforyczność, wieloznaczność, ’dewiacje’ składniowe, organizację rytmiczną, etc.). Autorzy tych sugestii zdają się jednak nie zauważać faktu, że wszystkie te zjawiska występują również w tekstach nieliterackich. Metafory np., traktowane przez nich jako swego rodzaju ’anomalie’, są nieodłączną częścią naszego codziennego myślenia i mówienia o rzeczach i zdarzeniach. Tak więc, zamiast postulować osobne gramatyki dla języka poezji, należałoby raczej poszukać takiej teorii, która lepiej dawałaby sobie radę z opisem ’barwnego’ języka, niezależnie od tego, w jakim tekście został użyty. Wydaje się, że do tego zadania najlepiej przygotowana jest teoria kognitywna. Przykładem na to może być jej odkrywcze podejście do kwestii metafory. Zadanie pt. „Digitalizacja i udostępnienie w Cyfrowym Repozytorium Uniwersytetu Łódzkiego kolekcji czasopism naukowych wydawanych przez Uniwersytet Łódzki” nr 885/P-DUN/2014 zostało dofinansowane ze środków MNiSW w ramach działalności upowszechniającej naukę

Chapter Fourteen Zadanie pt. „Digitalizacja i udostępnienie w Cyfrowym Repozytorium Uniwersytetu Łódzkiego kolekcji czasopism naukowych wydawanych przez Uniwersytet Łódzki” nr 885/P-DUN/2014 zostało dofinansowane ze środków MNiSW w ramach działalności upowszechniającej naukę

W swoim artykule omawiałam angielski zaimek one. Zakładając istnienie osobnej reguły transformacyjnej wprowadzającej ten zaimek, próbowałam ustalić, w jaki sposób ona działa oraz jakie są podobieństwa i różnice między tą regułą a regułą transformacyjną wprowadzającą zaimki określone ihe, aha it, they), Przy okazji porównywania tych reguł doszłam również do pewnych wniosków co do kolejności ich działania: Pronomlnalizacja (wprowadzanie zaimków określonych), poprzedzona obligatoryjną Definityzacją, wyprzedza regułę wprowadzającą zaimek one. Dlatego, między innymi, ta ostatnia reguła nie musi odwoływać się do koreferencyjnoici lub pie-koreferencyjności dwóch wchodzących w grę grup nominalnych i może działać wyłącznie na podstawie identyczności formalnej. Część mojego artykułu poświęcona jest omówieniu polskich odpowiedników zdań angielskich z one. Zadanie pt. „Digitalizacja i udostępnienie w Cyfrowym Repozytorium Uniwersytetu Łódzkiego kolekcji czasopism naukowych wydawanych przez Uniwersytet Łódzki” nr 885/P-DUN/2014 zostało dofinansowane ze środków MNiSW w ramach działalności upowszechniającej naukę

W artykule omówiłam bliżej dwie z maksym konwersacyjnych, jakie obowiązują, według P. H. Grice'a, w nieformalnej rozmowie : maksymę Ilości i Sposobu. Przedstawiłam pewną liczbę przykładów wypowiedzi wyraźnie nie przestrzegających tych maksym i wzięłam pod uwagę niektóre możliwe tego konsekwencje. Próbowałam też wyjaśnić mechanizm procesów zachodzących przy pogwałcaniu maksym konwersacyjnych, czyniąc użytek z pojęć takich jak redundancja oraz struktura wypowiedzi pod względem ilości danych i nowych informacji. Zadanie pt. Digitalizacja i udostępnienie w Cyfrowym Repozytorium Uniwersytetu Łódzkiego kolekcji czasopism naukowych wydawanych przez Uniwersytet Łódzki nr 885/P-DUN/2014 zostało dofinansowane ze środków MNiSW w ramach działalności upowszechniającej naukę

International audience; no abstract

Niniejszy artykuł Autorka radzi traktować jako krótki rekonesans obszaru, w którym teoria aktów mowy spotyka się z teorią gramatyki. Jego celem jest próba bliższego przyjrzenia się temu, jak rodzaj realizowanego poprzez wypowiedź aktu mowy wpływa na wybór konkretnych struktur gramatycznych użytych w tej wypowiedzi. Konkretnym obszarem, którego dotyczy niniejszy artykuł, są polecenia i prośby (należące do szerszej grupy dyrektywnych aktów mowy) realizowane za pomocą trzech typów zdań w języku polskim: zdań rozkazujących, zdań oznajmujących w czasie nieprzeszłym z czasownikiem dokonanym, oraz zdań oznajmujących w czasie nieprzeszłym z czasownikiem niedokonanym. Udostępnienie publikacji Wydawnictwa Uniwersytetu Łódzkiego finansowane w ramach projektu „Doskonałość naukowa kluczem do doskonałości kształcenia”. Projekt realizowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój; nr umowy: POWER.03.05.00-00-Z092/17-00.

Zgodnie z przyjętymi w lingwistyce i poetyce kognitywnej określeniami definicyjnymi, amalgamat jest to struktura mentalna, która wyłania się w procesie stapiania wybranych elementów dwóch lub więcej przestrzeni wejściowych Wspólna struktura, tworząca się w relacji między wybranymi, analogicznymi wobec siebie elementami przestrzeni wejściowych tworzy przestrzeń generyczną. Kluczowe jest to, że struktura amalgamatu jest emergentna, nowa i różna względem źródłowych dla niej przestrzeni. Autor w swojej pracy omawia amalgamat na podstawie opowiadania „Katedra” Jacka Dukaja. Udostępnienie publikacji Wydawnictwa Uniwersytetu Łódzkiego finansowane w ramach projektu „Doskonałość naukowa kluczem do doskonałości kształcenia”. Projekt realizowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój; nr umowy: POWER.03.05.00-00-Z092/17-00.

Autor w poniższym artykule chce przedstawić dwa scenariusze omawiające konieczność włączenia fonologii w nurt kognitywistyczny, aspirujący do miana ogólnej teorii językowej. Pytaniem jednak jest to, czy to fonologia potrzebuje orientacji kognitywnej, by bardziej przekonująco wyjaśniać procesy natury fonologicznej, czy też to gramatyka kognitywna potrzebuje fonologii, by osiągnąć status ogólnej teorii języka. Udostępnienie publikacji Wydawnictwa Uniwersytetu Łódzkiego finansowane w ramach projektu „Doskonałość naukowa kluczem do doskonałości kształcenia”. Projekt realizowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój; nr umowy: POWER.03.05.00-00-Z092/17-00.

Autorka artykułu omawia zjawisko maski i maskowania. Termin „maski” w językoznawstwie używany jest sporadycznie, w przeciwieństwie do nauk pokrewnych. Badaczka postanawia przyjrzeć się w jaki sposób pojęciem tym posługują się etnologia, antropologia kulturowa, psychologia oraz socjologia. Udostępnienie publikacji Wydawnictwa Uniwersytetu Łódzkiego finansowane w ramach projektu „Doskonałość naukowa kluczem do doskonałości kształcenia”. Projekt realizowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój; nr umowy: POWER.03.05.00-00-Z092/17-00.

Niniejszy artykuł składa się z dwóch części. Pierwsza stanowi zwięzły wstęp do teorii języka określanej mianem gramatyki konstrukcji. Autorka odnosi się w niej do niejednolitego charakteru tejże teorii, wskazując na szereg różnych modeli opisu języka, funkcjonujących pod wspólnym szyldem gramatyki konstrukcji. Wskaże na czynniki decydujące o ścisłym pokrewieństwie tych modeli oraz na najistotniejsze elementy stanowiące o ich odrębności. Druga części artykułu to szczegółowa analiza wyrażeń z wbudowaną frazą „wziąć” i (np. „wziął i umarł”, „wzięła i otworzyła”, „wziął i się zgubił”), które w świetle teorii konstrukcyjno-kognitywnej należy uznać za jednostki o charakterze konstrukcji językowych. Badaczka omówi szeroki wachlarz użyć tej konstrukcji, skupiając się na jej nieregularnej strukturze formalnej oraz specyficznej wartości semantyczno-pragmatycznej. Udostępnienie publikacji Wydawnictwa Uniwersytetu Łódzkiego finansowane w ramach projektu „Doskonałość naukowa kluczem do doskonałości kształcenia”. Projekt realizowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój; nr umowy: POWER.03.05.00-00-Z092/17-00.

Celem badań przedstawionych w niniejszym artykule jest empiryczna weryfikacja hipotezy, że użytkownicy języka preferują schematy niższego rzędu, a także innej kluczowej hipotezy podejść opartych na uzusie – a mianowicie, że prawdopodobieństwo uogólnienia danego wzorca fleksyjnego zależne jest od frekwencji, a w szczególności frekwencji słownikowej, czyli liczby słów należących do danej klasy fleksyjnej. Przedmiotem badań są końcówki polskiego celownika liczby pojedynczej. Produktywność poszczególnych końcówek mierzono za pomocą metody odmiany pseudosłów, czyli ciągów fonologicznych, które mogłyby być słowami w danym języku, ale nimi nie są. Zadaniem badanego jest użycie pseudosłowa w innej formie. Udostępnienie publikacji Wydawnictwa Uniwersytetu Łódzkiego finansowane w ramach projektu „Doskonałość naukowa kluczem do doskonałości kształcenia”. Projekt realizowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój; nr umowy: POWER.03.05.00-00-Z092/17-00.

Pod koniec lat dziewięćdziesiątych XX wieku w obrębie językoznawstwa kognitywnego wyłoniła się teoria amalgamatów kognitywnych, znana również pod pojęciem teorii integracji pojęciowej. Autorka opracowania skupia się w nim na omówieniu roli emocji w tworzeniu amalgamatów kognitywnych. Udostępnienie publikacji Wydawnictwa Uniwersytetu Łódzkiego finansowane w ramach projektu „Doskonałość naukowa kluczem do doskonałości kształcenia”. Projekt realizowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój; nr umowy: POWER.03.05.00-00-Z092/17-00.

Autor w swoim artykule podejmuje próbę omówienia zjawiska „uwagi” w kategoriach psychologicznych badań nad uwagą oraz teorii gramatyki kognitywnej reprezentowanej przez Langackera. Bardziej szczegółowe pytanie dotyczy tego, czym właściwie są obiekty uwagi oraz w jaki sposób kodowane są przy pomocy języka. Czy są to całe przedmioty, czy ich cechy, a może relacje między nimi? Aby odpowiedzieć no to pytanie, badacz najpierw przygląda się różnym możliwościom rozumienia samego pojęcia „uwaga”. Udostępnienie publikacji Wydawnictwa Uniwersytetu Łódzkiego finansowane w ramach projektu „Doskonałość naukowa kluczem do doskonałości kształcenia”. Projekt realizowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój; nr umowy: POWER.03.05.00-00-Z092/17-00.

Autorka w swojej pracy chce przedstawić pewien sposób podejścia do semantyki kognitywnej, który jest kompatybilny z istniejącymi w tym momencie analizami semantycznymi, choć różni się od nich punktem wyjścia. Badaczka omawia w artykule wartości rozumiane jako kontinua – od prawdy wyznawanej przez autora wypowiedzi w sposób bezsporny, poprzez przekonanie, ale nie bez pewnych wątpliwości, sąd oparty na niepewnym przekonaniu, następnie wątpliwości, aż do przekonania o fałszywości danego stwierdzenia. Udostępnienie publikacji Wydawnictwa Uniwersytetu Łódzkiego finansowane w ramach projektu „Doskonałość naukowa kluczem do doskonałości kształcenia”. Projekt realizowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój; nr umowy: POWER.03.05.00-00-Z092/17-00.

Autor w niniejszej publikacji przeprowadził analizę metaforycznej reprezentacji Unii Europejskiej oraz dwóch jej rozszerzeń w roku 2004 i 2007, widzianych przez pryzmat dwóch języków: polskiego i angielskiego oraz trzech kultur: polskiej, angielskiej i amerykańskiej. Co ważne, oprócz różnic kulturowo-językowych, pod uwagę wzięta została także zmiana w czasie. Materiał językowy pochodzi z artykułów z tygodników opiniotwórczych w Polsce, Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych opublikowanych w okresach bezpośrednio poprzedzających rozszerzenia. Udostępnienie publikacji Wydawnictwa Uniwersytetu Łódzkiego finansowane w ramach projektu „Doskonałość naukowa kluczem do doskonałości kształcenia”. Projekt realizowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój; nr umowy: POWER.03.05.00-00-Z092/17-00.

Tekst Autorki jest próbą weryfikacji pojęć emergencji znaczenia oraz amalgamatu, które należą do podstawowych zagadnień językoznawstwa kognitywnego w kontekście specjalistycznego rejestru języka prawa. Praca ta jest również próbą zintegrowania koncepcji znaczenia opartej na kategoriach językoznawstwa kognitywnego z teorią aktów mowy, należącą do pogranicza językoznawstwa i filozofii języka. W celu zilustrowania adekwatności połączenia aparatów badawczych teorii aktów mowy i językoznawstwa kognitywnego przedstawiona została analiza zjawiska performatywności w odniesieniu do deontycznego użycia czasownika „shall” w angielskich tekstach prawnych. Udostępnienie publikacji Wydawnictwa Uniwersytetu Łódzkiego finansowane w ramach projektu „Doskonałość naukowa kluczem do doskonałości kształcenia”. Projekt realizowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój; nr umowy: POWER.03.05.00-00-Z092/17-00.

Autorka artykułu bada związek pomiędzy postrzeganiem wzrokowym a repertuarem konwencji gramatycznych języka naturalnego, służących strukturalizacji opisu rzeczywistości. Ważnym punktem odniesienia w niniejszej pracy są definicje słowa „obraz”, które odpowiadają podstawowym ogniwom językowej formy opisu „obrazu”: percepcji, konceptualizacji oraz ekspresji. Udostępnienie publikacji Wydawnictwa Uniwersytetu Łódzkiego finansowane w ramach projektu „Doskonałość naukowa kluczem do doskonałości kształcenia”. Projekt realizowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój; nr umowy: POWER.03.05.00-00-Z092/17-00.

W poniższym artykule Autor szuka odpowiedzi na pytanie, dlaczego dźwięk, jaki wydają klawisze myszy komputerowej, polszczyzna oddaje zapożyczonym z angielskiego słowem „klik”, a nie jedną z rodzimych onomatopei, jakich w Polsce używano lub proponowano używać w tej funkcji na początku lat 90. XX wieku, gdy myszy komputerowe stały się standardowym elementem wyposażenia komputera. Udostępnienie publikacji Wydawnictwa Uniwersytetu Łódzkiego finansowane w ramach projektu „Doskonałość naukowa kluczem do doskonałości kształcenia”. Projekt realizowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój; nr umowy: POWER.03.05.00-00-Z092/17-00.

Autorka w swoim artykule zajmuje się problemem stereotypu w językoznawstwie kognitywnym. Termin ten w ostatnim czasie pojawia się dość często w szeregu szczegółowych badań prowadzonych w zakresie językoznawstwa. Według badaczki koniecznym wydaje się ustalenie typologii w obrębie prezentowanych odcieni lub rozszerzeń definicyjnych omawianego zjawiska. Stosowane wraz z pojawieniem się kognitywizmu ujęcie interdyscyplinarne w metodologii badań językowych, wzajemne przenikanie się nauk społecznych, takich jak psychologia, filozofia, i socjologia spowodowało, iż termin „stereotyp” stał się dziś polisemiczny. Udostępnienie publikacji Wydawnictwa Uniwersytetu Łódzkiego finansowane w ramach projektu „Doskonałość naukowa kluczem do doskonałości kształcenia”. Projekt realizowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój; nr umowy: POWER.03.05.00-00-Z092/17-00.

Autorka omawia proces wschodu słońca, pojmowanego jako tworzenia światła i przestrzeni między niebem a ziemią opisanego w zbiorze hymnów zatytułowanych „Rygweda”. Utwór został spisany w sanskrycie przez indoaryjski lud pomiędzy XIII p.n.e. a VII p.n.e. Badaczka w niniejszym artykule skupia się na jednym przykładzie (chodzi o sanskrycki czasownik tan-), aby pokazać sposób konceptualizowania procesu wschodu słońca, w czym pomocna jest metodologia językoznawstwa kognitywnego, która pozwala na zrozumienie bardzo trudnych strof „Rygwedy”. Udostępnienie publikacji Wydawnictwa Uniwersytetu Łódzkiego finansowane w ramach projektu „Doskonałość naukowa kluczem do doskonałości kształcenia”. Projekt realizowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój; nr umowy: POWER.03.05.00-00-Z092/17-00.

Niniejsza praca jest spolszczoną, krótszą wersją artykułu z 2007 roku tej samej autorki. Badaczka omawia zjawisko zwane metonimią formalną. Publikację tę podzieliła na trzy części. W pierwszej zarysowuje trzy ujęcia problemu metonimii formalnej, w drugiej proponuje definicję metonimii formalnej oraz omawia główne jej rodzaje, zaś w trzeciej, podsumowującej, przedstawia relację między badanym zagadnieniem a metonimia pojęciową. Udostępnienie publikacji Wydawnictwa Uniwersytetu Łódzkiego finansowane w ramach projektu „Doskonałość naukowa kluczem do doskonałości kształcenia”. Projekt realizowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój; nr umowy: POWER.03.05.00-00-Z092/17-00.

Niniejsza analiza poświęcona jest kwestiom użytkowania języka i stanowi przyczynek do analizy jego społeczno-kognitywnych aspektów. Podstawą wszelkiej werbalnej interakcji jest postrzeganie istot ludzkich i relacji między nimi. Wpływ układów społecznych na werbalne środki wyrazu jest przedmiotem socjolingwistyki; tematami społeczno-kognitywnymi zajmuje się zaś psychologia społeczna. W obliczu tego pokrewieństwa zainteresowań podejście kognitywne w zastosowaniu do analizy języka może nawiązać do dokonań psychologii społecznej i do pewnego stopnia, tzn. w sposób wybiórczy – stosownie do swoistych metodologii językoznawstwa – przyswoić sobie wytworzony przez nią system pojęć. Przedstawiona tu analiza stanowi krok w kierunku takiej asymilacji. Udostępnienie publikacji Wydawnictwa Uniwersytetu Łódzkiego finansowane w ramach projektu „Doskonałość naukowa kluczem do doskonałości kształcenia”. Projekt realizowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój; nr umowy: POWER.03.05.00-00-Z092/17-00.

Celem badaczki w niniejszym artykule jest przedstawienie nowej propozycji kategoryzacji dowcipów zależnie od sposobu, w jaki dokonuje się ich analizy linearnej. Autorka wyróżnia trzy typy dowcipów określonych metaforycznie jako: „czerwone światło”, „skrzyżowanie” oraz „ślepa uliczka”. Udostępnienie publikacji Wydawnictwa Uniwersytetu Łódzkiego finansowane w ramach projektu „Doskonałość naukowa kluczem do doskonałości kształcenia”. Projekt realizowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój; nr umowy: POWER.03.05.00-00-Z092/17-00.

Udostępnienie publikacji Wydawnictwa Uniwersytetu Łódzkiego finansowane w ramach projektu „Doskonałość naukowa kluczem do doskonałości kształcenia”. Projekt realizowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój; nr umowy: POWER.03.05.00-00-Z092/17-00.

Ciszą w niniejszej pracy Autor nazywać będzie brak znaków. Postara się pokazać, iż cisza w przyjętym tu sensie, mimo że nie jest znakiem, może pełnić wszystkie wskazane tu semiotyczne funkcje, co prowadzi do paradoksu, który można nazwać „paradoksem znaczącej ciszy”: z jednej strony cisza jest brakiem znaków, a więc nie jest znakiem. Z drugiej strony spełnia ona wskazany wyżej warunek wystarczający bycia znakiem (może pełnić wszystkie wskazane tu semiotyczne funkcje), więc jest znakiem. Paradoks ten będzie pretekstem do rozważań nad naturą znaku i komunikowania, co pozwoli w konkluzjach pracy na uchylenie wskazanego tu paradoksu przez uwzględnienie dynamicznych aspektów języka. Badacz postara się pokazać, że cisza staje się znakiem dla człowieka, który próbuje ją zrozumieć. Udostępnienie publikacji Wydawnictwa Uniwersytetu Łódzkiego finansowane w ramach projektu „Doskonałość naukowa kluczem do doskonałości kształcenia”. Projekt realizowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój; nr umowy: POWER.03.05.00-00-Z092/17-00.

Autor w artykule formułuje postulat indywidualizmu metodologicznego na gruncie literaturoznawstwa, poprzez modyfikację jego formuły poprzez kilka innych jakości, takich jak kooperacja, ograniczona racjonalność czy analityczność. Dla badacza najważniejsze jest przede wszystkim omówienie indywidualizmu metodologicznego w ramach kognitywistyki i literaturoznawstwa. Udostępnienie publikacji Wydawnictwa Uniwersytetu Łódzkiego finansowane w ramach projektu „Doskonałość naukowa kluczem do doskonałości kształcenia”. Projekt realizowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój; nr umowy: POWER.03.05.00-00-Z092/17-00.

Problem językowo-kulturowego obrazu świata stanowi istotny element w programie badawczym etnolingwistyki, zwanej też lingwistyką antropologiczno-kulturową. Jej założeniem jest ujmowanie języka w relacji do człowieka i tworzonej przez niego kultury. W poniższym artykule Autorka postara się zrekonstruować obraz WIŚNI, utrwalony w świadomości nosicieli polskiej kultury ludowej. Badaczka odwoła się do metodologii stosowanej w „Słowniku stereotypów i symboli ludowych”, który stosuje definicje kognitywne, odbiegające znacznie od znanych sposobów definiowania przyjętych w leksykografii lingwistycznej. Udostępnienie publikacji Wydawnictwa Uniwersytetu Łódzkiego finansowane w ramach projektu „Doskonałość naukowa kluczem do doskonałości kształcenia”. Projekt realizowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój; nr umowy: POWER.03.05.00-00-Z092/17-00.

The book deals with a number of questions such as: To what extent and in what ways is metaphorical thought relevant to an understanding of culture and society? Can the cognitive linguistic view of metaphor simultaneously explain universality and diversity in metaphorical thought? Cognitive linguists have done important work on universal aspects of metaphor, but they have paid less attention to why metaphors vary both interculturally and intraculturally as extensively as they do. This book proposes a new theory of metaphor variation. Firstly, the major dimensions of metaphor variation are identified ; that is, those social and cultural boundaries that signal discontinuities in human experience. Secondly, the book describes which components, or aspects, of conceptual metaphor are involved in metaphor variation, and how they are involved. Thirdly, it isolates the main causes of metaphor variation. Lastly, it deals with the issue of the degree of cultural coherence in the interplay among conceptual metaphors, embodiment, and causes of metaphor variation.

The notion of 'language' is not a primary concept. There do not appear to be many languages, possibly not even a single language, that has a word exclusively reserved to denote 'language'. the notion of 'language' always seems to be historically or synchronically derived from more basic senses. These earlier or basic senses metonymically relate to speech organs such as the tongue, aspects of linguistic action such as speaking and basic linguistic units such as the word. All these elements form part of a "language frame". This paper assumes that the metonymic vehicles reflect a folk model of language. Like the expert model of language, the folk model comprises different levels. It includes, in particular, the levels of (i) phonetics, focusing on articulation and speech organs, (ii) speech (i.e. parole), focusing on various aspects of linguistic action, and (iii) language (i.e. langue), focusing on selected linguistic units. These folk-linguistic levels interact in such a way that one can metonymically shift from the level of phonetics to that of speech and from the level of speech to that of language, or, by skipping the level of speech, immediately from the level of phonetics to that of language. These metonymic shifts form a motivated, unidirectional chain, i.e. the reverse direction is hardly possible.

The aim of the paper is to investigate the cognitive processes which trigger the use of specific periphrastic structures in English, where combinations of the so called 'light verbs' (do, give, have, makeand take) and nouns participate in the coding of events. These structures will be compared to the full verb forms which are semantically very close to the above periphrastic structures, but it will be argued that the very coding of event shemata governs the choice of either linguistic units. This analytical tool of the English language will also be compared to the parallel structures in another Germanic language, the German 'Funktionsverbgefüge' and to the Croatian translation equivalents, where certain aspectual forces come into play and influence the final morphosyntactic constructs. Further issue will be raised of whether there are directions in which certain situations are construed in order for them to be linguistically presented by a periphrastic structure and whether full verb forms should be considered to be basic linguistic constructs which serve as a starting point for their supposed periphrastic counterparts. In this sense, speciall attention will be paid to the status of the nominal part of the structure, especially in reference to its conversional character (to laughVERB* to give/have a laughNOUN).

In his discussion of background as one aspect of construal, Langacker (2000: 208) stresses that metaphor can be seen as one type of linguistic manifestation of background, “ [… ] where the source domain serves as a background for structuring and understanding the target domain.” It is our aim in this paper to demonstrate that conceptual metonymy (often interacting with metaphor) has a similar role in providing such alternate construals. The empirical basis of the investigation will be some English, German, Croatian, Russian and Hungarian verbal idioms and collocations (exemplified in (1-3)) that – when taken literally – focus on different phases of an event or on different subevents of a macroevent but are, due to the conceptual metonymy of the type PART-OF-A-SCENARIO-FOR-THE-WHOLE-SCENARIO (cf. Lakoff 1987, and Thornburg/Panther 1997), conventionalized ways of coding the whole event or macroevent (cf. Talmy 1991) and thus make possible different ways of construal. (1) pack one’ s bags (2) roll up one’ s sleeves (3) throw up the sponge Our study is intended to establish preferences in profiling certain phases of a complex event, i.e. which part (the initial, central or final part) of macroevents is most likely to get profiled in cross-linguistic terms.

This paper aims to compare three languages: English, German and Croatian in terms of their grammatical recognition of alternative construals of the same underlying conceptual event schemata. While it is possible to say that there is a rough parallel between the three languages in the prototypical morphosyntactic castings of the event schemata in that each relevant participant of the schema occupies its typical morphosyntactic slot, we will claim that there is a marked difference in whether/how the three languages give morphosyntactic recognition to one alternative construal of the schema. More precisely, English is known to freely allow metonymic mappings within event schemata resulting in rearrangements of morphosyntactic structure and the emergence of verb conversions. However, while it is reasonable to expect that similar conceptual alternatives are available in the other two languages, German and especially Croatian will be shown to be less flexible in providing morphosyntactic means of conveying those alternatives. Where they do accommodate different construals, these will, not surprisingly, reflect differently on the plane of the linguistic expression. In other words, they will sometimes result, in German more often than in Croatian, in patterns of clause elements containing such verbs as could be said to resemble, but still differ from, English verb conversions. Nevertheless, these verbs, however different in terms of their morphological makeup, reflect the same metonymic mappings as underlie English verb conversions.

Phraseology of a language is without a doubt an aspect of language that is by far the richest in imagery. Images serve as mechanisms for idiom comprehension, even in cases of idioms that are opaque at first sight. The ability to understand modified idioms serves as a further confirmation of this claim. The paper discusses mechanisms at play in the comprehension of idioms and idiom modifications, using examples from the British National Corpus in support of statements. It identifies underlying mechanisms at play in the creation of idiom modifications and argues that users subconsciously activate and apply the same mechanisms in the process of understanding idioms.

In his discussion of background as one aspect of construal, Langacker (2000: 208) stresses that metaphor can be seen as one type of linguistic manifestation of background, "[...] where the source domain serves as a background for structuring and understanding the target domain". It is our aim in this paper to demonstrate that conceptual metonymy (often interacting with metaphor) has a similar role in providing such alternate construals. The empirical basis of the investigation will be some English, German, Croatian, Russian and Hungarian verbal idioms and collocations (exemplified in (1-3)) that - when taken literally - focus on different phases of an event or on different subevents of a macroevent but are, due to the conceptual metonymy of the type PART-OF-A-SCENARIO-FOR-THE-WHOLE-SCENARIO (cf. Lakoff 1987, and Thornburg/Panther 1997), conventionalized ways of coding the whole event or macroevent (cf. Talmy 1991) and thus make possible different ways of construal. (1) pack one's bags (2) roll up one's sleeves (3) throw up the sponge Our study is intended to establish preferences in profiling certain phases of a complex event, i.e. which part (the initial, central or final part) of macroevents is most likely to get profiled in cross-linguistic terms.