Search

Cilj doktorskog rada bio je povezati stanični odgovor mikroalga u vidu ponašanja i površinskih svojstava u odnosu na antropogeni stresor (teški metal) i abiotičke stresore (temperatura, salinitet) kako bi se bolje razumjele strategije preživljavanja i prilagodbe stanica u vodenim ekosustavima u uvjetima klimatskih promjena. Istraživanja su provedena s tri monokulture mikroalga u laboratorijskim uvjetima primjenom elektrokemijske metode i programskoga paketa ICY uz statističku obradu. Rezultati su pokazali da adaptacijski odgovor mikroalga ovisi o istraživanoj vrsti i strukturnim značajkama njene stanične barijere, te o prirodi stresora. Izlaganjem stanica toksičnoj koncentraciji kadmija, padom temperature i saliniteta flagelatne vrste postaju slabo pokretne, stanice postaju čvršće, mijenjaju stupanj hidrofobnosti i fiziološku aktivnost, te mogu ući u stadij mirovanja. Dijatomeja Cylindrotheca closterium se pokazala kao najtolerantnija na variranje oba abiotička stresora u odnosu na zelene alge Dunaliella tertiolecta i Tetraselmis suecica. S obzirom na to da ponašanje i površinska svojstva mikroalga daju mjerljivu razliku u odnosu na kontrolne uvjete, mogu se smatrati pokazateljima stresa u vodenim ekosustavima. The objective of the PhD thesis was to relate the cellular response of microalgae in terms of behavior and surface properties in relation to anthropogenic stressors (heavy metals) and abiotic stressors (temperature, salinity) to better understand cellular survival and adaptation strategies in aquatic ecosystems under climate change. The study was conducted with three monocultures of microalgae under laboratory conditions using the electrochemical method and the software package ICY with statistical processing. The results showed that the adaptive response of microalgae depends on the studied species and its structural characteristics of the cell barrier, as well as on the type of stressor. When the cells are exposed to toxic cadmium concentration and the temperature and salinity decrease, the flagellate species become poorly motile, cells become softer, change the degree of hydrophobicity and physiological activity, and may enter the dormant stage. Diatom Cylindrotheca closterium has been shown to be the most tolerant to changes in both abiotic stressors compared to green algae Dunaliella tertiolecta and Tetraselmis suecica. Taking into consideration that the behavior and surface properties of microalgae show a measurable difference from control conditions, they can be considered indicators of stress in aquatic ecosystems.

Aim: To analyze the influence of different surface pretreatments of zirconium dioxide reinforced lithium disilicate ceramics on the shear bond strength of self-adhesive resin cement. Materials and methods: Eighty-four zirconium reinforced lithium disilicate disc Vita suprinity (Vita Zahnfabrick, Bad Säckingen, Germany) 14x12x2 mm specimens were fabricated according to the manufacturer’s recommendations. The specimens were embedded in acrylic resin blocks and randomly divided in seven groups (n=12/each) accorrding to the treatment: Group 1- 10% hydrofluoric acid; Group 2- silane; Group 3- hydrofluoric and silane; Group 4- sandblasting with silane; Group 5- Er: YAG laser+ silane; Group 6- Nd: YAG laser + silane; and the control group, in which the specimens were not treated. Round shape composite discs (Filtek Bulk fill, 3M ESPE, St.Paul, Minnesota, USA) with 3.5 mm diameter, were made for shear bond strength testing, and then cemented to the ceramic sample surface using composite cement (RelyX U200 Automix, 3M ESPE, Neuss, Germany). After cementing the composite disc on the sample, the samples were subjected to shear bond strength test of 10 N with a “stress rate” of 1 MPa / s. To determine the nature of the fracture (adhesive, cohesive or adhesivecohesive), the broken samples were examined under a stereomicroscope. The ANOVA test and the Tukey test were used to compare the values of the bond strength characteristics between different types of materials. All tests were performed with a significance level of α = 0.05. Results: There was a significant difference in the shear bond strength of self-adhesive cement to dental lithium-disilicate ceramics reinforced with zirconium dioxide after different preparation protocols (p, Cilj: Analizirati utjecaj različitih površinskih obrada litij-disilikatne keramike ojačane cirkonijevim dioksidom na veznu čvrstoću samoadherirajućega smolastoga cementa. Materijali i metode: Osamdeset i četiri litij-disilikatna uzorka diska Vita suprinity (Vita Zahnfabrick, Bad Säckingen, Njemačka) ojačana cirkonijevim dioksidom, veličine 14 x 12 x 2 mm, proizvedena su prema preporukama proizvođača. Uzorci su inkorporirani u akrilatne blokove i podijeljeni prema vrsti površinskog tretmana u sedam skupina (n = 12 / svaka): skupina 1. – 10-postotna fluorovodična kiselina; skupina 2. – silanizacija; skupina 3. – fluorovodična kiselina i silanizacija; skupina 4. – pjeskarenje i silanizacija; skupina 5. – Er: YAG laser + silanizacija; skupina 6. – Nd: YAG laser + silanizacija; kontrolna skupina u kojoj uzorci nisu obrađivani. Za testiranje smične čvrstoće napravljeni su diskovi od kompozita (Filtek Bulk fill, 3M ESPE, St.Paul, Minnesota, SAD) okruglog oblika promjera 3,5 mm, te su pričvršćeni na površinu keramičkog uzorka kompozitnim cementom (RelyX U200 Automix, 3M ESPE, Neuss, Njemačka). Nakon cementiranja kompozitnog diska na uzorak, uzorci su podvrgnuti testu snage smične sile od 10 N uz stress rate od 1 MPa/s. Kako bi se ustanovila priroda loma (adhezivni, kohezivni ili adhezivno/kohezivni), slomljeni uzorci pregledani su pod stereomikroskopom. Za usporedbu vrijednosti obilježja snage vezivanja između različitih vrsta materijala korišteni su ANOVA i Tukeyev test. Svim testovima razina značajnosti bila je α = 0,05. Rezultati: Značajna je razlika u veznoj čvrstoći samoadherirajućega cementa na dentalnu litij-disilikatnu keramiku ojačanu cirkonijevim dioksidom nakon različitih protokola pripreme (p < 0,05). Zabilježena je značajno veća snaga vezivanja nakon tretmana litij-disilikatne keramike ojačane cirkonijevim dioksidom postupkom silanizacije, pjeskarenja + silanizacije i Nd:YAG laserom + silanizacija u odnosu prema kontrolnoj skupini. Postoji statistički značajno veća vezna čvrstoća samoadherirajućega cementa nakon predtretmana litij-disilikatne keramike laserom Nd:YAG + silanizacijom u usporedbi s laserom Er:YAG + silanizacijom (p < 0,05). U kontrolnoj skupini i u skupini pjeskarenje + silanizacija te u skupinama s laserom prevladava adhezivni lom, a u ostalima mješoviti. Zaključak: Uzimajući u obzir ograničenja ovog istraživanja, Nd: Yag lasersko zračenje u kombinaciji sa silanizacijom moglo bi se koristiti kao predtretman u svrhu osiguravanja bolje čvrstoće vezivanja samoadherirajućega smolastoga cementa i litij-disilikatne keramike ojačane cirkonijevim dioksidom.

Luminiscentni pigmenti primjenjuju se u zaštitne svrhe, kao i za dodavanje specijalnih efekata otisku. Sama luminiscentna boja može imati svrhu zaštite otiska, no ako je poznato da se ona nalazi na proizvodu, krivotvorenje postaje moguće. Cilj ovog rada bio je osigurati zaštitu fleksotiskarske UV luminiscentne boje od krivotvorenja dodatkom različitih vrsta nanočestica (SiO2, TiO2 i ZnO) uz modifikaciju površinskih svojstava boje za prilagodbu tisku na podloge različitih površinskih svojstava. U radu su pomoću izmjerenih kontaktnih kutova referentnih tekućina na otiscima procijenjene promjene površinskih svojstava modificiranih premaza. Spektralna refleksija otisaka pokazala je da nanočestice ne utječu značajno na vizualni efekt UV luminiscencije. Kao metoda za posrednu detekciju nanočestica korištena je FTIR-ATR spektroskopija, koja se pokazala primjerenom za provjeru autentičnosti modificirane UV luminiscentne boje. Ovo istraživanje otvorilo je mogućnost primjene nanočestica u svrhu dodatne zaštite UV luminiscentnih premaza bez negativnog utjecaja na efekt luminiscencije, kao i u svrhu prilagodbe površinskih svojstava korištenih boja/premaza tisku na podloge različitih površinskih svojstava.

Introduction: Radiotherapy is used to treat neo plasmatic lesions and the common side effects of this process are pain, swelling and sensitivity of mucous membranes in domain of radiation, reduced salivation, caries, and periodontal disease and, in total, low life quality. The purpose of this research was to estimate the outcome of direct irradiation on physical and surface characteristics of hard dental tissues. Material and methods: Twenty, caries free third molars were involved in the research. Prior to different submission protocols, tooth halves were randomly assigned to subject and control groups by using a draw method. The first group (n=20) was submitted to conventional irradiation protocol (2 Gy for 35 days), second group (n=20) was submitted to one powerful, exploratory dose of 70 Gy. Each sample served as its own control. Radiation was performed with a linear accelerator radiotherapy unit. The surface microhardness and roughness were measured at the beginning (initially), and upon completion of irradiation procedure. The average change in microhardness and roughness after different treatments was compared by t-test for independent samples. Normality was tested by the Shapiro-Wilk test. Results: Significant differences were found after the standard radiation protocol and the exploratory dose of 70 Gy, with decreased mean microhardness and increased mean roughness (p, Uvod: Radioterapija se primjenjuje u liječenju neoplazmatskih lezija, a uobičajene nuspojave u tom procesu obično su bol, oteklina i osjetljivost sluznice u području zračenja, smanjeno izlučivanje sline, karijes, parodontna bolest i smanjena kvaliteta života. Svrha ovog istraživanja bila je procijeniti učinak izravnoga zračenja na fizičke i površinske karakteristike tvrdih zubnih tkiva. Materijali i metode: Istraživanje je provedeno na 20 trećih kutnjaka bez karijesa. Prije primjene različitih protokola zračenja, polovine zuba raspoređene su u ispitnu i kontrolnu skupinu metodom nasumičnog izvlačenja. Prva skupina (n = 20) podvrgnuta je konvencionalnom protokolu zračenja (2 Gy tijekom 35 dana), druga skupina (n = 20) bila je izložena jednoj snažnoj, eksperimentalnoj dozi od 70 greja (Gy). Svaki uzorak služio je kao vlastita kontrola. Zračenje je provedeno radioterapijskom jedinicom linearnog akceleratora. Mikrotvrdoća i hrapavost površine mjerene su na početku (početna) i na kraju postupka zračenja. Prosječna promjena mikrotvrdoće i hrapavosti nakon različitih tretmana uspoređena je t-testom za nezavisne uzorke. Normalnost je testirana Shapiro-Wilkovim testom. Rezultati: Uočene su značajne razlike nakon standardnoga protokola zračenja i eksperimentalne doze od 70 greja, uz smanjenu prosječnu mikrotvrdoću i povećanu prosječnu hrapavost (p < 0,001) obaju tvrdih zubnih tkiva. Mikrotvrdoća i hrapavost površine cakline i dentina nisu se značajno razlikovale s obzirom na različite protokole zračenja. Zaključak: Standardni protokol zračenja glave i vrata može oštetiti caklinu i dentin, uz smanjenu mikrotvrdoću i povećanu hrapavost površine bez obzira na korišteni protokol zračenja.

Polimeri ojačani vlaknima (FRP) nalaze primjenu u zrakoplovnoj, automobilskoj, pomorskoj i građevinskoj industriji. Sastoje se od polimerne matrice u čiju su strukturu uklopljena vlakna koja imaju zadatak poboljšati svojstva matrice. Silikoni su sintetski polimeri elastomernih svojstava, a njihovi nedostaci su mala čvrstoća, otpornost na habanje i vlačnu čvrstoću. Zbog toga se dodatkom punila i /ili vlakana nastoje poboljšati mehanička svojstva silikona. U ovom radu su mehaničkim zamješavanjem pripravljeni kompoziti silikonskog brtvila s različitim masenim udjelom staklenih vlakana (0,1 %, 0,3%, 0,5% i 1%). Metodom kontaktnog kuta ispitivana je slobodna površinska energija i određeni su parametri adhezije kompozita. Diferencijalnom pretražnom kalorimetrijom i termogravimetrijskom analizom određena su toplinska svojstva uzoraka, a utjecaj staklenih vlakana na toplinsku vodljivost silikona ispitan je THB uređajem. Mehanička svojstva pripravljenih kompozita ispitana su rasteznim ispitivanjem. Rezultati su pokazali loša adhezijska svojstva na međupovršini silikon/stakleno vlakno. Toplinskom analizom utvrđeno je povećanje toplinske stabilnosti kompozita povećanjem udjela staklenih vlakana u kasnijim stadijima razgradnje. Dodatak staklenih vlakana nema značajan utjecaj na temperaturu taljenja i kristalizacije silikona, ali utječe na smanjenje toplinske vodljivosti. Optimalna mehanička svojstva uzoraka postižu se pri nižim koncentracijama staklenih vlakana (0.5%). Fiber reinforced polymers are often used in aerospace, automotive, marine and construction industry. They are made from polymer matrix and fibers which improve matrix properties. Silicon sealants are synthethic polymers, elastomers, with poor strength, wear and tensile strength. To improve the mechanical properties, fillers and/or fibers are added to silicon matrix. In this work silicone/glass fibers composites, with different fiber weight ratio (0,1 %, 0,3%, 0,5% i 1%) were prepared by mechanical mixing. Contact angle was used to study the surface free energy and adhesion parametars of the composites. Differencial scanning calorimetry and thermogravimetric analysis were used to determine thermal properties of samples and THB device to investigate glass fiber influence on thermal conductivity of silicone. Tensile tests were preformed in order to investigate mechanical properties of prepared samples. Results showed poor adhesion properties on the silicone/glass fiber interface. Thermal analysis showed that increase in glass fiber concentration leads to increase in thermal stability of composite at later stage of degradation. Based on obtained results, addition of glass fibers does not have significant impact on melting and crystallization temperature. Moreover, addition of glass fibers decreases thermal conductivity. Tensile test results indicate optimal mechanical properties of samples at lower concentration of glass fibers (0,5%).

Cilj: Ispitati kako uporaba probiotskih preparata utječe na korozijsku stabilnost ortodontskih žičanih lukova nikal-titanijeve legure (NiTi). Materijal i metode: Testirani su NiTi lukovi dimenzija 0,508 × 0,508 mm i duljine 2,5 cm, te (sastav Ni = 50,4 %; Ti = 49,6 %) neobložene, nitrirane i rodirane površine. Površinska mikrogeometrija istraživana je skenirajućim elektronskim mikroskopom pri povećanju od 1000 puta, a površinska hrapavost mjerena je profilometrom te izražena u sljedećim vrijednostima: prosječna hrapavost, maksimalna visina i maksimalna dubina hrapavosti. Vrsta i dinamika korozije ispitani su elektrokemijskom metodom cikličke polarizacije. Rezultati: Legura rodirane površine u slini ima značajno veću opću koroziju od nitirirane i neobložene, uz veliku snagu efekta (p = 0,027; η2 = 0,700). Probiotski preparat povećava opću i lokaliziranu koroziju rodirane žice i malo manjuje opću, te povećava lokaliziranu koroziju neobložene žice, a u slučaju nitrirane žice vrlo je mala mogućnost od pojave korozije. Razlike u površinskoj hrapavosti između nikal-titanijevih žica prije korozije nisu značajne. Izloženost umjetnoj slini smanjuje prosječnu hrapavost rodiranih žica (p = 0,015; η2 = 0,501). Medij ne utječe znatno na površinsku mikrogeometriju nitriranih i neobloženih žica. Zaključak: Probiotski preparat utječe na opću i lokaliziranu koroziju, ovisno o vrsti nikal-titanijeve obloge. Povećava opću koroziju rodirane žice te uzrokuje pojavu lokalizirane korozije neobložene i rodirane žice. Probiotski preparat nema značajan utjecaj na površinsku hrapavost, osim utjecaja same sline., Objectives: The aim of the study was to examine how probiotic supplements affect the corrosion stability of orthodontic archwires made of nickel-titanium alloy (NiTi). Materials and Methods: Ni-Ti archwires (0.508x0.508 and having the length of 2.5 cm) were tested. The archwires (composition Ni=50.4%, Ti=49.6%) were uncoated, nitrified and rhodium coated. Surface microgeometry was observed by using scanning electron microscope and surface roughness was measured by profilometer through these variables: roughness average, maximum height and maximum roughness depth. Corrosion was examined by electrochemical method of cyclic polarisation. Results: Rhodium coated alloy in saliva has significantly higher general corrosion in saliva than nitrified alloy and uncoated alloy, with large effect size (p=0.027; η2=0.700). In the presence of probiotics, the result was even more pronounced (p

Najčešća komplikacija nakon ugradnje silikonskih implantata za dojku je kontraktura fibrozne kapsule (KK), koja se normalno stvara oko implantata u sklopu reakcije oko stranog tela. Najozbiljnija komplikacija nakon ugradnje silikonskih implantata za dojku je anaplastični krupnoćelijski limfom koji se javlja isključivo kod pacijentkinja koje imaju ugraĎene implantate (eng. Breast-implant associated anaplastic large cell lymphoma – BIA ALCL). Uzrok nastanka ovih komplikacija ostaje nepoznat. Ustanovljeno je da se KK manje javlja kod implantata koji imaju makroteksturisanu površinu i kod onih koji su presvučeni poliuretanskom penom. S druge strane, BIA-ALCL se češće dijagnostikuje kod pacijentkinja kojima su ugraĎeni upravo makroteksturisani implantati. Subklinička infekcija koja predstavlja odgovor organizma na postojanje biofilma na ugraĎenim implantatima, predstavlja jedan od najznačajnijih etioloških faktora za nastanak KK i BIA-ALCL. Biofilm je konglomerat mirkoorganizama uronjenih u matriks koji ih štiti od dejstva antibiotika i antiseptika. Kako je nemoguće delovati medikamentozno na eradikaciju biofilma, brojni autori daju razne preporuke u cilju izbegavanja kontaminacije implantata tokom operativnog zahvata, a time i formiranja biofilma. Pored brojnih mera, savetuje se i ispiranje džepa u koji će se plasirati proteza kao i same proteze, nekim od antiseptičkih ili antibiotskih rastvora. Do sada ne postoje prihvaćene jasne preporuke o načinu ispiranja različitih implantata, objavljena su samo lična iskustva raznih autora. Ciljevi ovog istraživanja su bili da se ustanovi mogućnost formiranja biofilma četiri različite bakterije (Staphylococcus epidermidis, Staphylococcus aureus, Pseudomonas aeruginosa i Ralstonia pickettii) na tri različito teksturisana silikonska implantata za dojku (sa porama veličine 70-150 μm, 50–900 μm i 13 μm) u in vitro uslovima; da se ispita da li ispiranje antisepticima (oktenidindihidrohloridom i povidon jodom), ili antibiotikom (cefuroksimom) ili istovremeno mešavinom povidon joda i antibiotika pre bakterijske kontaminacije sa četiri različite bakterije ima uticaja na formiranje biofilma na tri različito teksturisana implantata za dojke u in vitro uslovima; i da se ispita efekat antiseptika u odnosu na efekat antibiotika na formiranje bakterijskog biofilma na tri različito teksturisana silikonska implantata za dojku. Istraživanje je koncipirano kao prospektivna studija u vidu eksperimenta koji je izveden u Laboratoriji za mikrobiologiju, Instituta za javno zdravlje Vojvodine u Novom Sadu. Za izvoĎenje eksperimenta korišćeni su uzorci tri vrste silikonskih implantata za dojku sa različito teksturisanom površinom, odnosno porama različite veličine: 70-150 μm, 50–900 μm, i 13 μm. Od svakog od navedenih implantata su pravljeni uzorci, sečenjem kapsula implantata na komadiće veličine 1x1 cm. Ukupno je bilo 1440 uzoraka. Na osnovu teksture uzorci su podeljeni u tri grupe: Grupa 1 (pore veličine 70-150 μm), Grupa 2 (pore veličine 50–900 μm) i Grupa 3 (pore veličine 13 μm). Svaka od ovih grupa je dalje podeljena u jednu kontrolnu grupu i po četiri ispitivane grupe. Nakon sterilizacije uzoraka svaka kontrolna grupa je kontaminirana sa po 100μl bakterijskog bujona Staphylococcus epidermidis (n=30), Staphylococcus aureus (n=30), Pseudomonas aeruginosa (n=30) i Ralstonia pickettii (n=30). Ispitivane grupe se bile podeljene prema načinima ispiranja na one u kojima su uzorci prvo ispirani: oktenidin – dihidrohloridom ili povidon jodom ili cefuroksimom ili kombinacijom povidon joda i dva antibiotika, pa potom kontaminirani sa po 100μl bakterijskog bujona Staphylococcus epidermidis (n=30), Staphylococcus aureus (n=30), Pseudomonas aeruginosa (n=30) i Ralstonia pickettii (n=30). Po završenoj kontaminaciji, uzorci su se inkubirali na temperaturi od 37°C u trajanju od 96h, čime su stvoreni uslovi za formiranje biofilma. Nakon inkubacije, svaki pojedinačni uzorak je uronjen u sterilan tripton soja bujon, izlagan soničnoj energiji u trajanju od 1minuta i zatim vorteksiran 1 minut, čime je omogućeno odvajanje nastalog biofilma od implantata. Za ispitivanje sposobnosti formiranja biofilma korišćena je modifikovana tehnika sa mikrotitar pločom po Stepanoviću. Rezultati su pokazali da sve četiri ispitivane bakterije S. epidermidis, S. aureus, P. aeruginosa i Ralstonia pickettii statistički značajno više stvaraju biofilm na implantatima sa porama veličine 50–900 μm u odnosu na pore 70-150 μm i u odnosu na pore veličine 13 μm. Biofilm se statistički značajno više stvara na porama veličine 70-150 μm u odnosu na pore 13 μm. Jedini izuzetak je Pseudomonas aeruginosa kod kojeg ne postoji statistični značajna razlika u produkciji biofilma na teksturisanim implantatima sa porama veličine 70-150 μm u odnosu na one sa porama 13 μm. TakoĎe, sve četiri ispitivane bakterije statistički značajano manje stvaraju biofilm nakon ispiranja povidon jodom, oktenidin-dihidrohloridom ili rastvorom antibiotika u sve tri grupe implantata, u odnosu na površine koje nisu ispirane. Izuzetak je S. epidermidis u Grupi 3 kod kojeg nije utvrĎeno statistički značajno manje formiranje biofilma nakon ispiranja oktenidin dihidrohloridom u odnosu na neispiranje. Cefuroksim je bio efikasniji u sprečavanju formiranja biofilma sve četiri ispitivane bakterije u odnosu na neispiranje u Grupi 1, kao i za S. epidermidis i Ralstoniu Pickettii u Grupi 2. Cefuroksim se nije pokazao statistički značajno efikasnim u sprečavanju formiranja biofilma S. aureus i P. aeruginosa u Grupi 2, kao ni kod jedne bakterije u Grupi 3. Dalje je dokazano da su antiseptici (oktenidin-dihirohlorid i povidon jod) kao i mešavina povidon joda i dva antibiotika (cefuroksim i gentamicin), statistički značajno efikasnji od ispiranja samo antibiotikomcefuroksimom u smanjenju formiranja biofilma sve četiri ispitivane bakterije kod sva tri ispitivana, različito teksturisana silikonska implantata. Rezultati su pokazali da je ispiranje povidon jodom statistički značajno efikasnije u prevenciji stvaranja biofilma kod skoro svih ispitivanih bakterija od ispiranja oktenidin- dihidrohloridom u sve tri grupe implantata. Statistički značajna razlika nije utvrĎena u prevenciji stvaranja biofilma Staphylococcus aureusa kod sve tri grupe implantata prilikom ispiranja povidon jodom u odnosu na oktenidin- dihidrohlorid, kao i kod Ralsotnia pickettii u Grupi 2. Na osnovu rezultata ove studije, preporuka je da se koriste mikroteksturisani implantati kao i da se oni, pre ugradnje isperu povidon jodom ili mešavinom povidon jod i dva antibiotika (cefuroksim i gentamicin), u cilju prevencije stvaranja biofilma, a time i postoperativnih komplikacija koje mogu nastati nakon ugradnje implantata., The most common complication after breast implant surgery is contracture of capsule, which is normally formed around implants as part of foreign body reaction. The most sincere complication after this kind of surgery is breast implant associated anaplastic large cell lymphoma (BIA-ALCL). The cause of these complications is still unknown. It is evident that capsular contracture (CC) is seen less frequently in patients with macro-textured implants and in those with implants covered with polyurethane foam. On the other hand, BIA-ALCL is diagnosed more frequently in patients with those, macro-textured implants. Subclinical infection, defined as an response of organism on presence of biofilm on the implant, is considered to be one of the most important etiologic factors for CC and BIA-ALCL. Biofilm is a conglomerate of microorganisms immersed into matrix, which protects them from influence of antibiotics and antiseptics. As it is impossible to eradicate biofilms with medicaments, many authors suggest different steps in order to avoid contamination of the implant during the operation and therefore, prevent the formation of biofilm. Among many tips, it is recommended to irrigate the pocket for breast implant and the implant itself, with some antiseptic or antibiotic solution. Up till now, there is no agreed consensus on the type of irrigation for different implants. Only personal experiences of a few authors have been published. Aims of this research were: to establish the possibility of biofilm formation of four different bacteria (Staphylococcus epidermidis, Staphylococcus aureus, Pseudomonas aeruginosa and Ralstonia pickettii) on three differently textured breast implants (with pore diameter of 70-150 μm, 50–900 μm and 13 μm) in vitro; to examine whether the irrigation of implant with antiseptics (povidone iodine and octenidine dihydrochloride), antibiotics (cefuroxime) or mixture of povidone iodine and two antibiotics, before the contamination with bacteria, has an influence on the incidence on biofilm formation on three differently textured implants; and to examine the effect of antiseptics in contrast to the effect of antibiotics on biofilm formation on three differently textured breast implants. The study was conducted as a prospective research that took place at the Laboratory for microbiology, at the Institute of public health of Vojvodina in Novi Sad. For the experiment, three types of silicone breast implants were used with different pore sizes: 70-150 μm, 50–900 μm and 13 μm. Samples were made by cutting each of these types of implants into pieces sized 1x1cm. There were 1440 samples in total. According to texture, samples were divided it three groups: Group 1 (pore size 70-150 μm), Group 2 (pore size 50–900 μm) and Group 3 (pore size 13 μm). Furthermore, each of these groups was divided in one control and four test groups. After sterilisation of samples, every control group was contaminated with 100μl of bacterial broth of Staphylococcus epidermidis (n=30), Staphylococcus aureus (n=30), Pseudomonas aeruginosa (n=30) and Ralstonia pickettii (n=30). Tested groups were divided according to type of irrigation into those where samples were firstly irrigated with either: octenidine dihydrochloride of povidone iodine or cefuroxime of mixture of povidone iodine with two antibiotics, and after the irrigation, contaminated with 100μl bacterial broth of Staphylococcus epidermidis (n=30), Staphylococcus aureus (n=30), Pseudomonas aeruginosa (n=30) and Ralstonia pickettii (n=30). After contamination, samples were incubated on 37°C for 96h, which created excellent conditions for biofilm formation. After incubation, each sample was dipped into sterile tripton soy broth, and then exposed to sonic energy for 1 minute and vortexed for 1 minute, which made biofilm separate from the implant. For testing the capability of biofilm formation, modified technique with microtitar plates described by Stepanović was used. Results show that all four examined bacteria S. epidermidis, S. aureus, P. aeruginosa and Ralstonia pickettii form more biofilm on implants with pore sizes 50–900 μm compared to implants with pore size 70-150 μm and those with 13 μm. Statistical significance was found in biofilm formation on implants with pores 70-150 μm compared to implants with pores 13 μm. Furthermore, all four examined bacteria form statistically less biofilm after the irrigation with any of used solutions: povidone iodine, octenidine dihydrochloride, antibiotic solution of mixture of povidone iodine and two antibiotics, in all three groups of implants compared to surfaces that were not irrigated. The exception is S. epidermidis in Group 3, where no statistical significance was found on biofilm formation after the irrigation with octenidine dihydrochloride compared to non-irrigation. Cefuroxime was more efficient in biofilm prevention for all four tested bacteria compared to non-irrigation in Group 1 and for S. epidermidis and Ralstonia pickettii in Group 2. There was no statistical significance found in prevention of S. aureus i P. aeruginosa biofilms when irrigating with cefuroxime in Group 2, as well as for all tested bacteria in Group 3. Furthermore, it was verified that antiseptics (octenidin dihydrochloride and povidone iodine) and mixture of povidone iodine and two antibiotics (cefuroxime and gentamycin), were statistically more efficient in biofilm prevention of all four examined bacteria in all groups of implants, compared to irrigation with antibiotic-cefuroxime alone. Results show that irrigation with povidone iodine is statistically more efficient in biofilm prevention of almost all examined bacteria compared to irrigation with octenidine dihydrochloride in all groups of implants. There was not found any statistical significance in prevention of Staphylococcus aureus biofilm when irrigating with povidone iodine compared to octenidine dihydrochloride in all groups of implants, and also in biofilm prevention of Ralsotnia pickettii in Group 2. According to results of this research, it is recommended to use micro-textured implants and to irrigate them with povidone iodine or mixture of povidone iodine and two antibiotics (cefuroxime and gentamycin) prior the implementation, in order to prevent biofilm formation which is most probable cause of postoperative complications after implant surgery.

Svrha: Kvantificiran je utjecaj triju različitih postupaka završne obrade površine kobalt-krom-molibdenovom (Co-Cr-Mo) legurom s pomoću parametara stereometrijske analize. Materijal i metode: Izliveno je 18 uzoraka ekstra tvrde legure (Wironit®, BEGO, Bremen, Njemačka). Uzorci su podijeljeni u tri skupine (n = 6 uzoraka u svakoj), ovisno o primijenjenoj tehnici poliranja i to kako slijedi: A skupina – samo elektropolirani uzorci (EP); B skupina – nakon EP-a površina je dodatno mehanički polirana gumenim diskovima, pastom za poliranje i rotirajućom četkom (RP); C skupina – nakon EP-a, završno mehaničko poliranje obavljeno je gumenim diskovima, pastom za poliranje i rotirajućim kolutom od jelenje kože (RPDL). Svi uzorci analizirani su mikroskopom atomskih sila (AFM-om) u kontaktnom načinu rada, na zraku i pri sobnoj temperaturi. Rezultati: Procjena mikroteksture površine uzoraka učinjena s pomoću 3D parametara za procjenu hrapavosti. Najniži parametri površine nađeni su u RP skupini, a najviši u EP skupini. Zaključci: Opisani eksperimenti mogu koristiti proizvođačima da identificiraju najpovoljnije parametre i njihove raspone za postizanje optimalnih svojstava površine., Purpose: To quantify the influence of three different finishing treatments on the cobalt-chromiummolybdenum (Co-Cr-Mo) alloy surface based on stereometric analysis parameters. Materials and methods: Eighteen specimens were casted from an extra-hard alloy (Wironit®, BEGO, Bremen, Germany). The samples were distributed into three groups (n = 6 samples per group) dependent on different polishing techniques applied, as follows: A group, only electropolished (EP) samples; B group, after EP, an additional mechanical polishing process was applied to the surface by rubber discs and a polishing paste (RP); C group, after EP, an additional mechanical polishing process was completed by rubber discs, polishing paste and finally by a rotating deer leather wheel (RPDL). Samples were imaged by atomic force microscopy (AFM) in a contact mode, in air, at room temperature. Results: The evaluation of the microtexture of the sample surface was made based on the 3-D roughness parameters. The lowest statistical surface roughness parameters were found in the RP samples, whereas the highest values were obtained from the EP samples. Conclusions: The experiments described can help manufacturers identify the most appropriate parameters and their ranges within which optimal surface characteristics can be achieved.

Staklenoionomerni cementi često se primjenjuju u kliničkoj praksi zbog niza pozitivnih svojstava – kemijskog vezivanja na tvrda zubna tkiva, otpuštanja fluorida, koeficijenta toplinske ekspanzije sličnih koeficijentu zuba, ne zahtijevaju potpuno suho radno polje, manje su volumetrijske kontrakcije te zadržavaju dobru stabilnost boje. Fizička svojstva mogu se poboljšati upotrebom vanjske energije kao što su ultrazvuk i toplina koji ujedno ubrzavaju kemijski proces stvrdnjivanja. Svrha: Željela se usporediti hrapavost površine staklenoionomernih cementa tretiranih grijanjem (engl. thermo-curing) i bez grijanja te ustanoviti koja je tehnika poliranja učinkovitija. Materijali i metode: Dva polirajuća sustava (volfram-karbidna svrdla i diskovi Sof-Lex) korištena su za dvije vrste staklenoionomernog cementa (Equia Fil i Ketac Molar Universal). Uzorci tretirani grijanjem polimerizirani su s pomoću polimerizacijske LED svjetiljke Bluephase 16i (Vivadent, Schaan Lihtenštajn), a uzorci bez grijanja ostavljeni su 10 minuta kako bi se kemijski polimerizirali. Prosječna hrapavost površine (Ra) izmjerena je profilometrom. Rezultati: Rezultati istraživanja pokazali su za oba materijala najniže vrijednosti hrapavosti površine u kontrolnim skupinama s celuloidnom matricom. Pri primjeni materijala Equia Fil, uzorci tretirani grijanjem imali su niže vrijednosti prosječne hrapavosti površine (Ra) nakon poliranja diskovima Sof-Lex. Za uzorke materijala Ketac Molar Universala nisu zabilježene statistički značajne razlike (p > 0,05) između onih poliranih volfram-karbidnim svrdlima i diskovima Sof-Lex. Zaključak: Na temelju dobivenih rezultata može se zaključiti da najmanju hrapavost površine postižemo celuloidnom matricom (engl. mylar strip). Grijanjem materijala kod nekih vrsta staklenoionomernog cementa može se postići bolja poliranost površine., Glass Ionomer Cements (GIC) have been widely used in clinical practice since they have a wide range of positive characteristics: chemical bonding to the tooth surface, fluoride release, a heat-expansion coefficient similar to the tooth, do not require an absolutely dry working area, less volumetric contraction, good color stability. Physical properties can be improved by using external energy such as ultrasound and radiant heat (thermo-curing), which also accelerates chemical curing. Objectives: The aim of this study was to determine the most effective polishing technique and to compare the surface roughness of two Glass Ionomer Cements after treatment with heat (thermo-curing), and without heat treatment during the setting process. Materials and methods: Two polishing systems (Tungsten carbide burs and Sof-Lex discs) were used on two types of GIC (Equia Fil and Ketac Molar Universal). Bluephase 16i LED (Vivadent, Schaan Liechtenstein) light was used for the specimens treated with heat (thermo-curing). Samples without heat treatment are left for 10 minutes to chemically cure. Surface profilometar was used for measuring the mean surface roughness value (Ra). Results: Group with Mylar strip (control group) of each material showed the lowest (Ra) value. The Equia Fil material samples treated with heat (thermo-curing) achieved lower surface roughness values (Ra), and showed lower surface roughness values (Ra) after polishing with a Sof-Lex discs (p0.05) between polishing with Sof-Lex discs and Tungsten carbide burs. Conclusion: Based on the obtained results, it can be concluded that the smoothest surface roughness is achieved by the Mylar strip. Some types of Glass Ionomer Cements can obtain better surface polishing with heat treatment (thermo-curing).

SVRHA: Cilj istraživanja bio je ispitati utjecaj oralnih antiseptika na koroziju ortodontskih slitina nikal-titana (NiTi) različih prevlaka te biološke učinke korozije. MATERIJALI I POSTUPCI: Neobložene NiTi žice (0, 020 x 0, 020") i NiTi žice prevučene titanijevim nitridom i rodijem testirane su u interakciji s umjetnom slinom vrijednosti pH 4, 8 na temperaturi od 37°C i s oralnim antisepticima baziranima na hijaluronskoj kiselini (Gengigel), klorheksidinu (Curasept) i eteričnim uljima alkoholne baze (Listerine). Dinamika oslobađanja iona nikla i titana zabilježena su trećega, sedmoga, četrnaestoga, dvadeset i prvoga i dvadeset i osmoga dana optičkom emisijskom spektroskopijom i masenom spektrometrijom induktivno spregnutom plazmom. Fleksibilnost i rezilijencija procjenjivani su testom savijanja u tri točke. Za analizu vrste korozije korištene su elektrokemijska impedancijska spektroskopija i ciklička polarizacija. Biološko djelovanje iona Ni i Ti istraženo je na humanim staničnim linijama jezika CAL 27, jetre Hep G2 i debelog crijeva Caco-2. REZULTATI: Korozija NiTi je u vezi s vrstom oralnih antiseptika i prevlake. Brzina korozije uglavnom se povećavaju uz dodatak antiseptika. Zbog izloženosti umjetnoj slini i antisepticima smanjuje se fleksibilnost i rezilijencija NiTi žica, no ne u velikoj mjeri. Utjecaj medija značajniji je od utjecaja vrste prevlake slitine. Najveće oslobađanje iona Ni događa se unutar prva tri dana. Oslobađanje iona Ti uglavnom potvrđuje nalaze stope generalizirane korozije. Biološki efekt iona Ni i Ti nije velik. Ioni nikla i titana ne izazivaju samostalno značajni citotoksični efekt, već njihova kombinacija. Povećanjem koncentracije nikla i titana povećava se citotoksičnost i to više s titanom nego niklom. Citotoksičnost značajno jako linearno korelira s indukcijom slobodnih radikala. ZAKLJUČAK: Promjene ortodontske naprave inducirane antisepticima ne bi imale veliki klinički značaj.

Cilj: Ispitati kako uporaba probiotskih preparata utječe na korozijsku stabilnost ortodontskih žičanih lukova nikal-titanijeve legure (NiTi). Materijal i metode: Testirani su NiTi lukovi dimenzija 0,508 × 0,508 mm i duljine 2,5 cm, te (sastav Ni = 50,4 %; Ti = 49,6 %) neobložene, nitrirane i rodirane površine. Površinska mikrogeometrija istraživana je skenirajućim elektronskim mikroskopom pri povećanju od 1000 puta, a površinska hrapavost mjerena je profilometrom te izražena u sljedećim vrijednostima: prosječna hrapavost, maksimalna visina i maksimalna dubina hrapavosti. Vrsta i dinamika korozije ispitani su elektrokemijskom metodom cikličke polarizacije. Rezultati: Legura rodirane površine u slini ima značajno veću opću koroziju od nitirirane i neobložene, uz veliku snagu efekta (p = 0,027; η2 = 0,700). Probiotski preparat povećava opću i lokaliziranu koroziju rodirane žice i malo manjuje opću, te povećava lokaliziranu koroziju neobložene žice, a u slučaju nitrirane žice vrlo je mala mogućnost od pojave korozije. Razlike u površinskoj hrapavosti između nikal-titanijevih žica prije korozije nisu značajne. Izloženost umjetnoj slini smanjuje prosječnu hrapavost rodiranih žica (p = 0,015; η2 = 0,501). Medij ne utječe znatno na površinsku mikrogeometriju nitriranih i neobloženih žica. Zaključak: Probiotski preparat utječe na opću i lokaliziranu koroziju, ovisno o vrsti nikal-titanijeve obloge. Povećava opću koroziju rodirane žice te uzrokuje pojavu lokalizirane korozije neobložene i rodirane žice. Probiotski preparat nema značajan utjecaj na površinsku hrapavost, osim utjecaja same sline., Objectives: The aim of the study was to examine how probiotic supplements affect the corrosion stability of orthodontic archwires made of nickel-titanium alloy (NiTi). Materials and Methods: Ni-Ti archwires (0.508x0.508 and having the length of 2.5 cm) were tested. The archwires (composition Ni=50.4%, Ti=49.6%) were uncoated, nitrified and rhodium coated. Surface microgeometry was observed by using scanning electron microscope and surface roughness was measured by profilometer through these variables: roughness average, maximum height and maximum roughness depth. Corrosion was examined by electrochemical method of cyclic polarisation. Results: Rhodium coated alloy in saliva has significantly higher general corrosion in saliva than nitrified alloy and uncoated alloy, with large effect size (p=0.027; η2=0.700). In the presence of probiotics, the result was even more pronounced (p

Dve serije segmentiranih poliuretanskih kopolimera (SPU) i njihovih nanokompozita (SPUNC) su sintetisane na bazi α,ω-dihidroksi-poli(propilen-oksid)-b-poli(dimetilsiloksan)-b-poli(propilen-oksida) (PPO-PDMS, Mn = 3060 g mol-1) kao dela mekog segmenta i 4,4'-metilendifenildiizocijanata (MDI) i 1,4-butandiola (BD) kao komonomera tvrdog segmenta. Serija SPU-a je sintetisana dvostepenim postupkom poliadicije u smeńi rastvarača tetrahidrofurana (THF) i N,N-dimetilacetamida (DMAc) (1/1, v/v), uz prisustvo kalaj-oktoata kao katalizatora... Two series of segmented polyurethane copolymers (SPU) and their nanocomposites (SPUNC) were synthesized based on α,ω-dihydroxy-poly(propylene oxide)-b-poly(dimethylsiloxane)-b-poly(propylene oxide) (PPO-PDMS, Mn = 3060 g mol-1) as the part of the soft segment and 4,4'-methylenediphenyldiisocyanate (MDI) and 1,4-butanediol (BD) as the comonomers of the hard segment. Series of SPU was synthesized via a two-step polyaddition reaction in solvent mixture of tetrahydrofuran (THF) and N,N-dimethylacetamide (DMAc) (1/1, v/v) and in the presence of tin-octoate as a catalyst...

Stabilne koloidne disperzije (solovi) cerijum(IV)-oksida dobijeni su metodom forsirane hidrolize, polazeći od cerijum(IV)-nitrata i cerijum(IV)-sulfata u prisustvu različitih količina sumporne i azotne kiseline. Posebna pažnja posvećena je ispitivanju uticaja elektrolita KNO3 i K2SO4 na stabilnost pripremljenih koloidnih disperzija. Takođe, ispitana je mogućnost primene solova CeO2 za formiranje zaštitne prevlake na površini aluminijuma i primene praha CeO2 u oblasti skladištenja vodonika. XRD analiza je pokazala da čestice CeO2 imaju kristalnu strukturu fluoritskog tipa i da je veličina kristalita sola dobijenog iz rastvora cerijum(IV)-nitrata manja od veličine kristalita sola dobijenog iz rastvora cerijum(IV)-sulfata. Prahovi CeO2 su dobre kristaliničnosti a veličina kristalita kreće se od 5,7 do 8,6 nm. Određivanjem veličine čestica metodom dinamičkog rasejanja svetlosti (eng. DLS), gde su prosečne vrednosti hidrodinamičkih prečnika čestica solova CeO2 varirale od 37 do 198 nm, pokazano je da su čestice solova dobijene iz nitrata sitnije od čestica dobijenih iz sulfata. Raspodela veličina čestica kod svih solova bila je monomodalna. XPS analiza je potvrdila prisustvo Ce3+ u kristalnoj rešetci čvrste faze sintetisanih solova CeO2. BET analiza je pokazala da su čestice solova bile mezoporozne, dok vrednost specifične površine raste sa smanjenjem veličine čestica i iznosi od 58 do 92 m2 g-1. Na osnovu UV apsorpcinih spektara, određene su vrednosti direktnog energetskog procepa CeO2. Uticaj dodataka elektrolita KNO3 i K2SO4 na stabilnost solova cerijum(IV)-oksida ispitan je određivanjem izoelektrične tačke solova, praćenjem vrednosti zeta potencijala u funkciji od pH. Utvđeno je da izoelektrična tačka CeO2 u indiferentnom elektrolitu KNO3 iznosi 7,8, a da prisustvo SO42- jona pomera izoelektričnu tačku na pH=6,7. Korozija aluminijuma sa i bez zaštitne prevlake CeO2 ispitana je spektroskopijom elektrohemijske impedancije (SEI) tokom dugotrajnog (duže od 300 h) izlaganja uzoraka 3 mas. % vodenom rastvoru NaCl. Morfologija i hemijski sastav pripremljenih i korodiranih uzoraka ispitana je skenirajućom elektronskom mikroskopijom (SEM) i rendgenskom spektroskopijom dispergovane energije (EDS). SEI podaci su pokazali znatno veću otpornost prema koroziji aluminijuma sa prevlakom CeO2 u poređenju sa aluminijumom bez prevlake. SEM i EDS analize su pokazale da je glavni produkat korozije aluminijuma sa prevlakom dobro umrežena struktura igličastih kristala AlO(OH), za razliku od poroznog sloja Al(OH)3, koji se formira na površini čistog aluminijuma. Tokom izlaganja, umrežena struktura postaje sve kompaktnija i čini da Al sa prevlakom postaje bolje zaštićen u poređenju sa čistim Al, čija površina je zaštićena klasičnim pasivnim slojem Al(OH)3. Stable colloidal dispersions (sols) and powders of nanometer-sized cerium(IV)-oxide were obtained by forced hydrolysis of cerium(IV)- nitrate and cerium(IV) -sulfate in the presence of various amounts of sulfuric acid and nitric acid. Special attention was paid to the influence of the electrolyte KNO3 and K2SO4 on the stability of the prepared colloidal dispersions. Possible applications of CeO2 sols were also examined in order to test their ability as protective coating on the surface of aluminum and application of powder CeO2 in the field of hydrogen storage. XRD analysis showed that the particles of CeO2 have a crystal structure of fluorite type and the crystallite size of the sol solution prepared from cerium(IV)-nitrate is smaller than the crystallite size of the sol solution prepared from cerium(IV)-sulfate. CeO2 powders were of good crystallinity and the crystallite sizes range from 5.7 to 8.6 nm. XPS analysis confirms the presence of Ce3 + in a crystal lattice of the solid phase of the synthesized CeO2 sols. Determining particle size by DSL method, showed that the average value of the hydrodynamic particle diameter of CeO2 sols, ranged from 37 to 198 nm, it was shown that the particles of the sols obtained from the nitrate were smaller than the particles obtained from the sulphate. The distribution of particle sizes in all sols were monomodal. BET analysis showed that the particles contained micro- and mesopores, and the value of the specific surface areas increase with decreasing particle sizes, and ranges from 58 to 92 m2 g-1. The direct band gap of CeO2 was determined from UV –VIS absorption spectra. The influence of adding KNO3 and K2SO4 electrolytes on the stability of cerium(IV) oxide sols was examined by determining isoelectric points of the sols, by monitoring values of zeta potential as a function of pH. The value of isoelectric point of CeO2 in an indifferent electrolyte KNO3, was 7.8, and in the presence of SO42- ions the isoelectric point moves to pH = 6.7. Corrosion of aluminum with and without protective CeO2 coatings were investigated by electrochemical impedance spectroscopy (EIS) during the long-term (longer than 300 h) exposure of the samples to 3% NaCl aqueous solution The morphology and chemical composition of the initial and corroded samples were determined by scanning electron microscopy and Energy-dispersive X-ray spectroscopy (EDS). EIS data showed significantly higher corrosion resistance of aluminum coated CeO2 compared with uncoated aluminum. SEM and EDS analysis showed that the major product of the corrosion of aluminum-coated was well meshed structure of needle-like crystals of AlO(OH), in contrast to the porous layer of Al(OH)3, which is formed on the surface of the pure aluminum. During the exposure, the needle network structure became more compact and it seems that the Al coating became better protected compared to pure Al, which is protected by the typical passive layer of Al(OH)3.

Cilj istraživanja bio je ispitati otpornost na koroziju NiTi žica, u simuliranim uvjetima izloženosti umjetnoj slini i sredstvima za remineralizaciju cakline (MI Paste Plus, Elmex gelée, Mirafluor-k-gel) te utvrditi može li se otpornost na koroziju znatno poboljšati nitriranjem i rodiranjem površine. NiTi žice bez i s prevlakama (nitrirana, rodirana) namočene su u umjetnu slinu (pH 4,8, 5,1, 5,5, 6,6), na 28 dana. Jednom tjedno po tri uzorka svake vrste žica namočeni su kroz 5 minuta u remineralizacijska sredstva, isprani destiliranom vodom te namočeni u umjetnu slinu pH 4,8. Količina otpuštenih iona nikla i titana izmjerena je pomoću masene spektrometrije. Elektrokemijska testiranja napravljena su na žicama bez intervencije i nakon 28 dana izloženosti umjetnoj slini (pH 4,8) i remineralizacijskim sredstvima. Korozija nikal-titanskih žica ovisna je o vrsti prevlake i koncentraciji fluorovodične kiseline (HF) u remineralizacijskom sredstvu. Snaga regresijskih modela za predikciju otpuštanja nikla pod utjecajem koncentracije HF je vrlo velika za neobloženu (90%) i nitriranu (88%) NiTi žicu te umjerena za rodiranu NiTi (37%). Predikcijski modeli za otpuštanje iona titana u ovisnosti o koncentraciji HF značajni su za neobloženu (64%) i nitriranu (62%) NiTi. Količina otpuštenog nikla korelira linearno značajno s pH umjetne sline samo za neobloženu (48%) NiTi žicu. Predviđanje otpuštanja iona titana uslijed promjene pH umjetne sline ima najveću snagu za rodiranu (70%) i neobloženu NiTi (58%), te nešto manju za nitriranu NiTi (37%). Elektrokemijska testiranja pokazuju razlike između neobložene i nitrirane NiTi s jedne strane te rodirane NiTi s druge u gustoći korozijske struje, korozijskom potencijalu, potencijalu pucanja pasivnog sloja i potencijalu repasivacije pretežito kroz sve medije. Korozija NiTi žica sa i bez prevlaka korelira s koncentracijom HF u remineralizacijskim sredstvima. Komercijalno dostupne prevlake na NiTi ortodontskim žicama ne poboljšavaju otpornost na koroziju, jer prevlake nisu homogene pa dolazi do pojave lokalizirane jamičaste korozije. Objectives: To investigate corrosion resistance of NiTi orthodontic wires in artificial saliva and enamel remineralisation agents (MI Paste Plus, Elmex gelée, Mirafluor-k-gel) and determine whether improvement of the corrosion resistance can be achieved by rhodium (Rh NiTi) and nitride (NNiTi) surface coating on basic wires. Material and Methods: NiTi, RhNiTi and NNiTi wires were immersed in artificial saliva (pH 4.8, 5.1, 5.5, 6.6) for 28 days. Three specimen of every wire type were immersed to remineralisation agents once a week for five minutes, rinsed in distilled water and immersed to artificial saliva (pH 4.8). Ni and Ti ion release was determined by the use of mass spectrometry. Electrochemical testing was done on as-received wires and after immersion in artificial saliva (pH 4.8) and remineralisation agents. Results: Corrosion of NiTi wires relates to the type of coating and the concentration of hydrofluoric acid (HF) within the remineralisation agents. Power of prediction of nickel ion release influenced by HF concentration is considerable for uncoated (90%) and nitrified (88%) NiTi while moderate for rhodium coated NiTi (37%). Prediction models for titanium ion release influenced by HF concentration were significant for uncoated (64%) and nitrified NiTi (62%). Nickel ion release correlates with the pH of artificial saliva for uncoated NiTi (48%). Prediction models for titanium ion release influenced by the pH of the artificial saliva is considerable for rhodium coated (70%) and uncoated (58%) NiTi while moderate for nitrified NiTi (37%). Electrochemical testing showed differences in uncoated and nitrified NiTi, when compared to RhNiTi regarding corrosion current density, corrosion potential, breakdown potential and repassivation potential mainly in all tested media. Conclusion: Corrosion of NiTi wires without and with coating correlate with concentration of HF within enamel remineralisation agents. Commercially available coatings on NiTi orthodontic wires do not improve corrosion resistance. The localised (pitting) corrosion occurs because the coatings are porous.

Stabilne koloidne disperzije (solovi) cerijum(IV)-oksida dobijeni su metodom forsirane hidrolize, polazeći od cerijum(IV)-nitrata i cerijum(IV)-sulfata u prisustvu različitih količina sumporne i azotne kiseline. Posebna pažnja posvećena je ispitivanju uticaja elektrolita KNO3 i K2SO4 na stabilnost pripremljenih koloidnih disperzija. Takođe, ispitana je mogućnost primene solova CeO2 za formiranje zaštitne prevlake na površini aluminijuma i primene praha CeO2 u oblasti skladištenja vodonika.XRD analiza je pokazala da čestice CeO2 imaju kristalnu strukturu fluoritskog tipa i da je veličina kristalita sola dobijenog iz rastvora cerijum(IV)-nitrata manja od veličine kristalita sola dobijenog iz rastvora cerijum(IV)-sulfata. Prahovi CeO2 su dobre kristaliničnosti a veličina kristalita kreće se od 5,7 do 8,6 nm. Određivanjem veličine čestica metodom dinamičkog rasejanja svetlosti (eng. DLS), gde su prosečne vrednosti hidrodinamičkih prečnika čestica solova CeO2 varirale od 37 do 198 nm, pokazano je da su čestice solova dobijene iz nitrata sitnije od čestica dobijenih iz sulfata. Raspodela veličina čestica kod svih solova bila je monomodalna. XPS analiza je potvrdila prisustvo Ce3+ u kristalnoj rešetci čvrste faze sintetisanih solova CeO2. BET analiza je pokazala da su čestice solova bile mezoporozne, dok vrednost specifične površine raste sa smanjenjem veličine čestica i iznosi od 58 do 92 m2 g-1. Na osnovu UV apsorpcinih spektara, određene su vrednosti direktnog energetskog procepa CeO2.Uticaj dodataka elektrolita KNO3 i K2SO4 na stabilnost solova cerijum(IV)-oksida ispitan je određivanjem izoelektrične tačke solova, praćenjem vrednosti zeta potencijala u funkciji od pH. Utvđeno je da izoelektrična tačka CeO2 u indiferentnom elektrolitu KNO3 iznosi 7,8, a da prisustvo SO42- jona pomera izoelektričnu tačku na pH=6,7.Korozija aluminijuma sa i bez zaštitne prevlake CeO2 ispitana je spektroskopijom elektrohemijske impedancije (SEI) tokom dugotrajnog (duže od 300 h) izlaganja uzoraka 3 mas. % vodenom rastvoru NaCl. Morfologija i hemijski sastav pripremljenih i korodiranih uzoraka ispitana je skenirajućom elektronskom mikroskopijom (SEM) i rendgenskom spektroskopijom dispergovane energije (EDS). SEI podaci su pokazali znatno veću otpornost prema koroziji aluminijuma sa prevlakom CeO2 u poređenju sa aluminijumom bez prevlake. SEM i EDS analize su pokazale da je glavni produkat korozije aluminijuma sa prevlakom dobro umrežena struktura igličastih kristala AlO(OH), za razliku od poroznog sloja Al(OH)3, koji se formira na površini čistog aluminijuma. Tokom izlaganja, umrežena struktura postaje sve kompaktnija i čini da Al sa prevlakom postaje bolje zaštićen u poređenju sa čistim Al, čija površina je zaštićena klasičnim pasivnim slojem Al(OH)3. Stable colloidal dispersions (sols) and powders of nanometer-sized cerium(IV)-oxide were obtained by forced hydrolysis of cerium(IV)- nitrate and cerium(IV) -sulfate in the presence of various amounts of sulfuric acid and nitric acid. Special attention was paid to the influence of the electrolyte KNO3 and K2SO4 on the stability of the prepared colloidal dispersions. Possible applications of CeO2 sols were also examined in order to test their ability as protective coating on the surface of aluminum and application of powder CeO2 in the field of hydrogen storage.XRD analysis showed that the particles of CeO2 have a crystal structure of fluorite type and the crystallite size of the sol solution prepared from cerium(IV)-nitrate is smaller than the crystallite size of the sol solution prepared from cerium(IV)-sulfate. CeO2 powders were of good crystallinity and the crystallite sizes range from 5.7 to 8.6 nm. XPS analysis confirms the presence of Ce3 + in a crystal lattice of the solid phase of the synthesized CeO2 sols. Determining particle size by DSL method, showed that the average value of the hydrodynamic particle diameter of CeO2 sols, ranged from 37 to 198 nm, it was shown that the particles of the sols obtained from the nitrate were smaller than the particles obtained from the sulphate. The distribution of particle sizes in all sols were monomodal. BET analysis showed that the particles contained micro- and mesopores, and the value of the specific surface areas increase with decreasing particle sizes, and ranges from 58 to 92 m2 g-1. The direct band gap of CeO2 was determined from UV –VIS absorption spectra.The influence of adding KNO3 and K2SO4 electrolytes on the stability of cerium(IV) oxide sols was examined by determining isoelectric points of the sols, by monitoring values of zeta potential as a function of pH. The value of isoelectric point of CeO2 in an indifferent electrolyte KNO3, was 7.8, and in the presence of SO42- ions the isoelectric point moves to pH = 6.7.Corrosion of aluminum with and without protective CeO2 coatings were investigated by electrochemical impedance spectroscopy (EIS) during the long-term (longer than 300 h) exposure of the samples to 3% NaCl aqueous solution The morphology and chemical composition of the initial and corroded samples were determined by scanning electron microscopy and Energy-dispersive X-ray spectroscopy (EDS).EIS data showed significantly higher corrosion resistance of aluminum coated CeO2 compared with uncoated aluminum. SEM and EDS analysis showed that the major product of the corrosion of aluminum-coated was well meshed structure of needle-like crystals of AlO(OH), in contrast to the porous layer of Al(OH)3, which is formed on the surface of the pure aluminum. During the exposure, the needle network structure became more compact and it seems that the Al coating became better protected compared to pure Al, which is protected by the typical passive layer of Al(OH)3.

Two series of crosslinked poly(urethane-ester-siloxane)s were synthesized from α,ω-dihydroxy-(ethylene oxide-poly(dimethylsiloxane)-ethylene oxide) (EO-PDMS- -EO), 4,4'-methylenediphenyl diisocyanate and Boltorn® hyperbranched polyesters of the second and third pseudo generation, by two-step polymerization in solution. The effect of the EO-PDMS-EO content and functionality of the applied crosslinking agent on the morphology and surface properties of the prepared poly(urethane-ester-siloxane)s was investigated by FTIR spectroscopy, small-angle X-ray scattering (SAXS), atomic force microscopy (AFM), scanning electron microscopy (SEM) and water absorption measurement. Different techniques (FTIR peak deconvolution, SAXS and AFM) revealed that decrease of the crosslinking agent functionality and EO-PDMS-EO content promotes microphase separation in the synthesized poly(urethane-ester-siloxane)s. SEM analysis and water absorption experiments showed that, due to the hydrophobic character of EO-PDMS-EO and its ability to migrate to the surface of poly(urethane-ester-siloxane)s, samples synthesized with higher EO-PDMS-EO content and crosslinking agents of lower functionality had more hydrophobic surfaces and better waterproof performances. The obtained results indicate that the synthesis of poly(urethane-ester-siloxane)s based on EO-PDMS-EO and Boltorn® hyperbranched polyesters leads to the creation of networks with interesting morphological and surface properties, which can be easily tailored by changing the content of EO-PDMS-EO segment or functionality of hyperbranched polyester. U ovom radu sintetisane su dve serije umreženih poli(uretan-estar-siloksana) (PUS) korišćenjem α,ω-dihidroksi-(etilenoksid-poli(dimetilsiloksan)-etilenoksida) (EO-PDMS-EO), 4,4'-diizocijanatodifenilmetana i dva Boltorn® hiperrazgranata poliestra (HRP) druge i treće pseudo generacije kao umreživača. Svaka serija se sastoji od uzoraka koji imaju različiti udeo mekog segmenta (EO-PDMS-EO). Uticaj funkcionalnosti korišćenog HRP i udela mekog segmenta na morfologiju i površinska svojstva PUS ispitan je primenom FTIR spektroskopije, SAXS, AFM i SEM analize i merenjem količine apsorbovane vode. Pokazano je da sa smanjenjem funkcionalnosti umreživača i udela EO-PDMS-EO dolazi do povećanja stepena mikrofaznog razdvajanja kod sintetisanih PUS. Pored toga, uzorci PUS sa većim udelom mekog segmenta i sintetisani primenom HRP niže funkcionalnosti pokazuju bolju otpornost na vodu.

Uvođenje nanočestica u stomatološke kompozitne materijale predstavlja pokušaj da se odgovori univerzalnim zahtevima za kvalitetom direktnog zubnog ispuna, i da se stvori materijal koji kombinuje visoku mehaničku otpornost sa dobrim estetskim karakteristikama i zadovoljavajućim kvalitetom poliranja. Cilj sprovedene studije je bio da se ispita uticaj nanočestica, i soft-start metode svetlosne indukcije polimerizacije na mehanička i površinska svojstva savremenih stomatoloških nanokompozita, dostupnih na tržištu. Ispitana su četiri stomatološka nanostrukturisana kompozitna materijala na bazi smola i jedan univerzalni mikrohibridni kompozit, kao referentni materijal (Filtek Z250, 3M ESPE). Korišćena su po dva reprezentativna materijala iz dve podgrupe nanokompozita: nanopunjenih (Filtek Ultimate Body, 3M ESPE i Filtek Ultimate Translucent, 3M ESPE) i nanohibridnih kompozita (Filtek Z550, 3M ESPE i Tetric EvoCeram, Ivoclar Vivadent - TEC). Uzorci su polimerizovani nakon svetlosne aktivacije polimerizacije, uz korišćenje dva svetlosna režima: konvencionalnog i soft start režima. Pritisna i zatezna čvrstoća (dobijena poprečnim sabijanjem valjka, engl. diametral tensile strength) testirane su na Univerzalnoj mašini, kidalici. Tvrdoća uzoraka merena je testom za određivanje tvrdoće po Vickersu. Površinska tekstura i parametri hrapavosti određeni su skeniranjem površine mikroskopom atomskih sila. Uopšteno, TEC je pokazao najniže vrednosti pritisne i zatezne čvrstoće, i tvrdoće, i statistićki je značajno bio slabiji od drugih testiranih materijala kroz sve mehaničke testove. Suprotno, TEC je imao najniže vrednosti parametara hrapavosti među testiranim materijalima. Spoj prepolimerizovanog punioca i polimerne baze u ovom materijalu pokazao se kao njegova slaba tačka. Navedeni materijal je iz tog razloga pokazao značajno slabiju otpornost od ostalih na razvijene napone izazvane dejstvom mehaničkih sila. Čestice nanodimenzija u sastavu stomatoloških polimernih kompozita, samostalno, nisu imale značajan uticaj na poboljšanje mehaničkih i površinskih svojstava testiranih kompozita. Zaključeno je i da se procentualna zastupljenost neorganskih čestica u polimernoj bazi ne može smatrati apsolutnim kriterijumom kvaliteta kompozita, u pogledu njihovih mehaničkih svojstava. Samo srodni materijali, izrađeni istim tehnološkim postupkom, koji imaju veoma sličan ili isti hemijski sastav, pokazali su se kao mehanički superiorniji ukoliko su sadržali veći procenat neorganske komponente u svom sastavu. Nano prefiks u nazivu klase materijala ne garantuje sigurnu prednost stomatoloških nanokompozita nad univerzalnim mikrohibridnim kompozitima., The introduction of nanoparticles in dental composite materials was an attempt to respond to the universal quality requirements for a direct dental restoration, and to create a material that meets the needs of high mechanical resistance, good aesthetic characteristics and surface properties of tooth restoratives. The aim of this study was to investigate the effect of nanoparticles in materials composition, and the soft start photoactivation method on the mechanical and surface properties of contemporary dental nanocomposites, available in the market. Four dental resin based nanostructured composites were tested along with a universal microhybrid one, as reference material (Filtek Z250, 3M ESPE). Two representative materials from the two classification subgroups were tested, nanofilled (Filtek Ultimate Body, 3M ESPE and Filtek Ultimate Translucent, 3M ESPE) and nanohybrid composites (Filtek Z550, 3M ESPE and Tetric EvoCeram, Ivoclar Vivadent, TEC). Polymerization of the samples was light activated using two light modes: conventional and soft start. Compressive and diametral tensile strength were tested on the Universal testing machine. The Vickers hardness was also determined. Surface texture and roughness parameters were examined by atomic force microscopy. Generally, TEC showed the lowest values of compression, tensile strength and hardness, and was statistically different from the other tested materials throughout all mechanical tests. In contrast, TEC had the lowest values of roughness parameters among the tested materials. In this material, contact zone of prepolimeryzed filler and polymer matrix appeared to be a weak point. For this reason, this material showed significantly lower resistance than the others on mechanically developed stresses. Nanosized particles within the dental polymer composites, individually, did not have a significant influence on improving the mechanical and surface properties of tested composites. It is concluded that the inorganic volume fraction in composites cannot be considered as an absolute criterion of their quality, regarding their mechanical properties. Only similar materials, made using the same technological process, which have very similar or the same chemical composition, and similar technological method of synthesis and optimization of organic and inorganic components, showed improved mechanical strength, if they contained a higher percentage of inorganic components in their composition. Nano prefix in the name of material’s class does not guarantee the pure advantage of dental nanocomposites in comparison with the universal microhybrid composites.

U radu se predstavljaju novi XPS rezultati površinskih slojeva dobivenih nakon elektrokemijskog poliranja nehrđajućeg čelika AISI 316L uz visoku gustoću struje (HDEP) od 1000 A/dm2 (EP1000) u odnosu na postupak standardnog elektrolitičkog poliranja (EP50) primijenjenog u industriji, t.j. kod 50 A/dm2. U ispitivanju su rabljeni različiti sastavi elektrolita, temeljeni na fosfornim i sumpornim kiselinama u omjerima 4:6, 6:4, 1:0. Rezultati jasno pokazuju da i sastav otopine i gustoća struje imaju velikog utjecaja na strukturu i sastav pasivnih slojeva nastalih nakon elektrokemijske obrade. Za čelik koji se koristi kao biomaterijal ustanovljeni su površinski slojevi s minimalnom količinom karcinogenog nikla; tu je također primijećen maksimalan (Cr+3,3∙Mo)/Fe koeficijent. Na temelju dobivenih rezultata može se zaključiti da bi se za 316L SS, kad se rabi kao biomaterijal, trebale primijeniti elektrokemijske obrade EP50 i EP1000 u 40 vol% H3PO4 i otopini 60 vol% H2SO4 kao i EP50 u 60 vol% H3PO4 i otopini 40 vol% H2SO4. Kada se 316L SS ne planira koristiti za implantate u ljudskom tijelu, preporučuje se EP1000 u čistoj koncentriranoj fosfornoj kiselini. Postupak obrade EP1000 nehrđajućeg čelika 316L u 60 vol% H3PO4 i 40 vol% elektrolitu H2SO4 može se koristiti kod primjene tog biomaterijala na pacijentu koji nije alergičan na Ni., The paper presents new XPS results of surface layers formed after electrochemical polishing of AISI 316L stainless steel at high current density (HDEP) of 1000 A/dm2 (EP1000) versus a standard electropolishing (EP50) process used in the industry, i.e. at 50 A/dm2. For the investigation, different compositions of electrolytes, based on orthophosphoric and sulfuric acids in proportions 4:6, 6:4, 1:0, respectively, were used. The obtained results have clearly shown that both the solution composition and current density highly influence the structure and compositions of passive layers formed after electrochemical treatments. For the steel used as a biomaterial, the surface films with a minimum amount of carcinogenic nickel was found; here also a maximum (Cr+3.3∙Mo)/Fe coefficient was noticed. On the basis of the obtained results it can be concluded that for 316L SS used as a biomaterial, the electrochemical treatments EP50 and EP1000 in 40 vol% H3PO4 and 60 vol% H2SO4 solution as well as EP50 in 60 vol% H3PO4 and 40 vol% H2SO4 solution, should be used. In case of 316L SS not to be used for implants in the human body, EP1000 in pure concentrated orthophosphoric acid, is advised. EP1000 treatment of the 316L SS in 60 vol% H3PO4 and 40 vol% H2SO4 electrolyte may be used in case of applying the biomaterial for a non-Ni-allergic patient.

Efficient photocatalysis of various pollutants in the environment is a complex process and include so many factors, i.e. morphological factors as well as acid-base properties of the metal oxide and has significant contribution to the overall photocatalysis efficiency. In spite of numerous studies dealing with effect of inorganic ions which are mostly focused on the heavy metals adsorption as well as ion exchange mechanism there is lack of the data in the literature with basic findings about effect of the surface pH and the ionic strength on the TiO2 nanotubes and nanowires surfaces. Detailed information about acid-base surface properties are essential, because pH is one of the most important factor that have effects on the photocatalysis performance and efficient purification of the organic contaminants due to surface charge dependence of the pH as well as interfacial electron transfer and surface/interface polarisation effects in regard to the ESAB model.

Segmentirani poli(uretan-urea-siloksanski) kopolimeri (PUUS), na bazi 4,4'– metilendifenildiizocijanata (MDI) i etilendiamina (ED) kao komponeti tvrdog segmenta i α,ω–dihidroksipropil-poli(dimetilsiloksana) (PDMS, Мn = 1000 g mol-1) kao mekog segmenta, sintetisani su postupkom dvostepene poliadicije u rastvoru, uz kalaj-oktoat kao katalizator. Eksperimentalni uslovi za sintezu PUUS kopolimera su optimizovani variranjem temperature, odnosa korastvarača, koncentracije katalizatora, početne koncentracije monomera i vremena druge faze reakcije poliadicije. Za sintezu su korišćene dve različite smeše rastvarača: tetrahidrofuran/N,N-dimetilacetamid (THF/DMAc) i tetrahidrofuran/N-metilpirolidon (THF/NMP), pri konstantnom molarnom odnosu monomera (PDMS:MDI:ED=1:2:1). Pokazano je da polarnija THF/NMP smeša predstavlja bolju reakcionu sredinu za sintezu PUUS. Nađeno je da su optimalni reakcioni uslovi sledeći: temperatura 40 °C, koncentracija katalizatora 0,05 mol. % (u odnosu na PDMS), koncentracija monomera u reakcionoj smeši 25 mas. % i vreme druge faze reakcije 3 h, pri zapreminskom odnosu korastvarača THF/NMP=1:9. Serija PUUS kopolimera sa različitim sadržajem tvrdih segmenata sintetisana je pod optimalnim reakcionim uslovima, u THF/NMP smeši sa velikim udelom polarnog NMP rastvarača, što je omogućilo dobru rastvorljivost rastućih polimernih lanaca i dobijanje kopolimera relativno velike molarne mase. Molarni odnos PDMS-a, MDI-a i ED-a je variran od 1:2:1 do 1:6:5, što je odgovaralo promeni masenog udela tvrdih segmenata u kopolimerima od 36 do 64 mas. %. Struktura i sastav PUUS kopolimera su potvrđeni 1H NMR i FTIR spektroskopijom. Prosečna dužina sekvenci mekih i tvrdih segmenata, kao i raspodela sekvenci tvrdih segmenata u seriji PUUS kopolimera, dobijena je korišćenjem 13C NMR i dvodimenzionalne korelacione NMR spektroskopije. Kopolimeri sa manjim sadržajem tvrdih segmenata su imali nasumičnu raspodelu tvrdih i mekih segmenata duž kopolimernih lanaca, dok su se kopolimeri sa udelom tvrdih segmenata većim od 55 mas. % ponašali kao multiblok-kopolimeri. Detaljna analiza strukture je pokazala da se prosečna dužina sekvenci tvrdih urea segmenata povećavala od 2,2 do 4,9 sa povećanjem njihovog masenog udela od 38 do 65 mas. %. Na osnovu rezultata termičke i mehaničke analize, zatim analize rasipanja X-zraka na malim uglovima (SAXS), kao i FTIR analize vodoničnog vezivanja, utvrđeno je da sintetisani PUUS kopolimeri pokazuju mikrofazno razdvojenu strukturu i velike vrednosti zatezne čvrstoće. Globularne superstrukture, zapažene u filmovima uzoraka kopolimera pomoću skenirajuće elektronske mikroskopije (SEM) i mikroskopije atomskih sila (AFM), bile su posledica mikrostrukturne organizacije MDI–ED segmenata, zavisno od njihovog udela i dužine. Velike vrednosti početnih elastičnih modula i zatezne čvrstoće su bile posledica prisustva veoma jakih bidentatnih urea vodoničnih veza. PUUS kopolimeri su pokazali veliku otpornost na vodu, pri čemu se hidrofobnost i hrapavost njihove površine neznatno povećavala sa povećanjem masenog udela PDMS segmenta, što čini ove materijale pogodnim za potencijalnu biomedicinsku primenu... Segmented poly(urethane-urea-siloxane) copolymers (PUUS), based on 4,4′- methylenediphenyl diisocyanate (MDI) and ethylene diamine (ED) аs the hard segment components and α,ω-hydroxypropyl-poly(dimethylsiloxane) (PDMS, Mn= 1000 g mol-1) as the soft segment were prepared by a two-step polyaddition procedure in a solution in the presence of stannous octoate as a catalyst. The experimental conditions for the synthesis of PUUS copolymers were optimized by varying the temperature, the cosolvents ratio, the concentration of the catalyst, the initial monomer concentration and the time of the second step of the polyaddition reaction. Two different solvent mixtures: tetrahydrofuran/N,N-dimethylacetamide (THF/DMAc) and tetrahydrofuran/Nmethylpyrrolidone (THF/NMP) were used for the synthesis, at constant molar ratio of the monomers (PDMS:MDI:ED = 1:2:1). It was demonstrated that the more polar THF/NMP mixture was a better reaction medium for the synthesis of PUUSs. The following conditions were optimal: a temperature of 40 °C, a catalyst concentration of 0.05 mol % (calculated to PDMS), a monomer concentration in the reaction mixture of 25 wt. % and a reaction time for the second step of 3 h, at the co-solvent ratio of THF/NMP = 1:9. A series of PUUS copolymers with different hard segment content was synthesized under optimal reaction conditions, in THF/NMP mixture with a large proportion of polar NMP solvent, which provided good solubility of the growing chains, thus ensuring copolymers of relatively high molecular weight. The molar ratio of PDMS, MDI and ED was varied from 1:2:1 to 1:6:5, which resulted in the predetermined content of the hard segments from 36 to 64 wt. %. The structure and composition of the PUUSs were confirmed by 1H NMR and FTIR spectroscopy. The mean sequence length of the soft and hard segments, as well as the sequence distribution of the hard segments in the PUUS series, were obtained by 13C NMR and two-dimensional correlation spectroscopy. The copolymers with lower hard segment content were random, while the others with the hard segment content higher than ~ 55 wt. % were multi-block copolymers. Detailed structural analysis showed that the mean sequence length of the hard urea segments increased from 2.2 to 4.9 with increasing hard segments content from 38 to 65 wt. %. Thermal, mechanical, small-angle X-ray scattering (SAXS) and hydrogen bonding analyses by FTIR indicated the formation of the microphase-separated copolymers with high tensile strength. Globular superstructures observed in the copolymer films by scanning electron microscopy (SEM) and atomic force microscopy (AFM) were probably arisen from the microstructural organization of the MDI–ED segments, depending on their content and length. The high initial elastic modulus and high values of tensile strength of the PUUSs are the consequences of the presence of a very strong urea bidentate hydrogen bonding. The PUUS copolymers showed high water resistance, their surface became more hydrophobic and the values of the surface roughness slightly increased with increasing the weight fraction of the PDMS segment, which suggested a great promise for the possible use of PUUS copolymers in potential biomedical applications...

Cilj je ovog rada ispitati utjecaj kemijske obrade čađe anorganskim oksidirajućim kiselinama (H2SO4 i HNO3) na njezina površinska svojstva. Specifična površina, prosječni promjer pora i raspodjela veličina pora analizirani su metodama Brunauer-Emmett-Teller (BET) i Barrett-Joyner-Halenda (BJH). Mikroskopska opažanja provedena su pretražnom elektronskom mikroskopijom (SEM). Za identifi ciranje površinskih skupina prije i nakon obrade čađe upotrijebljena je Fourierova pretvorna infracrvena spektrometrija (FTIR). Rezultati su pokazali da je kemijska obrada s H2SO4 modifi cirala površinu čađe. Istodobno, nisu uočene znatnije promjene specifi čne površine, veličine pora i raspodjele veličina pora nakon obrade objema kiselinama. Dobiveni rezultati omogućuju procjenu upotrebe čađe kao adsorbenta, čime se proširuje područje njezine primjene., The aim of this work is to investigate the infl uence of chemical treatment by inorganic acids (H2SO4 and HNO3) as oxidizing agents on the surface properties of carbon black. The specifi c surface area, average pore diameter, total pore volume were analyzed by Brunauer-Emmett-Teller (BET) and Barrett-Joyner-Halenda (BJH) methods. Fourier transform infrared spectroscopy (FTIR) analysis was used to identify the changes in the sample surface groups before and after chemical treatment. Microscopic observation was conducted using scanning electron microscopy (SEM) method. The results have shown that chemical treatment by H2SO4 modified the carbon black surface. At the same time there were no significant changes in the specific surface area, average pore diameter, total pore volume after treatment with both acids. The obtained results allow assessment of the use of carbon black as an adsorbent thereby extending the scope of its application.

Segmentirani poli(uretan-urea-siloksanski) kopolimeri (PUUS), na bazi 4,4'–metilendifenildiizocijanata (MDI) i etilendiamina (ED) kao komponeti tvrdog segmentai α,ω–dihidroksipropil-poli(dimetilsiloksana) (PDMS, Мn = 1000 g mol-1) kao mekogsegmenta, sintetisani su postupkom dvostepene poliadicije u rastvoru, uz kalaj-oktoatkao katalizator. Eksperimentalni uslovi za sintezu PUUS kopolimera su optimizovanivariranjem temperature, odnosa korastvarača, koncentracije katalizatora, početnekoncentracije monomera i vremena druge faze reakcije poliadicije. Za sintezu sukorišćene dve različite smeše rastvarača: tetrahidrofuran/N,N-dimetilacetamid(THF/DMAc) i tetrahidrofuran/N-metilpirolidon (THF/NMP), pri konstantnommolarnom odnosu monomera (PDMS:MDI:ED=1:2:1). Pokazano je da polarnijaTHF/NMP smeša predstavlja bolju reakcionu sredinu za sintezu PUUS. Nađeno je da suoptimalni reakcioni uslovi sledeći: temperatura 40 °C, koncentracija katalizatora 0,05mol. % (u odnosu na PDMS), koncentracija monomera u reakcionoj smeši 25 mas. % ivreme druge faze reakcije 3 h, pri zapreminskom odnosu korastvarača THF/NMP=1:9.Serija PUUS kopolimera sa različitim sadržajem tvrdih segmenata sintetisana je podoptimalnim reakcionim uslovima, u THF/NMP smeši sa velikim udelom polarnog NMPrastvarača, što je omogućilo dobru rastvorljivost rastućih polimernih lanaca i dobijanjekopolimera relativno velike molarne mase. Molarni odnos PDMS-a, MDI-a i ED-a jevariran od 1:2:1 do 1:6:5, što je odgovaralo promeni masenog udela tvrdih segmenata ukopolimerima od 36 do 64 mas. %. Struktura i sastav PUUS kopolimera su potvrđeni 1HNMR i FTIR spektroskopijom. Prosečna dužina sekvenci mekih i tvrdih segmenata, kaoi raspodela sekvenci tvrdih segmenata u seriji PUUS kopolimera, dobijena jekorišćenjem 13C NMR i dvodimenzionalne korelacione NMR spektroskopije.Kopolimeri sa manjim sadržajem tvrdih segmenata su imali nasumičnu raspodelu tvrdihi mekih segmenata duž kopolimernih lanaca, dok su se kopolimeri sa udelom tvrdihsegmenata većim od 55 mas. % ponašali kao multiblok-kopolimeri. Detaljna analizastrukture je pokazala da se prosečna dužina sekvenci tvrdih urea segmenata povećavalaod 2,2 do 4,9 sa povećanjem njihovog masenog udela od 38 do 65 mas. %. Na osnovurezultata termičke i mehaničke analize, zatim analize rasipanja X-zraka na malimuglovima (SAXS), kao i FTIR analize vodoničnog vezivanja, utvrđeno je da sintetisaniPUUS kopolimeri pokazuju mikrofazno razdvojenu strukturu i velike vrednosti zateznečvrstoće. Globularne superstrukture, zapažene u filmovima uzoraka kopolimera pomoćuskenirajuće elektronske mikroskopije (SEM) i mikroskopije atomskih sila (AFM), bilesu posledica mikrostrukturne organizacije MDI–ED segmenata, zavisno od njihovogudela i dužine. Velike vrednosti početnih elastičnih modula i zatezne čvrstoće su bileposledica prisustva veoma jakih bidentatnih urea vodoničnih veza. PUUS kopolimeri supokazali veliku otpornost na vodu, pri čemu se hidrofobnost i hrapavost njihovepovršine neznatno povećavala sa povećanjem masenog udela PDMS segmenta, što činiove materijale pogodnim za potencijalnu biomedicinsku primenu... Segmented poly(urethane-urea-siloxane) copolymers (PUUS), based on 4,4′-methylenediphenyl diisocyanate (MDI) and ethylene diamine (ED) аs the hard segmentcomponents and α,ω-hydroxypropyl-poly(dimethylsiloxane) (PDMS, Mn= 1000 g mol-1)as the soft segment were prepared by a two-step polyaddition procedure in a solution inthe presence of stannous octoate as a catalyst. The experimental conditions for thesynthesis of PUUS copolymers were optimized by varying the temperature, the cosolventsratio, the concentration of the catalyst, the initial monomer concentration andthe time of the second step of the polyaddition reaction. Two different solvent mixtures:tetrahydrofuran/N,N-dimethylacetamide (THF/DMAc) and tetrahydrofuran/Nmethylpyrrolidone(THF/NMP) were used for the synthesis, at constant molar ratio ofthe monomers (PDMS:MDI:ED = 1:2:1). It was demonstrated that the more polarTHF/NMP mixture was a better reaction medium for the synthesis of PUUSs. Thefollowing conditions were optimal: a temperature of 40 °C, a catalyst concentration of0.05 mol % (calculated to PDMS), a monomer concentration in the reaction mixture of25 wt. % and a reaction time for the second step of 3 h, at the co-solvent ratio ofTHF/NMP = 1:9. A series of PUUS copolymers with different hard segment contentwas synthesized under optimal reaction conditions, in THF/NMP mixture with a largeproportion of polar NMP solvent, which provided good solubility of the growing chains,thus ensuring copolymers of relatively high molecular weight. The molar ratio ofPDMS, MDI and ED was varied from 1:2:1 to 1:6:5, which resulted in thepredetermined content of the hard segments from 36 to 64 wt. %. The structure andcomposition of the PUUSs were confirmed by 1H NMR and FTIR spectroscopy. Themean sequence length of the soft and hard segments, as well as the sequencedistribution of the hard segments in the PUUS series, were obtained by 13C NMR andtwo-dimensional correlation spectroscopy. The copolymers with lower hard segmentcontent were random, while the others with the hard segment content higher than ~ 55wt. % were multi-block copolymers. Detailed structural analysis showed that the meansequence length of the hard urea segments increased from 2.2 to 4.9 with increasinghard segments content from 38 to 65 wt. %. Thermal, mechanical, small-angle X-rayscattering (SAXS) and hydrogen bonding analyses by FTIR indicated the formation ofthe microphase-separated copolymers with high tensile strength. Globularsuperstructures observed in the copolymer films by scanning electron microscopy(SEM) and atomic force microscopy (AFM) were probably arisen from themicrostructural organization of the MDI–ED segments, depending on their content andlength. The high initial elastic modulus and high values of tensile strength of the PUUSsare the consequences of the presence of a very strong urea bidentate hydrogen bonding.The PUUS copolymers showed high water resistance, their surface became morehydrophobic and the values of the surface roughness slightly increased with increasingthe weight fraction of the PDMS segment, which suggested a great promise for thepossible use of PUUS copolymers in potential biomedical applications...

Two series of crosslinked poly(urethane-ester-siloxane)s were synthesized from α,ω-dihydroxy-(ethylene oxide-poly(dimethylsiloxane)-ethylene oxide) (EO-PDMS- -EO), 4,4'-methylenediphenyl diisocyanate and Boltorn® hyperbranched polyesters of the second and third pseudo generation, by two-step polymerization in solution. The effect of the EO-PDMS-EO content and functionality of the applied crosslinking agent on the morphology and surface properties of the prepared poly(urethane-ester-siloxane)s was investigated by FTIR spectroscopy, small-angle X-ray scattering (SAXS), atomic force microscopy (AFM), scanning electron microscopy (SEM) and water absorption measurement. Different techniques (FTIR peak deconvolution, SAXS and AFM) revealed that decrease of the crosslinking agent functionality and EO-PDMS-EO content promotes microphase separation in the synthesized poly(urethane-ester-siloxane)s. SEM analysis and water absorption experiments showed that, due to the hydrophobic character of EO-PDMS-EO and its ability to migrate to the surface of poly(urethane-ester-siloxane)s, samples synthesized with higher EO-PDMS-EO content and crosslinking agents of lower functionality had more hydrophobic surfaces and better waterproof performances. The obtained results indicate that the synthesis of poly(urethane-ester-siloxane)s based on EO-PDMS-EO and Boltorn® hyperbranched polyesters leads to the creation of networks with interesting morphological and surface properties, which can be easily tailored by changing the content of EO-PDMS-EO segment or functionality of hyperbranched polyester. U ovom radu sintetisane su dve serije umreženih poli(uretan-estar-siloksana) (PUS) korišćenjem α,ω-dihidroksi-(etilenoksid-poli(dimetilsiloksan)-etilenoksida) (EO-PDMS-EO), 4,4'-diizocijanatodifenilmetana i dva Boltorn® hiperrazgranata poliestra (HRP) druge i treće pseudo generacije kao umreživača. Svaka serija se sastoji od uzoraka koji imaju različiti udeo mekog segmenta (EO-PDMS-EO). Uticaj funkcionalnosti korišćenog HRP i udela mekog segmenta na morfologiju i površinska svojstva PUS ispitan je primenom FTIR spektroskopije, SAXS, AFM i SEM analize i merenjem količine apsorbovane vode. Pokazano je da sa smanjenjem funkcionalnosti umreživača i udela EO-PDMS-EO dolazi do povećanja stepena mikrofaznog razdvajanja kod sintetisanih PUS. Pored toga, uzorci PUS sa većim udelom mekog segmenta i sintetisani primenom HRP niže funkcionalnosti pokazuju bolju otpornost na vodu.

U svrhu izrade baze podataka o stanju kolnika na autobusnim stajalištima izvršena su mjerenja ravnosti kolnika autobusnih stajališta u istočnom dijelu Splita, aluminijskom letvom i mjernim klinom, te bilježena ostala oštećenja kolnika. U tekstu su navedene osnovne značajke gospodarenja kolnicima, osnovna površinska svojstva kolničkih konstrukcija, te se predstavljaju betonske kolničke konstrukcije kao alternativna rješenja izrade kolnika stajališta, koja su uglavnom izvedena kao asfaltne kolničke konstrukcije.

U radu su opisana svojstva površine kolnika relevantna za ocjenu njegovog stanja. Svako od svojstava detaljno je razrađeno, od definicije do načina mjerenja te je dan osvrt na utjecaj pojedinog svojstva na ukupnu ocjenu stanja površine kolnika.

U ovom radu istraživana su površinska svojstava adhezijskih proizvoda –brtvila u korelaciji sa mehaničkim svojstvima. Procesi adhezije su ključni kod spajanja brtvila i supstrata. Rad opisuje postojeće teorije adhezije, mehanizam povezivanja i razloge zbog kojih dolazi do popuštanja adhezijskog spoja. U radu su navedeni osnovni tipovi brtvila i njihove bitne karakteristike, te standardne metode ispitivanja brtvila. U eksperimentalnom dijelu su istražena površinska svojstva odabranih uzoraka brtvila nove generacije sa silanski terminiranim krajevima polimerne matrice u danoj formulaciji u odnosu na mehanička svojstva filma brtvila. Silanska terminacija osigurava umrežavanje sa vlagom iz zraka bez toksičnih kemikalija što predstavlja novost i prednost kao ekološki opravdanih produkata.

The sensory perception of textile materials is related to mechanical stimuli due to pressure and friction forces, so the softness and surface properties are considered to be the key parameters of fabric hand. The aim of this study was to investigate the influence of the fibre type, yarn structure and spinning technique on softness and surface properties of plain knitted fabrics. Plain knitted fabrics (jersey) were produced from the two- assembled hemp, viscose and cotton yarns so as to obtain five different fibre content knits: 100% hemp, 100% cotton, 100% viscose, 50%/50% hemp/cotton and 50%/50% hemp/viscose knit. The Kawabata Evaluation System (KES-F) compression and surface testing instruments were used to characterize these properties of the knitted fabrics used. The analysis of variance (ANOVA) was performed to determine the influence of the fibre type, yarn structure and spinning technique on the compression behavior, surface friction and geometrical roughness of the plain knitted fabrics. The analysis of KES data and a statistical method of ANOVA pointed out the influence of the fibre type, as well as yarn core and surface geometry, on compression properties and geometrical roughness of the knitted fabrics. Čulna percepcija tekstilnih materijala uslovljena je mehaničkim stimulansima izazvanim dejstvom pritiska i silama trenja, pa se mekoća i površinska svojstva tekstilnih materijala smatraju osnovnim parametrima opipa materijala. Cilj ovog rada bio je ispitivanje uticaja vrste vlakana, geometrije pređe i tehnike predenja na mekoću i površinska svojstva glatkih pletenina. Prethodnim stručenjem po dve viskozne, pamučne ili pređe od konoplje omogućena je izrada glatkih DL pletenina različitog (homogenog ili nehomogenog) sirovinskog sastava. Ispitivanje kompresionih i površinskih svojstva ovih pletenina sprovedeno je upotrebom odgovarajućih instrumenata u okviru KES-F sistema (Kawabata Evaluation System). Sprovedena je analiza varijanse (ANOVA) kako bi se utvrdio uticaj vrste vlakana i geometrije pređe (maljavost i prečnik) na trenje površine i geometrijsku hrapavost glatkih pletenina. Analiza eksperimentalnih podataka i statistička analiza ukazale su na uticaj vrste vlakana i geometrije jezgra i površine pređe na kompresiona svojstva i geometrijsku hrapavost pletenina.

Različitim postupcima kemijske i toplinske obrade mogu se dobiti materijali poboljšanih površinskih svojstava. Visokopećni mulj – VPM je nusproizvod i otpadni materijal industrije željeza i čelika čije su adsorpcijske sposobnosti u posljednje vrijeme sve zanimljivije. Cilj ovog rada je ispitivanje utjecaja kemijske i toplinske obrade na površinska svojstva VPM. Kemijska obrada je provedena octenom kiselinom, a toplinska zagrijavanjem visokopećnog mulja na 700°C. Mikroskopska ispitivanja su provedena pretražnom elektronskom mikroskopijom (SEM metoda). Promjene ispitanih površinskih svojstava analizirane su Brunauer-Emmett-Teller i Barrett- Joyner-Halenda metodama. Povećanje specifične površine, smanjenje veličine pora i bolja raspodjela pora VPM su registrirani nakon provedenih ispitivanja. Dobiveni rezultati su pokazali da provedena kemijska i toplinska obrada predstavljaju aktivaciju visokopećnog mulja.

U radu su definirana svojstva površine kolnika relevantna za ocjenu njegovog stanja. Svako od svojstava detaljno je razrađeno, od definicije do načina mjerenja te je dan osvrt na utjecaj pojedinog svojstva na ukupnu ocjenu stanja površine kolnika.