Hinduizm’de Adi Şankara’nın Advaıta Vedānta doktrini ve teolojik görüşleri

ÖZETHİNDUİZM’DE ADİ ŞANKARA’NIN ADVAITA VEDĀNTA DOKTRİNİ VETEOLOJİK GÖRÜŞLERİBu tezde miladi sekizinci yüzyılda yaşayan Adi Şankaraçarya’nın (ö. 820)ortaya koymuş olduğu ve sistematik hale getirdiği Advaita Vedānta doktriniincelenmiştir. Adi Şankaraçarya’nın Advaita Vedānta öğretisi Ortaçağ Hindistanı’ndaHindû kimliğinin korunmasını sağlamış; Hindistan’da özellikle Budizm ve İslam gibi‘öteki’ dinlere karşı bir set görevi görmüştür. ‘İkisizlik’ anlamına gelen Advaitaöğretisi, Mutlak Varlık Brahman ile insanın özü olan Ātman’ın bir ve aynı şeylerolduğunu kabul etmektedir. Ayrıca Advaita öğretisi, kurtuluşun yalnızca jnana (irfan)ile gerçekleşeceğini belirtmektedir. Bu tezin birinci bölümünde Advaita Vedāntadoktrinini ortaya koyan mistik filozof teolog Adi Şankaraçarya’nın hayatı ve eserleriincelenmiştir. Bu bağlamda Adi Şankaraçarya’nın doğumu, eğitimi, seyahatleri,otantik olan ve olmayan eserleri aktarılmaya çalışılmıştır. Tezin ikinci bölümünde AdiŞankaraçarya’nın öğretisini ortaya koyarken kullanmış olduğu kaynaklar ele alınmışve eserlerini yazarken kullanmış olduğu metodoloji incelenmiştir. Temel doktrinlerindeğerlendirildiği tezin üçüncü bölümünde ise Advaita Vedānta doktrini çerçevesindeBrahman (Mutlak Varlık), Ātman (insan), maya (illüzyon) ve mokşa (kurtuluş)kavramları ele alınmıştır. Tezin dördüncü bölümünde Adi Şankaraçarya’nın kurmuşolduğu manastırlara değinilmiş ve Şankaraçarya sonrası ortaya çıkan Advaitacıekollerin öne çıkan temsilcileri ve eserleri incelenmiştir. Tezin son bölümünde ise,Hint metafiziği ile İslam mistisizmi arasında benzer noktalara değinilmiştir. BöyleceAdvaita Vedānta öğretisinin ‘varlığın birliği’ düşüncesini nasıl ortaya koyduğu vediğer düşünceleri nasıl etkilediği değerlendirilmiştir.Anahtar Kelimeler : Adi Şankaraçarya, Advaita Vedānta, Brahman,Saguna, Nirguna, Ātman, Jivatman, Paramatman, Maya, MokşaABSTRACTADVAITA VEDĀNTA DOCTRIN OF ADI SHANKARA IN HINDUISM ANDHIS THEOLOGICAL VIEWSThe present thesis analyses the doctrine of Advaita Vedanta which wastheorised and systematised by Adi Shankaracharya who lived in 8th Century. AdiShankaracharya’s Advaita Vedanta doctrine has enabled Indian identity to bepreserved in the medieval India. It has acted as a barrier against the “other” religionssuch as Islam and Buddhism. Advaita Vedanta doctrine meaning ‘non-duality’accepts that Absolute Being Brahman and Atman which is essence of human are oneand the same thing. Besides, the doctrine of Advaita indicates that the salvation wouldonly be possible through the way of jnana (wisdom). In the first chapter, life andworks of mystic philosopher theologian Adi Shankaracharya who theorised thedoctrine of Advaita Vedanta has been analysed. In this context, Adi Shankaracharya’sbirth, education life, journeys, authentic and non-authentic works have been tried tocite. In the second chapter, sources used by Adi Shankaracharya to theorise hisdoctrine have been studied and his methodology of writing has been examined. Thethird chapter dedicated to basic doctrines, in which the concepts of Brahman(Absolute Being), Atman (human), maya (illusion) and moksha (salvation) have beenhandled within the frame of Advaita Vedānta doctrine. The monasteries establishedby Adi Sankaracharya have been mentioned in the fourth chapter and representativesof post-Shankaracharya ecoles of Advaita and their works have also been examined.And in the last chapter, the similarities between Indian metaphysics and Islamicmysticism have been mentioned. In this way, Advaita Vedanta’s way of revealing the“Unity of Existence” and its effects on other thoughts have been introduced.Keywords : Adi Shankaracharya, Advaita Vedānta,Brahman, Saguna, Nirguna, Ātman, Jivatman, Paramatman, Maya, Moksha