Search

Titus Burckhardt, was one of the most famous Traditionalist philosopherin the last century. He devoted his life to the study and exposition ofthe different aspects of Wisdom and Tradition. Burckhardt was one of themost remarkable exponents of universal truth, in the realm of metaphysicsas well as in the realm of cosmology and of traditional art. This articleaims to explain some aspects of his approach to the architecture in generaland the Islamic architecture especially. The ‘unity’ is the principal dimensionof the Islamic architecture. According to Burckhardt, the Kaʿba is thevery primordial architecture on the earth that has an cosmologic symbolism.It has literally central importance for its architecture. Every Muslimfaces the Kaʿba to recite the canonical prayers, and every mosque is accordinglyorientated in this direction. For Burckhardt, the non using of imageor as he says the ‘aniconism’ is also one of the most exeptional part ofIslamic art and architecture. According to him, the aniconism preservesthe primordial dignity of man, whose form, ‘made in the image of God’; onthe other hand, nothing that could possibly be an idol, may interpose itselfbetween man and the invisible presence of God., Titus Burckhardt, Gelenekselci Ekole mensup en önemli filozoflardan biridir.Araştırmalarını Hikmet ve Geleneğin metafizik boyutları ve onlarınsanat ve mimarideki tezahürleri üzerinde yapan Burckhardt, düşünceleriniİslam sanatı ve mimarisindeki çalışmalarıyla ortaya koymuştur. MakaledeBurckhardt’ın Gelenekselci sanat bakış açısına göre mimari yapılara dairg.rüşleri ele alınmaktadır. Burckhardt’a göre, İslam mimarisinin enönemli özelliği, ‘birlik’ yani ‘tevhid’ sembolizmi dayalı bir yapıya sahip olmasıdır.Kabe, İslam’ın ilk mimari yapısı olması hem de sembolizmi bakımındanmerkezi bir öneme sahiptir. Burckhardt, İslam dini mimarisindeözellikle ikonalara yer verilmemesini Tanrı ile insan arasında hiçbir varlığınyer alamayacağını ifade eden ‘anikonizm’ ya da ‘ikonasızcılık’ olaraktanımlamaktadır

VIII. yüzyılda İslam topraklarında ortaya çıkan Karaîlik, ilk dönemlerde plüralist bir yapı sergilemiş olsa da sonraki dönemlerde normatif bir yapıya bürünerek gelişimini sürdürmüştür. Karailik temel eserlerini verdiği klasik dönemde İslam kültüründen özellikle de Mu'tezile mezhebinden etkilenmiş ve temel doktrinlerini bu doğrultuda yorumlamıştır. Karaîlik sonraki süreçte Bizans Karaî cemaatinin yükselişe geçmesiyle birlikte Bizans'ta yaşayan din bilginleri tarafından temsil edilmiş ve söz konusu dönemde Rabbani Yahudilikten ve Aristocu fikirlerden etkilenmiştir.Tezimizin ilk bölümünde Karaîliğin ortaya çıkışından itibaren dini literatürün olgunlaşmasına kadar devam eden tarihsel dönemler aşamalar halinde ele alınmıştır. Tezin ikinci bölümünde ise tarihsel süreç içerisinde Karaî din bilginleri tarafından oluşturulan inanç listeleri ve söz konusu listelerde yer alan ilkelere yer verilmiştir. İnanç ilkeleri ile ilintili olan konular başlıklar halinde Karaîliğin dönemsel paradigmaları göz önüne alınarak açıklanmıştır. Son bölümde ise Karaîliğin ibadetlerine yer verilmiştir. Konunun net anlaşılması amacıyla, İbadet konuları ele alınırken Karaî ve Rabbaî Yahudilik arasındaki farklılıklara değinilmiştir. The Karaite sect, which emerged in the Islamic lands in the VIII. century, exhibited a pluralist structure in the early periods, but continued to develop in the later periods by as a normative structure. Karaite sect was influenced by the Islamic culture, especially the Mu'tazilah sect, during his classical period, and interpreted his basic doctrines in this direction. Karaite sect was later represented by religious scholars living in Byzantium with the ascension of the Byzantine Karaite community and was influenced by Rabbinite Judaism and Aristotle's opinions in that period.In the first part of the Thesis, the historical periods from the emergence of Karaite sect until the maturation of the religious literature were discussed in stages. In the second part of the thesis, belief lists established by Karaite religious scholars in the historical process and the principles included in the list of them are given. The issues related to the principles of belief are described in terms of the periodic paradigms of Karaite as headings. In the last section, the worship of Karaite was given. For the sake of clarity the differences between Karaite and Rabbanite Judaism have been addressed in the context of worship. 134

Antakya ve Tüm Doğu Süryani Ortodoks Patrikliği bünyesinde yer alan Doğu Mafiryânlığı görevini üstlenenen teolog ve tarihçi İbnü’l-İbrî’nin (Bar Hebraeus, ö. 1286) eserleri, 13. yüzyıldan günümüze kadar araştırmacıların dikkatini çekmiştir. Süryani literatürünün son ve en parlak ismi olarak kabul edilen İbnü’l-İbrî ilahiyat, hukuk, felsefe, edebiyat, bilim ve tıp alanlarında eser kaleme almıştır. Ansiklopedist bir bilge olarak, ilmî ve edebî türlerde olağanüstü çalışmalara sahip, idarecilik vasfı olan bir din adamıdır. Kendisi Süryani edebiyatında görülen Süryani Rönesansı’nın önde gelen temsilcisidir. İbnü’l-İbrî dinî ve tarihî konuları ele alan eserlerinde İslam ve müslümanlar hakkında da açıklamalarda bulunmuştur. Bu çalışmada İbnü’l-İbrî’nin İslam ve müslüman algısı incelenmiştir. The works of theologian and historian Bar ‘Ebroyô (Ibn al-‘Ibrî / Bar Hebraeus), who undertook the task of the Maphrianate of the East affiliated to the Syriac Orthodox Patriarchate of Antioch and All the East, attracted the attention of researchers from the 13th century to the present day. Considered as the last and most brilliant name of Syriac literature, Bar ‘Ebroyô wrote works in the fields of theology, law, philosophy, literature, science and medicine. In addition, as an encyclopedist polymath, he is a religious man who has prodigious outputs in scientific and literary genres with an administrative aspect. Also he is foremost representative of Syriac Renaisance that emerged in Syriac literature. Bar ‘Ebroyô also made explanations about Islam and muslims in his works dealing with religious and historical issues. In this study, the perception of Islam and muslims from the eyes of Bar ‘Ebroyô was examined.

Bu çalışma ile Papalığın Kilise’de her zaman mutlak otoriteyi temsil etmediği ortaya konulmaktadır. Konu, Katolik Kilisesi’nde Ortaçağ’da baş gösteren konsilyarizm tartışmalarından hareketle ele alınmaktadır. Konsilyarizm, Genel Konsillerin kilisede en üst otoriteye sahip olduğunu öne süren bir doktrindir. Ortaçağ'da papanın kilisede en üst otorite olarak kabul edildiği görüşün aksine; bu anlayışa göre dini otorite Papalık makamında değil bizatihi kilisede temsil edilir ve kilise bu otoriteyi Genel Konsiller vasıtasıyla kullanır. Konsilyarizm teorisi, Büyük Batı Bölünmesi (1378-1417) döneminde, Papalık otoritesini Genel Konsiller yoluyla sınırlandırmak isteyen konsilyarist akım tarafından temsil edilmiştir. Bu akımın temel amacı, kilisenin yapısını yeniden tanımlayarak onu tek bir meşru papanın idaresi altında yeniden birliğe kavuşturmak ve kilisede reform yoluyla Papalık otoritesini sınırlandırmaktır. Ayrıca bu akım, Pisa (1409) ve Basel Konsilleri (1431-1449) arasındaki dönemde kilise içinde Papalık otoritesine karşı güçlü bir muhalif damarı temsil etmiş ve Basel Konsili’nden sonra etkisini yitirmiştir. Buna karşın bir teori olarak konsilyarizmin etkisi, bu dönemle sınırlı kalmayıp sonraki dönemlerde Papalık otoritesine muhalif olan Gallikanizm ve Febronianizm gibi farklı akımlar adı altında yeniden gün yüzüne çıkmıştır. Ayrıca konsilyarizm fikri, John Mair (1467-1550), Edmond Richer (1559-1631) ve Hans Küng (1928-2021) gibi teologlar aracılığıyla günümüze kadar ulaşmıştır.Çalışmamızda, tarihsel süreçte kilisede en üst otorite olarak kabul görmüş papacı ve konsilyarist teolojinin otorite konusundaki doktrinleri, uygulamaları ve bunlarla ilgili kurumları ile konsil ve papalığın otorite açısından durumu incelenmiştir. Konu, konsilyarizm tartışmalarının merkezi isimlerinden biri olan Alman teolog Cusalı Nicholas’ın (Alm. Nikolaus von Kues, 1401-1464) görüşleri örneğinde ele alınmıştır. In this study, it is revealed that the Papacy does not always represent absolute authority in the Church. The subject is discussed based on the discussions of conciliarism in the Catholic Church in the Middle Ages. Conciliarism is a doctrine that holds that General Councils hold the highest authority in the church. Contrary to the view that the pope was accepted as the highest authority in the church in the Middle Ages; According to this understanding, ecclesiastical authority is represented in the church itself, not in the Papacy, and the church uses this authority through General Councils. The theory of conciliarism was represented during the Great Western Schism (1378-1417) by the conciliarist movement, which sought to limit Papal authority through General Councils. The main purpose of this movement is to redefine the structure of the church, to reunite it under the rule of a single legitimate pope, and to limit the papal authority through church reform. In addition, this movement represented a strong opposition to the Papal authority in the church in the period between the Council of Pisa (1409) and Council of Basel (1431-1449) and lost its influence after the Council of Basel. On the other hand, the influence of conciliarism as a theory was not limited to this period, but resurfaced in the following periods under the name of different movements such as Gallicanism and Febronianism, which were opposed to the Papal authority. Moreover, the idea of conciliarism has survived to the present day through theologians such as John Mair (1467-1550), Edmond Richer (1559-1631) and Hans Küng (1928-2021).In our study, the doctrines, practices and related institutions of the papalist and conciliarist theology, which were accepted as the highest authority in the church in the historical process, and the situation of the council and the papacy in terms of authority were examined. The subject is discussed in the example of the views of the German theologian Nicholas of Cusa (Ger. Nikolaus von Kues, 1401-1464), who is one of the central figures in the discussions of conciliarism.

Takipçilerine tanrıya coşkulu bir bağlılık ve sevgiyle kurtuluş sunan Bhakti düşüncesi Jnana ve Karma ile birlikte Hinduizmde mokşaya ulaşmanın üçüncü bir yolu olarak kabul edilmektedir. Bhakti düşüncesi aynı zamanda Sihizm ve Lingayatlar olarak bilinen iki yeni dinin ortaya çıkmasında da önemli rol oynamıştır. Bu çalışmamızdaki temel amacımız Bhakti düşüncesiyle ilgili araştırmalarda genellikle ihmal edilen Alvarlar ve Nayanmarların Bhakti hareketinin ortaya çıkmasındaki rolünü sunmaktır. Kapsamlı ve daha doğru sonuçların elde edilebilmesi için Bhakti öncesi dönemin kısa bir tarihinden başlayarak sırasıyla Alvarlar ve Nayanmarlar ayrıntılı bir şekilde incelenmiştir. Bhakti literatüründe neredeyse hiç anlatılmayan bu şairlerin hayatlarına dair bilgiler verdikten sonra geleneklerine katkıları ve gelenek içerisindeki konumları da tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu çalışmamızda aynı zamanda Bhakti düşünceisini sistematik olarak ilk kez anlatan Ramanuja’nın katkılarına ışık tutulmuştur. Araştırmamızın ana konusu Bhakti hareketi olmasından ötürü Bhakti'nin diğer önemli figürlerine ilişkin de bilgiler verilmiştir. Daha sonra Bhakti’nin etkisiyle Hint alt kıtasında gelişen iki yeni din olan Sihizmi ve Lingayatlar da ele alınmıştır. Bhakti’nin en önemli dini metni BhagavatGita’daki ilahiler, sırasıyla, Alvarlar ve Nayanmarlar’ın şiirlerin koleksiyonları olan Nalayira Divya Prabandham ve Shaiva Tirumurai da incelenmiştir. Ayrıca Bhakti düşüncesini konu edinen Bhagavat Purana, Narada Bhaktisutra ve Shandilya Bhaktisutra gibi temel metinler analiz edilmiştir. Son olarak çalışmamız Bhakti düşüncesinin ortaya çıkışını tetikleyen faktörlerle ilgili öne sürülen farklı teorilerine dair bir değerlendirme ve sonuç bölümünden oluşmaktadır. Bhakti in Hinduism offers salvation to the followers through ardent devotion and love to God and considered as one of three paths of moksha other than Jnana and Karma. It had triggered a popular movement that may had changed the course of Hinduism paving the way for two new religions; Sikhism and Lingayats. Our study aims to explore and rightly present the emergence of Alvars and Nayanmars, whose contributions are often neglected in literature on Bhakti. To figure out this objective comprehensively, a concise history of pre-Bhakti period is given, then it elaborates each and everyone of Alvars and Nayanmars. Their personal history as well as tradition are tried to be unfold since these personalities hardly recounted in Bhakti literatuters. Contribution of Ramanuja, the first one to systematically present Bhakti, is sufficiently higlighted in the work. Brief mentions on key figures of Bhakti also done though it is out of research-focus. I also tried to illustrate Sikhism and Lingayats; two new religions in Indian sub-continent that evolved with influence of Bhakti. Texts that discusses Bhakti are unfolded to inspect the emergence of Bhakti thoughts in Hindu theology. Hymns in Bhagavat-Gita, foremost text of Bhakti, are expounded as well as Nalayira Divya Prabandham and Shaiva Tirumurai the canonized collections of Alvars and Nayanmars respectively. Other Bhakti texts like Bhagavat Purana, Narada Bhaktisutra and Shandilya Bhaktisutra are also investigated. In the end of study, a succinct note on different theories of influence on emergence of Bhakti is outlined as well as a conclusion of our research.

Aum Shinrikyo (Şinrikyo), Japonya’da son zamanlarda ortaya çıkan yeni dini hareketlerden biridir. Başlangıçta sadece bireysel kurtuluşa önem vererek yoga merkezli faaliyetlerini sürdüren Aum, daha sonra lideri Asahara Shoko’nun farklı dönemlerde farklı din ve kültürlerden öğretiler benimsemesi sonucu senkretik bir hareket halini almıştır. Bu sebeple hareketin temel öğretileri sırası ile Hinayana, Mahayana ve Tantra-Vajrayana öğretileri çerçevesinde şekillenmiştir. Ayrıca Aum’un öğretilerini ve dünya görüşünü etkilemiş olan apokaliptik inanç unsuru da hareket içerisinde önemli bir yere sahiptir. Ancak Aum Shinrikyo’yu diğer yeni dini hareketlerden farklı kılan ve dünya genelinde tanınmış olmasını sağlayan asıl sebep öğretileri değil, 1995 yılında Tokyo metrosunda gerçekleştirmiş olduğu sarin gazı saldırısı olmuştur. Aum Shinrikyo’nun Tokyo metro saldırısı, Japonya’da din algısı ve dinlerin konumu açısından adeta bir dönüm noktası haline gelmiştir. Bu çalışma; küçük bir yoga grubu olarak ortaya çıkan Aum Shinrikyo’nun, terörist bir gruba dönüşme sürecini ele almayı hedeflemektedir.--------------------Aum Shinrikyo is one of the new religious movements in Japan. Initially, Aum continued its yoga-centered activities with emphasis on individual salvation, and later became a syncretic movement as its leader Asahara Shoko adopted teachings from different religions and cultures at different times. For this reason, the main teachings of the movement were shaped within the framework of the teachings of Hinayana, Mahayana and Tantra-Vajrayana, respectively. In addition, the apocalyptic belief element, which has influenced Aum's teachings and worldview, has an important place in the movement. However, what makes Aum Shinrikyo different from other new religious movements and makes it known worldwide is not the teachings but the sarin gas attack on the Tokyo subway in 1995. Aum Shinrikyo's attack on the Tokyo subway has been a turning point in terms of the perception of religion and the position of religions in Japan. This study aims to deal with the process which turns Aum Shinrikyo from a small yoga group into a terrorist one.

Nusaybinli İliya (975-1046), XI. yüzyılda Doğu Hıristiyanları içerisinde eserleri ve teolojik söylemleri ile ön plana çıkan Nesturî bir düşünürdür. İliya, Teslis doktrini bağlamında “bir cevher-üç uknûm” formülasyonu zemini üzerine inşa ettiği ve İslam geleneğine ait argümanlarla teyit etmeye çalıştığı “monoteist Hıristiyanlık” söylemi ile dikkatleri çekmektedir. Bu tez, onun monoteist Hıristiyanlık bağlamında ele aldığı Teslis, Kristoloji ve Enkarnasyon doktrinlerine dair görüşlerini ortaya koymayı hedeflemektedir.--------------------Elias of Nisibis (975-1046) is a Nestorian thinker who stands out with his works and theological discourses among Eastern Christians in the 11th century. In the context of the Trinity doctrine, Iliya draws attention with his discourse of "monotheist Christianity", which he built on the basis of the "one substance-three hypostasis" formulation and tried to consolidate it with the arguments of the Islamic tradition. This thesis aims to reveal his views on the doctrines of the Trinity, Christology and Incarnation, which he dealt with in the context of monotheistic Christianity.

Yahudilik, Süleyman Mabedi merkezli bir din olarak tasvir edilse de tarihsel süreç içerisinde İsrailoğulları’nın çeşitli mabetlerde Tanrı’ya ibadet ettikleri bilinmektedir. Ancak, zamanla aşamalı bir şekilde merkezinde Kudüs’ün ve Süleyman Mabedi’nin bulunduğu bir din haline gelmiştir. Süleyman Mabedi’nin M.S. 70 yılında yıkılmasının ardından ise Mabet’te gerçekleşen ibadetler yerini Tevrat çalışmalarına bırakmıştır. Geleneksel Yahudi inancında, III. Mabet’in mesihî kurtuluşdöneminde Tanrı tarafından gönderilen bir Mesih öncülüğünde mucizevi bir biçimde yeniden inşa edileceği kabul edilmiştir. Yahudiler bu inanç doğrultusunda XX. yüzyıla kadar pasif bir bekleyiş süreci içerisine girmişlerdir. XX. yüzyılda yaşanan gelişmeler, Dini Siyonizm’in İsrail Devleti’nin mesihî kurtuluşun bir aracı olduğu kabulüne dayanan doktrininin geniş kitleler tarafından benimsenmesine neden olmuştur. Ancak, Kudüs’ün ele geçirilmesinin ardından İsrail Devletitarafından yürütülen politikaların dindar Siyonistler tarafından hayal kırıklığıyla karşılanması, III. Mabet Hareketi olarak adlandırılan ve Kudüs’teki Mabet Tepesi’nde İslami mirasın yok edilip yerine III. Mabet’in inşa edilmesini hedefleyen fundamentalist bir grubun doğmasına vesile olmuştur. III. Mabet aktivistlerinin en önemli amacı, III. Mabet’in inşa edilmesiyle bölgede teokratik düzene dayalı bir krallık kurmaktır. Geleneksel Yahudi inancında Mesih geldikten sonra gerçekleşmesi beklenen bu hadise, III. Mabet Hareketi aktivistleri tarafından, Tanrı’nın tarihe mucizevi bir biçimde müdahalesi reddedilerek, kurtuluşun insan eliyle gerçekleşeceği kabulü esas alınıp gerçekleştirilmeye çalışılmaktadır. Bu çalışmada, Yahudi geleneğinde Kudüs’ün konumu, günümüzde bölgede yaşanan siyasi krizlerde önemli bir pay sahibi olan III. Mabet Hareketi’nin doğuşu ve III. Mabet Hareketi’nin çatısı altındaki gruplardan biri olan Mabet Enstitüsü’nün faaliyetleri ortaya konulmaya çalışılmıştır.--------------------Even though Judaism is described as a religion centered on the Temple of Solomon, it is known that the Israelites worshiped God in various temples throughout history. Nonetheless, over time, Judaism gradually became a religion with Jerusalem and the Temple of Solomon at its center. After the destruction of the Temple of Solomon in 70 CE, the prayers in the Temple were replaced by Torah studies. In the Jewish tradition, it is accepted that the Third Temple will be miraculously rebuilt under the leadership of a Messiah who will be sent by God during the messianic salvation period. In this belief, Jews have entered a passive waiting period until the 20th century. That being said, developments in the 20th century led to the doctrine of Religious Zionism, which is based on the acceptance of the State of Israel being the instrument of the messianic salvation period, being widely adopted. However, the disillusionment of religious Zionists for the policies of the Israeli State implemented after the occupation of East Jerusalem has led to the emergence of a fundamentalist group called the Third Temple Movement. This group aims to destroy the Islamic heritage and build the Third Temple in its place on the Temple Mount in Jerusalem. The most important aim of the Third Temple activists is to establish a theocratic kingdom in the region with the construction of the Third Temple. This event, which is expected to take place after the arrival of the Messiah according to the traditional Jewish belief, is trying to be realized by the activists of the Third Temple Movement. In this effort, they reject God's miraculous intervention in history, affirming instead that salvation will be realized by human hands. In this study, the place of Jerusalem in the Jewish tradition, the emergence of the Third Temple Movement which continues to play a critical role in the current political crises being experienced in the region and the activities of the Temple Institute, one of the groups gathered under the roof of Third Temple Movement, have been put forth.

Batı manastır geleneğinin manevi babası ve Avrupa'nın koruyucu azizi olarakkabul edilen Aziz Benedikt (480-573), yüzyıllar boyu neredeyse tüm Avrupa'da tekgeçerli manastır yönetmeliği olarak kullanılacak Regula Benedicti adlı nizamname ileBatı manastır yaşamına damgasını vurmuş bir şahsiyettir. Aziz Benedikt, dua veçalışmayı manastır yaşamının merkezine koymuş ve Doğu manastır geleneğinde var olanbekârlık, iffet, alçakgönüllülük, itaat, istikrar, sessizlik gibi birçok değeri benimseyip,bunları Batı kültürünün şartlarına uyarlayarak daha ılımlı bir asketik yaşam modelisunmuştur. Benedikt'in 6. yüzyılda belirlediği bu ilkeler yaşadığı çağ ile sınırlı kalmamışve günümüzde birçok Hıristiyan tarikat ve manastır tarafından kullanılmaya devamedilmektedir.Bu çalışmada, öncelikle Hıristiyanlık tarihindeki manastır hareketinin kökeni ileilgili araştırmalar yapıldı ve bu yaşam şeklinin ilk olarak ortaya çıktığı yer olan Doğu'danBatı'ya geliş serüveni üzerinde duruldu. Daha sonra, ortaya koyduğu manastır düzeni ile1500 yıl sürecek bir geleneğin oluşmasını sağlayan Aziz Benedikt'in manastır hayatına dair görüşleri söz konusu manastır düzeninin ortaya çıkışını sağlayan sosyal ve kültürelortam çerçevesinde ele alındı. Araştırmada, Aziz Benedikt'in kurduğu manastır düzenininaynı zamanda modern Avrupa'nın ekonomik, sosyal ve siyasî açıdan kurumsallaşmasındada büyük rol oynadığı görüldü. Son olarak çalışmanın temel metinlerinden olan RegulaBenedicti adlı nizamnamenin oluşum süreci ve günümüze ulaşmış en meşhur nüshalarıüzerinden yapılan metin tenkitleri üzerinde durularak çalışma sonlandırıldı. St. Benedict (480-573), who is considered to be the spiritual father of the westernmonastic tradition and the patron saint of Europe, is a personality that has marked theWestern monastic life with the regulation, Regula Benedicti, which will be used as theonly valid monastery regulation in almost all of Europe. St. Benedict put prayer and workat the center of monastic life and offered a more moderate ascetic model of life byadopting many values such as celibacy, chastity, humility, obedience, stability, andsilence in the Eastern monastery tradition and adapting them to the conditions of Westernculture. These principles, set by Benedict in the 6th century, were not limited to the agehe lived, and are still used by many Christian sects and monasteries today.In this study, firstly, researches about the origin of the monastic movement inthe history of Christianity were made and the adventure of coming from East to West,where this way of life first appeared, was emphasized. Subsequently, St. Benedict's viewson monastic life, which provided a tradition that would last 1500 years with the monasticorder he put forward, were discussed within the framework of the social and cultural environment that led to the emergence of the monastic order in question. In this research,it was seen that the monastic organisation established by St. Benedict also played animportant role in the economic, social and political institutionalization of modern Europe.Finally, the study was ended by focusing on the formation process of Regula Benedicti,which is one of the basic texts of the study, and the textual criticisms made on the mostfamous copies that have survived. 341

Friedrich Wilhelm Nietzsche, XIX. yüzyıl Avrupası'nın en önemli düşünürlerinden biridir. Onun Hıristiyanlığa yönelik eleştirileri felsefesinin temel karakteristik özelliğini oluşturmaktadır. Bu eleştiriler XIX. yüzyıl ve sonrasını derinden etkilemiştir. Bu çalışmanın amacı Nietzsche'nin Hıristiyanlık hakkındaki düşüncelerini ele alarak, Nietzsche'yi ve Hıristiyanlık eleştirisini tanıtmaktadır. Bu hedef doğrultusunda çalışma boyunca Nietzsche'ye bütüncül bir şekilde yaklaşılmaya çalışılmıştır. Bundan dolayı ilk olarak Nietzsche'nin hayatı ve eserleri hakkında bilgi verilmiş, ardından Hıristiyanlık ile arasındaki bağ irdelenmiştir. Son olarak ise Nietzsche'nin Hıristiyanlık eleştirisi kapsamlı bir şekilde incelenmiştir. Friedrich Wilhelm Nietzsche is one of the most important philosophers in the nineteenth century of Europe. His critiques of Christianity constitute the main characteristic of his philosophy. These criticisms have profoundly influenced the nineteenth century and beyond. This study aims to introduce Nietzsche and his critique of Christianity by considering Nietzsche's thoughts on Christianity. To this end, Nietzsche was approached holistically throughout the study. For this reason, firstly information about Nietzsche's life and works was given and then the connection with Christianity was examined. Finally, Nietzsche's critique of Christianity has been extensively studied. 120

İbn Teymiyye'nin Mecmûu'l-Fetâvâ adlı eserinde tarih boyunca Yahudilik ve Hıristiyanlığı çok sert bir dille eleştirdiği konular yer almaktadır. Bu tez çalışmasında ise sadece İbn Teymiyye'nin Mecmûu'l-Fetâvâ adlı eseri değil el-Cevâbü's-Sahîh li Men Beddele Dîne'l-Mesîh ve er-Risâletü'l-Kıbrısiyye adlı eserlerinden de istifade edilerek Yahudilik ve Hıristiyanlığın öncelikle kutsal kitab'a nasıl sahip çıktıkları, kendilerine gönderilen peygamberlere nasıl icabet ettikleri ve kendilerine vahyedilen kitapta olmayan idddiaları işlenmektedir. In today's history of religions, Judaism and Christianity come in front of the religions, which have an important position in history and in cultures of the human community. Islam followed the path and sources of these two religions, while providing some information about how the Jews and Christians hold on to the Judaism and Christianity, it also stated that heralded itself with the good news in these two religions.As soon as the Islam came into being, it has developed in a short period of time and it has contained the members of the two religions in its geography and their religion was not intervened by muslims. But the Islam or the newly revealing Qur'an as mentioned them, alleged by Muslims that they had changed their religion to a very different form than they were sent by Allah. One of the Islamic scholar who wrote books regarding this matter was great Islamic scholar Taqī al-Dîn Ahmad ibn Taymiyyah. Ibn Taymiyyah is one of the very important scholar with great personality and also referred himself with the distinctive character in Islamic world who lived seven to eight centuries before our age and left various valuable works in Islam and other religions. In this study, we try to work on subject as we mentioned Judaism and Christianity in the content of the Ibn Taymiyyah's work 'Majmau'l-Fatawa' (Great Compilation of Fatwa), although try to work on his work 'al-Jawāb al-Ṣaḥīḥ li-man Baddala dīn al-Masīh' (The Correct Reply to those who Altered Christ's Religion), which was written with the heaviest criticism regarding the Ahl al-Kitāb (People of the Book). 130

Başlangıçta bir mezhep olarak, Yahudiler arasından ortaya çıkan Hıristiyanlık, Yahudilik ekseninden kurtularak kendi inanç ve ritüellerine sahip bir din olarak Roma İmparatorluğunun her köşesine ulaşmayı başarmıştır. Bu süreçte Hıristiyanlık miras aldığı Yahudi geleneğinden büyük tavizler vermiştir. Yahudiliğin ekseninden çıkması sebebiyle Hıristiyanlığın dini litürjisinde ortaya çıkan boşluklar, o bölgedeki diğer inançlar tarafından doldurulmuştur. Hıristiyanlığın kısa sürede hızla yayılmasını Yahudiliğin şeriatını terk etmesine borçlu olduğu bilinen bir gerçektir. Ancak Hıristiyanlığın yayılışındaki en büyük etkenlerden biri, Hıristiyanların diğerlerine karşı gösterdikleri sevgi ve bu sevgi neticesinde ortaya koydukları organize hayır işleridir. Yoksul, kimsesiz, aç, susuz ve yolunu kaybetmiş insanlara yardım etmeyi görev edinen ilk Hıristiyanlar, bu yolla Hıristiyanlığı geniş kitlelere ulaştırmıştır. Hıristiyan hayırseverliği, kendisinden önceki inanç ve toplumlardan etkilenmiş, onlardan aldığı miras ile birlikte organize bir hal almıştır. Bu durum diğer hayırseverlik geleneklerinden az da olsa farklılaşmasına yol açmıştır. Hıristiyan hayırseverliği, Yahudi hayırseverliği gibi bireysel bir özellik taşımadığı gibi, Roma ve Yunan hayırseverliğinin genel yaklaşımından farklı olarak özellikle ihtiyaç sahiplerini hedef alan organize çalışmaları içermektedir. Ayrıca, Hıristiyan hayırseverliği, kendi içerisinde farklı yaklaşımlara sahiptir. Bu yaklaşımlardan birisi de batı Hıristiyan dünyasının rehberi Aziz Augustine (354 – 430) tarafından ortaya koyulmuştur. O, hayırseverliği Hıristiyanlığın özü olarak nitelemiş, hayırseverliğin asıl şeklinin kişinin sahip olduğu bütün varlığını satıp Hz. İsa’nın peşinden gitmesi olduğunu dile getirmiştir.--------------------Christianity, which initially emerged among the Jews as a sect, was freed from the axis of Judaism and succeeded in reaching every corner of the Roman Empire as a religion with its own beliefs and rituals. In this process, Christianity made great concessions from the Jewish tradition that it inherited. As a result of the emergence of Christianity from the axis of Judaism, gaps in religious liturgy were filled by other beliefs of the geography. It is a known fact that Christianity owes its rapid spread in a short time to the abandonment of the Sharia of Judaism. However, one of the greatest factors in the spread of Christianity is the love of Christians towards others and the organized charity they produce as a result of this love. The first Christians who took the task of helping the poor, orphaned, hungry, thirsty, lost people, brought Christianity to the masses. Christian charity has been influenced by the beliefs and societies that preceded it, and has become organized with the inheritance which received from them. This led to a slight differentiation from other charity traditions. Christian charity is not as individual as it is in Jewish charity, but it also includes organized works aimed at those in need, unlike the general approach of Roman and Greek philanthropy. Furthermore, Christian charity has different approaches in itself. One of these approaches was put forward by St. Augustine, the guide of the western Christian world. He described charity as the essence of Christianity, and said that the real form of charity is to sell all one's possessions and pursue Jesus Christ.

Friedrich Wilhelm Nietzsche, XIX. yüzyıl Avrupası’nın en önemli düşünürlerinden biridir. Onun Hıristiyanlığa yönelik eleştirileri felsefesinin temel karakteristik özelliğini oluşturmaktadır. Bu eleştiriler XIX. yüzyıl ve sonrasını derinden etkilemiştir. Bu çalışmanın amacı Nietzsche’nin Hıristiyanlık hakkındaki düşüncelerini ele alarak, Nietzsche’yi ve Hıristiyanlık eleştirisini tanıtmaktadır. Bu hedef doğrultusunda çalışma boyunca Nietzsche’ye bütüncül bir şekilde yaklaşılmaya çalışılmıştır. Bundan dolayı ilk olarak Nietzsche’nin hayatı ve eserleri hakkında bilgi verilmiş, ardından Hıristiyanlık ile arasındaki bağ irdelenmiştir. Son olarak ise Nietzsche’nin Hıristiyanlık eleştirisi kapsamlı bir şekilde incelenmiştir.--------------------Friedrich Wilhelm Nietzsche is one of the most important philosophers in the nineteenth century of Europe. His critiques of Christianity constitute the main characteristic of his philosophy. These criticisms have profoundly influenced the nineteenth century and beyond. This study aims to introduce Nietzsche and his critique of Christianity by considering Nietzsche's thoughts on Christianity. To this end, Nietzsche was approached holistically throughout the study. For this reason, firstly information about Nietzsche's life and works was given and then the connection with Christianity was examined. Finally, Nietzsche's critique of Christianity has been extensively studied.

Siyonizm, XIX. yüzyılda Yahudiler tarafından kurgulanan bir ideoloji olup Yahudilerin kurtuluşu, yeni bir Yahudi kimliği oluşturma ve Filistin'de bir Yahudi devleti kurma amacı ile yola çıkmıştır. Modern Yahudi ulusal hareketi olarak tanımlanan Siyonizm, siyasi, seküler, milli ve dini motifler üzerine kurgulanmış bir felsefeye sahiptir. Siyonizm, seküler ve dini argümanları biraya getirebilmiş, Yahudi teolojisinin pür doktrinleri ile bunlarla tam bir zıtlık içerisinde olan sekülerizmi harmanlamayı başarmıştır. Ortaya çıktığı dönemde revaçta olan milliyetçilik ve sekülerizm gibi teorik ve antisemitizm gibi pratik olgulardan faydalanmıştır. Öte yandan Yahudiliğin temel doktrinleri olan vaat edilmiş topraklar, seçilmişlik ve Mesih inancını kendi felsefesinin zemin taşları yapmıştır. Devlet kurmak için toprak arayışındaki Siyonizm vaat edilmiş topraklar inancına, milliyetçi bir Yahudi toplumu oluşturmak için seçilmişlik ilkesine, Yahudilere kurtuluşu vaat etmiş olduğu için de Mesih inancına güçlüce tutunmuş, böylece kendisine dini dayanaklar temin etmeyi başarmıştır. Siyonizmin Yahudilikle bağdaşıp bağdaşmadığı hususu tartışmaya açıktır. Yahudi ilahiyatı irdelendiğinde barındırdığı dini motiflerle Siyonizmin, Yahudi dini ile sadece dar bir kümede kesişmekte olduğu birebir örtüşmediği görünmektedir. Dolayısıyla Siyonizmin Yahudiliği bir marka yüzü olarak kullanmış olduğu gibi yargılamalar ön plana çıkmaktadır. Siyonistler bu yargılamaları kabul etmemekle birlikte ideolojinin başarıya ulaşabilmek için Yahudiliğe ihtiyaç duyduğunu saklamamaktadır. Çünkü Siyonizm dini argümanlar üzerinden dindar Yahudileri kendi yanına çekebilmiştir. Aynı mantıkla bakıldığında barındırdığı siyasi ve seküler argümanlarla da Yahudi toplumunun laik kısmından taraftar topladığı bir gerçektir. Diğer yandan Siyonizm yaptığı bazı mantık hataları ve Yahudilikle örtüşmediği gibi gerekçelerle Yahudi toplumunun kayda değer kısmının takdirini alamamış hatta güçlü bir muhalefet kazanmıştır. Siyonizm kurguladığı felsefesi ve tüm siyasi hamleleriyle 1948 yılında en önemli hedefine ulaşarak İsrail Devleti'ni kurmuştur. Siyonizm, Avrupa'da başladığı yolculuğuna İsrail'de devam etmektedir ve halen Yahudi toplumunun bir kısmından takdir bir kısmından ise muhalefet görmektedir. Zionism is an ideology conceived by the Jews in the 19th century with the goals of salvaging the Jews, forming a new Jewish identity and establishing a Jewish state in Palestine. Zionism, defined as a modern Jewish national act, has a philosophy based on political, secular, national and religious themes. It is describes as a move that achieved to bring together secular and religious arguments, in other words, the pure doctrines of the Jewish theology and the opposing views of secularism. In this sense, Zionism took advantage of both theoretical phenomena such as nationalism and secularism and practical approaches like antisemitism that were popular during its inception period. On the other hand, it laid its foundation stones on three basic Jewish doctrines, which are the promised lands, the chosenness and the belief of Messiah. Based on these three motives, Zionism provided a religious basis that supported its search for a state, a nationalist Jewish community as well as the salvation of the Jews, respectively.Whether Zionism accords with Judaism is highly questionable. This is because the Jewsih theology and Zionism are observed to have only limited dynamics in common, let alone a harmony. Therefore, Zionism is exposed to serious criticisms of using Judaism as a showcase. Although Zionist do not admit these arguments, they confess their need for Judaism for the success of their ideology. It is obvious that Zionism achived to cooperate with religious Jews thanks to the theological arguments employed. In this context, Zionist also gained the support of the secular Jewish community with the political arguments they highlighted. On the other hand, Zionism failed to be appreciated by a considerable part of the Jewish society due to certain fallacies and inconsistencies it included. This failure even created a strong opposition.Based on its philosophy and political moves, Zionism achieved to reach its main goal of founding a Jewish state in 1948. Born in Europe, it now continues its efforts in Israel and still gets both appreciation and oppositon within the Jewish community. 537

Baruch Spinoza, 17. yy Avrupası'nın en önemli düşünürlerinden biridir. Kutsal Kitap'a dair söylemleri çağdaşlarını ve sonraki nesilleri ciddi anlamda etkilemiştir. Yaptığı eleştirilerden dolayı Spinoza, modern dönem Kutsal Kitap eleştirisinin öncüsü kabul edilmektedir. Çalışmamızın amacı, Spinoza'yı ve Eski Ahit eleştirisini tanıtarak, neden modern Kutsal Kitap eleştirisinin öncüsü kabul edildiği sorusuna cevaplamaya çalışmaktır. Çalışmamızda Spinoza'ya bütüncül bir şekilde yaklaşılmaya çalışılmıştır. Bundan dolayı gerektiği yerlerde Spinoza'nın Tanrı, vahiy, mucize ve doğa hakkındaki görüşleri de aktarılmıştır. Tezimizde ilk olarak Spinoza'nın hayatı ve eserleri hakkında bilgi verilmiş, ardından Spinoza'nın Eski Ahit eleştirisi incelenmiştir. Baruch Spinoza is one of the most important thinkers of Europe in the 17th century. His discourses on the Bible have seriously influenced his contemporaries and next generations. Because of his criticism, Spinoza is considered to be the pioneer of the Biblical criticism of the modern period. The aim of our study is to introduce Spinoza and his criticism and try to answer why Spinoza is accepted as the pioneer of the modern Biblical criticism. In our study, we tried to approach Spinoza in an integrated way. Therefore, where necessary, Spinoza's opinions about God, revelation, miracle and nature were also conveyed. In the first part of our thesis, information was given about the life and works of Spinoza, and then Spinoza's Old Testament critique was examined. 142

Dünyada hızla gelişen sömürgeleştirme faaliyetleri Hind alt kıtasına da İngilizler ile Doğu Hindistan şirketi adı altında girmiştir. Hindistan'a ticaret için gelen İngilizler zamanla ülkenin neredeyse tamamını işgal etmişlerdir. Kendileriyle birlikte Hıristiyan misyonerlerini de getirmişler ve Hind alt kıtası, dünyadaki misyoner hareketlerin önemli bir merkezi haline gelmiştir. Misyonerler İngiliz devletinin desteğini de arkalarına alarak hem maddi hem de manevi baskıyla Müslüman ve Hindu halkını dinlerini değiştirmek için zorlamışlardır. Bunun yanında İslam Dinin'e, Kur'an-ı Kerim'e ve Hz. Muhmmed'e (s.a.v) asılsız iftiralar içeren çok sayıda eser, risale ve dergiler yazmışlardır. Yazdıklarını büyük çapta yayınlamak için birçok eyalette matbaalar kurmuşlardır. Misyonerlerin bu tavırlarına sessiz kalamayan İslam âlimleri onların yazdıkları ve söylediklerine karşılık vermek için canları pahasına mücadele etmekte geri kalmamışlardır. Bu âlimler arasında dinler tarihi açısından İzharü'l-Hak eseriyle çok öneme sahip Rahmetullah El- Hindi de vardır. Bu çalışmada Rahmetullah Efendi'nin hayatı, eserleri (İzharü'l-Hak ve diğer Urduca ve Farsça olarak ele alınan eserler), sosyal faaliyetleri, misyonerlere karşı mücadelesi ve onlarla yapılan Agra münazarası ele alınmaktadır. Aynı zamanda tezin konusu olan Rahmetullah Efendi'nin eserlerinde Teslis inancına yaptığı eleştiri incelenmektedir. The colonizational movements spreading with speed has entered into the Sub-Continent by the name of East India Trading Company. British came to India for trade but with time they occupied almost all Indian Sub-Continent. Bringing with them the missionaries Indian Sub-Continent had become one of the most important centers for Christian Mission. Missionary having moral and meterial support from British Government, has forced the Muslims and Hindus to become Christians. Beside that, the missionaries were creating alot of false liturature about Religion of Islam, Holy Quran and Muhammad the Prophet of Islam. For propagating their false liturature they had established alot of printing houses in most of the provences of Indian Sub-Continent. The Muslim scholars never styed backwards giving a refute/response to their propagating false sayings and writings. Among those Muslim scholars there was Rahmatullah Al-Hindi too, who is famous for his book Izharul Haq. This work is dealing with the life, works (İzharul Haq and other works in Urdu and Persian), social works, struggle against missionaries and the Agra debate of Rahmatullah El-Hindi. At the same time, this work examines the critique of the doctrine of Trinity in Rahmatullah Al-Hindi's works which is the title of this thesis. 226

Heykalot Literatürü, birinci bin yıla denk düşen dönemde Yahudi mistisizminin ana kaynağını oluşturan yazmalardır. Bu yazmalar başta göğe yükselme ve Sar Tora olmak üzere iki ana konu etrafında şekillense de, Tanrı, melekbilimi, kozmoloji ve ilahiler gibi birçok temayı da içinde barındırmaktadır. Yahudi melekbilimi açısından değerlendirildiğinde, Metatron isimli baş melek ile ilgili bilgilerin çok büyük bir kısmı bu literatür içerisinde bulunan 3.Hanok (Sefer Heykalot) kitabında yer alır. Bu kitapta Metatron’un nasıl baş melek haline geldiği ve bu göreviyle ilgili nitelikleri ve sıfatları anlatılmaktadır. Çalışmamızda öncelikle Heykalot Literatürü’nün kaynakları, kökenleri, konuları ve melekbilimi anlayışı ortaya konulmuştur. Daha sonra Metatron kavramı ele alınarak, bu kavramın kökenleri diğer başmelek figürleri çerçevesinde değerlendirilmiş ve bu meleğin Heykalot Literatürü içerisindeki konumu incelenmiştir.--------------------Hekhalot Literature is the writings which consistute the main sources of jewish mysticism in the first millenium BC. These writings ,taking shaping with mainly ascent and Sar Tora themes, include other themes such as God, angelology, cosmology and hymns. In terms of jewish angeology, the majority of the knowledge of the archangel whose names is Metatron, is in the 3.Enoch being in this literature. This book explains how Metatron became an archangel and the qualities and the titles of his role. In this study, first of all, sources, origins, themes and angelology of Hekhalot Literature are introduced. Afterwards, I aim to analyse Metatron and the origins of him within the frame of other archangel figures and to examine the position of this angel in Hekhalot Literature.

Antik Mısır, asırlarca çevre medeniyetler tarafından büyünün merkezi olarak kabul edilmiştir. Hem gündelik hayatta hem de öteki dünya inancında büyünün önemli bir yeri vardır. Rahipler tarafından yapılan büyüler papirüslerde en ince ayrıntılarıyla yer almaktadır. Çalışmada Antik Mısır Medeniyetinin inanç tarihinin en önemli unsuru olan büyü konusu, Mısır dini, mitolojisi ve siyasi tarihi çerçevesinde ortaya konulmuştur. Antik Mısır'daki büyü konusuyla hz. Musa'nın, özel bir ilişkisi bulunmaktadır. Hem Tevrat'ın Çıkış bölümünde hem de Kur'an-ı Kerim'in, Araf, Kasas, Şuara ve Taha surelerinde hz. Musa ile firavun ve sihirbazların münasebetleri yer almaktadır. Bu nedenle çalışmada hem Antik Mısır'da yer alan büyünün mahiyetine yer verilmiş hem de hz. Musa'nın firavun ve sihirbazlarla olan münasebetleri, Antik Mısır tarihinden hareketle anlamlandırılmaya çalışılmıştır. For centuries, ancient egypt was known by surrounding civilizations as the centre of magic. Magic played an important role in the daily matters and in the afterlife. Magic practised by Egyptian priests was recorded on papyrus with great care. İn this study, Egyptian magic was examined with regarding to the Egyptian religion mythology and the political environment. Furthermore, Ancient Egyptian magic is closely related with the story of Moses which can be found both in The Torah in Exodus and in the Qur'an in Surah al-Shuarah, A'raf, Qasas and Taha. Taking into consideration the story of Moses, we have examined both the nature of magic in ancient Egypt and the story of Moses with the pharaohs and the magicians with reference to the history of ancient Egypt. 206

İslamî kaynaklarda Düalist kavramı Senevîyye kelimesi ile karşılanmaktadır ve bununla kastedilen mana, iki ilaha/iki asla iman edilmesidir. Bu ilahlardan biri Nur (aydınlık) diğeri ise Zulmet (karanlık)'tir. Nur, tüm hayırların, iyiliklerin, Zulmet ise şerrin ve kötülüklerin yaratıcısı olarak kabul edilir. Düalist fırkaların ve dinlerin tümü, cins, cevher/öz, fiil, mekân, sıfatlar ve suret bakımından inandıkları iki ilahın arasında mutlak olarak tezat olduğu inancına sahiptirler.İslamî kaynaklarda bir takım düalist fırkalar ve dinlerden bahsedilmiş, bunlar genelde Maniheizm, Deysâniyye, Merkûniyye, Mecûsîlik ve Mezdekiyye isimleri ile zikredilmiştir.Bu araştırmada ilk olarak İslâmî kaynaklarda, `düalist` kavramını karşılamak için kullanılan terimler ve bu terimlerin terimin delalet ettiği manaların ne olduğu ele alınacak ardından İslâmî kaynaklarda hangi din ve fırkaların düalist olarak tasnif edildiği incelenecektir. Ayrıca kaynaklarda geçen `Düalist` teriminin kullanımı ve delâleti ışığında birden fazla düalizmden bahsedilip edilemeyeceği değerlendirilecektir. Son olarak ise İslami kaynaklarda düalistlerin ulûhiyet inancının nasıl bilindiği ve yorumlandığı analiz edilecektir. In the Islamic sources, the concept of the `Dualist` corresponds to the word of `Al-Sanawiyya`, which means that to be believed in two gods/ two origins. One of these two gods is Al-Nur (Light) and the other is Al-Zulmah (Darkness). The Light is known as the creator of all goodnesses and benefits, but the Darkness is the creator of all evils and harms. All of the dualistic religions and sects believe that their two gods are in stark contrast between their gender, essence, verb, space, qualities and shape.In the Islamic sources, there is many of dualistic sects and religions that are generally mentioned and recorded under these names; Manichaeism, Bardesanes, Marcionites, Magi and Mezdekism.Firstly, the terms used in Islamic sources to give a mean of the concept of `dualist` and what the meaning of these terms signify will be examined in this research, and then what religions and sects are classified as dualists will be also examined. According of the use of the term of `duelist` and its meaning in the sources and the possibility of mentioning more than one dualism will be evaluated.Finally, it will be analyzed how Islamic sources know and interpret the dualistics belief of godness. 145

ÖZETHİNDUİZM’DE ADİ ŞANKARA’NIN ADVAITA VEDĀNTA DOKTRİNİ VETEOLOJİK GÖRÜŞLERİBu tezde miladi sekizinci yüzyılda yaşayan Adi Şankaraçarya’nın (ö. 820)ortaya koymuş olduğu ve sistematik hale getirdiği Advaita Vedānta doktriniincelenmiştir. Adi Şankaraçarya’nın Advaita Vedānta öğretisi Ortaçağ Hindistanı’ndaHindû kimliğinin korunmasını sağlamış; Hindistan’da özellikle Budizm ve İslam gibi‘öteki’ dinlere karşı bir set görevi görmüştür. ‘İkisizlik’ anlamına gelen Advaitaöğretisi, Mutlak Varlık Brahman ile insanın özü olan Ātman’ın bir ve aynı şeylerolduğunu kabul etmektedir. Ayrıca Advaita öğretisi, kurtuluşun yalnızca jnana (irfan)ile gerçekleşeceğini belirtmektedir. Bu tezin birinci bölümünde Advaita Vedāntadoktrinini ortaya koyan mistik filozof teolog Adi Şankaraçarya’nın hayatı ve eserleriincelenmiştir. Bu bağlamda Adi Şankaraçarya’nın doğumu, eğitimi, seyahatleri,otantik olan ve olmayan eserleri aktarılmaya çalışılmıştır. Tezin ikinci bölümünde AdiŞankaraçarya’nın öğretisini ortaya koyarken kullanmış olduğu kaynaklar ele alınmışve eserlerini yazarken kullanmış olduğu metodoloji incelenmiştir. Temel doktrinlerindeğerlendirildiği tezin üçüncü bölümünde ise Advaita Vedānta doktrini çerçevesindeBrahman (Mutlak Varlık), Ātman (insan), maya (illüzyon) ve mokşa (kurtuluş)kavramları ele alınmıştır. Tezin dördüncü bölümünde Adi Şankaraçarya’nın kurmuşolduğu manastırlara değinilmiş ve Şankaraçarya sonrası ortaya çıkan Advaitacıekollerin öne çıkan temsilcileri ve eserleri incelenmiştir. Tezin son bölümünde ise,Hint metafiziği ile İslam mistisizmi arasında benzer noktalara değinilmiştir. BöyleceAdvaita Vedānta öğretisinin ‘varlığın birliği’ düşüncesini nasıl ortaya koyduğu vediğer düşünceleri nasıl etkilediği değerlendirilmiştir.Anahtar Kelimeler : Adi Şankaraçarya, Advaita Vedānta, Brahman,Saguna, Nirguna, Ātman, Jivatman, Paramatman, Maya, MokşaABSTRACTADVAITA VEDĀNTA DOCTRIN OF ADI SHANKARA IN HINDUISM ANDHIS THEOLOGICAL VIEWSThe present thesis analyses the doctrine of Advaita Vedanta which wastheorised and systematised by Adi Shankaracharya who lived in 8th Century. AdiShankaracharya’s Advaita Vedanta doctrine has enabled Indian identity to bepreserved in the medieval India. It has acted as a barrier against the “other” religionssuch as Islam and Buddhism. Advaita Vedanta doctrine meaning ‘non-duality’accepts that Absolute Being Brahman and Atman which is essence of human are oneand the same thing. Besides, the doctrine of Advaita indicates that the salvation wouldonly be possible through the way of jnana (wisdom). In the first chapter, life andworks of mystic philosopher theologian Adi Shankaracharya who theorised thedoctrine of Advaita Vedanta has been analysed. In this context, Adi Shankaracharya’sbirth, education life, journeys, authentic and non-authentic works have been tried tocite. In the second chapter, sources used by Adi Shankaracharya to theorise hisdoctrine have been studied and his methodology of writing has been examined. Thethird chapter dedicated to basic doctrines, in which the concepts of Brahman(Absolute Being), Atman (human), maya (illusion) and moksha (salvation) have beenhandled within the frame of Advaita Vedānta doctrine. The monasteries establishedby Adi Sankaracharya have been mentioned in the fourth chapter and representativesof post-Shankaracharya ecoles of Advaita and their works have also been examined.And in the last chapter, the similarities between Indian metaphysics and Islamicmysticism have been mentioned. In this way, Advaita Vedanta’s way of revealing the“Unity of Existence” and its effects on other thoughts have been introduced.Keywords : Adi Shankaracharya, Advaita Vedānta,Brahman, Saguna, Nirguna, Ātman, Jivatman, Paramatman, Maya, Moksha

Rabbani gelenek tarafından Hz. Musa'ya atfedilen Tesniye kitabı, Tevrat'ı oluşturan metinler arasında merkezi bir yere sahiptir. Zira Tesniye, Tevrat'ın diğer dört kitabının (Tekvin, Çıkış, Levililier ve Sayılar) özet ve tekrarıdır. Bu yönüyle Tesniye kitabına İkinci Şeriat da denilmiştir. Bunların yanı sıra Tesniye kitabı, İsrail halkının inanç ve ibadet esaslarını şekillendirdiren bir metin olduğu gibi Tevrat'ın derlenmesinde kullanıldığı tespit edilen dört ana kaynaktan da biridir. Tesniye aynı zamanda ilk peygamber kitaplarının da temel kaynağı olarak kabul edilmiştir.Bu çalışmada ilk olarak kaynaklar teorisinin ortaya çıkışı ile bu teoriyi savunan ve onu geliştiren araştırmacılar hakkında bilgi verilmiştir. Daha sonra ise bu dört kaynaktan biri olarak kabul edilen Tesniye kitabının yani D (Deuteronomic source) kaynağının Tevrat'ın teşekkül sürecindeki rolü ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu çerçevede Yahudi dini geleneğinin üzerine bina edildiği varsayılan şeriatın Tevrat'ın tamamını kapsamadığı, aksine Tesniye yani Kral Yoşia döneminde mabette bulunan `şeriat kitabın`dan (m.ö. VII. yüzyıl) ibaret olduğu ortaya konulmuştur. Zira İsrail tarihinde M.Ö. VII. yüzyıl öncesine kadar şeriat kitabı mefhumuna rastlanılmamaktadır. The book of Deuteronomy that attributed to Moses by Rabbinic tradition has a central place among the texts that make up the Torah. Yet, the book of Deuteronomy is a summary and repetition of the four other books of the Torah (Genesis, Exodus, Leviticus, and Numbers). Therefore it is called the Second Law. Besides, the book of Deuteronomy has shaped the faith and worship of Israel's people and it is one of the four major sources that have been used in the composition of the Torah. And Deuteronomy is also the main source of the The Former Prophets books.In that research, it was informed about that occurrence of the documentary hypothesis and the scholars who have examined and developed that theory. Then we gave information about Deuteronomy (Deuteronomic source) which has been accepted as one of the four sources and its role during consisting of Torah. Within this framework, the law that was assumed that Jewish tradition was based on does not include whole Torah, but was composed of `law book` that discovered in temple (7th century B.C.) during King Josiah. The fact that the consept of law book as Torah during history of Israel was not encountered until 7th century B.C. 107

Bu tezde miladi sekizinci yüzyılda yaşayan Adi Şankaraçarya'nın (ö. 820) ortaya koymuş olduğu ve sistematik hale getirdiği Advaita Vedānta doktrini incelenmiştir. Adi Şankaraçarya'nın Advaita Vedānta öğretisi Ortaçağ Hindistanı'nda Hindû kimliğinin korunmasını sağlamış; Hindistan'da özellikle Budizm ve İslam gibi 'öteki' dinlere karşı bir set görevi görmüştür. 'İkisizlik' anlamına gelen Advaita öğretisi, Mutlak Varlık Brahman ile insanın özü olan Ātman'ın bir ve aynı şeyler olduğunu kabul etmektedir. Ayrıca Advaita öğretisi, kurtuluşun yalnızca jnana (irfan) ile gerçekleşeceğini belirtmektedir. Bu tezin birinci bölümünde Advaita Vedānta doktrinini ortaya koyan mistik filozof teolog Adi Şankaraçarya'nın hayatı ve eserleri incelenmiştir. Bu bağlamda Adi Şankaraçarya'nın doğumu, eğitimi, seyahatleri, otantik olan ve olmayan eserleri aktarılmaya çalışılmıştır. Tezin ikinci bölümünde Adi Şankaraçarya'nın öğretisini ortaya koyarken kullanmış olduğu kaynaklar ele alınmış ve eserlerini yazarken kullanmış olduğu metodoloji incelenmiştir. Temel doktrinlerin değerlendirildiği tezin üçüncü bölümünde ise Advaita Vedānta doktrini çerçevesinde Brahman (Mutlak Varlık), Ātman (insan), maya (illüzyon) ve mokşa (kurtuluş) kavramları ele alınmıştır. Tezin dördüncü bölümünde Adi Şankaraçarya'nın kurmuş olduğu manastırlara değinilmiş ve Şankaraçarya sonrası ortaya çıkan Advaitacı ekollerin öne çıkan temsilcileri ve eserleri incelenmiştir. Tezin son bölümünde ise, Hint metafiziği ile İslam mistisizmi arasında benzer noktalara değinilmiştir. Böylece Advaita Vedānta öğretisinin 'varlığın birliği' düşüncesini nasıl ortaya koyduğu ve diğer düşünceleri nasıl etkilediği değerlendirilmiştir. The present thesis analyses the doctrine of Advaita Vedanta which was theorised and systematised by Adi Shankaracharya who lived in 8th Century. Adi Shankaracharya's Advaita Vedanta doctrine has enabled Indian identity to be preserved in the medieval India. It has acted as a barrier against the `other` religions such as Islam and Buddhism. Advaita Vedanta doctrine meaning 'non-duality' accepts that Absolute Being Brahman and Atman which is essence of human are one and the same thing. Besides, the doctrine of Advaita indicates that the salvation would only be possible through the way of jnana (wisdom). In the first chapter, life and works of mystic philosopher theologian Adi Shankaracharya who theorised the doctrine of Advaita Vedanta has been analysed. In this context, Adi Shankaracharya's birth, education life, journeys, authentic and non-authentic works have been tried to cite. In the second chapter, sources used by Adi Shankaracharya to theorise his doctrine have been studied and his methodology of writing has been examined. The third chapter dedicated to basic doctrines, in which the concepts of Brahman (Absolute Being), Atman (human), maya (illusion) and moksha (salvation) have been handled within the frame of Advaita Vedānta doctrine. The monasteries established by Adi Sankaracharya have been mentioned in the fourth chapter and representatives of post-Shankaracharya ecoles of Advaita and their works have also been examined. And in the last chapter, the similarities between Indian metaphysics and Islamic mysticism have been mentioned. In this way, Advaita Vedanta's way of revealing the `Unity of Existence` and its effects on other thoughts have been introduced. 144

Bu çalışmanın konusu, modern dönemde yazılmış tefsirler arasında büyük bir üne kavuşmuş olan Seyyid Kutub'un (1906-1966), tefsirinde Hıristiyanlık ve Hıristiyanlar hakkındaki düşünceleri, yorum ve değerlendirmelerini kapsamaktadır. Araştırmanın amacı, çağdaş İslam düşünce dünyasında önemli bir yere sahip olan Seyyid Kutub'un, hem Hıristiyanlık ve Hıristiyanlarla ilgili düşünce, yorum ve değerlendirmelerinin anlaşılması sağlamak, hem de Doğulu bir araştırmacı olarak onun, Hıristiyanlık tarihi ve sistemine bakış açısını ve bunun temellerini tartışarak ortaya koymaktır.Anahtar Kelimeler : Seyyid Kutub, Hıristiyanlık, Ġsa The subject of this study comprise the thoughts, comments and evaluations on Christianity and Christians in the Tafsir Fi Zilâlil Quran of Sayyid Qutb (1906-1966) who had a great reputation among the intellectual muslim writers in the modern era. The aim of the research is to present both Sayyid Qutb's -who has an important role in contemporary Islamic thought-, contribution to the understanding of the thoughts, comments and evaluations on Christianity and Christians in his Tafsir, and discussing the fundamental sources of his approach about the history and dogmas of Christianity.Keywords : Sayyid Qutb, Christianity, Jesus, 125

Tarihi itibariyle misyonerlik Hz. İsa'dan sonra Pavlus'un faaliyetleriyle başlamış ve günümüze kadar tüm Hıristiyan mezhepleri için önemli bir metoda dönüşmüştür. İlk dönemlerden itibaren farklı bölgelere gitmeye çalışan misyonerler, her türlü metodu tarih boyu kullanmaya çalışmışlardır. Daha erken dönemlerde yaygın faaliyetlerde bulunsalarda, zamanla örgün ve kurumsal eğitim alanlarında da boy göstermeğe çalışmışlar. Hıristiyan misyonerler feodalizm ve kapitalizm sistemlerinde bile siyasallaşmayı başarmış ve emperyalist güçlerle beraber farklı coğrafyalarda kendi misyonlarını yaygınlaştırmışlardır. Misyonerler genel itibariyle gittikleri bölgelerde gizli örgütlenmelerle beraber, o toplumların maddi ve manevi durumlarını göz önünde bulundurarak hep bu alanlarda yaklaşımı metot edinmişlerdir. Hıristiyan mezheplerinin misyonerlik metotları zamana göre farklılık arzetsede, maksatları hep aynı olmuştur. Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliğiʼnin dağılması ve ona bağlı birçok devletlerin bağımsızlığını kazanması, akabinde gelişmelere ve değişimlere neden olmuştur. Bağımsızlıktan sonra düşünce özgürlüğünün oluşması ve farklı faaliyet alanlarının üzerindeki kısıtlamaların kalkması, misyoner tarikat ve teşkilatların Azerbaycanʼa gelmesine ortam hazırlamıştır. Bağımsızlıktan sonra Azerbaycanʼda devam eden Dağlık Karabağ sorunu, halkın dini alanda bilgisizliği, ekonomik sıkıntılar, dış devletlerin demokrasi perdesi altında devlete baskı yapması misyonerlerin faaliyet alanını dahada genişletmiştir. Misyonerlik faaliyetlerini bağımsızlıktan önce ve sonra olarak ikiye ayırmışız. Bağımsızlıktan önce olanlar genel itibariyle Hıristiyan mezheplerine bağlı olanlardır. Bağımsızlıktan sonra olanlar ise daha çok Protestan ve Katolik mezheplerine mensup tarikatlerle beraber diğer din ve gruplara bağlı misyoner faaliyetlerdir. Bu misyoner tarikat ve teşkilatların birçoğunun faaliyetleri resmen yasaklanmış, bir kısmı ise resmiyet kazanarak hala faaliyetlerini sürdürmekteler.Anahtar Kelimeler: Pavlus, Misyonerlik, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği,Tarikat, Teşkilat, Grup, Azerbaycan. Historically, missionary activity have started after Jesus' death, by Paul the Apostle's efforts and to date transformed into an important method for Church. From early ages of missionary, missionaries attempt to go different countries and use various methods. Although their activity range was broader initially, they emerged in formal and institutional education over time. Christian missioners was able to politicize even in feudal and capitalist systems and they extend their missions different geographies along with imperialists. Missioners usually organized clandestinely but developed a method by paying regard to social and moral condition of those countries and approaching to people by considering these characteristics. Although missionary methods of churches show varieties over time, their aim was always same. Dissolution of Soviet Union and declaration of independence of union countries made a way for development and change. Following independence, freedom of thought and abolishing restrictions on different fields of activity set ground for missionary churches and organizations to come into Azerbaijan. Nagarno-Karabakh War, religious ignorance of people, economical problems, pressure from foreign countries under the name of democracy have widened area for missionary activities. We investigated missionary activities before and after independency. Missionary activities before independency are generally from church sects. Missionary activities after independency is usually from Protestant and Catholic churches along with other religions and their sections. Most of these missionary activities are officially banned but some of them become official and continues their activities.Keywords: Paul the Apostle, Missionaries, Soviet Union, Religion, Organization,Azerbaijan. 144

ÖZETYAHUDİ AHİT GELENEĞİNDE NUH KANUNLARI VE NUHİLİKYahudiliğe göre Sina vahyinden önce verilen kurallar manzumesi Nuh Kanunları olarak adlandırılır. Yahudilik, Tanrı-insan iletişiminin ilk insanla başladığını kabul etmektedir. Bu iletişim ahitleşme olarak ifade edilmektedir. Ahitleşme sırasında birtakım hükümler konulur. İlk insan Âdem’e hükümler verilmiş, sonradan Nuh’la ahitleşmede bu hükümler tekrarlanmış ve sayısı çoğaltılmıştır. Bu hükümler Yahudi ilahiyatında Nuh Kanunları adıyla bilinmektedir.Nuh Kanunları’nın içeriğine dair erken dönem Yahudi kaynaklarında ittifak olmayıp farklı sayılar ve farklı hükümlerden bahsedilmiştir. İçeriğin son haline gelmesi Ortaçağ’da gerçekleşmiştir. Bu nedenle günümüz bazı Yahudi entelektüeller Nuh Kanunları’nın rabbinik dönem öncesi Yahudilikte mevcut olmayıp sonradan sosyal ve siyasal ihtiyaçlara binaen rabbiler tarafından tesis edildiği iddialarını dile getirmişlerdir.Yahudi ilahiyatında donatıldığı işlevler bakımından Nuh Kanunları önemli bir konuma sahiptir. Sina öncesi döneme ait olması bakımından bu kavram hukuk düşüncesinin gelişimine örnek gösterilmiştir. İçeriğinin oldukça genel olup tabii düzenin korunmasını hedeflemesi bakımından, Yahudilikte Tabii Hukuk düşüncesinin varlığına örnek gösterilmiştir. Ayrıca hitap alanının sınırsızlığı bakımından da Evrenselcilik kuramının Yahudilikteki ifadesi olarak görülmüştür. Son olarak, Nuh Kanunları kimlik bağlamında da çok önemli konuma sahiptir. Yahudi olmayanlara bakış konusunda bu kavram temel ölçüt olup pratikte Nuhi kimliğini doğurmuştur. Günümüz Yahudi kaynaklarında yer alan bilgilere göre Yahudi olmayanlar Mesih döneminde Nuhi kimliğinde olacaklardır. Sosyal bir hareket olarak Nuhilik 20. yüzyılın son çeyreğinde ortaya çıkmıştır ve Mesih dönemine zemin hazırladığı düşünülmektedir.ABSTRACTNOAHIDE LAWS IN JEWISH COVENANT TRADITION AND NOAHISMThe term of Noahide Laws is a general term for the rules given in pre-Sinai period. According to Judaism, God-human communication starts with the first humankind. Such communication expressed terminologically as covenant. The covenantal procedure introduces certain provisions. In the beginning, the first man, Adam, was commanded with provisions. God made covenant with Noah and as the content of this covenant, the provisions given to Adam were re-introduced to Noah too with one additional rule. The provisions given to Noah are referred in Judaism with the concept of Noahide Laws, or, with the full translation, The Seven Commandments of the Sons of Noah.There is no consensus in early Jewish sources on the content of the Noahide Laws. There are different views mentioned for both the number and the very provision of Noahide Laws. This disagreement continued till the end of Middle Age. Because of this fact, there are some views by contemporary Jewish scholars which claim that the concept of Noahide Laws took no place in the pre-rabbinic times and had been fabricated later, due to social and political needs. The concept of Noahide Laws is significant with regard of the functions equipped in Jewish theology. On account of its affiliation to the pre-Sinai period legal thought, this concept is seen as example of the development of notion of law and legal thinking. With regard of its being totally general and targeting the protection of the natural order, this concept is held up as a sample which demonstrates existance of the idea of Natural Law in Jewsih tradition. Furthermore, with regard of its being unlimitedness in addressing, this concept is held up as the expression of the theory of Universalism. Finally, the concept of Noahide Laws has significant position in the context of identity issues. This concept is considered the main criterion in the view to non-Jews. In parallel to this criterion, Jewish theology conceptualized Noahide identity, or, with the full translation, Noah’s son/daughter. According to contemporary Jewish sources, all non-Jews will take this identity in the Messianic period. As a social movement, Noahism emerged in the last quarter of the 20th century. According to contemporary Jewish sources, it is considered as more the movement grows as better it prepares the way to the Messianic period.

ÖZETDİNLERDE MUCİZEVÎ DOĞUMLAR VE HRİSTİYANLIK’TA NOELGünümüzde varlığını sürdüren veya bugün takipçisi kalmamış dinlerin tanrı, kurucu,peygamber ve kurucu şahsiyetlerinin doğumları, onların yüceliklerinin bir nişânesi olarakolağanüstü yollarla gerçekleşmiştir. Bu çalışmada, ulaşılabilen her dini geleneğin genelliklemitolojik rivayetlerle şekillenmiş mucizevî doğum hikâyeleri, mitlerin yayılım teorileri ve herdinde ortak bir şablonu izlemeleri bağlamında mukayeseli olarak incelenmiştir. Mucizevîdoğumlar ele alınırken Hristiyanlıkta İsa Mesih’in doğumunun başlıca özelliği olan bakiredoğum örnekleri tespit edilmeye ve İsa’nın bakireden doğumu ile benzerlik ve farklılıklarıortaya konulmaya çalışılmıştır. Merkezi konumu nedeni ile erken ve güncel Hristiyanmezheplerine göre İsa’nın bakireden doğumunun değerlendirilmesi ve mezheplere göreçeşitlenen Noel-doğum günü kutlamalarının köken ve tarihçesi verilmiştir.ABSTRACTMIRACULOUS BIRTHS IN THE RELIGIONS AND CHRISTMAS INCHRISTIANITYThe births of the gods, founders, prophets and heroes of those religions which are still valid orhave followers no more, have taken place in supernatural ways as a sign of their eminence. Inthis work, a comparative study on the miraculous birth stories of every religion which havebeen shaped by mythological hearsay, the spreading theories of myths and the commonpattern that these myths follow have been the subject of research. With respect to miraculousbirths, which is a major characteristic of the birth of Jesus Christ, samples of other miraculousbirths have been designated to point out the similarities and differences. Also, due to itscentral importance, the birth of Jesus Christ from a virgin mother has been evaluatedaccording to present Christian sects as well as the origin and history of the Christmas-birthdaycelebrations that vary with each Christian sect.

ÖZKatarlar XII. ve XIII. yy’larda Kuzey İtalya ve Güney Fransa(Languedoc)’da etkili olmuş heretik bir Hıristiyan mezhebidir. Katarların kökeni konusunda diğer düalist heretiklerden geldiği ya da kendi merkezinde ortaya çıktığına dair iki farklı görüş mevcuttur. Öte yandan Katarlara atfedilen heretik tanımı Katolik Kilise’sine göre heretik olmalarını ifade etmektedir. Zira Katarlar evharistiya, haç, Tanrının ve İsanın tabiatı, yaratılış ve ahiret inancı gibi itikâdî ve amelî pek çok konuda Katolik Kilisesi’ne aykırı düşen Katarlara Katolik Kilisesi tepki göstermiştir. Önce Kilise babalarının reddiye ve vaazları, Katar din adamlarıyla yapılan açık oturumlar gibi hafif tedbirler alınmıştır. Engizisyon Mahkemelerinde pek çok Katar diri diri yakılarak Katar doktrini tarihten tamamen silinmiştir.Anahtar kelimeler: Katarlar, Düalizm, Heretiklik, Engizisyon, Haçlı Seferleri, Katolik Kilise Tarihi ve Teolojisi.ABSTRACTThe cathars are a heretical Christian sect that influenced in North Italy and South France(Languedoc) in XII and XIIth centuries. There are two views about the appereance of the sect: One of them is that it came from the other dualist heretical Christian traditions, the other one is that it was a self-centering sect. On the other hand, the heretic definition that is imputed to the Cathars expresses being heretical according to the Catholic Church. Since Cathars rejects lots of doctrins and practices of the Catholic Church such as: the eucharist, cross, the nature of the God and the nature of Jesus, the belief of creation and the hereafter. Catholic Church firstly take measures with the preaches and the polemical works of Church fathers and arranged panels with the Religious men of Cathars. The cathar doctrine was went out of existence after thousands of cathars were burned alive in Inqusition. Key words: Cathars, Dualism, Heresy, Inquisition, Crusades, Catholic Church History and Catholic Theology.

Anahtar Kelimeler : Avilalı Teresa, Reformcu Karmelit Tarikatı, Mistisizm, Hıristiyan Tasavvufu, İçimizdeki Şato, Tefekkür, Mistik Birlik, Mistik Tecrübe. ÖZETAVİLALI TERESA VE MİSTİK GÖRÜŞLERİTeolojik otoriteye ve doktrinlere karşı düşünceleri farklı yorumlayan ve sapkın akımlara karşı eleştirel bir tutum içinde olan Kilise’nin menfî yaklaşımına hedef gösterildiği ve Trent Konsili’ni takiben kadın tarikatlarındaki yenilik girişimlerinin Roma’nın güçlü muhalefetiyle karşılaştığı XVI. yüzyıl Katolik İspanya toplumunda kimliği, hayatı, faaliyetleri ve hakîkât yolculuğundaki tekâmülünün izdüşümü olan öğretileri, Avilalı Teresa’yı (1515-1582) Katolik Mistisizminin ve Reformasyon sürecinin en etkin simalarından biri yapmaktadır. Onun tefekkür yoluyla benliğin Tanrı ile bütünleşmesi biçiminde ortaya koyduğu ve Kilise’nin ‘zahirî’ öğretisinin batınî esaslarına vurgu yapan mistisizmi, bireysel ve Kutsal Kitap’a yönelik imânı savunan ‘Protestanlık’ın dinî kurumlarda etkili hâle gelmesinin önüne geçtiği gibi Karşı Reform hareketi içinde Katolik Kilisesi’nin kabul ettiği etkin bir figür olmasını da sağlamıştır. Zamana karşı kaygısızlıktan/kayıtsızlıktan başka bir şey duymayan Teresa, sadece ‘ebedî hayat’ı aramış ve benliğin İsa Mesih aracılığı ile ‘ilahî öz’ bütünleşmesini amaçlamıştır. Ona göre ruhun bu seyirde ilerlemesi ve ‘ilahî aşk’ın zirvesi olan ‘mistik birlik’e erişebilmesi ruhun Tanrı’ya derûni bir aşk ile teslim olması ve iradenin bu aşk içinde erimesi suretiyle gerçekleşir. Onun Orta Çağ Hıristiyan Mistisizmine yeni bir atılım kazandırarak ortaya koyduğu mistik doktrini kendinden sonra gelen mistiklerin hemen hepsini etkilemiştir.Keywords : Teresa of Avila, Reformed Carmelite Order, Mysticism, Christian Spirituality, Interioe Castle, Contemplation, Union with God, Mystical Experience. ABSTRACTTERESA OF AVILA AND HER MYSTICAL VIEWS/DOCTRINESThe doctrines of Teresa of Avila (1515-1582) projecting the evolution of the identity, life, activities and journey of reality interpreting the thoughts against theological authority and doctrines different and being shown as target of the negative approach of the Church being in a critical position against heretical movements and after the Trent Council being confronted with the opposition of Rome due to innovative approaches of the women’s movement was one of the most effective faces of the Catholic Mysticism and Reformation process in the XVI. century Catholic Spain society.Her mysticism presenting integration of the self with God through contemplation and stressing mystic principles of ‘apparent’ doctrines of the Church, defending individual and belief to the holy scripture, has also provided her to be an effective role in the process of an anti-reform which was accepted by the Catholic Church to prohibit Protestantism becoming effective in the religious institutions.Teresa who did not feel anything else than thoughtlessness/indifference against time, only looked for ‘eternal life’ and has aimed that the ego is integrated with the ‘divine essence’ through Jesus Christ. According to her, the fact that the spirit continues in a journey to the able to reach ‘mystical unity’ which is the top of divine love, is realized in that the spirit surrenders God with a seep love and with that, that will dissolves in love. The mystic doctrines which she has contributes in the Middle Age Christian Mysticism has effected all other mystics following after her.

Anahtar Kelimeler : Edirne, Yahudi Cemaati, Alyans, Siyonizm, Sinagog, Hahambaşı ÖZETTARİHTE VE GÜNÜMÜZDE EDİRNE YAHUDİ CEMAATİÇalışma temelde Edirne Yahudi Cemaati’nin tarihi süreç içerisinde yaşadığı olaylara ve bu olayların cemaat üzerindeki etkisine dayanmaktadır. Edirne’de, uzun yıllar hem Yahudiler hem Müslümanlar etnik ya da dini farklardan kaynaklanan herhangi bir sorun meydana gelmeden yaşamıştır. Edirne fethedildiğinde burada yaşayan Romanit ve Karay cemaatlerine tanınan diz özgürlüğü sayesinde Aşkenaz ve Sefarad cemaatleri de katılmış ve büyük bir Yahudi cemaati oluşmuştur.Edirne Yahudi Cemaati, sosyal yaşam, dini inanış ve geleneklerini sürdürmekte ve düzenlemekte belirli sınarlar dışında serbest yaşamıştır. Tanzimat Fermanından sonra ise Yahudiler için yeni bir haklar sistemi ortaya çıkmıştır. Meşrutiyet ile devam eden bu özerklik Cumhuriyet’in ilanı ile sona ermiştir. Yahudi Cemaati üzerinde çok etkili olmayan Siyonizm hareketi, Osmanlı Devleti’nin Filistin’i kaybetmesi üzerine önemli göçlere sebebiyet vermiştir.1934 Trakya Olayları, Varlık Vergisi ve Türkçe Konuş benzeri kampanyalar Edirne Yahudi Cemaati’nin zamanla nüfusunu ve etkisini kaybetmesine neden olmuştur. Kentin kültürüne önemli katkılar yapan Yahudilerin dinlerini, kültürlerini ve tarihi miraslarını korurken devletle ve diğer toplumlarla ilişkileri tarihi süreç içerisinde incelenmiştir.Keywords : Edirne, Jewish Community, Alliance, Zionism, Synagogue, Chief Rabbi ABSTRACTJEWISH COMMUNITIES IN THE PAST AND PRESENTThe study is basicly about events of Edirne Jewish Community which they have had in historical period and impressions of these events. Either Muslims or Jewishes have lived together without any problem arising from ethnical or religious difference. When Edirne was conquered, Askenaz and Sefarad communities participated to Jewish community thanks to freedom of Romanit and Koray communities and as a result of that a large Jewish community was occurred. Edirne Jewish Community lived free in sustaining and organizing their traditions and religious beliefs through limits. After Tanzimat Mandate, a new rights system was emerged for Jewishes. This sovereignty which continued during constitutional ended with republic. Zionism, which was not effective on Jewish Community, caused important migrations after loss of Palestine of Ottomant Empire. 1934 Thrace Events, Property Tax and Talk Turkish campaigns caused population of Edirne Jewish Community to decline and affect by time. Relationships of Jewish Community, which made important contributions to Culture of City while they were conserving their religion, culture and cultural heritage, with government and other communities was analyzed through historical period.

ÖZETBİR KATOLİK CEMAATİ OLARAK FRANSİSKENLER Fransisken cemaati, 13.yüzyılda Avrupa’nın skolâstik çağını yaşadığı dönemde kurulmuştur. Cemaatin kurucusu olan Aziz Francesco, geçirdiği bir ihtida tecrübesinden sonra İsa Mesih’in yaşamına öykünüp kendini apostalik yoksulluğa adayarak Tanrı’ya hizmet amacında olmuştur. Bu amaçla etfrafına taraftarlar toplamış ve onlara yaşamlarında rehber olması için İncil’in literal hükümlerine dayanan sade kurallar yazmıştır. Aziz Francesco ve taraftarları bundan sonra İncil’e göre bir yaşam sürmüş ve ruhani değerler olarak benimsedikleri yoksulluk ve tevazuyu büyük bir hevesle tatbik etmişlerdir. Bununla birlikte vaaz ve misyonerlik faaliyetleriyle Fransisken idealini ve kurallarını tüm dünyaya yayma amacında olmuşlardır.Fransiskenler, kurucularının ölümünden reform ve bölünme sürecine girmiştir. Kuralların uygulanmasında esnekliklik isteyen kanatla daha katı uygulama taraflarları arasında anlaşmazlık ortaya çıkmıştır. Bunun yanında Fransiskenler bazı dönemlerde, siyasi ve sosyal olaylardan kaynaklanan hareketler nedeniyle zarar görmüşlerdir. Sonuç olarak cemaat, 16.yüzyıldan itibaren tam olarak bölünmüş ve günümüzde Konvantualler, Kapüsenler ve Fransiskenler olmak üzere farklı anlayışa sahip üç ayrı yapıdan oluşmaktadır. Ayrıca bayanlar için tahsis edilen Yoksul Clareler ve dünyevi meşguliyelerinden vazgeçemeyen Tertierler, Fransiskenlere bağlı cemaat kolları olarak varlıklarını sürdürmektedir. ABSTRACTTHE FRANCISCANS AS A CATHOLIC CONGREGATIONThe Order of Friars Minor, founded in 13th century in the period of Europe’s scholastic era. Saint Francesco who the founder of the Order, after a conversion experience aimed to serve God, imitating Jesus Christ’s life and devoting himself to apostolic poverty. With this purpose, he gathered companions around him and wrote simple rules based on Gospel’s literal decree in order to be guide in their life. After that, Saint Francesco and his followers lived a life in accordance with Gospel and practiced poverty and humility, which they adopted as their spiritual values, with great zeal. Furthermore, with preaching and mission activities they aimed to spread Franciscan ideal and rules all over the world.After the death of their founder, the Franciscans, drifted toward a reform and division process. There has occurred dispute between the relaxed wing and the followers of stricter observance in practicing the rules. Moreover, in some periods the Franciscans were damaged by the movements caused by political and social events. Consequently, the Order, beginning from 16th century, separated totally and today it comprises three separate bodies which have different views, as the Conventuals, the Capuchins and the Friars Minor. In addition, the Poor Clares that special to women and Tertiaries which are unable to abandon secular activities, are continuing their being as Franciscan Orders.

Hıristiyanlık'ın bir mezhebi olan Anglikan Kilisesi ngiltere'nin resmi kilisesidir.Kilise XVI. yüzyıldan sonra reformla Roma'dan yönetim, inanç ve ibadet yönleriyleayrılmıstır. Anglikan kilisesi kendisini hem reforme olmus hem de Katolik bir kilise olarakgörmekte, doktrin açısından Protestanlarla Katolikler arasında adeta köprü görevigörmektedir. Kilisenin önemli özelliklerinden birisi de monarsinin bası kilisenin de yöneticisiolmakta ve dua kitaplarında yer alan her hangi bir unsur meclisin onayı olmadandegistirilememektedir.Anglikan Kilise'si XVIII. yüzyıllın ortalarından itibaren yapılan misyonerlikfaaliyetleriyle dünyanın hemen her yerinde teskilatlanacak derecede yayılmıs bu anlamdamilli kilise formundan çıkmıstır. ?Anglikan Komünyon? dünyadaki Anglikan kiliseleri içinönemli ve birlestirici bir unsur teskil etmektedir. Canterbury Baspiskoposlugu ruhaniönderliginde bir araya gelen Anglikanlar güncel meselelere duyarlı olarak birlikte hareketetmektedirler.Kilisenin tarihi, teskilat yapısı, doktrini ve özellikleri, güncel konulara bakısı,Anglikan Birligi, diger kiliselerle olan iliskileri ve dünyaya yayıldıgı ülkelerdeki konumukiliseyi ön planda tutan önemli konulardır. Kilise Türkiye'de de genellikle ngilizce konusanhıristiyanlara hizmet veren Anglikan Kilisesi diger ülkelerdeki yapılanmasına göre dahaküçük çapta teskilatlanmıstır. Anglican Church that is o the sects of Christianity is the official Church of England.The church is differed from Rome with the reform about executive, belief and prayer afterXVI Century. Anglican Church sees itself both as a reformed church and a catholic church.Also the church liked a bridge between Protestants and Catholics according to doctrine. Theessential characteristics of the church are being is for the monarch as being the head of thechurch. Also any element in the prayer books can?t be changed without the approval of thecouncil.Anglican Church spread all over the world with the activities of being a missionarysince in the middle of the XVIII century. Therefore it was given up a national church.?Anglican Commission ?is an important and a consolidative fact for other Anglican Churches.Anglicans come together with the ethereal leadership of Canterbury Archbishop and they acttogether paying attention to current jobs.The church keep its importance with its history, structure of organization, its doctrineand features, its aspect to current issues, Anglican Union, its relations with other churches andits position in countries that it spread. The church is less in Turkey organized than the othercountries in Turkey which service to Anglican Church that speaking English Christians 140

ÖZET REFORMİST YAHUDİLİK18. ve 19’yy’ı etkileyen düşünce değişiklikleri Yahudiliği de etkilemiştir. Yahudilerle diğer toplumların kaynaşmasını önleyen dış engeller; özellikle Rönesans, Aydınlanma Hareketi, Fransız Devrimi, gibi değişimlerle yıkılmış; eski dini kurumlarla, yeni toplumsal hayatın, uyum sağlamasına paralel olarak bazı değişiklikler oluşmuştur. Yahudilerin durumlarında meydana gelen değişiklikler yeni liberal akımların doğmasına sebep olmuştur. Tezimizin konusu olan Reformist Yahudilikte bu akımlardandır. Reform özellikle sosyal adalet hakkındaki Peygamberlerin haber verdiklerimesaja önem vermiş ve Yahudiliği daha yüksek bir dünya barışı için evrensel bir amaca hizmet eden bir yere getirmeye çalışmıştır. SUMMARY REFORM JUDAİSMThought changes that effected the century of 18 and 19 have also been effected Judaism. Outer barriers effecting other societies and Jews had been destroyed by changes such as Renaissance, Illumination Action and French Revolution and some changes parallel to harmony between old religious establishments and new social life have beenappeared.Changes appeared in status of Jews have caused to birth of new liberal trends. Reform Judaism, the subject of thesis, is from those trends.Reform has paid attention on news of Prophets especially on social justice and tried to bring Judaism to a place serving for universal object to provide higher world peace.