Sazlıca (Niğde) ve çevresindeki çöküntü alanlarının hidrojeoloji ve so kimyası açısından incelenmesi

Ill ÖZET SAZLICA ( NİĞDE ) VE ÇEVRESİNDEKİ ÇÖKÜNTÜ ALANLARININ HİDROJEOLOJİ VE SU KİMYASI AÇISINDAN İNCELENMESİ DEMIRÖRS, Yasemin Niğde Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Jeoloji Mühendisliği Anabilim Dalı Danışman : Yrd. Doç. Dr. Mustafa AFŞİN Eylül- 1999,82 sayfa, Sazlıca (Niğde) civarında yaklaşık 65km2'lik alanı kapsayan inceleme alanındaki bu çalışmada, ağırlıklı olarak karst hidrojeolojisi ve su kimyası özellikleri incelenmiştir. Niğde iline ait aylık (1981-1997) yağış değerleri, Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarında düşük, Ekim ayından itibaren Mart ayına kadar yüksek, bu aydan sonra da düşük düzeyde seyretmektedir. İnceleme alamnda; buharlaşma-terleme ile yağışın %88'i atmosfere geri dönmektedir. İnceleme alamnda yüzeylenen birimlerden; mermerler, gölsel kireçtaşlan ve alüvyon inceleme alanının akifer niteliği taşıyan kayaçlandır.IV İnceleme alanında yapılan hidrojeokimyasal değerlendirmeler sonucunda yan logaritmik Schoeller diyagramlarına göre, Dipsiz Gölündeki katyon ve anyon dizilimleri; rCa>rMg>rNa+K, rHC03>rS04>rCl şeklindedir. Doygunluk indisi hesaplamalarına göre Sazlıca, Dipsiz kaynak sularında kalsit çökelebilir; jips, halit ve anhidrit çözünebilir. Dipsiz ve civanndaki su kaynaklan, dolaşım yolunda ilişkide bulunduğu kayaçlara bağlı olarak Ca-Mg-HCCMipi su kimyası fasiyesine girmektedir. İnceleme alanında yer alan sular, genel olarak kalsiyum-karbonatlı, sert ve çok sert yeraltı sulandır. Sulama suyu açısından C3S3, C3S2 ve C3S1 şeklinde üç tip su saptanmış olup bunlar çok tuzlu, orta ve az sodyumlu yeraltısulandır. İnceleme alam genelde düz bir topografya sunmakta olup büyük bir bölümü yoğun bir şekilde karstlaşmış, Üst Miyosen-Pliyosen yaşlı kireçtaşı birimi yer almaktadır. Bu birimdeki çöküntüler; çözünmeye bağlı karstlaşma ve aşın su çekimi nedeniyle sıkılaşmamış malzemenin ağırlığından dolayı etkili basıncm artması ve hidrostatik basıncın azalmasına bağlı olarak açığa çıkmaktadır. Çöküntü yapılan oluşmaya devam ettiği için bunların çevresel açıdan tehlikelerinden söz edilerek çeşitli öneriler sunulmuştur. Anahtar Kelime: Sazlıca (Niğde), Çöküntü, Karst, Hidrojeoloji, Akifer, Aşırı su çekimi SUMMARY INVESTIGATION OF THE SINKHOLES IN SAZLICA (Nİ?DE) AND ITS VICINITY, IN TERMS OF HYDROGEOLOGY AND HYDROCHEMISTRY DEMHIORS, Yasemin Niğde University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Geological Engineering Supervisor: Assist Prof. Dr. Mustafa AFŞİN September-1999, 82 pages The present study is mainly focused on the karst hydrogeoiogy and hydrochemistry of Sazlıca (Niğde) region which covers a surface area of about 65km2. The monthly rainfall rates (1981-1997) in Niğde tend to be low during July, August and September, high from October to March, and low again afterwards. In the study area 88% of the rainfall returns to atmosphere through evapotranspiration. The units that represent the main aquifer in the region are; marbles, limestones, and alluvial deposits. The results of hydrochemical analyses that were plotted on the semi logarithmic Schoeller diagrams of Lake Dipsiz show that the ion concentrations were found as; rCa>rMg>rNa+K, rHC03>rS04>rCl. Calculations of saturation index show that, `calcite` in the spring waters of Sazhca-Dipsiz may be precipitated, where as,VI `gypsum` /'halite`, and `anhydrite` may be dissolved. The spring in Dipsiz and its vicinity are of the Ca,-Mg-HCCh hydrochemical fades, as a result of their interaction with rocks during their circulation. The water in the region are generally hard and very hard of high calcium carbonate contents. For irrigation, three kinds of water in the from of C3S3, C3S2 and C3S1 were identified. These are groundwaters of high, medium and low sodium contents, respectively. The region has generally a plain topography, mostly covered with highly karstified Upper Miocene-Pliocene limestones and Quatrenary travertine units. The sinkholes in these units arise from dissolution by karstification, from the increase of effective pressure by the weight of the hard material due to extreme pumping from aquifer, and from the decrease in hydrostatic pressure. Since these sinkholes are being formed continuously, the environmental hazards are pointed out and various solutions are proposed during this study. Key Words: Sazlıca (Niğde), Sinkhole, Karst, Hydrogeology, Aquifer, Extreme pumping 82