Search

Trakya Bölgesi, çeltik üretimi açısından Türkiye genelinde önemli bir paya sahiptir. Bu çalışmada, Trakya topraklarında yetiştirilen çeltik bitkisinin tava sedimenti, sulama suyu ve bitkinin kavuz ve dane aksamları içeriğindeki ağır metal birikim düzeyleri araştırılmıştır. Bu amaçla örnekleme yapılacak noktalar belirlenirken sulama kaynağı odaklı düşünülmüştür. Trakya’nın önemli iki akarsu havzası olan Ergene ve Meriç Havzaları etrafında yoğunlaşan tarım alanlarında, doğrudan nehir suları ile sulanan çeltik tavaları tespit edilerek örneklemeler bu noktalardan yapılmıştır. Belirlenen bu iki su kaynağına ek olarak tarımsal sulama amaçlı kullanılan Sığırcı Barajı kaynaklı sulanan alanlar da kontrol grubu olarak örneklemeye dahil edilmiştir. Elde edilen bulgular yasal değerler ve evrensel literatürler ile kıyaslanarak kirlilik durumları hakkında yorumlar yapılmıştır. Örnekleme yapılan tava sedimenti, sulama suyu, kavuz ve pirinç aksamları içeriğinde mikrodalga çözünürleştirme metodu ile toplam krom (Cr), kobalt (Co), nikel (Ni), kadmiyum (Cd), titanyum (Ti), vanadyum (V), çinko (Zn), kurşun (Pb), arsenik (As) ve cıva (Hg) metalleri spektroskopik yöntemler ile belirlenmiştir. As ve Hg metalleri hidrür oluşturmalı ve soğuk buhar atomik absorpsiyon spektroskopisi (HGAAS ve CVAAS) tekniği ile belirlenirken diğer elementlerin tayininde indüktif eşleşmiş plazma – optik emisyon spektroskopisi (ICP-OES) tekniği kullanılmıştır. Su, sediment ve bitki örnekleri için oluşturulan metotların doğruluğu ve kesinliği, validasyon ve optimizasyon çalışmalarının ardından sertifikalı referans madde analizleri ile kontrol edilmiştir. Bunun için NIST® CRM® 1640a (trace elements in natural water), NIST® CRM® 2709a (San Joaquin soil) ve NIST® CRM® 1570a (trace elements in spinach leaves) sertifikalı referans maddeleri kullanılmıştır. Metal tayini için kullanılan iki farklı spektroskopik teknikte de metot optimizasyon çalışmaları yapıldıktan sonra Pb, Cr, Ni, Co, Zn, Cd, V, T, As ve Hg elementleri için en düşük gözlenebilme sınırları sırasıyla 0,195 µg/L, 0,33 µg/L, 0,117 µg/L, 0,005 µg/L, 0,742 µg/L, 0,039 µg/L,0,03 µg/L, 0,018 µg/L, 0,075 µg/L ve 0,267 µg/L olarak belirlenmiştir. Elde edilen en düşük ve en yüksek %RSD değerleri ise sırasıyla Zn için 0,048 ve Cr için 4,95 bulunmuştur. Thrace, Turkey in terms of rice production has a significant share in the overall. In this study, the heavy metal accumulation levels of rice paddy plant cultivated in Trakya soil in field sediment, irrigation water and plant parts of mugwort and grain plant were investigated. For this purpose, the irrigation source is considered to be focused while the points to be sampled are determined. In the agricultural areas concentrated around Ergene and Meric Basins which are two important river basins of Thrace, samples of rice paddies which were directly watered with river waters were determined and samples were made from these points. In addition to these two determined water resources, the irrigated areas from the Sigirci Dam used for agricultural irrigation were also included as a control group. Interpretations were made on the pollution situations by comparing the findings with the legal values and universal literature. Sampling of field, sediment, irrigation water, mud and rice is done by microwave dissolution method in total chromium (Cr), cobalt (Co), nickel (Ni), cadmium (Cd), titanium (Ti), vanadium (V), zinc (Zn), lead (Pb), arsenic (As) and mercury (Hg) metals were determined by spectroscopic methods. As - and Hg - metals were determined by hydride generation atomic absorption spectroscopy (HGAAS) technique while inductively coupled plasma - optical emission spectroscopy (ICP - OES) technique was used to determine other elements. The accuracy and precision of the methods established for water, sediment and plant samples were checked by certified reference material analyzes following validation and optimization studies. For this, NIST® CRM® 1640a (trace elements in natural water), NIST® CRM® 2709a (San Joaquin soil) and NIST® CRM® 1570a (trace elements in spinach leaves) certified reference materials are used. The lowest observable limits for the elements Pb, Cr, Ni, Co, Zn, Cd, V, T, As and Hg were found to be 0.195 µg/L, 0.33 µg/L, 0.117 µg/L, 0.005 µg/L, 0.742 µg/L, 0.039 µg/L, 0.03 µg/L, 0.018 µg/L, 0.075 µg/L and 0.267 µg/L respectively, after the method optimization studies were carried out in two different spectroscopic techniques for heavy metal analysis. The lowest and highest % RSD values are obtained were 0.048 for Zn and 4.945 for Cr, respectively.

Bu çalışmada Bursa iline bağlı Karacabey ilçesi ve çevresinin jeolojik, hidrojeolojik ve hidrojeokimyasal özellikleri incelenmiş ve sağlık risk değerlendirmesi yapılmıştır. İnceleme alanında farklı litolojilere ait kireçtaşı, konglomera, şist ve kumtaşı seviyelerinden boşalan çok sayıda kaynak suyu bulunmaktadır. Ova alanında alüvyon ortamda açılmış sondaj kuyularından ise sulama amaçlı su alınmaktadır. Karacabey ilçesi ve çevresinde bulunan kaynak, kuyu ve şebeke sularından alınan örneklerin kimyasal analizleri yapılarak kullanım alanları açısından değerlendirilmiştir. İnceleme alanında yeraltısularının Ca-HCO3, Ca-Mg-HCO3 ve Mg-Ca-HCO3'lı sular fasiyesinde olduğu tespit edilmiştir. Mg artışı formasyonlar içerisindeki kumtaşı ve konglomera seviyeleri ile kaya-su etkileşiminden kaynaklanmaktadır. Kaynak sularından içme suyu amacı için de yararlanılmaktadır. İnceleme alanında suların genel olarak fiziksel özellikleri ve anyon-katyon içerikleri açısından sınır değerleri aşmadığı görülmektedir. Ancak, yeraltısularının As içeriği 9-79.1 µg/l arasında değişmektedir. As artışı genelde volkanik kayaçlarla ilişkili olarak jeojenik kökenlidir. Bazı lokasyonlarda NO3, Fe ve Mn içeriklerinin de içmesuyu standart değerlerinin üzerinde olduğu tespit edilmiştir. Bu artışların jeojenik ve antropojenik kökenli olduğu düşünülmektedir. Çalışmada içme suyu sınır değerlerini aşan As, NO3, Fe ve Mn parametreleri için sağlık risk değerlendirmesi yapılmıştır. Su kaynaklarının oral (içme) ve dermal (deri) yolla alım ile gerçekleşebilecek tehlike katsayıları (HQ), tehlike endeksi (HI) ve kanser riski değerleri yetişkin ve çocuk bireyler dikkate alınarak hesaplanmıştır. Su kaynaklarının içmesuyu olarak uzun süreli kullanımında sağlık için olumsuz etki oluşabileceği tespit edilmiştir. As elementi açısından kanser riski de oluşabilecektir.Suların sulama suyu olarak kullanılabilirliğinin değerlendirilmesi için ABD Tuzluluk laboratuarı ve Wilcox diyagramları ile Artıksal Sodyum Karbonat (RSC), Geçirgenlik indeksi (PI) ve Magnezyum Tehlikesi (MT) parametreleri kullanılmıştır. İnceleme alanında yeraltısularının sulama suyu olarak kullanıma uygun olduğu tespit edilmiştir. In this study, geological, hydrogeological and hydrogeochemical properties of Karacabey district and its surroundings were investigated and health risk assessment was performed. In the study area, there are a large number of spring water discharged from limestone, conglomerate, schist and sandstone levels of different lithologies. Water is taken from the wells drilled in the alluvial environment in the plain.Chemical analyzes of the water samples taken from the spring, well and tap in the Karacabey district and around were evaluated in terms of their usage areas. Groundwaters are Ca-HCO3, Ca-Mg-HCO3 and Mg-Ca-HCO3 facies. The increase of Mg is originated from water-rock interaction related to sandstone and conglomerate levels in different formations. The spring waters are also used for the purpose of drinking water. In the study area, it is observed that the waters do not exceed the limit values in terms of physical properties and anion-cation contents. However, the As content of groundwater ranges between 9-79.1 µg/l. The increase of As is geogenic origin associated with volcanic rocks. In some locations, NO3, Fe and Mn contents were found to be higher than the drinking water standard values. These increases are thought to be of geogenic and anthropogenic origin. In this study, health risk assessment was made for As, NO3, Fe and Mn parameters which exceed drinking water limit values. Hazard Quotient (HQ), Hazard Index (HI) and Carcinogenic risk values of the spring waters for oral (drinking) and dermal (skin) intake were calculated by taking into consideration adult and child individuals. It has been determined that the long-term use of water resources as drinking water may have a negative impact on health. The carcinogenic risk may also be caused by the As element.The US salinity diagram, Wilcox diagram, residual sodium carbonate (RSC), permeability index (PI) and Magnesium hazard (MH) are used to assess the suitability of groundwater for agricultural purposes. Groundwaters are suitable for usage as irrigation water in the basin. 113

DoğuAkdeniz havzasında, Antalya ili sınırları içinde bulunan Gazipaşa kıyı ovasındatemel geçim tarıma dayalı olup, tarımsal sulama suyu ihtiyacı yüzey ve yeraltısuyundan sağlanmaktadır. Yüzey sularının ardışık yıllarda gerçekleşenkuraklıktan olumsuz etkilenmesi nedeniyle kıyı akiferinin sürdürülebilirkullanımı tarımsal üretim açısından önemli bir risk unsuru oluşturmaktadır. Budurumda kıyı akiferi rezervine ilişkin oldukça eski olan bilgilerin güncelaraştırma yaklaşımları ile yenilenmesi ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Bu çalışmadajeolojik, hidrolojik, hidrojeokimyasal ve çevresel izotopik veriler ileGazipaşa kıyı akiferinin kavramsal hidrojeolojik modelinin oluşturulması ve subütçesi bileşenlerinin belirlenmesi hedeflenmiştir. Değerlendirmelere göre ovadakiyeraltı suyu yük dağılımı yağışlı ve kurak dönemler arasında salınımgöstermekle birlikte uzun dönemde değişmemiştir. Yeraltı suyu ağırlıklı olarakCa-HCO3-/CO3 fasiyesinde olup, deniz suyukatkısı kıyıya yakın iki noktada gözlenmiştir. Duraylı izotop verilerine göre örneklerin tamamı Küresel Meteorik Su Doğrusu’nun(Döteryum fazlası değeri (Dex) 10) solunda, Dex değeri +16 olan AntalyaMeteorik Su Doğrusu ile Yerel Meteorik Su Doğrusu (Dex=+18) arasındabulunmaktadır. Bu değerler yeraltı suyunun Akdeniz kökenli nemin oluşturduğuyağışlardan beslendiğini göstermektedir. Duraylı izotop içeriklerinden kıyıbölgesinde yüzeye yakın bazı yeraltı suyu örneklerinin buharlaşmaya uğradığıanlaşılmaktadır. Yüzey ve yeraltı suyu örneklerinin trityum içerikleri 3.08 TUile 0.33 TU arasında değişmekte olup, ortalama değer 1.95 TU’dur. Dolaşım süresi uzun yeraltı sularında, sığ dolaşımlı sulara göretrityum içeriği düşük, özgül iletkenlik değeri ise yüksektir. Kıyı akiferine ait yeraltı suyu bütçesine göre yıllıkbeslenim 71.1 Mm3 olup bunun 32.0 Mm3’ü yağıştan, 39.1 Mm3’üise alüvyon akiferi çevreleyen kireçtaşı ve mermer birimlerindensağlanmaktadır. Yeraltı suyu boşalım bileşenleri, buharlaşma-terleme kaybı(25.3 Mm3), yüzeysel akış (10.6 Mm3), sulama suyuihtiyacı (10.9 Mm3), evsel su ihtiyacı (2.4 Mm3), yeraltı suyundan (0-2 m) buharlaşma (1 Mm3) vedenize boşalım (20.9 Mm3) olarak belirlenmiştir., Gazipaşacoastal plain is located in the Eastern Mediterranean basin, within the bordersof Antalya province. The mainstay in the coastal plain based on agriculture andthe irrigation water need is provided from surface water and groundwater. Thesustainable use of coastal aquifer constitutes an important element of risk inview of agricultural production as surface waters are affected adversely by thedroughts that occur for consecutive years. In this case information on coastalaquifer reserve is rather old and needs to be updated with contemporaryresearch approaches. In this study, it was aimed to establish a conceptualhydrogeological model of the Gazipaşa coastal aquifer based on geological,hydrological, hydrogeochemical and environmental isotopic data and quantifiedthe water budget components. According to the evaluations, the groundwater headdistribution in the plain fluctuates between wet and dry periods during a year,but has not changed at all in the long term. The groundwater chemistry belongsto Ca-HCO3-/CO3 facies and the sea watercontribution was observed at only two sites near the coast. According to stableisotope data, all of the samples are located on the left side of the GlobalMeteoroic Water Line with deuterium excess value (Dex) of 10, between theAntalya Meteoric Water Line with(Dex=+16) and Local Meteoric Water Line withDex=+18. These values suggest that the groundwater is recharged byprecipitation originating from the moisture over Mediterranean Sea. 3H value of surfaceand groundwater samples vary between 3.08TU-0.33 TU and the average value is 1.95 TU. Compared to shallow-circulatinggroundwater, tritium content of the deep-circulating groundwater is lower andthe specific conductivity value is higher. According to alluvial groundwaterbudget calculations, total annual groundwater recharge of 71.1 Mcm is suppliedby precipitation (32.0 Mcm) and by recharge from limestone and marble units(39.1 Mcm) surrounding the alluvium. Groundwater’s discharge components includeevapo-transpiration loss (25.3 Mcm), surface flow (10.6 Mcm), irrigation wateruse (10.9 Mcm), domestic use (2.4 Mcm), evaporation from water table up to 2 mfrom ground surface (1 Mcm) and groundwater discharge into the sea (20.9 Mcm).

Bu çalışma kapsamında, Aksaray il sınırları içerisinde yer alan Güzelyurt ilçesi ve yakın çevresindeki içme, sulama ve kullanım amaçlı kullanılan önemli su kaynakları hidrojeokimyasal açıdan incelenmiştir. Çalışma alanı ve çevresi litodem ve litostratigrafi birimlerinden oluşur. İnceleme alanının temelini Orta Anadolu Kristalen Kompleksi (OAKK) olarak tanımlanan litodem birimleri oluşturur. Litostratigrafi birimleri ise karasal, gölsel ve volkanik çökellerden meydana gelmiştir. Mayıs 2015 ve Eylül 2015 örnekleme dönemlerinde alınan su örnekleri üzerinde su kimyası analiz çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Kurak ve yağışlı örnekleme dönemlerine ait bazı fiziksel ve kimyasal parametrelerin değerleri sırasıyla; pH (6.7 - 8.4) (6.7 – 7.9), elektriksel iletkenlik (EC) (154.0 - 3420) (131.9 - 2990) µS/cm, toplam çözünmüş katı madde (TÇKM) (119 - 2525) (113 – 2732), sertlik (53.7 – 1030) (78 -1419) mg/L arasında değişmiştir. Örnekleme dönemleri boyunca hakim katyon Ca+2, hakim anyon ise HCO3- olarak gözlenmiştir. Suların tamamı CaHCO3 fasiyes özelliğine sahiptir. Örnekleme dönemleri boyunca su fasiyes tipleri genel olarak aynı kalmıştır. Kurak dönemde Ca+2 ve Mg+ iyonları daha fazla çözünmüş ve baskın konuma geçmişlerdir. Sularda gözlenen katyon ve anyon içeriklerinin daha çok su kayaç etkileşimi ile baskın olarak zenginleştiği ve bu süreçte buharlaşma ve kristalizasyonun etkisinin az olduğu belirlenmiştir. İncelenen su kaynaklarının tamamında her iki örnekleme döneminde yapılan arsenik (As) ölçümlerine göre suların tamamında arsenik değerleri sınır değerlerin üzerinde ölçülmüştür. Narlıgöl sıcak ve mineralli su kaynağı (NSSK) bölgenin en önemli jeotermal potansiyeline sahiptir. Narlıgöl sıcak ve mineralli su kaynağı diğer sulara oranla daha uzun süreli su kayaç etkileşimine sahiptir ve kendinden daha genç daha soğuk yeraltı suları ile farklı oranlarda karışmıştır. Entalpi-Silis Karışım Modeli'ne göre saptanan sıcak su karışım oranı % 69 ile %76 arasında değişim gösterir. Narlıgöl sıcak ve mineralli su kaynağı için hazne kaya sıcaklıkları ise 94 -157 0C arasında hesaplanmıştır., In this study, the important water resources used for covering drinking and irrigation demands in the Güzelyurt (Aksaray) were investigated in terms of hydrogeochemistry. The study area and its surroundings consist of lithodem and lithostratigraphic units. The basement of the study area is composed of the lithodem units defined as the Central Anatolian Crystalline Complex (OAKK). The lithostratigraphic units are characterised by terrestrial, lacustrine and volcanic deposits. Chemical analyses of waters were performed for the samples collected during the May and September sampling periods. The result of physical and chemical analys showed that the values of pH, electrical conductivity (EC), dissolved solid (TÇKM), and hardness, are range between 6.7- 8.4 and 6.7- 7.9, 154- 3420 and 131.9- 2990 µS/cm, 119- 2525 and 113- 2732 mg/L and 53.7- 1030 and 78- 1419 mg/L, respectively. The test of the results of the results showed that, the dominant cation is Ca + 2 and the dominant anion is HCO3- for the sampling periods of May 2015 and September 2015. All water samples have CaHCO3 facies. Durıng this sampling period, the type of water facies is generally the same. Where in the arid period, The Ca + 2 and Mg + ions are more dissolved and are characterized as the dominant cations. Cation and anion contents were enriched by means of water-rock interaction and where as the effect of evaporation and crystallization is low in this process. According to arsenic (As) measurements that were carried out during both sampling periods, the arsenic contents of all water samples are above the limit values. Narlıgöl hot and mineral water source is the most important geothermal potential of the region. Narlıgöl hot and mineral water source has longer water-rock interaction than other waters where the Narlıgöl hot and mineral water source is mixed at different rates with younger, cooler underground waters. The hot water mixing ratio determined by the Entalpi-Silica Mixing Model varies between 69% and 76%. The reservoir rock temperatures for Narlıgöl hot and mineral water source change between 94 to 157 ° C.

Bu tez çalışmasında 4 yeni azo-aldehit bileşiği (HL1-HL4) ile bu bileşiklerin oksim türevleri (HL1-oksim/HL4-oksim) sentezlenmiştir. Sentezlenen azo-aldehit ve oksim bileşikleri 1H ve 13C NMR, FT-IR, UV-vis spektroskopisi yöntemleri ile karakterize edilmiştir. HL1-oksim, HL2-oksim ve HL3-oksim bileşiklerinin katı halde moleküler yapıları tek kristal X-ışını kırınım yöntemi ile belirlenmiştir. Sentezlenen yeni p-sübstitüe fenolik oksim bileşiklerinin sıvı-sıvı ekstraksiyon ile metal iyonlarının (Cu(II), Ni(II) ve Zn(II)) sulu ortamdan geri kazanılmasındaki etkinlikleri incelenmiştir. Sıvı-sıvı metal ekstraksiyonunda sulu ortamdaki metal iyonlarının organik faza geçişinde pH'ın etkisi incelenmiştir. Sentezlenen oksim bileşiklerinde meta-pozisyonunda bulunan grupların sıvı-sıvı ekstraksiyonu üzerine etkileri ve metal-ligand etkileşimleri incelenmiş, oksim bileşiklerinin metal iyonları için ekstraksiyon kapasiteleri incelenmiştir. In this thesis, four new azo-aldehyde compounds (HL1-HL4) and their oxime derivatives of these compounds (HL1-oksim/HL4-oksim) were synthesized. The synthesized compounds were characterized by 1H and 13C NMR, FT-IR, UV-vis. spectroscopies. Solid state structure of the HL1-oxime, HL2-oxime and HL3-oxime were determined by single crystal X-ray diffraction method. Efficacy of the synthesized new p-substituted phenolic oxime ligands in recovery of metal ions (Cu(II), Ni(II) and Zn(II)) from aqueous media were investigated. In the liquid-liquid metal extraction, the effect of pH on excraction were investigated. The effect of substitue which are at meta-positions on solvent extractions and metal-ligand interactions were investigated. 106

Salarha havzası akarsularında evsel atık sulardan dolayı oluşabilecek bakteriyolojik ve deterjan kökenli kirliliğin belirlenmesi amaçlanan bu çalışmada; su sıcaklığı15,4 ºC (6,9-23,4 ºC), Ph7,78 (4,8-9,7), çözünmüş oksijen 9,5 mg/L (7,09-11,48 mg/L), bulanıklık 15,66 NTU (5,6-13,7 NTU), iletkenlik 134,55 µS/cm (48,1-1504 µS/cm) ve askıda katı madde 45,03 mg/L (0-389 mg/L) olarak ölçülmüştür. Toplam sertlik 41,7 mg/L (18-115 mg/L), toplam alkalinite 65,42 mg/L (1,3-366 mg/L), BOI5 1,64 mg/L (0,1-5 mg/l), NO2-N 0,033 mg/L (0-0,91 mg/L), NO3-N 1,73 mg/L (0,1-8,3 mg/L), NH4-N 0,33 mg/L (0,01-5,11 mg/L) ve o-PO4 1,47 mg/L (0.02-13,7 mg/L) olacak şekilde değişmişlerdir.Havza sularının evsel atık su kaynaklı deterjan kirliliğinin (anyonik yüzey aktif madde) 0,53 mg/L (0,08-1,53) düzeyinde ve az kirli olduğu belirlenmiştir. Bakteriyolojik kirlilik seviyesi ise toplam koliform 5261 kob/100 ml (4-28000 kob/100 ml), fekal koliform 1825 kob/100 ml (0-12500 kob/100 ml), fekal streptokok1814 kob/100 ml (24-18750 kob/100 ml) ve ayrıca E. coli bakteri sayısının ise 604 kob/100 ml (0-5000 kob/100 ml) olduğu belirlenmiştir. Salarha havzası akarsuları toplam ve fekal koliform bakteri bakımından II.sınıf yani az kirli, fekal streptokok bakımından havza suları yüzme suyu kalitesine uygun olmadığı ve E. coli sayısı bakımından ise rekreatif amaçlarla kullanılamayacak bir su kalitesine sahip olduğu belirlenmiştir. In this study which has been aimed that the determination of bacteriological and detergent pollution due to domestic waste water in Salarha basin; water temperature 15,4 ºC (6,9-23,4 ºC), pH 7,78 (4,8-9,7), dissolve doxygen 9,5 mg/L (7,09-11,48 mg/L), turbidity 15,66 NTU (5,6-13,7 NTU), electrical conductivity 134,55 µS/cm (48,1-1504 µS/cm) and suspendedsolidmatter 45,03 mg/L (0-389 mg/L) were measured. Total hardness 41,7 mg/L (18-115 mg/L), total alkalinity 65,42 mg/L (1,3-366 mg/L), BOI5 1,64 mg/L (0,1-5 mg/l), NO2-N 0,033 mg/L (0-0,91 mg/L), NO3-N 1,73 mg/L (0,1-8,3 mg/L), NH4-N 0,33 mg/L (0,01-5,11 mg/L) and o-PO4 1,47 mg/L (0.02-13,7 mg/L) were changed alongthe year. The detergent pollution concentration was 0,53 mg/L (0,08-1,53) and has been determined as less polluted. The level of bacteriological pollution parameters were total coliform 5261 kob/100 ml (4-28000 kob/100 ml), fecal coliform 1825 kob/100 ml (0-12500 kob/100 ml), fecal streptococcus 1814 kob/100 ml (24-18750 kob/100 ml) and the number of E. Coliwas 604 kob/100 ml (0-5000 kob/100 ml). It has been determined that the water of Salarha basin has a quality as second class or less polluted on account of fecal coliform bactery, as unsuitable for swimming with regard to fecal streptococcus and as unusable for recreative aims in point of E.coli. 89

Bursa ili yeraltısuyu ve jeotermal kaynaklar açısından, eski çağlardan beri, zengin metropol illerimizden biridir. Bu zenginliklere sahip olan Bursa ili çalışma için seçilmiş ve inceleme kapsamında Bursa Ovası'nın yeraltısuyu, jeotermal kaynakları ve jeotermal potansiyel oluşturabilecek alanlar araştırılmıştır.Bu amaç kapsamında Bursa Ovası'nın beslenme alanını oluşturan Havza'nın jeolojisi, tektonizması, yeraltısuyu potansiyeli, yeraltısuyu ve jeotermal kaynakların hidrojeokimyası ve jeotermal potansiyel oluşturabilecek yeni alanlar incelenmiştir.Bursa Ovası'nı besleyen havzada bulunan jeolojik birimler 1/100 000 ölçekli haritada gösterilmiştir. Jeolojik birimler hidrojeolojik özelliklerine göre değerlendirilerek birincil gözenekli geçirimli, ikincil gözenekli geçirimli, az geçirimli ve geçirimsiz olarak ayırtlanmış ve hidrojeoloji haritası hazırlanmıştır.İnceleme alanında yeraltısuyu statik seviyesi ölçülmüş ve yeraltısuyu akım yönünün batıya doğru olduğu belirlenmiştir. Ayrıca, kurak dönemde yeraltısuyu seviyesinde düşmeler belirlenmiştir.İnceleme alanında bulunan kuyulardan alınan su numuneleriyle yeraltısuyunun kimyasal özellikleri incelenmiştir. Yeraltısularının kimyasal analiz sonuçlarına göre diyagramları ve kontur haritaları hazırlanmıştır. Yeraltısuları Ca-HCO3 ve Na-HCO3 fasiyesinde; ABD Tuzluluk laboratuarı sınıflamasına göre C2S1 (Az sodyumlu orta tuzlulukta sular) ve C3S1 (Az sodyumlu yüksek tuzlulukta sular) sular sınıfında; Wilcox diyagramına göre `çok iyi-iyi kullanılabilir' sular sınıfındadır.Çalışma sahasında jeotermal araştırmaları için sıcak suların fiziksel ve kimyasal özellikleri incelenmiştir. Jeotermal potansiyel oluşturabilecek alanlar için toprakta CO2 gazı ölçümü yapılmış ve bazı alanlarda yüksek CO2 gazına rastlanmıştır. Sıcak sular Ca-HCO3 ve Na-HCO3 fasiyesinde ve genellikle kalsit ve dolomite doygundur. Sıcak sulara soğuk yeraltısularının karıştığı, bu sebeple de sıcaklıklarında ve kimyasal özelliklerinde değişimlerin olduğu görülmüştür. Bursa city has significant potential groundwater and geothermal springs since ancient times, is one of the richest metropol cities. Bursa city was selected due to this rich features for this study and was researched the potential changes of groundwater resources, geothermal springs and new areas of geothermal potential of Bursa plain.In this study, the dranaige basin of Bursa plain?s geology, tectonic, groundwater?s potential, hydrogeochemistry of groundwater and geothermal springs and new areas of geothermal potential were researched.The geologic units at dranaige basin of Bursa plain were presented in a 1/100 000 scaled geologic map. The geological units have been estimated according to the hydrogeologic properties. The units are called as primary porosity permeable, secondary porosity permeable, little permeable and impermeable and hydrogeological map of the area has been prepared.The static level of groundwater in Bursa plain measured and the groundwater flow direction is towards the west. In addition, the diminish of groundwater level was determined in period of arid.In this area, the wells were taken water sample the chemical properties of groundwater analysis properties. According to groundwater?s chemical analysis were prepared diagrams and contour maps. The two kinds of groundwater were determined as Ca-HCO3 ve Na-HCO3 facies; USA salinity laboratuar classification depends on C2S1 ve C3S1 and very good-good usable water according to result of Wilcox diagram.In the study area, the physical and chemical properties of geothermal waters were investigated for geothermal research. Soil CO2 gas was measured for suggest higher geothermal potential area. Hot waters are Ca-HCO3 and Na-HCO3 facies and generally calsite and dolomite minerals are saturated. Physical and chemical properties of hot waters changed for they are mixing with groundwater. 197

Bu çalışma İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Jeoloji Anabilim Dalı Uygulamalı Jeoloji programında Yüksek Lisans Tezi olarak hazırlanmıştır.İnceleme alanı Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetinde yer almaktadır. Bu çalışma bölge ile ilgili ilk detaylı hidrojeolojik araştırmadır.İnceleme alanı ve çevresinin 1/100.000 ölçekli jeoloji haritası hazırlanmıştır. Hazırlanmış olan jeolojik harita, Meserya ovası için hazırlanmış ilk 1/100.000 ölçekli haritadır. Bölgede yüzeylenen birimler Triyas, Jura-Kretase, Kretase, Geç Paleosen-Eosen, Eosen, Oligosen, Oligosen-Alt Miyosen, Orta ve Üst Miyosen, Pliyosen ve Kuvaterner yaşlı sedimenter kayalardır.Çalışma alanı 4 alt havzayı içerir. 1. havza Orta Meserya havzası, 2. havza Güneydoğu Meserya havzası, 3. havza Doğu Meserya havzası ve 4. havza ise Gazi Mağusa kıyı bölgesi'dir. KKTC'nin en uzun dereleri olan Kanlı ve Çakıllı dereleri çalışma alanı içerisinde doğmakta ve son bulmaktadır. İnceleme alanında ki keson ve su sondajı kuyuları ilk kez tarafımdan tespit edilerek ?X, Y? koordinatları tanımlanmış ve harita üzerinde gösterilmiştir.İnceleme alanında gözlenen birimlerin litolojilerine göre hidrojeolojik özellikleri belirlenmiştir. Buna göre birimler; geçirimsiz, yarı geçirimli, geçirimli ve karstik olarak değerlendirilmiş ve bölgenin hidrojeoloji haritası yapıldı.İnceleme alanında yüzeyden alınan statik su değerleri ölçülerek yeraltısuyu seviyesi haritası yapılmıştır. Yeraltısuyu akım yönü ova genelinde doğu'ya doğrudur.Meserya ovası içerisinde tespit edilip numune alınmış olan kuyularla ilgili kimyasal analizler yapılmıştır. Çıkan sonuçlara göre sular Durov diyagram, Wilcox diyagramı, ABD tuzluluk diyagramı, Piper diyagram, Schoeller diyagramları ile kimyasal olarak sulama, içme ve kullanma amaçlarına göre sınıflamalar yapılmıştır. This study was submitted to the Graduate School of Natural and Applied Science of Istanbul University in Partial fulfillment of the requirements for the master thesis in Geological Engineering Department.The study area is located in the Turkish Republic of Northern Cyprus. This study is the first detailed hydro-geological survey about the region.Geological Map, which is prepared by myself for the region, is the first geological scalemap map 1/100.000 in the Meserya Plain. The area which is scanned and examined, includes- the sedimentary rocks of Triassic, Jurassic-Cretaceous, Cretaceous, LatePaleocene-Eocene, Eocene, Oligocene, Miocene, Oligocene-Lower, Middle and Upper Miocene, Pliocene and Quaternary ages.The study area has been includes in to four sub-basins. The first basin is in Central Meserya, the second is in Southeast Meserya, the third is in Eastern Meserya and the fourth basin is in the Gazi Magusa (Famagusta) Coastal zone.Kanlıdere (Pedieos) and Çakıllıdere (Yialias) are the longest rivers of TRNC. These two main rivers take place in the my exercise area, where the streams and river gravel start and end up.In the study area it is the first time boreholes and caisson wells have been established and identified on the map as an ?X, Y? coordinate.Hydrogeological properties of the units which are observed and presented in the exercise area. According to the results, units are evaluated as impermeable, semi?permeable, permeable and karstic, hydrogeological map of the area is drawn.In the exercise area, statically water level was measured and groundwater level map is drawn. As a result we find that the direction of Meserya plain`s groundwater lies down to eastward.Within Meserya plain, there are some chemical analyzes, which were done in order to detecting some samples. According the results of the analysis, water sources are classified as Durov diagram, Wilcox diagram, USA Salty diagram, Piper diagram and Schoeller Diagram. 290

Araştırma alanı olarak belirlenen Marmaris Körfezi, Türkiye' nin güneybatısında Ege Denizi ile Akdeniz' in birleştiği bir bölgededir. Muğla İline bağlı sahil yerleşim yeri olan Marmaris ilçesi'nin ana karakterini belirleyen önemli unsurlardan biri de Marmaris Körfezi' nin yarı kapalı bir koya benzemesi ve turizm yönünden Türkiye'nin önemli yerlerinden biri olmasıdır. Marmaris Körfezi' nin seçilmiş noktalarında, Mayıs 2011-Nisan 2012 tarihleri arasında su kalitesi yönünden gerçekleştirilmiş bu çalışmada, araştırma sahasının tanıtılmasının yanı sıra, stratejik noktalardan seçilmiş 7 istasyondan alınan su numunelerinde bazi fiziko-kimyasal parametreler araştırılmıştır. Seçilmiş istasyonlardan alınan su numuneleri Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Temel Bilimler Laboratuarı'nda analizleri yapılarak deniz suyu kalitesi yönünden değerlendirilmiştir. Yapılan bir yıllık bu çalışma sonucunda, özellikle yaz aylarında turizm sezonuna bağlı olarak bazı istasyonlarda su kalitesi ve çevresel anlamda kirlenmeler olduğu tespit edilmiştir. Marmaris Bay has been choosed as a research area where Turkey's southwest Mediterranean Sea with the Aegean Sea in a junction region. It?s main characters are beeing semi-enclosed and one of the main and popular tourizm resources of Turkey. This study has been carried out between May 2011-April 2012. To be able to carry out the researches which some strategic points in selected physico-chemical parameters in water samples taken from seven stations investigated in terms of water quality. Water samples is analyzed and evaluated in Fisheries Faculty Laboratory of the University of Muğla Sıtkı Koçman. In a year as a result of this study, some stations have been determined that water quality and environment pollution depending on especially in summer tourism season. 73

Bu çalışmada, Hüdai Jeotermal Alanı (HJA) ve çevresindeki jeotermal sular; jeolojik, hidrojeolojik, hidrokimyasal, izotopik amaçlarla araştırılmıştır. Alanın jeotermal enerji potansiyeli, hazne kaya sıcaklığı ile birlikte değerlendirilmiştir. HJA, Sandıklı, Afyonkarahisar‟ın güneybatısında yer almaktadır. İnceleme alanının en yaşlı birimi Prekambriyen yaşlı şistlerdir. Paleozoyik yaşlı kayaçlar kuvarsit, şist, kireçtaşı ve dolomitlerden oluşmuştur. Mesozoyik, çakıltaşı, marnlı kumtaşı, silttaşı ve karstik kireçtaşlarıyla temsil edilir. Tüf, yastık lavlar, andezit, çakıltaşı, kum, silt, kil ardalanması ve Kuvaterner yaşlı alüvyon Senozoyik birimlerini oluşturur. Alüvyon, traverten, çakıltaşı, kumtaşı ve kireçtaşı seviyeleri geçirimli; kuvarsit ve dolomit seviyeleri yarı-geçirimlidir. Şeyl, silttaşı ve marn seviyeleri ise geçirimsizdir. Jeotermal ve soğuk suların hidrokimyasal ve izotopik özelliklerini tanımlamak amacıyla çalışma alanından su örnekleri alınmıştır. İnceleme alanındaki suların sıcaklık (T), pH, özgül elektriksel iletkenlik (EC) değerleri iki dönemde sırasıyla; arasındadır. Genel olarak, sular sırasıyla Ca-Mg-HCO3, Ca-Mg-SO4 ve Na-Ca-SO4-HCO3 gibi üç farklı hidrokimyasal fasiyeste toplanmıştır. İzotop sonuçlarına göre tüm sular meteorik kökenlidir. δ18O ve δ2H değerleri sırasıyla -7.45 ile -10.81 ve -54 ile -75.22 arasındadır. Jeotermal sular uzun ve derin dolaşım süresine sahip iken, soğuk sular kısa ve sığ dolaşımlıdır. Jeotermal suların hazne kaya sıcaklıkları 24-107°C arasındadır. Tüm soğuk suların δ13C (‰PDB) değerleri (-22.1- 15.1) jeotermal suların δ13C (‰PDB) değerlerinden (-0.6-0.2) düşüktür. Jeotermal suların yüksek 14C görünür yaşları modern biyojenik karbonun katkısına işaret edebilir. δ34S değerlerine göre, jeotermal sularda kömür, kireçtaşı, volkanik sülfür katkısı vardır. Günümüzde HJA; balneoterapi, ısıtma, termal turizm gibi amaçlarla kullanılmaktadır., In this study, geothermal waters in The Hudai Geothermal Field (HJA) and its vicinity have been investigated for geological, hydrogeological, hydrochemical, isotopic purposes. Potantial geothermal energy of the field has been evaluated by the reservoir temperatures of the geothermal waters. HJF is located in southwestern of Sandıklı, Afyonkarahisar. In the investigation area, the oldest geologic units are schist of Precambrian age. Paleozoic rocks consist of quartzite, schist limestone, and dolomite. Mesozoic is represented by conglomerate, marly sandstone, siltstone and limestone which is karstic and blocky. Tuff, pillow lava, andesite, alternation of conglomerate, sand, silt, clay and travertine, and alluvium of Quaternary age forms of Senozoic units. Alluvium, travertine, conglomerate, sandstone and limestone levels are permeable; quartzite and dolomite levels are semi-permeable units. However shale, siltstone, claystone and marl levels are impermeable. To determine hydrochemical and isotopic features of both geothermal and cold waters, samples were taken from the locations in the study area. Generally, the waters have assembled in three different hydrochemical facies, such as Ca-Mg-HCO3, Ca-Mg-SO4 and Na-Ca-SO4-HCO3, respectively. All waters are of meteoric origin to the isotope results. The δ18O and δ2H values range from -7.45 to -10.81 and -54 to -75.22, respectively. Geothermal waters have long residence time and deep circulation. whereas cold waters have short residence time and shallow circulation. The reservoir tempeatures of the geothermal waters are between from 24 to 107 °C. δ13C (‰PDB) values of all cold waters (-22.1- 15.1) are lower than geothermal waters (-0.6-0.2). The high 14C apperant ages of geothermal waters may imply the modern biogenic carbon contribution. According to the δ34S values, there are coal, limestone, volcanic sulfur contribution to geothermal waters. The Hudai Geothermal Field has been in used for several purposes such as balneotherapy, heating and thermal tourism in recent years.

İnceleme alanı, İç Anadolu Bölgesinde Konya İlinin yaklaşık 12 km kuzeybatısında, Konya-Beyşehir karayolunun kuzeyinde bulunan Sille civarındaki 25 km2'lik bir alanı kapsayan sulama ve taşkın kontrolü için 1953-1960 yılları arasında inşa edilmiş bir baraj ve çevresidir. Yapılan çalışmalar sonucu ve önceki çalışmalarda dikkate alınarak inceleme alanı ve çevresinde alttan üste doğru şu birimler tespit edilmiştir: İnceleme alanı ve çevresinde en altta en yaşlı birim olarak rekristalize kireçtaşından oluşan Orta Triyas yaşlı Lorasdağı formasyonu bulunmaktadır. Lorasdağı Formasyonu, alanın doğu ve güneyinde yaygınlık gösteren Üst Miyosen- Kuvaterner yaşlı örtü kayaçları tarafından açılı uyumsuzlukla örtülür. Örtü kayaçlarının ilk topluluğu olan Üst Miyosen- Pliyosen yaşlı Dilekçi grubu alttan üste doğru birbirleriyle yanal ve düşey geçişli karasal kırıntılılardan oluşan Sille Formasyonu, gölsel kireçtaşı, marn kumtaşı ve çamurtaşından ibaret Ulumuhsine Formasyonu, tüf-tüfit, volkanik breşlerden oluşmuş Küçükmuhsine Formasyonu ve bu formasyonlar arasına dayk, boyun (neck) ve dom şeklinde yerleşmiş andezit ve dasitten yapılı Sulutas volkanitlerini kapsamaktadır. Tüm bu birimler, güncel alüvyonlar tarafından açılı uyumsuz olarak örtülmektedir. İnceleme alanındaki barajdan ve çevresindeki çeşmelerden alınan suların kimyasal analizleri yaptırılmıştır. Bu sular Schoeller diyagramına göre aynı havzadan beslenen, aynı veya benzer kökenli sulardır. Piper diyagramına göre inceleme alanındaki baraj ve çeşme suları 5. Bölgede bulunmaktadır. Yani bu sular CaCO3 ve MgCO3'lı, karbonat sertlği % 50'den fazla olan sulardır. Wilcox diyagramına göre baraj ve çeşmeden alınan suların tamamı ?Çok iyi-iyi? sulardır. ABD Tuzluluk Laboratuarı Diyagramına göre, N1, N2, N3, N4, N5, N6, N8, N9, N10, N12, N13, N14 suları C2-S2 bölgesine, N7, N11, N15 suları C1-S1 bölgesine düşmektedir. Sonuç olarak; inceleme alanındaki sular az tuzlu ve az sodyumlu, bitkilerin çoğu için sulama suyu olarak kullanılabilen, permeabilitesi iyi olan jipsli arazi için uygun sulardır., Study area is about 12 kilometres northwest Province of Konya in Central Anatolia, a dam was built between the years 1953 ? 1960 for irrigation and flood control and its circumference near Sille on Konya- Beyşehir highway in the north covering an area of 25 km2. Considering the result of studies done and in previous studies in and around the study area these units have been identifed from bottom to top: in and around the study area, there is formation of Larosdağı which is recrystallized limestone Middle Triassic aged at the bottom as the oldest unit. Larosdağı formation is covered by overlaying rocks showing prevalence the Upper Miocene ? Quaternary aged with disharmony of angle in east and south of the study area. The petition group the Upper-Miocene ? Pliocene aged which is the first community of overlaying rocks includes , from bottom to top, Sille formation formed by terrestrial fragments lateral and vertical transitive with each other, Ulumuhsine formation consisted of lacustrine limestone, marl sandstone and claystone, Küçükmuhsine formation composed of volcanic breccia and tufa-tuffit and Sulutas volcanics made of andesite and dasitten in the form of dom, neck and dyke settled among these formations. All of these units is covered by the current alluvions with angle as incompatible. Chemical analysis of samples taken from the dam and around the fountains in the study area was done. According to Schoeller diagram, waters fed by the same basin are the same or have similar origin. According to Piper diagram, waters of the dam and the fountain of the study area are located in 5th region. So, these waters are waters of CaCO3 and MgCO3 and with more than 50% corbonate hardness. According to Wilcox diagram, the waters taken from the dam and the fountain are all `?very good ? good?? waters. According to the U.S. Salinity Lab. Diagram, waters of N1, N2, N3, N4, N5, N6, N8, N9, N10, N12, N13, N14 drops of C2-S2 regions ; waters of N7, N11, N15 drops of C1-S1 regions. As a result; waters less saline and less sodium in the study area, can be used as irrigation water for most of the plants, waters are suitable for gypsiferous land with good permeability.

Bu çalışma, 2009-2010 yılları arasında İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Jeoloji Mühendisliği Anabilim Dalında Yüksek Lisans Tezi olarak hazırlanmıştır.Çalışmalarda ilk olarak, İstanbul'un doğal kaynak sularının hidrojeokimyasal yönden değerlendirilebilmesi için İstanbul il sınırları içerisinde damacana tipinde kaynak suyu üretimi yapmakta olan bütün su üreticileri ile ilgili bilgiler toplanmıştır. İkinci olarak ise İstanbul'un Avrupa (Kemerburgaz) ve Anadolu yakasında (Maltepe) bulunan birer damacana tipi kaynak suyu üreticilerine ait su kuyularının bulunduğu su havzalarında genel jeolojik, ayrıntılı jeolojik ve hidrojeokimyasal incelemeler yapılmıştır.İstanbul'da damacana tipi kaynak suyu üretimi yapan 29'u Anadolu Yakası ve 23'ü Avrupa yakasında olmak üzere toplam 52 adet su firması bulunur. Söz konusu firmaların il genelindeki coğrafik konumları dikkate alındığında, İstanbul'un 6 farklı bölgesinde yoğunluk kazandıkları görülmüştür.6 farklı grubun genel jeolojik ve çevresel durumları; jeoloji haritaları, uydu fotoğrafları ve yerinde arazi gözlemleri ile ortaya konmuştur. İstanbul'daki tüm su firmalarının damacanalardaki etiket bilgileri ile sularının kimyasal parametrelerine ulaşılmıştır. Elde edilen bütün veriler su limit değerleri [(WHO, 2006), (EPA, 2009), (TS, 266) ve (EU, 1998)] ile karşılaştırılmıştır.Hisar Su'ya ait su kuyusunun bulunduğu Kurudere (Kemerburgaz) ile Kuvars Su'ya ait su kuyusunun bulunduğu Çamurluk Dere (Maltepe) su havzalarının 1/25000 ölçekli genel jeoloji haritaları hazırlanmıştır. Kurudere havzasındaki akiferin kumtaşları, Çamurluk Dere havzasındaki akiferin ise kuvarsarenitler olduğu belirlenmiştir.Kurak dönemden yağışlı döneme geçildiğinde Hisar Su ve Kuvars Su doğal kaynak suyu örneklerindeki ana iyon miktarlarında azalma, buna karşın ağır metal (As, Ba, B, Cu, Pb, Mn, Si ve Zn) miktarlarında ise artış belirlenmiştir. The years of 2009-2010, this study is prepared as a Graduate Thesis at Geological Engineering Division of Science Institute of Istanbul University.First of all, some information about all the water producers in Istanbul which produce demijohn type of spring water is taken for hydrogeochemical evaluting the natural spring waters of Istanbul. Secondly; general geological, detail geological and hydrogeochemical researches are made in the water basins where water wells belong to only one demijohn type of spring water producer in the Anatolian side (Maltepe) and in the European side (Kemerburgaz) in Istanbul.In Istanbul, there are 52 water companies which produce demijohn type of spring water, 29 of these companies are in the Anatolian side and 23 of these companies are in the European side. The companies are perceived to intensify in 6 different regions of Istanbul according to their geographic positions.Geological and enviromental conditions of the 6 different groups are explained by geology maps, satellite photographes and land observations. Label informations on demijohns which belong to the all water companies in Istanbul and chemical parameters of their waters are received. All of them are compared with the water limit values [(WHO, 2006), (EPA, 2009), (TS, 266) and (EU, 1998)].1/25000 scale of general geology maps are prepared for Kurudere (Kemerburgaz) and Camurluk Brook (Maltepe) water basins which the water wells belong to Hisar Su and Kuvars Su companies. The aquifer rock in Kurudere basin are determined as sandstones and the aquifer rock in Çamurluk Brook basin are determined as quartzarenites.When passing from dry conditions to rainy weather conditions, major ions in Hisar and Kuvars natural spring water samples decrease; however, heavy metals (As, Ba, B, Cu, Pb, Mn, Si and Zn) of the waters increase. 177

Bu çalışmada, İzmir ilinin önemli su kaynaklarından olan Balçova Barajı' nın yeraltı suyu potansiyelini, kalitesini belirlemek amacıyla hidrojeolojik havza etüdü yapılmıştır. Çalışmalar doğrultusunda havzada; jeoloji, hidrojeoloji, hidroloji, hidrojeokimyasal incelemeler yapılmıştır.Jeoloji çalışmalarında; inceleme alanında yer alan birimlerin jeoljik yapısına açıklık getirmek amacıyla, bölgede yapılmış olan önceki çalışmalar incelenmiş, saha çalışmaları ile revize edilerek bölgenin jeoloji haritası hazırlanmıştır. Bölgede Üst Kretase yaşlı İzmir Ankara Zonu' na ait Bornova Karmaşığı olarak adlandırılan filiş birimi gözlenmektedir.Hidrojeoloji çalışmalarında; inceleme alanında gözlenen litolojik birimlerin hidrojeolojik özelliklerine göre az geçirimli birim olarak değerlendirilmiş, bölgenin hidrojeoliji haritası hazırlanmıştır. Hidroloji çalışmalarında; inceleme alanına ait yağış, buharlaşma-terleme, akış verilerinden yararlanılarak havza için toplam beslenim ve boşalım miktarları hesaplanmıştır. Çalışama alanında suların hidrojeokimyasal özelliklerini belirlemek amacıyla, temsili lokasyonlardan alınan yüzey ve yeraltı suyu örneklerinin hidrojeokimyasal analizleri yapılmıştır. Havzadaki sular Piper diyagramına göre genel olarak karışık sular sınıfına, Scholler diyagramına göre; olağan klorürlü-sülfatlı-karbonatlı sular, ABD Tuzluluk laboratuarı diyagramına göre ise az sodyumlu orta tuzlulukta sular sınıfına girmektedir. Havzadaki sular Wilcox diyagramlarına göre; çok iyi kalitede sular, AIH' ya göre yapılan sınıflamada ise kalsiyum-magnezyum-sülfat-bikarbonat' lı sular ve kalsiyum-sülfat-bikarbonat' lı sular olarak nitelendirilmiştir.İnceleme alanından alınan su numuneleri içerdiği arsenik oranları yönünden incelenmiş ve geçerli olan standartların sınır değerlerinin üzerinde kalması nedeni ile insan sağlığı açısından tehtit oluşturduğu sonucuna varılmıştır. In this studuy, hyrogeological basin investigation has been carried out to determine the quality and potential of groundwater of Balçova dam basin which is one of the most important water basins in İzmir. For their purpose, geological, hydrology, hydrogeology and hydrochemical features of the Balçova dam basin.By using previous studies made in the study area geological map. In the region belongs to the Upper Cretaceous, İzmir Ankara Zone called Bornova Melange Flysch unit is observed.The lithological units have been evaluated less permeable, impermeable units in terms of their hydrogeological features hydrogeological map was made. By using precipitation, evaporation-transpiration, flow data for the area were found total recharge and discharge respectively. In order to find out the hydrochemical features surface, groundwater samples taken from representative locations in the study area were analyzed for the hydrochemical features. The water in Balçova basin genarally plot within the mixed water in Piper diagram. According to the Schoeller Diagram the water in basin chloride-sulpfate-carbonate water is entering class. Moreover, it was found that the water quality is also in the class of mid-salinity waters in low sodium according to ABD salinity lab. cassification. The water in basin are very good usable water depends on the Wilcox diagram. From the basin in the classification according to AHI, calcium-magnesium-sulfate-bicarbonate and calcium-sulfate-bicarbonatews water.In the study area all water in terms of the rations of arsenic has remained over determined limits. 199

Tez (Yüksek Lisans) -- İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 2008, Thesis (M.Sc.) -- İstanbul Technical University, Institute of Science and Technology, 2008, Bu çalışmada, Elmalı Havzasının Güney kesiminin yeraltı ve yüzey suları incelenmiş ve kirlilik açısından değerlendirilerek, kirlenmelerine neden olan sebepler araştırılmıştır. Arazi çalışmaları ile inceleme alanının litolojik özellikleri, yeraltı ve yüzey sularının tespiti yapılmış, belirli hatlar boyunca örnekler alınmıştır. Alınan bu örneklerin laboratuar deneyleri ile minör elementleri, pH değerleri, elektriksel iletkenlikleri, sıcaklıkları, alkalinite, klor, sülfat, nitrat ve bikarbonat konsantrasyonları ve anyon-katyon içerikleri tespit edilmiştir. Suların jeokimyasal özelliklerinin belirlenebilmesi için Piper ve Schoeller diyagramları hazırlanmıştır. Ayrıca inceleme alanındaki yeraltı ve yüzey sularından alınan örneklerde meydana gelmiş ya da gelebilecek kirliliği ve nedenlerini ortaya çıkabilmek için Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği, Sağlık Bakanlığı ve Türk Standartları tarafından içme suları için belirlenmiş parametrelere göre değerlendirmeler yapılmıştır. Yapılan bu değerlendirmeler sonucunda inceleme alanındaki suların su kalite sınıfları belirlenmiş ve kullanılabilirlikleri hakkında bilgiler verilmiştir. Bu çalışmalar doğrultusunda, Elmalı Havzasının Güney kesiminin yeraltı ve yerüstü sularının mevcut durumları göz önünde bulundurularak en uygun kullanım alanları belirlenmiş ve su kaynaklarını koruma amaçlı alınacak tedbirler önerilmiştir., In this thesis, both groundwater and surface water of the southern part of the Elmali Reservoir is analyzed, assessed in terms of the research of pollution and the procuring causes of the pollution. Litholytic characteristics of the field of study and the surface and ground water are determined by land studies, samples were taken by following specific samples lines. These various samples minor elements, temperatures, alkalinity, soil reaction (pH) values, electrical conductivity (E.C), chlorine, sulphate, nitrate and bicarbonate concentrations and also anyon-cations contents are determined with the help of laboratory experiments. Piper and Schoeller diagrams are prepared to determine geological and hydro geological characteristics of water samples. The aim of this work is to research the scarcely used water sources, both ground water and surface water, in the south part of Elmali water basin of Istanbul, to determine water source protection areas, to establish the water pollution levels and to decide the factors causing the pollution in the area of interest. The samples were classified according to the Water Pollution Control Act. , Health Department, and Turkish Standards Institution. As a result of evaluations, the quality of the sample waters were determined and usability of the water sources in this area was examined. This study will enable us to obtain information on the best usage of the buffer zone in groundwater and surface water of the southern part of the Elmali Reservoir and measures proposed to preserve water resources., Yüksek Lisans, M.Sc.

Bu çalışmada, Denizli İli sınırlarındaki Büyük Menderes Nehri ve yan kolu Çürüksu Çayı'nın su kalitesini belirlemek amaçlı toplam 14 istasyondan, Ocak 2006 ? Aralık 2007 tarihleri arasında aylık olarak fiziksel, kimyasal ve biyolojik veriler toplanmıştır. Su kalitesi tayini için, Saprobi İndeks, BBI, ETBI, Rev. BMWP, CS, Klee (1991) ve Su Kalitesi Kontrol Yönetmeliği (1988) kullanılmıştır. İstasyonlardan alınan biyolojik verilerin Temel Bileşen Analizi ve Kanonik Uyum Analizi ile ordinasyon analizleri yapılmıştır. Biyoindikatör türleri belirleme ve sınıflandırma tekniği olarak İki Yollu İndikatör Tür Analizi (TWINSPAN) kullanılmıştır. Ayrıca fiziko-kimyasal veriler arasındaki korelasyonu belirlemek üzere MINITAB istatistik programı kullanılmıştır.Bu çalışma süresince elde edilen 15661 birey Taban Büyük Omurgasızlarından; Büyük Menderes Nehri (Denizli) ana kolu üzerinde, Mollusca şubesine ait 18 taksa, Platyhelminthes şubesine ait 1 takson, Annelida şubesine ait 8 taksa, Crustacea şubesine ait 7 taksa, Insecta (Hexapoda) sınıfından Pterygota altsınıfına ait ise 6 takım bulunmuştur. Bu takımlardan Ephemeroptera'ya ait 19 taksa, Odonata'ya ait 17 taksa, Hemiptera'ya ait 11 taksa, Trichoptera'ya ait 11 taksa, Diptera'ya ait 58 taksa ve Coleoptera'ya ait 6 taksa olmak üzere toplam 156 taksa tespit edilmiştir. Çürüksu Çayı ve yan kolu Sarıçay üzerinde ise; Mollusca şubesine ait 6 taksa, Annelida şubesine ait 2 taksa, Crustacea şubesine ait 3 taksa, Insecta (Hexapoda) sınıfından Pterygota altsınıfına ait ise 6 takım bulunmuştur. Bu takımlardan Ephemeroptera'ya ait 8 taksa, Odonata'ya ait 8 taksa, Hemiptera'ya ait 4 taksa, Trichoptera'ya ait 7 taksa, Diptera'ya ait 38 taksa ve Coleoptera'ya ait 1 taksa olmak üzere toplam 77 taksa tespit edilmiştir.Bu çalışma sonucunda, Taban Büyük Omurgasızlarından toplam 184 taksa tespit edilmiştir. Bununla birlikte, bu çalışmada 109 tür, Büyük Menderes Nehri için yeni kayıt olarak tespit edilmiştir. In this study, total 14 sampling stations in The Büyük Menderes River (Denizli) and Çürüksu stream have established.to determination of water quality of the Big Menderes River (Denizli) and Çürüksu Stream. The biological and psycho-chemical datas were sampled monthly between the dates January 2006 and December 2007. From among the great variety of indices and scores available, we have selected the Saprobi Index, BBI, ETBI, Rev. BMWP, CS, Klee (1991) and Regulations of Water Pollution Control of Turkish Republic to determination the water quality of The Big Menderes River and Çürüksu Stream. The ordination analyse of the biological datas have established by Principal Component Analysis (PCA) and Canonical Correspondence Analysis (CANOCO). The Two-Way Indicator Species Analysis (TWINSPAN) have used for determine the bioindicator species and classify the stations. In addition to this, MINITAB statistical programme have used to determine the correlations between the physco-chemical datas.At the end of this study, totally 15661 Benthic Macroinvertebrates were collected. Totally 156 taxa have collected from The Big Menderes River. These are, 1 taxon from Platyhelminthes phylum, 18 taxa from Mollusca phylum, 8 taxa from Annelida phylum, 7 taxa from Crustacea phylum and 6 orders from the Pterygota subclass which is belongs to Insecta class have collected. 19 taxa from Ephemeroptera, 17 taxa from Odanata, 11 taxa from Hemiptera, 11 taxa from Trichoptera, 58 taxa from Diptera and 6 taxa from Coleoptera. Totally 77 taxa have collected from Çürüksu Stream. These are 1 taxon from Platyhelminthes phylum, 6 taxa from Mollusca phylum, 2 taxa from Annelida phylum, 3 taxa from Crustacea phylum and 6 orders from the Pterygota subclass which is belongs to Insecta class have collected. 8 taxa from Ephemeroptera, 8 taxa from Odonata, 4 taxa from Hemiptera, 7 taxa from Trichoptera, 38 taxa from Diptera and 1 taxa from Coleoptera. 109 species are new recorded for the Big Menderes River in this study. 143

İnceleme alanı GB Türkiye'de Toros karbonat ekseninin batı kesimini oluşturan ters V şekilli Isparta Büklümü içerisinde yer alır. Bölgede otokton karbonatlar ve fliş tipi sedimanter kayaçlar temeli oluşturmakta, Likya naplarına ait ofiyolitik birimler bu temel kayaçlar üzerinde tektonik olarak bulunmaktadır. Tüm bu birimler Pliyosen yaşlı Gölcük volkanikleri tarafından kesilmekte, Kuvaterner yaşlı piroklastik ürünler ve alüvyonlar tarafından uyumsuz olarak örtülmektedir. Isparta Ovasında yeraltısuyu akım yönü genel olarak GB'dan KD 'ya doğrudur. Bu da Isparta'nın GB'sında yeralan Gölcük kraterinden Isparta yerleşim alanına doğru yayılım gösteren piroklastik ürünlerin düşük derecedeki eğim yönüyle de uyumluluk göstermektedir.Çalışma alanında bulunan kaynak ve kuyulardan 2006-2007 yılları Mayıs ve Ekim aylarında su örnekleri alınmıştır. Arazi çalışmalarında örneklerin sıcaklık, pH, elektriksel iletkenlik (EC), toplam çözünmüş madde miktarı (TDS), redoks potansiyeli (Eh), çözünmüş oksijen miktarı (O2), alkalinite ve asidite testleri gibi in-situ analizleri yapılmıştır. Bunun yanında su örneklerinde anyon, katyon ve bazı eser elementler analizleri ICP-OES ve spektrofotometre cihazları ile gerçekleştirilmiştir. İnceleme alanındaki sular genel olarak Ca-Mg-HCO3 ile Ca-HCO3 tipi sular olarak sınıflandırılmış ve içilebilir kalitede sular olduğu ortaya konmuştur. Isparta ovası içerisindeki kaynak ve yeraltısularına ait hidrojeokimyasal özellikler plajiyoklas, karbonat ve silikat ayrışmasını içeren su-kayaç etkileşimine işaret etmektedir. In-situ ve hidrojeokimyasal analiz sonuçları inceleme alanındaki suların ulusal ve uluslararası standartlar ile uyumlu olduğunu göstermektedir. HCO-3-SI (doygunluk indeksi) diyagramında, çalışma alanındaki suların genellikle kalsite doygunluk sınırında ve dolomite doygunluk sınırının üzerinde dağılım gösterdiği görülmektedir. Mg/Ca-HCO3- diyagramında, çalışma alanındaki suların kalsit çözündürebilir sular olduğu belirlenmiştir.Çalışma alanındaki suların ?18O ve ?D izotop oranları, genel olarak kıtasal meteorik su çizgisi üzerinde dağılım göstermekte olup buharlaşma etkisi altında olmayan atmosferik suları temsil etmektedir. Bölgedeki suların 3H değerleri 0,7-9,4 TU arasında değişmektedir. 3H ile EC-Cl-TDS korelasyon diyagramlarında sular 3 gruba ayrılmıştır. I. grup alanda yeralan yeraltısuları 3H değerlerine göre derin dolaşımlı sular olarak düşünülebilir. Düşük EC, TDS ve Cl değerlerine sahip olan kaynak suları II. grup sular olarak ayrılmıştır. III. grup sular ise I. ve II. grup sulardan daha yüksek 3H, EC, Cl ve TDS değerlerine sahiptir. The study area is located in the western part of the Tauride carbonate axis forming a north ponting cusp, so-called Isparta Angle, in the SW Turkey. Autochthonous carbonates and flysch type sedimentary rocks form the basement of the area overlain by ophiolitic units of the Lycian nappes tectonically. All these units are cut in places by Pliocene lava extrusions of the Gölcük volcano and covered by Quaternary pyroclasitcs and alluvial deposits. The groundwater flow direction in the Isparta plain is generally from SW to NE which corresponds with the gently sloping of pyroclastic fall deposits from Gölcük caldera in the SW to province capital of Isparta.Water samples from the wells and springs were collected at May and October of 2006 and 2007. In-situ analyses such as T, pH, electrical conductivity, total dissolved solids, redox potential, dissolved oxygen, alkalinity and acidity tests have been performed during field studies. Moreover, water samples have been analysed for their anions, cations and some trace element contents by ICP-OES and spectrophotometer. Water samples have been classified as drinkable quality waters and can be considered as Ca-Mg-HCO3 and Ca-HCO3 type waters. Hydrogeochemical features of the springs and groundwaters in the Isparta plain indicate a water-rock interaction processes including plagioclase, carbonate and silicate weatherings. In-situ measurements and hydrogeochemical analyses show that the waters in the Isparta plain are well correlated with the international and national standarts.On the HCO-3-SI (saturation index) diagram, almost all waters plot on the calcite saturated line and over the dolomite saturated line. On the HCO3- vs Mg/Ca diagram, water samples having various HCO3- ion contents have been determined as the waters dissolve calcite. ?18O and ?D isotope ratios of the waters plot along the continental meteoric water line and represent meteoric waters that unaffected from evaporation. 3H values of the waters in the area vary between 0,7 to 9,4 TU. On the 3H versus EC-Cl-TDS correlation diagrams, water samples display a distribution in three main groups. Waters in the first group are considered to be deep-circulated waters. The second group waters are characterized by lower EC, TDS and Cl values. 3H, EC, Cl ve TDS values of the third group waters are higher than the first and second group waters. 182

Bu çalısmanın amacı; Gümüsköy Curuflarının asit maden drenajı olusturma potansiyeli veçevreye etkisinin incelenmesidir. Gümüsköy Curufları Nigde-Ulukısla lçesindeGümüsköyü civarında yer almaktadır. Asidik maden drenajı (AMD), dünyanın her yerindemadencilik alanlarında önemli bir çevresel problemdir. Sülfürlü minerallerin madencilikalanlarında depolanması ve atılması sürecinde su ve oksijene maruz bırakılmasısonrasında, bu tür minerallerin dogal oksidasyonunun bir sonucu olarak AMD meydanagelmektedir. nceleme alanında Paleozoik yaslı mermer ve kireçtaslarından olusanBolkardagı grubu temel kayaçları olusturmakta, bunların üzerine serpantin, peridotit, gabrodiyabaz ve diyoritten olusan Alihoca ofiyoliti gelmektedir. Alihoca ofiyoliti üzerine gelenve çakıltası, kumtası, marn ve kireçtaslarından olusan birimler tektonizmadan dolayıkıvrımlanmıs ve küçük ölçekli faylarla atılmıs durumdadırlar. Bölge halkının içme suyuolarak yararlandıgı pınarlar bu fay ve kırık sistemleri tarafından kontrol edilmektedirler.Bölgedeki kayaçlarda ortalama olarak Cu 0,01 ppm, Pb 0,27 ppm, Zn 2,87 ppm, Ni 0,12ppm, Mo 9,98 ppm, As 1,80 ppm gözlenmistir. Topraklarda ise ortalama olarak 19,64 ppmCu, 41,23 ppm Pb, 24,15 ppm Zn, 0,12 ppm Cd, 16,1 ppm As ve 45,75 ppm Mobelirlenmistir. Atık sahasına yakın yer altı suları beklenenden daha bazik karakterdedir.Yani AMD etkisi bu sularda izlenmemektedir. Ancak kirlilik boyutları, curuflardabelirlenen ikincil mineraller, serisit, simitzonit ve zinkosit minerallerinin varlıgı, bu atıksahasında pritin oksitlendigini ve baslangıçta AMD olusturdugunu göstermektedir. Ancakyan kayaçta asırı Ca+2 içeren dolomit, kalsit, bulundugundan nötralize potansiyeli oldukçayüksek bir ortam olusmus olmalıdır. Her ne kadar bölgedeki yan kayaçlar ve topraklarındogal nötralize özellige sahip olmasına karsın, topraklarda ve sularda meydana gelen buasırı kirlenme bölgede yasayan canlılar açısından bir tehdit olusturmaktadır. Ayrıcacurufların açık alanda her türlü etkiye açık olması, yeniden zenginlestirmeye tabitutulmaları çevre kirliligini artırmaya devam edecektir. Curufların yakın kesimlerindetarımsal faaliyetlerden uzak durulmalı, kuyu suları hiçbir amaçla kullanılmamalıdır.Anahtar Kelimeler: Asit maden drenajı, çevre kirliligi, su kimyası, toprak kimyası, Ulukısla Gumuskoy slag piles are located in Nigde-Ulukisla County vicinity. Acidic mine drainage(AMD) is a serious environmental problem in mining areas throughout the world. AMDoccurs as a result of the natural oxidation of sulfide minerals when they are exposed tooxygen and water during their disposal and storage at the mining sities. The units whichcome on the Ali Hoco ophiolite are contains limestone, sandstone and gravelstone. Thisunits are deformed by tectonic activity and little scale faults. Spring waters that consumedby the people of the region are governed by local faults and fracture systems. The rocks atthe region contain as an average of Cu 0,01 ppm, Pb 0,27 ppm, Zn 2,87 ppm, Ni 0,12 ppm,Mo 9,98 ppm, As 1,80 ppm. The soils also has an average of 19,64 ppm Cu, 41,23 ppm Pb,24,15 ppm Zn, 0,12 ppm Cd, 16,1 ppm As ve 45,75 ppm Mo. The well waters close to thedisposal area are more basic than expected. This effects of AMD can not be ecpected inthese waters. However the contamination levels, secondary minerals in slag piles, andexistence of sericite, simitzonite and zinkosite minerals indicate that pyrite has beenoxidized and the AMD formation has started at first state. On the other hand because of theexistence of dolomite and calcite in the wallrocks including large amounts of Ca+2, anenvironment highly capable of neutralization should have been developed. Although thewall rocks and the soils have natural neutralization ability, the contamination occuring inthe soils and waters threatens the life of organisms at the region. Besides, being exposed toall types of effects of surfacial conditions and re-concentration activities of slag piles willinduce the enviromental pollution. Agricultural activities and well- water consuption inclose vicinity of teh slag piles should be avoided.Keywords: AMD, environmental pollution, water chemistry, soil chemistry, Ulukısla. 108

Çalısma alanı Aksaray linin dogusunda yer alır. Alanda temeli Paleozoyikyaslı Tamadag gnays ve sistleri ile, Bozçaldag mermerleri ve bunlar içine sokulumyapmıs, Üst Kretase yaslı Baranadag granitoid intrüzyonu olusturur. Bu birimlerüzerinde, Alt Eosen yaslı Çayraz formasyonu ve Üst Eosen?Alt Miyosen yaslı Mezgitgrubu kayalarından olusan çökel kayaçlar, diskordan olarak yer alır. Tüm bu kayabirimleri Orta Miyosen-Kuvaterner yaslı, sedimanter ara seviyeler içeren tüf-ignimbrit,tüfit, bazalt lavları, pomza, dasitik-riyodasitik lav domları ile temsil edilen kayaçlartarafından uyumsuz olarak örtülür.İnceleme alanı, jeolojik olarak birbirine benzer yapıda olan Ziga, Acıgöl veSahinkalesi sahalarını içine alır. Jeotermal sahalar çevresinde yaygın asidik ve zayıfasidik hidrotermal alterasyon ve sıcaklıgı 44-65 oC arasında degisen kaynaklar, önemlibir jeotermal potansiyele isaret etmektedir.Çalısma alanında uzaktan algılama, fotojeoloji, detay jeoloji çalısmaları, yüzeyhidrotermal alterasyon, su kimyası, izotop hidrolojisi ile manyetotellürik çalısmalaruygulanmıstır.Su kimyası çalısmalarına göre, alandaki soguk sular, Ca-Mg-HCO3 ve Ca-HCO3 tipinde, mineralce fakir; Acıgöl sıcak suları B içeren, Na-Ca-HCO3-Cl tipinde,mineralli; Ziga sıcak suları B içeren Na-Cl-HCO3 tipinde, mineralli; Sahinkalesi sıcaksuları ise Ca-Na-HCO3 tipli mineralce fakir sıcak sulardır.zotop hidrolojisi çalısmaları ile inceleme alanından alınan su örneklerininmeteorik kökenli oldukları belirlenmistir. Suların beslenme alanı yükseklikleri 1414-3000 m arasında degisir. Soguk suların düsük trityum oranı ile genç sular oldukları,sıcak suların ise 1952 yılı öncesi yagıslardan beslenmis sular oldugu belirlenmistir.Hidrotermal alterasyon çalısmaları, alterasyona neden olan hidrotermalakıskanların, yüzey kosullarında yaklasık 100 oC sıcaklıga sahip oldugunu göstermistir.Cl-entalpi ve silis-entalpi karısım modellemelerine göre alandaki sularda % 70-81soguk su karısımı ve 190 °C rezervuar sıcaklıgı hesaplanmıstır. Kalsedon ve kuvarsjeotermometresine göre, Acıgöl, Ziga ve Sahinkalesi sahalarında sırasıyla 160-181 oC,119-145 oC ve 135-159 oC rezervuar sıcaklıgı beklenmektedir.Gravite ve manyetik veriler yeniden degerlendirilerek jeotermal ısı kaynagı ileiliskili olabilecek dört anomali alanı tespit edilmistir. Bu alanlarda, 4 profil boyunca, 38noktada Manyetotellürik (MT) ölçümü yapılmıstır. Bu çalısma ile tespit edilen düsükrezistiviteli anomaliler katılasmıs ya da kısmen ergiyik halde bulunan ve bölgedejeotermal sistemlerin ısı kaynagını olusturdugu düsünülen magma kütlelerineyorumlanmıstır. Bu kütlelerin ortalama derinliklerinin 5-8 km oldugu öngörülmüstür.Bu çalısma ile tespit edilen, yüzeyden itibaren 1500m derinlige kadar ulasan düsükrezistiviteli zon, jeotermal sistemin örtü kayacını olusturan, yer yer hidrotermalalterasyona ugramıs tüf ve ignimbritlere; daha altta yer alan yüksek rezistiviteli zonunise rezervuara karsılık geldigi kabul edilmistir. Yüksek gravite-düsük manyetik vedüsük rezistiviteli zonlar arasında çok iyi bir korelasyon saglanmıstır.Jeolojik, jeokimyasal ve jeofizik verilerin birlikte degerlendirilmesi ilekavramsal jeotermal modeller olusturulmustur. Tüm çalısmalar, alanda önemli birjeotermal potansiyelin bulundugunu ve sahanın kızgın kuru kaya arastırmaları için deuygun olabilecegini göstermistir.Anahtar sözcükler: Uzaktan algılama, hidrotermal alterasyon, su kimyası, izotop hidrolojisimanyetotellürik, ısı kaynagı, jeotermal sistem, kavramsal model, kızgın kuru kaya. The studied area is located at eastern part of Aksaray province in CentralAnatolia. The basement rocks of studied area are Paleozoic aged Tamadag gneiss,schist and Bozçaldag marble. Cretaceous aged granitoid and gabbroid intrusion intrudewithin these basement rocks. These rock units are overlain unconfortably by LowerEocene aged Çayraz and Late Eocene-Lower Miocene aged Mezgit Group sedimentaryrocks and Middle Miocene to Quaternary aged volcanic rocks interlayered sedimentswhich are mainly represented by tuff, ignimbrite, reworked tuff interlayer sediments,basalt lavas, ash fall deposits, pumice and dacite to rhyodasitic lava domes.The study area contains Ziga, Acıgöl and Sahinkalesi (Narköy) geothermalfields which they have similar geologic environments. Existence of surfacemanifestation like that, the presence of expanding acidic to weakly acidic hydrothermalalteration surrounding the geothermal area, hot springs which have a temperature of 44-65 oC indicating the important of geothermal possibilities in the area.Remote sensing, aerial photo studies, detailed geology, surface hydrothermalalteration, water chemistry, isotope hydrology and magnetotelluric studies has beencarried out in the studied area.Based on the water chemistry analyses, all of the cold waters are Ca-Mg-HCO3and Ca-HCO3 type. The thermal waters in Ziga field classified as Na-Cl-HCO3 type andB- bearing mineralized water. Hot waters in Acigöl field, classified as Ca-Na-HCO3-Cltype and B bearing mineralized hot water, and Sahinkalesi thermal water has beenclassified as Ca- Na-HCO3 type acrothermal water.Isotope hydrology analyses show that thermal and cold waters are of meteoricorigin and recharging altitudes change between 1412-3000 m in the studied area. Coldwaters are young waters which high tritium rate and thermal waters have been fed fromthe precipitation before 1952.Hydrothermal alteration studies have indicated that hydrothermal solutionwhich caused alteration around 100 oC temperature at the surface conditions. The rateof mixing cold water has been found as 70-81 % and based on the Cl-enthalpy andsilica- enthalpy mixing models. 190 oC reservoir temperatures have calculatedaccording to Cl-enthalpy and SiO2 -enthalpy mixing models. On the basis of silicathermometer 119-145oC, 160-181 oC and 135-159oC reservoir temperature have beencalculated in Ziga, Acıgöl and Sahinkalesi geothermal fields respectively.Reassessment gravity and magnetic studies indicated that four importantanomalous exists with respect to geothermal heat source exploration. Magnetotelluric(MT) method have been carried out where the anomalous in the study area, MTsoundings have carried out along the four profiles on 38 points of measurements. Onthe basis of the MT measurement low resistivity anomalous are interpreted to be hot,solid and / or partly molten magma bodies which can be considered the heat source ofthe geothermal system in the study area. It has been found that the average depths ofthe heat sources are about 5-8 km. A good correlation has been found high gravity -low magnetic, low resistivity body measured with MT exploration in the studied area.On the basis of the MT studies, low resistivity zone exists from the surface to1500m depth considered with to hydrothermally altered tuff and ignimbrite as a caprocks, and high resistivity below the low resistivity zone considered with the reservoirrocks.Finally, geothermal systems have been simulated as a conceptual model usingtogether these geological, geochemical and geophysical methods in the studied area.All of the studies showed that the area has important geothermal potential andit can be worth for exploration hot dry rock.Key Words: Remote sensing, hydrothermal alteration, water chemistry, isotope hydrology,magnetotelluric, heat source, geothermal system, conceptual model, hot dry rock. 85

The temperature and discharge of the Ortakci hot and mineralized water are 48.1 degrees C and 2.4 l/s, respectively. The spring has being formed as a result of ascending geothermal fluid due to the tectonic activity of the region. The geothermal fluid within joints has not been reached to chemical equilibrium with host rock which consists of gneiss, quartzite and schist. Ortakci thermal water is the type of Na-SO4-HCO3 and subsurface temperature calculated using chemical geothermometers is about 80 degrees C.

V ÖZET İnceleme alanı, İç Ege Bölgesi'nde Denizli il merkezine yaklaşık 50 km uzaklıkta 132 km lik bir alanı kapsar. Çalışmanın amacı, Ortakçı (Buharkent- Aydın) kaplıcası ve Gencelli'den Buharkent'e kadar uzanan hidrotermal sistemdeki sıcak-soğuk yeraltısularmm kimyasal özelliklerini ve hidrolik, hidrojeolojik ilişkiyi ortaya koymaktır. İnceleme alanında alttan üste Paleozoyik yaşlı gnayslar, mikaşistler ve kuvarsitşistler, alüvyon ve alüvyon yelpazesi birimleri ayırtlanmıştır. Büyük Menderes grabeni içerisinde yer alan ve yaklaşık KB-GD doğrultulu faylar boyunca sıralanan sıcak sular, devirli bir hidrotermal sisteme bağlı olarak gelişmişlerdir. Sıcak suların ısı kaynağı üst mantoda yükselme sonucu magma yaklaşımı, fayların sürtünme enerjisi ve magmadan ayrılan yüksek sıcaklıktaki gazlardır. Hazne kaya Paleozoyik yaşlı gnayslardır. Beslenme, yağış suları ile Buldan Horsttun'dan gelen yeraltısuları tarafından sağlanır. Bölgede çıkan sıcak su oldukça geniş bir yayılımı olan Paleozoyik yaşlı gnayslardan gelir. Silis jeotermometresine ve log(Q/K) diyagramından elde edilen hazne kaya sıcaklığı 75-150 °C arasında belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Hidrojeoloji, Jeotermal, Su kimyası, jeotermometreler, Ortakçı Mustafa KAYA VI ABSTRACT Study area which consists of 132 km is about 50 km away from the centre of Denizli in Agean Region. The aim of this study is to find out the relationships between hydrolic and hydrogeological properties and also the chemical properties of Ortakçı thermal waters from Gencelli to Buharkent within the hydrotermal systems. Studying area consists of gneiss overlain by micaschists and quartschists, alluvial sediments are unconformably overlying all of those units,above mentioned. İn the study area hot waters arranged alon the NW-SE faults in Büyük Menderes Graben had been progressed by a revolution of a hydrothermal system. The soutce of the heat is because of the rising in the manto, the energy caused by the active faults system and also high temperatured gases departing from magma. The reservoir rock is the Paleozoic aged gneiss. The reservoir recharged by meteoric waters come from Buldan Horst and ground waters. Hot waters come from Paleozoic aged gneiss which widely spread in the study area. The estimated reservoir rock temperature is between 75 andl50 °C according to silica geothermometer and log (Q/K) diagrams Keywords: Hydrology, Geothermal, Water Chemistry, Geothermometer, Ortakçı. Mustafa KAYA 88

ÖZET Yüksek Lisans Tezi MİDTAT (MARDİN) OVASI SU KİMYASI İNCELEMESİ Esra ÖZEL Fırat Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Jeoloji Mühendisliği Anabilimdalı 2003, Sayfa : 57 `Midyat(Mardin) ovası su kimyası incelemesi` başlıklı bu çalışmada Midyat Ovası içerisinde yer alan Beyazsu ve Karasu kaynaklan ile kuyu sulan incelenmiştir. Midyat Meteoroloji istasyonu verilerine göre bölgenin 15 yıllık yağış ortalaması 590,5 mm., sıcaklık ortalaması ise 15,7 * C'dir. Bölgede Thornthwaite yöntemine göre buharlaşma-terleme, su fazlası ve su noksanı hesaplanmıştır. Yine Thornthwaite yöntemine göre bölgenin iklim formülü çıkarılmıştır. Bu formüle göre bölgenin iklimi, kurak-az nemli, üçüncü dereceden mezotermal, su fazlası kış mevsiminde çok fazla olan, karasal şartlara yakın iklim tipidir. İnceleme alanının büyük bir kısmını Eosen yaşlı Midyat Formasyonu kaplamaktadır. Bu çalışma içinde adı geçen birimler yaşlıdan gence doğru, killi kireçtaşı-kumtaşı-marn-şeylden oluşan Üst Kretase-Paleosen yaşlı Germav Formasyonu, kumtaşı-kiltaşı-çamurtaşı-konglomeradan oluşan Alt Eosen yaşlı Gercüş Formasyonu, kireçtaşlanndan oluşan Eosen yaşlı Midyat Formasyonu ve Kuvaterner yaşlı alüvyon şeklinde bir sıralanış göstermektedir. Güneydoğu Anadolu'nun kenar kıvrımlan içerisinde kalan inceleme alanında, Arap plakasının hareketi nedeni ile kıvrımlanmalar oluşmuştur. İnceleme alanının kuzeyinde bindirmeler ve bu bindirmelere bağlı olarak gelişen tavlanmalar bulunmaktadır. İnceleme alanında su taşıyan birim, Eosen yaşlı karstik Midyat Formasyonudur. Kimyasal analiz sonuçlarına göre kaynak ve kuyu sularında bulunan anyon ve katyonların kökenleri açıklanmışta-. Bu verilerin yardımıyla suların Schoeller, Piper, üçgen, dairesel ve sütun diyagramları çizilerek, suların kimyasal bileşimlerinin litolojiyle ilişkileri ortaya konulmuş, suların birbirleriyle korelasyonu yapılmıştır. Kalsiyum, magnezyum ve bikarbonat, sularda en fazla bulunan iyonlardır. Bu iyonlar Midyat Formasyonundan kaynaklanmaktadır. İnceleme alanındaki kaynak ve kuyu sularında bulunan tuzların sıralanışı sütun diyagramlar yardımıyla hesaplanmıştır. Buna göre sularda en fazla bulunan tuzlar Ca(HC03)2 ve Mg(HC03)2, en az bulunan tuzlar ise NaCl ve MgS04'tır. Kimyasal analiz verileri yardımıyla sularının içilebilme diyagramları, ABD tuzluluk labaratuvarı diyagramı ve Wilcox diyagramları çizilmiştir. Bu diyagramlarda inceleme alanında bulunan sular `1. sınıf-iyi kalitede sular` sınıfında toplanmışlardır. Anahtar kelimeler : Midyat, Beyazsu Kaynağı, Karasu Kaynağı, su kimyası, karst. ABSTRACT Master Thesis HYDROCHEMICAL INVESTIGATION OF THE MİDYAT PLANE Esra ÖZEL Fırat University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Geological Engineering 2003, Page: 57 In this study Beyazsu and Karasu springs and the well waters in the Midyat Plane, was investigated. According to the meteorological data of Midyat meteorological station, the mean precipitation is 590,5 nun and the mean temperature is 15,7 °C for a period of 15 years. In the studied area evaporation-transpiration, excess water and deficit water were calculated and the climate was formulated according to Thornthwaite method. Regarding this formula the climate of the studied area is arid-slightly humid, nearly continental type, third degree mesothermal and has very much excess water in winter. Eocene Midyat Formation outcrops in the great part of the studied area. Upper Cretaceous- Paleocene Germav Formation composed of clayey limestone-sandstone-shale-marl, Lower Eocene Gercüş Formation composed of mudstone-sandstone-conglomerate, Eocene Midyat Formation composed of limestone and Quaternary Alluvium outcrop in the investigated area. The foldings have occured in the studied area that take place in the breastings of Southeast Anatolia, because of the movement of Arabian Plate. At the north of the studied area, thrusts and faults, associated with these thrusts are present. In the studied area the ground water bearing unit is Eocene karstic Midyat limestone. The origin of the anions and cations is described according to the chemical analysis of water samples. Using the chemical analysis data Schoeller, Piper, triangle, bar and circular diagrams were drawn, the relationship between the chemistry of waters and litology was investigated and the hydrochemical correlations were made. The major ions in the water samples are calcium, magnesium and bicarbonate. These ions must be originated from Midyat Formation. Ordering of the salts in the springs and the well waters, were calculated by means of the bar diagrams. According to tins, tiie dominant salts in the waters are Ca(HC03)2 and Mg(HC03)2, and minor salts in the waters are NaCl and MgS04. Drinking water diagram, USA Salinity Laboratory Diagram and Wilcox Diagram were drawn using the chemical analysis data. In this diagrams, the springs and the well waters were grouped in the `first class-good quality waters`. Keywords : Midyat, Beyazsu Spring, Karasu Spring, hydrochemistry, karst. VI fcc ' ??«il hi in ii * u *n m fKUROLO 52

ÖZET Yüksek Lisans Tezi KÖSEHAMAMI KAYNAĞI VE DOLAYININ (ÇANKIRI - ÇERKEŞ) HİDROJEOLOJİ İNCELEMESİ Gürhan Rahmi KOÇBAY Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Jeoloji Mühendisliği Anabilim Dalı Danışman: Doç. Dr. Mehmet ÇELİK Bu çalışmada, Kösehamamı sıcak ve mineralli kaynağı, Ilıca kaynağı ve Çerkeş çayırım bir bölümünü içeren yaklaşık 120 km2' İlk bir alanın hidrojeolojik özellikleri araştırılmıştır. Bu kapsamda, bölgedeki birimlerin geçirimlilik özelliklerine göre hidrojeoloji haritası yapılmıştır. Sıcak ve soğuk su kaynaklarının oluşumu, kökeni, yapısal unsurlarla ilişkisi, fâsiyes özellikleri ve bıraktığı tortulların yayılımı ve özellikleri incelenmiştir. İnceleme alanındaki birimler litolojik özellikleri, yeraltı suyu boşalım miktarı, fay ve çatlaklılık durumları dikkate alınarak az geçirimli, orta geçirimli ve çok geçirimli olarak sınıflandırılmıştır. Jura-Alt Kretase yaşlı killi kireçtaşları yan geçirimli; Üst Kretase yaşlı çörtlü kireçtaşları çok geçirimli; Miyosen yaşlı bazaltlar az geçirimli; Pliyosen yaşlı birimler orta geçirimli; Kuvaterner yaşlı alüvyon ve traverten ise çok geçirimli olarak haritalanmıştır. Kösehamamı kaynağı, meteorik suların yaklaşık 700 m derinlikte jeotermal gradyanla ısınarak Ulusu Fay kuşağı boyunca yeryüzüne çıkmasıyla oluşmaktadır. Kösehamamı kaynağı ve Ilıca kaynağının oluşum mekanizmaları birbirinden bağımsızdır. Ilıca kaynağı çörtlü kireçtaşları, killi kireçtaşları ve inceleme alanı dolayındaki birimlerden beslenmekte iken, Kösehamamı kaynağı killi kireçtaşlarından beslenmektedir. İnceleme alanındaki yeraltı sularından Kösehamamı kaynağı, Na-Ca, HCO3-CI-SO4; Çömlekçi acısu kuyusu Na-Ca, HC03; Ilıca kaynağı ve Bayındır çeşme sulan Ca- Na, HCO3-CI-SO4 fasiyesindedir. Kösehamamı kaynak sulan dolomit, kalsit ve aragonit mineraline doygun, jips, anhidrit ve halit mineraline doygun değildir. Diğer soğuk yeraltı sulan incelenen hiçbir minerale doygun değildir. Hidrokimyasal ve izotopik değerlendirmeler sonucunda Kösehamamı kaynağı ve Çömlekçi Acısu kuyusu suları derin dolaşımdı, diğer suların ise sığ dolaşımlı oldukları belirlenmiştir. 2003, 61 sayfa Anahtar kelimeler: Hidrojeoloji haritası, Kösehamamı kaynağı, hidrokimya, izotop, traverten, Çerkeş İ ABSTRACT MSc Thesis HYDROGEOLOGICAL INVESTIGATION OF THE KÖSEHAMAMI BATH AND SURROUNDINGS (ÇANKIRI - ÇERKEŞ) Gürhan Rahmi KOÇBAY Ankara University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Geological Engineering Supervisor: Assoc. Prof Dr. Mehmet ÇELİK Li this study, hydrogeology an area of about 120 km2 was investigated including Kösehamamı hot and mineralised water, Ilıca Spring and Çerkeş river. In this context the hydrogeologjcal map of the area was prepared. The origin and accurence of cold and the hot springs and relations between the structure and geology was investigated. In the study area, geological formations were classified as permeable, semi permeable and very permeable according to discharge of groundwater, faults and cracks. Clayey limestones of Jura-Lower Cretaceous are of semi permeable, silisified limestones of Upper Cretaceous are of very permeable, basalts of Miocene are of semi permeable and, Quaternary aged alluvium and travertine are of classified as very permeable. Kösehamam springs have been accured come from about 700 metres deep, warmed by geothermal graident of meteoric waters. And the meteoric waters uprise from Ulusu fault zone through. Kösehamam springs and Ilıca springs have not same origin. Whereas Hica springs recharge from silicified limestones, clayey limestone and around the other units of the study area. Kösehamamı springs recharge from clayey limestone. In the study area, Kösehamam springs are of Na-Ca-HCC«3-Cl-S04, Çömlekçi acısu well is of Na-Ca-HC03, Ilıca springs and Bayındır fountain are of Ca-Na-HC03-Cl- SO4 facieses. Kösehamam spring waters are saturated with dolomite, calcite and aragonite and not saturated with gypsum, anhydrite and halit minerals. And the other springs are not saturated for anyone of these minerals. With hydrochemical and isotopic conclusions, Kösehamam spring and Çömlekçi acısu well waters are concluded as deep cycled waters and the other ones as shallow cycled waters. 2003, 61 pages Key words: Hydrogeologjcal map, Kösehamam spring, hydrochemistry, isotope, travertine, Çerkeş. İİ 62

AŞAĞI BALABAN ÇAYI HAVZASININ HİDROJEOLOJİ İNCELEMESİ Gülay YURTSEVER Hacettepe Üniversitesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, Hidrojeoloji Anabilim Dalı ÖZ Bu tez Elmadağ (Ankara) güneyinde yer alan yaklaşık 172 km2Tık bir alanda yeraltısuyu taşıyan birimlerin hidrolojik özellikleri ile yeraltısuyu potansiyellerinin belirlenmesi ve hidrojeolojik yapısının aydınlatılmasını amaçlamaktadır. Bu amaçla havzanın jeoloji ve hidrojeoloji haritaları (1/25.000 ölçekli) hazırlanmıştır. Çalışma alanında yüzeylenen kaya birimleri Triyas yaşlı Elmadağ (TRael) ve Keçikaya (TRak) formasyonları, Senomaniyen-Kampaniyen yaşlı Hisarköy (Kkh) ve Karadağ (Kkk) formasyonları, Maastrihtiyen yaşlı llıcapınar (Ki) ve Haymana (Kh) formasyonları, Paleosen yaşlı Dizilitaşlar formasyonu (Td), Oligosen yaşlı Miskincedere formasyonu (Tmi), Üst Miyosen yaşlı Karakoçaş formasyonu (Tka) ve Kuvaterner yaşlı Alüvyon'dur (Qal). Bölgedeki kıvrım ve kırık doğrultuları genelde KD-GB yönlü olarak gelişmiştir. Havzada yeraltısuyu taşıyan başlıca geçirimli birimler, Keçikaya formasyonu ve alüvyondur. Karakoçaş formasyonu yarı geçirimli olarak kabul edilir. Geçirimsiz birimler ise Elmadağ, Hisarköy, Karadağ, llıcapınar, Haymana, Dizilitaşlar ve Miskincedere formasyonlarıdır. Kuvaterner yaşlı alüvyonlar akifer özelliği gösterirler. İnceleme alanında, meteorolojik gözlem istasyonlarının 1986-2001 verileri kullanılarak, alansal ortalama yağış miktarı 451.3 mm, ortalama sıcaklık 11.4 °C ve yıllık buharlaşma miktarı ise 395.8 mm/yıl olarak hesaplanmıştır. Yeraltısuyu bütçesi hesaplamalarında kullanılan parametreler, alansal yağış, yüzeysel akış, buharlaşma-terleme ve süzülme olarak belirlenmiştir. Bütçe hesaplamalarında yukarıda bahsedilen parametrelerin uzun dönem ortalamaları kullanılmış ve beslenim miktarı 11 9,8*1 06 m3/yıl, boşalım miktarı ise 11 7,8*1 06 m3/yıl olarak belirlenmiştir. Piper diyagramına göre sular genel olarak karbonatlı ve sülfatlı sulardır. Ayrıca, karbonat sertliği karbonat olmayan sertlikten daha büyüktür. Schoellerdiyagramına göre sulardaki sodyum miktarları birbirlerine çok yakın ve hakim iyonları kalsiyum ve bikarbonattır. Wilcox Diyagramına göre kaynak ve kuyu suları genellikle 'çok iyi-iyi' sınıfında ve iyi-kullanılabilir sulama sulandır. Acı çeşme ve llıcapınar çeşme kaynak suları şüpheli-kullanılamaz su sınıfına girmektedir. ABD Tuzluluk diyagramına göre (1) no.lu kaynak grubu suları (Küçükedige kaynağı, Çokcağız kaynağı, Samlı Pınarı, Osman Pınarı, Ali Osman çeşmesi, Suçıkan kaynağı, Belpınar çeşme, Şehitler çeşme ve Kılıçlar çeşmesi) C2S1 (az sodyumlu orta tuzlu); (2) no.lu kaynak grubu (Yarıcalı kaynağı, Korubaşı kaynağı, Acı çeşme, sondaj kuyuları ve Balaban Çayı akarsu örnekleri) C3S1 (az sodyumlu tuzlu sular); (3) no.lu kaynak grubundaki çeşme ise C2S3 (yüksek sodyumlu orta tuzlu) sular özelliğindedir. Ağır metal analizleri bölgede ağır metallerden kaynaklanan önemli bir kirlilik olmadığını göstermiştir. Çalışma alanından toplanan su örneklerinde yapılan kirlilik analizlerinde amonyak, nitrit ve fosfata rastlanmamıştır. Sadece Suçıkan kaynağında düşük miktarda nitrata rastlanmıştır. Yeraltısuyu işletme bölgesi olarak belirlenen Aşağı Balaban Çayı havzası yeraltısuyu kirlenmesine karşı korunmalıdır. Anahtar Kelimeler: Hidrojeoloji, hidroloji, su kimyası, Aşağı Balaban Çayı havzası, yeraltısuyu, Ankara Danışman: Prof. Dr. Şakir ŞİMŞEK, Hacettepe Üniversitesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, Hidrojeoloji Anabilim Dalı HYDROGEOLOGICAL INVESTIGATION OF LOWER BALABAN RIVER BASIN Gülay YURTSEVER Hacettepe University, Department of Geological Engineering, Hydrogeology Division ABSTRACT This thesis aims to clarify the hydrological properties, groundwater potential and hydrogeological features of aquifers in an area of 172 km2 located at the south of Elmadağ (Ankara). For this purpose geological and hydrogeological maps (1/25.000 scale) of the basin has been prepared. The rock units exposed in the study area are Triassic Elmadağ (TRael) and Keçikaya (TRak) formations, Cenomanian-Campanian Hisarköy (Kkh) and Karadağ (Kkk) formations, Maastrichtian llıcapınar (Ki) and Haymana (Kh) formations, Paleocene Dizilitaşlar formation (Td), Oligocene Miskincedere formation (Tmi), Late Miocene Karakoçaş formation (Tka) and Quaternary Alluviums (Qal). Main folding and faulting, in the region, has been developed in NE-SW directions. Keçikaya formation and alluvium are the main groundwater comprising permeable units of the basin. Karakoçaş formation is considered as semi permeable. The impermeable formations are Elmadağ, Hisarköy, Karadağ, Haymana, llıcapınar, Dizilitaşlar and Miskincedere formations. Quaternary alluviums show aquifer properties. In the study area, mean areal precipitation, mean temperature and annual evaporation amounts are calculated as 451.3 mm, 11.4 °C and 395.8 mm/year respectively, by using the rainfall stations data for 1986-2001. Groundwater budget calculation parameters are designated as local precipitation, surface flow, evaporation and infiltration. Long term means of the above mentioned parameters has been used in the budget calculations and recharge and discharge values of the basin are determined as 11 9.8*1 06 m3/year and 11 7.8*1 06 m3/year respectively. According to Piper diagram, waters are grouped as carbonate and sulfate waters. Moreover, the carbonate hardness is greater than non-carbonate hardness. According to Schoeller diagram, sodium amounts in the waters are very similar to ^f^^»®^each other and the dominant ions are calcium and bicarbonate. According to Wilcox diagram, spring and well waters are generally classified as 'very good- good' and 'good-permissible' irrigation water. Acı çeşme and llıcapınar çeşme waters are classified as 'doubtful-unsuitable' waters. According to USA Salinity diagram, 1st group waters (Küçükedige, Çokcağız, Samlı Pınarı, Osman Pınarı, Ali Osman çeşmesi, Suçıkan, Belpınar çeşme, Şehitler çeşmesi and Kılıçlar çeşmesi springs) fall C2S1 class (low sodium, medium saline waters); 2nd group waters (Yarıcalı, Korubaşı, Acı çeşme springs, wells and Balaban River) are concentrated in C3S1 class (low sodium, very saline waters); 3rd group waters (llıcapınar çeşme) fall C2S3 class (high sodium, medium saline waters). Heavy metal analysis showed that there is no important contamination resulted from the heavy metals in the region. Ammonia, phosphate and nitrite have not been observed in the contamination analysis carried on the water samples collected from the study area. Low amounts of nitrate have been encountered only in Suçıkan spring. Precautions should be taken to prevent the groundwater contamination in the Lower Balaban River Basin which is designated as a groundwater usage domain. Keywords: Hydrogeology, hydrology, hydrogeochemistry, Lower Balaban River basin, groundwater, Ankara Advisor: Prof. Dr. Şakir ŞİMŞEK, Hacettepe University, Department of Geological Engineering, Hydrogeology Division. IV 92

II ÖZET Yüksek Lisans Tezi SUSANOĞLU (İÇEL) BELDESİ VE ÇEVRESİNİN SU KİMYASI İNCELEMESİ Başak TAŞAN Fırat Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Jeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı 2001, Sayfa :69 Bu çalışmada Kubat, Atakent, Erdemli, Taşucu, Susanoğlu Köyü, Çıtak 5 Sitesi, Kızkalesi ve İçel kaynakları ile yerleşim yerlerine su veren kuyu suları incelenmiştir. Çalışma Susanoğlu (İçel) beldesi ve yakın çevresini kapsamaktadır. İnceleme alanında tek bir formasyon yüzeylemektedir. Bu da tabanda kumlu killi kireçtaşı ve kireçtaşı litolojisinde izlenen Orta Eosen yaşlı Adras Formasyonudur. Formasyon etkin tektonizmaya bağlı olarak kırıklı çatlaklı ve ileri derecede karstik bir yapıya sahiptir. Kimyasal analiz neticelerine göre kaynak ve kuyu sularında bulunan başlıca anyon ve katyonların kökenleri açıklanmıştır. Bu verilerin yardımıyla suların Schoeller, üçgen, dairesel, Piper ve sütun diyagramları çizilerek suların kimyasal bileşimlerinin litolojiyle ilişkileri ortaya konulmuş, ayrıca suların birbirleriyle korelasyonu yapılmıştır. Ca, Mg ve HCO3 sularda en fazla bulunan iyonlardır. ANAHTAR KELİMELER: Susanoğlu, Kızkalesi kaynağı, Taşucu kaynağı, Schoeller diyagramı Ill Masters Thesis CHEMICAL ANALYSIS OF WATER IN SUSANO?LU TOWN AND SURROUNDINGS Başak TAŞAN Fırat University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Geological Engineering 2001, Page: 69 In the present, water samples collected from wells and other water sources of Kubat, Atakent, Erdemli, Taşucu, Susanoğlu, Çıtak 5 district, Kızkalesi and İçel were examined. This study included the Susanoğlu (İçel) town and its surroundings. Only one kind of formation was predominant in the region from which samples were collected. This formation was consisted of sandy, clayey limestone and limestone like middle Eosen-aged Adras Formation. As the result of an effective techtonism, the formation showed a cracked-broken and highly karstic characteristics. The anionic and cathionic composition of the water taken from wells and water sourcess was determined by chemical analysis. From the results of analysis, the Schoeller, triangler, circular, Piper and columnar diagrams of data were drawn, the relation of chemical composition of water with lithology was documented, and the correlation between samples was determined. Ca, Mg and HCO3 were the ions found at the highest concentration in the water samples. KEY WORDS : Susuanoğlu, Kızkalesi water source, Taşucu source, Schoeller diagram. 69

ÖZET Yüksek Lisans Tezi TECER DAĞI (SİVAS - ULAŞ) KAYNAKLARININ HİDROJEOLOJİ İNCELEMESİ Tülay EKEMEN Cumhuriyet Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Jeoloji Mühendisliği Anabilim Dalı Danışman: Doç. Dr. Fikret KAÇAROĞLU Bu çalışmada, Tecer Dağı (Ulaş-Sivas) ve çevresinin hidrolojik, hidrojeolojik özelliklerinin, su kimyası ve kalitesinin ve Tecer Kireçtaşının karstik özelliklerinin belirlenmesi ve değerlendirilmesi amaçlanmıştır. İnceleme alanı 394 km2 yüzölçümüne sahiptir. Sivas ilinin güneydoğusunda bulunan inceleme alanının temelini Üst Jura-Alt Kretase yaşlı Çataldağ Kireçtaşı oluşturmaktadır. Birim Üst Kretase yaşlı Divriği Ofiyolitli Karışığı tarafından tektonik olarak üzerlenmektedir. Divriği Ofiyolitli Karışığını Maestrihtiyen- Tanesiyen yaşlı, gri-siyah renkli, masif, kalın katmanlı, sert Kireçtaşından oluşan Tecer Formasyonu uyumsuzlukla örtmektedir. Tecer Kireçtaşı oldukça yoğun şekilde karstlaşmıştır. Formasyon çalışma alanı kuzeyinde Lütesiyen yaşlı Bozbel ve Oligosen yaşlı Selimiye Formasyonu üzerine bindirmiştir. Çalışma alanındaki Tersiyer birimlerini Lütesiyen yaşlı Bozbel Formasyonu, Oligosen yaşlı Selimiye Formasyonu, Miyosen yaşlı birbirleriyle yanal ve dikey geçişli Karacaören ve Deliktaş Formasyonları, Pliyosen yaşlı Örenlice Formasyonu ve travertenler oluşturmaktadır. Bu birimler üzerine Pliyo-Kuvaterner yaşlı Soğukpınar Formasyonu gelmektedir. En genç birim ise Kuvaterner yaşlı alüvyonlardır. Bu çalışma kapsamında inceleme alanının 1/25 000 ölçekli hidrojeoloji haritası hazırlanmış ve bu alanda yer alan birimlerin su taşıma (akifer) özellikleri belirlenmiştir. Çalışma alanında bulunan 32 kaynak, 5 akarsu ve 2 göl olmak üzere 39 su noktasının arazideki yeri ve yükseltileri saptanarak haritalanmış ve debi (Q), elektriksel iletkenlik (EC), pH, toplam çözünmüş iyonlar (TDS) ve sıcaklık (T) değerleri arazide ölçülmüş ve alınan su örneklerinin kimyasal analizleri yapılmıştır. Karstlaşmayı denetleyen faktörlarden süreksizlikler (kırık izleri, eklem sistemleri, faylar) arazi ölçümleri ve hava fotoğrafları yardımıyla incelenmiş ve 1/35 000 ölçekli kırık izi haritası oluşturulmuştur. IIİnceleme alanı yakın çevresinde bulunan yağış istasyonlarının ortalama yıllık yağışları 417-547 mm. arasında değişmektedir. Çalışma alanının yıllık ortalama yağışı 500 mm. olarak hesaplanmıştır. Tecer Deresi üzerinde havza çıkışında yer alan 15-259 nolu Tecer akım istasyonunun ortalama aylık akımları 0.135^*.032 m3/s arasındadır. Çalışma alanında bulunan kaynakların debileri 0.5-398 l/s arasında değişmektedir. Kaynakların çoğunluğu karstik Tecer Kireçtaşlarından boşalmaktadır. Çalışma alanının yeraltısuyu beslenme ve boşalım hesaplan Tecer Deresi havzası ve Tecer Kireçtaşı için ayrı ayrı yapılmıştır. Tecer Deresi havzasına düşen yağış: 105 x 106 m3/yıl, havza çıkışındaki Tecer AGİ verilerine göre yüzeysel akım: 13.2x1 06 m3/yıl, yeraltısuyu boşaltımı:21xl06m3/yıl, buharlaşma-terleme:71.1xl06m3/yıl olarak hesaplanmıştır. Tecer Kireçtaşları için yeraltısuyu beslenimi ve boşalımı eşit kabul edilerek yağıştan süzülme yüzdesi % 53 olarak hesaplanmıştır. İnceleme alanındaki kaynakların EC değerleri 215-2160 us/cm arasında, sertlikleri 10-119 Fransız sertlik derecesi (FS) arasında değişmektedir. Kaynakların büyük çoğunluğu sulama suyu açısından; ABD Tuzluluk Laboratuarı Diyagramında C2-S1 sınıfında, Wilcox Diyagramında ise Çok iyi- İyi sınıfında yer almaktadır. İnceleme alanındaki akarsuların EC değerleri 630-886 us/cm arasında, sertlikleri 30-45 FS arasında değişmektedir. Aygır ve Ulaş göllerinin EC değeri sırasıyla 884 us/cm ve 12160 us/cm, sertlikleri 45 FS ve 500 FS' dir. Sulama suyu açısından; genel olarak akarsular ve Aygır Gölü ABD Tuzluluk Laboratuarı Diyagramında C3-S1 sınıfında, Wilcox Diyagramında ise İyi-Kullanılabilir sınıfında yer almaktadır. Ulaş Gölünün suyu çözünmüş toplam iyonlar (TDS) açısından zengin olduğundan (EC 12160 us/cm) diyagramlarda kullanılan sınıflama değerlerini aşmaktadır. Bu nedenle, herhangi bir sınıfta gösterilememiştir. Bölgede yer alan Tecer Kireçtaşlarında yüzey drenajı ve süreksizliklerin kontrolünde bir karstlaşma gelişmiştir. Karst şekillerinin en gelişmiş olanları karenlerdir, ayrıca çözünme ve çökme yapılan ve mağaralar az sayıda da olsa bulunmaktadır. Eklem sistemleri ve hava fotoğraflan incelemeleri; kırık izleri, eklem yoğunlaşma zonları ve faylar ile karstlaşmanın yoğunlaştığı zonlar arasında oldukça belirgin uyumluluğun bulunduğunu ortaya koymuştur. Anahtar Kelimeler: Tecer Dağı, hidrojeoloji, karst, su kimyası, su kalitesi III SUMMARY M. Sc. Thesis HYDROGEOLOGICAL INVESTIGATION OF THE TECER MOUNTAIN SPRINGS (SİVAS - ULAŞ) Tülay EKEMEN Cumhuriyet University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Geological Engineering Supervisor: Doç. Dr. Fikret KAÇARO?LU This study aims to determine the hydrological, hydrogeo logical, water chemistry and quality characteristics of the Tecer Mountain and its vicinity, and karstic features of the Tecer Limestone. The study area is 394 km2. The basement rocks of the study areas which is located to southeast of Sivas, consists of Upper Jurassic-Early Cretaceous Çataldağ Limestone. This unit is tectonicaly overlain by the Upper Cretaceous Divriği Ophiolitic Melange. Divriği Ophiolitic Melange is unconformably overlain by grey-black coloured, massive, thick bedded, hard Maestrichtian- Thanetion aged Tecer Limestone. Tecer Limestone is intensively karstified. To the north of the study area the formation (Tecer Limestone) has overthrusted on Lutetian Bozbel Formation and Oligocene Selimiye Formation. The Tertiary units consist of Lutetian Bozbel Formation, Oligocene Selimiye Formation, Miocene aged, vertically and laterally transitional Karacaören and Deliktaş Formations, Pliocene Örenlice Formation and travertene. This units are overlain by Plio-Quaternary Soğukpınar Formation. The earliest unit is alluvium of Quaternary age. 1/25.000 scaled hydrogeologial map of the study area was prepared and water bearing (aquifer) characteristics of the formations were determined. Locations and altitudes of 32 springs, 5 rivers and 2 lakes sampling points were determined and mapped, and flow rate (Q), electrical conductivity (EC), pH, total dissolved solids (TDS) and temperature (T) were measured in the field, and chemical analyses of the water samples were carried out. Discontinuities (fracture traces, joint systems, faults) which are some of the factors controlling karstification were studied by field measurements and air photograps, and a 1/35.000 scales fracture trace map was prepared. IVThe mean annual precipitations of the precipitation gauging stations around the study area range between 417-547 mm. The mean annual precipitation of the study area was calculated as 500 mm. The mean mounthly output flow rates of the Tecer River range between 0.135-4.032 m3/sec. The flow rates of the springs in the study area range between 0.5-398 1/sec. Most of the springs ussue from karstic Tecer Limestone. Water budget calculation were carried out for Tecer River basin and Tecer Limestone. The precipitation into the basin, and surfaca flow, base flow, and evapotranspiration of the river basin are 105xl06 nrVyear, 13.2xl06 m3/year, 21xl06 nrVyear, and 71.1xl06 mVyear, respectively. Assuming that the recharge and discharge of the groundwater in Tecer Limestone are equal, the recharge percentage from precipitation was calculated as 53 %. EC and hardness values of the springs in the study area range between 25-2160 us/cm, and 10-1 19 FS (French Hardness), respectively. In regard of irrigation water quality, most of the spring water plot in `C2-S1` class in U.S. Salinity Laboratory Diagram, and in `Very good to good` class in Wilcox Diagram. EC and hardness values of the rivers range between 630- 886 us/cm, and 30-45 FS, respectively. EC and hardness values of the Aygır and Ulaş Lakes are 884 us/cm, 12160 us/cm, and 45 FS, 500 FS, respectively. Most of the river waters, and Aygır Lake plot in `C3-S1` class in U.S. Salinity Laboratory Diagram, and in `Good to permissible` class in Wilcox Diagram. The water of the Ulaş Lake is very rich in TDS, for this reason it can not be plotted in irrigation classification diagrams. Under the control of the surfkca drainage, joints and faults a deep karstiflcation has developed in Tecer Limestone. The most developed karst landforms are karrens. In addition there are some solution and collapse structures, and caves. Fracture, joint system, and air photograph studies has shown that a rather strong correlation is present between the fracture traces, joint concentrated zones, faults and intensively karstifled zones. Key Words: Tecer Mountain, hydrogeology, karst, hydrochemistry, water quality 119

Ill ÖZET Bu çalışma Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Jeoloji Anabilim Dalı Uygulamalı Jeoloji programında Yüksek Lisans Tezi olarak hazırlanmıştır. İnceleme alam Göller Bölgesinde yer almaktadır. İnceleme alam ve çevresinin 1/50000 ölçekli jeoloji haritası hazırlanmıştır. Bölgede yüzeylenen birimler otokton ve allokton olarak ayrılmıştır. Otokton birimler Oligosen yaşlı Karaburun formasyonu, Pliyosen yaşlı Burdur formasyonu, alüvyon, yamaç molozu ve birikinti konisinden oluşmaktadır. Allokton birimleri ise Gökçebağ karmaşığı oluşturur. İnceleme alanında gözlenen birimlerin litolojilerine göre hidrojeolojik özellikleri belirlenmiştir. Buna göre birimler; geçirimsiz, yan geçirimli ve geçirimli olarak değerlendirilmiş ve bölgenin hidrojeoloji haritası yapılmıştır. İnceleme alanında yüzeyden alman statik su değerleri ölçülerek Mayıs 2000 dönemi için yeraltısuyu seviye haritası yapılmıştır. Yeraltısuyu akım yönü Burdur Gölüne doğrudur. Akiferlerin hidroloji parametreleri Thies ve Jacob yöntemlerine göre belirlenerek açıklanmıştır. Burdur yerleşim merkezi ve çevresi için meteorolojik verilere göre su bilançosu hazırlanarak emniyetli kullanılacak su miktarı 4,68 xl06 m3/yıl olarak hesaplanmıştır. Burdur yerleşim ve çevresinde bulunan sondaj kuyuları açıldıkları zamanda yapılan kimyasal analiz sonuçlarına göre sular Wilcox, ABD tuzluluk laboratuvarı, Piper ve Schoeller diyagramları ile kimyasal olarak sulama, içme ve kullanma amaçlarına göre sınıflamalar yapılmıştır. ANAHTAR KELİMELER:Burdur, hidrojeoloji, su kimyası IV ABSTRACT This study submitted to the Graduate School of Natural and Applied Science of Süleyman Demirel Umversity in Partial füllfillment of the requirements for the master thesis in Geological Engineering Department. The study area has been located in Göller region. Geological map of 1/50 000 scale were prepared. Outcrops are differented autochthon and allochthon in this area. Autochthon is consist of Pliocene aged Burdur Formation, and Karaburun Formation, alluvium, slope debris and alluvial fan. Allochthon unit is consist of Gökçebağ complex. Hydrgeological properties of the units which is observed in the study area is determined. According to the results, units are evaluated impermeable, semi - permeable, permeable and hydrogeological map of the area has been drawn. In the study area, statical water level was measured and groundwater level map has been drawn of May 2000. Groundwater direction is to Burdur Lake. Hydrogeology parameter of aquifer is explained Thies and Jacop methods. According to the meteorologic data, the underground water potential was measured approximately 4,68 xlO6 m3/year from the research findings, according to the chemical analysis results Wilcox, USA salinity laboratory, Piper and Schoeller diagram has been used and classified. In the Burdur city center and its surrounding area. Keywords: Burdur, hydrogeology, water chemistry 66

İZMİT KİVİ AKIFERLERİNDE TUZLANMA SORUNU ve YERALTISLYU KİMYASININ DEPREM İLE İLİŞKİSİ Ferah KUVEL Anahtar Kelimeler: Yeraltısuyu, Tuzluluk, Su Kimyası. Deprem Özel: Bu çalışmada, İzmit kıyı aki ferlerinde tuzlanma sorunu ve akifer sularının deprem esnasındaki kimyasal değişimleri incelenmiştir. Yirmi ay boyunca yeraltı suyu nun sertlik, iletkenlik ve pH verileri tahlil edilmiş ve bütün bu değerler grafikler haline getirilmiştir. Grafik değerlerinden İzmit kıyı akiferleri için deniz suyu inlruzyonımun gerçekleşmediği ve deprem sonrası sudaki iletkenliğin bir önceki yıla oranla azaldığı, suda genel bir konsantrasyon değişiminin yaşandığı gözlenmiştir Sularda yağış ve artçı şoklar sonrasında sertliğin ortalama değerin üzerine çıktığı ve deprem sonrası bu geçici serti i I iğin kademeli olarak ortalama değere yaklaştığı görülmüştür. Sulardaki pH değerinin ise çok düşük değerli değişim gösterdiği ve bununda doğal devinim ile ilgili olduğu sonucuna varılmıştır. SALINATION IN AQUIFERS IN İZMİT AND RELATION OF GROUNDWATER WITH EARTHQUAKE Ferah KUVEL Keywords: Groundwater, Earthquake, Salination, Chemistry of Water Abstract: In this study salt water intrusion and chemical changes during the earthquake was investigated. Hardness, conductivity and pH values of of grounwater analized and plotted during the 20 months. It was seen that there is no sea water intrusion in aquifers due to graphical interpretion but concentration changes and decreasing in conductivity. It was also observed that hardness of groundwater increased to a degree above average and lowered gradually to the average value dependening on earth and rain. Finally it was observed that pH values of waters changed slightly which is thought to be related with water cycle. 234

ÖZET Rize-İkizdere Ilıcaköy Sıcaksu Sahası Hidrojeoloji İncelemesi başlıklı yüksek mühendislik tez çalışmasında, Rize 11 sınırlan içerisinde yer alan 252 kmz'lik Cimildere Havzası ve bu havza içerisinde yeralan Ilıcaköy sıcaksu sahasının jeolojisi, hidrolojisi, hidrojeolojisi ve su kimyası konulan üzerinde çalışılmıştır. Bölgenin 1/100.000 ve 1/25.000 ölçekli jeoloji ve hidrojeoloji haritalan hazırlanmıştır. Hidroloji çalışmalarıyla; bölgeye ait yağış, gerçek buharlaşma-terleme ve ortalama akım değerleri hesaplanmıştır. Bu veriler kullanılarak bölgeye ait hidrolojik ve yeraltısuyu bütçeleri oluşturulmuştur. Hidrojeoloji çalışmalarında; bölgede yer alan birimlerin geçirimlilikleri ayırtlanmış ve inceleme sahası ile civardaki önemli soğuk ve sıcaksu kaynaklarının hidrodinamik yapısı açıklanmaya çalışılmıştır. İnceleme sahasındaki sıcaksu kaynaklan Ilıcaköy bölgesinde yer almaktadır. Sıcaksuyun beslenme bölgesinde bulunan litolojik birimler, Berdiga KIreçtaşları (Üst Jura-Alt Kretase) ve Kaçkar Granitoyidleri (Üst Eosen) dir. Sıcaksu kaynaklan, bu birimlerden kırık hatları boyunca derine sızan meteorik suların derinlerde başlıca jeotermal gradyan etkisiyle ısınarak, Ilıcaköy yöresinde granitin kırık zonları boyunca yüzeye çıkması ile oluşmuştur. Sistemin örtüsünün, hidrotermal alterasyon sonucu gelişen, kırık ve çatlakları tıkayan dolgu ve çökeltilerle (self sealing) gerçekleşmiş olabileceği düşünülmektedir. Bölgede yapılan çalışmalara ilaveten, jeofizik ve uzaktan algılama yöntemlerinden de faydalanılmış, tespit edilen lokasyonlarda yapılan sondajlar (Ilıcaköy- 1 ve 2) sonucunda, toplam ortalama 8.6 l/s debi ve en yüksek 70 °C sıcaklıkta gayzer şeklinde akışkan elde edilmiştir. Sıcaksu sahasının I., II. ve III. derece koruma alanları tespit edilerek, alınacak önlemler belirtilmiştir. Mevcut sıcak ve soğuk su kaynaklan ile dere sulan ve kuyu sularından örnekler alınarak analizleri yaptırılmıştır. Analiz ve değerlendirmeler sonucunda bölgede mevcut sıcaksu kaynaklarının 'sodyumlu, kalsiyumlu, bikarbonattı, klorlu sıcaksu' tipinde olduğu belirlenmiştir. Yapılan doygunluk analizi çalışmaları sonucunda Ilıcaköy'deki sıcaksu kaynaklarının kalsit, aragonit ve dolomite doygun olduğu tesbit edilmiştir, jeotermometre uygulamaları sonucu rezervuar sıcaklığı 66-141 °C tesbit edilmiştir. Sonuçta, Karadeniz bölgesi gibi sıcaksu çıkışının ender olarak görüldüğü bölgede, böyle bir su en iyi şekilde değerlendirilmelidir. Sıcaksu çıkış sıcaklığı ve akım değeri açısından potansiyeli yüksek olan bu alanda, jeotermal enerjiden başta ısıtma ve balneolojik açıdan olmak üzere faydalanma imkanları araştırılmalı, ayrıca kuyularda üretimle birlikte zamanla kabuklaşma olacağı ve işletilmesinde sorunlar yaratacağı göz önüne alınarak önlemler alınmalıdır. ABSTRACT Ilıcaköy geotermal area, located in the Cimildere Basin (252 km2) of the Rize county borders, has been investigated under the geology, hydrogeology and water chemistry items in this post-graduate study. 1/100.000 and 1/25.000 scaled geology and hydrogeology maps have been prepared. Hydrology: Precipitation, real evaporation-evapotranspitation and mean flow rates have been calculated. The hydrologic and groundwater budgets have been prepared using such data. Hydrogeology: Permeability characterictics of each lithological unit has been determined and the hydrodynamic structure of the cold and hot water springs are intended to be explained. The hotwater springs are located in the Ilıcaköy area. Recharge of the geothermal reservoir is from the Berdiga limestones (Upper Jurassic-Lower Cretaceous) and the Kaçkar Granitoites (Upper Eocene). Meteoric water penetrating downward along the fractured zones of above units had been heated by mainly geothermal gradient effect and travelled upward in Ilıcaköy region along the fractures of granite and caused the occurrence of hot groundwater. The cover is a self sealing feature. It has been considered that the probable occurrence of the cover of system developed by hydrothermal alteration and caused by the accumulation of sedimentary material the along fractures. Geophysical and remote-sensing methods have provided many facilities, which as a result of the wells drilled In the area having a discharge of 8.6 lt/sec and 70 °C of temperature was obtained. Primary, secondary and tertiary protection zones have been determined and preventions are also mentioned. Samples have been taken from the existing hot and cold water points as well as from rivers and wells for chemical analysis. As a result, it was seen that the existing hot water springs were Na-K-HC03-Cl in character. The hotwater potential of the Ilıcaköy area saturated for calcite, aragonite and dolomite. As a result of geothermometer applications the reservoir temperature was between 66 and 141 °C. Utilization of the Ilıcaköy geothermal area should be realized precisiously due to deficiency of hotwater springs in the Black Sea Region. Heating and balneological applications of the Ilıcaköy geotherrnal potential which has an important discharge and temperature values must be examined. 61

EK-4 OZ DOKTORA TEZİ Adana-Tarsus Güneyinde Kalan Bölgenin Serbest Akiferlerde ve Topraklardaki Ağır Metal Kirliliğinin Saptanması HATİCE AYSAN ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ JEOLOJİ ANABİLİM DALI Danışman:Prof.Dr. Servet YAMAN : Yıl: 1999 Sayfa: Jüri :Prof.Dr.Servet YAMAN :Prof.Dr. Fikret İŞLER :Yrd.Doç.Dr. Fevzi ÖNER Doktora tezi olarak hazırlanan bu çalışmanın amacı Adana-Tarsus güneyinde Yarbaşı-Adalı-Aydın köyleri arasında kalan bölgenin toprak ve serbest akiferlerindeki ağır metal kirlilikleri saptanmaya çalışılmıştır. Bölgede serbest akiferlerden alınan suların jeokimyasal özelliğini araştıran bu çalışmada: ağır metaller, sülfat ve elektriksel iletgenlik (EC) ölçülmüştür. Serbest akiferdeki ağır metal sonuçlarına göre Mürseloğlu köyünün kuzey doğusundaki kuyuda Mn artmıştır, Ni, Pb, Cr ve Cd görülmemiştir. Toprak ve kil örneklerinde Pb, Cd, Ni ve Cr görülmemiştir. Anahtar Kelimeler:Seyhan Ovası, Jeokimya, Ağır metal, Toprak kimyası, Su Kimyası EK-5 ABSTRACT PhD THESIS DETERMINATION OF HEAVY MATAL CONTAMINATION IN UNCONFINED AQUIFERS AND SOILS IN THE SOUTHERN PART OF ADANA AND TARSUS REGION DEPARTMENT OF GEOLOGY INSTITUTE OF NATURAL AND APPLIED SCIENCES UNIVERSITY OF ÇUKUROVA Supervisior : Year:1999.Pages: Jury : Assoc.Prof.Dr. Servet YAMAN :Assoc.Prof.Dr. Fikret İŞLER :Assit.Prof.Fevzi ÖNER The aim of this study prepared as a Ph.D. thesis is that heavy metal contamination in soils and unconfined aquifers in yarbaşı-Adalı villages, situaded in the south of Adana and Tarsus, was investigated. Water samples collected from unconfined aquifer in the region have been used for measuring heavy metals, S04 and EC. According to the heavy metal results observed from the unconfined aquifere, Mn, content has incraesed in the hole that is situated in the NE of Miirseloglu aillage. Where as Pb, Cd, Ni and Cr have not been traced. Pb, Cd, Ni and Cr have not been traced both in soil and clay samples. Key WordsrSeyhan plain, Geochemistry, Heavy-metal, Soil chemistry, Water chemitry II 95

Ill ÖZET SAZLICA ( NİĞDE ) VE ÇEVRESİNDEKİ ÇÖKÜNTÜ ALANLARININ HİDROJEOLOJİ VE SU KİMYASI AÇISINDAN İNCELENMESİ DEMIRÖRS, Yasemin Niğde Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Jeoloji Mühendisliği Anabilim Dalı Danışman : Yrd. Doç. Dr. Mustafa AFŞİN Eylül- 1999,82 sayfa, Sazlıca (Niğde) civarında yaklaşık 65km2'lik alanı kapsayan inceleme alanındaki bu çalışmada, ağırlıklı olarak karst hidrojeolojisi ve su kimyası özellikleri incelenmiştir. Niğde iline ait aylık (1981-1997) yağış değerleri, Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarında düşük, Ekim ayından itibaren Mart ayına kadar yüksek, bu aydan sonra da düşük düzeyde seyretmektedir. İnceleme alamnda; buharlaşma-terleme ile yağışın %88'i atmosfere geri dönmektedir. İnceleme alamnda yüzeylenen birimlerden; mermerler, gölsel kireçtaşlan ve alüvyon inceleme alanının akifer niteliği taşıyan kayaçlandır.IV İnceleme alanında yapılan hidrojeokimyasal değerlendirmeler sonucunda yan logaritmik Schoeller diyagramlarına göre, Dipsiz Gölündeki katyon ve anyon dizilimleri; rCa>rMg>rNa+K, rHC03>rS04>rCl şeklindedir. Doygunluk indisi hesaplamalarına göre Sazlıca, Dipsiz kaynak sularında kalsit çökelebilir; jips, halit ve anhidrit çözünebilir. Dipsiz ve civanndaki su kaynaklan, dolaşım yolunda ilişkide bulunduğu kayaçlara bağlı olarak Ca-Mg-HCCMipi su kimyası fasiyesine girmektedir. İnceleme alanında yer alan sular, genel olarak kalsiyum-karbonatlı, sert ve çok sert yeraltı sulandır. Sulama suyu açısından C3S3, C3S2 ve C3S1 şeklinde üç tip su saptanmış olup bunlar çok tuzlu, orta ve az sodyumlu yeraltısulandır. İnceleme alam genelde düz bir topografya sunmakta olup büyük bir bölümü yoğun bir şekilde karstlaşmış, Üst Miyosen-Pliyosen yaşlı kireçtaşı birimi yer almaktadır. Bu birimdeki çöküntüler; çözünmeye bağlı karstlaşma ve aşın su çekimi nedeniyle sıkılaşmamış malzemenin ağırlığından dolayı etkili basıncm artması ve hidrostatik basıncın azalmasına bağlı olarak açığa çıkmaktadır. Çöküntü yapılan oluşmaya devam ettiği için bunların çevresel açıdan tehlikelerinden söz edilerek çeşitli öneriler sunulmuştur. Anahtar Kelime: Sazlıca (Niğde), Çöküntü, Karst, Hidrojeoloji, Akifer, Aşırı su çekimi SUMMARY INVESTIGATION OF THE SINKHOLES IN SAZLICA (Nİ?DE) AND ITS VICINITY, IN TERMS OF HYDROGEOLOGY AND HYDROCHEMISTRY DEMHIORS, Yasemin Niğde University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Geological Engineering Supervisor: Assist Prof. Dr. Mustafa AFŞİN September-1999, 82 pages The present study is mainly focused on the karst hydrogeoiogy and hydrochemistry of Sazlıca (Niğde) region which covers a surface area of about 65km2. The monthly rainfall rates (1981-1997) in Niğde tend to be low during July, August and September, high from October to March, and low again afterwards. In the study area 88% of the rainfall returns to atmosphere through evapotranspiration. The units that represent the main aquifer in the region are; marbles, limestones, and alluvial deposits. The results of hydrochemical analyses that were plotted on the semi logarithmic Schoeller diagrams of Lake Dipsiz show that the ion concentrations were found as; rCa>rMg>rNa+K, rHC03>rS04>rCl. Calculations of saturation index show that, `calcite` in the spring waters of Sazhca-Dipsiz may be precipitated, where as,VI `gypsum` /'halite`, and `anhydrite` may be dissolved. The spring in Dipsiz and its vicinity are of the Ca,-Mg-HCCh hydrochemical fades, as a result of their interaction with rocks during their circulation. The water in the region are generally hard and very hard of high calcium carbonate contents. For irrigation, three kinds of water in the from of C3S3, C3S2 and C3S1 were identified. These are groundwaters of high, medium and low sodium contents, respectively. The region has generally a plain topography, mostly covered with highly karstified Upper Miocene-Pliocene limestones and Quatrenary travertine units. The sinkholes in these units arise from dissolution by karstification, from the increase of effective pressure by the weight of the hard material due to extreme pumping from aquifer, and from the decrease in hydrostatic pressure. Since these sinkholes are being formed continuously, the environmental hazards are pointed out and various solutions are proposed during this study. Key Words: Sazlıca (Niğde), Sinkhole, Karst, Hydrogeology, Aquifer, Extreme pumping 82

xn ÖZ Master tezi olarak hazırlanan bu çalışmanın amacı; Berdan Nehri sularının ağır metal içeriğini saptamak ve bunların yıllık-mevsimsel hidrojeokimyasal değişimlerini incelemektir. Berdan Nehri sularının jeokimyasal özelliklerini araştıran bu çalışmada; anyonlar, katyonlar, bazı iz elementler, pH, EC, T ve tuzluluk gibi parametrelerin bir yıllık ölçümleri yapılmıştır. Su verilerinin yıllık değişimleri saptanmış ve kullanıma uygunluk sınıflamaları yapılmıştır. Örneklerden elde edilen analiz sonuçlarına göre Keşbükü, Muhat, Berdan II istasyonları Piper diyagramındaki 5 nolu alana, Suphipaşa ve Keloğlu istasyonları 9 nolu alana ve Beyaz Kum istasyonu Ekim ve Aralık aylarında 9 nolu alana diğer aylarda ise 5 nolu alan içerisinde yer almaktadır. Stiff diyagramına göre Keşbükü, Muhat, Berdan II ve Beyaz Kum istasyonları kalsiyum bikarbonatlı, Suphipaşa ve Keloğlu istasyonları magnezyum sülfatlı su sımfindadır. Schoeller'e göre Keşbükü, Muhat, Berdan II ve Beyaz Kum istasyonlarında Ca>Mg>Na+K, HC03+C03>C1>S04 veya HC03+C03>S04>C1, Suphipaşa ve Keloğlu istasyonlarında Mg>Ca>Na+K ve S04>HC03+C03> Cl anyon- katyon sıralanması tespit edilmiştir. Pb, Cr ve S04 fazlalığı nedeniyle içme suyu olarak kullanılamaz. Su örneğinden ölçülen Pb değeri içme suyu sınırını 5-6 kat aşmaktadır. Kireçlendirici özelliği, yüksek sülfat içeriği ve içme suyu olarak kullanılamayacağından dolayı gıda sektörlerinde, çimento sanayinde kazan ve borularda kullanıma uygun değildir. A.B.D. tuzluluk ve Wilcox diyagramlarına göre akaçlanması iyi topraklarda rahatlıkla sulama suyu olarak kullanılabilir. Sulama suyu olarak kullanılabilirliği hesaplanan ESP ve RSC değerleri ile desteklemiştir. X.R.D. ile yapılan mineralojik analiz sonucu simektit, illit, kaolinit ve klorit saptanmıştır. Anahtar Kelimeler: Berdan Nehri, Jeokimya, Su Kimyası, Su sınıflaması. Xffl ABSTRACT The aim of this MSc thesis is to determine the contents of heavy metal and analyses of annual-seasonal hydro-geochemical changes of Berdan River's water. This study examine annually measurements of geochemical characteristics such as anions, cations and some trace elements, and some other parameters such as pH, EC, T°C and salinity in the Berdan River's water. Determination of annually changes of water samples and suitability uses of these data were classifSed. According to the analyses results, Keşbükü, Muhat, Berdan II stations can be located to the 5 numbered area in the Piper diagram; Suphipaşa and Keloğlu stations to 9 numbered area; and Beyaz Kum station to 9 numbered area during October-December, but it is located into the 5 numbered area during the other months. Chemmical characteristics of water samples at Keşbükü, Muhat, Berdan II and Beyaz Kum stations are in the class of calcium bicarbonate, however, Suphipaşa and Keloğlu stations are in the class of magnesium sulfate within the Stiff diagram. According to Schoeller; anion-cation ranking in Keşbükü, Muhat, Berdan II and Beyaz Kum stations are as follows Ca>Mg>Na+K, HC03+C03>C1>S04 or HC03+C03>S04>C1, and in the Suphipaşa and Keloğlu stations are Mg>Ca>Na+K and S04>HC03+C03> CI. Due to abundance amount of Pb, Cr, and S04, it can not be used as drinking water. Measured Pb value in the water sample is 5-6 times more than the standart drinking water. This water can not be used in nutrient sector, cement industry and tank and pipes, because of its high sulfate, calcium carbonate and unsuitiblity character for potable water. However, this water can be used as irrigation water in well drained soils according to USA salinity and Wilcox diagrams. This is also supported by calculated value of ESP and RSC. Mineralogical analysis result taken from X.R.D. shows the presence of smectite, illite, kaolinite and chlorite. Key Words: Berdan River, Geochemistry, Water Chemistry, Water Classification. 151

ÖZET Kozaklı Jeotermal Alanının sıcak su kaynaklarının kimyasal analizleri yapılarak, akışkanın kimyasal karakteri, rezervuar sıcaklığı, hidrotermal çökel oluşturma durumu, hidrojeokimyasal yöntemlerden Langelier-Ludwig (LL), Giggenbach üçgen diyagramları, Akışkan-Mineral Dengesi, karışım modelleri ve çözelti jeotermometreleri uygulanarak değerlendirilmesi ve ısı kaynağı derinliğinin tesbiti bu çalışmanın temel konusudur. Kozaklı Jeotermal Alanı, Orta Anadolu'da Nevşehir iline bağlı Kozaklı ilçesinin güneydoğu çıkışında yer almaktadır. Bölge, Batı Anadolu'da gerilme kuvvetlerine bağlı graben sistemlerinin, Doğu Anadolu'da sıkışma tektoniğine bağlı kabuk kalınlaşmasının arasında geçiş oluşturan 'Ova Rejimi' içerisinde yeralmaktadır. Bu kabuksal yapı içerisinde, batıda Kırşehir Masifi olarak adlandırılan metamorfik temel ile kuzeyde Yozgat yakınlarında granit türü magmatik kütle yer alarak temel kayaçların da yerel olarak yüzeylendiği alanlar oluşmuştur. Diğer yandan güneydoğuda ise Erciyes volkanizması yeralmaktadır. Bölgenin temel yapısal unsurlarını sıcak su kaynaklan civarında görülen KD - GB ve KB - GD yönlü etkin faylar oluşturmaktadır. Kozaklı alanındaki jeotermal akışkanlar Tersiyer yaşlı genç çökellerin oluşturduğu düzlük içerisinde açılmış geniş tabanlı vadideki alüvyonlardan çıkmaktadır. Bölgenin yakın dolayında temeli Paleozoyik yaşlı metamorfik şist ve mermerler oluşturmaktadır. Bunlar üzerine ise geniş bir alan işgal eden Tersiyer yaşlı kumtaşı, kumlu kireçtaşı, çakıltaşı, tüf-tüfit ve aglomeradan oluşan genç çökeller gelmektedir. Jeotermal alanda ise oldukça geniş yer kapsayan travertenler gözükmektedir. Kozaklı jeotermal alanındaki sıcak su kaynaklarından, yağışlı mevsim sonu olan Haziran 1996 da ve kurak mevsim sonu olan Kasım 1996 da olmak üzere iki dönemde örnek alınmış ve kimyasal analizleri yapılmıştır. Kimyasal analiz sonuçlarına, Langelier-Ludwig, Giggenbach Diyagramları, karışım modelleri, akışkan-mineral dengesi ve çözelti jeotermometreleri gibi yöntemler uygulanarak suyun kimyasal karakteri, rezervuar sıcaklığı ve belirli koşullarda akışkanla rezervuarda denge halinde olabilecek mineraller tesbit edilmiştir. Jeotermal kaynakların kimyasal analiz sonucuna göre, akışkanın, önemli ölçüde sülfat içeren, sodyumlu (kalsiyumlu) - klorürlü (bikarbonatlı) su olduğu ortaya çıkmıştır. Yapılan gaz analizlerine göre akışkan içinde yer alan gazın ağırlıklı olarak C02 olduğu tesbit edilmiştir. Jeotermal akışkanın rezervuar sıcaklığının, sığ derinlikler için (yaklaşık 1000-1500 m.) 105-125 °C arasında, daha derinler (2000-2500 m.) için ise 200 °C ye yaklaşacağı, çözelti jeotermometreleri ve ısı gradyanı değerlendirmesinden tahmin edilmiştir. Si02 gibi belirgin sıcaklık göstergesi parametreye göre, bu sıcaklıktaki (105-125 °C) bir akışkanın bu bileşik açısından doygunluk sağlayabilecek bir süre kayaçlar içerisinde dolaşmadığı, yani suyun hızlı bir dolaşımla kimyasal yönden kayaçları iyon alışverişinde dengeye ulaşamadan yüzeye çıktığı veya yüzeye çıkış sırasında bir başka akışkanla belirli ölçüde karışım yaptığı tesbit edilmiştir. Bu nedenle jeotermal kaynaklan oluşturan akışkanın kimyasal açıdan, su-kayaç ilişkisi yönüyle dengeye ulaşmadığı tesbit edilmiştir. Jeotermal akışkanın 100-150 °C sıcaklık koşullarında muskovit ile denge halinde olduğu, ancak yüzeye çıkarken değişen koşullar nedeniyle bu denge halinin kalktığı sonucuna varılmıştır Kaynakların izotop analiz sonuçlarına göre jeotermal akışkanı oluşturan suların 1950'li yıllardan önceki yağış sulan olduğu sonucuna varılmıştır. Bölgede erimiş haldeki ısı kaynağı derinliğinin ise ısı gradyanı değerlendirmesi ile yaklaşık 12.7 km. derinlerde granit türü bir magma olabileceği varsayılmıştır. IV ABSTRACT The main purpose of this study is to determine the chemical character, reservoir temperature, hydrothermal deposition process by using the Langelier-Ludwig (LL), Giggenbach Diagrams, Fluid-Mineral Equilibria, mixing models and application of solute geothermometers to chemical analysis of the Kozaklı hot springs and the depth of heat source emplaced in this area of the geothermal fluid of Kozaklı Geothermal Field. Kozaklı Geothermal Field is situated to the south-eastern part of the Kozaklı town of Nevşehir Province in Central Anatolia. The Region which is located at the transition zone called `Basin Regime` between the graben structure governed by tension regime in Western Anatolia and crustal tickening governed by compressional regime in Eastern Anatolia. Basin Regime includes the Kırşehir Massive which is composed of metamorphic rocks and magmatic rocks of mainly granitic composition, at western and northern part of the area around Yozgat, respectively. In the other hand, Volcano of Erciyes volcanism is situated to the south eastern part of the area. The main structures comprise faults with NE - SW and NW - SE directions around the hot springs in the area. The basement is composed of metamorphic schists and marble of Paleozoic age at south of geothermal area. The Tertiary sedimentary rocks occupy a vast area and are composed of sandstone, sandy limestone, conglomerate, tuff- tufflt and agglomerate. Travertine precipitated from the hot springs in a big area is at uppermost with alluvium. The hot springs in the Kozaklı Geothermal Field issue through the alluvium wich overlies the Tertiary sedimentary rocks. The chemical analysis have been carried out of the hot water samples collected in two period as rainy season samples at the end of June 1996 and dry season samples at the end of November 1996 from the Kozaklı Geothermal field. The methods such as Langelier-Ludwig, Giggenbach Diagrams, mixing models, fluid -mineral equilibria and solute geothermometers have been applied to determine the chemical character, reservoir temperature and minerals that could be in equilibrium with the fluid in the reservoir in a fixed conditions, to the result of chemical analysis of hot springs Based on the chemical analysis of the geothermal fluid, the composition of water is mainly Na(Ca) -CI(HC03) type with remarkable amount of S04. Result of gas analysis of the Kozaklı Geothermal fluid has indicated that the main gas composition of the fluid is C02. Reservoir temperature of the system was estimated to be about 105-125 °C at shallow depths (around 1000-1500m.) while close to 200 °C for 2000-2500 m. By considering Si02 contents as a temperature indicator, of Kozaklı Geothermal fluid, the water fed the system is not equilibrated with host rocks in the condition of calculated reservoir temperature (105-125 °C) at depth. This is presumable because of quite fast circulation of water that does'nt give enough time for equilibration of Si02 with rock in open fractures or mixing of the geothermal fluid with another water during the upflow. Result of the izotop analysis of the water samples has shown that the feeding water has precipitated before 1950. Molten magma which is the heat source of the geothermal system, was assumed to be at depth of about 12.7 km by using the temperature gradient of the Kozaklı Geothermal area. 147

colored micritic limestone and volcanik rock includes basalt, andesitez, andesitic tuffs, dasitic dayk and diabaz. However, Kırkgeçit Formation which spreads out in large basins, is composed of old middle Eocene-Lower Miocene and includes conglomerate, sandstone and mudstone. Moreover, olistoliths belonging to different formations are present in the unit. The age of Lake Van Formation, which is represented in neatly arranged piles of loosly holded or non-holded clay, sand and small stone, is lake sedimentary of Plio- Kuaternary. The discord planes in the reqion developed in Laramian and Styrian Orogenic Phases. Discord plane was formed between Yüksekova Complex and Kırkgeçit Formation in Laramian Phase. With the effect of Styrian Phase, Kırkgeçit Formation become to the surface of water. Old Plio-Kuaternary lake sediments in Lake Van Formation covered Kırkgeçit Formation discordantly. The permeability of old Plio-Kuaternary Lake Van Formation is 1.8x1ü`4- 6.6x1ü`4 m/sn, permeability of Kırkgeçit Formation is 2.1xl0`7-3.3xl0`7 m/sn and finally permeability of alluvium is 1.8x1ü`4 m/sn. According to these results, Kırkgeçit Formation is an in permeable layer, Lake Van Formation and alluvium are permeable layers or they have low permeability. Water table map of the area under consideration were obtained for the Sebtember-1995 period. Distance between the lines decreases between Lake Van and Bakacik Village, and increases towards the inner parts of the plane. Permeability of the aquifer decreases and hydrolic slope increases where the lines are close to eac other, howewer, permeability of the aquifer increases and hydroclic slope discreoses where the distence between the lines is big. The slope of the unconfined aquifer in Van plane differs from 5.7xl0`3-6.4xl0`2. The direction of the groundwater is from east to west and it is discharged to Lake Van.colored micritic limestone and volcanik rock includes basalt, andesitez, andesitic tuffs, dasitic dayk and diabaz. However, Kırkgeçit Formation which spreads out in large basins, is composed of old middle Eocene-Lower Miocene and includes conglomerate, sandstone and mudstone. Moreover, olistoliths belonging to different formations are present in the unit. The age of Lake Van Formation, which is represented in neatly arranged piles of loosly holded or non-holded clay, sand and small stone, is lake sedimentary of Plio- Kuaternary. The discord planes in the reqion developed in Laramian and Styrian Orogenic Phases. Discord plane was formed between Yüksekova Complex and Kırkgeçit Formation in Laramian Phase. With the effect of Styrian Phase, Kırkgeçit Formation become to the surface of water. Old Plio-Kuaternary lake sediments in Lake Van Formation covered Kırkgeçit Formation discordantly. The permeability of old Plio-Kuaternary Lake Van Formation is 1.8x1ü`4- 6.6x1ü`4 m/sn, permeability of Kırkgeçit Formation is 2.1xl0`7-3.3xl0`7 m/sn and finally permeability of alluvium is 1.8x1ü`4 m/sn. According to these results, Kırkgeçit Formation is an in permeable layer, Lake Van Formation and alluvium are permeable layers or they have low permeability. Water table map of the area under consideration were obtained for the Sebtember-1995 period. Distance between the lines decreases between Lake Van and Bakacik Village, and increases towards the inner parts of the plane. Permeability of the aquifer decreases and hydrolic slope increases where the lines are close to eac other, howewer, permeability of the aquifer increases and hydroclic slope discreoses where the distence between the lines is big. The slope of the unconfined aquifer in Van plane differs from 5.7xl0`3-6.4xl0`2. The direction of the groundwater is from east to west and it is discharged to Lake Van.colored micritic limestone and volcanik rock includes basalt, andesitez, andesitic tuffs, dasitic dayk and diabaz. However, Kırkgeçit Formation which spreads out in large basins, is composed of old middle Eocene-Lower Miocene and includes conglomerate, sandstone and mudstone. Moreover, olistoliths belonging to different formations are present in the unit. The age of Lake Van Formation, which is represented in neatly arranged piles of loosly holded or non-holded clay, sand and small stone, is lake sedimentary of Plio- Kuaternary. The discord planes in the reqion developed in Laramian and Styrian Orogenic Phases. Discord plane was formed between Yüksekova Complex and Kırkgeçit Formation in Laramian Phase. With the effect of Styrian Phase, Kırkgeçit Formation become to the surface of water. Old Plio-Kuaternary lake sediments in Lake Van Formation covered Kırkgeçit Formation discordantly. The permeability of old Plio-Kuaternary Lake Van Formation is 1.8x1ü`4- 6.6x1ü`4 m/sn, permeability of Kırkgeçit Formation is 2.1xl0`7-3.3xl0`7 m/sn and finally permeability of alluvium is 1.8x1ü`4 m/sn. According to these results, Kırkgeçit Formation is an in permeable layer, Lake Van Formation and alluvium are permeable layers or they have low permeability. Water table map of the area under consideration were obtained for the Sebtember-1995 period. Distance between the lines decreases between Lake Van and Bakacik Village, and increases towards the inner parts of the plane. Permeability of the aquifer decreases and hydrolic slope increases where the lines are close to eac other, howewer, permeability of the aquifer increases and hydroclic slope discreoses where the distence between the lines is big. The slope of the unconfined aquifer in Van plane differs from 5.7xl0`3-6.4xl0`2. The direction of the groundwater is from east to west and it is discharged to Lake Van. VI Declination and pumping experiments were carried out in unconfined aquifer. As a results of these experiments, permeability and conductivity of the aquifer were obtained 3.6xlQf4-l.3xlQr* m/sn, 1.09xl0-3-6.02xl0`3 m2/sn respectively. Storage coefficent and effective well interval differs from o^SxlO'M^SxlO`3 and from 35.55-177 m respectively. Kale group source discharges from limestone olistolits of Seske Formation in Kırkgeçit Formation, Kavurma-I, Kavurma-II and Bakacik sources discharges from Kırkgeçit Formation and Çoravanis source discharges from andesites in Yüksekova Complex. The most important source is the Kale group sources in the investigation area as being continously controlled and with long time disharge changes. Storage capacity of that source is 1.337xl05 m3 disharge period. Water in the area includes HC03, Ca and Mg ions. Salts such as Mg (HC03)2 and Ca (HC03)2 are mostly found in the gorundwater of that region. The source of Mg ion is in volcanic rocks in Yüksekova complex. CjS! and C3Sj salts are classified in ABD Salt Labaratory Graph and waters are in geod-fair classes. According to Schooner's `Diagram of Drinkable Waters` every springs and pumping waters except Kavurma-II spring are drinkable water classes in the region. Key Words: Van, hydorgeology, water chemical.colored micritic limestone and volcanik rock includes basalt, andesitez, andesitic tuffs, dasitic dayk and diabaz. However, Kırkgeçit Formation which spreads out in large basins, is composed of old middle Eocene-Lower Miocene and includes conglomerate, sandstone and mudstone. Moreover, olistoliths belonging to different formations are present in the unit. The age of Lake Van Formation, which is represented in neatly arranged piles of loosly holded or non-holded clay, sand and small stone, is lake sedimentary of Plio- Kuaternary. The discord planes in the reqion developed in Laramian and Styrian Orogenic Phases. Discord plane was formed between Yüksekova Complex and Kırkgeçit Formation in Laramian Phase. With the effect of Styrian Phase, Kırkgeçit Formation become to the surface of water. Old Plio-Kuaternary lake sediments in Lake Van Formation covered Kırkgeçit Formation discordantly. The permeability of old Plio-Kuaternary Lake Van Formation is 1.8x1ü`4- 6.6x1ü`4 m/sn, permeability of Kırkgeçit Formation is 2.1xl0`7-3.3xl0`7 m/sn and finally permeability of alluvium is 1.8x1ü`4 m/sn. According to these results, Kırkgeçit Formation is an in permeable layer, Lake Van Formation and alluvium are permeable layers or they have low permeability. Water table map of the area under consideration were obtained for the Sebtember-1995 period. Distance between the lines decreases between Lake Van and Bakacik Village, and increases towards the inner parts of the plane. Permeability of the aquifer decreases and hydrolic slope increases where the lines are close to eac other, howewer, permeability of the aquifer increases and hydroclic slope discreoses where the distence between the lines is big. The slope of the unconfined aquifer in Van plane differs from 5.7xl0`3-6.4xl0`2. The direction of the groundwater is from east to west and it is discharged to Lake Van.VI Declination and pumping experiments were carried out in unconfined aquifer. As a results of these experiments, permeability and conductivity of the aquifer were obtained 3.6xlQf4-l.3xlQr* m/sn, 1.09xl0-3-6.02xl0`3 m2/sn respectively. Storage coefficent and effective well interval differs from o^SxlO'M^SxlO`3 and from 35.55-177 m respectively. Kale group source discharges from limestone olistolits of Seske Formation in Kırkgeçit Formation, Kavurma-I, Kavurma-II and Bakacik sources discharges from Kırkgeçit Formation and Çoravanis source discharges from andesites in Yüksekova Complex. The most important source is the Kale group sources in the investigation area as being continously controlled and with long time disharge changes. Storage capacity of that source is 1.337xl05 m3 disharge period. Water in the area includes HC03, Ca and Mg ions. Salts such as Mg (HC03)2 and Ca (HC03)2 are mostly found in the gorundwater of that region. The source of Mg ion is in volcanic rocks in Yüksekova complex. CjS! and C3Sj salts are classified in ABD Salt Labaratory Graph and waters are in geod-fair classes. According to Schooner's `Diagram of Drinkable Waters` every springs and pumping waters except Kavurma-II spring are drinkable water classes in the region. Key Words: Van, hydorgeology, water chemical. 165