Search

Primenom eksplorativnog i deskriptivnog istraživanja u radu se ukazuje na značaj i mogućnost primene Balanced Scorecard-a u visokoškolskim ustanovama. Cilj rada je ukazivanje na dobru praksu primene Balanced Scorecard-a u visokom obrazovanju i predlaganje indikatora performansi za svaku od perspektiva na nivou visokoškolske ustanove, koji bi mogli da se primenjuju u svrhu praćenja i merenja performansi visokoškolskih ustanova u Srbiji. Predloženi indikatori su opšteg karaktera i mogu se primeniti u bilo kojoj visokoškolskoj ustanovi, naročito u zemljama u razvoju u kontekstu reformi i razvoja sistema visokog obrazovanja. Rezultati istraživanja ukazuju na prisutnost indikatora performansi visokoškolskih ustanova u obrazovnom sistemu Srbije. Mogu se prepoznati u dokumentima na nacionalnom nivou. Potrebno ih je samo poboljšati u smislu njihove jednoobraznosti i univerzalnosti., The application of exploratory and descriptive research at working points to the importance and the possibility of applying Balanced Scorecard in higher education institutions. The aim is to highlight good practice of implementation of the Balanced Scorecard in higher education and proposing performance indicators for each of the perspectives at the level of higher education institutions which could be used for monitoring and measuring the impact of higher educational institutions in Serbia. The proposed indicators are of a general nature and can be applied in any higher education institution, especially in developing countries in the context of the reform and development of a higher education system. The results of the research show the presence of performance indicators of higher educational institutions in the educational system of Serbia. They can be recognized in documents at the national level. They just have to be improved in terms of uniformity and universality.

Finansijske institucije se u svom poslovanju neminovno sreću s različitim vrstama rizika, iz kojih mogu proisteći negativni efekti na poslovanje. Finansijske institucije teže da uspostave i pouzdan sistem upravljanja, koji prožima sve poslovne aktivnosti i koji obezbeđuje da profil bude u skladu sa utvrđenom dozom rizicika. S tim u vezi, ovde dajem opšti pregled rizika u savremenom poslovanju i ističem nastanke i definisanje rizika kao i na koje načine se susreću sa njim, podjednako važno u privredi a naročito i finansijskim institucijama. U nastavku obrađujem karakteristike rizika kao što su: Kreditni, Tržišni, Valutni, Operativni, Rizik Države i dr. Kako su finansijske institucije predmet ovog istraživanja akcenat dajem na sve aktuelne rizike sagledane kroz finansijske institucije, ali i kako upravljati njima sa potrebno strategijom. Posle ovako sagledanih rizika u savremenom poslovanju neminovno je sprovesti čitav paket kontrolnih mehanizama i mera sa eksternom i internom kontrolom. U nastavku se bavim istraživanjem na primeru Agroinvest fonda i NLB Banke. Uporedni pregled se odnosi na samo investiranje i moguće rizike sa merama za smanjenje rizika, kao 4 i emitovanje kredita i zapisa sa celokupnom procedurom odobrenja propuštenom kroz filter upravljanja i umanjenja rizika., Financial institutions inevitably encounter different types of risks from which they can result in negative effects on business. Financial institutions are obliged to establish a comprehensive and reliable risk management system, which is included in all business activities and which ensures that the risk profile always meets the already established risk aversion. In this regard, here i give a general overview of the risks in modern business and i point out the emergence and definition of risks as well as the ways in which it encounters, equally important in the economy, and especially in the financial institutions. Below, i deal with risk characteristics such as: Credit, Market, Currency, Operational, Risk Countries, etc. Since financial institutions are the subject of this research, i give emphasis to all the current risks seen through financial institutions, but also how to manage them with the necessary strategy. After the risks perceived in this modern business, it is inevitable to implement a whole package of control mechanisms and measures with external and internal control. Below i am researching on the case of Agroinvest Fund and NLB 6 Bank. Comparative overview refers to only investment and possible risks with risk mitigation measures, as well as the issuance of loans and records with the entire authorization procedure missed through filter management and risk mitigation.

Finansijske institucije se u svom poslovanju neminovno sreću s različitim vrstama rizika, iz kojih mogu proisteći negativni efekti na poslovanje. Finansijske institucije teže da uspostave i pouzdan sistem upravljanja, koji prožima sve poslovne aktivnosti i koji obezbeđuje da profil bude u skladu sa utvrđenom dozom rizicika. S tim u vezi, ovde dajem opšti pregled rizika u savremenom poslovanju i ističem nastanke i definisanje rizika kao i na koje načine se susreću sa njim, podjednako važno u privredi a naročito i finansijskim institucijama. U nastavku obrađujem karakteristike rizika kao što su: Kreditni, Tržišni, Valutni, Operativni, Rizik Države i dr. Kako su finansijske institucije predmet ovog istraživanja akcenat dajem na sve aktuelne rizike sagledane kroz finansijske institucije, ali i kako upravljati njima sa potrebno strategijom. Posle ovako sagledanih rizika u savremenom poslovanju neminovno je sprovesti čitav paket kontrolnih mehanizama i mera sa eksternom i internom kontrolom. U nastavku se bavim istraživanjem na primeru Agroinvest fonda i NLB Banke. Uporedni pregled se odnosi na samo investiranje i moguće rizike sa merama za smanjenje rizika, kao 4 i emitovanje kredita i zapisa sa celokupnom procedurom odobrenja propuštenom kroz filter upravljanja i umanjenja rizika., Financial institutions inevitably encounter different types of risks from which they can result in negative effects on business. Financial institutions are obliged to establish a comprehensive and reliable risk management system, which is included in all business activities and which ensures that the risk profile always meets the already established risk aversion. In this regard, here i give a general overview of the risks in modern business and i point out the emergence and definition of risks as well as the ways in which it encounters, equally important in the economy, and especially in the financial institutions. Below, i deal with risk characteristics such as: Credit, Market, Currency, Operational, Risk Countries, etc. Since financial institutions are the subject of this research, i give emphasis to all the current risks seen through financial institutions, but also how to manage them with the necessary strategy. After the risks perceived in this modern business, it is inevitable to implement a whole package of control mechanisms and measures with external and internal control. Below i am researching on the case of Agroinvest Fund and NLB 6 Bank. Comparative overview refers to only investment and possible risks with risk mitigation measures, as well as the issuance of loans and records with the entire authorization procedure missed through filter management and risk mitigation.

U radu su prezentovani deradikalizacijski programi koje se sprovode u zatvorima i analiza njihove efkasnosti i ishoda. Predmet rada je rehabilitacija terorista i kontraideološki program, osmišljen da smanji rizik od potencijalnog ponovnog uključivanja terorista u terorističke aktivnosti nakon puštanja na slobodu. Da bi se shvatio potencijal programa deradikalizacije u zatvorskim ustanovama, ispituju se faktori koji u njima mogu dovesti do inicijalne radikalizacije. Ispituju se i strategije nekih državnih programa za deradikalizaciju i utvrđuje njihov značaj. Nalazi dobijeni u ovom radu mogli bi koristiti političkim strukturama, teoretičarima, kreatorima programa deradikalizacije i zaposlenima u sektoru bezbednosti, Te paper presents deradicalization programs that are conducted in prisons and critical questions about the analysis of their efciency and outcomes. Te subject of the paper is terrorist rehabilitation and a counter-ideological program, designed to reduce the risk of potential reintegration of terrorists into terrorist activities afer their release. In order to understand the potential of deradicalization in prison institutions, the research examines factors that can lead to initial radicalization. Te strategy of some state programs for de-radicalization, in particular the deradicalization program in Saudi Arabia, were tested and the importance of unique adaptation to these programs was identifed. Te paper also examines the relevance of ideology and life skills training as a part of the deradicalization program in prisons. Discussions in this article are relevant to policy makers, deradicalization program creators, and security sector employees.

U radu se istražuje strategijski pristup upravljanja lancima snabdevanja sa stanovišta Lean distribucije. Upravljanje lancima snabdevanja je proces dizajniranja, planiranja, izvršenja, kontrole i nadgledanja aktivnosti lanaca snabdevanja sa svrhom da se kreira neto vrednost, koja izgrađuje konkurentnu infrastrukturu, balansira internacionalnu logistiku, sinhronizuje snabdevanje sa potrebama i meri performansu poslovanja na globalnom nivou. Najbolje kompanije na svetu nalaze novi izvor konkurentne prednosti u upravljanju lancima snabdevanja, koji sadrži veliki broj aktivnosti koje su integrisane, kako bi proizvod ili usluga za što kraće vreme došli na tržište i zadovoljili potrebe kupca. Istraživanje definiše pet osnovnih postavki implementacije strategije upravljanja lancima snabdevanja sa stanovišta Lean distribucije.

U radu su prezentovani deradikalizacijski programi koje se sprovode u zatvorima i analiza njihove efkasnosti i ishoda. Predmet rada je rehabilitacija terorista i kontraideološki program, osmišljen da smanji rizik od potencijalnog ponovnog uključivanja terorista u terorističke aktivnosti nakon puštanja na slobodu. Da bi se shvatio potencijal programa deradikalizacije u zatvorskim ustanovama, ispituju se faktori koji u njima mogu dovesti do inicijalne radikalizacije. Ispituju se i strategije nekih državnih programa za deradikalizaciju i utvrđuje njihov značaj. Nalazi dobijeni u ovom radu mogli bi koristiti političkim strukturama, teoretičarima, kreatorima programa deradikalizacije i zaposlenima u sektoru bezbednosti, Te paper presents deradicalization programs that are conducted in prisons and critical questions about the analysis of their efciency and outcomes. Te subject of the paper is terrorist rehabilitation and a counter-ideological program, designed to reduce the risk of potential reintegration of terrorists into terrorist activities afer their release. In order to understand the potential of deradicalization in prison institutions, the research examines factors that can lead to initial radicalization. Te strategy of some state programs for de-radicalization, in particular the deradicalization program in Saudi Arabia, were tested and the importance of unique adaptation to these programs was identifed. Te paper also examines the relevance of ideology and life skills training as a part of the deradicalization program in prisons. Discussions in this article are relevant to policy makers, deradicalization program creators, and security sector employees.

Agriculture as an economic sector has not only direct but also indirect impact on the economic development of the entire national economy. By applying appropriate measures can improve the state of agriculture, the adoption of appropriate policies harmonized with European standards. Agriculture of the Republic Serbia should be supported by appropriate policies take advantage of the opportunity and offer quality products. The development of agriculture of the Republic Serbia should be directed towards modernizing and changing the production structure towards greater market orientation and improve the overall efficiency of the agricultural sector, using natural resources at the disposal of the national economy for agricultural development. The agrarian policy of the Republic of Serbia in the last few years has often been subject to change and there was no continuity of measures that would lead to the desired goal. Economic measures within the agricultural policy regulates the position of the agricultural sector in relation to other economic areas. Also, the economic measures of agricultural policy regulates the ratio of individual branches and lines of production within the agriculture. Following the example of the neighboring countries for Serbia it is important to adopt a single document which will be clearly specified government policy towards agriculture, but it was not Straregy which is just on paper, but a document that will clearly define and implement measures will enable the implementation of necessary reforms.

Srbija pripada korpusu od više od polovine zemalja sveta koje imaju veoma niske nivoe rađanja. Prema podacima popisa iz 2011, nijedna generacija žena u Srbiji (bez Kosova i Metohije), rođenih u periodu 1930-1962. nije rodila više od dvoje dece. Značajno je porastao broj žena starosti 30-34, bez dece (sa 21,2% [2002], na 30,3% [2011]). One su najčešće same, neudate i van unija, sa višim ili visokim obrazovanjem, radno aktivne, zaposlene i žive u urbanim sredinama. Kao odgovor na problem niskog rađanja, Vlada Srbije je krajem 2017. usvojila revidiranu StrateGiju podsticanja rađanja, koja ce naslanja na prethodnu Strategiju iz 2008, koju dopunjuje i dodatno razrađuje. U ovom radu se ukratko elaborira treći cilj najnovijeg dokumenta, snižavanje socio-psihološke cene rađanja, koji, uz njen drugi cilj, usklađivanje rada i roditeljstva, treba da stvori uslove da ce smanji preogtgerećenost majki/žena u roditeljstvu i domaćinstvu, i time olakša tranziciju ka višem redu rađanja. Kao empirijska podloga u ovom radu korišćeni su, pored ostalih, rezultati najnovijeg anketnog istraživanja "Kultura rađanja - reproduktivne i partnerske strategije žena u Srbiji danas" iz 2017, koje je sproveo Institut za sociološka istraživanja Filozofskog fakulteta Univerziteta u Beogradu. Rezultati su ukazali na umereno jake patrijarhalne stavove i veoma izraženu patrijarhalnu praksu u braku i roditeljstvu, odnosno na perzistirajuću normu "intenzivnog majčinstva", te odvojenih muš koženskih praksiu kritičnom momentu "ranog roditeljstva", kao i kasnije tokom porodičnog života, u okolnostima niskog kvaliteta svakodnevnog života i opšte oskudice u društvu poluperiferije. Takve norme i reproduktivne prakse, nisu, kako savremena litetatura pokazuje, u funkciji povišenog rađanja, već naprotiv, odlaganja i odustajanja od rađanja, posebno, višeg reda. Zato ce kao politički odgovor predlaže aktivnije uključivanje muškaraca u roditeljstvo, uvođenjem kvote za očeve u trajanju od dve sedmice, plaćenog odsustva, Serbia is a part of the corpus of more than a half of world populations with very low fertility. According to census from 2011, none of the generations born between 1930 and 1962 in Serbia (without Kosovo and Metohija) gave birth to more than two children. The share of childless women aged 30-34 has been on rise, from 21.2% in census 2002 up to 30.3% in census 2011. These women are most often single, living out of unions, with tertiary education, economically active, employed, living in urban settings. Government of the Republic of Serbia has adopted revised Birth Promotion Strategy by the end of 2017 as the response to the problem of low fertility. It relies on the previous Strategy from 2008, but it upgrades and further evolves the document. This paper is aimed at short elaboration of the third goal of the revised Strategy (decrease of the socio-psychological cost of childbearing). Altogether with the second one (reconciliation of work and family), it should create conditions in favour of diminishing enormous exploitation of women/mothers' resources in parenthood and in household and thus alleviate transition to further birth parities. Empirical base consists of different sources of data, most prominent one being the last fieldwork carried out in 2017 by the Institute for Sociological Research, Faculty of Philosophy in Belgrade: "Culture of Childbearing - Reproductive and Partnership Strategies of Women in Serbia today". Results have demonstrated moderate patriarchal statements among females in Serbia, altogether with quite strong patriarchal practice in partnering and parenting. It is the persistence of the ideology of "intensive motherhood" and divided female/male performance in the critical moment of "early baby stage" and later on in the course of family life in the context of low quality of everyday life and vast impoverishment at the semiperiphery. Such ideology and reproductive behaviour are not conducive to increased childbearing which is well documented i

Palliative care belongs to those key contemporary concepts coming out from the framework of health care policy and touching other public policies. Its development is of a relatively new date, In Serbia it is affirmed by the adoption of the strategic directions of its development in 2009. From then on, it has largely evolved in the national context. However, this is not to say that there should be no further steps to be taken with a view to removing obstacles regarding the coverage of the population, the investment of larger resources, and multi-sectoral cooperation between stakeholders. The paper presents basic concepts and basic recommendations for the organization and development of palliative care. The considerations that follow are of importance for the development of the concept in Serbia, as well as the assessment of its compliance with the relevant international and regional framework., Palijativno zbrinjavanje predstavlja jedan od ključnih savremenih koncepata, koji izlaze iz okvira zdravstvene politike i koji su povezani sa drugim javnim politikama. Njegov razvoj je relativno novog datuma, dok je u Srbiji afirmisan usvajanjem strateških pravaca razvoja 2009. godine. Od tada do danas, on je umnogome evoluirao u nacionalnom kontekstu. To ne znači da nije potrebno i dalje uklanjati prepreke koje se nalaze na putu povećanja obuhvata populacije, ulaganja većih resursa, kao i multi-sektorske saradnje između aktera. U radu su predstavljeni osnovni pojmovi i osnovne preporuke za organizaciju i razvoj palijativnog zbrinjavanja. Slede razmatranja od značaja za razvoj koncepta u Srbiji, kao i procena njegove usklađenosti sa relevantnim međunarodnim i regionalnim okvirom.

Palliative care belongs to those key contemporary concepts coming out from the framework of health care policy and touching other public policies. Its development is of a relatively new date, In Serbia it is affirmed by the adoption of the strategic directions of its development in 2009. From then on, it has largely evolved in the national context. However, this is not to say that there should be no further steps to be taken with a view to removing obstacles regarding the coverage of the population, the investment of larger resources, and multi-sectoral cooperation between stakeholders. The paper presents basic concepts and basic recommendations for the organization and development of palliative care. The considerations that follow are of importance for the development of the concept in Serbia, as well as the assessment of its compliance with the relevant international and regional framework., Palijativno zbrinjavanje predstavlja jedan od ključnih savremenih koncepata, koji izlaze iz okvira zdravstvene politike i koji su povezani sa drugim javnim politikama. Njegov razvoj je relativno novog datuma, dok je u Srbiji afirmisan usvajanjem strateških pravaca razvoja 2009. godine. Od tada do danas, on je umnogome evoluirao u nacionalnom kontekstu. To ne znači da nije potrebno i dalje uklanjati prepreke koje se nalaze na putu povećanja obuhvata populacije, ulaganja većih resursa, kao i multi-sektorske saradnje između aktera. U radu su predstavljeni osnovni pojmovi i osnovne preporuke za organizaciju i razvoj palijativnog zbrinjavanja. Slede razmatranja od značaja za razvoj koncepta u Srbiji, kao i procena njegove usklađenosti sa relevantnim međunarodnim i regionalnim okvirom.

Srbija pripada korpusu od više od polovine zemalja sveta koje imaju veoma niske nivoe rađanja. Prema podacima popisa iz 2011, nijedna generacija žena u Srbiji (bez Kosova i Metohije), rođenih u periodu 1930-1962. nije rodila više od dvoje dece. Značajno je porastao broj žena starosti 30-34, bez dece (sa 21,2% [2002], na 30,3% [2011]). One su najčešće same, neudate i van unija, sa višim ili visokim obrazovanjem, radno aktivne, zaposlene i žive u urbanim sredinama. Kao odgovor na problem niskog rađanja, Vlada Srbije je krajem 2017. usvojila revidiranu StrateGiju podsticanja rađanja, koja ce naslanja na prethodnu Strategiju iz 2008, koju dopunjuje i dodatno razrađuje. U ovom radu se ukratko elaborira treći cilj najnovijeg dokumenta, snižavanje socio-psihološke cene rađanja, koji, uz njen drugi cilj, usklađivanje rada i roditeljstva, treba da stvori uslove da ce smanji preogtgerećenost majki/žena u roditeljstvu i domaćinstvu, i time olakša tranziciju ka višem redu rađanja. Kao empirijska podloga u ovom radu korišćeni su, pored ostalih, rezultati najnovijeg anketnog istraživanja "Kultura rađanja - reproduktivne i partnerske strategije žena u Srbiji danas" iz 2017, koje je sproveo Institut za sociološka istraživanja Filozofskog fakulteta Univerziteta u Beogradu. Rezultati su ukazali na umereno jake patrijarhalne stavove i veoma izraženu patrijarhalnu praksu u braku i roditeljstvu, odnosno na perzistirajuću normu "intenzivnog majčinstva", te odvojenih muš koženskih praksiu kritičnom momentu "ranog roditeljstva", kao i kasnije tokom porodičnog života, u okolnostima niskog kvaliteta svakodnevnog života i opšte oskudice u društvu poluperiferije. Takve norme i reproduktivne prakse, nisu, kako savremena litetatura pokazuje, u funkciji povišenog rađanja, već naprotiv, odlaganja i odustajanja od rađanja, posebno, višeg reda. Zato ce kao politički odgovor predlaže aktivnije uključivanje muškaraca u roditeljstvo, uvođenjem kvote za očeve u trajanju od dve sedmice, plaćenog odsustva, Serbia is a part of the corpus of more than a half of world populations with very low fertility. According to census from 2011, none of the generations born between 1930 and 1962 in Serbia (without Kosovo and Metohija) gave birth to more than two children. The share of childless women aged 30-34 has been on rise, from 21.2% in census 2002 up to 30.3% in census 2011. These women are most often single, living out of unions, with tertiary education, economically active, employed, living in urban settings. Government of the Republic of Serbia has adopted revised Birth Promotion Strategy by the end of 2017 as the response to the problem of low fertility. It relies on the previous Strategy from 2008, but it upgrades and further evolves the document. This paper is aimed at short elaboration of the third goal of the revised Strategy (decrease of the socio-psychological cost of childbearing). Altogether with the second one (reconciliation of work and family), it should create conditions in favour of diminishing enormous exploitation of women/mothers' resources in parenthood and in household and thus alleviate transition to further birth parities. Empirical base consists of different sources of data, most prominent one being the last fieldwork carried out in 2017 by the Institute for Sociological Research, Faculty of Philosophy in Belgrade: "Culture of Childbearing - Reproductive and Partnership Strategies of Women in Serbia today". Results have demonstrated moderate patriarchal statements among females in Serbia, altogether with quite strong patriarchal practice in partnering and parenting. It is the persistence of the ideology of "intensive motherhood" and divided female/male performance in the critical moment of "early baby stage" and later on in the course of family life in the context of low quality of everyday life and vast impoverishment at the semiperiphery. Such ideology and reproductive behaviour are not conducive to increased childbearing which is well documented i

Развој људских ресурса постаје све значајнији за успешно пословање организације. Човек има ново место и улогу у свим друштвеним процесима као и у њиховом управљању. Менаџмент људских ресурса не представља више помоћну службу или функцију у предузећу, него интегралну менаџмент функцију која има прворазредни стратегисјки значај и захтева визију. Процеси у оквиру менаџмента људских ресурса нису сами себи циљ, него пут за остваривање циља који трасира лидер – визионар, чији начин размишљања и ментални склоп постаје пресудан за успешно каналисање процеса. Без тога регрутовање постаје рутинска активност, развој се дешава као случајно откривање чудеса, просечни менаџери се толеришу, у кључним тачкама јавља се истрошеност, а учинак трпи. Нова улога менаџмента људских ресурса у основи је развојна, динамичка и стратешка. Она подразумева стално учење и развој, како појединаца, тако и организације као социјалне целине, затим прилагођавање променама и стратешко промишљање и усклађивање активности и захтева из перспективе будућих потреба. Лидерство није ограничено само на менаџмент, широко је прихваћено да најуспешније организације имају јаке и ефикасне лидере. Модел лидерства је приступ који лидери усвајају и одражавају кроз њихове улоге, а не начин на који користе власт. Kоличина задржаног ауторитета и направљене одлуке играју кључну улогу у одређивању модела лидерства. Модел лидерства подстиче и промовише укључивање запослених у планирање, решавање проблема и доношење одлука., Razvoj ljudskih resursa postaje sve značajniji za uspešno poslovanje organizacije. Čovek ima novo mesto i ulogu u svim društvenim procesima kao i u njihovom upravljanju. Menadžment ljudskih resursa ne predstavlja više pomoćnu službu ili funkciju u preduzeću, nego integralnu menadžment funkciju koja ima prvorazredni strategisjki značaj i zahteva viziju. Procesi u okviru menadžmenta ljudskih resursa nisu sami sebi cilj, nego put za ostvarivanje cilja koji trasira lider – vizionar, čiji način razmišljanja i mentalni sklop postaje presudan za uspešno kanalisanje procesa. Bez toga regrutovanje postaje rutinska aktivnost, razvoj se dešava kao slučajno otkrivanje čudesa, prosečni menadžeri se tolerišu, u ključnim tačkama javlja se istrošenost, a učinak trpi. Nova uloga menadžmenta ljudskih resursa u osnovi je razvojna, dinamička i strateška. Ona podrazumeva stalno učenje i razvoj, kako pojedinaca, tako i organizacije kao socijalne celine, zatim prilagođavanje promenama i strateško promišljanje i usklađivanje aktivnosti i zahteva iz perspektive budućih potreba. Liderstvo nije ograničeno samo na menadžment, široko je prihvaćeno da najuspešnije organizacije imaju jake i efikasne lidere. Model liderstva je pristup koji lideri usvajaju i odražavaju kroz njihove uloge, a ne način na koji koriste vlast. Količina zadržanog autoriteta i napravljene odluke igraju ključnu ulogu u određivanju modela liderstva. Model liderstva podstiče i promoviše uključivanje zaposlenih u planiranje, rešavanje problema i donošenje odluka.

Regional development of Serbia is not able to meet global demands of the modern world market. Inherited problems from past, such as polarization, depopulation, and the other regional unevenness only were stringent by process of transition since 2000. In fact, regional disparities have grown into one of the biggest development issues that we face, among them are the negative demographic trends, especially the decrease in the birth rate and depopulation of huge expanses on one side and oversized and problematic concentration of population in urban centers on the other. Recent official document that treated this problem was Strategy of regional development, which includes period of 2007-2012. However, since this problem is growing and getting worse, it is necessary to always keep the current strategy, with updated facts and concrete actions for the next period. Region of Raska has always been part of traditionally undeveloped areas, but also unjustly neglected in infrastructure and any other terms. Because of that candidate will try to indicate the possibilities and highlight the untapped benefits of Raska district. That way we can explore the possibility of the development of the overall economy, not only in this region.

Sa razvojem tehnologija za rad sa velikim obimom podataka, za koje se u literaturi i praksi ustalio izraz Big Data, uticaj tehnologije na organizacioni dizajn je ponovo postao važno i aktuelno pitanje u teoriji i praksi menadžmenta i organizacije. Tehnologija je zauzela važno mesto u procesu dizajniranja organizacija počev od 1960- ih godina, pa do današnjih dana kada njen uticaj postaje sve intenzivniji. Predmet disertаcije je istrаživаnje uticаjа tehnologija za rad sa velikim obimom podataka (Big Data tehnologijа) nа orgаnizаcioni dizаjn preduzećа. Big Data tehnologije predstavljaju skup novih tehnologija, tehnika, alata, potrebnih znanja i veština za rad sa podacima koji imaju nove osobine (obim, strukturu, brzinu). Polаzeći od rаzumevаnjа orgаnizаcionog dizаjnа kаo skupа orgаnizаcionih dimenzijа koji čine orgаnizаcionа strukturа kаo njegovo jezgro, а zаtim i drugih dimenzijа orgаnizаcije koje su povezаne sа strukturom (strаtegijа, ljudi, procesi), cilj disertacije jeste da identifikuje način na koji Big Data tehnologije utiču na organizacioni dizajn preduzeća. Rezultati sprovedenog empirijskog istraživanja pokazuju da su Big Data tehnologije prodrle u svaku delatnost, preduzeće, proces, odluku i aktivnost i da su dovele do promena u načinu na koji preduzeća funkcionišu kroz uticaj na dimenzije organizacionog dizajna i parametre organizacione strukture. Na jednoj strani, ove tehnologije predstavljaju determinantu okruženja i suočavaju preduzeća sa velikom količinom podataka iz novih izvora, dok sa druge strane predstavljaju resurs organizacije koji omogućava preduzećima koja ih primenjuju da sve te podatke iskoriste i na njihovoj osnovi izgrade konkurentsku prednost., With the development of Big Data technologies, the impact of technology on organizational design has become an important and attractive issue in the theory and practice of management and organization again. Technology has taken an important place in the process of designing an organization, starting from the 1960s until this day and age when its influence is becoming more prominent. The subject of the dissertation is to examine the impact of Big Data technologies on organizational design of the company. Big Data technology represents new technologies, techniques, tools, knowledge and skills which are necessary to work with data with new attributes (volume, variety, velocity). Starting from the understanding of organizational design as a set of organizational dimensions which consists of organizational structure as its core dimension, and other dimensions that are associated with structure (strategy, people, processes), the aim of the dissertation is to identify how Big Data technologies affect organizational design of the company. Results from conducted empirical research showed that Big Data technologies have penetrated in each industry, company, process, decision, activity and changed the way in which companies function through the impact on dimensions of organizational design and parameters of organizational structure. On the one hand, Big Data technologies represent a factor from environment that confronts the companies with large quantities of data from new sources, while on the other hand represent a resource of organization that enables companies that use them to build competitive advantage on the basis of collected data.

Cilj ovog istraživanja ogleda se u sveobuhvatnom predstavljanju, analiziranju i utvrđivanju realnih opcija i načina na koje one utiču na povećanje vrednosti za akcionare, kao i definisanje mogućeg pristupa vrednovanju običnih akcija korporacija iz visokorizičnih i fleksibilnih delatnosti. U istraživanju je dat pregled postojećih koncepata vezanih za formulisanje strategije i načini na koji njihova realizacija doprinosi stvaranju vrednosti za akcionare. Realizacija strategije dovedena je u vezu sa različitim vrstama realnih opcija, koje nastaju njenim sprovođenjem. Na osnovu pregleda literature utvrđeno je da postoji određeni broj indikatora fleksibilnosti i neizvesnosti, koji ukazuju na potencijal za postojanje realnih opcija. Ovi indikatori upotrebljeni su kako bi se izvršilo sortiranje korporacija i utvrdilo koje su to korporacije koje na raspolaganju imaju vredne realne opcije. Finansijske mere perfomansi ovih korporacija su izračunate i utvrđene su njihove karakteristike. U doktorskoj disertaciji izvršena je detaljna identifikacija i dat je kritički osvrt na postojeće modele vrednovanja vlasničkih hartija od vrednosti. Na osnovu toga, ekstra prinos na akcije doveden je u vezu sa rizikom, indikatorima realnih opcija i indikatorima različitih vrsta generičkih strategija koje korporacija može realizovati. U istraživanju je upotrebljena analiza panela podataka. Analiza osetljivosti modela izvršena je upotrebom različitih načina na koje je postojeća literatura definisala opciju rasta. U cilju verifikacije definisanog modela i postavljenih hipoteza, izvršeno je grafičko poređenje predviđanja baziranih na osnovu modela i realno generisanog ekstra prinosa. Indikatori postojanja realnih opcija pokazuju značaj u vezi između prinosa i rizika, ali tržište je obazrivije prilikom njihovog vrednovanja. Strategija vođstva u troškovima povećava ekstra prinos investitora., The goal of this research is to present, analyze, and determine different types of real options, and to explore their influence on shareholder value creation. Based on the findings, the aim is to propose a new equity valuation approach, for high risk high flexibility corporations. This research presents an overview of contemporary strategy concepts and relates them to the shareholder value creation. By conducting a certain strategy, company has different real options at its disposal. Based on the literature review, different flexibility and uncertainty indicators were determined which can suggest that there is a potential for the presence of the real options. These indicators were used to sort corporations, and to determine which have valuable real options. Furthermore, financial performance measures of high flexibility, high uncertainty companies were calculated and their characteristics were presented. This doctoral thesis identifies and critically addresses existing stock pricing models. Based on all the findings, excess return is related to the risk, real options, and generic strategies. Panel data analysis is employed in this research. Different growth option definitions were used to test the sensitivity of the proposed approach. Additionally, this approach is verified through comparison of the predicted and actual excess return results. Real options indicators show significance for an explanation of the risk-return relationship, but it can be seen that the market is more conservative when valuing those options. Cost-leadership strategy increases the investors’ excess return.

Savremena svjetska privreda je bitno drugačija nego što je bila na početku ovog vijeka. Broj promjena u jedinici vremena se odvija eksponencijalnim rastom. Svjetsko tržište postaje sve kompleksnija arena, u kome više nikome ništa nije sigurno, ako ne bude u trendu stalnih promjena. Stalne kvantitativno-kvalitativne promjene u sferi privređivanja, ali i svim drugim oblastima društva, otvaraju objektivnu potrebu za nove poslovne modalitete i povezivanja medju učesnicima, koji kao svoju polugu podrazumijevaju nove oblike finansiranja naraslih i drugačijih poslova. Vremenom je visoka vrijednost transakcija postepeno prevazilazila mogućnosti nosilaca tih poslova u oblasti biznisa, ali i samog bankarskog, pa i integralno, finansijskog sektora. Funkcionisanje privrede omogućava više podsistema, od kojih je finansijski sistem jedan od njegovih najvažnijih segmenata. Ni jedna privreda ne može funkcionisati bez odgovarajućeg finansijskog sistema. Isto tako, svaki subjekat kao dio privrede ili društva, zasniva svoje poslovanje na nekim oblicima finansiranja, budući da i od njih zavisi “ kompozicija ” finansijskog sistema adekvatna privrednoj razvijenosti. Svaki nivo razvijenosti privrede korespondira sa kompozicijom nekog finansijskog sistema. Raznovrsnost oblika finansiranja je važna karakteristika funkcionisanja savremenih privreda u svim zemljama svijeta. Finansijska tržišta su vema dinamična, možda i najviše promjenjljiva od svih oblika tržišta. Inovacija i razvoj novih proizvoda su prisutni i u ovom kao i svim drugim tržištima. Na odredjenom nivou razvoja, postojeći finansijski instrumenti, nijesu bili dovoljni da prate komplikovano funkcionisanje aktuelnog tržišta, pa su razvijani novi, adekvatni da “ opsluže “ bitno drugačije privredne i društvene zahtjeve. Medju takvim instrumentima posebno se izdvaja lizing, kao novi model finansiranja. Lizing je oblik finansiranja, kreiran u zemljama razvijene tržišne privrede, sa osnovnim ciljem da se stimuliše i dalje generišu polu

Predmet ovog rada jeste analiza sistema upravljanja totalnim kvalitetom u funkciji postizanja poslovne izvrsnosti savremene organizacije, posebno sa aspekta konkretne ekonomske stvarnosti odabranih apotekarskih ustanova u Republici Srbiji. Istovremeno, osnovni cilj ovog istraživačkog rada je da se na temelju uvida u privrednu praksu razvijenih zemalja, iskustava zemalja koje su već zakoračile u proces tranzicije, zatim strukturalne i dinamičke analize institucionalne i poslovne prakse u privredi Republike Srbije i zemalja našeg neposrednog okruženja, kao i studiranja relevantne literature, istraži i modelira odgovarajući konceptualni okvir za postizanje poslovne izvrsnosti savremene organizacije, respektujući iskustva apotekarskih organizacija kod nas.

Грађење бренда је дуготрајан процес који захтева тим стручњака и улагања. Ова улагања су врло исплатива, јер се изградњом бренда повећава тржишна вредност производа и компаније. Сваки производ може постати бренд уколико је његова комуникација са потрошачем јасна, систематска, конзистентна и креативна. Бренд настаје на основу детаљних анализа производа, тржишта, конкуренције, потреба, жеља и навика потрошача. Налажењем „суштине“ производа или услуга кристалише се бренд. Интегрисане маркетинг комуникације утичу на потрошаче да прихвате бренд и заволе га. Правилно усмерене поруке из интегрисаних маркетинг комуникација доприносе расту и ширењу бренда на глобалном тржишту. Интегрисане маркетинг комуникације треба да буду тако креиране да истакну бренд и да га перципирају у свести потрошача имајући у виду потребе и жеље циљњег тржишта. Када се бренд прошири на тржишту то је знак да су интегрисане маркетинг комуникације добро пренеле тржишту поруку коју носи одређени бренд. У дисертацији су дати основни постулати за формирање бренда „MADE IN SERBIA“ као национални бренд. Овај бренд би требало да помогне нашим привредницима који послују на глобалном нивоу, али и привлачењу стратешких инвестиција у нашу земљу. На тај начин ће се створити и матрица укључења наше привреде у међународно окружење, које би резултирало подизањем нивоа извоза а самим тим и побољшањем њене платно билансне позиције. Уз то свакако иде и повећан обим отварања радних места и упошљавање радно способног становништва што би подигло животни стандард. Стицање и овладавање новим знањима се овом приликом подразумева. Овако формулисана маркетинг стратегија има шансе да постане замајац инвестиционог циклуса а тиме и један од битнијих кључева за настанак реформи., Građenje brenda je dugotrajan proces koji zahteva tim stručnjaka i ulaganja. Ova ulaganja su vrlo isplativa, jer se izgradnjom brenda povećava tržišna vrednost proizvoda i kompanije. Svaki proizvod može postati brend ukoliko je njegova komunikacija sa potrošačem jasna, sistematska, konzistentna i kreativna. Brend nastaje na osnovu detaljnih analiza proizvoda, tržišta, konkurencije, potreba, želja i navika potrošača. Nalaženjem „suštine“ proizvoda ili usluga kristališe se brend. Integrisane marketing komunikacije utiču na potrošače da prihvate brend i zavole ga. Pravilno usmerene poruke iz integrisanih marketing komunikacija doprinose rastu i širenju brenda na globalnom tržištu. Integrisane marketing komunikacije treba da budu tako kreirane da istaknu brend i da ga percipiraju u svesti potrošača imajući u vidu potrebe i želje ciljnjeg tržišta. Kada se brend proširi na tržištu to je znak da su integrisane marketing komunikacije dobro prenele tržištu poruku koju nosi određeni brend. U disertaciji su dati osnovni postulati za formiranje brenda „MADE IN SERBIA“ kao nacionalni brend. Ovaj brend bi trebalo da pomogne našim privrednicima koji posluju na globalnom nivou, ali i privlačenju strateških investicija u našu zemlju. Na taj način će se stvoriti i matrica uključenja naše privrede u međunarodno okruženje, koje bi rezultiralo podizanjem nivoa izvoza a samim tim i poboljšanjem njene platno bilansne pozicije. Uz to svakako ide i povećan obim otvaranja radnih mesta i upošljavanje radno sposobnog stanovništva što bi podiglo životni standard. Sticanje i ovladavanje novim znanjima se ovom prilikom podrazumeva. Ovako formulisana marketing strategija ima šanse da postane zamajac investicionog ciklusa a time i jedan od bitnijih ključeva za nastanak reformi.

The management evolution theory is accelerated by more complex problems of business management and organizational design of the system, leading to new theoretical and practical approaches, form and content. Global competition from the price level and technical innovation moves towards knowledge management and innovation in management so that managers not only identify innovation in products and services, but also highlight innovations in management models, operational and control process as a factor that can bring growth and market success of the company. This work is based on undisputed knowledge that management is the most important resource for coping with change. Modeling management is a complex business, regardingly that the process of management, is inherently complex. The main objective of modeling is to help all stakeholders in the management process, to develop systems of thinking, in order to readily face the complexities in their work environments. Modeling Management enables managing affairs in a manner seen by the participants, where the jobs are viewed as a whole, and not as a set of functional parts. The integrated approach usage in the management has increased in relevant strategic decision-making, especially in the last decade of 20th century in order to improve the competitiveness of enterprises. For this purpose St. Gallen integrated management model will be presented, which was developed at the Institute of Management, University of St. Gallen, after which it was named. St. Gallen management model, as a representative of the integral management, enables the company comprehension from the perspective of organizational management, management-oriented business process, reengineering approaches and initiatives related to the integration of companies and design its system. The St. Gallen management model, the company and the environment form unity, but each individual must not blur the fact that this model is about managing the company in a complex en

Farmaceutski sektor se danas, više nego ikada ranije, nalazi u stanju dinamiĉkih promena. To je globalni trend, pun neizvesnosti i fantastiĉnih turbulencija, gde nisu retke pogrešne procene i primenjene strategije. Novi milenijum donosi nova iskušenja i izazove na društvenu, politiĉku i ekonomsku scenu. Od tradicionalne proizvodnje lekova, do savremene farmaceutske industrije, preĊen je ogroman put. Taj put karakteriše krupne promene tokom dvadesetog veka, kao što su nastanak i uspon velikih farmaceutskih kompanija tokom pedesetih godina, talidomidska katastrofa šezdesetih, nove menadţerske strategije sedamdesetih, globalne integracije i koncentracija kapitala devedesetih i intenzivan razvoj biotehnologije na poĉetku dvadeset prvog veka. Dinamiĉki faktori u poslednje tri decenije snaţno guraju farmaceutski sektor napred ne dozvoljavajući stagnaciju i stanje letargije. Uzimajući u obzir okolnosti i uslove u kojim farmaceutska industrija obavlja aktivnosti u Srbiji, dinamiku razvoja globalne industrije i ĉinjenicu da su oblasti strateškog menadţmenta i upravljanja promenama u ovom sektoru nisu adekvatno implementirani, predmet istraţivanja je upravljanje strateškim promenama u farmaceutskoj industriji, sa posebnim osvrtom na farmaceutsku industriju u Srbiji. Cilj rada je analiza farmaceutskog sektora i naĉina njegovog funkcionisanja, analiza promena u farmaceutskom sektoru, kao i utvrĊivanje adekvatnog okvira za upravljanje strateškim promenama u farmaceutskoj industriji u Srbiji. U radu je definisan pojam strateških promena i prikazani su najznaĉajniji modeli upravljanja strateškim promenama. Posebno je istaknut Koterov model upravljanja promenama kao jedan od teorijski najznaĉajnih koncepata u ovoj oblasti., Now more than ever, the pharmaceutical sector is today in a state of dynamic changes. It is a global trend, full of uncertainties and turbulences, where misjudgments and applied strategies are not rare. The new millennium brings new temptations and challenges onto the social, political and economic scene. A long way has been crossed, from traditional medicine production to the modern pharmaceutical industry. That path is characterized by major changes during the twentieth century, such as the emergence and rise of the large pharmaceutical companies during the fifties, thalidomide disaster of the sixties, new managerial strategies of the seventies, global integration and concentration of capital of the nineties and intensive development of biotechnology at the beginning of the twenty-first century. Dynamic factors in the last three decades are strongly pushing the pharmaceutical sector forward, not allowing stagnation and state of lethargy. Taking into account the circumstances and conditions in which the pharmaceutical industry carries out the activities in Serbia, the dynamics of development of the global industry and the fact that the areas of strategic management and management of changes in this sector have not been adequately implemented, the subject of this research is managing the strategic changes in the pharmaceutical industry, with special emphasis on pharmaceutical industry in Serbia.. The aim of this paper is the analysis of the pharmaceutical sector and its functioning, analysis of changes in the pharmaceutical sector, as well as establishing an adequate framework for the management of strategic changes in the pharmaceutical industry in Serbia. The paper defines a concept of strategic changes and presents the most important models of strategic change management. Special emphasis is on Kotter‟s model of change management, the model being one of the most important theoretical concepts in this field. Also, the basic elements and characteristics of healthca

Social sciences / Business economics and macroeconomics, Predmet doktorske disertacije „Strateški i ekonomski aspekti razvoja plemenite organizacije sa ciljem dostizanja liderske pozicije u okruženju“ autora mr Tanje Milić i osnovni cilj istraživanja je analiza mogućnosti, odnosno, razvoj novog koncepta koji će doprineti poboljšanju poslovanja organizacija i ostvarivanju prestižnih dugo održivih liderskih pozicija. Autor smatra da se ovaj cilj može ostvariti razvojem koncepta plemenite organizacije kao inovativnog modela ostvarivanja, negovanja i očuvanja vodećih pozicija, koji u sebi objedinjuje sve do sada poznate koncepte udružene u novoj osnovnoj svrsi poslovanja kompanija i baziranih na novim plemenitim vrednostima u odnosu kompanije prema potrošačima i stejkholderima u celini, kao i kompanije same. Zahtevi savremenog poslovnog okruženja nameću potrebu za „isplivavanjem“ novih vrednosti i principa poslovanja, koji će organizaciju, odnosno, kompaniju lansirati u sam vrh. Sve brži naučno-tehnološki i društveni razvoj i sa njima povezana sve brža globalizacija i povezivanje tržišta, sofisticiranost potrošača, kao i sve veće izobilje proizvoda, usluga i potrebnih resursa za njihovu realizaciju, kao i dramatične promene, koje su se desile u prvim decenijama 21. veka u poslovnom i životnom okruženju uzrokovane ljudskom aktivnošću, utiču na to da kompanije moraju da se okrenu nekim drugim načinima osvajanja potrošača i drugih stejkholdera, kako bi dostigle lidersku poziciju. Sve se više uviđa da organizacije, u cilju ostvarivanja uspešnih rezultata, svoje aktivnosti moraju da usmere ka svojim stejkholderima i da u tim odnosima, prema mišljenju autora ove disertacije, moraju da budu strategije utemeljene na plemenitim vrednostima., The subject of the doctoral (Ph.D.) dissertation, “Strategic and Economic Aspects of Noble Organization Development with the Aim of Achieving Leading Position in Environment” by Tanja Milić and the main goal of the research is to analyze possibilities, i.e., the development of a new concept that will contribute to improving the business of organization and the achievement of long-term sustainable prestigious leading positions. The author believes that this goal can be achieved by developing the concept of noble organization as the innovative model of reaching, nurturing and preserving the leading position, which unites all currently known concepts associated with the new primary purpose of companies, and based on new noble values in relation of the company to its customers and stakeholders in general, as well as of the company itself. Requirements of the modern business environment necessitate the “creaming” of new values and principles that will launch organization, i.e., company to the very top. The increasingly rapid pace of scientific, technological, and social development, and related to them faster globalization and market integration, sophistication of consumers, and the growing abundance of goods, services and resources needed for their implementation, as well as the dramatic changes that have occurred in the first decades of the 21st century in business and living environment caused by human activity, influence the fact that companies need to turn to other ways of winning customers and other stakeholders in order to reach leading position. It is increasingly being recognized that an organization, in order to achieve successful results, must direct its actions towards its stakeholders, and that within these relationships, according to the author of this dissertation, strategies based on noble values must be implemented.

Tema disertacije odabrana je iz potrebe da se dugogodišnje praktično iskustvo u planiranju gradova i uočeni problemi profesionalne prakse iskoriste u teorijskom istraživanju mogućnosti unapređenja planiranja Beograda. Dva su jednako važna aspekta i dva konteksta istraživanja: lokalni, čiji je cilj utvrđivanje uloge planiranja grada i povećanje efektivnosti i efikasnosti prakse u uslovima trajnih promena, kriza i neizvesnosti; i drugi, globalni, u kome se istražuju urbani fenomeni, načini planiranja i obezbeđenja održivosti savremenih gradova Evrope i sveta uzimajući u obzir kompleksne procese i probleme urbanizacije..., The topic for this dissertation has been chosen from the need of using broad urban planning experience and indentified problems of proffesional practice in theoretical reserch aiming in potential improvements in the City of Belgrade planning system. There are two equally important contexts in which the research has been conducted: a local one, aimed at positioning role of planning and increasing its effectiveness and efficiency under conditions of constant change, crisis, and uncertainty, and secondly, a global context, that explores urban phenomena, models of planning of European and Global cities, and achieving sustainbility while taking into account the complex urbanization processes and problems...

Predmet doktorske disertacije „Strateški i ekonomski aspekti razvoja plemenite organizacije sa ciljem dostizanja liderske pozicije u okruženju“ autora mr Tanje Milić i osnovni cilj istraživanja je analiza mogućnosti, odnosno, razvoj novog koncepta koji će doprineti poboljšanju poslovanja organizacija i ostvarivanju prestižnih dugo održivih liderskih pozicija. Autor smatra da se ovaj cilj može ostvariti razvojem koncepta plemenite organizacije kao inovativnog modela ostvarivanja, negovanja i očuvanja vodećih pozicija, koji u sebi objedinjuje sve do sada poznate koncepte udružene u novoj osnovnoj svrsi poslovanja kompanija i baziranih na novim plemenitim vrednostima u odnosu kompanije prema potrošačima i stejkholderima u celini, kao i kompanije same. Zahtevi savremenog poslovnog okruženja nameću potrebu za „isplivavanjem“ novih vrednosti i principa poslovanja, koji će organizaciju, odnosno, kompaniju lansirati u sam vrh. Sve brži naučno-tehnološki i društveni razvoj i sa njima povezana sve brža globalizacija i povezivanje tržišta, sofisticiranost potrošača, kao i sve veće izobilje proizvoda, usluga i potrebnih resursa za njihovu realizaciju, kao i dramatične promene, koje su se desile u prvim decenijama 21. veka u poslovnom i životnom okruženju uzrokovane ljudskom aktivnošću, utiču na to da kompanije moraju da se okrenu nekim drugim načinima osvajanja potrošača i drugih stejkholdera, kako bi dostigle lidersku poziciju. Sve se više uviđa da organizacije, u cilju ostvarivanja uspešnih rezultata, svoje aktivnosti moraju da usmere ka svojim stejkholderima i da u tim odnosima, prema mišljenju autora ove disertacije, moraju da budu strategije utemeljene na plemenitim vrednostima., The subject of the doctoral (Ph.D.) dissertation, “Strategic and Economic Aspects of Noble Organization Development with the Aim of Achieving Leading Position in Environment” by Tanja Milić and the main goal of the research is to analyze possibilities, i.e., the development of a new concept that will contribute to improving the business of organization and the achievement of long-term sustainable prestigious leading positions. The author believes that this goal can be achieved by developing the concept of noble organization as the innovative model of reaching, nurturing and preserving the leading position, which unites all currently known concepts associated with the new primary purpose of companies, and based on new noble values in relation of the company to its customers and stakeholders in general, as well as of the company itself. Requirements of the modern business environment necessitate the “creaming” of new values and principles that will launch organization, i.e., company to the very top. The increasingly rapid pace of scientific, technological, and social development, and related to them faster globalization and market integration, sophistication of consumers, and the growing abundance of goods, services and resources needed for their implementation, as well as the dramatic changes that have occurred in the first decades of the 21st century in business and living environment caused by human activity, influence the fact that companies need to turn to other ways of winning customers and other stakeholders in order to reach leading position. It is increasingly being recognized that an organization, in order to achieve successful results, must direct its actions towards its stakeholders, and that within these relationships, according to the author of this dissertation, strategies based on noble values must be implemented.

Tema koja je izabrana za pisanje utemeljena je na pretpostavci da je u modernom fudbalu uspeh zasnovan na savremenom organizacionom sistemu koji uključuje i odgovarajuću menadžmentsku strukturu. Fudbalski klubovi se sve više profilišu kao moderne poslovne kompanije koje u svojim planovima i aktivnostima sprovode savremene modele strategijskog upravljanja. Ulazak velikih svetskih kompanija kroz sponzorstva, strateške alijanse i aranžmane, izlistavanje na vodećim berzama, medijska prisutnost kroz TV prava, izgradnja moderne infrastrukture, nove forme komunikacije kroz društvene mreže samosu neki od segmenata u različitim modelima upravljanja fudbalskim klubovima. Sveopšta globalizacija sporta, a posebno fudbala na svim meridijanima, snažno utiče ne samo na evropske, već i druge klubove koji učestvuju u najpopularnijoj igri na svetu. Najveći evropski fudbalski klubovi su toliko dobri da skautiranje, klupske omladinske akademije, ili dobri treneri ostatku sveta više nisu dovoljni da bi se s njima nadmetali. Analizom modela upravljanja, odnosno strategije koje su determinisale sportsku i poslovnu uspešnost najboljih evropskih klubova, sa akcentom na njihove poslovne performanse, nastojalo se izdvojiti dominantni model upravljanja profesionalnim fudbalskim klubom, koji može biti reper za buduću transformaciju najboljih srpskih fudbalskih klubova. Objektivno se sagledalo trenutno stanje organizacionog i upravljačkog modela srpskih klubova (posebno sa aspekta strukture menadžmenta u odnosu na: kompetencije predsednika klubova, direktora i menadžera, njihov doprinos poslovnom i sportskom uspehu klubova, dominantno sa pozicija poslovno-finansijskih performansi organizacije – prihoda, troškova i zaduživanja kluba). Neizbežno pitanje stanja srpskog fudbala i njenih reprezenata Crvene zvezde, Partizana i Vojvodine u postojećem obliku upravljanja i poslovanja bio je deo istraživačkog zadatka, usmerenog na uporeĎivanje sa strategijama i modelima vodećih evropskih fudbalskih klubov

Rezultati istraživanja pokazuju da razvijene tržišne ekonomije pridaju mnogo veći značaj kanalima marketinga u sistemu agrobiznisa u poređenju sa našom zemljom. Kanali marketinga čine nezaobilaznu pretpostavku efikasnog agrarnog, ruralnog i ukupnog ekonomskog razvoja. Strukturne promene koje su nastale u razvijenim zemljama karakterišu značajno pomeranje odnosa između učesnika u kanalima marketinga. Date promene posebno su obeležene jačanjem pozicije subjekata maloprodaje. U Srbiji se analiza razvoja agrobiznisa u najvećem broju slučajeva svodi na sagledavanje komparativnih, ali ne i konkurentskih prednosti. Nizak nivo konkurentnosti i profitabilnosti u kanalima marketinga se direktno odražava na strukturu i obim izvoza poljoprivredno-prehrambenih proizvoda iz Srbije. Predstavljeni kanali marketinga u radu za izabrane poljoprivredne proizvode sa kvantitativnim podacima na nivou subjekata kanala marketinga ukazuju da je najzastupljeniji oblik prometa naturalna potrošnja u okviru porodičnih gazdinstava za zadovoljenje sopstvenih potreba. Istraživanja su pokazala da je veoma značajan uticaj na takvo stanje nedovoljna razvijenost kanala marketinga i izostanak dugoročne povezanosti sa proizvođačima i prerađivačima. Vertikalna integracija i kooperacija može biti ključ rešenja za suzbijanje ograničenja sa kojima se suočavaju i proizvođači i trgovci. Partnerski odnosi između proizvođača i trgovine usmereni na unapređenje poslovanja preduzeća su osnova nove strukture kanala marketinga. Osnovni zaključak sprovedenih istraživanja je da opstanak na globalnom konkurentnom tržištu srpska poljoprivreda treba da obezbedi sinhronizovanom proizvodnjom i njenom što čvršćom integracijom sa subjektima prometa poljoprivredno-prehrambenih proizvoda u okviru kratkih i dugih sistema snabdevanja hranom po ugledu na razvijene ekonomije. Rad se stoga bavi prevashodno organizacionim problemima u domenu modernog agrobiznisa, a ima za cilj da ukaže na potrebu transformacije uloge koju savremena t, Research results indicate that, in comparison with Serbia, developed market economies attach much more importance to marketing channels in agribusiness. Marketing channels constitute an inevitable precondition for agricultural, rural and the total economic development. Structural changes typical of developed countries are characterised by an important shift in marketing channel participants. These changes are especially noticeable in the strengthening of retail position. In Serbia, the analysis of agribusiness development has so far mostly dealt with comparative and not competitive advantages. A low level of competitiveness and profitability in marketing channels has an immediate impact on the scope and structure of Serbian exports of agricultural and food products. The marketing channels quantitatively presented in the paper for the selected agricultural products indicate that the most frequent form of trade is the consumption within family farming households for the satisfaction of their own needs. Research has also shown that this situation is strongly influenced by underdeveloped marketing channels and a lack of long-term cooperation with food manufacturers and processors. Vertical co-operation and integration may be the solution to the problem of limitations facing both manufacturers and retailers. Partnership relationships between manufacturers and retailers aimed at the improvement of corporate performance form the basis for the new marketing channel structure. The main conclusion of the research is that in order to survive in the globally competitive market Serbian agriculture needs to ensure synchronised production and its strong integration with retail outlets of agricultural and food products within short and long food supply chains, similar to developed economies. Therefore, the paper predominantly deals with organisational problems in the field of modern agribusiness, aiming to point out the need for transforming the role which modern trade has in the c

Modern food production technology represents a major issue in today’s world, primarily due to the numerous negative economic, social and primarily ecological consequences which it causes. They in turn adversely affect the very survival of human society. As a result, the fact that more and more producers are turning to organic farming is understandable, as is the need that people feel to voluntarily change their dietary habits so as to consume more organic products. Organic production completely supports the concept of sustainable development. It is the only type of production which merges the traditional and the modern, relying primarily on natural products which originate from farms, and at the same time contributing to the ecological balance of natural systems. Considering that organic production takes place with strict adherence to the prescribed legal guidelines, the transitioning into this type of production is not an easy or short-term process. However, the patience and effort invested by the producers are negligibly small in comparison to all the benefits which are provided not only for the producers but for the entire community. Over the last two decades, the organic food market has continually been expanding. Even though the USA, EU and Japan have exhibited the strongest demand for organic food products, the wave of the demand for these products is spreading into other parts of the world as well. It is precisely this kind of market trend that represents a clear invitation to all producers to offer a suitable response to the demands of the current consumers, which also includes the effective application of marketing concepts in their business transactions. Deciding on adequate marketing strategies for organic food producers is the focus of this research. The dissertation will offer a detailed account of the development of a marketing strategy based on four phases, including: strategic analysis, choice of strategy, implementation and evaluation, and the contr

Beginning with the theoretical survey of social, economic, ecological and institutional relevancy of rural development, the work explores vital potentials, priorities and challenges of rural development, together with basic reasons for contrivance of the model of rural development in the Republic of Serbia and the countries of the Western Balkans in the conditions of Euro integrations. After the insight into the related literature, the necessity of solving problems of rural development as integrated and compatible with specificity of particular region in contemporary conditions is emphasized, since no generally accepted universal model of sustainable rural development exists, but depends on rural developmental potentials and social and economic surroundings. Although the policy of sustainable rural development of European Union is not perfect per se, it still provides the best and strongest support to social and territorial cohesion of rural regions and is significant primarily as a reference base for the outline of further strategy and policy of rural development of the Republic of Serbia and the countries of the Western Balkans from the viewpoint of their more effective endogenic development and EU integration. The countries of the Western Balkans have suitable preconditions for successful application of the concept of integral rural development; however, there are numerous limitations in the development of these regions in the process of European integrations. These countries are faced with significant structural changes in the economic, organizational and management structure in terms of new EU rural policy. Therefore, all countries conduct reforms aimed at harmonization and strengthening connections with major priorities of EU rural development; hence a suitable model of rural development is still being shaped in practice. The ultimate effect of these changes is related to strengthening of local entrepreneuring and organizational activities and initiatives, the

Modern food production technology represents a major issue in today’s world, primarily due to the numerous negative economic, social and primarily ecological consequences which it causes. They in turn adversely affect the very survival of human society. As a result, the fact that more and more producers are turning to organic farming is understandable, as is the need that people feel to voluntarily change their dietary habits so as to consume more organic products. Organic production completely supports the concept of sustainable development. It is the only type of production which merges the traditional and the modern, relying primarily on natural products which originate from farms, and at the same time contributing to the ecological balance of natural systems. Considering that organic production takes place with strict adherence to the prescribed legal guidelines, the transitioning into this type of production is not an easy or short-term process. However, the patience and effort invested by the producers are negligibly small in comparison to all the benefits which are provided not only for the producers but for the entire community. Over the last two decades, the organic food market has continually been expanding. Even though the USA, EU and Japan have exhibited the strongest demand for organic food products, the wave of the demand for these products is spreading into other parts of the world as well. It is precisely this kind of market trend that represents a clear invitation to all producers to offer a suitable response to the demands of the current consumers, which also includes the effective application of marketing concepts in their business transactions. Deciding on adequate marketing strategies for organic food producers is the focus of this research. The dissertation will offer a detailed account of the development of a marketing strategy based on four phases, including: strategic analysis, choice of strategy, implementation and evaluation, and the contr

This paper presents a algorithm for the improvement of the manufacturing process developed and tested for small-scale enterprise. The validity of the algorithm can be seen through: defining basic elements, defining environmental factors, the importance of resources, and the analysis of input and output in the manufacturing process. The algorithm incorporates implemented strategies: remanufacturing and 4Rs. The paper analyzed the temperature transmitter at the end of its life circle. Reuse transmitter is realized through: checking, disassembly, replacement parts, cleaning, re-assembling and testing. The work provides an example of how to save energy and materials which appear as large losses in the manufacturing process., ovom radu prikazan je algoritam za obezbeđenje unapređenja procesa proizvodnje u preduzeću maloserijskog tipa proizvodnje. Verodostojnost algoritma se ogleda kroz: definisanje osnovnih elemenata, definisanje faktora okruženja, značaj resursa, analizu ulaza i izlaza u procesu proizvodnje. Algoritam u sebi sadrži implementirane strategije: reproizovdnju i 4R. U radu analiziran je transmiter temperature na kraju životnog veka. Ponovna upotreba transmitera se realizuje kroz: proveru, rastavljanje, zamenu delova, čišćenje, ponovno sastavljenje i testiranje. Rad daje primer kako uštedeti na materijalu i energiji koji se javljaju kao veliki gubici u procesu proizvodnje.

Real business environment opens up many possibilities of business conduct, so that appropriate strategies, compatible with multicriteria requirements of the environment, potentially lead to the realization of the set goal. Adequate schedule and the optimal combination of available resources are possible to establish by a mathematical formalization in terms of the theoretical model that connects business outcomes with a cause or a probability of their occurrence. Exactly research of the possibility of using and applying the results of theoretical models in solving the specific tasks in regard to expressing relations of initial assumptions related to selection of the optimal operating strategy, is the initial motive of this paper. The theoretical models, which describe the real problem, can be analysed analytically or by simulation, depending on its complexity and the variables type, which describe it. The model should provide achieving the managing balance through the model correction of the available operational resources, increasing in that way also the capacity of decision-making system in terms of futuristic knowledge insufficiency. The research results should show that the simulation model apply, in this particular example, enables to a company significant increase of business efficiency level, more complex utilization of the capacities, increase of the competitiveness, etc., Realni poslovni ambijent otvara brojne mogućnosti poslovnog ponašanja, tako da odgovarajuće strategije, kompatibilne višekriterijumskim zahtevima okruženja potencialno dovode do ostvarivanja postavljenog cilja. Adekvatan raspored i optimalnu kombinaciju raspolozivih resursa moguće je uspostaviti matematičkom formalizacijom u vidu teorijskog modela koji povezuje poslovne ishode sa uzrokom ili verovatnoćom njihovog nastanka. Upravo ispitivanjem mogućnosti korišćenja i rezultata primene teorijskih modela u rešavnju konkretnih zadataka u pogledu izražavanja odnosa početnih postavki u vezi sa izborom optimalne strategije funkcionisanja, polazni je motiv teme rada. Teorijski modeli prilagođeni praktičnim problemima, u uslovima stohastičke neodređenosti su regresiona analiza i modeli simulacije, u uslovima neizvesnih poslovnih ishoda odgovarajući konkurentski modeli, dok u uslovima determinističke povezanosti matematičko programiranje. Dakle, izgradnja modela treba da omogući postizanje upravljačke ravnoteže kroz modelsku korekciju raspoloživih operativnih resursa, podižući tako i kapacitet sistema odlučivanja u uslovima nedovoljnosti futuristickog znanja. Rezultati istraživanja treba da pokažu da primena simulacionog modela, u konkretnom primeru omogućava preduzeću značajno podizanje nivoa poslovne efikasnosti, potpunije iskorištenje kapaciteta, povećanje konkurentske sposobnosti itd.

Zahvaljujući integrisanom upravljanju finansijskim rizicima, finansijske institucije mogu efikasnije, sigurnije i profitabilnije da posluju u domicilnom i globalnom okruženju. S obzirom na to da je menadžment finansijskih rizika odgovor na rizike u procesu finansijske intermedijacije, rad pruža jezgrovit uvid u ulogu, značaj i konsekvence savremenih aktivnosti u upravljanju finanansijskim rizicima, sa posebnim osvrtom na modele finansijskih rizika. Finansijske institucije (depozitne i nedepozitne), kao finansijski posrednici pružaju usluge i preuzimaju različite rizike kao što su: kreditni rizik, rizik kamatne stope i nesolventnosti, rizik likvidnosti, tržišni rizik, operativni i tehnološki rizik itd. Kulminacija ovih rizika može da izazove efekat horizontalnog i vertikalnog širenja talasa zaraze, koji finansijsku instituciju (banku) vodi u zonu ekstremnih gubitaka – sve do bankrotstva. Gotovo svi finansijski rizici su heterogeni i kompleksni, te mogu da generišu neproporcijalno velike gubitke, jer su interaktivni sa drugim rizicima, pa tako stalno multiplikuju njihove efekte. Strategije upravljanja rizicima, uz upotrebu informaciono-komunikacionih tehnologija imaju imperativ da finansijske institucije indentifikuju sve prisutne oblike neizvesnosti (rizike), da izmere, koriguju (ako je potrebno) i kontrolišu visinu tih neizvesnosti pomoću novih metoda, finansijskih derivata (forwarda, fjučersa, opcija, svopova), sekjuritizacije i drugih instrumenata. Na taj način finansijske institucije (banke) su slobodne da ulaze u poslove koji će im doneti prihvatljiv prinos u odnosu na rizik, i time obezbediti poslovni ambijent za stvaranje i povećanje vrednosti za svoje vlasnike (stejkholdere). Snažan impuls ovim promenama dala je izmena regulative finansijskih institucija, posebno bankarske delatnosti (Bazel-II i Bazel III), u delu u kome je visina kapitala vezana za visinu anticipiranog kreditnog rizika, ali i ostalih rizika, kao što su tržišni i operativni, odnosno rizik lik, Thanks to the integrated management of financial risks, financial institutions can be more effective, safer and more profitable to do business in the domicile and the global environment. Given that the management of financial risk in response to risks in the process of financial intermediation, the work provides a concise overview of the role, importance and consequences of contemporary management activities financial risks, with special emphasis on financial risk models. Financial institutions (deposit and non-deposit), as well as financial intermediaries and service providers take different risks such as credit risk, interest rate risk and solvency, liquidity risk, market risk, operational risk and technology and so on. The culmination of these risks may cause and effect horizontal and vertical propagation of infection, which the financial institution (bank) leads to the zone of extreme losses - up to the bankruptcy. Almost all financial risks are heterogeneous and complex, and can generate disproportionately large losses as interactive with other risks, and thus constantly multiply their effects. Risk management strategy, with the use of information and communication technologies are imperative for financial institutions to identify all present forms of uncertainty (risk), to measure, adjusted (if necessary) and the height of the uncertainty of using new methods, financial derivatives (forward, futures, options, swaps), securitization and other instruments. In this way, financial institutions (banks) are free to enter into jobs that will bring an acceptable return relative to the risk, thus ensuring the business environment for creating and increasing value for its owners (stakeholders).

Šio darbo tikslas suformuluoti ir parengti APB „Apranga“ marketingo strategiją. Pirmoje darbo dalyje analizuojama mokslinė literatūra, atskleidžiant teorinius marketingo strategijos aspektus. Šioje darbo dalyje pristatoma marketingo strategijos samprata ir funkcijos, marketingo strategijų rūšys, marketingo strategijos, jų esmė ir rengimas. Taip pat šioje darbo dalyje analizuojamas marketingo strategijų poreikių įmonių veikloje. Antrojoje darbo dalyje atlieka tyrimui pasirinktos įmonės APB „Apranga“ veikla. Pristatoma įmonės charakteristika, analizuojama vidinė ir išorinė įmonės aplinkos, atlikta įmonės SSGG analizė. Šioje darbo dalyje pristatomas empirinis vartotojų tyrimas, kurio tikslas įvertinti APB „Apranga“ marketingą. Remiantis įmonės veiklos analize ir atlikto vartotojų tyrimo duomenimis rengiama APB „Apranga“ marketingo strategija. Trečioji darbo dalis skirta APB „Apranga“ marketingo strategijos rengimui. Rengiami marketingo tikslai ir uždaviniai, formuojama marketingo strategija, konkurencinė strategija, išskiriamos tikslinės rinkos ir sudaroma pozicionavimo strategija bei numatoma marketingo strategijos įgyvendinimo kontrolė., Aim of the Paper: to develop and prepare marketing strategy to APB “Apranga”. In the first part there is analyzed scientific literature, identifying theoretical aspects of marketing strategy. This part introduces concept of marketing strategies and its functions, types of marketing strategies, its essence and preparation. Also in this part of the paper there is analyzed need of marketing strategies in companies` activities. In the second part of the paper there is carried out investigation carried of APB “Apranga” activity. There is performed companies characteristics, analyzed companies internal and external environment, done companies SWOT analysis. This part of the paper presents an empirical study of how users evaluate companies APB “Apranga” activities and marketing. According to the company's analysis and consumer research data produced APB “Apranga” marketing strategy. The third part of paper is devoted to APB “Apranga” marketing strategy preparation. There are represented main marketing goals and objectives, formulated marketing strategy, competitive strategy, identified target markets, presented strategy of positioning and planned process of marketing strategy control.

Reindustrialization of domestic economy is one of most important developing factors. It is one of the most important conditions in European integrations, too. I this study have done analysis of the economic indicators in the Serbian economy during ten years. One of the very serious problems in Serbian economy is deindustrialization. Because of that, in the study is concluded that it is necessary to take radical mere to start process of reindustrialization, and that it means very serious role of government institutions., Proces reindustrijalizacije domaće privrede predstavlja jedan od ključnih faktora njenog oživljavanja i razvoja, kao i uspešnog uključivanja u evropske integracije. U ovom radu izvršena je analiza pokazatelja privredne aktivnosti u poslednjih deset godina, ukazano je na opasnosti koje po privredni razvoj nosi proces deindustrijalizacije i ukazano je na mere koje treba preduzeti da bi se proces reindustrijalizacije uspešno realizovao. U radu se zaključuje da je srpska ekonomija došla do granice kada je neophodno preduzeti radikalne mere u cilju oživljavanja privrede i iniciranja njenog razvoja, od kojih je reindustrijalizacija jedna od najvažnijih. Proces reindustrijalizacije privrede mora biti nužno podržan od strane odgovarajućih državnih institucija.

Unapređenje hotelske ponude uvođenjem različitih sadržaja i usluga (bazeni, barovi, kongresne sale, specijalizovani restorani, raznovrsna i atraktivna gastronomska ponuda), uz strategijski i holistički pristup razvoju hotelsko - turističke delatnosti, vodi povećanju turističkog prometa i turističke potrošnje. Savremena turistička tražnja je veoma zahtevna i sofisticirana, posebno po pitanju novih gastronomskih sadržaja i trendova. Verski običaji, različiti načini i tradicije življenja, vegetarijanstvo, organska hrana, makrobiotika i sl., determiniraju određenu svest o izboru namirnica i ishrane kod mnogih turista. Restorani koji su poznati po dobrom kvalitetu svoje gastronomske ponude i usluge su u jačoj konkurentskoj poziciji od restorana koji ne drže kontinuitet u visokom kvalitetu proizvoda i usluga. Kreiranje restorana sa organskom, makrobiotičkom ili vegetarijanskom hranom može biti značajan oblik marketing strategije u funkciji uspostavljanja superiornog kvaliteta ugostiteljskog proizvoda i ostvarivanja konkurentske prednosti po tom osnovu., Improving Hotel offers by introducing different contents and services (swimming pools, bars, conference rooms, specialized restaurants, diverse and attractive cuisine), with strategic and holistic approach to the hotel - tourist activities, can lead to increased tourist traffic and tourist spending. The modern touristic demand is very critical and sophisticated, particularly in the terms of content and new culinary trends. Religious customs, traditions and different ways of living, vegetarianism, organic food, healthy food, slow food etc., determine the specific consciousness of the choice of foods and nutrition for many tourists. The restaurants known for their fine gastronomy and service are in a stronger competitive position than restaurants that do not keep the continuity of high quality products and services. Creating a restaurant with an organic, macrobiotic or vegetarian food can be a significant form of marketing strategy aim to establish a superior quality catering industry products and achievement of competitive advantage in that respect.

Reindustrialization of domestic economy is one of most important developing factors. It is one of the most important conditions in European integrations, too. I this study have done analysis of the economic indicators in the Serbian economy during ten years. One of the very serious problems in Serbian economy is deindustrialization. Because of that, in the study is concluded that it is necessary to take radical mere to start process of reindustrialization, and that it means very serious role of government institutions., Proces reindustrijalizacije domaće privrede predstavlja jedan od ključnih faktora njenog oživljavanja i razvoja, kao i uspešnog uključivanja u evropske integracije. U ovom radu izvršena je analiza pokazatelja privredne aktivnosti u poslednjih deset godina, ukazano je na opasnosti koje po privredni razvoj nosi proces deindustrijalizacije i ukazano je na mere koje treba preduzeti da bi se proces reindustrijalizacije uspešno realizovao. U radu se zaključuje da je srpska ekonomija došla do granice kada je neophodno preduzeti radikalne mere u cilju oživljavanja privrede i iniciranja njenog razvoja, od kojih je reindustrijalizacija jedna od najvažnijih. Proces reindustrijalizacije privrede mora biti nužno podržan od strane odgovarajućih državnih institucija.

The paper concludes that the concept for improving export of agro and food products, apart from the stable and sustainable production growth, requires the export structure adjustments in line with the demand requirements on the global market. Also, the paper points out that the improvement of the export competitiveness may be acquired by using one's own comparative advantages, based not only on agro-economic potentials but also on: technological improvement, improvement of educational concept, application of adequate management and organizational knowledge and experience, etc. One of the aspects which are investigated in detail in the paper is the impact of the climate change on the agro-industrial sector. This impact will have a growing effect in the future, so the agro-industrial sector has to be ready to adapt to the consequences of the climate change which are inevitable. The adjusting is regarded through improving the water preservation systems and through rescheduling seeding of certain plants, etc., U radu se zaključuje da koncept za povećanje izvoza poljoprivrede i prehrambene industrije, pored stabilnog i održivog rasta proizvodnje, podrazumeva i prilagođavanje strukture izvoza ove vrste proizvoda zahtevima tražnje na svetskom tržištu. Takođe se ističe da unapređenje konkurentnosti izvoza može da se ostvari korišćenjem sopstvenih komparativnih prednosti, koje su zasnovane ne samo na agroekološkim potencijalima već i na: tehnološkoj modernizaciji, poboljšanju koncepta obrazovanja, primeni adekvatnih upravljačkih i organizacionih znanja i iskustava i slično. Jedan od aspekata koji je u radu posebno proučavan jeste i uticaj klimatskih promena na agro­industrijski sektor. Navedeni uticaj u budućnosti će imati sve veći značaj, tako da agroindustrijski sektor mora biti spreman za prilagođavanje posledicama klimatskih promena do kojih će neminovno doći. Dato prilagođavanje može se vršiti kako preko poboljšanja sistema očuvanja vodnih resursa, tako i preko pomeranja setve određenih biljnih sorti i drugih mera.

Uneven regional development in Serbian economy is the one of the most complex problems of its economic development. Even the regional development problems were in the past too, but it is now very important and very actual problem. To solve the regional development problems means long-term, strategic approach, based on detail analysis of the adequate indicators. In this paper adequate analysis of the regional development under some important indicators is done. In the paper it is concluded that Serbian economy has one of the biggest differences of the level of the regional development in a Europe. Rich regions becomes richer, the pure regions becomes purer. In this paper adequate measurements are suggested, especially important in the process of Europe integrations. Those actions must be begins from the regional specific characteristics and regional development potentials, too, with Europe standard in this field., Neravnomeran regionalni razvoj privrede Srbije predstavlja jedan od najkompleksnijih problema njenog prosperiteta i funkcionisanja. Mada su problemi neravnomernog regionalnog razvoja nasleđeni iz prethodnih perioda, čini se da je rešavanje ovih problema aktuelnije nego ikad, posebno pošto srpska privreda prolazi kroz fazu ekonomske krize u svim svojim segmentima. Rešavanje problema regionalnog razvoja podrazumeva dugoročan, strategijski pristup, baziran na detaljnim analizama odgovarajućih pokazatelja. Za uspešno definisanje i realizovanje politike i strategije ravnomernog regionalnog razvoja neophodno je izvršiti adekvatnu analizu i ocenu pokazatelja regionalnog razvoja u prethodnom periodu. U radu je izvršena analiza nivoa razvijenosti pojedinih regiona u Srbiji prema različitim pokazateljima. Na osnovu date analize može se zaključiti da Srbija spada u red privreda sa najvećim razlikama u nivou regionalne razvijenosti u Evropi. Bogati regioni postaju sve bogatiji, a siromašni sve siromašniji. Budući da je donošenje i sprovođenje strategije regionalnog razvoja neophodno i u cilju uspešnog uključivanja Srbije u evropske integracije, to se kao rešenje predlažu određene mere koje se tiču adekvatnog sistemskog i institucionalnog pristupa datoj problematici. Date mere trebalo bi da polaze od izraženih regionalnih specifičnosti i regionalnih razvojnih potencijala, uz uvažavanje evropskih standarda u ovoj oblasti.

Projekti energetske efikasnosti u javnim zgradama doprinose ostvarivanju mnogih koristi, kako za korisnike javnih zgrada, tako i za širu društvenu zajednicu. S tim u vezi, realizacija pomenutih projekata je često povezana sa ostvarivanjem širih društvenih ciljeva. Takođe, u ostvarivanju ovih ciljeva često su uključeni projekti iz različitih oblasti, pri čemu se nastoji da je njihova realizacija komplementarna i da doprinosi stvaranju sinergetskog efekta. U ovom radu su identifikovana tri modela mogućeg učešća portfolia projekata energetske efikasnosti u javnim zgradama u realizaciji strateških ciljeva. Ti modeli podrazumevaju povezivanje pomenutih portfolia sa projektima iz drugih oblasti. Cilj rada je da istakne značaj i ulogu portfolia projekata energetske efikasnosti u javnim zgradama u realizaciji nacionalnih ili lokalnih strategija, te ostvarivanju ciljeva društvene zajednice. Fokus rada je na opisu svakog od modela u smislu ciljeva, organizovanja projekata, oblasti kojima projekti pripadaju, i sl., Energy efficiency projects in public buildings contribute to the realization of many benefits, both for users of public buildings, and for the community. In this regard, the implementation of these projects is often associated with the realization of broader goals of the community. Also, achieving these goals often includes projects in various fields, while their implementation is complementary and contribute to the creation of synergy. This study identifies three models of the potential contribution of the portfolio of energy efficiency projects in public buildings in the implementation of strategic goals. These models include the linking of these portfolio with projects in other fields. The aim of this paper is to highlight the importance and role of the energy efficiency project portfolios in public buildings in the implementation of national and local strategies and achieving the goals of the community. The focus of this paper is on the description of each model in terms of its objectives, organisation of projects, fields that projects belong, and the like.

The paper concludes that the concept for improving export of agro and food products, apart from the stable and sustainable production growth, requires the export structure adjustments in line with the demand requirements on the global market. Also, the paper points out that the improvement of the export competitiveness may be acquired by using one's own comparative advantages, based not only on agro-economic potentials but also on: technological improvement, improvement of educational concept, application of adequate management and organizational knowledge and experience, etc. One of the aspects which are investigated in detail in the paper is the impact of the climate change on the agro-industrial sector. This impact will have a growing effect in the future, so the agro-industrial sector has to be ready to adapt to the consequences of the climate change which are inevitable. The adjusting is regarded through improving the water preservation systems and through rescheduling seeding of certain plants, etc., U radu se zaključuje da koncept za povećanje izvoza poljoprivrede i prehrambene industrije, pored stabilnog i održivog rasta proizvodnje, podrazumeva i prilagođavanje strukture izvoza ove vrste proizvoda zahtevima tražnje na svetskom tržištu. Takođe se ističe da unapređenje konkurentnosti izvoza može da se ostvari korišćenjem sopstvenih komparativnih prednosti, koje su zasnovane ne samo na agroekološkim potencijalima već i na: tehnološkoj modernizaciji, poboljšanju koncepta obrazovanja, primeni adekvatnih upravljačkih i organizacionih znanja i iskustava i slično. Jedan od aspekata koji je u radu posebno proučavan jeste i uticaj klimatskih promena na agro­industrijski sektor. Navedeni uticaj u budućnosti će imati sve veći značaj, tako da agroindustrijski sektor mora biti spreman za prilagođavanje posledicama klimatskih promena do kojih će neminovno doći. Dato prilagođavanje može se vršiti kako preko poboljšanja sistema očuvanja vodnih resursa, tako i preko pomeranja setve određenih biljnih sorti i drugih mera.

Uneven regional development in Serbian economy is the one of the most complex problems of its economic development. Even the regional development problems were in the past too, but it is now very important and very actual problem. To solve the regional development problems means long-term, strategic approach, based on detail analysis of the adequate indicators. In this paper adequate analysis of the regional development under some important indicators is done. In the paper it is concluded that Serbian economy has one of the biggest differences of the level of the regional development in a Europe. Rich regions becomes richer, the pure regions becomes purer. In this paper adequate measurements are suggested, especially important in the process of Europe integrations. Those actions must be begins from the regional specific characteristics and regional development potentials, too, with Europe standard in this field., Neravnomeran regionalni razvoj privrede Srbije predstavlja jedan od najkompleksnijih problema njenog prosperiteta i funkcionisanja. Mada su problemi neravnomernog regionalnog razvoja nasleđeni iz prethodnih perioda, čini se da je rešavanje ovih problema aktuelnije nego ikad, posebno pošto srpska privreda prolazi kroz fazu ekonomske krize u svim svojim segmentima. Rešavanje problema regionalnog razvoja podrazumeva dugoročan, strategijski pristup, baziran na detaljnim analizama odgovarajućih pokazatelja. Za uspešno definisanje i realizovanje politike i strategije ravnomernog regionalnog razvoja neophodno je izvršiti adekvatnu analizu i ocenu pokazatelja regionalnog razvoja u prethodnom periodu. U radu je izvršena analiza nivoa razvijenosti pojedinih regiona u Srbiji prema različitim pokazateljima. Na osnovu date analize može se zaključiti da Srbija spada u red privreda sa najvećim razlikama u nivou regionalne razvijenosti u Evropi. Bogati regioni postaju sve bogatiji, a siromašni sve siromašniji. Budući da je donošenje i sprovođenje strategije regionalnog razvoja neophodno i u cilju uspešnog uključivanja Srbije u evropske integracije, to se kao rešenje predlažu određene mere koje se tiču adekvatnog sistemskog i institucionalnog pristupa datoj problematici. Date mere trebalo bi da polaze od izraženih regionalnih specifičnosti i regionalnih razvojnih potencijala, uz uvažavanje evropskih standarda u ovoj oblasti.

Aktuelnost i neophodnost strategijskog pristupa marketing aktivnostima i potreba afirmisanja intenzivnije i kompleksnije međunarodne orijentacije domaćih preduzeća, polazni su aspekti u okviru kojih su realizovani osnovni ciljevi disertacije. Svaka država pojedinim karakteristikama nacionalnog poslovnog okruženja postavlja okvire rasta, razvoja i načina poslovanja preduzeća na njenom području. Determinante ponašanja preduzeća mogu se delom vezivati za samo preduzeće, a drugim delom za opšte okolnosti i uslove poslovanja zemlje u kojoj ono funkcioniše. Uspešan ekonomski razvoj je proces sukcesivnog unapređenja načina funkcionisanja privrede i njenih strukturnih promena, u kom se nacionalno poslovno okruženje razvija da podrži i ohrabri sve sofisticiranije i produktivnije načine konkurisanja firmi lociranih u zemlji. Intenzivnije uključivanje domaćih preduzeća na međunarodno tržište nije moguće bez pojačane investicione aktivnosti. Zemlje sa ekonomskim performansama kakve karakterišu Srbiju, upućene su na SDI kao izvor investicionih sredstava. U postojećem privrednom ambijentu one su neophodne za strukturna prilagođavanja realnog sektora i podizanje njegove konkurentnosti, ali i za osavremenjavanje ponude raznovrsnih uslužnih delatnosti, u funkciji uspešnog sprovođenja strategije izvozno-orijentisanog privrednog rasta. Potrebno je, pre svega, prevazići probleme vezane za nedovoljno razumevanje značaja SDI, ali i realno sagledati njihove domete, strategijski upravljati njihovim tokovima i selektivno sagledavati kako konkretne investicije utiču na makro i mikroekonomskom nivou. Navedeno uslovljava i potrebu uspostavljanja transparentne veze i istraživanja značaja interakcija između nacionalnog poslovnog okruženja i uspešnosti strategije SDI. Dogradnjom pojedinih dimenzija poslovnog okruženja, neophodno je doći u situaciju da sve više ističemo svoje razvojne prioritete pred strane investitore. Takođe, na bazi formulisane strategijske vizije obezbediti odlučno delovanje n, Actuality and necessity of a strategic approach to marketing activities, as well as a need to affirm a more intense and complex international orientation of domestic companies are the initial aspects in which the basic targets of the dissertation have been realized. Using individual features of national business environment, each country determines the limits of growth, development and companies’ business methods within its territory. Determinants of the corporate behaviour may be partially bound to the company itself, while the other part may refer to general circumstances and business conditions of the subject country. Successful economic development is a process of subsequent improvement of the economic functioning method and its structural changes, where national business environment is being developed to support and encourage increasingly ophisticated and productive ways in which the local companies compete. A more intense involvement of domestic companies in international market is not possible without a stronger investment activity. The countries having such economic performances as Serbia are related to FDI as the source of investment assets. In the existing economic environment, these are required for structural adjustments of real sector in order to increase its competitiveness, but also for modernisation of the offer of various services in order to successfully implement the strategy of the export-oriented economic growth. Before all, it is necessary to overcome the issues referring to insufficient comprehension of the FDI importance but also to realistically perceive their limits, to strategically manage their flows and to selectively perceive the influence of concrete investments both on macro and micro conomic levels. The above mentioned implies the need to establish a transparent relation and research referring to the importance of interactions between national business environment and success of the FDI strategy. It is necessary to upgrade individual

Menadžment predstavlja jednu od najaktuelnijih oblasti našeg doba, mada je, pored svoje važnosti, još uvek nedovoljno istražen, u teorijskom i praktičnom smislu. Na osnovu dosadašnjih istraživanja može se zaključiti da kvalitetan menadžment predstavlja temelj profitabilnog funkcionisanja svakog savremenog poslovnog sistema. Istraživanje, u doktorskoj disertaciji, je imalo za cilj da utvrdi ključne aktivnosti top menadžmenta u preduzećima u Bosni i Hercegovini. Potreba za ovim istraživanjem proizlazi iz neophodnosti utvrđivanja ključnih aktivnosti top menadžmenta, koje su važne za uspešno funkcionisanje preduzeća. Na taj način će se obezbediti da top menadžment svoje aktivnosti i napore uvek fokusira u pravom smeru, kao i to da u svakom trenutku bude moguća provera efikasnosti rada top menadžmenta u nekom preduzeću. Ovakvo istraživanje ima dodatni značaj s obzirom na tranzicione uslove u Bosni i Hercegovini., Management represents the most current area nowdays, although, aside from its immense importance, it has not been researched sufficiently, neither in theory nor in practice. Based upon all the previous research, it is possible to draw the conclusion that high-quality management is the foundation of every contemporaneous profit-oriented business system. The goal of this doctoral dissertation is to determine the essential activities of the top-management within the companies in Bosnia and Herzegovina. This determination will enable the top management to focus their efforts to head in the right direction, in order to be able to evaluate the efficiency of their work. Regarding the fact that Bosnia and Herzegovina is going through the transition period, this type of research gains additional importance.

Menadžment predstavlja jednu od najaktuelnijih oblasti našeg doba, mada je, pored svoje važnosti, još uvek nedovoljno istražen, u teorijskom i praktičnom smislu. Na osnovu dosadašnjih istraživanja može se zaključiti da kvalitetan menadžment predstavlja temelj profitabilnog funkcionisanja svakog savremenog poslovnog sistema. Istraživanje, u doktorskoj disertaciji, je imalo za cilj da utvrdi ključne aktivnosti top menadžmenta u preduzećima u Bosni i Hercegovini. Potreba za ovim istraživanjem proizlazi iz neophodnosti utvrđivanja ključnih aktivnosti top menadžmenta, koje su važne za uspešno funkcionisanje preduzeća. Na taj način će se obezbediti da top menadžment svoje aktivnosti i napore uvek fokusira u pravom smeru, kao i to da u svakom trenutku bude moguća provera efikasnosti rada top menadžmenta u nekom preduzeću. Ovakvo istraživanje ima dodatni značaj s obzirom na tranzicione uslove u Bosni i Hercegovini., Management represents the most current area nowdays, although, aside from its immense importance, it has not been researched sufficiently, neither in theory nor in practice. Based upon all the previous research, it is possible to draw the conclusion that high-quality management is the foundation of every contemporaneous profit-oriented business system. The goal of this doctoral dissertation is to determine the essential activities of the top-management within the companies in Bosnia and Herzegovina. This determination will enable the top management to focus their efforts to head in the right direction, in order to be able to evaluate the efficiency of their work. Regarding the fact that Bosnia and Herzegovina is going through the transition period, this type of research gains additional importance.

Analysis of translation of slang in Burgess's novel "Doing It"., Slengo vertimas iš anglų kalbos į lietuvių kalbą Burgess romane "Darant tai".

Innovative actions are one of the most important factors of the economic development and business successes in the conditions of the economic creases, and one of the main factors of the economic development. Small and middle enterprises have very important role in the economic revive and recovery in that economic conditions. In the sector of the small and middle enterprises innovations has very important role. In this paper the role of the innovative actions is studied, from the approach of its importance and specifications in the contemporary conditions, especially in the Serbian economy. In this paper possibilities and limits of innovative process are studied, too. The conclusion is that spontaneous development is no immanent for innovative process, but it needs adequate long term government development politics and strategy, in the state level and in the level of the economic subjects, too., U uslovima tranzicije na tržišne uslove privređivanja kao i u uslovima produžene ekonomske krize, inovativnost predstavlja jedan od bitnih faktora oporavka i daljeg razvoja privrede. U datim uslovima sektor malih i srednjih preduzeća igra veoma značajnu ulogu u navedenom procesu oživljavanja i oporavka privrede. Inovativnost, kao jedan od najznačajnijih faktora poslovnog uspeha, značajnu ulogu igra i u poslovanju sektora malih i srednjih preduzeća. U ovom radu proučava se uloga inovativnosti u razvoju sektora malih i srednjih preduzeća, i to sa stanovišta značaja inovativnosti u savremenim uslovima poslovanja, zatim sa stanovišta specifičnosti poslovanja sektora MSP kao i mogućnosti i ograničenja jačanja inovativnosti u ovom sektoru. U radu se zaključuje da procesu inovativnosti nije imanentno da se spontano razvija, pa je dati proces neophodno usmeravati dugoročnim, strategijskim merama razvojne politike, i to od strane društva kao celine kao i od strane njegovih privrednih subjekata.

Pitanje formiranja službi za javne nabavke je aktuelno u Srbiji imajući u vidu da je do sada sertifikovano 1.200 službenika za javne nabavke što nameće potrebu uspostavljanja odgovarajuće organizacione strukture u kojoj će raditi. Takođe je važno odrediti relaciju Službe za javne nabavke sa ostalim organizacionim jedinicama unutar naručioca. Nadalje, nužno je utvrditi kako službe za javne nabavke na nivou lokalnih samouprava mogu pomoći naručiocima u gradu/opštini i posebno koliki su dometi centralizacije javnih nabavki koje bi službe za javne nabavke grada/opštine mogle da sprovode u ime i za račun lokalnih naručilaca. ., The issue of establishing offices for public procurement is very topical in Serbia, having in mind that 1,200 public procurement officers have been certified so far, entailing the need to set up an adequate structure as the operating field. It is also important to determine a correlation between public procurement offices and other organizational units within contracting authority. Further, it is necessary to determine how the public procurement offices at the local self-government level can help contracting authorities in a city/municipality, and in particular the scope of centralization of public procurement that public procurement offices in the city/municipality could conduct in the name and on behalf of local contracting authorities. .

Rastuće potrebe poslovnih subjekata u savremenim uslovima, ne mogu zadovoljiti tradicionalni koncepti za merenje performansi poslovanja. Mnogi autori (Kaplan i Norton, Fisher, Leandri i dr.) smatraju da brojne informacije, koje su zasnovane na tradicionalnim finansijskim i troškovnim merilima, nisu dovoljne za obezbeđivanje uspešnog upravljanja poslovnim subjektom na konkurentskom globalnom tržištu (Dmitrović i dr., 2007, str. 160). Sa razvojem poslovanja i razvijanjem i promenama poslovnog okruženja menjaju se i načini ocenjivanja uspešnosti poslovanja preduzeća. Za industrijski period bio je karakterističan tradicionalni način merenja performansi uspešnosti. Zasnivao se na računovodstvenim podacima. Teoretičari mu danas pripisuju veliki broj nedostataka. Brojni nedostatci i mogućnosti korišćenja računovodstvenih podataka razlog su zbog koga su se, u skladu s privrednim razvojem, razvijali savremeni modeli za merenje performansi uspešnosti koji se zasnivaju podjednako na finansijskim i nefinansijskim podacima. Iz tog razloga ovaj rad prikazuje jedan savremen sistem pokazatelja za merenje i iskazivanje finansijskih rezultata preduzetništva. Kroz Balanced Scorecard analizu na primeru privatnih apotekarskih ustanova, kao značajnog dela preduzetništva u Srbiji, predstavljena je koncepcija sistema pokazatelja za iskazivanje 'uspešnosti' u preduzetništvu. ., Growing needs of business in the modern economy cannot be satisfied by the traditional concepts of performance measurement business. Many authors (Kaplan i Norton, Fisher, Leandri, etc.)Find that a lot of information that are based on traditional financial and cost criteria, are insufficient to ensure successful business management in a competitive global market (Dmitrović and others, 2007, p. 160). With the development of business along with changes in business environment, the ways of evaluating the performance of companies are changing as well. Industrial period was characterized by the traditional method of performance success measurement. It was based on accounting data. Now days a number shortcomings are found by theorists. A number of shortcomings and possibilities of using accounting data are the reason why the modern performance measurement models of success have been developed, based both on financial and non financial data. For this reason, this paper presents a modern system of indicators for measuring and presenting financial results of entrepreneurship. Through the Balanced Scorecard analysis, on the example of private pharmacies, as an important part of entrepreneurship in Serbia, the system for performance success measurement was presented. .

Innovative actions are one of the most important factors of the economic development and business successes in the conditions of the economic creases, and one of the main factors of the economic development. Small and middle enterprises have very important role in the economic revive and recovery in that economic conditions. In the sector of the small and middle enterprises innovations has very important role. In this paper the role of the innovative actions is studied, from the approach of its importance and specifications in the contemporary conditions, especially in the Serbian economy. In this paper possibilities and limits of innovative process are studied, too. The conclusion is that spontaneous development is no immanent for innovative process, but it needs adequate long term government development politics and strategy, in the state level and in the level of the economic subjects, too., U uslovima tranzicije na tržišne uslove privređivanja kao i u uslovima produžene ekonomske krize, inovativnost predstavlja jedan od bitnih faktora oporavka i daljeg razvoja privrede. U datim uslovima sektor malih i srednjih preduzeća igra veoma značajnu ulogu u navedenom procesu oživljavanja i oporavka privrede. Inovativnost, kao jedan od najznačajnijih faktora poslovnog uspeha, značajnu ulogu igra i u poslovanju sektora malih i srednjih preduzeća. U ovom radu proučava se uloga inovativnosti u razvoju sektora malih i srednjih preduzeća, i to sa stanovišta značaja inovativnosti u savremenim uslovima poslovanja, zatim sa stanovišta specifičnosti poslovanja sektora MSP kao i mogućnosti i ograničenja jačanja inovativnosti u ovom sektoru. U radu se zaključuje da procesu inovativnosti nije imanentno da se spontano razvija, pa je dati proces neophodno usmeravati dugoročnim, strategijskim merama razvojne politike, i to od strane društva kao celine kao i od strane njegovih privrednih subjekata.

Industry is one of the most important component of every economy, because it has very complex impact on product and non product activities. Because of that, industry has very important role in the economic development and it needs long term, strategy access. In this paper is studied new strategy of the Serbian industry development 2011-2020. In the beginning of the paper are studied role and importance of the industry in every economy. Than, contemporary conditions, in the function of the strategy implementation are studied. In the last part of the paper are studied most important characteristics, limits and chance for strategy implementation. In the paper are included that in the strategy targets are very ambition and optimistic, but that there are very big problems for strategy implementation. Because of that, new Strategy of the industry development needs very real state support., Industrija predstavlja jednu od najvažnijih privrednih grana, budući da višestruko utiče na razvoj svih drugih proizvodnih i neproizvodnih delatnosti. S obzirom na značaj industrije za privredni rast i razvoj svake zemlje, u ovoj oblasti neophodan je dugoročan, strategijski pristup. U ovom radu proučava se nova Strategija rasta i razvoja industrije Republike Srbije za period od 2011. do 2020. godine. U početnom delu rada proučavaju se uloga i značaj industrije u privrednom razvoju svake zemlje, zatim se analiziraju postojeći uslovi koji će predstavljati osnovu budućeg razvoja, dok se u završnoj tački rada vrši analiza karakteristika, ograničenja i šansi za realizaciju date Strategije. U radu se zaključuje da su ciljevi Strategije postavljeni dosta optimistički i ambiciozno, da će njihova realizacija nailaziti na veliki broj prepreka, ali da je pored deklerativne podrške, neophodna veoma velika realna podrška čitave društvene zajednice.

Rad se odnosi na industriju nameštaja i na njen doprinos porastu zaposlenosti, kreiranju vrednosti, povećanju izvoza i privrednom razvoju Evropske unije. Preispitane su snage ove industrije u odnosu na šanse i pretnje iz globalnog okruženja. Fokus je na strateškom pristupu izvozu, konkurentnosti, privrednom rastu i razvoju. Posebno su analizirane implikacije strategije ekonomskog razvoja Evropske unije do 2020. godine na industriju nameštaja., The paper deals with the furniture industry and its contribution to employment, value creation, export performance and economic development of the European Union. The strengths of the industry are considered in relation to opportunities and threats from the global environment. The focus is on strategic approach to export, competitiveness and growth. The implications of the economic growth strategy of European union to 2020 for the furniture industry are analyzed.