Search

Bij het bestuderen van het in 1303 verleende Zuidhollands recht vielen mij drie termen op: wapendrencken, huysstotinge en leeds lanc ende naghels diep. Het recht is van nature conservatief; gebruiken en terminologie kunnen een lang leven leiden. En zo ook deze termen. Het zoeken naar de betekenis en de herkomst ervan voerde mij naar de vroeg middeleeuwse geschiedenis van Nederland. Het begrip leeds lanc ende naghels diep, het bepalen van de ernst van een steekwond, verraadt de herkomst van de bewoners van het Midden-Nederlandse rivieren gebied: het gebied tussen Halle en Maagdenburg. Dit was het gebied van de Warnen, een stam waarvan in een vroeg middeleeuwse bron vermeld wordt dat ze bij de monding van de Rijn terecht zijn gekomen. Een overtreding uit het oude Friese recht: wapendrencken, het moedwillig iemand in het water stoten, slaan of werpen, komt heel vaak voor in het plaatselijk recht noordwest van een lijn die van het noorden van Vlaanderen naar Overijssel loopt. In een deel van dit gebied was er ook sprake van de asega, een functionaris eveneens bekend uit het Friese recht. Of beide te danken zijn aan alléén Friese invloed, is niet zeker. We vinden namelijk bij de mondingen van de grote rivieren al vroeg de naam muiden gebruikt worden. Dit is geen Fries woord, maar wordt wel gevonden rond de monding van de Elbe waar in de vroege middeleeuwen Saksen gevestigd waren. Van hen is bekend dat ze net als de Friezen zeevaarders waren, in hun wetten het wapendrencken strafbaar stelden en ook de asega kenden. Tenslotte het begrip huysstotinge. Een specifieke variant van huisvredebreuk waar een Frankisch rechtsartikel herkenbaar is, het strafbaar stellen van het gewapender wijs iemands huis aan vallen. Het hier volgend artikel behandelt eerst de Germaanse volksrechten, waar deze begrippen mee in verband staan en daarna deze drie rechtstermen afzonderlijk om vervolgens een overzicht te geven van wat inmiddels bekend is over het Midden-Nederlandse rivierengebied in de vroege middeleeuwen en hoe deze rechtsartikelen hierin zouden kunnen passen.

Met literatuuropgave

To this day, our knowledge about ‘ pre-Romanesque’ stone sculpture in Northern Gaul is still very patchy. Although they are important evidence of a lithic economy, only a few studies address them in this geographical area. This status quaestionis of research urges us to establish an exhaustive corpus of sculptures of this period. The currently available data are incomplete, whether considered form a stylistic, technological, chronological or geological perspective. This approach allows to question the existence of workshops and the circulation of models, artisans or know-how between neighboring regions., À ce jour, notre connaissance des éléments sculptés «pré-romans » sur pierre en Gaule du Nord est plus que lacunaire. Alors qu’ils sont des témoins importants d’une économie lithique, peu d’études les concernent dans cette région. Cet état actuel de la recherche rappelle la nécessité d’établir un corpus exhaustif des sculptures de cette période. Les données actuellement à disposition sont incomplètes, tant au niveau stylistique, technologique, chronologique que géologique. Ceci sert aussi d’outil pour s’interroger sur l’existence éventuelle d’ateliers et sur la circulation des modèles, des artisans ou des savoir-faire entre régions limitrophes., Onze huidige kennis over «pre-romaanse » steenbeeldhouwwerk in Noord-Gallië is zéér onvolledig. Hoewel beeldhouwkunst een sterke aanwijzing vormt voor het bestaan van een lithische economie, blijven dergelijke studies zeer schaars voor deze streek. Deze status quaestionis van het onderzoek herinnert ons aan de nood om een alomvattend corpus van de sculpturen uit deze periode op te stellen. De huidige beschikbare gegevens zijn onvolledig, zowel stilistisch, technologisch, chronologisch als geologisch. Deze benadering laat ons toe vragen te stellen omtrent het mogelijke bestaan van ateliers en omtrent de verspreiding van modellen, ambachtslieden of knowhow tussen naburige streken., Finoulst Anne-Laure. Éléments « chrétiens » du haut Moyen Âge (VIIe-Xe siècle) sculptés sur pierre en Gaule du Nord : état de la question et perspectives de recherches. In: Revue belge de philologie et d'histoire, tome 96, fasc. 1, 2018. Histoire – Geschiedenis. pp. 387-401.

According to a notice in the second Liber Traditionum of the Ghent St Peter’s Abbey (ca. 1042), the Deo sacrata Engelwara donated in 701-702 several properties to the congregatio seruorum uel ancillarum Dei of which she was abbess. A study of this notice, which is the only evidence of the existence of a double monastery in Ghent in the Merovingian period, shows to what extent the Benedictine monks have rewritten the origins and the early history of the abbey after the ‘ restoration’ of 941., Selon une notice du second Liber Traditionum de l’abbaye de Saint-Pierre-au-Mont-Blandin à Gand (ca. 1042), la Deo sacrata Engelwara a donné en 701-702 plusieurs biens à la congregatio seruorum uel ancillarum Dei dont elle était l’abbesse. L’examen de cette notice, qui constitue l’unique témoin de l’existence d’un monastère double à Gand à l’époque mérovingienne, montre à quel point les moines bénédictins ont réécrit les origines et l’histoire ancienne de l’abbaye après la «restauration » de 941., Volgens een notitie in het tweede Liber Traditionum van de Gentse Sint-Pietersabdij (ca. 1042), schonk de Deo sacrata Engelwara in 701-702 meerdere bezittingen aan de congregatio seruorum uel ancillarum Dei waarvan ze zelf abdis was. Het onderzoek van deze notitie, die de enige bron is voor het bestaan van een dubbelklooster in Gent in de Merovingische periode, toont aan in welke mate de benedictijnermonniken de oorsprong en de vroegste geschiedenis van de abdij herschreven hebben na de ‘ restauratie’ van 941., Declercq Georges. Un monastère double à Gand à l’époque mérovingienne ? L’abbesse Engelwara et la congregatio seruorum uel ancillarum Dei de Saint-Pierre-au-Mont-Blandin. In: Revue belge de philologie et d'histoire, tome 96, fasc. 1, 2018. Histoire – Geschiedenis. pp. 305-325.

Though it appears, by its structure, as a fairy tale, the Life of Saint Odile of Alsace, most probably written in the 9th century, obeys to very strict objectives. It is a support to the antiquity of the foundation of the Hohenbourg monastery by the Duke of Alsace Eticho, father of Odile, at the end of the 7th century ; it aims at confirming Odile as the writer of the canonesses’ rules, as the founder of the monastery of Niedermunster, nearby Hohenbourg, as well as the constructor of the Saint-Jean-Baptiste church where she has been buried. The link between the fairy tale and the founding legend engraved forever the success of Odile’s cult throughout the Middle Ages and beyond., S’apparentant par sa structure à un conte merveilleux, la Vie de sainte Odile d’Alsace, très probablement rédigée au cours du ixe siècle, n’en répond pas moins à des objectifs précis : affirmer l’ancienneté de la fondation du monastère d’Hohenbourg par le duc d’Alsace Eticho, père d’Odile, à la fin du VIIe siècle, et surtout attribuer à Odile le choix de la règle des chanoinesses, la fondation du monastère de Niedermunster, en contre-bas d’Hohenbourg, et la construction de l’église Saint-Jean-Baptiste où la sainte est inhumée. La synthèse entre conte merveilleux et légende de fondation a assuré le succès du culte d’Odile pendant tout le Moyen Âge et au-delà., Hoewel de opbouw van het «leven van de heilige Odilia » (een tekst hoogst waarschijnlijk uit de negende eeuw) dit van een sprookje is, toch uit het een welbepaald doel. Het moet bewijzen dat het Hohenbourg klooster wel degelijk door de vader van Odilia, hertog Eticho, op het einde van de zevende eeuw gesticht werd, en vooral tonen dat Odilia de kanunikkenregel zelf bepaalde, dat ze zelf het lager gelegen Niedermunster klooster stichtte en dat ze ook de Sint Jans de Doper kerk, waar ze begraven ligt, bouwde. De nauwe verbinding tussen sprookje en funderingslegende heeft het succes van Odilia’s verering zowel in de Middeleeuwen dan later grondig bevestigd., Gaillard Michèle. Conte et hagiographie : étude sur la Vie de sainte Odile d’Alsace. In: Revue belge de philologie et d'histoire, tome 96, fasc. 1, 2018. Histoire – Geschiedenis. pp. 403-415.

The Carolingian Period as Seen Through Archaeological Research in Belgium, from the 19th Century Onwards. Far from claiming to provide an exhaustive inventory of archaeological discoveries on the Carolingian period, we discuss the major milestones of archaeological research in Belgium since the mid-19th century. Archaeologists have long considered this period not to be part of their domain. Since the 1980s, with the implementation of preventive archaeology on open spaces over large areas, archaeologists have been able to collect data that now enable us to sketch the living environment of a dynamic society, both rural and urban., Loin de prétendre dresser un inventaire exhaustif des découvertes archéologiques relatives à la période carolingienne, nous nous proposons d’évoquer les principales étapes de la recherche archéologique en Belgique depuis le milieu du XIXe siècle. Les archéologues ont longtemps considéré que cette période n’était pas de leur ressort. Depuis les années 1980 avec la mise en oeuvre d’une archéologie préventive en aire ouverte sur de grandes surfaces, les archéologues ont pu collecter des données qui permettent aujourd’hui d’esquisser le cadre de vie dans une société dynamique, tant en milieu rural qu’urbain., De Karolingische periode doorheen het archeologisch onderzoek in België, van de 19e eeuw tot nu. Zonder een volledig overzicht te willen geven van de archeologische vondsten gelinkt aan de Karolingische periode, willen we de voornaamste stappen belichten die de Belgische archeologie sinds het midden van de 19e eeuw genomen heeft. Archeologen hebben lang gedacht dat deze periode geen deel uitmaakte van hun domein. Sinds de jaren 1980, door de implementatie van preventieve archeologie in open lucht over grote oppervlakten, hebben archeologen gegevens kunnen verzamelen die hun toelaten het levenskader in deze dynamische samenleving te schetsen, zowel in landelijke als stedelijke context., Chantinne Frédéric, Mignot Philippe. La période carolingienne au travers des recherches archéologiques en Belgique du XIXe siècle à nos jours. In: Revue belge de philologie et d'histoire, tome 93, fasc. 3-4, 2015. Histoire médiévale moderne et contemporaine - Middeleeuwse moderne en hedendaagse geschiedenis. pp. 863-880.

Opdrachtgever: Roosdom Tijhuis B.V.

Met literatuuropgave

Opdrachtgever: Roosdom Tijhuis B.V.

Met lit.opg.