Search

53 p. -- Bibliogr.: p. 29-47 Afasiologiaren ikerketak erakutsi du hizkuntza-arazoak ez direla berdin gauzatzen hizkuntzatik hizkuntzara, eta afasiadun elebidunen kasuan, hizkuntza kalteak eta berreskurapena modu ezberdinetara gerta litezkeela elebitasun motaren arabera. Honenbestez, afasiaren ikerketan beharrezkoa da, batetik, hizkuntza-aniztasuna jasotzea sintomen oinarrian dagoen kaltearen izaera ulertzeko eta, bestetik, elebidunengan hizkuntza guztiak ebaluatzea, kaltea ez dadin oharkabean pasa. Hala ere, Beveridge eta Bak-ek (2011) egindako berrikusketa lan batean erakutsi zuten afasiaren ikerketa oso hizkuntza gutxitako afasiadunen datuetan oinarritzen zela (aztertutako lanen % 62 ingeles hiztunei buruzkoa izan zen eta % 8 baino gutxiago zen hizkuntza ez-indoeuroparretako hiztunei buruzkoa) eta ia ez zirela afasiadun elebidunen datuak biltzen ikerketetan (lanen % 3,97 zen afasiadun elebidunei buruzkoa). Gradu amaierako lan honetan, Beveridge eta Bakek (2011) burututako literaturaren berrikusketari jarraipena eman nahi izan zaio, lan berriagoen lagina abiapuntu hartuta. Hain zuzen, afasiaren inguruko nazioarteko literaturan 2015-2019 bitarteko bosturtekoan hizkuntza-aniztasunak eta elebitasunak zein presentzia duten aztertu nahi izan da. Helburu horrekin, 161 artikuluko lagina hautatu da, nazioartean erreferentziazkoa den Scopus datu-basea baliatuz, eta lan horien artean afasiadunen inguruko 110 lan enpirikoak aztertu dira. Hain zuzen, azterketarako honako adierazle hauei erreparatu zaie: hizkuntza-aniztasuna, elebitasuna eta ebaluazioa egiteko baliatutako tresnak. Emaitzek erakutsi dute, batetik, hizkuntza-aniztasunari dagokionez, ingeles hiztunak ebaluatu direla lanen % 64an eta % 88,8an hizkuntza indoeuroparretako hiztunak. Bestetik, afasiadun elebidunen azterketari erreparatuz, ikusi da lanen % 4,5ean soilik ebaluatu direla afasiadun baten hizkuntza bat baino gehiago. Hirugarrenik, elebidunen hizkuntza bat baino gehiago ebaluatu diren lan guztietan galdetu da afasiadunaren hizkuntza historiaren berri. Azkenik, ebaluazio moduari dagokionez, aztertutako lan gehienek (% 92,7) baliatu dute tresna estandarizaturen bat afasiadunen ebaluazio formala burutzeko. Hortaz, hizkuntza-aniztasunari dagokionez, 2000 eta 2009 urteen arteko joera berari eutsi zaio eta tipologikoki oso gertukoak diren hizkuntzetako datuak aztertzera mugatu da afasiari buruzko ikerketa azken urteetan ere. Honek afasiaren oinarrian dauden arazoen izaeraren ezagutza partziala dakar, afasiaren sintomatologia aldakorra izan baitaiteke hizkuntzatik hizkuntzara. Bestalde, elebidunen azterketari dagokionez ere, Beveridge eta Bakek (2011) erakutsitako ehunekotik gertu mantendu da literatura berriagoan afasiadunen ikerketak erakutsi duen ehunekoa. Ehuneko hau bereziki txikia da kontuan hartuta, batetik, munduko biztanleriaren erdia baino gehiago dela elebiduna eta, bestetik, elebitasunak inplikazioak dituela afasiak eragindako arazoen nolakotasunean zein berreskurapenean. Hirugarrenik, afasiadun elebidunen hainbat hizkuntza aztertzean haien hizkuntza historia arakatzea orokortuta dagoela ikusi da. Eta, azkenik, ebaluazio moduari dagokionez, aztertutako lan gehienek (% 92,7) baliatu dute tresna estandarizaturen bat afasiadunen ebaluazio formala burutzeko, baina ezin ahaztu gehienak hizkuntza handietan egindakoak direla. Honenbestez, 2015-2019 arteko berrikusketa lan honek erakutsi du Beveridge eta Bakek (2011) ikusitako joerei eutsi zaiela hizkuntza-aniztasunari eta elebidunen azterketari dagokionez nazioarteko afasiaren ikerketan. Honen aurrean, komenigarria litzateke aurrera begira afasiaren ikerketa hizkuntza gehiagotara zabaltzea eta afasiadun elebidunen azterketek indarra hartzea.

Proteins are synthesised as linear polymers and must fold into their native three-dimensional structure to perform various functions in the cell. Understanding protein folding is crucial because protein misfolding is at the origin of several neurodegenerative diseases. Protein folding can start cotranslationally, i.e. when the emerging peptide is still asso-ciated with the ribosome. Indeed, it has been shown that more than one third of the cell’s proteins fold in the limited space of the ribosome tunnel. Increasing evidence suggests that the ribosome plays a critical role in protein folding. The ribosome can facilitate protein compaction, cause the creation of non-visible media in solution or delay the onset of folding. However, the study of cotranslational folding presents serious difficulties, mainly due to the limitations of the different current techniques. Hence, most studies on protein folding are based on proteins in solution, which are carried out by unfolding and refolding the protein, without taking into account the role of the ribosome in this process. In this article, we summarised the techniques developed in recent years for the study of cotranslational protein folding.; Proteinak polimero lineal gisa sintetizatzen dira eta beren jatorrizko egitura tridimentsionalean tolestu behar dira zelulan hainbat funtzio betetzeko. Proteinen tolespena ulertzea funtsezkoa da, tolespen okerrak hainbat gaixotasun neuro-degeneratiboren jatorria direlako. Proteinen tolespena modu koitzultzailean has daiteke, hau da, sortzen ari den peptidoa erribosomari lotuta dagoenean oraindik. Izan ere, zelularen proteinen heren bat baino gehiago erribosomaren tunelaren espazio mugatuan tolesten direla frogatu da, hau da, erribosomaren gainazalarekiko interakzioek modulatuta eta erribosoma-tunelaren beraren mugen pean. Gero eta ebidentzia gehiagok iradokitzen dute erribosomak funtsezko zeregina duela proteinen tolespenean. Erribosomak proteina trinkotzea erraztu dezake, soluzioan ikusten ez diren bitartekoak sortzea eragin dezake edo tolestearen hasiera atzeratu dezake. Hala ere, proteinen koitzulpenezko tolesdura aztertzeak zailtasun handiak ditu, batik bat, egungo teknikek dituzten mugengatik. Hori dela eta, proteinen tolesteari buruzko ikerketa gehienak soluzioan dauden proteinetan oinarritzen dira, proteina tolestuz eta destolestuz egiten direnak, prozesu horretan erribosomak duen rola kontuan hartu gabe. Artikulu honetan, azken urteotan proteinen koitzulpenezko tolestura ikertzeko garatu diren tekniken laburpena egin da.

COVID-19aren pandemiaren ondorioz lurralde historikoetako hiru ogasunen bilketaren murrizketa eman da, zuzenean eraginez finantza-autonomian, eta eztabaidara ekarriz Euskal Autonomia Erkidegoaren finantza-sistemak dakarren aldebakarreko arriskua. Ekonomia Itunak nazioarteko federalismo fiskal sistemen artean erantzukizun maila altuenetakoa betetzen du, eta erantzukizun hori krisialdi garaietan erakusten da batez ere; horregatik, COVID-19a gai hau aztertzeko aukera paregabea da. Horren harira, euskal erakundeek 2020ko ekitaldian COVID-19aren krisiari aurre egiteko erabili izan dituen tresnak aztertu nahi dira. Hortaz aparte, itunpeko sisteman oinarrizkoa den aldebakarreko arriskuaren printzipioaren jokaera ere analizatuz.

[eus] Iraultza digitalak komunikatzeko modu berriak sortu ditu eta honek, marketin tradizionalari aukera eta baliabide mugagabeak eskaintzen dizkio sarean. Aldaketa hauek dira marketin digital ekintzak garatzea ahalbidetzen dutenak eta, gaur egun, ezinbestekoak bihurtu direnak enpresentzat. Online kanalen hautaketa egokia eginez eta hauen erabilera eraginkorra eginez, markek negozio aukera iraultzailea daukate aurrez aurre. Baina erraza badirudi ere, hau guztia ez da posible estrategia digital argi eta errealistarik gabe. Horrela, negozio txiki baterako estrategia digital bat proposatuko da, “Ibili”, Sopelan kokatuta dagoen eskola laguntzako akademia bat, 20 urte baino gehiago jardunean daramana. Haren hasierako egoera aztertuko dugu, presentzia digitala kontuan hartuta, eta egungo errealitatera egokitutako irtenbideak eskainiko ditugu, hainbat online helburu ezberdin lortzean oinarritutako estrategia eraginkor bat sortuz. [eng] The digital revolution has created new ways of communicating, which offers traditional marketing unlimited opportunities and resources online. These changes are the ones that enable the development of digital marketing actions and have now become essential for companies. By making the right selection and effective use of online channels, brands face a revolutionary business opportunity. But even if it seems easy, all this is not possible without a clear and realistic digital strategy. Thus, a digital strategy for a small business will be proposed, “Ibili”, a school support academy located in Sopela, which has been operating for more than 20 years. We will analyze its initial situation, taking into account its digital presence, and offer solutions adapted to the current reality, creating an effective strategy based on achieving several different online goals.

Labaurpena: lan honetan problema baten eredu matematikoa sortu da eta konputazio teknikak erabilita ebatzi da. Zehazki, Sopelako hondakinen bilketa egiteko jarraitzen diren ibilbideak aztertu dira eta horietako batzuen optimizazioa ikertu da. Problema definitu ondoren algoritmo genetikoa erabilita ebatzi da algoritmoaren eraginkortasuna neurtuz. Horretarako, lehenik eta behin, dimentsio txikiko matrizearekin algoritmo genetikoa eta indar basatian oinarritutako kalkuluak egin dira. Emaitzei esker algoritmo genetikoaren eraginkortasuna egiaztatuta dagoenean, dimentsio handiagoko matrizean algoritmo genetikoa aplikatu da, honen ibilbide optimoaren lortzen saiatuz. Resumen: en este proyecto se ha modelado matemáticamente un problema y se ha resuelto mediante técnicas computacionales. Concretamente, se ha ajustado el problema de planificación de gestión de residuos, por poder ser moldeable matemáticamente y solucionable mediante diferentes estrategias. Una vez que el problema está definido, se ha resuelto usando el algoritmo genético y se ha medido la eficiencia del algoritmo. Para ello, primero se han hecho los cálculos en una matriz de pequeña dimensión aplicando la fuerza bruta y el algoritmo genético. Cuando la eficiencia del algoritmo genético está comprobada, se ha aplicado el algoritmo genético a una matriz de mayor dimensión, intentando conseguir un resultado optimo de la ruta. Abstract: in this work a problem is modeled mathematically and it is solved using mathematical software. Concretely, the problem of garbage pickup route planning is tackled, as it can be modeled mathematically and solved computationally using different strategies. We define the problem, we solve it using a genetic algorithm and the efficiency of the algorithm has been measured. To do so, the first step is to apply both brute force and genetic algorithm to the short dimension matrix. When the efficiency of the genetic algorithm is proven, the method is applied on another matrix with greater dimension, trying to get an optimum result for the route.

Laburpena: gradu amaierako proiektu honetan ibilgailu elektrikoen propultsio-sistemen RT-Lab plataforma bidezko simulazio-prozesuaren automatizazioa deskribatzen da. Proiektu hori burutzeko beharra gaur egungo egoera klimatikoaren ondorioz sortu da. Garraioa berotegiefektuaren iturri nagusienetako bat denez, ibilgailu elektrikoen garapena sustatzea behar bat moduan ikusten da, zero emisioko ibilgailuak direla eta. Hala ere, horiek ezarri baino lehen, beharrezkoak diren simulazioak egin behar dira. Jakinda propultsio-sistema ibilgailu elektrikoen osagai nagusia dela, propultsio-sistemetan oinarritutako simulazioak garatu behar dira horien diseinu-prozesuan zehar. Hori guztia kontuan izanik, lan-denbora aurrezteko simulazio horiek automatizatzea da aukerarik onena. Horretarako, OPAL-RTren OP4510 platarforma erabiliz, APERT ikerkuntza-taldearentzat baliagarria izango diren script desberdinak garatu dira. Alde batetik, simulazio azeleraturako automatizazio-script-a, eta bestetik, denbora errealeko simulaziorako automatizazio-script-a. Hori egindakoan, script-a inplementatu eta emaitzak aztertu dira. Resumen: en este trabajo de n de grado se describe el proceso automatizado de las simulaciones del sistema de propulsión de los vehículos eléctricos utilizando la plataforma RT-LAB. La necesidad de llevar a cabo este trabajo ha surgido a raíz de la situación climática actual. El transporte es una de las principales causas del efecto-invernadero, por lo tanto, se ha encontrado la necesidad de impulsar el desarrollo de los vehículos eléctricos, debido a que son vehículos que emiten 0 emisiones. Teniendo en cuenta que el sistema de propulsión es el elemento principal de los vehículos eléctricos, hay que desarrollar simulaciones en base a los sistemas de propulsión. Teniendo en cuenta todo lo citado anteriormente, para poder rebajar el tiempo de trabajo invertido en las simulaciones, automatizar esas simulaciones sería la mejor opci ón. Para ello, se han desarrollado diferentes scripts que serán útiles para el grupo de investigación APERT utilizando la plataforma OP4510 de OPAL-RT. Por un lado, se ha desarrollado el script que automatiza simulaciones en tiempo acelerado y, por otro lado, se ha desarrollado el script para automatizar simulaciones en tiempo real. A continuación, se han implementado los scripts y se han analizado los resultados. Abstract: in this end-of-degree project, the automation of electric vehicles' propulsion system is described, by means of RT- Lab platform simulation process. The need to carry out this project is based on today's climate situation. As transport is one of the main causes of the greenhouse e ect, promoting the use of electric vehicles is seen as a real necessity, since they are zero emission means of transport. However, before implementing them, some simulations must be done. Taking into account that the propulsion system is the main part of electric vehicles, simulations based on propulsion system must be developed. Bearing every aspect in mind and in order to save time, the best option is to automate those simulations. For this purpose, by using an OPAL-RT OP4510 platform, various scripts that will be useful for APERT research group have been developed. Firstly, the automation script for accelerated simulation, and secondly, the automation script for real time simulation. After carrying that out, the script has been implemented and the results have been examined.

[EUS] Gaur egun, gero eta lehiakortasun handiagoko sektore batean, aseguru-etxeentzat funtsezkoa bihurtu da bezeroen uste eta hautemateei buruzko informazio zehatza izatea eta irudiaren kudeaketa eraginkor bat gauzatzea. Azterlan honetan Euskal Autonomia Erkidegoko aseguruen sektorean jarri dugu arreta. Zehazki, aseguru-etxe ezberdinek duten irudi eta posizionamendua aztertu dugu. Horrez gain, marka irudiarekin lotutako fideltasun maila, aldaketa kostuak, erreputazioa edo zerbitzuaren kalitatea bezalako beste zenbait kontzeptu ere landu ditugu. Horretarako, auto asegurua kontrataturik duten pertsonek aseguru-etxeen inguruan dituzten pertzepzioak jaso eta analizatu ditugu. Informazioa biltzeko metodo bezala inkesta pertsonala erabili dugu eta datuen analisirako teknika estatistikoen artean Bariantzaren Analisia eta Osagai Nagusien Analisia aukeratu ditugu. Ikerketa honetan lortutako emaitzek aseguruen sektoreko marketin arduradunentzat informazio baliagarria eskaintzen dutela deritzogu. [EN] Nowadays, in an increasingly competitive industry, it is essential for insurance companies to have accurate information on the perceptions and thoughts of their customers. In this study we focused on the insurance sector of the Basque Country and studied the image and positioning of the different insurance companies. In addition, we have also studied some other concepts related to the brand image such as loyalty, switching costs, reputation and service quality. To this end, we collected and analyzed the perceptions of people who have car insurance. In order to collect the information we conducted a survey and for data analysis One-Way Analysis of Variance and Principal Component Analysis were used. The results obtained in this study provide useful information for insurance sector marketing managers.

Gaur egun, teknologia geroz eta gehiago aurreratuz doa, eta faktore hau oso nabaria da kultura ekitaldien arloan. Garai hauetan, jendeak ez ditu aldizkariak erosten hurrengo egunetako kultura ekitaldiak kontsultatzeko, Internet bidez eta beraien telefono mugikorretatik egiten dute, askoz merkeagoa eta erosoagoa delako. Bestalde, kulturaren arloa oraindik ez dago oso garatuta Internet-en, alegia, oso webgune gutxi daude honetara dedikatzen direnak, eta, are gehiago, existitzen diren webgune gehienak oso diseinu txarrak dituzte eta ez dira oso intuitiboak. Kulturazaleen beharretatik jaio zen KULTUAGENDA webgunea sortzeko proiektua. Webgune honek daukan proposamena kultura ekitaldi guztiak webgune bakar batean biltzea da, eta, era berean, web-aplikazio oso intuitiboa izatea. Baina, helburu nagusiena, web-aplikazio gehienetan konpartitzen dena, erabiltzaileak ahalik eta klik gutxien egitea da, erosotasuna neurri handi batean handituz. Alde batetuk, webgune honek ekitaldiak erabiltzailearen kokapen errealaren bidez bilatu ahal izatea eskainiko du, baina baita ere filtro batzuk aplikatuz, ekitaldiaren data edota motaren arabera. Erabiltzaileak ekitaldi honen informazio guztia segundu gutxitan eskuragarri izango du. Beste alde batetik, erabiltzaileek beraien plangintza pertsonalizatua egiteko aukera izango dute, hau da, egun eta mota konkretu bateko ekitaldiak eskuragarri izango dituzte, eta gustokoen dituzten ekitaldiak aukeratu ahal izango dituzte plan bat sortzearren. Era berean, jatetxeen aukera handia egongo da bisitarien plana jateko toki batekin osatu ahal izateko. Ondorioz, KULTUAGENDA webgunearen proposamena aurkezten dugu, sorkuntza honekin kultura arloak gaur egun Internet-en daukan hutsa betetzeko desioekin.

Lan honetan hamar neska-mutil gazte ondarrutarren azentu ereduaren ezaugarri nagusiak aztertzen dira. Alde batetik, beraien ama hizkuntzaren eredua, hemen etxeko eredutzat aurkezten da, eta bestetik, euskara estandarra edo eskolakoa. Helburua, eredu bi hauek zeharo ezberdinak izateaz gain, bi hizkuntza ezberdin bezala funtzionatzen dutela frogatzea da. Horretarako, izen eta adjektiboen zerrenda bat egin eta azentuari zer gertatzen zaion aztertu da. Ondoren, smartphone batez baliatuz informanteak grabatu eta hauen transkripzioak egin dira. Azkenik, emaitzak analizatu ondoren, hasierako helburua betetzen dela ikusten da, hots, eredu biak ezberdinak direla. Ondorioz, eskolarako proposamenak sortzea ezinbestekoa da. En este trabajo se estudian las principales características del sistema acentual de diez jóvenes ondarreses. Por una parte, se investiga su lengua materna, el que aquí se muestra como el modelo de casa, y por otro lado, el de la escuela. El principal objetivo es demostrar que además de ser completamente distintos, estos dos sistemas acentuales funcionan como dos idiomas distintos. Es por eso que se ha efectuado una lista de sustantivos y adjetivos y se ha comprobado lo que pasa con el acento. A continuación, se ha grabado a los informantes . Por último, se han analizado los datos y se ha visto que en definitiva los dos sistemas acentuales son completamente distintos. Por consiguiente, es necesario crear propuestas didácticas para la escuela. In this work the main characteristics of the accentual system of ten young people from Ondarroa are studied. On the one hand, their mother tongue, or as here presented as the home model has been investigated, and on the other hand their school model. The main objective is to prove not only that both accentual systems are completely different but also that they work like two different languages. That is why a list of nouns and adjectives have been elaborated in order to observe what happens to the accent. Next, the informers have been recorded. Finally, the data has been analised and in the end it has been proved that both accentual systems are totally different. As a conclusion, it is necessary to create didactic proyects for school.

Este proyecto trata de identificar la situación actual del euskara en Amaiur, comparándola tanto con la que se ha dado en los años precedentes y con la que se puede llevar a cabo en el futuro próximo. Para ello, tomando como referencia a los niños de quinto y sexto de primaria de la escuela unitaria de Amaiur, y sin olvidar las distintas perspectivas de los padres y profesores, se ha intentando averiguar cuál es la situación actual del euskara y del dialecto baztanés, haciendo un análisis, tanto de su euskara y su opinión acerca del tema. Por lo tanto, y centrándose en el descenso en el uso del baztanés durante los últimos años, se recogen sus causas, consecuencias, razones y distintas perspectivas sin olvidarnos del “euskara batúa” y la situación actual de este idioma en general Proiektu honen izenburuak dioen bezala, bertan batez ere, Amaiurko euskararen gaur egungo egoera zein den identifikatzen saiatzen da, iraganean izandako egoerekin eta etorkizunean pasa daitekeenarekin konparatuz. Horretarako, Amaiurko eskola unitarioko 5. eta 6. mailako ikasleak hartu dira erreferentziatzat, eta hauen euskara aztertuz eta beraien euskararekiko egoera eta ikuspuntua zein den jakinez, eta baita beraien inguruko guraso eta irakasleen iritziak alde batera utzi gabe ere, Amaiurren eta oro har Baztanen euskarak eta Baztango euskalkiak, baztanerak, duen egoeraz hitz egiten da. Beraz, nolabait baztanerak azken urteetan eman duen beherakada oinarri hartuz horren kausez, ondorioez, arrazoiez, ikuspuntu desberdinez … aritzen da, beti ere euskara batua edota aurretik esan bezala euskararen egoerarekin lotuz The aim of this project is to find out what the current situation of basque language in Amaiur is, not only comparing it with the former situation, but with the one that might happen in the near future too. For that purpose, basing on ten-year-old pupils´ basque language features and their thoughts about this language, and the point of view of both parents and Primary school teachers as well, it has tried to ascertain what the situation of Baztan´s basque dialect is. Therefore, taking into account the descent that Baztan´s basque dialect has suffered the last years, here one can find it´s reasons, consequences, wide point of views, causes ... without forgetting either the standard basque or this language´s current situation Graduado o Graduada en Maestro en Educación Primaria por la Universidad Pública de Navarra Lehen Hezkuntzako Irakasletzan Graduatua Nafarroako Unibertsitate Publikoan

[EU]Lan honek ikuspegi juridikotik abiarazitako ekarpena izan nahi du, hezkuntza sisteman hizkuntza eskubideak nola konfiguratzen diren azalduz. Hori gauzatzeko bi perspektibetatik abiatu da ikerketa: alde batetik, hezkuntza (oinarrizko) eskubideak zein karga linguistikoa duen azaltzen da, eta beste alde batetik, euskararen estatusak irakaskuntza sistemaren gainean proiektatzen dituen eragin juridikoak azaltzen dira. Hori abiapuntutzat hartuz, Euskal Autonomi Erkidegoan, Nafarroan eta Iparraldean zein hizkuntza eskubide diren aztertzen da, ondorio eta proposamen batzuekin bukatuz. [ES]Este trabajo pretende explicar cómo se configuran los derechos lingüísticos en el sistema educativo desde un punto de vista jurídico. Para ello, la investigación enfoca la cuestión desde dos perspectivas: por una parte, se analiza el contenido lingüístico del Derecho Fundamental a la educación y, por otra, se explican los efectos jurídicos que proyecta el estatus del euskera sobre el sistema de enseñanza. Sobre la base de ese doble enfoque, se analiza el régimen lingüístico educativo en la Comunidad Autónoma Vasca, Navarra y el País Vasco-Francés, terminando con alguna conclusión y propuestas. [FR]Cet ouvrage vise à expliquer la configuration des droits linguistiques dans le système d’enseignement, dans une perspective juridique. Pour ce faire, notre travail de recherche s’est centré sur deux éléments : d’une part, il montre la charge linguistique du droit (fondamental) à l’éducation et, d’autre part, les influences juridiques du statut de l’euskara sur le système d’enseignement. Il offre ainsi une analyse du droit linguistique dans la Communauté Autonome Basque, en Navarre et au Pays Basque français, ainsi que plusieurs conclusions et propositions.