Search

The Schöningen 13II-4 site has produced a wealth of insight into the hunting and butchery activities of Middle Pleistocene hominins, highlighted by the famous Schöningen spears preserved with hundreds of cut-marked and broken horse bones. The bones of carnivores are rare at the site, but tooth pits, scores, and other markings that record their presence are abundant. Here we describe the carnivore remains from Schöningen 13II-4 and provide a detailed analysis of carnivore markings on different skeletal parts in the faunal assemblage and their spatial distribution. In studying carnivore activities at Schöningen, we aim to achieve a more comprehensive view of site taphonomy and, in turn, a better appreciation of the anthropogenic process that shaped the archaeological record. The placement and sequence of carnivore marks on the bones in relation to butchery marks indicates that carnivores scavenged from the remains of hominin kills. In the large horse bone assemblage, carnivore damage is more prevalent on limb bones of juveniles than adults. This pattern reveals that adult horse carcasses were fully butchered by hominins, but juvenile horse carcasses were abandoned earlier in the butchery process, leaving more consumable tissues that attracted scavenging carnivores. Tooth pits and scores on the Schöningen remains are very large and compare well with markings produced by wolves, especially those observed in a sample of modern wolf-gnawed bones we collected and analysed from Adler- und Wolfspark Kasteelburg. Clusters of carnivore-damaged bones appear around the periphery of dense concentrations of bones butchered by hominins, suggesting that wolves displaced some skeletal elements quickly after abandonment by hominins. Such a spatial pattern hints at the long-standing co-habitation of the Schöningen landscape by hominins and wolves during the Middle Pleistocene

681 p., En la presente Tesis Doctoral, hemos desarrollado un estudio arqueozoológico, a través del análisis taxonómico y tafonómico de los conjuntos óseos procedentes de siete cuevas y simas situadas en el sector oriental de la Cornisa Cantábrica. Cinco cavidades: Astigarragako Kobea, Labeko Koba y Ekain. Presentan ocupaciones alternantes entre grupos humanos y carnívoros (Crocuta crocuta spelaea, Canis lupus y Vulpes Vulpes) durante el Pleistoceno Superior. A éstas hemos de sumar los conjuntos paleontológicos de Muniziaga II e Illobi, acumulaciones de Ursus spelaeus y Ursus arctos en cuya formación apenas intervino el ser humano. Este fenómeno sufrió una evolución gradual a lo largo del tiempo. En los niveles correspondientes al Pleistoceno Superior inicial, identificados en Lezetxiki y Astigarragako Kobea, los úrsidos (Ursus deningeri y Ursus spelaeus) fueron el principal vector de acumulación. A ellos ha de sumarse una efímera presencia antrópica del Paleolítico Inferior y ocupaciones de otros carnívoros, Panthera spelaea, Panthera pardus, que pasan a ser poco frecuentes en periodos más recientes. Durante el Paleolítico Medio, con aportes de origen antrópico más abundantes que en el periodo precedente, pero con fases de alternancia en la ocupación de estos espacios por úrsidos (Ursus spelaeus y Ursus arctos) y otros carnívoros (Crocuta crocuta spelaea y Canis lupus). Este fenómeno adquiere una nueva dimensión a lo largo del Paleolítico Superior inicial. En Labeko Koba y Ekain, se mezclan restos óseos depositados por grupos humanos (Chatelperroniense y Auriñaciense) durante breves ocupaciones (Altos de caza) y la actividad de carnívoros. El análisis tafonómico de estas secuencias ha mostrado la actividad de carroñeo que practicaron los carnívoros y los propios plantígrados sobre las carcasas de Ursus spelaeus durante la hibernación. Así mismo, el estudio taxonómico y tafonómico de estos yacimientos ha permitido demostrar la existencia de una intensa competencia por la ocupación de las cavidades. Los seres humanos durante el Paleolítico Superior llegaron a desplazar a los úrsidos. Finalmente, serán los grupos humanos, durante el Paleolítico Superior, quienes a través de ocupaciones cada vez más asiduas de las cuevas, provocarán la desaparición en el registro arqueozoológico de los conjuntos depositados por los carnívoros y úrsidos., Dans le cadre de cette thèse, nous avons procédé à une étude archéozoologique à travers les analyses taxonomique et taphonomique des ensembles d’ossements provenant de six grottes et un gouffre situés dans la zone orientale de la Corniche Cantabrique. Cinq cavités, Astigarragako Kobea, Labeko Koba et Ekain, présentent des occupations alternantes entre des groupes humains et des carnivores (Crocuta crocuta spelaea, Canis lupus et Vulpes vulpes) pendant le Pléistocène Supérieur. Nous devons y ajouter les ensembles paléontologiques de Muniziaga II et Illobi qui présentent des accumulations d’Ursus spelaeus et d’Ursus arctos dans lesquelles les êtres humains sont à peine intervenus. Ce phénomène a souffert une évolution progressive au fil du temps. Dans les niveaux correspondants au Pléistocène Supérieur initial (identifiés à Lezetxiki et à Astigarragako Kobea) les ursidés (Ursus deningeri et Ursus spelaeus) furent le vecteur principal des accumulations. De plus, nous avons remarqué une présence éphémère anthropique du Paléolithique Inferieur ainsi que des occupations d’autres carnivores tels que Panthera spelaea et Panthera pardus (deux espèces qui deviendront de moins en moins fréquentes). Pendant le Paléolithique Moyen, les apports d’origine anthropique de ces cavités sont plus abondants que pour la période précédente mais sont entrecoupées par des phases d’occupations d’ursidés (Ursus spelaeus et Ursus arctos) et d’autres carnivores (Crocuta crocuta spelaea, Canis lupus) Pendant le Paléolithique Supérieur initial, ce phénomène prend une nouvelle dimension. A Labeko Koba et à Ekain, nous retrouvons des ossements déposés par des groupes humains (Châtelperronien et Aurignacien) pendant des occupations brèves (Haltes de chasse) ainsi que l’activité de carnivores. L’analyse taphonomique de ces séquences nous montre une activité de charognage pratiquée par des carnivores et par les propres plantigrades sur les carcasses d’Ursus spelaeus pendant leur hibernation. De cette manière, l’étude taxonomique et taphonomique de ces gisements nous permet de démontrer l’existence d’une grande compétition pour l’occupation de ces grottes. Au Paléolithique Supérieur les êtres humains réussirent à déplacer les ursidés de leur cavité. Et finalement, les occupations humaines de plus en plus assidues dans les cavités au Paléolithique Supérieur provoqueront la disparition des ensembles déposés par des carnivores et des ursidés dans le registre archéozoologique.

[ES] En las siguientes páginas se ha transcrito la sesión final del II Curso de Formación en Técnicas Arqueológicas llevado a cabo por Arkeogazte en la Universidad del País Vasco/Euskal Herriko Unibertsitatea entre los meses de abril y mayo de 2012. Esta última sesión tuvo lugar el 4 de mayo de 2012 en el el Aula Magna de la Facultad de Letras y tuvo como eje la situación actual de la disciplina en el marco de los nuevos planes de estudio universitarios y la necesidad de efectuar un registro bioarqueológico de calidad en el presente, sin perder de vista la importancia de conservar muestras susceptibles de análisis para las investigaciones del futuro. [EN] The following pages are the transcription of the final session of the 2nd Training Course in Archaeological Techniques organized by Arkeogazte between April and March 2012 in the University of the Basque Country (UPV-EHU). The last session took place the 4th May 2012 in the Main hall of the Faculty of Arts and was focused on the role played by these disciplines in the new university plan and on necessity of carry out a high quality bioarchaeological record nowadays taking into account the opportunities of future researches. [EUS] Ondorengo orrialdetan Arkeogaztek 2012ko apirila eta maiatza artean UPV-EHUn antolatutako II. Arkeologia Tekniken Trebakuntza Ikastaroaren amaiera ematearen transkripzioa aurkezten da. Honen azkeneko saioa 2012ko maiatzaren 4an Letren Fakultateko Gradu Aretoan izan zen eta bere ardatza diziplinak unibertsitate plan berrietan duten papera eta etorkizuneko ikerketentzako ere balio duen kalitatezko erregistro bioarkeologiko baten beharra izan ziren.

38 p. : il. -- Bibliogr.: p. 31-38 Erdi Paleolitora arte giza espezie aniztasuna nabarmendu zen. 45.000 BPan gaur egun arte biziraun duen giza espeziea agertu zen Europan: Homo sapiensa. Erdi Paleolitoaren, eta horren kultura eta teknologien, amaiera suposatu zuen horrek. Horrela, espezie berri horren hedapenak iraun bitartean eta Homo neanderthalensisaren desagerpena eman arte, 28.000 cal BPan, Goi Paleolitoranzko trantsizioan murgildu zen Europa, gorenunea 45-35.000 BP bitartea izanik. Hau tokian tokiko prozesua izan zen eta zaila da termino orokorretan azaltzea, errealitate anitzak aurkitzen baitira. Hedapen horrek eztabaida eta trantsizioaren inguruko historiografiaren interpretazio desberdinak eskaini ditu. Hauek industria litikoaren edo teknokonplexuen azterketan oinarritzen dira besteak beste. Hori horrela, espezie bakoitzari egindako teknokonplexuen esleipenak berrinterpretatu dira, Neanderthalei, denbora luzez, gaitasun murritzagoak atxikitu zitzaizkien eta. Ideia hauek baztertuta, hedapen bide honi eta GAMaren agerpenari beste buelta bat eman zaio. Horrela zenbaitek Asiako kulturek Europakoetan izandako eragina eta lurraldearen lotura kontuan izanik Asian kokatu dute Europako Homo sapiensen jatorria. Hau da, GAM Afrikatik irtetzean Asiarantz lekualdatu zen; Levante ingurura lehenbizi. Bacho Kiro daukagu aztarnategi adierazgarria, Europako lehen GAMen berri ematen bait digu. Hedapen prozesu horretan beste espeziekin izandako hibridazioak ere zeresana izan du. Hori horrela, Neanderthalekin izandako elkarbizitzak interesa sortu du, bereziki Iberiar Penintsulako kasuak, bertan azken Neanderthalen aztarnak aurkitu dira eta. Jasandako klimaren gogortzearen testuinguruan, klima beroagoen bila jo zuten penintsularen hegoaldera. Tenperaturen hoztearekin eta klima lehorrarekin batera, beste hainbat izan dira Neanderthalen desagerpenaren eragiletzat jo direnak: biztanleria txikia; Tephra sumendien eztanda eta horren ondorioak; GAMekin baliabideengatik lehiatzea… Lan bibliografiko, artikulo eta ikerketa lanez baliatuta Gizaki Anatomikoki Modernoaren bidea ezagutzea da lan honen helburua. Prozesu horretan esanguratsuak diren faktoreak kontuan hartuta noski. Horretarako edukia lantzerakoan bost atal bereizi dira: lehenengoan kronologia, esparru geografiko, garaiko klima, landaredia, fauna eta Gizaki Anatomikoki Modernoaren lehen aztarnak aurkezteaz gain, azken horrek beste espeziekin izandako harremana eta hedapenaren nondik norakoak definitu dira. Bigarren atala arestian aipatutako teknokonpolexuetan zentratu da. Hedapen bidea irudikatzean ezinbesteko tresna baita industriaren analisia. Neanderthalei dagokioenez, hauen azken aztarnak eta desagerpenaren hipotesi desberdinak aurkeztu dira. Azkenik, Europako esparruan zentratuz, kronologia definitu, GAMen aztarnategi nagusiak laburki azaldu eta trantsizioaren teoria desberdinak aurkeztu dira. Horrez gain, Iberiar Penintsulako egoera ere laburburki aurkezten da. Hori esanda, lan honekin Homo sapiensaren jatorria eta Europara iristeko bidea zein izan den jarraitzea bilatu da, Goi Paleolitorako trantsizio horretan bizi izan zen errealitatera hurbiltzea hain zuzen ere. Gerora, Goi Paleolitoan emango ziren aurrerapen eta bilakaeren oinarriak zeintzuk izan ziren ezagutzea ahalbidetzen baitu.

27 p. : il.-- Bibliogr.: p. 22-27 El presente trabajo pretende recopilar los diferentes puntos de vista que se han podido observar respecto al artículo publicado por Hoffmann et al. (2018a). En este, se exponen varias de las dataciones obtenidas mediante el sistema de datación Uranio-Torio para algunas de las representaciones de las cuevas de La Pasiega (Puente Viesgo, Cantabria), Maltravieso (Cáceres, Extremadura) y Ardales (Málaga, Andalucía), las cuales aportarían una edad de 65.000 años de antigüedad, lo que demostraría la autoría neandertal de las obras. Autores como Aubert et al. (2018), Pearce y Bonneau (2018), Slimak et al. (2018), White et al. (2019a-2019b) y Pons-Branchu et al. (2020), rebaten la aplicación de este sistema debido a los errores de sobreestimación que posee, a pesar de ser una técnica poco destructiva y permitir un correcto mantenimiento de las representaciones artísticas. Ya que, el debate se basa principalmente en la fiabilidad del sistema de datación de Uranio-Torio, en la primera parte introductoria del trabajo, se recogen algunos de los sistemas de datación que se utilizan actualmente en el Arte Rupestre, clasificando estos en sistemas directos e indirectos. A su vez, se contextualizan los yacimientos previamente mencionados.

42 p. : il.-- Bibliogr.: p. 39-42 [EN] Within the last few decades, many prehistorical remains and sites have been discovered in Jaizkibel mountain (Gipuzkoa, Basque Country). Taken the whole mountain as a unit, archaeological sites’ and sedimentary environments’ distribution analysis and classification have been made, focusing on local physical aspects. This thesis aims to develop useful geographical tools to guide future archaeological campaigns in the mountain, as well as to indicate zones with possible archaeological remains or paleoenvironmental record, in order to protect these. [EUS] Jaizkibel mendian (Gipuzkoa) Historiaurreko aztarna ugariren aurkikuntzak egin izan dira azken hamarkadetan zehar. Lan honetan, mendi osoa unitate gisa hartuta, ezagunak diren aztarnategien eta inguru sedimentarioen distribuzio azterketa eta sailkapena egin dira, lurraldearen elementu fisikoak kontuan hartuz. Azterketa honen bidez etorkizuneko indusketa eta miaketa lanak bideratzeko baliagarriak izango diren mapak sortzea da helburua. Baina baita Historiaurreko aztarnategi arkeologikoak izateko aukera handiak dituzten inguruak babesteko erabilgarriak izan daitezken mapak sortzea ere. Sarreran, azterketa eremuaren mugapena egin da irizpide batzuetan oinarrituta, hau, mapa baten bitartez irudikatu da, azalera hau hartzen dituzten udalerriak izendatuz. Testuinguru fisikoaren barruan alderdi anitz hartu dira kontuan, litologiatik hasita edafologiaraino. Ondoren, aztarnategien eta metaketa kuaternarioen sailkapen bat egin da bertako adibideen bitartez hauek irudikatuz. Materialen eta metodologiaren barruan, lehendabizi aurretiazko arkeologikoak izendatu dira, baita egun katalogatuta dauden aztarnategiak ere. Ostera, indusketa hauetan zein miaketetan aurkitutako materialen ezaugarriak orokorrak azaldu dira. Metodologiari dagokionean, landa lana eta GIS tresnak uztartu dira egitura desberdinak zein aurretik eskura zeuden baliabideak erabili ahal izateko. Horrela mapa sorta bat sortu da, bertan informazioa euskarri grafikoan eskura izateko. Lehenengo mapak katalogatutako aztarnategien distribuzioa irudikatzen du, baita estazio megalitikoaren mapak ere. Gainera, aztarnategi bakoitzaren garai orokorra adierazi da. Bigarren mapa sortak, landa lanaren bitartez aurkitutako harpe eremu guztiak biltzen ditu, udal izendegi ugarietan topatutako hauen izendapenarekin batera. Hondartza-fosilen eta zohikaztegien mapek, depositu hauen distribuzioa irudikatzen dute, unitate osoan zehar. Paleo-hondartzen maila ezberdinak ere jaso izan dira koloreetan. Azkenik, arriskuan dauden interesdun kokapenen mapa sortu da, eremu hauen hautapena irizpide zehatz batzuen arabera egin da. Babes instituzionala bermatzera begira sortu da mapa hau. Ondorio gisa, Jaizkibelgo eremuaren berezitasunak baldintzatzaile handiak jartzen dizkio aztarnategi arkeologikoen kontserbazioari eta interpretazioari, baina aldi berean Historiaurreko gizakiari erakargarria zen bizitokia eskaini zion inguru fisiko honek, topatutako aztarnek frogatu duten moduan. Etorkizuneko indusketek eta bestelako azterketek argituko dute mendiaren funtzioa plano lokal zein orokorrago baten.