Search

Publisher's version (útgefin grein), Aim: To explore the lived experience of individuals' in chronic pain of participating in a pain rehabilitation programme in Iceland. Design: Phenomenological research. Method: The Vancouver School of Doing Phenomenology. Eleven participants were interviewed. Results: The overarching theme was as follows: “the journey of breaking the vicious circle of chronic pain.” Before the programme, the participants felt they were in survival mode, trying to survive each day; they were stuck in a vicious circle of chronic pain, simultaneously trying to ease and conceal the pain. Reaching out for professional help was a turning point. While attending the programme, participants began deconstructing their old ways of dealing with chronic pain. After completing the programme, they were still reconstructing their daily lives. In conclusion, pain rehabilitation programmes can be the first step towards breaking the vicious circle of chronic pain., The University of Akureyri Research Fund (R1508, R1609, R1705, R1906), Research Fund of Ingibjörg R. Magnúsdóttir and KEA Research Fund are thanked for funding.

Publisher's version (útgefin grein), Tilgangur: Fáar rannsóknir hafa metið langtímaárangur þverfaglegrar verkjameðferðar þó árangur til skemmri tíma sé vel þekktur. Hér er lýst árangri slíkrar meðferðar á Reykjalundi, endurhæfingarmiðstöð SÍBS, með þriggja ára eftirfylgd. Sérstaklega er fjallað um heilsuhagfræðilegan ávinning af meðferðinni. Efniviður og aðferðir: Um kerfisbundið slembiúrtak var að ræða þar sem fimmta hver beiðni um meðferð á verkjasviði Reykjalundar var valin til þátttöku. Gagnasöfnun stóð yfir í fjögur og hálft ár og eftirfylgd lauk þremur árum síðar. Heilsuhagfræðileg úttekt var gerð að rannsókn lokinni. Niðurstöður: Helstu niðurstöður eru þær að sjúklingar upplifa minni verki, minni ótta og hliðrun tengda vinnufærni, færri þunglyndis- og kvíðaeinkenni og upplifa meiri félagslega færni eftir meðferð. Vinnugeta hópsins í heild jókst og fór vinnufærni úr 36% í 47% eftir meðferðina og við þriggja ára eftirfylgd voru 57% vinnufærir. Heilsuhagfræðileg úttekt sýndi að meðferðin hafði borgað sig upp á þremur árum og ávinningurinn jókst út lífið. Ályktanir: Niðurstöður rannsóknarinnar sýna að þverfagleg endurhæfingarmeðferð gegn þrálátum verkjum skilar árangri varðandi færni, verki og sálfélagslegar afleiðingar þeirra. Heilsuhagfræðilegur ávinningur af meðferðinni er verulegur og miðað við vísitölu neysluverðs í október 2018 skilar kostnaður af meðferðinni sér áttfalt til baka til samfélagsins., Introduction: There is limited research on the long-term benefits of an interdisciplinary pain rehabilitation, even though short-term benefits have been well documented. The present study evaluated the effects of an interdisciplinary pain rehabilitation program with a three-year follow-up. A special emphasis was placed on economic evaluation of the treatment from a societal perspective. Material and methods: The study was conducted at the chronic pain unit of the Reykjalundur rehabilitation center. Every fifth patient referred to the Reykjalundur Rehabiliation Center pain clinic was randomized to participate in this study. Data was collected over the course of 4,5 years with a three years follow-up. Finally, economic evaluation was conducted at the end of the research. Results: After treatment patients experienced less pain, fear and avoidance, anxiety and depression symptoms and improved social functioning. Work ability increased from 36% to 47% at the end of rehabilitation and continued to rise to 57% at three year follow-up. Economic evaluation from a societal perspective showed that cost associated with the rehabilitation had leveled out in three years and continued throughout life. Conclusion: The results indicate that interdisciplinary rehabilitation for chronic pain has a positive impact on function and the experience of pain as well as positive psychosocial effect. An economic evaluation of the treatment shows that the rehabilitation is very cost effective and that each Icelandic krona (IKR) spent is returned eightfold back to society., "Peer Reviewed"

Publisher's version (útgefin grein), Objective: To explore self-reported health problems and functional goals in community-dwelling individuals with spinal cord injury in Sweden. Design: Cross-sectional descriptive study that used a survey designed by an experienced peer mentor with spinal cord injury. Subjects: Community-dwelling individuals with spinal cord injury from Sweden. Methods: The survey was distributed online by the community peer-based organization RG Active Rehabilitation. Results: A total of 203 individuals (55% males, 90% acquired spinal cord injury) from all regions in Sweden completed the survey. Of these, 33% reported living with > 2 unbearable physical or psychological problems. While some problems (e.g. problems related to bladder and balance) were consistently ranked to be common across all years since injury and type of spinal cord injury, distribution of some other unbearable problems (e.g. type of pain, excessive weight) varied between subgroups. Years since injury, level of acquired spinal cord injury and sex, but not age-group or type of spinal cord injury, explained some of the variation in the goals. Conclusion: The high proportion of reported “unbearable” problems point to the stronger need for systematic, comprehensive, life-long, multi-disciplinary follow-up for people with spinal cord injury. The high rate of goals related to improving strength and fitness across all participants independently of their characteristics highlight the important role of community organizations that offer such lifetime services.

Background and aims: Worldwide chronic musculoskeletal (MSK) pain is a prevalent problem constituting a considerable societal burden. The aim was to investigate the prevalence of chronic MSK pain conditions in Iceland and the potential impact on physical and mental health, and further, to assess the potential influence of a 4-week traditional multidisciplinary pain management program (TMP) and a similar program adding neuroscience patient education and mindfulness based cognitive therapy (NEM) on health-related quality of life (HRQL) and pain intensity among women experiencing chronic MSK pain. Methods: Using a population-based randomly selected sample of 5,906 Icelanders, aged 18-79 years (response rate of 60.3%), the prevalence of chronic MSK pain conditions in Iceland, in December 2007, was assessed. The prevalence estimations were weighted by gender, age and residential area to properly represent the underlying population. Multivariate logistic regression models were used to assess associations between chronic MSK pain conditions and functional limitations as well as symptoms. To assess the effectiveness of the two programs we used data from an Icelandic rehabilitation center (Heilsustofnun NLFÍ) including 122 women who received TMP, 90 receiving NEM, and 57 waiting list controls. The HRQL (Icelandic Quality of Life Scale) and pain intensity (100 mm Visual Analogue Scale) had been measured before, as well as after the interventions and 6-months after the completion of the interventions. Analysis of variance and linear regression were used for comparisons. Results: The point prevalence of chronic MSK pain conditions was 19.9% with distinct gender differences (men=15.2%; women=24.7%) and varied considerably with sociodemographic factors. Compared with individuals without chronic MSK pain, those with the condition reported considerably higher odds ratios (OR) of poor physical (OR men=4.0 [95%CI=3.0-5.2]; OR women=6.8 [95%CI=5.4-8.5]) and mental health (OR men=1.7 [95%CI=1.3-2.3]; OR women=2.4 [95%CI=1.9-3.0]) as well as physically demanding daily activities (OR men=2.4 [95%CI=1.8-3.2] – 6.9 [95%CI=4.2-11.5]; OR women=3.2 [95%CI=2.3-4.6] – 7.9 [95%CI=6.3-10.0]), and lower quality of life (OR men=1.5 [95%CI=1.0-2.1]; OR women=1.6 [95%CI=1.2-2.1]). Statistically significant changes were observed immediately after multidisciplinary pain treatment in terms of increased HRQL (TMP=10.5; NEM=9.7 versus waiting list controls=1.3; p, Inngangur og markmið: Þrálátir stoðkerfisverkir eru algengt vandamál um allan heim og hafa veruleg áhrif á samfélög. Markmið rannsóknanna var að meta algengi þrálátra stoðkerfisverkja á Íslandi og hugsanleg áhrif á líkamlega og andlega heilsu. Einnig að meta hugsanleg áhrif fjögurra vikna hefðbundinnar þverfræðilegrar verkjameðferðar (TMP) og svipaðs meðferðarúrræðis að viðbættri taugafræðilegri sjúklingafræðslu og gjörhygli (NEM) á heilsutengd lífsgæði (HRQL) og magn verkja, meðal kvenna sem upplifa þráláta stoðkerfisverki. Aðferðir: Notast var við lýðgrundað slembiúrtak 5.906 Íslendinga á aldrinum 18-79 ára (svarhlutfall = 60,3%) til að meta algengi þrálátra stoðkerfisverkja á Íslandi í desember 2007. Mat á algengi var viktað með tilliti til kyns, aldurs og búsetu til að endurspegla stöðuna í þjóðfélaginu. Fjölþátta leiðrétt lógistísk aðhvarfsgreining var notuð til að meta tengsl milli þrálátra verkja annars vegar og hömlunnar í daglegum athöfnum og ýmissa einkenna hins vegar. Í íhlutunarrannsókninni var notast við gögn frá íslenskri endurhæfingarstofnun, Heilsustofnun NLFÍ. Í rannsókninni tóku þátt 122 konur sem fengu TMP meðferðina, 90 konur í NEM meðferðinni og 57 konur á biðlista. HRQL (kvarðinn Heilsutengd lífsgæði) og magn verkja (100 mm sjónkvarði) voru mæld fyrir og eftir meðferð sem og sex mánuðum eftir að meðferð lauk. Til að greina árangur var notast við fervikagreiningu og línulega aðhvarfsgreiningu. Niðurstöður: Stundaralgengi þrálátra stoðkerfisverkja var 19,9% með áberandi kynjamun (karlar=15,2%; konur=24,7%) og er breytilegt eftir þjóðfélagslegum aðstæðum. Í samanburði við fólk án þrálátra verkja er fólk með þráláta stoðkerfisverki í aukinni áhættu (líkindahlutfall=OR) fyrir líkamlegum (OR karlar=4,0 [95%CI=3,0-5,2]; OR konur=6,8 [95%CI=5,4-8,5]) og andlegum heilsubresti (OR karlar=1,7 [95%CI=1,3-2,3]; OR konur=2,4 [95%CI=1,9-3,0]), að lýsa hömlunum við ýmsar líkamlega krefjandi athafnir daglegs lífs (OR karlar=2,4 [95%CI=1,8-3,2] – 6,9 [95%CI=4,2-11,5]; OR konur=3,2 [95%CI=2,3-4,6] – 7,9 [95%CI=6,3-10,0]) sem og lakari lífsgæðum (OR karlar=1,5 [95%CI=1,0-2,1]; OR konur=1,6 [95%CI=1,2-2,1]). Heilsutengd lífsgæði jukust í kjölfar þverfræðilegra verkjameðferða (TMP=10,5; NEM=9,7 miðað við biðlista=1,3; p, Félag sjúkraþjálfara Fræðslunet Suðurlands Heilsustofnun NLFÍ Námsbraut í sjúkraþjálfun, Háskóla Íslands

Millistjórnendur eru í krefjandi hlutverki og upplifa sig oft eins og milli steins og sleggju. Þeir gegna þungavigtarhlutverki en störf þeirra einkennast af miklu vinnuálagi og streitu. Þó hafa þeir fengið fremur litla athygli í stjórnendafræðum, einkum innan heilbrigðisþjónustunnar. Við vitum til dæmis lítið um áhrif þessa krefjandi starfs á heilsu þeirra, til dæmis hvort streituvaldandi þættir í starfsumhverfinu tengjast stoðkerfisverkjum og svefni. Tilgangur þessarar rannsóknar var að skoða þessi tengsl. Um er að ræða lýsandi þversniðsrannsókn þar sem gögnum var safnað með forprófuðum spurningalista sem sendur var rafrænt á 137 hjúkrunardeildarstjóra í gegnum Outcome-kannanakerfið. Svarhlutfall var 80,9%. Lýsandi tölfræði og ályktunartölfræði var notuð við úrvinnslu gagna. Niðurstöður sýndu skýr tengsl streituvaldandi þátta í starfsumhverfi, stoðkerfisverkja og ófullnægjandi svefns eftir að stjórnað var fyrir áhrifum af aldri, hjúskaparstöðu og fjölda stöðugilda í hjúkrun á deild. Streituvaldandi þættir í starfsumhverfinu og svefn höfðu tengsl við styrkleika stoðkerfisverkja á hálssvæði og herðum og svefn hafði tengsl við styrkleika verkja í neðri hluta baks. Meiri streita þýddi meiri stoðkerfisverki á hálssvæði og í herðum að teknu tilliti til svefns. Ófullnægjandi svefn þýddi aftur meiri stoðkerfisverki frá öllum þremur líkamssvæðunum að teknu tilliti til streituvaldandi þátta. Saman skýrðu streituvaldandi þættir í starfsumhverfinu og ófullnægjandi svefn, að teknu tilliti til aldurs, hjúskaparstöðu og fjölda stöðugilda við hjúkrun á deild, 17% af heildarbreytileika í styrkleika stoðkerfisverkja á hálssvæði, 21% í herðum og 14% í neðri hluta baks. Fram kom marktæk samvirkni milli streituvaldandi þátta í starfsumhverfinu og svefns varðandi styrkleika stoðkerfisverkja á hálssvæði. Niðurstöður þessarar rannsóknar verða vonandi til þess að hugað verði betur að streituvaldandi þáttum í starfsumhverfi millistjórnenda svefni og stoðkerfisverkjum þeirra., Middle managers have demanding roles and often experience themselves between a rock and a hard place, and their jobs are characterized by a heavy workload and stress. They have not received adequate attention in management science, in particular within healthcare. We know, for example, little about how stressful factors in the work environment are related to musculoskeletal pain and sleep. The purpose of this study was to examine this relationship. This is a descriptive cross-sectional study in which data was collected by a questionnaire which was sent electronically to 137 nursing managers through the Outcome-survey system. The response rate was 80.9%. Descriptive statistics and inferential statistics were used for statistical analysis. The results showed a clear link between stressful factors in the work environment and insufficient sleep, after controlling for the effects of age, marital status and the number of staff in the nursing unit. Stressful factors in the work environment and sleep affected the intensity of pain in the neck and shoulder area, and sleep correlated with the intensity of pain in the lower back. Taking sleep into account, more stress meant more pain in the neck and shoulder area. Taking into account stressful factors, insufficient sleep meant more pain in all three body regions. Together, stressful factors in the work environment and insufficient sleep explained 17% of the total variation in the intensity of pain in the neck area, 21% in the shoulder area, and 14% in the lower back, taking into account age, marital status and the number of staff in the nursing unit. There was a statistically significant interaction between stressful factors in the work environment and sleep regarding the intensity of musculoskeletal pain in the neck area. The results of this study will hopefully lead to better consideration of stressful factors in the work environment, sleep and musculoskeletal pain of middle managers., Ritrýnt tímarit

Background: Few studies have focused on women’s expectations and experience of childbirth pain and what predicts a positive childbirth pain experience. Moreover, few studies have explored childbirth pain from a salutogenic perspective and from the perspective of childbearing women, how they prepare for and manage the pain. Aim: The aim of this doctoral thesis was to increase knowledge about women’s expectations and experiences of childbirth pain and to identify predictors of pregnant women’s expected intensity of childbirth pain and what factors predict a positive childbirth pain experience. Moreover, the aim was to study childbirth pain from a salutogenic perspective and how women prepare for and manage childbirth pain. Methods: The thesis comprise three different studies. In the first study, which was a qualitative study (Paper I) the Vancouver School of doing Phenomenology was used as a research approach. Data were collected with open interviews with 14 women, selected through purposeful sampling, who had been healthy and had undergone normal labour and produced healthy babies not less than 8 hours to four days before the interview took place. In the second study (Paper II), a cross-sectional survey and self-reported questionnaires were used to collect data from pregnant women (n=1111) in Iceland early in the pregnancy, at 26 of the largest primary healthcare centres in Iceland. This consecutive national sample was stratified by residency, the questionnaires were posted to women that had agreed to take part in the study, and the response rate was 63%. The third study (Paper III) was a population-based cross-sectional cohort study, where the participants in Study II were sent a questionnaire five to six months after childbirth. Data from 726 women were used after removing data for women who had pre-planned C-sections. The response rate was 68%. In all the studies, the focus was on salutogenic outcomes and their connection to other factors in women’s own expectations and experience of childbirth pain. Results: The main results of the three studies are that women do prepare themselves during pregnancy for managing the pain of childbirth and use their own strategies to manage childbirth pain. They generally have a positive attitude to pain during childbirth and many different factors predict positive childbirth pain experience. By studying pain first from the perspective of women with a qualitative approach (Paper I), and from those results investigating the object using quantitative methods (Paper II and III) a holistic view of pain in childbirth from the perspective of women was gained. Paper I: The overriding theme constructed was: childbirth pain was demanding and difficult but could be managed with different strategies and with support from encouraging and empowering midwives. The participating women used different means to prepare themselves for the birth, including obtaining information, increasing their own strength, taking into account their own attitudes and developing a positive attitude toward the pain. During the birth they tried to let their bodies lead the way and trusted their bodies, despite the pain. The women emphasized that the time between contractions was important in order to develop strength to manage the pain. The results showed also that the women found it useful to be, mentally, in their own world without outside interference, gaining strength from an empowering midwife and a supportive relative. Some thought it necessary to use an epidural when the pain was overwhelming, others felt it helpful to make a noise and to remember that the pain would end and they would be rewarded with a baby in their arms. The women felt the pain of childbirth was unlike any other pain. In the aftermath of the birth they felt it was important to be at peace with the pain and that the effort had strengthened their self-image. Paper II: The mean score for the expected intensity of childbirth pain was 5.58 (SD=1.38) measured on a seven-point scale. Most women (77%) had a positive attitude towards pain management without medication and 35% had a positive attitude to pain management with medication. The strongest predictors of a high expected intensity of childbirth pain score were: a negative attitude to the impending birth, low manifestation of a sense of security, and a positive attitude to pain management with medication. Women living outside the capital area were less likely to have a high expected intensity of childbirth pain. Paper III: A large group of women experienced childbirth pain as positive, as the mean score was 4.21 (SD = 1.73) on a seven-point scale ranging from ‘very negative’ (1) to ‘very positive’ (7). The strongest predictors for women’s positive childbirth pain experience were: a positive attitude to childbirth during pregnancy, support from the midwife during birth, use of epidural analgesia, high level of education and low intensity of pain in childbirth. Conclusions: The results of these studies highlight women’s expectations and experiences of childbirth pain, which has been named the third paradigm, the first and second being the midwifery and the medical paradigm. The results emphasize the importance of taking the women’s perspective into account when planning childbirth services and health-promoting factors contributing to a positive childbirth pain experience. This highlights a holistic approach and individualized care, which is in accordance with the theory of salutogenesis that focuses on the strength of each and every individual rather than on risk and diseases. These factors need to be highlighted when planning childbearing services. Further research is needed in this important area, for example, studying the most effective way to enhance positive attitude towards childbirth pain., Bakgrunnur: Fáar rannsóknir hafa skoðað væntingar og reynslu kvenna af sársauka í fæðingu og hvaða þættir hafa forspárgildi um jákvæða reynslu af honum. Þá hafa fáar rannsóknir skoðað sársauka í fæðingu út frá heilsueflandi sjónarmiði (salutogenic) og hvernig konur undirbúa sig fyrir sársaukann og hvað þær gera sjálfar til að takast á við hann. Markmið rannsóknarinnar var að auka þekkingu á væntingum og reynslu kvenna af sársauka í fæðingu og greina hvaða þættir hafa forspárgildi varðandi jákvæða reynslu af sársauka í fæðingu. Markmið rannsóknarinnar var einnig að skoða sárauka í fæðingu út frá heilsueflandi sjónarmiði og hvernig konur undirbúa sig fyrir sársaukann og hvað þær gera sjálfar til að takast á við hann. Aðferðir: Ritgerðin byggir á þremur rannsóknum. Í fyrstu rannsókninni (grein I), sem var eigindleg rannsókn, var notast við aðferðafræði Vancouver-skólans í fyrirbærafræði. Gögnum var safnað með opnum viðtölum við 14 konur, sem voru valdar með tilgangsúrtaki. Skilyrði fyrir þátttöku voru að konurnar hefðu verið heilbrigðar á meðgöngu, að engin alvarleg frávik hefðu átt sér stað í fæðingunni og að börn þeirra hefðu verið heilbrigð. Viðtöl voru tekin við konurnar þegar liðnar voru ekki minna en átta klukkustundir og ekki meira en fjórir sólarhringar frá fæðingunni. Rannsókn tvö (grein II) var megindleg þverskurðarannsókn gerð á landsvísu þar sem þátttakendur voru valdir með hentugleikaúrtaki. Lagskipt var eftir búsetu og komu í meðgönguvernd, á 26 heilsugæslustöðvum á Íslandi, snemma á meðgöngu. Spurningalistar voru póstsendir heim til þeirra kvenna sem höfðu samþykkt að taka þátt í rannsókninni, 1111 konur tóku þátt og svarhlutfall var 63%. Þriðja rannsóknin (grein III) var ferlirannsókn þar sem konum sem svöruðu spurningalista í rannsókn tvö var sendur annar spurningalisti fimm til sex mánuðum eftir fæðingu. Alls voru greind gögn frá 726 konum. Gögnin voru greind án svara frá konum sem fóru í fyrirfram ákveðinn keisaraskurð. Svarhlutfall var 68%. Niðurstöður: Helstu niðurstöður rannsóknanna eru þær að konur undirbúa sig á meðgöngu fyrir sársauka og nota eigin aðferðir til að takast á við sársauka í fæðingu. Þær hafa yfirleitt jákvætt viðhorf til sársaukans og margir mismunandi þættir hafa forspárgildi um jákvæða upplifun af sársauka í fæðingu. Með því að rannsaka sársauka fyrst frá sjónarhóli kvenna með eigindlegri aðferð (grein I) og út frá þeim niðurstöðum rannsaka fyrirbærið með megindlegum aðferðum (grein II og III) fékkst heildræn sýn á sársauka í fæðingu frá sjónarhorn kvenna. Í grein eitt var yfirþemað: fæðing er sársaukafull, krefjandi og erfið en eitthvað sem hægt er að komast yfir með mismunandi aðferðum og með aðstoð hvetjandi og valdeflandi ljósmóður. Konurnar notuðu ýmis ráð til að undirbúa sig á meðgöngunni fyrir sársaukann s.s. að afla sér upplýsinga, efla eigin styrk, gera sér grein fyrir eigin viðhorfum og að þróa með sér jákvætt viðhorf til sársaukans. Þegar að fæðingunni kom reyndu þær að láta líkamann leiða sig og treysta honum þrátt fyrir sársaukann. Konurnar lögðu áherslu á að tíminn milli hríðanna væri mikilvægur til þess að öðlast styrk til að takast á við sársaukann. Konunum fannst gagnlegt að fá að vera í eigin veröld án utanaðkomandi truflana, með stuðning frá valdeflandi ljósmóður og styðjandi aðstandanda. Sumum fannst nauðsynlegt að nota mænurótardeyfingu þegar sársaukinn varð yfirþyrmandi, öðrum fannst hjálplegt að gefa frá sér hljóð og muna að sársaukinn tæki enda og þær fengju barnið í fangið. Konunum fannst að sársauki í fæðingu væri ólíkur öðrum sársauka. Í kjölfar fæðingarinnar fannst þeim mikilvægt að vera sáttar við sársaukann og það að takast á við hann hefði styrkt sjálfsmynd þeirra. Í grein II voru megin niðurstöður þær að meðaltal styrks sársauka sem barnshafandi konur bjuggust við að finna í fæðingunni var 5.58 (SD = 1.38) mældur á sjö punkta kvarða þar sem lægsta gildi var einn (engin sársauki) og hæsta gildi var 7 (mesti hugsanlegi sársauki). Flestar konur (77%) höfðu jákvæð viðhorf til verkjameðferðar án lyfja og 35% höfðu jákvæð viðhorf til verkjameðferðar með lyfjum. Þær breytur sem höfðu sterkustu forspárgildi um það að vænta mikils sársauka í fæðingu voru eftirfarandi; neikvæð viðhorf til komandi fæðingar, lítil öryggiskennd (e. low manifestation of sense of security) og jákvætt viðhorf til verkjameðferðar með lyfjum. Konur sem bjuggu utan höfuðborgarsvæðisins bjuggust við minni sársauka í fæðingu en þær sem voru búsettar innan þess. Megin niðurstöður í grein III voru þær að stór hluti kvenna upplifðu sársaukann sem fylgdi fæðingunni á jákvæðan hátt þar sem meðalgildi var 4,21 (SD = 1,73) á sjö punkta kvarða sem náði frá einum (mjög neikvæð upplifun af sársauka) að sjö (mjög jákvæð upplifun af sársauka). Þær breytur sem höfðu sterkustu forspárgildi fyrir jákvæða upplifun af sársauka í fæðingu voru: jákvæð viðhorf til fæðingar á meðgöngu, stuðningur frá ljósmóður meðan á fæðingu stóð, notkun mænurótadeyfingar, menntun og lítill sársaukastyrkur í fæðingu. Í rannsóknunum þremur var lögð áhersla á að greina þá þætti sem hafa verið skilgreindir heilsueflandi útkomubreytur í tengslum við konur í barneignarferlinu (salutogenic outcome variables) og samband þeirra við aðrar áhrifabreytur. Ályktanir: Niðurstöður þessara rannsókna sýna væntingar og reynslu af sársauka í fæðingu frá sjónarhóli kvenna, sem hefur verið nefnt þriðja sjónarhornið, þar sem það fyrsta og annað eru sjónarhorn ljósmæðra annars vegar og lækna hins vegar. Niðurstöðurnar ítreka mikilvægi þess að taka tillit til sjónarhorns kvenna við skipulagningu barneignarþjónustu og þeirra heilsueflandi þátta sem geta haft áhrif á jákvæða upplifun af sársauka í fæðingu. Þetta krefst heildrænnar nálgunar og einstaklingsmiðaðrar umönnunnar, sem er í samræmi við salutogenesis þar sem lögð er áhersla á styrk hvers og eins fremur en á áhættu og sjúkdóma. Heilsueflandi þætti þarf að setja í forgang við skipulagningu barneignarþjónustu. Frekari rannsókna er þörf á þessu sviði, til dæmis þarf að rannsaka hvernig vænlegast er að efla jákvætt viðhorf til sársauka í fæðingu., The Research Fund of the Midwifery Association of Iceland. The University of Akureyri Research Fund. The Memorial Found of Björg Magnúsdóttir, midwife, and Farmer Magnús Jónasson. The Research Fund of Ingibjörg R. Magnúsdóttir.