Search

Çalışmamız ilm-i simyâ ile ilgili iki mecmuanın (Milli Kütüphane'de Yz. A. 3103 ve Nuruosmaniye Kütüphanesi'nde nr3621) tanıtımı, manzum/mensur kısımlarının transkripsiyonu ve bunların içerisinde yer alan Eşref-zâde Ali'nin Divan-ı Hikmet adlı divançesinin tenkitli metin incelenmesinden oluşmaktadır.Milli Kütüphane'de bulunan eser, 56 varaktan ibarettir. Eserde dört risale, bir mesnevi ve bir divançe yer almaktadır. Nuruosmaniye Kütüphanesi'nde bulunan eserde ise bir varak nesir 26 varak da manzum bulunmaktadır. Burada en önemli kısım, daha önce gün yüzüne çıkarılmamış Eşrefzâde Ali'nin Divançe'sidir.Çalışmamız bir giriş ve üç bölümden oluşmaktadır. Giriş'te mecmua tanımı yapıldı. Birinci bölümde simyâ hakkında bilgi, metin muhtevası, vezin tablosu, mecmua içerisinde adı geçen şahsiyetler, müellif/müstensihlerin hayatı, nüshatanıtımı ve tenkitli metin oluştururken izlenilen yol yer almaktadır. İkinci bölümde tenkitli metin ve üçüncü bölümde ise mecmuaya ait MESTAP tabloları bulunmaktadır. Çalışmanın sonunda ulaşılan bilgi ve bulguların değerlendirildiği Sonuç bölümü ile eserde geçen Arapça-Farsça ve Eski Anadolu Türkçesi kelimelerini içeren Sözlük bulunmaktadır. Sözlüğün ardından ise eserin tıpkıbasımına yer alır.Anahtar SözcüklerKlasik Türk Edebiyatı, 19.yüzyıl, Mecmua, Şiir, Eşref-zâde Ali Our study is consists of the introduction of two macmuas related to the alchemy (Yz. A. 3103 in the National Library and nr3621 in the Nuruosmaniye Library), the transcription of the in verse/prose parts of these two macmuas and the text examination with criticism of small poetry corpus of Ashrafzadeh Ali's Divan-i Hikmet which is located in the two macmuas.The work in the National Library consists of 56 pages. The work includes four treatises, a mesnevi and a small poetry corpus. In the Nuruosmaniye Library, there is a page prose and also 26 page in verse. The most important part here is the small poetry corpus of Ashrafzadeh Ali, who has not been unearthed before.Our study consists of an introduction and three chapters. In the introduction, the definition of macmua was made. In the first part, information about alchemy, text content, meter table, the personalities mentioned in the macmua, the life of the authors/proofreaders, the presentation of the copy and the way of creating criticized text are included. In the second part, there is criticized text and in the third part, MESTAP tables belonging to the macmua. At the end of the study, there is a glossary containing the Arabic-Persian and Old Anatolian Turkish words in the work together with the conclusion part where the information and findings are evaluated. Following the glossary, a copy of the facsimile is reserved space.KeywordsClassical Turkish Literature, 19th Century, Macmua, Poetry, Eşref-zâde Ali 243

06.03.2018 tarih ve 30352 sayılı Resmi gazetede yayımlanan “Yükseköğretim Kanunu İle Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” ile 18.06.2018 tarihli “Lisansüstü Tezlerin Elektronik Ortamda Toplanması, Düzenlenmesi ve Erişime Açılmasına İlişkin Yönerge” gereğince tam metin erişime açılmıştır. Halk şarkıları, tüm insani duygu ve fikirlerle birlikte tarihsel süreç içindeki değişim ve gelişimleri kapsar. Bununla beraber sosyal, siyasî ve dinî yaşam biçimleri ile bunlar etrafında şekillenen toplumun kültür kimliğine ve dil özelliklerine de sahiptir. Bu da halk şarkılarını, dil gelişim evrelerini gözlemleyebilme ve sosyo-kültürel unsurları inceleme olanağı sağladığından önemli kılmaktadır. Halk şarkılarını diğer sözlü ürünlerden daha kalıcı ve uzun ömürlü olmasını sağlayan unsurlar ise; bir çalgı eşliğinde söylenmesi, ifade edilemeyen bazı duyguların ezgi ile aktarılması ve ezginin hatırlatıcı özellikte olmasındandır. Bu çalışma “Kazak Enderi” adlı kitaptaki Kazak halk şarkılarının transkripsiyonu, Türkiye Türkçesine aktarımı, şarkıların motif ve tema yönünden değerlendirilmesi ile oluşturulmuştur. İnceleme kısmında şarkı metinlerinde tür ayrımı yapılmadan şarkıların birey ve kültürel işlevleri, eski gelenek ve akidelerle bağlantısı tespit edilip değerlendirilmeye çalışılmıştır. Folk songs, with all human emotion and ideas covers changes and developments in historical process. However social, political and religious life styles with the cultural identity of the society and language features. This is the folk songs are important, observe the language development stages and opportunity to examine socio-cultural elements makes. The elements that make folk songs more durable and long lasting than other oral products, singing with a musical instrument, some unexplained emotions transferring with their melody and the melody is a reminder. This work Transcription of Kazakh folk songs in the book “Kazakh Folk Songs” Turkey Turkish transfer, it was created by evaluating the songs in terms of motif and theme. Examination section without any distinction in song texts individual and cultural functions of songs connection with old traditions and beliefs connection with them was determined and evaluated.

06.03.2018 tarih ve 30352 sayılı Resmi gazetede yayımlanan “Yükseköğretim Kanunu İle Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” ile 18.06.2018 tarihli “Lisansüstü Tezlerin Elektronik Ortamda Toplanması, Düzenlenmesi ve Erişime Açılmasına İlişkin Yönerge” gereğince tam metin erişime açılmıştır. Bu çalışmanın amacı, Hz. Muhammed’in doğumunu anlatan, mesnevi şeklinde fâèilâtün / fâèilâtün / fâèilün ve fâèilâtün / fâèilâtün / fâèilâtün / fâèilün kalıplarının kullanılarak yazılan ve yazarının “Dervîş” mahlaslı bir şair olduğu bilinen bu eseri incelemektir. Eserin yazılma tarihi ile ilgili bir bilgi tespit edilememiştir. Eser Hz. Muhammed’in hayatı etrafında şekillendiği için mevlid özelliği göstermesi ile beraber sade bir dil ile yazılmıştır. Dil özelliklerinden Eski Anadolu Türkçesine yakın bir dil kullanıldığı anlaşılmaktadır; fakat eserde ayet iktibasları da görülmektedir. Bu metin, ses ve şekil bilgisi bakımından incelenmiş; çevriyazı ile günümüz alfabesine aktarılmıştır. Daha sonra eserin içerisinde bulunan genel kelimelerden bir dizin hazırlanmış ve metnin orijinal sayfaları da metnin daha kolay anlaşılması için çalışmanın sonunda verilmiştir. The aim of this study is to examine the related work written in the form of masnavi by using the patterns of “fâèilâtün / fâèilâtün / fâèilün ve fâèilâtün / fâèilâtün / fâèilâtün / fâèilün” which is known to be written by a poet whose assumed name is “Derviş”. Information on the date of writing of the work could not be determined. The work has the feature of mawlid as it is based on The Prophet Muhammad’s life and was written with a simple language. It is understood from the language characteristics that a language close to Old Anatolian Turkish was used in, however, the work contains citations from the verses of the Koran. The text was examined in terms of phonics and morphology. It was translated into modern alphabet by transcription and then an index was prepared from the general words in the work. At the end of the study, the original pages of the text are given to be understood better.

06.03.2018 tarih ve 30352 sayılı Resmi gazetede yayımlanan “Yükseköğretim Kanunu İle Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” ile 18.06.2018 tarihli “Lisansüstü Tezlerin Elektronik Ortamda Toplanması, Düzenlenmesi ve Erişime Açılmasına İlişkin Yönerge” gereğince tam metin erişime açılmıştır. Bu tezde Azerbaycan Türkçesinde isim ve fiillere eklenerek yeni anlamlara işaret eden sözcükler türeten yapım ekleri ve işlevleri tespit edilmiştir. Azәrbaycan Dilinin İzahlı Lüqәti ve Azerbaycan Türkçesi Sözlüğü örneklem alanı olarak alınmış olup sözlükte geçen ve aldığı ekle yeni bir kavram alanına işaret eden sözcükler kök ve/ veya tabanlarına göre fişlenmiş, üzerine gelen ekler yapı ve işlev bakımından değerlendirilmiştir. Tespit edilen ekler, diğer Oğuz grubu lehçeleriyle de -Türkiye Türkçesi, Türkmen Türkçesi, Gagavuz Türkçesi- karşılaştırılmıştır. Çalışmanın yöntemi yeni ek tasnifleri göz önüne alınarak belirlenmiş ve Azerbaycan’da yazılmış gramerlerdeki ek tasnifleri de bu bakımdan değerlendirilmiştir. Çalışmada eş zamanlı ve karşılaştırmalı yöntem kullanılmıştır. Tespit edilen ekler ve işlevleri, Azerbaycan Türkçesiyle yazılmış edebî eserlerden alıntı cümlelerle örneklendirilmiştir. Ayrıca bu yapım ekleri, türettikleri sözcüklere göre sayısal bakımdan değerlendirilmiştir. Azerbaycan Türkçesinde kullanılan yapım eklerinin işlevselliği de bu sayısal değerlere göre netleşmiştir. In this thesis, the suffixes and functions which create new meanings have been determined by adding them to names and verbs in the Azeri Turkish language. The Descriptive Dictionary of the Azerbaijani Language and the Azerbaijani Turkish Dictionary have been used as reference for samples and the words in the dictionary that indicate the new concept area have been recorded according to the root or base word, and the annexed have been evaluated according to their structure and function. The determined annexes has been compared to Oghuz based Turkic languages such as the common Turkish language, Turkmen Turkish, and Gagauzian Turkish. The method of study was determined by taking into consideration the new annexes and the additional annotations written in Azerbaijani grammar were evaluated in this regard. Simultaneous and comparative methods were used in the study. The determined annexes and their functions have been exemplified with quotations from literary works written in Azerbaijani Turkish. Additionally, these annexes were evaluated numerically according to the words they have been derived from. The functionality of the annexes used in Azerbaijani Turkish were evaluated according to these numerical values.

Türk ve Arap Edebiyatında Endülüs; Karşılaştırmalı İnceleme (1875-1940) adlı araştırmamızda karşılaştırmalı edebiyat bilimi kapsamında yer alan müşterek konu incelemesi yöntemi çerçevesinde Türk ve Arap edebiyatında Endülüs teması incelenmiştir. Giriş bölümünde tezin konusu ve amacı belirtilmiş, çalışmada takip edilen yöntem açıklanmıştır. Çalışmamız dört bölümden oluşmaktadır. `Endülüs'e Genel Bir Bakış` başlığını taşıyan birinci bölümde araştırmaya zemin teşkil etmesi bakımından bölgenin siyasi ve sosyo-kültürel tarihine ilişkin bilgilere yer verilmiştir. Tezin ikinci bölümü `Endülüs'ü İşleyen Yazarlar` başlığını taşımaktadır. Bölümün konusunu eserlerini incelediğimiz yazarlar teşkil etmektedir. Üçüncü bölüm `1875 Yılına kadar Türk ve Arap Edebiyatında Endülüs` adını taşımaktadır. Bu bölümde, 1875 yılına kadar Türk ve Arap edebiyatında Endülüs'ün yeri ve önemi ele alınmıştır. Tezin dördüncü ve son bölümü olan `Tematik İnceleme` ise tezin asıl bölümünü teşkil etmektedir. Bu bölümde (1875-1940) yılları arasında basılmış roman, piyes, hikâye ve manzum hikâye türünde yirmi üç eser, Müslümanların İspanya'yı Fethi, Müslümanların Endülüs'teki Egemenlik Dönemi ve Endülüs'ün Yıkılış Dönemi olmak üzere üç bölümde incelenmiştir. Her eser, kimliği ve özeti verildikten sonra muhteva, zaman, mekân ve şahıs kadrosu açısından tahlil edilmiştir. Bu üç alt bölümün her birinin sonunda karşılaştırma başlığı altında, bölümdeki eserler birçok yönden mukayese edilerek eserlerin ortak noktaları ve farklılıkları ortaya koyulmuştur. In our study `Andalusia in The Arabic and Turkish Literature Comparative Study (1875-1940)` Andalusia - a common theme in Turkish and Arabic literature - has been studied within the common theme of comparative literature. In the introductory section, the purpose and the subject of the dissertation were determined and the methodology used in the dissertation was explained. The dissertation consists of four main sections. The first section entitled An overview of Andalusia where historical information related to Andalusia was given to form a base for this study. The second section entitled Writers that Dealt with Andalusia. This section contains information about the writers whose works were studied in the dissertation. The third section entitled Andalusia in Turkish and Arabic literature before 1875 deals with the status and importance of Andalusia in Turkish and Arabic literature. The fourth section entitled Thematic study forms the main section of the dissertation. Here 23 literary works (novels, short stories and plays) published between 1875-1940 were studied and arranged under three subtitles: The Arab Conquest of Andalusia, The Arab Rule in Andalusia and The Fall of Andalusia. We studied each literature work after giving a summary of its content, time, place and characters. At the end of each of these three subsections, under the title Comparison, the literary works studied in given section were compared from multiple perspectives and common points and differences were identified. 415

Orhan Kemal'in romanlarının sosyal değerler açısından incelendiği bu yüksek lisans tez çalışmasında kültür, değerler, 1923'ten 1980'lere kadarki süreçte Türkiye'de yaşanan siyasî ve sosyal gelişmeler, Orhan Kemal'in hayatı, edebî şahsiyeti, eserleri ve Orhan Kemal'in romanlarındaki sosyal değerler ele alınmıştır.`Kültür` bölümünde kültürün tanımı yapılmış, özellikleri, türleri, kültür değişmesinin sebepleri anlatılmış ve Türkiye'de görülen kültür değişmeleri incelenmiştir. `Değerler` bölümünde değer ve değerler kavramları arasındaki fark açıklanmış, değerlerin özellikleri ve sınıflandırılmasına yer verilmiş, sanatçı ve sanat eserlerinin değerlerle ilişkisi üzerinde durulmuştur. `1923'ten 1980'lere Türkiye` bölümünde, belirtilen yıllar arasında Türkiye'deki siyasî, sosyal ve ekonomik gelişmelerden söz edilerek Orhan Kemal'in romanlarının zeminini oluşturan tarihi süreç hakkında bilgi verilmeye çalışılmıştır. `Orhan Kemal'in Hayatı ve Edebî Şahsiyeti` bölümünde yazarın hayatı, sanat anlayışı ve eserleri üzerinde durulmuştur. `Orhan Kemal'in Romanlarında Sosyal Değerler` bölümünde romanlarda yer alan değerlerden en sık tekrarlanan sekiz değer incelenmiştir.Orhan Kemal'in yayımlanmış otuz romanında değerleri tespit etmek için her romanda karşılaşılan değerler not edilmiş, buna göre romanlarda otuz değerin yer aldığı görülmüştür. Romanlarda en sık tekrarlanan saygı, duyarlılık, hoşgörü, sevgi, doğruluk, namus, sorumluluk ve dindarlık değerleri romanlardan seçilen ve ilgili değeri örnekleyen alıntıların ayrıntılı olarak incelenmesiyle açıklanmaya çalışılmıştır.Anahtar Sözcükler:Orhan Kemal, kültür, değerler, sosyal değerler This postgraduate thesis focuses on author Orhan Kemal's novels. It covers these novels from various points of view: Culture, values, social and political developments in Turkey between 1923 and 1980, Orhan Kemal's life, his literary style, his works and the social values reflected within his books.The `Culture` section defines culture and explores its attributes and types, changes to culture over time and evolution of Turkish culture over time. The `Values` section explores the definition of value, differences between value concepts, attributes and categorization of values as well as the relationship of artists and artistic works to values. `Turkey from 1923 to 1980` attempts to inform on the period that underlies Orhan Kemal's novels through coverage of the political, social and economic developments in the aforementioned years. The section `Orhan Kemal's Life and Literary Style` covers the author's life, his perception of art and his works. The eight most frequently mentioned values within his novels are covered in the section `Social Values in Orhan Kemal's Novels`.Thirty values have been identified within the scope of this thesis, which covers thirty different Orhan Kemal novels. An attempt has been made at explanation of the most frequently mentioned values through research of citations from his works: The values of respect, sensitivity, amicability/forgiveness, love, integrity, decency, responsibility and devoutness.Keywords: Orhan Kemal, culture, values, social values 350

13. yüzyılın sonlarında (1299) bir devletleşme sürecine giren ve altı yüz yılı aşan bir sürede üç kıtada hâkimiyetini güçlü bir şekilde devam ettiren Osmanlı Devleti, 20. yüzyılın ilk çeyreğinde çok çeşitli tarihî sebeplerin neticesinde çökmüştür. Ancak Mustafa Kemal Atatürk ve çok değerli komutanlarının Türk milletiyle birleşerek vermiş oldukları Millî Mücadele'nin sonucunda, yıkılmış olan devletin yerine Türkiye Cumhuriyeti Devleti tesis edilmiştir. Hem kültürel hem de sosyal olarak Osmanlı Devleti'nin en tabiî ve meşrû vârisi olarak değerlendirilebilecek olan yeni devletin, benimsediği idare şekli açısından Osmanlı Devleti'nden tamamen farklı olduğu kabul edilmesi gereken bir gerçektir. Çeşitli sahalarda pek çok dönüşüm ve değişimin yaşandığı bu süreçte yeni devletin temellerini atmak için gerçekleştirilen birçok girişimin bilhassa sosyo-kültürel zeminde önemli kırılmalara neden olduğu, bu durumun da gerek halk tabanında gerekse de aydın kesiminde Osmanlı-Cumhuriyet eksenli farklı bakış açılarına yol açtığı görülmektedir. Tarihî süreçte ortaya çıkan, zamanla derinleşerek günümüze kadar varlığını devam ettiren ve karşıtlık ilişkisine dayanan bu bakış açısı farklılıkları Cumhuriyet sonrası Türk edebiyatında da çok geniş bir şekilde yansıtılmaktadır. Çalışma kapsamında bu bağlamda incelenen romanların büyük bir bölümünün `tarihî roman` tarzında, bir kısmının da `devir/dönem/çağ romanı` türünde eserler olması nedeniyle çalışmanın ilk bölümünde, iki alt başlık altında tarih-edebiyat ilişkisini inceleyen ve tarihî romanın gelişme sürecini özetleyen teorik bir kısma yer verilmiştir.Romanlarda incelenen temel konunun Osmanlı Devleti merkezli olması da, Osmanlı Devleti'nin siyasî ve askerî aşamalarının genel olarak ayrı bir bölümde ele alınmasını gerektirmiştir. Bu nedenle çalışmanın ikinci bölümünde, tarihte kurulan Türk devletleri içinde siyasî devamlılığı en uzun devlet olan Osmanlı Devleti'nin kuruluş, gelişme, duraklama ve dağılma süreçlerine özet bir şekilde yer verilmiştir. Çalışmanın üçüncü ve son bölümünde ise, temel olarak 1920-1970 yılları arasında yazılan romanlarda; Cumhuriyet devri yazarlarının Osmanlı Devleti'ne nasıl bir bakış açısıyla yaklaştıkları, bu yaklaşımlarını hangi unsurlar vasıtasıyla yansıttıkları, romanlarda ele alınan konuların/meselelerin hangi zeminde değerlendirildiği, romanların yazılma tarihlerinin yazarların bakış açıları üzerinde etkili olup olmadığı, üretilen eserlerde gerçek-kurgu dengesinin ne ölçüde kurulduğu ve kullanılan kurmaca/fiktif unsurların eserlerdeki bakış açılarını etkileyip etkilemediği dört alt başlık altında incelenmiştir.Bu bölümde incelenen yüz dört romanın elli dokuz tanesinde genel olarak Osmanlıya olumlu bir bakış açısıyla yaklaşıldığı, kırk beş romanda ise daha çok olumsuz bir bakış açısının hâkim olduğu tespit edilmiştir. Bu tespit, Cumhuriyet sonrasında genelgeçer bir şekilde sürekli dillendirilen Osmanlı Devleti'ne ve Osmanlıyla ilgili unsurlara olumsuz bir yaklaşım olduğu şeklindeki yargının, en azından Cumhuriyet döneminin belli bir kesitinde yayımlanan Türk romanları bağlamında çok da doğru olmadığını net bir şekilde ortaya koymaktadır. Being founded at the late thirteenth century and implementing her will on three continents for six centuries; the Ottoman Empire collapsed at the first quarter of the twentieth century, as a result of several historical reasons. Still; under the leadership of valuable commanders, Mustafa Kemal Atatürk is the first among them, The Turkish nation managed to be united and founded the modern Republic of Turkey after waging a national war on the ashes of the Ottoman Empire. Republic of Turkey is the natural and legitimate successor of the Ottoman Empire both culturally and socially yet; the fact that its way of governance is fundamentally different than the Ottoman Empire is undisputable. It can be seen that many actions taken in order to enhance the founding of the new republic created some schisms in socio-cultural sphere and this situation gave way to different perspectives toward the Ottoman Empire and Republic of Turkey among the intellectuals as well as the common folk. This difference of perspectives; that was born from the historical context and still lives at the present day by deepening through time, is clearly reflected in the Republican Era Turkish Literature.Most of the novels that were reviewed in this study are historical novels and the others are period novels. Therefore; two sections about history – literature relationship and development of historical novel genre were included at the beginning of the study.The key feature of the reviewed novels is their focus on the Ottoman Empire. For this reason, a section about the summaries of the political and military eras of the Ottoman Empire, from the founding to the collapse, was added at the second chapter.The third and the last chapter consists of four sections about what were the perspectives of the republican era novel writers to the Ottoman Empire, which elements they used in order to reflect their perspectives on their works, how they judged the incidents/issues in their works, the influence of the writing dates on their novels, what the balance between fiction and truth is in their works and how these fictive elements altered the perspective in their works.In that chapter, it has been found out that fifty nine novels out of the one hundred and four have a positive attitude toward the Ottoman Empire whereas forty five novels have mostly negative attitude. This detection, points out that the popular belief that the Ottoman Empire was mostly viewed negatively in the Republican era is wrong; at least in the novels written between 1920 and 1970. 591

Bu çalışma, XIX. yüzyılın son yarısında yaşamış olan Alevî-Bektaşî şairlerinden Fennî'nin hayatı, edebî kişiliği ve bilinen tek eseri olan Dîvân'ının tespit edilebilen tek nüshasının incelenmesini esas almaktadır. Çalışma dört bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Fennî'nin hayatı hakkındaki bilgiler ve edebî kişiliği ortaya konmaya çalışılmıştır. Fennî mahlaslı diğer şairler hakkında bilgiler de bu bölümde verilmiştir.İkinci bölümde Fennî Dîvânı'ndaki nazım şekilleri ve türleri, âhenk unsurları ve dil özellikleri ele alınmıştır.Üçüncü bölümde `Fennî Dîvânı'nın Tahlili` başlığı altında cemiyet, din ve tasavvuf, tabiat ve sosyal hayata dair unsurlar ayrıntılı bir biçimde incelenmiştir.Dördüncü bölüm ise transkripsiyonlu metin, özel adlar dizini ve sözlük kısmını içermektedir.Hazırlanan bu yüksek lisans teziyle Fennî'nin hayatı ve edebî kişiliği ortaya konarak, Dîvân'ından hareketle Türk Edebiyatı içerisindeki yeri tespit edilmeye çalışılmıştır.ANAHTAR SÖZCÜKLER: Mora Yenişehirli Fennî, Fennî Dîvânı, Alevî-Bektaşî Edebiyatı This thesis has been studies life of Fenni who lived last half of 19th century and one of Alevî-Bektaşî poests, his literary personality and only known work Divan.This study consist of four parts. In first part there is information about life of Fenni and his literary personality, after in this part other poets who nicknamed Fenni have been studied.In the second part Fennî Dîvânı examined accourding to verses structure and types, harmony elements and language characteristics.In the third part under the title of `Fennî Dîvânı'nın Tahlili` community, religion, mysticism, nature and elements of social life that have been studied in detail.In the north part there are the transcribed text, private name directory and dictionary.With this thesis life and literary personality of Fennî is presented to determine its place in Turkish literature.KEYWORDS: Mora Yenişehirli Fennî, Divan of Fenni, Alevî-Bektaşî Literature 362

Meşrutiyet rejiminin siyasal hareketleri, kendi tabanlarını oluşturmak için basının gücünü fark ettiklerinde bütün enerjileriyle bu savaşın araçlarını yaratmaya koyulmuşlardır. Kısa süre içinde bu bakımdan basın önemli bir güç olmuştur. Temel amaç; toplumsal taban oluşturmak, halkın algısını politik çıkarlara göre biçimlendirmektir. Bu tez çalışmasında dönemin en güçlü partisi olan İttihat ve Terakkî Fırkası'nın bir organı olarak gösterilebilecek olan Tanin gazetesinin 6 Mart 1911 ve 4 Ağustos 1911 tarihleri arasında basılan 150 nüshasının icelemesi yapılarak dönemin sosyal, siyasal, ekonomik, edebi olaylarına yaklaşımı izlenmiş, elde edilen veriler konusuna göre ve alfabetik olarak sınıflandırılmıştır. Tanin bu süreçte halkın hakkını savunan, basın özgürlüğünden yana bir politika izlemişse de dönemin hükumeti ile olan sıkı bağı bu konuda muhalefetin ve savunucusu gazetelerin dikkatini çekmiştir. Tanin'in bu bakımdan bir dönemin hem lider gazetesi olarak hem de basın özgürlüğünden yana tutumu değerlendirildiğinde Türk basın tarihi açısından önemlidir. Political Movements of the Constitutional Regime began to create the instruments of this struggle with their whole energy when they recognized the media's power to generate their own supporters. Within a short time, the media became the important power in this regard. The main aim is creating social supporters, forming the perception of public according to the political benefits. In this thesis the approach of the Tanin Newspaper, which can be seen as a part of the Committee of Union and Progress the most powerful party of this time, has been observed to the social, political, economic, literary events by analyzing index of the copies printed between 6th of March, 1911 and 4th of August, 1911 and the obtained data has been classified according to the themes and alphabetical order. Although Tanin follawed the politics that defense the rights of public and the freedom of the media in this process, its close relationship within the government of the time attracted the attention of the opposition and its defender newspapers. In this respect, Tanin is important for Turkish History when evaluated its attitude both as a leader newspaper and the freedom of media. 535

İfade özgürlüğünün bir yansıması olarak karşımıza çıkan basın, milletlerin hayatında siyasi ve sosyal değişimleri tetikleyen bir araç olarak önemini her zaman korumuştur. Basın bir taraftan devleti yönetenlerle millet arasında bir köprü vazifesi görürken diğer taraftan kamuoyunun şekillenmesinde oynadığı rol ile bir nevi denetim görevi üstlenmiştir. II. Meşrutiyet ilan edildikten sonra oluşan özgürlük ortamında basının bu gücünü fark eden siyasi güçler düşüncelerini halka aktarmak ve kendileri gibi düşünen bir toplum oluşturmak çabasına giriştiler. Bu tez çalışmasında İttihat ve Terakki Fırkası?nı destekleyen bir duruş sergileyen Tanin gazetesinin 1 Ağustos 1326 (1910) tarihli 701. sayısından 20 Şubat 1326 (1911) tarihli 899. sayısına kadar olan 199 nüshasının tahlilî fihristi yapılarak gazetenin dönemin siyasi, sosyal ve edebî olaylar karşısında takındığı tavır ortaya konmuş elde edilen bilgiler konularına göre ve alfabetik olarak tasnif edilmiştir. Tanin bu süreçte savunduğu düşünceleriyle muhalefet ve yabancı basın tarafından İttihat ve Terakki Fırkası?nın yayın organı olarak görülmüştür. Anahtar Kelimeler: İttihat ve Terakki Fırkası, Tanin, Basın, Siyaset, Hüseyin Cahit. Media, which has emerged as reflection of freedom for expression, has always been an important factor to trigger social and political changes in the lives of nations. Media takes the task of supervision by restructuring the public opinion, while it bridges rulers with general public. In the freedom environment of Second Constitutionalist Period, new political formations which discovered the potential of media strived for conveying their thoughts to public, and they aimed to create a society which adopted their beliefs and opinions. `Tanin? was one of the most important newspapers of that period which supported Party of Union and Progress, and this study investigates 199 issues of Tanin newspaper from the 701st issue published on August 1st 1326 (1910) to 900th issue published on February 20st 1326 (1911). Its attitude towards the political, social, and literal events of the period is illustrated, and the collected data is sorted out based on topics and alphabetical index in the present study. `Tanin? newspaper was regarded as the main media organ of Party of Union and Progress by the opposing groups during that period.Keywords: Party of Union and Progress, Tanin, The Media, Politics, Hüseyin Cahit. 586

Bu çalışma, 18. yüzyılın sonları ile 19. yüzyılın başlarında yaşamış olan CesÀrí'nin elimizde dört nüshası bulunan Divan'ı üzerinde yapılmıştır. Çalışmamızda eseri transkribe edip, nüshalar arasında bulunan farklılıkları verme gayreti içerisinde olduk. CesÀrí'nin hayatı, sanatı ve edebi kişiliği hakkında da bilgi verip, şiirlerini nazım şekillerine göre tasnif etmeye çalıştık. Çalışmamızda ayrıca, Divan'da bulunan şiirleri Dini-Tasavvufi Kavramlar, Mazmunlar ve İnsan unsuru açısından ayrıntılı olarak maddeler halinde inceledik.Doğum tarihi kesin olarak bilinmeyen CesÀrí, 1829 yılında vefat etmiştir. Asıl ismi Hasan olan CesÀrí, Bender'li olmasından hareketle Benderli CesÀrí ismiyle de anılmaktadır. Kaynaklardan ve şiirlerinden, CesÀrí'nin hafız olduğu, müezzinlik ve Yeniçeri katipliği yaptığı anlaşılmaktadır.Aşk, sevgili, güzellik, tabiat gibi birçok konuda şiirler yazan CesÀrí, daha çok tasavvufi konuları dile getirmiştir. Hem Mevleví hem de BektÀşí olarak bilinen CesÀrí, Dini-Tasavvufi Halk Edebiyatı'nın temsilcisi olmasına karşın aruz ölçüsünü şiirlerinde başarıyla kullanmış ve bir divan tertip etmiştir.Amacımız, CesÀrí'nin Divanı'nı günümüz Türkçe'sine aktarmak, hayatı, sanatı hakkında bilgi vermek ve CesÀrí'yi edebiyat dünyasına tanıtmaktır.Anahtar Kelimeler : Türkçe, Bender, Tasavvuf, Mevleví, BektÀşí This study has been done on the Divan - which we have only four copies and written by CesÀrí who lived in the late 18th century and early 19th century. In our study, we have an effort to do transcription of the book and to show differences between the copies. Along with giving information about the life, art and the literary character of CesÀrí, we tried to classify his poems according to its versification. Also, we studied the poems in Divan, with the aspects of the Religious-Sufistic concepts, the Metaphores, and the human factor in details.CesÀrí, whose exact date of birth is unknown, died in 1829. His real name is Hasan. Since, he is from Bender, he is also known as Benderli CesÀrí. It is understood from the sources and his poems, that he was hafiz (one who memorizes the Quran), worked as muezzin and as clerk for the janissary.CesÀrí wrote his poems especailly on Sufustic themes besides love, lover, beauty and nature. CesÀrí, known as both Mevlevi and Bektashi , despite being the represantative of the Religious-Sufictic Folk Literature, he used the measure of prosody in his poems successfully and arranged a Divan.Our goal is to translate CesÀrí?s Divan into (current) Turkısh language, to give information about his life, his art and to introduce CesÀrí to the world of literature.Key Words: Turkish, Bender, Sufism, Mevlevi, Bektashi 967

Edebiyat ve tarih arasındaki ilişki anlatının ortaya çıkışı ile başlar. Geçmiş dönemlerde destanlar ve halk hikâyeleri hem edebiyata hem de tarihe kaynaklık eden türler olmuştur. 19. yüzyılda bu iki alanın farklı iki bilim dalı olarak ortaya çıkması ile birlikte edebiyat ve tarih arasındaki ilişki de değişik bir boyut kazanmıştır.Bir roman türü olarak karşımıza çıkan tarihî roman ise edebiyat ve tarih ilişkisini bütün boyutlarıyla görmemizi sağlar. Tarihî roman; tarihsel bir dönemi konu edinen roman türüdür. Tarihî roman tarihi belgelerden yararlanır; fakat tarihin kendisini anlatmaz. Yazarın roman içerisinde oluşturduğu kurmaca dünya için tarihi olaylar, dönemler ve kişiler birer malzemedir.II. Abdülhamit dönemi tarihî açıdan bugün bile büyük tartışmalara sebep olan bir dönemdir. Abdülhamit dönemi ile ilgili yazılan tarihî kaynaklarda tam bir mutabakat sağlanamadığını görmekteyiz. Bu dönemi ele alan romanlarda ise çoğunlukla Abdülhamit dönemine olumsuz bir bakış hâkimdir. İki roman dışında bütün romanlar, dönemin problemlerinin sorumlusu olarak Abdülhamit'i gösterir.?II. Abdülhamit Dönemini Anlatan Romanlarda Sultan Abdülhamit? adlı çalışmamızda; tarihî bir dönemi ele alan romanları inceleyerek edebiyat ve tarih arasındaki ilişkiye ışık tutmayı, tarihî bir dönemin kurmaca bir tür olan romana nasıl yansıdığını tespit etmeyi amaçladık.Anahtar Kelimeler: edebiyat, tarih, tarihî roman, II. Abdülhamit The relationship between history and literature starts with the arising of narration. In the past, epics and folk stories had been a source to both literature and history. In the nineteenth century, with the arising of this two fields in the shape of splitted individual science fields, the relationship between history and literature changed into a different dimension.Historical novel, which comes across as a kind of novel, deals with the relationship between history and literature in all dimensions. Historical novel is a novel genre which treats a historical period. At this point, It benefits from historical documents, but it doesn?t tell the history itself. Historical documents serve a source for the world created in the novel Historical events, periods and people are used as a part of the monument in the fiction world of the novel.The period of the ?II. Abdulhamid? brings on a deep discussion in the sense of history even today. We can see that there is no exact mutual agreement in the historical sources. In the novels which deal with this period however, there is a negative point of view to the Abdulhamid period. Two out of all novels shows Abdulhamid responsible of the problems of that period.In our study called ?Sultan Abdulhamid: In the Novels Which Narrating the Period of II.Abdulhamid?; we aimed to bring light to the relationship between history and literature through analyzing the novels dealing a historical period, and also tried to identify how a historical period reflected on a fiction novel.Keywords: literature, history, historical novels, II. Abdülhamit 217

Birden fazla kelimenin bir araya gelerek bir kavramı veya bir nesneyi ad olarak karşılamak için oluşturduğu dil birliklerine kelime grubu denir. Kelime grupları iki önemli unsurdan oluşur: Ana unsur, Yardımcı unsur. Genellikle yardımcı unsur başta, ana unsur sonda bulunur. Sadece birleşik fiil ve edat grubunda ana unsur başta bulunur. Unsurların sırası, konuşma ve şiir dilinde değişebilir.Bu çalışmamızda kelime grupları konusunu inceledik. ?Fatih Harbiye? adlı romanı ele aldık. Bir yandan Türkçedeki belli başlı kelime gruplarının tasnifini netleştirirken bir yandan da ?Fatih Harbiye? adlı romanda, daha çok hangi kelime gruplarının kullanıldığını gözler önüne serdik. Birçok gramerci, kelime gruplarının çeşidi hakkında çeşitli sayılar vermektedir. Yalnız bunların belirttiği kelime gruplarının birçoğu birbirine benzemektedir. Bu alanda en kapsamlı çalışmayı ortaya koyduğuna inandığımız Leyla Karahan'ı esas aldık. Türkçede Söz Dizimi adlı çalışmasını birinci kaynak olarak değerlendirdik.Çalışmamız iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm konu anlatımından ibarettir. Bu bölümde Türkiye Türkçesindeki belli başlı kelime gruplarını örnekler eşliğinde incelemeye çalıştık. Kelime grupları adlandırılırken çeşitli gramercilerimizin üzerinde anlaştıkları ortak terimler seçilmiştir. Her kelime grubu ayrı ayrı işlenerek yapıları ve kullanılışları anlatılmış, anlatımları örneklerle zenginleştirilmiştir. Burada elimizden geldiği kadar örneklerimizi, üzerinde çalıştığımız Fatih Harbiye adlı romandan almaya çalıştık. İkinci bölümde ise Fatih Harbiye adlı roman baştan sona taranmış, konu anlatımı bölümünde anlatılan kurallara uygun bir şekilde tüm kelime grupları yapılarına uygun bir şekilde incelenmiştir.Yaptığımız çalışma neticesinde Fatih Harbiye adlı romanda, sıfat tamlaması, isim tamlamasının ve birleşik fiilin en çok; sayı ve ünlem grubunun ise en az kullanılan kelime grubu olduğunu gözlemledik. Bunların dışında kelime gruplarının nasıl oluştuğunu somut bir şekilde göstermeye çalıştık. Kelime gruplarının cümle içersindeki benzerlikleri ve farklılıkları ortaya konulmuştur. Bu kelime gruplarının cümleye olan katkıları tek tek analiz edilmiştir.Anahtar Kelimeler: kelime grupları, roman, Fatih Harbiye. Language combinations formed to respond an object or a concept as a noun by coming together of more than one word or another appendix are called ?wordgroup?. The wordgroups are made up of two elements: Basis element, auxiliary element. Generally auxiliary element is at the beginning of the sentence and basis element is at the end of the sentence. Order of elements can change in everyday speech and poems.İn this study we examined ?wordgroup?. We examined the novel Fatih Harbiye. Not only we determined known wordgroups that how many in turkısh; but also we exposed that Which wordgroups used the most in literary studies. Many linguists say different things about kind of wordgroups. But this wordgroups which are determined by linguists are similar in each other. We took as a model Leyla Karahan who made the most comprehensive study about wordgroups.While setting limits to this study, Leyla Karahan?s study that Part Syntagm in Turkısh was taken as a criterion.This study is made up of two parts. The first section consists of the expression of the subject. We tried to research well-know wordgroups in Turkish of Turkey with the accompanied examples. While choosing the names of the wordgroups as term, the same names on which our many linguists agreed were chosen. Structures and the usages of every wordgroups were explained by studying on seperately and their explanation were enriched by examples. By doing our best, we tried to take our examples from the novel ?Fatih-Harbiye? we studied in the second part, the novel Fatih Harbiye was searched thoroughly, all word groups appropriate to the rules explained in subject explanation part were searched according.At the en of this study we observed that noun phrase, adjective pharese and compound verb were used more and numbergroup and exclamationgroup was used less in Fatih Harbiye. Moreover we studied to show in a concrete form how to formed wordgroups. Similarities and differences of wordgroups were brought up. Contributions of this wordgroups to sentence were analyzed one by one.Key Words: wordgroups, novel, Fatih-Harbiye. 577

YÖK Tez ID: 261308 Bu çalışmada Türkmen Türkçesindeki birleşik fiillerin Türkiye Türkçesindeki karşılıkları, her iki lehçedeki benzer ve farklı yönleri incelenmiştir.Türkmen Türkçesindeki birleşik fiiller, Türkmen Edebiyatının örneklerinden olan Berdi Kerbabayev'in ?Gayğısız Atabay? adlı romanı üzerinden taranmıştır. Taranan birleşik fiillerin bulunduğu cümleler Türkiye Türkçesine aktarılmıştır.İnceleme bölümünde, cümlelerde bulunan birleşik fiillerin Türkiye Türkçesindeki karşılıkları, benzerlikleri ve Türkiye Türkçesiyle ayrıldıkları noktalar tespit edilmiştir.Birleşik fiiller Zeynep Korkmaz'ın konuyla ilgili yaptığı çalışmaya uygun olarak tasnif edilmiştir.Sonuç bölümünde taradığımız eserden hareketle Türkmen Türkçesinde tespit edilen birleşik fiillerin Türkiye Türkçesiyle genel bir karşılaştırması yapılmış, karşılaştırma sonucu ortaya çıkan farklılıkların sebepleri üzerinde durulmuştır. The equivalences, similarities and differences of compound verbs between Turkmen Turkic and Turkey Turkic are examined in this study.The compound verbs in Türkmen Turkic are searched throughout the novel ?Gaygısız Atabay? by Berdi Kerbabayev which is one of the examples of Turkmen literature. The sentences found in the searched compound verbs are transferred into Turkey Turkic.In research section, the equivalences, similarities and differences of compound verbs of Turkey Turkic found in sentences are determined.The compound verbs are classified according to the study carried out by Zeynep Korkmaz which is consistent with this research.In conclusion section, with the movement of we scan work, the compound verbs stabilized from Turkmen Turkic and the ones in Turkey Turkish are compared in general. The reasons of the differences arised as a result of the comparison are followed up with interest.

Eski Anadolu Türkçesi, Osmanlı Türkçesi ve Türkiye Türkçesi olmak üzere üç devreye ayırdığımız Batı Türkçesi'nin, net çizgilerle belirtemezsek bile, XII.-XV. asırlar arasındaki dönemini Eski Anadolu Türkçesi , XV. asrın ikinci yarısından XX. asır başlarına kadar olan dönemini Osmanlı Türkçesi, XX. asır başlarından günümüze kadar olan dönemini ise Yeni Türkçe dönemi oluşturmaktadır.Eski Anadolu Türkçesi'nin XV. asır sonlarına doğru yerini, Osmanlı Türkçesi'ne bıraktığı görülür. Dolayısıyla XVI. asırdaki Türk dili, Osmanlı Türkçesi'nin ilk ürünlerinin verildiği geçiş dönemi olarak kabul edilebilir. Eski Anadolu Türkçesi'nden Osmanlı Türkçesi'ne geçiş devresi olan XVI. asır başlarındaki Türk dilinin özelliklerinin bilinmesi, dilimizin tarihi gelişiminin daha iyi kavranmasını sağlayacaktır. Bu amaçla Anadolu sahasında yazılmış ilk tezkire olan Sehî Bey'in Heşt-Behişt adlı eseri incelenerek, Türk dilinin XVI. asır başlarındaki özelliklerinin belirlenip, anlaşılması amaçlanmıştır.Eser üzerinde yaptığımız çalışma, bizlere Eski Anadolu Türkçesi ile Osmanlı Türkçesi arasındaki geçiş döneminin (XV. ve XVI. asır ) dil ve üsluptaki özelliklerini gösterecektir.Osmanlı Türkçesi döneminde yazılan ilk nesir örneği olan eser: İnceleme, Transkripsiyonlu Metin ve Sözlükten oluşmaktadır. Giriş bölümünde Sehi Bey ve Heşt- Behişt hakkında bilgi verilmiştir. İnceleme bölümünde eser gramatikal olarak irdelenmiş, eserin kapsadığı dönemlerin dil özellikleri tespite çalışılmıştır. Transkripsiyonlu Metin bölümünde metin transkripsiyon işaretleriyle latin harflerine çevrilmiştir. Sözlük bölümünde, eserde geçen sözcükler-metindeki anlamları esas alınarak- ait oldukları diller bildirilmek suretiyle alfabetik sırayla dizilmiştir. Ayrıca eserde geçen kişi ve kitap adları alfabetik sırayla, geçtikleri varak ve satırlar numaralandırılarak verilmiştir.Sonuç olarak eser; Türk Dili'nin geçirdiği değişim ve gelişmelerin, Eski Anadolu Türkçesi ile Osmanlı Türkçesi arasındaki geçiş döneminin dil ve üslup özelliklerinin tespiti için hazırlanmıştır. Old Anatolian Turkish, Ottoman Turkish and Turkish of Turkey to divide the three circuits of the western Turkish, clear lines can not specify, even XII.-XV. century, the period between the Old Anatolian Turkish, XV. the second half of century XX. century until the beginning of the period of Ottoman Turkish, XX. the period of the early centuries to the present has formed the new Turkish period.The XV Old Anatolian Turkish place towards the end of the century, the Ottoman Turkish had left to be seen. Therefore XVI. century, the Turkish language, Ottoman Turkish is the first product of the transition period could be considered given.Old Anatolian Turkish circuit with the transition from the Ottoman Turkish XVI. knowledge of the characteristics of early centuries of Turkish language, language history of our development will provide a better understanding.For this purpose, written in Anatolian area Sehi Bey's first tezkire the deflection of Heşt-Behişt examined his work, the Turkish language XVI. determine whether features of early centuries, is intended to be understood.Works on the work we do, us Old Anatolian Turkish period of transition between the Ottoman Turkish (XV. and XVI. Century) will show the features in the language and style.Written in Ottoman Turkish period as the first example of prose works: Review, with text and Dictionary consists of transcription.In the introduction I was given information about In the introduction I was given information about Sehi Bey and Heşt- Behişt. Review section has been discussed as gramatikal works, works of the period covered by the language features have been trying to determine.Transcription in the text with the text transcription of marks has been translated into latin letters.Glossary section, the last words of works-in text-based meaning they belong by language in alphabetical order are lined to be reported.In addition, the last person works and books with names in alphabetical order, they are not given leaf and lines numbered.As a result of works, his changes and developments in the Turkish language, Old Anatolian Turkish and Ottoman Turkish language and stylistic features of the transition period between the detection has been prepared for. 469

Tezimize konu olan Türkçe yazan Ermeni yazarların hepsi Cumhuriyet sonrası dönem içindedir. Yazarlar Tehcir'e bizzat şahit olmasalar da eserlerin büyük çoğunluğu bu döneme ait anıları veya bundan sonraki süreci konu alır. Bunun dışında, ülke şartlarından dolayı yeni kuşağın İstanbul'a yönelişi eserlerin konusunda genişlemeye sebep olmuştur.Osmanlı'nın çöküş süreci onu oluşturan halklar açısından da sıkıntılar doğurmuştur. Bu dönemi işleyen eserler Türk ve Ermeni imajları açısından yoğundur ve çeşitlilik arz eder.Tehcir döneminden ve Cumhuriyetin ilanından uzak, daha çok İstanbul Ermenileri'ni ya da doğrudan yaşamı konu alan eserler arasında imajlar açısından yüklü olanlar bulunduğu gibi, insan tabiatını öncelleyerek imajlardan soyutlayan örnekler de vardır. Tez konusu gereği, Ermeni ve Türk tanımlamaları açısından zayıf olan eserler ve yazarları yüzeysel olarak işlenmiştir. All the Armenian authors who submitted their writings in Turkish language in post-republic period are subjected in our thesis. Even if most of them never experienced this emigration time period, the most of their writings is about this time period and the memories of the Armenian people who experienced all the events lived in these time period. Due to the fact that unsuitability of country conditions, new generation were inclined to live in Istanbul and it caused some diversification on the subjects of their writings.The demolition period of Ottoman Empire was full of problems for all ethnicities lived under the roof of the empire and inevitable all the books written in this period or about this period were intensified with ethnic images of Turk and Armenian characters.In the near period, there are not only the books intensified with the ethnic images of the Istanbul Armenian and their lives based on their ethnicity but also the others books focused on just their humanitarian side and their life experiences out of their ethnic identity. But ironically the authors of the second style books were always accused of not being that deep. 172

Eski Anadolu Türkçesi XIII. Yüzyıldan XV. Yüzyıl ortalarına kadar olandönemde kullanılan yazı dilinin adı olarak ifade edilmektedir. Çalışmada bu dönem aitolan Musa Bin Şeyh Tahir Tokadi'nin ?Feyz-i Kudsiyye? adlı eseri incelenerek,dönemin dil özelliklerinin daha iyi anlaşılması ve dilin gelişmesine ışık tutmasıamaçlanmıştır. Eserin yazarı olan Musa Bin Şeyh Tahir Tokadi Tokatlı olup,Halvetilerin ünlülerinden Karamanlı Şeyh Alâattin'den yetişmiş arif bir zattır. Arapalfabesiyle yazılmış ve on üç babdan oluşan eser, Süleymaniye Kütüphanesi'ndemevcut olup, bir kopyası alınarak günümüz Türkçesi'ne transkribe edilmiştir. Dahasonra, transkribe edilen metin dil özellikleri bakımından incelenmiş, dizin oluşturulmuşve bulgular ortaya konulmaya çalışılmıştır. Sonuç olarak, bugünkü Türkiye Türkçesiiçerisinde değerlendirilen eser, dönemin özelliklerini taşımaktadır.Anahtar kelimeler: Eski Anadolu Türkçesi, Musa Bin Şeyh Tahir Tokadi,Feyz-i Kudsiyye Ancient Anatolia Turkish has defined as writing language which is used inperiod of time from 13. century to middle of 15. century. In this study, it has beenexamined book named Feyz-i Kudsiyye of Musa Bin Şeyh Tahir Tokadi, belongs to thisperiod, and aimed to understand language characteristics of this period and tosupplement to develop of language. Musa Bin Şeyh Tahir, who is author the book, isfrom Tokat and is a wise person trained by Karamanlı Şeyh Alâattin. The book, that iswrote with Arab alphabet and completed with thirteen section, exist in SüleymaniyeLibrary. After it has been taken a copy, it was translated in today?s Turkish, Then,translated text has been examined from point of view language characteristics, and hasbeen made index, and the findings have been brought up. As a result, The book, isexamined in today?s Turkey Turkish has supported characteristics of the period.Key Words: Ancient Anatolia Turkish, Musa Bin Şeyh Tahir Tokadi, Feyz-i Kudsiyye 145

Feride Çiçekoğlu, Türk edebiyatına roman ve öykü türünde eser vermiş biryazardır. Siyasû düşünceleri sebebiyle, 1980 sonrası bir müddet hapse girmiş; hapistençıktıktan sonra edebiyat ve sinema alanında yaptığı çalışmalarla adını duyurmuştur.Roman ve öykü yazarı olmasının yanında; çevirmenlik, editörlük, akademisyenlik vesenaristlik de Çiçekoğlu'nun önemli hususiyetlerindendir.Feride Çiçekoğlu, öykü ve romanlarında, kendini ve çevresini anlatma yolunuseçmiş; önemli gördüğü kişisel veya siyasû sorunları dile getirmeyi öncelemiştir.Yaşantısıyla roman ve öykülerinin konusu birbirine paraleldir. Eserlerinde yakındönemi konu edinen yazarlar arasındadır.Bu çalışmada, Feride Çiçekoğlu (Hayatı, Sanatı, Eserleri) adı altında sanatçının,edebiyatımızdaki yeri, eserlerinin edebû kıymeti belirlenmeye; senaryo, mimarlık veeditörlük gibi farklı alanlarda çalışmaları bulunan zengin bir şahsiyet tanıtılmayaçalışılmıştır.Anahtar kelimeler: Yazar, hayat, roman, öykü. Feride Çiçekoğlu is an author who has given works as novels and short stories toTurkish Literature. She was confined for a short time due to her political ideas after1980; after jail delivery she was renowned with her work in literature and cinema.Çiçekoğlu?s important characteristics other than to be a short story and novel authorwere to be a translator, an editor, an academician and a scenarist.Feride Çiçekoğlu chosed to describe herself and the environment in her shortstories and novels; she prefered to express the personal and political problems whichwere important in her oppinion. Her life style and the subjects of her short stories andnovels were paralel. She was one of those who chosed the near past in their work.In this study, Feride Çiçekoğlu has been examined under the name of (Her Life,Her Art, Her Works). It has been tried to determine her place in our literature and theliterary value of her work. It has been also tried to introduce an important person whohad works in different areas like scenario, architecture and editorial.Key words: Author, life, novel, short story. 168

Bu çalışmada, kadının konumunun ve kadına dair bakış açısının süreç içerisinde göstermiş olduğu değişim ve kadının ataerkil iktidar karşısındaki statü kaybı, kötülükle ilişkilendirilmesi, kötülüğün kaynağı olarak lanse edilmesiyle bunun gerekçeleri genel bir çerçevede ele alınmıştır. Tanzimat ve Servet-i Fünun dönemleri romanlarından örnekler seçilerek anlatıcı-yazarların yaklaşım ve tutumları sorgulanmıştır. Kadınların mitoloji, teoloji ve edebiyattaki algıları ve konumları değerlendirilmiş, kötü ve kötülük kavramlarının estetik ile ilişkisi üzerinde durularak bu kavramların edebi anlatılardan biri olan romana intikali süreci ele alınmıştır. Tezin odak noktasını; kötülüğün kadınla ilişkilendirilip edebiyata estetik bir form çerçevesinde yansıması ve kötülükle imlenen kadın karakterlerin Tanzimat ve Servet-i Fünun dönemlerinde yazılan romanların kurgu dünyasındaki sunumu oluşturmuştur. In this study, the changes in the position of women and their perspectives on women in the historical process, the loss of status of women against patriarchal power, their association with evil, their presentation as the source of evil and the reasons for this have been addressed in general framework. The approaches and attitudes of the narrator-authors has been examined choosing examples from the novels of the Tanzimat and Servet-i Fünun periods. By evaluating the perceptions and positions of women in mythology, theology and literature, the relationship between the concepts of evil and evil asthetics have been emphasized, and the tansition process of these concepts from literary narratives to novels have been discussed. The focus of the thesis is the reflection of evil in literaturewithin the framework of an aesthetic form by being associated with women and it is the presentation of the female characters signified with evil in the fictional world.

Önemli ilim ve kültür merkezlerinden biri olan Diyârbekir, pek çok devlet adamı, sanatkâr ve edip yetiştirmiştir. Diyârbekirli Saîd Paşa, Diyârbekir'in yetiştirdiği ilim adamlarından biri olup devlette çeşitli görevlerde bulunmuş, aynı zamanda mantık, matematik, dil, belagat, tarih ilimlerine dair pek çok eser kaleme almıştır. Çalışmamız, Diyârbekirli Saîd Paşa'nın dokuz ciltlik Mir'âtü'l-'İber adlı eserinin üçüncü cildini kapsamaktadır. Çalışmamızın giriş bölümünde Klasik Türk edebiyatı alanında yazılmış tarih kitapları hakkında bilgi verilmiştir. Birinci bölümde Saîd Paşa'nın hayatı, edebî kişiliği ve eserlerine yer verilmiştir. İkinci bölümde eser dil, üslup ve muhteva açısından incelenmiştir. Üçüncü bölümde ise Mir'âtü'l-'İber eserinin üçüncü cildi Latin haflerine aktarılmıştır. Çalışmamızda Mir'âtü'l-'İber adlı eserin üçüncü cildinin incelenmesi ve ilim dünyasının istifadesine sunulması amaçlamıştır. Diyarbekır, one of the important science and cultural centers, has trained many statesmen, artists and nurtures. Said Pasha of Diyarbekir was one of the scholars was trained by Diyarbekir, he had done various duties in the state, he has also written many Works on language, eloquence, history, logic, mathematics. Our study covers the third volume of nine-volume Mir'atu'l-'İber by Said Pasha of Diyarbekır. İn the introduciton part of our study, information about history boks written in the field of Classical Turkish Literature is given. In the firs part, Said Pasha's life, literary personality and his Works are included. In the second part, the work is examined in terms of language, style and content. In the third part, the text of the third volume of Mir'atu'l-'Iber has transferred to the Latin letters. In our study, it was aimed to examine the third volume of Mir'atu'l-'Iber work and to present it to the benefit of the World of knowledge.

Kurmaca bir metin olan öykü türünün inşasında, kurgunun ana iskeleti olay örgüsü; onu destekleyen zaman, mekân ve kahramanlar temel yapı unsurları olarak ele alınabilir. Temel yapı unsurlarının içinden zaman kavramı, bir metnin alımlanması bakımından önemli bir yere sahiptir. Bu alımlama eylemi sırasında anlatım teknikleri de zaman kurgusunu oluşturmada araştırmaya değer bir yere sahiptir. Tez çalışması, kurmaca bir metni oluşturan yapı unsurlarının temel araçları olan anlatım tekniklerinin zamanı kavramını kapsayan anlatı ritmine etkisini ele almaktadır. Çalışmanın \"Giriş\" bölümünde bir kurmaca metindeki göstergebilimsel incelemeye göre yüzey yapının unsurlarından zaman kavramının anlatı ritmiyle olan ilişkisi ele alınmıştır. Bu bölümde metnin temel yapı unsurlarından zaman kavramının kapsamı, metin içindeki değeri, bir metnin ritminin ne anlama geldiği, bunun metnin tüm yapısına ve metnin temelinde bulunan ikililiğe nasıl etki ettiği açıklanmıştır. İkinci bölümünde kurmaca metinlerin tasarlanmasında yapı unsurunun öneminin modernizmden postmodernizme geçişte ne ölçüde değiştiği, postmodernizmin metin inceleme yöntemlerinden göstergebilim ilkelerinin anlatı ritmine nasıl etki ettiği değerlendirilmiştir. Tezin inceleme alanının, teori kısmının yer aldığı bölüm, üçüncü ve dördüncü bölümüdür. Burada seçilen ve açıklanan anlatım tekniklerinin tamamı anlatı ritmine etki etmesi bakımından önemlidir. Çalışmanın özgün yanı metnin kurmaca zamanı ile anlatıcının söylem zamanı arasındaki konumlanışı anlatmak ve buradaki ritmi yorumlamak için anlatım tekniklerinin \"düzen\", \"süre\", \"sıklık\", \"kip\" ve \"ses\" başlığı altında sınıflandırılarak analiz edilmesidir. Çalışmanın beşinci, altıncı ve yedinci bölümlerinde teorinin uygulanacağı 'öykü' türü hakkında temel bilgilendirme, öykü türünün tarihi gelişimi, öykü türünün sınıflandırılması ve modern öykünün Türk ve Dünya edebiyatı tarihindeki yeri ele alınmıştır. Öykü türüne dair tarihsel sürecin verilmesinin ardından \"Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Türk Öykücülüğüne Anlatım Teknikleri Üzerinden Bakış\", \"1923-1950 Arası Türk Öykücülüğüne Anlatım Teknikleri Üzerinden Bakış\", \"1950-1980 Arası Türk Öykücülüğüne Anlatım Teknikleri Üzerinden Bakış\", \"1980 Sonrası Türk Öyküsünde Tarihsel Süreç\" başlıklı bölümlerde Türk edebiyatında öykü türünün gelişiminde yapısal farklılıklara odaklanarak bir tarihsel alt yapı verilmiştir. Her bölümde de öykü türünün toplumun içinde bulunduğu siyasi, sosyal, ekonomik ve kültürel değişimlerden nasıl etkilendiği ele alınmıştır. Bu değişimden etkilenen yazarların tematik farklılıklarından çok eserlerini oluştururken biçimsel ve anlatım tekniği bakımından nasıl ürünler ortaya koyduğu incelenmiştir. Tezin son kısmında teori bölümünün uygulandığı öykü metinleri ve bu metinlerin yazarları hakkında incelemeler yer almaktadır. Tezin uygulama bölümüne alınan yazarlar doğum tarihlerine göre kronolojik sırayla şöyledir: Ali Teoman, Necati Tosuner, Cemil Kavukçu, Jale Sancak, Necip Tosun, Nalan Barbarosoğlu, Kürşat Başar, Ayfer Tunç, Murat Gülsoy, Behçet Çelik, Mine Söğüt, Ali Ayçil, Ahmet Büke, Murat Yalçın, Sema Kaygusuz, Şebnem İşigüzel. Seçilen öykü metinlerinde anlatım tekniklerinin anlatı ritmine katkısı değerlendirilmiştir. Bunun yanı sıra 1980 sonrası Türk öyküsünün genel panoramasını çıkarabilmek için seçilen öykücülerin öykü anlayışları, öykülerinde kullandıkları anlatım teknikleri, bakış açıları, içerik yaklaşımları da ayrıntılı şekilde ele alınmıştır. Anahtar Kelimeler: 1980 Sonrası Türk Öyküsü, Öykü, Anlatım Teknikleri, Anlatı Ritmi. In the construction of the story type, which is a fictional text, the main skeleton of the fiction is the plot; the time, place and heroes that support it can be considered as the basic building elements. The concept of time, among the basic structural elements, has an important place in terms of the reception of a text. Narration techniques during this act of reception also have a place worth investigating in creating the time fiction. The thesis study deals with the effect of narrative techniques, which are the basic tools of the structural elements that make up a fictional text, on the narrative rhythm covering the concept of time.In the \"Introduction\" part of the study, the relationship between the concept of time, which is one of the elements of the surface structure, and the narrative rhythm, according to the semiotic analysis in a fictional text is discussed. In this section, the scope of the concept of time, which is one of the basic structural elements of the text, its value in the text, what the rhythm of a text means, how this affects the whole structure of the text and the duality at the base of the text are explained.In the second part, it has been evaluated to what extent the importance of the structural element in the design of fictional texts has changed in the transition from modernism to postmodernism, and how the principles of semiotics, one of the text analysis methods of postmodernism, affect the narrative rhythm. The third and fourth sections is the section that includes the study area and the theory part of the thesis. All the narration techniques chosen and explained here are important in terms of affecting the narrative rhythm. The original aspect of the study is to analyse the narrative techniques by classifying them under the headings of \"order\", \"duration\", \"frequency\", \"mode\" and \"voice\" to explain the positioning between the fictional time of the text and the discourse time of the narrator and to interpret the rhythm there. In the fifth, sixth and seventh parts of the study, basic information about the 'short story' genre to which the theory will be applied, the historical development of the short story genre, the classification of the story genre and the place of the modern story in the history of Turkish and World literature are discussed. After the historical process of the story genre is given, a historical background is given by focusing on the structural differences in the development of the story genre in Turkish literature in four sections titled \"A View of Turkish Story from 'Tanzimat' to 'Cumhuriyet' Trough Narrative Techniques.\", \"A View of Turkish Story Between 1923-1950 Through Narration Techniques\", \"A View of Turkish Story Between 1950-1980 Through Narration Techniques\", \"Historical Process in Turkish Story After 1980\". In these chapters, how the story genre is affected by the political, social, economic, and cultural changes in the society is discussed. It has been examined how the writers who were affected by this change produced products in terms of form and expression technique while creating their works, rather than their thematic differences.In the last part of the thesis, there are analysis about the story texts and the authors of these texts. The authors included in the application section of the thesis are as follows, in chronological order: Ali Teoman, Necati Tosuner, Cemil Kavukçu, Jale Sancak, Necip Tosun, Nalan Barbarosoğlu, Kürşat Başar, Ayfer Tunç, Murat Gülsoy, Behçet Çelik, Mine Söğüt, Ali Ayçil, Ahmet Büke, Murat Yalçın, Sema Kaygusuz, Şebnem İşigüzel. The contribution of the narrative techniques to the narrative rhythm in the selected story texts was evaluated. In addition to this, to obtain the general panorama of the Turkish story after 1980, the story understanding of the selected storytellers, the narrative techniques they use in their stories, their perspectives and content approaches are also discussed in detail.Keywords: Turkish Story After 1980, Short Story, Narrative Techniques, Narrative Rhythm.

Arayış ve yolculuk, ilk anlatılardan günümüze kadar edebiyattaki yerini koruyan, kişinin olgunlaşma, büyüme, oluşum, dönüşüm gibi süreçlerini anlatmak için başvurulan temel temaların başında gelmektedir. Arayış ve yolculuk temaları vesilesiyle kişinin iç dünyasındaki iniş ve çıkışların bu denli aktarılabilmesi, kuşkusuz romanlar için bu temaları vazgeçilmez yapan nedenlerdendir. Romanlarında, kişilerinin içsel derinliklerini ve gelişim süreçlerini her yönüyle okuyucuya sunmayı amaçlayan Orhan Pamuk’un romancılığı için ise arayış ve yolculuk, en elverişli temalardan biri olmuştur. Bu çalışmada, Orhan Pamuk’un romanlarında arayış ve yolculuk temasının nasıl yansıma bulduğu incelenmiştir. Yazarın romanlarında arayışın ve yolculuğun roman kişileri için hangi sebeplerle ortaya çıktığı, romanlarda hangi şekillerde görüldüğü ve roman kişileri için nasıl sonuçlar doğurduğu göz önüne serilmeye çalışılmıştır. Bu çalışmada aynı zamanda, arayışın ve yolculuğun birbiriyle ilişkili iki tema oluşunun, Orhan Pamuk’un romanlarında da aynı şekilde tezahür edip etmediği tespit edilmeye çalışılmıştır. Üç ana bölümden oluşan çalışmanın birinci bölümünde, arayış ve yolculuk kavramları açıklanmaya çalışılmış olup kavramların geçmişten günümüze olan uzantısı ele alınmıştır. Çalışmanın ikinci bölümünde, arayışın ve yolculuğun Orhan Pamuk’un edebi kişiliğindeki algısı incelenmiş ve bu anlayıştan hareketle ise üçüncü bölümde, arayış ve yolculuk temasının yazarın romanlarındaki karşılığı ortaya koyulmaya çalışılmıştır., Search and journey are among the main themes used to describe the processes such as the maturation, growth, formation and transformation of the hero, which has preserved its place in literature from the first narratives to the present day. The fact that the ups and downs of the hero's inner world can be conveyed so much on the occasion of the quest and journey themes is undoubtedly one of the reasons that make these themes indispensable for the novels. For Orhan Pamuk, who aims to present the inner depths and development processes of his heroes to the reader in all aspects in his novels, quest and journey have been one of the most favorable themes. In this study, it has been examined how the theme of seeking and journey is reflected in Orhan Pamuk's novels. In the novels of the author, it has been tried to reveal the reasons for the search and the journey for the characters of the novel, in what ways it is seen in the novels and what results it has for the characters of the novel. In this study, it has also been tried to determine whether the two interrelated themes of search and journey are manifested in the same way in Orhan Pamuk's novels. In the first part of the study, which consists of three main parts, the concepts of seeking and journey are tried to be explained and the extension of the concepts from the past to the present is discussed. In the second part of the study, the perception of search and journey in Orhan Pamuk's literary personality was examined, and based on this understanding, in the third part, the correspondence of the search and journey theme in the author's novels was tried to be revealed.

Klasik Türk Edebiyatı, Osmanlı dönemi boyunca altı yüzyıl hüküm sürmüş Türk Edebiyatı'nın en uzun edebî dönemidir. Hayat şartlarının, düşünce dünyasının ve alfabenin değişmesinden dolayı günümüz insanının bu edebiyatı anlaması zorlaşmıştır. Klasik Türk Edebiyatı metinlerini anlama yolunda yapılan güncel çalışmalardan biri de TEBDİZ (Tarih ve Edebiyat Metinleri Bağlamlı Dizin ve İşlevsel Sözlüğü) projesidir. Murâdî Divanı'nın Bağlamlı Dizin ve İşlevsel Sözlüğü çalışması da bu proje kapsamında hazırlanmıştır. Çalışmada bütün kelime ve kelime gruplarının beyitte ifade ettiği anlamlar tespit edilmeye çalışılmış, daha sonra sözlük formatına dönüştürülmüştür. Çalışmanın bağlamlı dizin bölümü tanıkların alfabetik madde başlıkları altında toplanmasını ve divandaki kullanım sıklıklarının verilmesini; işlevsel sözlük kısmı ise sözcüklerin kullanıldıkları bağlama göre kazandıkları anlamı ifade etmektedir. Bu çalışma ile Murâdî Divanı'nda 109.856 kelime, 24. 793 kelime grubu, 659 deyim, 199 ayet, 28 hadis tespit edilmiş, 5159 madde başı ve 9956 alt madde anlamlandırılmış, şairin duygu ve düşünce dünyasını şekillendiren kavramlar incelenmiş, dönemin kültürel unsurları Murâdî'nin şiirlerine yansıdığı ölçüde ifade edilmiştir. Böylelikle özelde Murâdî şiirlerinin genelde ise Klasik Türk Edebiyatı'nın anlaşılabilir kılınması amaçlanmıştır. Classical Turkish Literature is the longest period of Turkish Literature during 600 years long Ottoman era. Due to the changes in the living conditions, world of thought and the alphabet, it has become difficult for today's people to understand this literature. One of the works done in order to understand the texts of Classical Turkish Literature is TEBDİZ (Functional Dictionary and History and Literature Concordance Project). The context directory and functional dictionary of Muradi Divan was prepared in the scope of this Project. In this work all word's and phrases' meanings in the text were tried to be identified and thenceafter turned into the dictionary format. The concordance of the work represents the alphabetical sorting and the usage frequency of the proofs; and the functioanl dictionary section expresses the meanings of these proofs they get according to the context they are used. With this study, 109.856 words, 24.793 word groups, 659 idioms, 199 verses of the Qur'an, 28 hadith were identified, 5159 lexical entries and 9956 sub-entries were interprited, the notions shaping the poet's world of thought are analysed and the cultural elements of the era are expressed as much as they are seen in the poems of Murâdî. By this method, poems of Murâdî in particular and the Classical Turkish Litareature in general are intended to be understandable.

Tam Metin / Tez Bu çalışmada, Dîvânu Lugâti’t-Türk’teki sözcükler, eserin tertibini oluşturan baplar içerisinde söz yapımı bakımından incelenmiştir. Çalışmanın Giriş bölümü ve devamındaki bölümlerde Kâşgarlı Mahmud ve Dîvânu Lugâti’t-Türk hakkında bilgi verilmiş, Dîvânu Lugâti’t-Türk’ün yapısına değinilmiş ve Dîvânu Lugâti’t-Türk’teki yapım ekleri verilmiştir. Söz yapımının incelendiği İnceleme bölümünün ardından bulguların ele alındığı Değerlendirme bölümü, Sonuç ve Dizin yer almaktadır. Dîvânu Lugâti’t-Türk, dönemin şartları, hitap ettiği kitle üzerinde öğreticilik kaygısı gibi nedenlerle Arap sözlükçülük ve gramer kurallarına göre tertip edilmiştir. Bu suretle eser 8 kitaptan oluşturulmuş, her kitap Arapça vezin kalıplarına göre baplara ayrılmıştır. Eklemeli bir dil olan Türkçenin kelimeleri, bükümlü dil olan Arapçanın bu vezin kalıplarına uydurularak bu baplardaki başlıklar altında tasnif edilmiştir. Bu tasnif, Arapça açısından kullanışlı olsa da Türkçenin yapısı üzerinde bazı olumsuzluklara yol açmıştır. Bu çalışmada bu olumsuzlukları tespit etmek adına söz yapımı incelemesi baplar üzerinde yapılmıştır. Değerlendirme bölümünde, Kâşgarlı’nın tasnifinde Türkçenin yapısı bakımından olumsuzluk teşkil eden durumlara İnceleme bölümünden örnekler verilmiştir. Kâşgarlı’nın Türkçenin dil unsurları için Arapça terimleri tercih etmesinden ve Türkçeyi Arap gramerine göre izaha girişmesinden doğan sorunlara değinilmiştir. Sonuç bölümünde Dîvânu Lugâti’t-Türk’ün Türkçenin yapısına uygun biçimde nasıl tertip edilebileceğine ilişkin öneride bulunulmuştur. In this study, the words in Diwanu Lugati't-Türk were examined in terms of the construction of words in the baps that make up the structure of the work. It was given information about Mahmud al-Kashgari and Diwanu Lugati't-Türk in the introductory part of the study and the following sections. In addition that the structure of Diwau Lugati't-Türk is mentioned and the derivational morphemes in Diwanu Lugati't-Türk are given. After the Review section where the construction of the word is examined, the Evaluation section discussed the findings, Conclusion and Index are included. Diwanu Lugati't-Türk was organized according to the rules of Arabic lexicography and grammar for reasons such as the conditions of the period, the anxiety of teaching over the audience it addresses. Thus, the work was composed of 8 books, each book was divided into baps according to the patterns of the Arabic meter. The words of Turkish, which is an agglutinative language, have been classified under the titles of these baps by adapting these meter patterns of Arabic, which is an inflected language. Although this classification is useful from the Arabic point of view, it has led to some negatives on the structure of the Turkish language. In this study, in order to identify these negatives, a word formation study was conducted on the baps. In the evaluation section, examples of situations that are negative in terms of the structure of the Turkish language in the classification of Kashgari are given from the Review section. The problems arising from Kashgari's preference for Arabic terms for the language elements of Turkish and his attempt to explain Turkish according to Arabic grammar are mentioned. In the conclusion section, a proposal was made on how to organize Diwanu Lugati't-Türk in accordance with the structure of the Turkish language.

Bu çalışma XX. yüzyıl Başkurt edebiyatının en önemli isimleri arasında yer alan Başkurdistan Halk Şairi Ravil Bikbayev’in 1991 yılında basılmış olan “Hıvhanım Hıvźar Birěgěź” adlı şiir kitabındaki Başkurtça şiirler üzerine yapılmış bir dil incelemesidir. Bu çalışmayla Bikbayev’i tanıtmak ve Kıpçak grubu Türk yazı dillerinden biri olan Başkurtçanın dil özelliklerini belirlemek amaçlanmıştır. Çalışmamız Giriş, İnceleme, Metin, Dizin ve Sonuç olmak üzere beş bölüm altında gerçekleştirilmiştir. Giriş bölümünde şairin hayat hikâyesi ve edebî yönü hakkında bilgi verilmiştir. İnceleme bölümünde Ses Bilgisi ve Şekil Bilgisi ana başlıkları altında metinlerden örnekler alınarak dil incelemesi yapılmıştır. Metin bölümünde, Başkurtça metin önce transkribe edilmiş ardından Türkiye Türkçesine aktarılmıştır. Dizin bölümünde 14297 kelimeyi içeren metnin gramatikal bir dizini oluşturulmuştur. Sonuç bölümünde ise çalışmamızda elde ettiğimiz bulgular açıklanmıştır., This study is a linguistic analysis on the Bashkir poems in the poetry book "Hıvhanım Hıvźar Birěgěź" published in 1991 by Ravil Bikbayev, one of the most important names of 20th century Bashkir literature. With this study, it is aimed to introduce Bikbayev and to determine the linguistic features of Bashkir, one of the Turkish written languages of the Kipchak group. Our study was carried out under five sections: Introduction, Review, Text, Index and Conclusion. In the introduction, information about the poet's life story and literary direction was given. In the analysis section, a linguistic analysis was made by taking samples from the texts under the main headings of Phonology and Morphology. In the text section, the Bashkir texts were first transcribed and then transferred to Turkish used in Turkey. In the index section, a grammatical index of the text containing 14297 words was created. In the conclusion part, the findings of our study are explained.

Osmanlı Devleti'nin tarih sahnesinden çekilmesinden sonra Türkiye Cumhuriyeti'ni kuran irade, Batılılaşmayı (çağdaşlaşmayı) ve laikliği hayatın her alanına uygulanacak bir idea hâline getirmiştir. Bu zihniyet değişiminin temeli Osmanlı'nın son iki yüzyılında atılmış, cumhuriyet döneminde uygulamaya geçirilmiştir. Önemli edebî türlerden olan roman da sosyal dönüşümün en etkili zeminlerinden biri olarak kullanılmıştır. Sosyal yaşamdaki inanç unsurları Tanzimat'tan beri romanlarda işlenegelmiş, Cumhuriyet döneminden itibaren ise şartların politik yapısına uygun şekilde daha seküler bir bakışa evrilmiştir. Din ve inanç unsurları belirgin bir şekilde tenkit malzemesi hâline gelmiştir. Bununla birlikte tarih ve macera romanlarında cihat, gazilik-şehitlik, ezan ve namaz gibi unsurlar motivasyon kaynağı olarak değerlendirilmiştir. 1939-1942 yılları arasındaki Türk romanında din ve inanç unsurlarının tespit edilmeye çalışıldığı bu tezde 85 roman değerlendirilmiştir. Kimi romanlarda -kalıp ifadelerin dışında- din ve inanç unsurlarına ilişkin herhangi bir veri olmadığı görülmüştür. Fikir, tarih ve politika içerikli romanlarda ise söz konusu unsurların daha belirgin olduğu tespit edilmiştir. Unsurların kullanılışı genel anlamda muhtevanın akışına göre tabiî bir seyir izlerken kimi romanlarda dinî ögelere olumlu veya olumsuz bakışın bir inanç algısı oluşturacak denli belirginleştiği görülmektedir. Bu dönem romanlarında başta İslâmiyet olmak üzere Musevîlik ve Hıristiyanlık ile Budizm, Hinduizm, kadim Mısır inanışları ve putperestlik gibi diğer inanışlara ilişkin veriler değerlendirilmiştir. Romanlarda İslâmiyet'e dair unsurların belirgin bir şekilde öne çıktığı görülmektedir. İman esasları, İslâm'ın şartları, dinî gün ve geceler, dinî semboller, din adamları, mezhepler, tasavvufî yapılar, dinî unsurlarla birleşmiş gelenekler vb. konular bu çerçevede karşımıza çıkan unsurlardır. Bireylerin inanç eksikliğinden dolayı içine düştüğü buhranlar, inanma ihtiyacı, din değiştirme veya ihtida hikâyeleri de dikkat çekmektedir. The willpower that built the Republic of Turkey after the Ottoman Empire went out of existence made westernization (modernization) and secularism an idea to be applied to all areas of life. The basis of this mindset shift was launched in the last two centuries of the Ottoman Empire and put into practice during the republican period. The novel, one of the major literary genres, also has been used as one of the most efficient bases of social transformation. The belief elements in social life have been covered in novels since the Tanzimat. And, since the Republican period, it has evolved into a more secular view by the political structure of the conditions. Religion and belief elements have prominently become the material of criticism. In addition, elements such as jihad, veteran-martyrdom, azan, and salaat are considered sources of motivation in history and adventure novels. In this thesis, in which the elements of religion and belief in the Turkish novel between 1939-1942 are tried to be determined 85 novels have been evaluated. It is observed that there is no data on religion and belief elements in some novels except for the common phrases. It is ascertained that these elements are more prominent in novels with the content of ideas, history, and politics. While the use of the elements generally follows a natural course according to the flow of the content, it is seen that the positive or negative view of religious elements in some novels becomes clear enough to create a perception of belief. Data on beliefs in especially Islam, Judaism, Christianity, Buddhism, Hinduism, ancient Egyptian beliefs, and other beliefs such as paganism was evaluated in the novels of this period. It is seen that elements regarding Islam stand out prominently in the novels. The issues such as principles of faith, 5 pillars of Islam, religious days and nights, religious symbols, reverends, sects, mystical structures, traditions combined with religious elements, etc are the elements that appear in this framework. The depressions that individuals fall into due to lack of belief, the need to believe, and the stories of tergiversation or conversion draw attention.

Bu tez çalışması Tokatlı Kânî’nin Münşeâtının tenkitli metnini ve incelemesini içermektedir. İlk bölümde yazarın biyograsi ve münşeâtının tanıtımı yer almaktadır. İkinci bölümde münşeâtı oluşturan mektupların tasnifi yapılmış, mektuplar tür ve şekil açısından metinden örneklerle incelenmiştir. Üçüncü bölümde mektupların bölümleri ve dili örnek metinlerle ele alınmıştır. Son bölüm olan dördüncü bölümde ise nüsha tavsiflerine, tenkitli metnin kurulumuyla ilgili konulara yer verilmiş ve tenkitli metin sunulmuştur. Çalışma kişi adları ve yer adları olmak üzere iki dizin içermektedir., This thesis study includes the critical text and analysis of Tokatli Kani’s Münşeat. In the first part, Kani’s biography and the introduction of his Münşeat are included. In the second part, the letters that make up the Münşeat are classified and the letters are examined in terms of type and form. In the third part, the parts and language of the letters are discussed. In the fourth chapter, the descriptions of the copies, the issues related to the establishment of the critical text are included and the critical text is presented. The study includes two directories person names and place names.

Sultan Raev’in eserleri üzerine yapılan bu çalışmada, yazarın Tımarhane adlı eseri Lucien Goldmann’ın oluşumsal yapısalcı inceleme metodu ile incelenmiş ve eserdeki alegoriler saptanmıştır. Tezin giriş bölümünde yazarın hayatı, edebi kişiliği ve çalışmaları hakkında bilgi verilmiştir. İkinci bölümde eserleri incelerken kullanılan teknik olan “Oluşumsal Yapısalcı Eleştiri” metodu hakkında bilgi verilmiştir. Üçüncü bölümde Tımarhane adlı eser, edebiyat sosyolojisi temelinde Lucien Goldmann tekniği ile incelenmiştir. Dördüncü bölümde, incelenen eserdeki alegori unsurları saptanarak sonuca ulaşılmıştır. Sonuç bölümünde ise eserin anlam katmanlarına ulaşılmış ve yapılan çalışma hakkında genel bilgi verilmiştir. Çalışmamızın sonunda kaynakça ve özgeçmiş yer almaktadır., In this study on the works of Sultan Raev, the author's work named Tımarhane was analyzed by Lucien Goldmann's formational structuralist analysis method and the allegories in the work were determined. In the introduction part of the thesis, information is given about his life, literary personality and works of the author. In the second part, information is given about the "Genetic Structural Criticism" method, which is the technique used when examining the works. In the third chapter, the work named Tımarhane was analyzed with the Lucien Goldmann technique on the basis of the sociology of literature. In the fourth chapter, the allegory elements in the studied work were determined and the result was reached. In the conclusion part, the meaning layers of the work were reached and general information about the work was given. At the end of our study, there is a bibliography and curriculum vitae.

Bireyin içine kapanarak dışsal gelişmelere karşı ilgisini yitirmesinde, genellikle yaşadığı zaman dilimindeki olumsuz ülke koşulları etkilidir. Toplumun birer ferdi olan yazarlar da romanlarını kurgularken baskın kaotik atmosferin ferdin iç dünyası üzerinde yarattığı tahribatı bazen doğrudan bazen de dolaylı yoldan aktarır. Bu minvalde, çalışmamızın temelini oluşturan Servet-i Fünûn ve 12 Eylül romanlarına bakıldığında her iki dönem eserlerinde de anlatı karakterlerinin negatif eğilimler taşıdığı görülür. Ele aldığımız yirmi romanın tamamında, başta başkarakterler olmak üzere diğer önemli şahıslar da rahatsız edici hislerin tesiri altındadır. Karşılaştırmalı ve analitik bir bakışla incelenen romanlarda görülen içe yönelimlerin dönem konjonktürüyle yakın irtibat halinde olduğu görülür. Hem II. Abdülhamid Dönemi'nin edebi oluşumu olan Servet-i Fünûn romanları hem de 80 Darbesi'nin öncesini ve sonrasını ele alan eserler, teneffüs ettikleri koşulların ürünü olarak görünürlük kazanır. Farklı zaman aralıklarında kurgulanmasına rağmen roman karakterlerinin takındıkları tavır noktasında gösterdikleri ortaklık, çalkantılı süreçlerin bireyin tinsel âleminde benzer izler bıraktığını gösterir. Çalışmamızda, bu belirtilerin sebepleri ve sonuçları üzerinde durularak umumi ölçekte yargılara varılmaya çalışılmıştır. The negative country conditions during the period of time generally in which the individual lives are effective in their turning in on themselves and losing his interest in external developments. Authors, who are members of the society, while constructing their novels, sometimes directly and indirectly convey the destruction caused by the dominant chaotic atmosphere over the inner world of the individual. In this respect, when the Servet-i Fünûn and September 12 novels, which form the basis of our study, are considered, it is seen that the narrative characters have negative tendencies in both works of the period. In all of the twenty novels we have discussed, other important persons, especially the main characters, are also under the influence of disturbing feelings. It is seen that the internal tendencies seen in the novels examined with a comparative and analytical perspective are in close contact with the conjuncture of the period. Both the novels of Serfet-i Fünûn, which is the literary formation of the 2nd Abdulhamid period, and the works that deal with the 80's before and after the coup, become visible as the product of the conditions under which they were affected. Although it emerged in different time periods, the commonality of the novel characters in their attitudes shows that the turbulent processes leave similar these traces. traces in the spiritual realm of the individual. In our study, it has been tried to reach judgments on a general scale by emphasizing the causes and consequences of these traces.

İnsanlık tarihi kadar eski olan ağrı, sıradan ağrı kesicilerin ötesinde sinir stimülatörü, ağrı pili, sinir blokları gibi birçok yönteme rağmen günümüz sağlık sektöründe çözüm aranan durumlardan biri olmaya devam etmektedir. Ağrı; bedenin dengesini bozar, kişinin sağlığını tehdit eder fakat ağrının zorlayıcı olmasının sebeplerinden biri de onun dilsel aktarımındaki güçlüktür. Ağrıyı daha anlaşılır kılmak ve aktarmak için kullanılan metaforlar bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Gündelik dildeki ağrı metaforlarının tespiti için hastalarla görüşmeler yapılmış ve sanal ortamdan örnekler derlenmiştir. Ayrıca kurmaca metinlerdeki metaforların tespiti içinse edebî metinlerden örnekler alınmıştır. Tez çalışmasında üç farklı alandan toplanan veriler betimsel analiz yöntemiyle incelenmiştir. Türkiye Türkçesi konuşurlarının ağrılarını ifade ederken kullandıkları metaforlar saptanmış, daha sonra Türkiye Türkçesinde kullanılan ağrı metaforları ile farklı dillerdeki (İngilizce, Yunanca, İtalyanca, Hintçe, Tayca, Arapça, Farsça) ağrı metaforları karşılaştırılarak birincil ve karmaşık metaforlar tespit edilmiştir. Yapılan incelemeler neticesinde; kişilerin ağrılarını ifade ederken kaçınılmaz olarak metaforlardan yararlandıkları, ağrının anlatıldığı gündelik dildeki metaforlar daha sınırlı iken edebî metinlerde kullanılan metaforların daha çeşitli olduğu görülmüştür. Ağrının öncelikle bir DÜŞMAN olarak metaforlaştırıldığı, diğer metaforların ise Büyük Zincir Metaforuna göre çoğunlukla "doğal fizikî şeyler" ve "karmaşık nesneler" grubunda toplandığı sonucuna ulaşılmıştır. Pain, which is as old as human history, continues to be one of the situations in which solutions are sought in today's health sector, despite many methods such as nerve stimulators, pain pacemakers, nerve blocks beyond ordinary painkillers. Pain; disrupts the balance of the body, threatens the health of the person, but one of the reasons why pain compels is the difficulty in its linguistic transmission. Metaphors that are used to make pain more understandable and convey it are the subject of this study. In order to determine the metaphors of pain in everyday language, interviews were conducted with the patients and examples were compiled from the virtual environment. In addition, examples from literary texts were taken to determine metaphors in fictional texts. In this thesis study, the data collected from three different areas were analyzed by descriptive analysis method. The metaphors used by Turkish speakers in Turkey to express their pain were determined, then primary and complex metaphors were determined by comparing the pain metaphors used in Turkish language spoken in Turkey to the pain metaphors in different languages (English, Italian, Greek, Hindi, Thai, Arabic, Persian). As a result of the investigations; it has been seen that people inevitably benefit from metaphors as expressing their pain, while the metaphors in everyday language in which pain is described are more limited, the metaphors used in literary texts are more diverse. It has been concluded that pain is primarily metaphorized as an ENEMY, and other metaphors are mostly gathered in the groups of "natural physical things" and "complex objects" according to the Big Chain Metaphor.

Bu çalışma edebiyata emek vermeye aktif olarak devam eden Sezer Ateş Ayvaz'ın hikâyeciliğini ayrıntılı bir biçimde açıklamayı ve Türk edebiyatındaki yerini tespit etmeyi amaçlamaktadır. Çalışmada malzemenin sunduğu imkan dahilinde oluşturulan alt başlıklar doğrultusunda kaynak taraması yapılarak okunacak kitaplar, dergiler, tezler, makaleler belirlenmiştir. Sezer Ateş Ayvaz'ın dört hikâye kitabı incelenmekle birlikte ayrıca katıldığı antolojilerde yer alan hikâyelerine, dergilerde çıkan yazılarına, sempozyum ve projelerdeki konuşmalarına, eserleri üzerine yapılan değerlendirmelere de değinilerek hikâyeciliği ayrıntılı bir şekilde incelenmiştir. Okumalar sonucu elde edilen bilgiler ile hikâyelerden elde edilen bulgular birleştirilerek bir senteze ulaşılmıştır. Giriş bölümünde hikâye türünün doğuşu, gelişimi ve Sezer Ateş Ayvaz'ın Türk hikâyeciliğindeki yeri dikkatlere sunulmuştur. Birinci bölümde yazarın hususi hayatına yer verilmiş, hususi hayatla beraber şekillenen edebî hayatına ve eserlerine değinilmiştir. İkinci bölümde yazarın hikâyeleri Sezer Ateş Ayvaz'ın Hikâyelerinde Yapı ve Tema başlığı altında hikâyelerden somut örnekler verilerek incelenmiş, malzemenin yönlendirmesine göre, edebiyat kuramlarından istifade edilmiştir. Üçüncü bölümde Sezer Ateş Ayvaz'ın Hikâyelerinde Dil ve Üslûp başlığı altında hikâyelerin dil özellikleri ve sanatsal yönleri incelenmiştir. Sonuç ve Değerlendirme bölümünde elde edilen sentezlere yer verilerek genel bir değerlendirmeye varılmış ve yazarın Türk edebiyatındaki yeri araştırmacıların dikkatine sunulmuştur. Kaynakça bölümü İncelenen Hikâyeler başlığı, Yararlanılan Kaynaklar başlığı ve bu başlık altındaki Kitaplar, Sözlükler ve Ansiklopediler, Süreli Yayınlar ve Makaleler, Tezler, Sempozyum Bildirileri, İnternet Kaynakları alt başlıkları şeklinde oluşturulmuştur. Anahtar Kelimeler: Sezer Ateş Ayvaz, hikâye, yapı, tema, dil ve üslûp. This study aims to explain the storytelling of Sezer Ateş Ayvaz, who continues to actively work on literature, and to determine his place in Turkish literature. In the study, the books, journals, theses and articles to be read were determined by scanning the sources in line with the subtitles created within the possibilities offered by the material. Along with examining four story books of Sezer Ateş Ayvaz, his storytelling was also examined in detail by referring to his stories in the anthologies he participated, his articles published in magazines, his speeches in symposiums and projects, and the evaluations made on his works. A synthesis was reached by combining the information obtained as a result of the readings and the findings obtained from the stories. In the introduction, the birth and development of the story genre and the place of Sezer Ateş Ayvaz in Turkish storytelling are presented to attention. In the first chapter, the private life of the author is given, and his literary life and works, which are shaped together with his private life, are mentioned. In the second part, the author's stories were examined by giving concrete examples from the stories under the title of Structure and Theme in Sezer Ateş Ayvaz'ın Stories, and literary theories were used according to the direction of the material. In the third chapter, the language features and artistic aspects of the stories were examined under the title of Language and Style in the Stories of Sezer Ateş Ayvaz. A general evaluation was made by giving place to the syntheses obtained in the Conclusion and Evaluation section and the place of the author in Turkish literature was presented to the attention of researchers. The Bibliography section is composed of the title of Examined Stories, the title of Benefited Resources, and the subtitles of Books, Dictionaries and Encyclopedias, Periodicals and Articles, Theses, Symposium Papers, Internet Resources under this title. Keywords: Sezer Ateş Ayvaz, story, structure, theme, language and style.

Günümüzün gelişen teknolojisi ile birlikte hem bireysel hem de toplumsal düzeyde kitle iletişim araçlarıyla iç içe geçen bir yaşam biçimi oluşmaya başlanmıştır. Bu iletişim araçları arasında yer alan dergiler, internet, televizyon, radyo ve benzeri aygıtlar aracılığıyla çeşitli şekillerde reklam mesajlarına maruz kalmaktayız. Reklam iletileri aracılığıyla verilmek istenen mesajlar kültürel bir arka plandan beslenerek oluşturulmakta ve ikna stratejilerinin türlü şekillerinden örnekler taşımaktadır. Bu yönüyle reklam iletileri hem dilsel hem de kültürel öğelerin taşıyıcısı konumundadır. Bir söylem taşıyıcısı olarak reklam iletileri barındırdıkları iletişimsel mesajı aktarırken toplumdilbilimsel değişkenleri göz önünde bulundurmaktadır. Diğer bir ifadeyle mesajın kim tarafından, kime, nerede, nasıl, ne kadar ve ne şekilde söylendiği gibi parametreler dikkate alınmaktadır. Toplumdilbilimsel değişkenler olarak tanımlanan bu ölçütler içerisinde konuşurun ve muhatabın cinsiyeti bağlamın anlaşılması, mesajın başarılı bir şekilde iletiminde rol alan faktörler arasındadır. Bu noktadan hareketle bu çalışma, reklam iletilerinin ardındaki anlamın cinsiyet odaklı bir çerçeveden ele alındığı takdirde nasıl bir performans sergilediğini araştırma çabası içindedir. Bununla birlikte reklamın temel amacı olan muhatabın ikna edilmesi sürecinde kullanılan dilsel stratejilerin cinsiyet bağlamı içerisinde nasıl şekillendiği karşılaştırmalı olarak ele alınmıştır. Reklam metinleri doğası gereği kısa, vurucu ve slogan tarzı yazılı ifadeleri çokça barındırmakta ve bu ifadeleri çekici, ilgi uyandırıcı ve ikna edici bir tarzda çeşitli görsellerle desteklemektedir. Reklamlarda yer alan yazılı metinler bu çalışmanın inceleme malzemesini oluşturmaktadır. Bu metinlerde yer alan dilbilimsel özellikler anlambilimsel, sözdizimsel, biçimbilimsel ve sesbilgisel bağlamlarda karşılaştırmalı olarak değerlendirilmiş ve bu değerlendirmenin sonucunda ulaşılan veriler toplumdilbilimsel özellikler üzerinden incelenmiştir. Çalışmada amaçsal örneklem yöntemi kullanılmış ve araştırma verileri Türkiye'de eş zamanlı olarak 2015 ve 2020 yılları arasında yayımlanan kadın (Elle) ve erkek (Esqire) dergilerinden toplanmıştır. Çalışma sonucunda hem reklam dilinin kendi özellikleri, hem de cinsiyet ve dil ilişkisi alanında öncü niteliğinde olan Lakoff'un çalışmasında belirlediği kadın dili özelliklerinin birbirine yaklaştığı görülmektedir. Bu bağlamda kadın dergilerinde kullanılan dil özelliklerinin genel olarak Lakoff'un kadın dili özelliklerini desteklediği görülmüştür. Buna karşılık da erkek dergilerindeki kullanımların da bir takım noktalarda bu özellikleri doğrular nitelikte olduğu belirlenmiştir. With today's developing technology, a lifestyle that is intertwined with mass media has begun to emerge at both individual and social level. We are exposed to advertising messages in various ways through magazines, internet, television, radio and similar devices. The messages given through advertisements are taking its roots from a cultural background and contain examples of various forms of persuasion strategies. In this respect, advertising messages are carriers of both linguistic and cultural elements. As a discourse carrier, advertising messages take into account sociolinguistic variables while conveying the communicative message. In other words, parameters such as addresser, addressee, place, context, the instruments used for sending the message are taken into consideration. Within these criteriathe gender of the speaker and the addressee, understanding the context, are among the factors that play a role in the successful transmission of the message. From this point of view, this study is in an effort to investigate how the meaning behind advertising messages performs if it is handled from a gender-oriented framework. In addition, how the linguistic strategies used in the process of persuading the addressee, which is the main purpose of the advertisement, are shaped within the context of gender are discussed comparatively. Advertising texts, by their nature, contain a lot of short, striking and slogan-style written expressions and support these expressions with various visuals in an attractive, interesting and persuasive style. Written texts in advertisements constitute the study material. Linguistic features in these texts were evaluated comparatively in semantic, syntactic, morphological and phonological contexts, and the data obtained as a result of this evaluation were examined through sociolinguistic features. Purposive sampling method was used in the study and research data were collected from female (Elle) and male (Esqire) journals published simultaneously in Turkey between 2015 and 2020. As a result of the study, it is seen that both the characteristics of the advertising language and the female language characteristics determined in the study of Lakoff converge. In this context, it has been seen that the language features used in women's magazines generally support Lakoff's women's language features. On the other hand, it has been determined that the usage in men's magazines confirms these features at some points.

Yaklaşık altı asırlık bir geçmişi olan klasik Türk edebiyatı pek çok şair yetiştirmiştir. Bu şairlerden birisi de klasik edebiyatın önemini yitirdiği XIX. asırda yaşayan Mehmed Nazif Efendi’dir. Şairin hayatı hakkında kaynaklarda yeterli bilgi yoktur. Ancak divanı bize şairin hayatı hakkında bazı bilgiler vermektedir. Mehmed Nazif’in Divan’ı ve Emâre-i Zafer adlı bir mesnevisi bulunmaktadır. Nazif şiirlerinde sanat kaygısından ve anlam derinliğinden uzaktır. Bu çalışmamızda şairin divanının tahlili yapılmıştır. Çalışmanın giriş bölümünde XIX. yüzyıl ıslahat hareketlerine ve devrin edebiyatına kısaca değinilmiştir. Birinci bölümde Mehmed Nazif’in hayatı, eserleri ve edebi kişiliği üzerinde durulmuş, ikinci bölümde ise Mehmed Nazif Divanı’nın şekil yönünden incelemesi yapılmıştır. Üçüncü bölümde ise çalışmamızın asıl konusu olan tahlile yer verilmiştir., Classical Turkish literature, which has a history of about six centuries, has produced most poets. One of these poets is Mehmed Nazif Efendi, who lived in the 19th century when classical literature lost its importance. There is not enough information about the poet's life in the sources. However, the divan gives us some information about the life of the poet. There are two works of Mehmed Nazif which is Divan and Emâre-i Zafer. Nazif is far from artistic concern and depth of meaning in his poems. In this study, Mehmed Nazif’s Divan was analyzed. In the introduction part of the study, XIX. century reform movements and the literature of the period are briefly mentioned. In the first part, the life, works and literary personality of Mehmed Nazif will be discussed. In the second part, the divan will be examined in terms of shape. In the third chapter, the analysis, which is the main subject of our study, will be given.

Tanzimat’la beraber hız kazanan Batılılaşma faaliyetleri, kısa sürede etkisini toplumsal dönüşümde önemli bir rolü bulunan edebiyatta da göstermiştir. Bu süreçte Batı edebiyatından tür, şekil ve içerik bakımından birçok yeniliği bünyesine katan Türk edebiyatı hızlı bir değişim sürecine girmiştir. Bu doğrultuda yenileşmenin ilk adımları yabancı edebiyatlardan yapılan tercümeler vasıtasıyla gerçekleşmiştir. Edebiyatın her türünden yapılan tercümeler, Türk edebiyatının modernleşmeye uygun olarak kendi hüviyetini kazanmasında belirleyici olmuştur. Bu dönemde tercüme literatürünün gelişmesiyle birlikte Batı’dan yapılan ve yapılacak olan tercüme eserlerin niteliklerini mevzubahis eden yazılar kaleme alınmıştır. Tercüme kavramı etrafında muhtelif problemleri ihtiva eden bu yazılar aracığıyla, Türk edebiyatında tıpkı telif eserlerde olduğu gibi tercüme eserler üzerine de bir tenkit ortamının oluşması sağlanmıştır. Bu yazılarda başta eserin tercümesindeki nitelikler olmak üzere mütercimin kimliği, eser seçimi, tercüme yöntemi, kullandığı dil ve üslup gibi hususlar muhtelif açılardan eleştirilmiştir. Tanzimat sonrasında tercümeleriyle dikkat çeken pek çok yazarın doğrudan ya da dolaylı olarak yer aldığı tercüme tenkidi yazıları, 1859-1908 tarihleri arasında Osmanlı’da tercüme edebiyat geleneğinin değişim ve dönüşümde etkili olmuştur. Bu çalışmada, 1859-1908 tarihleri arasında süreli yayınlarda çıkan tercüme tenkidi yazılarının bütünlüklü bir bibliyografyası sunulmuştur. Ayrıca bibliyografyada yer alan yazıların içerikleri hakkında birtakım izahî bilgiler de verilmiştir. Bunun yanında Cumhuriyet öncesi Türk edebiyatında tercüme tenkidine ilişkin mevcut söylemlerle birlikte bu çalışmada tespit edilen tercüme tenkidi yazıları hakkında genel bir değerlendirilmede bulunulmuştur. Bu sayede Türk edebiyatının Tanzimat’la birlikte başlayan yenileşme sürecinde önemli bir işlevi bulunan çeviri eleştirisinin varlığı ve sayısı hakkında bibliyografik bir sonuç elde edilmiştir., Westernization activities, which gained momentum with the Tanzimat, soon showed its effect in literature, which has an important role in social transformation. In this process, Turkish literature, which included many innovations from Western literature in terms of genre, form and content, entered a rapid change process. In this direction, the first steps of innovation were realized through translations from foreign literatures. Translations made in all types of literature have been determinative for Turkish literature to gain its own identity in accordance with modernization. In this period, with the development of the translation literature, articles were written about the qualities of the translated works made or to be made from the West. Through these articles, which contain various problems around the concept of translation, an environment of criticism has been created on translated works, just as in copyrighted works in Turkish literature. In these articles, the identity of the translator, the choice of the work, the translation method, the language and stylistic features, especially the qualities in the translation of the work, have been criticized from various angles. Translation criticism articles, in which many writers who attracted attention with their translations after the Tanzimat, took part directly or indirectly, were influential in the change and transformation of the translation literature tradition in the Ottoman Empire between 1859-1908. In this study, a complete bibliography of the translation criticism articles published in periodicals between 1859-1908 and focusing on literary works is presented. In addition, some explanatory information is given about the contents of the articles in the bibliography. In addition, a general evaluation has been made about the translation criticism articles identified in this study, together with the existing discourses on translation criticism in pre-Republican Turkish literature. In this way, a bibliographic result has been obtained about the existence and number of translation criticism, which has an important function in the renewal process of Turkish literature that started with the Tanzimat.

Tam Metin / Tez Edebiyatta belâgat ve fesahat kurallarına uygun bir şekilde kaleme alınan edebî güzellik taşıyan her türlü nesir, inşâ terimiyle ifade edilir. Bu yazıların toplandığı eserler ve her çeşit sanatlı düz yazı, münşeât adı altında incelenir. Edebiyatımızda ilk örnekleri XIV-XV. yüzyılda görülmeye başlayan münşeâtlar, tarihî, didaktik ve edebî olarak tasnif edilmiştir. Edebiyatımızda ilk münşeât olarak kabul edilen Teressül ile beraber o yüzyılda kaleme alınan münşeâtların didaktik yönlerinin ağır bastığı görülmektedir. Osmanlı Devleti'nin bir imparatorluk hâlini almasıyla diplomasiye olan önem artmış ve münşeâtlarda resmî-siyasî yazışma örnekleri çokça görülmeye başlanmıştır. Daha sonraki yüzyıllarda çeşitli münşeâtlar yazılmış olup, XIX. yüzyıldan sonra okullarda usûl-i kitâbet derslerinin konulmasıyla münşeâtlar dönemin ihtiyaçlarına yönelik olarak daha çok didaktik olarak kaleme alınmış ve ders kitabı olarak kullanılmışlardır. Bu sebeple münşeâtlar, yazıldıkları dönemin tarihî, siyasî ve sosyal özelliklerini barındırmaları açısından önemli kaynaklar niteliğindedir. Çalışmamıza konu olan münşeât metni, XIX.yüzyılın özellik ve ihtiyacına uygun bir şekilde kaleme alınmıştır. 96 sayfa olan metinde; inşâ, yazıcı, münşî, belâgat gibi pek çok terimlerin anlamlarına yer verilmiş olup kâtiplik mesleğinde kişinin nasıl bir eğitim alması ve nelere dikkat etmesi gerektiği üzerinde durulmuştur. Eserin müellifi olan Mehmed Nüzhet, verdiği bilgiler çerçevesinde açıklamalarının arasına koymuş olduğu kısa misaller ile anlatımını güçlendirip örneklendirmiştir. Eserde altı ana başlık, iki hikâye, yedi beyit, bir kıt'a ve bir mesnevi bulunmaktadır. Eserin son sayfaları Farsça dilbilgisi kurallarını ihtiva eder ve Türkçe başlayan ancak sonu Farsça bitirilen bir hikâye ile kaidelere devam edilir. Tezde, süslü ve zincirleme Arapça ve Farsça tamlamaları olan münşeât metninin günümüz harflerine aktarılıp transkripsiyonlu çevirisi verilmiş olup, metin muhteva yönünden incelenerek ilgilileri için katkı sağlanmaya çalışılmıştır. All kinds of prose with literary beauty, which is written in accordance with the rules of eloquence and fluency in literature, is expressed with the term inşâ. The works in which these writings are collected and all kinds of artistic prose are examined under the name of münşeât. Münşeâts, the first examples of which began to be seen in our literature in the XIV-XV. century, have been classified as historical, didactic and literary. It is seen that the didactic aspect of the münşeâts written in that century, together with Teressul, which is accepted as the first munsheat in our literature, predominates. With the Ottoman Empire becoming an empire, the importance of diplomacy increased and munşeats began to be used more in official correspondence. In the following centuries, various munşeats were written, and after the XIX. century, with the introduction of usûl-i Scripture lessons in schools, munşeats were written more didactically for the needs of the period and used as a textbook. For this reason, munşeats are an important source in terms of containing the historical, political and social characteristics of the period in which they were written. The munşeat text, which is the subject of our study, was written in accordance with the characteristics and needs of the XIX. century. In the text of 96 pages; The meanings of many terms such as inşâ, yazıcı, münşî, belâgat are given, and it is emphasized what kind of education a person should receive in the profession of clerk and what he should pay attention to. Mehmed Nüzhet strengthened and exemplifies his narrative with short examples that he put between his explanations within the framework of the information he wrote. There are six main titles, two stories, seven beyit, a kıt'a and a mesnevi in the work. The last pages of the work contain the rules of grammar in Persian and the bases are continued with a story that starts in Turkish but ends in Persian. In the thesis, the münşeât text, which has ornamental and chained Arabic and Persian phrases, has been transferred to today's letters and translated with transcription, and it has been tried to contribute to our literature by examining the text in terms of content.

Bâkî’nin İmam Şihabüddin Ahmed b. Hatib el-Kastallânî’nin El-Mevâhibü’lLedünniyye adlı eserinden tercüme ettiği Türk edebiyatının önemli eserlerinden olan Meâlimü’l-Yakîn fî-Sîreti Seyyîdi’l-Mürselîn isimli eserin ikinci cildinin incelenmesi, bu ikinci cilt içerisinde bulunan önemli konu başlıklarının açıklanması ve belirlenmesi, geniş bir hacme sahip ikinci cildinin bütün bölümlerinin anlatım teknikleri yoluyla incelenmesi, ayrıca eserde yazarın faydalandığı kaynakların tespiti ve açıklanması bu çalışmanın amaçlarındandır. Çalışmanın ilk bölümlerinde Bâkî’nin hayatı, sanatı ve eserleri ele alınmış; daha sonra Me‘âlimü’l-Yakîn’in kaynakları, nüshaları, metin incelemesi ve başlıklarının tespiti yapılmıştır.Çalışmanın son kısmında Meâlimü’l-Yakîn adlı eserin; Hamidiye, Halet Efendi ve Emanetler Hazinesi nüshaları okunup eser tenkitli metin olarak Latin harflerine aktarılmıştır. The aim of this study is to examine the second volume of the work named Meâlimü'lYakîn fî-Sîreti Seyyidi'l-Mürselîn, one of the important works of Turkish literature, which Bâkî translated from Imam Şihabüddin Ahmed b. Hatib al-Kastallânî's El Mevâhibü'lLedünniyye, to explain and determine the important topics in this second volume, to examine all parts of this volume, which has a large volume in total, through narrative techniques, as well as to identify and explain the sources used by the author in works. In the first parts of the study, Bâkî's life, art and works were discussed; then, the sources, copies, text analysis and titles of Meâlimü'l-Yakîn were determined. In the last part of the study, Hamidiye, Halet Efendi and Emanetler Hazinesi copies of the work called Meâlimü'l-Yakîn, were read and the work was translated into Latin letters as a critical text. İÇİNDEKİLER KABUL VE ONAY SAYFASI..............................................................................................iii BİLİMSEL ETİK BİLDİRİM SAYFASI................................................................................ v ÖZET.....................................................................................................................................vii ABSTRACT ...........................................................................................................................ix ÖNSÖZ...................................................................................................................................xi SİMGELER VEKISALTMALARDİZİNİ............................................................................ xv GİRİŞ....................................................................................................................................... 1 1. BÖLÜM............................................................................................................................... 8 1. BÂKÎ HAYATI – ESERLERİ- EDEBİ ŞAHSİYETİ......................................................... 8 1.1. Bâkî Hayatı....................................................................................................................... 8 1.2. Bâkî’nin Eserleri:............................................................................................................ 11 1.3. Bâkî’nin Edebi ve İlmî Şahsiyeti.................................................................................... 12 2. BÖLÜM............................................................................................................................. 19 2. MEÂLİMÜ’L-YAKÎN Fİ SİRET-İ SEYYİDİ’L-MÜRSELÎN ........................................ 19 2.1. Meâlimü’l-Yakîn Muhtevası ve Konu Başlıkları ........................................................... 19 2.2. Me’âlimü’l-Yakîn’in Kaynaklari.................................................................................... 30 2.3. Me’âlimü’l-Yakîn’in Muhteva, Tahkiye, Dil Ve Üslup Özellikleri............................... 44 2.4. Me’âlimü’l-Yakîn Nüshaları .......................................................................................... 57 2.5. Karşılaştırılan Me’âlimü’l-Yakîn Nüshaları................................................................... 61 2.6. Metin Teşkilinde İzlenilen Yol....................................................................................... 64 3. METİN ............................................................................................................................. 65 4.TARTIŞMA VE SONUÇ................................................................................................. 803 5.KAYNAKLAR................................................................................................................. 807 ÖZGEÇMİŞ......................................................................................................................... 815

Hüsrev ü Şîrîn, Hüsrev Perviz ile Ermen hükümdarının yeğeni Şîrîn arasında geçen bir aşk hikâyesidir. Doğu edebiyatında yüzyıllar boyunca işlenmiş ve birçok şair tarafından kaleme alınmıştır. Nizamî’nin Hüsrev ü Şîrîn mesnevisi ise XIV. Yüzyıl Beylikler Dönemi sahasında Fahrî tarafından Aydınoğlu İsa Bey adına tercüme edilmiştir. H 768/ 1367 yılında tercüme edilen bu eser, Anadolu sahasında ilk Hüsrev ü Şîrîn olma özelliği ile önemli bir yere sahiptir.Döneminin dil özelliklerini yansıtan bu eser, günümüze tek nüsha olarak ulaşmıştır. Nüsha 1974 yılında Barbara Flemming tarafından ilim dünyasına tanıtılmıştır. Fahrî’nin Hüsrev ü Şîrîn’ini Barbara Flemming’in çeviri metni ışığında inceleyen bu çalışma üç ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde genel hatlarıyla XIV. yüzyılın siyasi, kültürel yapısı, Fahrî’nin hayatı ve Hüsrev ü Şîrîn mesnevisi incelenmiş, ikinci bölümde eserin yazı çevrimi yapılmış, üçüncü bölümde ise dönemin dil özelliklerini çalışan araştırmacılara kolaylık sağlamak amacıyla dizin-sözlük hazırlanmıştır. Hüsrev ü Şîrîn is a love story between Hüsrev Perviz and Şîrîn, the nephew of the Armenian ruler. It has been processed in Eastern literature for centuries and has been written by many poets. Nizami's masnavi Hüsrev ü Şîrîn was translated by Fahri on behalf of Aydınoğlu İsa Bey in the XIVth Century Principalities Period. This work, which was translated in H 768/ 1367, has an important place in Anatolia as it is the first Hüsrev ü Şîrîn. This work, which reflects the linguistic features of the period, has reached our day in a single copy. The copy was introduced to the scientific world by Barbara Flemming in 1974. This study, which examines Fahrî's Hüsrev ü Şîrîn in the light of Barbara Flemming's translation text, consists of three main parts. In the first part, the political and cultural structure of the XIVth century, Fahrî's life and Hüsrev ü Şîrîn mesnevi are examined in general terms, in the second part, the transcription of the work was made, in the third part, an index dictionary was prepared in order to facilitate the researchers studying the language characteristics of the period. İÇİNDEKİLER BİLİMSEL ETİK BİLDİRİM SAYFASI................................................................................v ÖZET .....................................................................................................................................vii ABSTRACT ...........................................................................................................................ix ÖN SÖZ..................................................................................................................................xi İÇİNDEKİLER.....................................................................................................................xiii KISALTMALAR DİZİNİ .....................................................................................................xv SİMGELER DİZİNİ............................................................................................................xvii YAZI ÇEVİRİMİ İŞARETLERİ..........................................................................................xix GİRİŞ.......................................................................................................................................1 1. BÖLÜM ..............................................................................................................................2 1. ESKİ ANADOLU TÜRKÇESİ...........................................................................................2 1.1. Selçuklu Dönemi Türkçesi............................................................................................3 1.2. Beylikler Dönemi Türkçesi...........................................................................................3 1.3. Osmanlı Türkçesine Geçiş Dönemi ..............................................................................4 1.4. Fahrî ve Hüsrev ü Şîrîn’i ..............................................................................................5 1.4.1. Fahrî’nin Hayatı..................................................................................................5 1.4.2. Fahrî’nin Hüsrev ü Şirin Mesnevisi....................................................................6 1.4.2.1. Mesnevinin İsmi.....................................................................................7 1.4.2.2. Telif Sebebi ............................................................................................7 1.4.2.3. Eserin Kime Sunulduğu .........................................................................8 1.4.2.4. Yazıldığı Tarih .......................................................................................8 1.4.2.5. Beyit Sayısı ............................................................................................9 1.4.2.6. Eserin Vezni...........................................................................................9 1.4.2.7. Eserin Nüshası ve Nüshanın Çevirisinde Dikkat Edilen Hususlar.........9 1.4.2.8. Eserin Başlıkları...................................................................................10 1.5. Eserin Dil İncelemesi...................................................................................................12 1.5.1. Farklı Yazım Özellikleri.....................................................................................13 1.6. Derleme ve Tarama Sözlüğü’nde Bulunmayan Bazı Kelimeler.................................16 1.6.1. Derleme Sözlüğü’nde Bulunan Tarama Sözlüğü’nde Bulunmayan Kelimeler.16 1.6.2. Tarama ve Derleme Sözlüğü’nde Bulunmayan Sözcükler ...............................17 2. BÖLÜM ............................................................................................................................18 2. METİN...............................................................................................................................18 3. BÖLÜM ..........................................................................................................................457 xiv 3. DİZİN...............................................................................................................................457 TARTIŞMA VE SONUÇ...................................................................................................807 KAYNAKLAR ...................................................................................................................809 ÖZ GEÇMİŞ.......................................................................................................................812

Bu çalışmada, Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatının önde gelen kadın yazarlarından biri olan Sevinç Çokum’un romanlarındaki erkeklik halleri, toplumsal cinsiyet çalışmaları etrafında incelenmeye çalışılmıştır. Sevinç Çokum’un geleneği tamamıyla reddetmeyen ve yeniliği gelenekle harmanlayan düşünce yapısı, romanlarındaki erkek karakter kurgularında etkisini göstermektedir. Çokum romanlarında, hegemonyanın belirlediği ideal erkeklik kriterlerinden askerlik, meslek sahibi olma, evlilik ve babalık rolü ile yaratılmaya çalışılan erkeklik inşasının, erkek karakterlerde yarattığı olumlu ya da olumsuz etkileri açıklanmaya çalışılmıştır. Erkeklik, iktidar ve hegemonyanın baskın gücü neticesinde kendini var eden bir olgudur. Toplumsal inşa temelinde oluşturulan erkeklik rollerinin ana meselesi, erkeğin otorite ve güç dengesini her zaman elinde tutmasını sağlamaktır. Erkeklik rollerini tamamlayamayan ya da herhangi bir basamağında aksaklık yaşayan erkeklerin, hegemonyanın ötekileştirme politikası çerçevesinde yara alması, erkeğin bunalımlı ve dengeli olmayan bir hale bürünmesine neden olur. Romanlarda yer verilen erkek karakterler askerlik, meslek sahibi olma, evlilik ve babalık rolleri ile kamusal ve özel alanlarında eril irade sahibi olurken, erkek karakterlerin bu eril iradenin kaybedilme tehlikesi karşısındaki tavır ve davranışları da incelenmiştir. Sevinç Çokum’un romanlarında erkeğin krizli ve sarsıntılı halleri üzerinden, okura teklif edilen erkeklik biçimleri açıklanmaya çalışılmıştır. In this study, the masculinity in the novels of Sevinç Çokum, one of the leading female writers of Turkish literature in the Republican period, has been tried to be examined around gender studies. The mindset of Sevinç Çokum, which does not completely reject tradition and blends innovation with tradition, shows its effect on the male character fiction in her novels. In Çokum's novels, it is tried to explain the positive or negative effects of masculinity construction, which is created with the roles of military service, occupation, marriage and fatherhood, which are among the criteria of ideal masculinity determined by hegemony, on male characters. Mascunilitiy is a phenomenon that creates itself as a result of the dominant power of power and hegemony. The main issue of masculine roles created on the basis of social construction is to ensure that men always keep the balance of authorty and power. The fack that men who can’t complete their masculine roles or who experience a defect in any step, within the framework of the marginalization policy of hegemony, cause the man to become depressed and unbalanced. While male characters featured in the novels have masculine are in public and private areas with roles of military service, occupation, marriage and fatherhood, the attitudes and behaviors of the male characters against the danger of losing this masculine are examined. In Sevinç Çokum's novels, through the crisis and jerky states of men, the forms of masculinity offered to the reader are explained. İÇİNDEKİLER ÖZET ......................................................................................................................................v ABSTRACT...........................................................................................................................vi ÖN SÖZ ................................................................................................................................vii KISALTMALAR DİZİNİ.....................................................................................................x GİRİŞ......................................................................................................................................1 BÖLÜM 1 ...............................................................................................................................9 1. CİNSİYET VE TOPLUMSAL CİNSİYET.....................................................................9 1.1. Toplumsal Cinsiyet Rolleri .....................................................................................11 1.2. Erkeklik Kavramı....................................................................................................14 1.2.1. Ataerki ve Hegemonik Güç .............................................................................15 1.2.2. Cumhuriyet Dönemi Türk Toplumunda Erkeklik Rolleri ...............................21 BÖLÜM 2 .............................................................................................................................26 2. SEVİNÇ ÇOKUM ROMANLARINDA “ERKEKLİK VE İKTİDAR” İLİŞKİSİ26 2.1. Askerlik...................................................................................................................28 2.2. Meslek Sahibi Olma................................................................................................44 2.3. Evlilik......................................................................................................................55 2.4. Aile Kurumu ...........................................................................................................61 2.4.1. Babalık Rolü ....................................................................................................61 BÖLÜM 3 .............................................................................................................................71 3. ERKEKLİĞİN SARSINTILI, ENDİŞELİ HALLERİ ................................................71 3.1. Beden Politikaları....................................................................................................72 3.2. Ekonomik Güç/Güçsüzlük ......................................................................................79 3.3. Statü Endişesi..........................................................................................................84 BÖLÜM 4 .............................................................................................................................90 4. ERKEKLİK KRİZLERİ.............................................................................................90 ix 4.1. Çalışma Hayatında Kadın ve Erkeklik Kaygısı ......................................................92 4.2. Boşanma..................................................................................................................99 4.3. Anne-Oğul İlişkisi.................................................................................................106 4.4. Kırılgan, Yaralı Erkekler.......................................................................................111 SONUÇ ...............................................................................................................................115 İNCELENEN ROMANLAR.............................................................................................121 KAYNAKLAR ...................................................................................................................122 ÖZGEÇMİŞ .......................................................................................................................129

ABDURRAHİM KARAKOÇ’UN ŞİİRİNDE İDEAL GENÇLİK TİPİ[1]ÖzTürk edebiyatınınönde gelen şahsiyetlerinden Abdurrahim Karakoç, yazdığı yüzlerce şiirle aşk,din ve vatan temalı şiirlerinin yanında toplumsal aksaklıkları gündeme getirmişve hece ölçüsüyle yarattığı ahenk ve sadelikle Halk şiirinin önemlişairlerinden olmuştur. Cesurca şiirlerini kaleme alan şair, şiirlerinin özünümutlak hakikat teşkil etmekte beraber, şiirlerindeki esas unsurun insanolduğunu ön plana çıkarmaktadır. Toplumsal duyarlılığını şiir estetiğineaksettiren Karakoç, fikri, derinlemesine Halk şiirine nakşettirmiştir. Bunuustalıkla yapan şair, hicivden ve ironiden oldukça yararlanmıştır. Bir ozanhassasiyetiyle yolsuzluklara ve kötülüklere savaş açmış, memleket meselelerineiçten ve samimi bir duyarlılıkla eğilmiştir. Halk şiirinin sadeliğine veyalınlığına getirdiği bu yenilik çok okunmasına neden olmuştur. Abdurrahim Karakoç,şiirinde gerçekten kopmadan objektif bir şekilde dönemin sorunlarına değinerekşiirinin ana damarını belirlemiştir. Mücadeleci ve sözünü sakınmayan birkaraktere sahip oluşundan dolayı birçok kez mahkemeye verilen ve hepsindenberaat eden Karakoç, şiirinin dönemin sancılı sürecinde nasıl meydana geldiğinibize gösteren önemli bir kanıttır. Toplum sorunlarıyla beraber şiirinde gençliktipini idealize eder. İdealize ettiği gençlik tipi dinine sahip çıkanvatanperverdir. Bu çalışmada Abdurrahim Karakoç’un oluşturduğu ideal gençliktipi çözümlenecektir. Anahtar Kelimeler: Abdurrahim Karakoç, Şiir, Tip. IDEAL YOUTH TYPEIN ABDURRAHIM KARAKOÇ’S POETRYAbstract Abdurrahim Karakoç, a prominent Turkish poet, was aninfluential folk poet who not only wrote numerous poems harmonized with love,religion, and patriotism but also conveyed allusions to social problems andbrought unique harmony and simplicity to Turkish poetry through the syllabicmeter. As a brave poet, he based his works on absolute truthfulness anddepicted the humanity as the main component of his poetry. By expressing hissocial sensitivity through the esthetic of poetry, Karakoç made an outstandingachievement in imprinting the concept of “thinking” into folk poetry by usingsatire and irony. With an outstanding sense of sensitivity, much like that of aballadist, Karakoç struggled against corruption and malpractices, exerting asincere effort for problems of his country. In addition, the simplicity andplainness he contributed to folk poetry has made his works more appealing toread.Abdurrahim Karakoç compiled the backbone of his worksfrom the allusions to the social problems of his time by strictly clinging toobjective reality. Due to his argumentative and brusque character, Karakoç wassued many times and acquitted from all cases. Accordingly, Karakoç remains asignificant proof showing how poetry was produced during the dismalcircumstances of his time. With the addition of social problems into hispoetry, humans emerged as important types enriching the esthetic of his poetry.Idealizes the type of youth in poetry along with social problems. It is apatriot who maintains his idealizes youth-type religion. In this study, theideal youth type formed by Abdurrahim Karakoç will be analyzed. Key words: Abdurrahim Karakoç, Poetry, Type.[1] Bu çalışma, SSHIF(Social Sciences and Humanities In Focus tarafından düzenlenen “UluslararasıSosyal ve Beşeri Bilimlere Küresel Yaklaşımlar – Kuram ve UygulamalarSempozyumu”nda sözlü bildiri olarak sunulmuştur.

1562’de İstanbul’da dünyaya gelen Okçu-zâde Muhammed Şâhî, Okçu-zâde Muhammed Paşa’nın oğludur. İyi bir medrese eğitimi alan Okçu-zâde önceleri ‘’Zeynî’’ mahlasını kullansa da daha sonra ‘’Şâhî’’ mahlasını kullanmaya tercih etmiştir. Osmanlıda çeşitli resmî görevlerde bulunmuş önemli münşîlerdendir. Klasik Türk edebiyatında manzum eserlerin ön planda olduğu dönemlerde birçok mensur eser de kaleme alınmıştır. Münşeâtların yaygınlaştığı XV- XVI. yüzyıllardan Tanzimat Dönemi’ne kadar varlığını sürdüren bu gelenek, nesrin nazım kadar önemsendiğinin göstergesidir. Bu yüzyıllarda klasik Türk edebiyatında onlarca Münşeât kaleme alınmıştır. Yaptığımız çalışmada bu dönemin önemli münşîlerinden olan Okçu-zâde Muhammed Şâhî, Süleymaniye Kütüphanesi, Yazma Bağışlar’da 3495 numarada kayıtlı, münşînin el yazması olduğu düşünülen Münşeât-ı Okçu-zâde adlı eserinin incelemesi yapılmıştır. Eserdeki mektuplar dil ve üslup bakımından genel hatlarıyla incelenmiştir. Mektupların türleri ve kimlere yazıldığı da incelememizde belirtilmiştir. Ayrıca eserin çeviriyazı sistemine göre trankripsiyonu yapılmış ve bir özel isim indeksi de çıkarılmıştır. Okçu-zâde, born in 1562, was the son of Okçu-zâde Mehmet Pasha. He had a good madrasah education. Initially, ‘’Zeyni’’ was the pseudonym of Okçu-zâde, but he preferred to write under the pseudonym of ‘’Şahi’’ afterwards. He is one of the important prose writers who served in official duties such as the Nişanci, or the Sultan’s sealer and the Baştezkireci, the first secretary to the Grand Vizier in the Ottoman Empire. In Classical Turkish Literature, man y prose works were also written during the periods when poetic works were at the forefront. This tradition, which existed from the 16th century when ‘’Münşeât’’ texts became widespread to the Tanzimat Period, is an indication that the prose was as popular as the poet. In these centuries, tens of Münşeât were written in classical Turkish literature - as stated in our study. Muhammed Şahi Okçu-zâde was one of the most important prose-writers of that period. ’’Münşeât-ı Okçu-zâde’’, which is thought to be his original manuscript, was examined in this study. It is registered in the Süleymaniye Manuscript Library with the number 3495 in the donated manuscripts section. The letters in the manuscript were examined in general terms in terms of language and style. The types of letters and whom they were written to were also mentioned in our review. In addition, the work has been transcribed according to the translation writing system and names index has been created. İÇİNDEKİLER KABUL VE ONAY SAYFASI...............................................................................................................iii BİLİMSEL ETİK BİLDİRİM SAYFASI ................................................................................................ iv ÖZET……………...................................................................................................................................... v ABSTRACT ......................................................................................................................................... vi ÖNSÖZ ...............................................................................................................................................vii KISALTMALAR DİZİNİ....................................................................................................................... x GİRİŞ. ................................................................................................................................................... 1 1. BÖLÜM ............................................................................................................................................ 3 1. İNŞÂ, MÜNŞİ VE MÜNŞEÂT ......................................................................................................... 3 1.1. İnşâ .......................................................................................................................................... 3 1.2. Münşî ...................................................................................................................................... 5 1.3. Münşeât.................................................................................................................................. 6 2. BÖLÜM ............................................................................................................................................ 8 2. TÜRK EDEBİYATINDA İNŞÂ ......................................................................................................... 8 2.1. Tarihi Gelişim ........................................................................................................................ 8 2.2. Türk Edebiyatında Tespit Edilen Münşeâtlar................................................................... 9 2.2.1. Kuramsal eserler....................................................................................................... 10 2.2.2. Münşeât mecmuaları ............................................................................................... 12 3. BÖLÜM .......................................................................................................................................... 20 3. OKÇU-ZÂDE MUHAMMED ŞÂHÎ’NİN HAYATI VE ESERLERİ ................................................. 20 3.1. Hayatı.................................................................................................................................... 20 x 3.2. Eserleri.................................................................................................................................. 22 3.2.1. Ahsenü’l-hadis.......................................................................................................... 22 3.2.2. en-Nazmü’l-mübîn fî Âyâti’l-erba‘în ..................................................................... 23 3.2.3. Münşe’ât .................................................................................................................... 23 3.2.4. Tercüme-i Tuhfetü’s-salavât................................................................................... 25 4. BÖLÜM .......................................................................................................................................... 26 4. MÜNŞEÂT-I OKÇU-ZÂDE............................................................................................................ 26 4.1. Nüsha Tanıtımı.................................................................................................................... 26 4.2. Muhteva ve Üslup Özellikleri ............................................................................................ 26 4.3. Mektupların Muhatevası.................................................................................................... 29 4.4. Mektuplarda Adı Geçen Kişiler ......................................................................................... 33 4.5 Metin Teşkilinde İzlenen Yol.............................................................................................. 37 5. BÖLÜM .......................................................................................................................................... 39 5. MÜNŞEÂT-I OKÇU-ZÂDE............................................................................................................ 39 5.1. MÜNŞEÂT-I OKÇU-ZÂDE’NİN TRANSKRİPSİYONLU METNİ......................................... 39 5.2. MÜNŞEÂT-I OKÇU-ZÂDE’NİN TIPKIBASIMI .................................................................. 114 6. TARTIŞMA VE SONUÇ............................................................................................................... 269 7. KAYNAKLAR............................................................................................................................... 271 8. EKLER .......................................................................................................................................... 274 EK 1. Özel İsim Dizini..................................................................................................................... 274 ÖZGEÇMİŞ....................................................................................................................................... 278

Kaside, Arap edebiyatında doğmuştur. İran edebiyatında değişikliklere uğrayarak gelişmiştir ve oradan da Türk edebiyatına girmiştir. Türkler, Arap ve Fars edebiyatlarından faydalanırken onların nazım şekillerini de benimsemişlerdir. Bu nazım şekillerinden biri kasidedir ve tüm İslam dünyasına yayılmıştır. İslam dünyasında kasidenin hızla yayılmasının en önemli sebebi Hz. Muhammed’e duyulan sevgi ve saygıdır. Büyük İslam şairlerinden, Şeyh İmam Şerefüddin Ebu ‘Abdullah Muhammed bin Sa’id el-Busiri’ Hz. Muhammed için yazdığı kasidelerle şöhrete kavuşmuştur. Peygamber aşığı olan şairin en meşhur eseri Kaside-i Bürde’dir. Hz. Muhammed’in üstünlüğünü anlatan ve onu öven kıymetli bir kasidedir. Kaside-i Bürde, Türk edebiyatında oldukça fazla ilgi görmüştür. Bu ilgi pek çok şair tarafından şiirin şerh edilmesine vesile olmuştur. Türk edebiyatına yapılan şerhlerden birisi de Mustafa b. Ahmed el-Bosnevî’nin Zübdetü’ş-Şürûhi’t-Türkiyye adlı mensur Kaside-i Bürde şerhidir. Mustafa b. Ahmed el-Bosnevî’nin Zübdetü’ş-Şürûhi’t-Türkiyye adlı eseri üzerine yapacağımız çalışmanın içeriğini, metnin incelenmesi ve transkripsiyonu oluşturacaktır. Eulogy was born in Arabic literature. It has been developed by undergoing changes in Iran literature and from there it entered into the Turkish literature. While Turks have been benefiting from Arabic and Persian literature, they have also adopted their verse forms. One of these verse forms is eulogy and it spreads to the whole Islamic world. The most important reason for the rapid spreading of the eulogy in the world of Islam is that it is a love and respect for the Prophet. Sheikh Imam Şerefüddin Ebu ‘Abdullah Muhammed bin Sa’id el-Busiri’, who is one of the great Islamic poets gained fame with the eulogies he wrote for Muhammad. The most famous work of the poet who was a lover of the prophet is Kaside-i Bürde. It is a precious eulogy that tells about Muhammad's superiority and praises him. Kaside-i Bürde has attracted a lot of attention in Turkish literature. This interest led many poets to expound the poem. One of the commentaries made to Turkish literature is Mustafa b. Ahmed el-Bosnevî’s prose named Zübdetü’ş-Şürûhi’t-Türkiyye, annotation of Kaside-i Bürde. The content of the work we will do on Mustafa b. Ahmed el-Bosnevî’s work named Zübdetü’ş-Şürûhi’t-Türkiyye will be constituted by the examination and transcription of the text. İÇİNDEKİLER KABUL VE ONAY SAYFASI..............................................................................................iii BİLİMSEL ETİK BİLDİRİM SAYFASI...............................................................................iv ÖZET....................................................................................................................................... v ABSTRACT ...........................................................................................................................vi ÖN SÖZ.................................................................................................................................vii KISALTMALAR DİZİNİ ......................................................................................................ix TRANSKRİPSİYON ALFABESİ........................................................................................... x GİRİŞ....................................................................................................................................... 1 1. BÖLÜM............................................................................................................................... 2 1. KASİDE-İ BÜRDE’NİN İSLAM ÂLEMİNDEKİ YERİ................................................... 2 1.1. Kaside Nazım Şekli Hakkında Bilgiler..................................................................... 2 1.2. Ka’b bin Züheyr ile Muhammed b. Said el–Busiri’nin Kaside-i Bürdeleri.............. 3 2. BÖLÜM............................................................................................................................. 15 2. MUSTAFA B. AHMED EL-BOSNEVÎ’NİN ZÜBDETÜ’Ş-ŞÜRÛHİ’T-TÜRKİYYE’Sİ ................................................................................................................................. 15 2.1. Zübdetü’ş-Şürûhi’t-Türkiyye .................................................................................. 15 2.2. Nüsha Tanıtımı........................................................................................................ 15 2.3. Metin Teşkilinde İzlenen Yol.................................................................................. 17 3. BÖLÜM............................................................................................................................. 18 3. TRANSKRİPSİYONLU METİNİ .................................................................................... 18 4. SONUÇ............................................................................................................................ 111 5. KAYNAKLAR................................................................................................................ 113 6. EKLER ............................................................................................................................ 115 Ek 1. TIPKI BASIM............................................................................................................ 115 ÖZGEÇMİŞ......................................................................................................................... 237

Bu çalışmada Kayseri'nin Yahyalı ilçesinde, geçiş dönemleri arasında yer alan doğum, evlenme, ölüm âdetleri ile bu geçiş dönemlerine bağlı halk inançları, dini ve milli bayramlar, törenler ve kutlamalar, halk mutfağı hakkında bilgiler ve yöresel yiyecek içecek ve yemekler tanıtılmış, halk hekimliği ve anonim halk edebiyatına ait ürünler ve halk kültürü üzerinde incelemeler ve derlemeler yapılmıştır. Birinci bölümde yöreye ait doğum, evlenme, ölüm, gibi geçiş dönemleri üzerinde durulmuştur. Bu bölümde, konu ile ilgili makalelerden ve yazılı kaynaklardan elde edilen bilgiler sunulmuş, kaynak kişilerden derlenen, İlçe kültüründe yer alan gelenek, görenek, örf-adet ve inançlar, maddeler halinde aktarılmıştır. Sözlü kaynaklardan edinilen bilgiler ışığında yöredeki inançlar ve bu inançlar etrafında oluşan adetlerin eski Türk halk kültürü ile olan benzerlikler ortaya konmuştur. İkinci bölümde bayram, tören ve kutlamalar üzerinde durulmuş. Resmi ve dini bayramlarda, bereket törenleri, yağmur duası, koç katımı gibi tören ve kutlamalarda Yahyalı'da ne gibi uygulamaların olduğu, kaynak kişilerle görüşülerek aktarılmıştır. Bu uygulamaların halk arasında hala devam edip etmediği tespit edilmeye çalışılmıştır. Üçüncü bölümde Yahyalı'da halk inanışları ile ilgili bilgilere ve uygulamalara yer verilmiştir. Yatırlar, ziyaret yerleri, bölgede var mı? Varsa bunlar etrafında ne gibi inanç ve uygulamaların olduğu tespit edilmeye çalışılmıştır. Kaynak kişilerle yapılan görüşmeler sonucunda, adak, büyü, uğur-bereket, tabiat olayları, cansız varlıklarla ilgili yöredeki halk inançları tespit edilmiş ve maddeler halinde sunulmuştur. Dördüncü bölümde Yahyalı mutfağına ait yiyecek ve içecek türleri, bunların hazırlanışı ve yapılışı ile ilgili bilgiler sunulmuştur. Mutfak araç gereçleri ve bu araç gereçlerin kullanılışları hakkında bilgi verilmiş, bu araç gereçlerden bu güne kadar gelen ve hala etkinliğini koruyan araç gerecin olup olmadığı tespit edilmeye çalışılmıştır. Beşinci bölümde Yahyalı'da halk hekimliğine ait uygulamalar incelenmiş, yöreye özgü tespit edilen uygulamalar üzerinde durulmuştur. Altıncı bölümde Yahyalı'da anonim halk edebiyatı ürünleri ele alınmış, manzum, mensur, manzum-mensur karışık, halk edebiyatı ürünleri üzerinde durulmuş ve kaynak kişilerden alınan örneklere yer verilmiştir. Örneklerden önce konu ile ilgili yazılı kaynaklar incelenmiştir. Çalışmamızın sonucunda Yahyalı halk kültüründe, Orta Asya Türk Kültürü ve Anadolu Türk kültürünün izlerinin bulunduğu, bazı ortak yönlerinin olduğu tespit edilmiştir. Bütün bu izler, İslamiyet'in kabulü ile birlikte, yeni kabul edilen dinin özellikleri ve rengi ile yoğrularak yeni bir format almış, bazıları tamamen değişmiş, bazı inanç ve uygulamalar unutulmuş, bazı inançlar ve adetler de değişmeden günümüze kadar gelerek, günümüzdeki Yahyalı halk folklorunu ve kültürünü meydana getirmiştir. Anahtar sözcükler: Yahyalı, Anonim Halk Edebiyatı, Hayatın Geçiş Dönemleri, İnançlar, Halk Kültürü. In our study, in the Yahyalı district of Kayseri, the customs of birth, marriage, death between the transitional periods and the folk beliefs related to these transition periods, religious and national holidays, ceremonies and celebrations, information about the folk cuisine and local food, beverages and meals were introduced, studies and compilation on folk medicine and anonymous folk literature products and folk culture have been made.In the first part, transition periods such as birth, marriage and death of the region are emphasized. In this section, information obtained from articles and written sources on the subject is presented, and the traditions, customs, traditions and beliefs in the district culture, compiled from the resource persons, are conveyed in items. In the light of the information obtained from oral resources, the similarities of the beliefs in the region and the customs formed around these beliefs with the ancient Turkish folk culture were revealed. In the second part, feasts, ceremonies and celebrations are emphasized. and what kind of practices were in Yahyalı during official and religious holidays and during ceremonies and celebrations such as, fertility ceremonies, rain prayers, coaching, were explained by interviewing with the resource people. It was tried to be determined whether these practices still continue among the public or not.In the third part, information and practices about folk beliefs in Yahyalı are given. Are there entombed saint, places to visit, in the area? if any, it has been tried to determine what beliefs and practices exist around them. As a result of the interviews made with the resource people, the folk beliefs of the region regarding vows, magic, luck-abundance, natural events, inanimate beings were determined and presented in itemsIn the fourth chapter, the types of food and beverages belonging to Yahyalı cuisine, their preparation and cooking are presented. Information was given about the kitchen tools and their use, and it was tried to determine whether there were any tools that still remain effective from these tools. In the fifth chapter, the practices of folk medicine in Yahyalı were examined, and the practices determined specific to the region were emphasized.In the sixth chapter, the products of anonymous folk literature in Yahyalı are handled, poetic, prose, verse-prose mixed, folk literature products are emphasized and examples taken from resource persons are given. Written sources on the subject were examined before the examples.As a result of our study, it was determined that there are traces of Central Asian Turkish Culture and Anatolian Turkish culture and some common aspects in Yahyan folk culture. With the adoption of Islam, all these traces have taken a new format by kneading with the characteristics and color of the newly accepted religion, some have completely changed, some beliefs and practices have been forgotten, some beliefs and customs have come to the present day without changing, has created the current Yahyalı folklore and culture.Key Words: Yahyalı, Anonymous Folk Litareture, Tarnsitional periods of life, Beliefs, Folk Culture 319

Bu tezin konusu, 19. yüzyılda yaşamış olan Mirzâ Muhammed Nakî (Kumrî) ve Kenzü'l-Mesâib adlı eseridir. Eserin konusu Kerbelâ hâdisesidir. Kerbelâ hâdisesi, klâsik edebiyat içerisinde varlığını her zaman göstermiş bir konudur. Türk edebiyatında Hz. Hüseyin'in şehîd edildiği Kerbelâ hâdisesi, yıllar içerisinde bir tür adı alarak (Maktel ya da Maktel-i Hüseyn) varlığını devam ettirmiştir. Bu vahim olay üzerine birçok eser yazılmıştır. Azerbaycan sahasına mensup bir şâir olan Mirzâ Muhammed Nakî (Kumrî) hakkındaki sınırlı bilgileri Azerbaycan'da yayınlanmış birkaç makaleden ve eserinden yola çıkarak öğrenmekteyiz. Bugün elimizde iki nüshası bulunan Kenzü'l-Mesâib, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitaplığı Türkçe Yazma Dîvânları Koleksiyonu Belediye K. 761 numarada kayıtlı olup 333 varaktan ibarettir. Çalışmamızın Giriş bölümünde Kerbelâ hâdisesi ve Türk Edebiyatı'nda Kerbelâ hâdisesinin yeri ve önemi ele alınmıştır. Birinci bölümde şâirin hayatı, edebî şahsiyeti ve eserleri incelenmiştir. İkinci bölümde eserin fiziksel özellikleri, te'lif sebebi, muhtevası, dil ve üslûp özellikleri ile tahlil kısmı üzerinde durulmuştur. Üçüncü bölümde metnin transkripsiyonlu çevirisi verilmiştir. 'Metnin transkripsiyonu gerçekleştirilirken izlenen yöntem' başlığı altında metni çevirirken izlediğimiz yöntem ve açıklamalar belirtilmiştir. Metinden sonra Sonuç, Kaynakça ve Dizin bölümü yer almaktadır. The subject of this thesis is Mirzâ Muhammed Nakî (Kumrî), who lived in the 19th century and his work called Kenzü'l-Mesâib. The subject of the work is the Karbala incident. Karbala incident is a subject that has always existed in classical literature. In Turkish Literature, the Karbala incident in which Hz. Hüseyin was martyred, continued its existence by taking a genre name (Maktel or Maktel-i Hüseyn) over the years. Many Works have been written on this dire incident. We learn the limited information about Mirzâ Muhammed Nakî (Kumrî), a poet from the Azerbaijani field, based on a few articles and Works published in Azerbaijan. Kenzü'l-Mesâib which we have two copy today is registered at the İstanbul Metropolitan Municipality Atatürk Library Turkish Writing Divans Collection Municipality K. 761 and consists of 333 sheets. Karbala incident and its place, importance in Turkish Literature are discussed in the introduction part of our study. In the first chapter, the life literary personality and Works of the poet are examined. In the second part, it is emphasized the physical features, the reason for copyright its content, language and style features and the analysis part of work. In the chapter, the translation of the transcribed text is given. The method and explanations we follow whilw translating the text are stated under the heading 'The method followed in the translation method of the text'. There is Conclusion, Bibliography and Index section after the text.

Genel dil biliminde kelime türü olarak isimler ve fiiller kabul edilir. Fiiller, gramatikal bir zaman ve şahısta bildirilerek bize cümleyi verir. Fiil bildirmesi, fiil kök veya gövdesine şekil (tasarlama kipleri) ve zaman (haber kipleri) çekimleriyle ve şahıs çekimiyle gerçekleşir. Fiiller dilde yalnızca çekime girerek yani yüklem olarak kullanılmazlar. Fiiller, cümle içerisinde çekimlenmeden veya yapıma uğramadan da var olabilirler. Bu var oluş onlara cümle içerisinde çeşitli işlevler kazandırır. Çekime girmeden yani yüklem olmadan cümlede işlerlik kazanan bu yapılara çekimsiz fiil diyoruz. Bunlar isim-fiil (infinitif), sıfat-fiil (partisip) ve zarf-fiillerdir (gerundiyum). Asıl fiiller gibi çekimlenemeyen ve şahıs eklerini alamayan, işlerliğine göre isim çekim eklerini alabilen, geçici niteleyici olan yapılardır. Bu çalışmada öncelikli olarak Türk dili gramerleri taranmış, bu gramerlerdeki çekimsisz fiil şekilleri ile ilgili bilgilere ulaşılmıştır. Daha sonra çekimsiz fiil şekillerini oluşturan isim-fiiller, sıfat-fiiller ve zarf-fiiller hakkında literatür taraması yapılarak tarihî-karşılaştırmalı yöntem ile Osmanlı Türkçesindeki kullanımlarına örnek gösterilmiştir. Gramerler ve transkripsiyon/çeviriyazı metinleri incelenerek Eski Türkçe döneminden beri devam eden ya da Osmanlı Türkçesinde oluşmaya başlamış yapılar gösterilmeye çalışılmıştır., In general linguistics, as word types are accepted nouns and verbs. Verbs provide us sentence -predicate- by being informed in a grammatical tense and person. Verb intimation occurs with morph (optative mood) and tense (indicative mood) conjugation and personal conjugation to verb root or stem. Verbs are not used in language only by entering the conjugation, that is, as predicate Verbs can also exist without being conjugated or constructed in the sentence. This existence brings them various functions within the sentence. We call these structures, which become functional in the sentence without conjugation, that is, without being predicate, as non-finite verb. These are verbal-noun (infinitive), verbal adjectives (participle) and verbal-adverb (gerundium). These are temporal qualifier structures that cannot be conjugated like actual verbs and cannot take personal suffixes; can take noun inflexional suffix according to their functionality. In this study, firstly, Turkish grammars has been scanned and information about non-finite verb forms in these grammars have been obtained. Afterwards, by making a literature review about verbal-nouns, verbal-adjectives and verbal-adverbs that generate the forms of non-finite verbs, it is exemplified to their use in Ottoman Turkish with the historical-comparative method. By examining grammars and transcription/ transliteration texts, the structures that have been continuing since the Old Turkish period or started to be formed in Ottoman Turkish have been tried to be shown.

Tam Metin / Full Text Bu çalışma, Afganistan’daki Tahar İli Hocağar İlçesinde Yaşayan Özbek Türklerinin Geçiş Dönemleri üzerinedir. Türkiye’de köy, ilçe, şehir ölçeğinde birçok örneği bulunan bu tarz bir çalışma daha önce Hocağar ilçesinin Özbek Türklerinin yaşadığı bölgeler için yapılmamıştır. Dolayısıyla Hocağar ilçesindeki Özbek Türklerinin geçiş dönemlerinin irdelendiği ilk tez olma özelliği taşıyan bu çalışma, daha çok kaynak kişilerden derlenen folklorik malzemelerden yararlanılarak, aynı zamanda da çok az sayıdaki yazılı kaynaklara müracaat edilerek oluşturulmuştur. Çalışma; tezin konusu, amacı ve önemi, kapsamı ve yöntemi, sınırlılıkları; Giriş, araştırma sahası hakkında genel bilgilerin verildiği Birinci Bölüm, geçiş dönemleri kavramları ile Hocağar ilçesindeki geçiş dönemi âdet, ritüel, inanç, pratik ve uygulamaların anlatıldığı İkinci Bölüm, Hocağar ilçesindeki geçiş dönemlerinin geçmiş ile şimdiki durumunun karşılaştırıldığı Üçüncü Bölüm, Sonuç ve Kaynakça’dan ibarettir. Bu çalışma, halkbilimi ve ilgili diğer alanlara (sosyoloji, antropoloji, dilbilim vd.) veri sağlamanın yanı sıra benzer tarzdaki aynı konulu tezlere ışık tutması, Afganistan’daki diğer Türk (Özbek, Türkmen, Kırgız) topluluklarına ait folklorun araştırılmasına katkı sağlayacak, mukayeseli çalışmalarda da yararlı olacaktır. Tez çalışmasının farklılık ve yeniliği; geçiş dönemleri açısından hiç çalışma yapılmamış olan ve kentleşmenin getirdiği yozlaşma ve değişimlerden çok az etkilenen bir sahanın (Hocağar ilçesinin) derlemelere dayalı olarak incelenmiş olmasıdır. Bu tez, karşılaştırmalı Türk dünyası inançları, inanç uygulamaları, ritüel, âdet, gelenek-görenek gibi folklorik unsurlar açısından önemli veriler sağlayan ve umum Türk dünyası geçiş dönemleri üzerine yapılacak kapsamlı araştırmalara katkılar sunacak bir çalışmadır. Geçiş dönemleri insan ve toplum hayatının üç önemli safhasıdır. Bu üç safha öncesi, sırası ve sonrasıyla birçok âdeti, ritüeli, pratiği hatta inancı içinde barındırmaktadır. Bu sahada yapılmış olan ayrıntılı bir derleme ile Hocağar ilçesinin folklorik ve sosyo-kültürel birikimi ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. This study is about the Transition Periods of Uzbek Turks Living in Khwaja Ghar district of Takhar Province in Afghanistan. This type of study which has many examples in Turkey on the scale of villages, counties, and cities, is not intended for the regions of the Khwaja Ghar district where Uzbek Turks live before. Therefore, it is the first study to study the transition periods of Uzbek Turks in the Hocağar district. Even though the study has been shaped by the folkloric material compiled from the source people a limited number of written sources has also been applied. The work consists of the following parts which are: Introduction, which includes the subject, purpose, importance, scope, limitations and bibliography of the thesis. The first chapter, which gives general information about the area where the research has been done; the second chapter, which describes the concepts of transitional periods and the period of transition in the Khwaja Ghar district, mentions, rituals, beliefs and practices.; Third chapter which the comparison of the past and present conditions of the transition periods in Khwaja Ghar district has been made and conclusion and bibliography. This study, while providing data for folklore and other related fields (sociology, anthropology, linguistics, etc.) at the same time will shed lights on the similar theses about the same subject, contribute to the research of the folklore of other Turkish (Uzbek, Turkmen, Kirghiz) communities in Afghanistan and will also be useful in comparative studies. The difference and innovation of this thesis is that it is done in a region that has not been studied in terms of transition periods before and as well as being a district that is least affected by the corruption and changes brought by urbanization so that the accumulation of folk culture has reached the present day with the least change between generations. This study is a valuable study of the encounters of Turkish world beliefs, belief practices, ritual, practical, menstrual folklore studies. If the transition period of the Turkish world is to be studied, then it is not possible without this thesis. Transition periods are three important phases of human and social life. These three phases include many customs, rituals, practices, even beliefs before, during and after. The folkloric and socio-cultural accumulation of Khwaja Ghar district was tried to be revealed by making a detailed compilation in this field.

Batı Türkçesi; Türk dilinin, XII. yüzyılın sonlarıyla XIII. yüzyılın başlarından itibaren izlenen ve günümüze kadar devam eden kolundan birisidir. Türk dilinin bugünkü yazı dillerinden Türkiye Türkçesi, Azerbaycan Türkçesi, Türkmen Türkçesi ve Gagavuz Türkçesini kapsar. Bu tez çalışması, Batı Türkçesinin tarihî ve çağdaş yazı dillerinde fiil çekiminin bir parçası olarak var olan şahıs çekimin gelişimini yazılı eserlerdeki örnekleriyle tespit etmeyi ve sınıflandırmayı amaçlanmaktadır. Türk dilindeki ve özellikle de Batı Türkçesindeki şahıs bildirimi ise I. tip, II. tip ve III. tip olarak kategorize edilerek her tipte şahıs bildiriminin bütün özellikleri örneklerle ortaya konmuştur. Bunun için de XII. yüzyıldan XXI. yüzyıla kadar her yüzyıl için bir edebiyat eseri ve bir tarih eseri belirlenmiş ve bugün yayımlanmış olan bu eserlerdeki şahıs ekleri tiplerine göre kategorize edilmiştir., Western Turkish; It is one of the branches of the Turkish language that has been observed since the end of the 12th century and the beginning of the 13th century and continues until today. It covers the current written languages of the Turkish language including Turkey Turkish, Azerbaijan Turkish, Turkmen Turkish and Gagauz Turkish. In this thesis, it is aimed to identify and classify the development of the personal conjugation, which exists as a part of the verb conjugation in the historical and contemporary written languages of Western Turkish, with examples in written works. Personal statement in Turkish language and especially in Western Turkish will be categorized as 1st type, 2nd type and 3rd type, and all the features of each type of person statement will be revealed with examples. For this purpose, a literary work and a historical work will be determined for each century starting from the 12th century till the 21st century, and the personal suffixes in these published works will be categorized according to their types.

Kökleri 19. yüzyıla kadar dayanan varoluşçuluk, I. Dünya Savaşı ve bilhassa II. Dünya Savaşı'ndan sonra ilk olarak Batı edebiyatı, daha sonraları da Türk edebiyatında kendisini gösteren bir düşünce akımıdır. Varoluşçuluk, etkisini daha ziyade Avrupa kıtasında göstermiştir. Aynı dönemde Türk edebiyat çevrelerinde varoluşçu felsefenin Sartre ve eserleri vesilesiyle etkili olduğu bilinmektedir. Bu akım, 1950 kuşağı yazarlarının bazılarında yeni bir dil imkanının aranmasında etkili olmuştur. Demir Özlü de yerli koşullarla birleştirdiği anlatılarıyla bu akımın Türk edebiyatındaki yansımalarını ortaya koyan yazarlardan birisidir. Bugüne kadar yazarın romanları üzerine yapılan araştırmalarda onun edebî yönünü ortaya çıkarılmaya çalışılmış ve genellikle bu çerçeve Batı felsefesi ekseninde tutulmuştur. Bu çalışmalarda, yazarın eserlerinin yazılmasında önemli bir tesire sahip olan devrin sosyal ve siyasi problemlerinin varoluşçuluğu doğal bir tercih haline getiren süreci ihmal edilmiştir. Bu tezde varoluşçuluğun belli başlı temalarıyla Özlü'nün eserlerindeki yerli yoruma odaklanılmış ve yazarın bu tasarrufuna dikkat çekilmiştir. Bu araştırmada Demir Özlü'nün Bir Uzun Sonbahar (1976), Bir Küçükburjuvanın Gençlik Yılları (1979), Bir Yaz Mevsimi Romansı (1990), Tatlı Bir Eylül (1995), İthaka'ya Yolculuk (1996) romanları varoluşçuluğun; "yalnızlık", "yabancılaşma", "sürgünde olma" temaları çerçevesinde incelenip değerlendirilmiştir. Yazarın Amerika 1954 ve "Dalgalar adlı romanlarını çalışmamızın dışında bıraktık, zira bu romanlarda varoluşçuluk felsefesi ile doğrudan bir ilişki bulunmamaktadır. Sürgünlerin doğurduğu "bunaltı", "yalnızlık", "yabancılaşma", "burjuva yaşam tarzının absürtlüğü" gibi kavramların eserlerdeki oluşumunun sebebinin varoluşçuluk akımının yazarlar üzerindeki etkileri olduğu kadar devletin ve onun ideolojilerinin yazar ve sanatçılar üzerinde kurmak istediği hakimiyet ile de ilgilidir. Var olmak ve varoluşçuluğun eserlerdeki niteliğini yansıtmak adına Türk edebiyatı edebi topluluklarının ve yazarlarının devlet ve toplum ile ilişkilerinin ortaya konması önemli bir işlev görür. Bu çalışma üç bölümden oluşmaktadır. "Varoluşçuluk Felsefesi ve Edebiyat" adlı birinci bölümde öncelikle varoluşun ne anlama geldiği hususunda bir giriş yapılmıştır. "Varoluşçuluğun Türk Edebiyatındaki Gelişimi" adlı ikinci bölümde öncelikle "var olma" mücadelesini, Türk edebiyatı edebî topluluklarının yazar ve şairlerinin devlet ideolojilerine ve toplumsal baskılara karşı var olma mücadelelerini ortaya koyarak bu mücadelenin "varoluşçuluk" zeminine de eserlerini İkinci Dünya savaşı sonrası veren Demir Özlü başta olmak üzere 1950 kuşağında yer alan Ferit Edgü, Orhan Duru ve Ahmet Oktay gibi yazarlar çerçevesinde bakılmıştır. "Demir Özlü Romanları ve Varoluşçuluk Temaları" adlı son bölümde ise Özlü'nün varoluşçu felsefe ve edebiyatla olan ilişkisi, beş romanı üzerinde ortaya konulmuştur. Bir Uzun Sonbahar,Bir Küçükburjuvanın Gençlik Yılları, Bir Yaz Mevsimi Romansı ve Tatlı Bir Eylül romanlarındaki "yalnızlık", "yabancılaşma" ve "sürgünde olma" durumu, İthaka'ya Yolculuk romanıyla beraber zirveye çıkmıştır. Yazarın varoluşu adına verdiği mücadele çok sevdiği İstanbul'a kavuşmasıyla mutlu sonla bittiği düşünülse de yazar için ne İstanbul ne de ülkesi eskisi gibidir. Existentialism, which dates back to the 19th century, World War I and inparticular II. Western literature first after World War II, then Turkish it is a current of thought that manifests itself in the literature. Existentialism, its effect rather it has shown in the European continent. Turkish literature in the same period that existential philosophy was influential around Sartre and his works is known. This trend is a new language for some of the 1950 generation writers. Has been effective in seeking the opportunity. Demir Özlü with local conditions revealing the reflections of this movement in Turkish literature with the narratives he combined. He is one of the authors who put it. On the author's novels researches tried to reveal its literary side and generally this framework is kept in the axis of Western philosophy. In these studies, the author's social and political neglecting the process that made existentialism a natural choice. Has been in this thesis, Özlü's focused on the indigenous interpretation of his works and attention to this savings of the author was taken in this research, Demir Özlü's Bir Uzun Sonbahar (1976), Bir Küçükburjuvanın Gençlik Yılları (1979), Bir Yaz Mevsimi Romansı (1990), Tatlı Bir Eylül (1995), İthaka'ya Yolculuk (1996) novels existentialism; themes of "loneliness", "alienation", "exile" it has been examined and evaluated within the framework of. The author's Amerika 1954 and we have excluded the novels Dalgalar from our work because this there is no direct relationship with the existentialist philosophy in novels. "Anxiety", "loneliness", "alienation" caused by exiles, "bourgeois life" the reason for the formation of concepts such as "the absurdity of his style" in the works. As well as the effects of the existentialist movement on writers with the dominance that his ideologies wanted to establish over writers and artists is also relevant. In order to exist and reflect the nature of existentialism in works the relationship between Turkish literature literary societies and writers with the state and society. It serves an important function to reveal the relationships. This study consists of three parts. "Philosophy of Existentialism and in the first chapter titled "Literature", first of all what existence means an introduction has been made on the subject. "Existentialism in Turkish Literature In the second chapter titled "Development", first of all the "struggle for existence" of the writers and poets of the literary communities of literature by revealing their struggle for existence against social pressures, this on the "existentialist" ground of the struggle, his works after the Second World War. Ferit Edgü, who was in the 1950 generation, especially Demir Özlü, it has been viewed within the framework of authors such as Orhan Duru and Ahmet Oktay. In the last section titled "Demir Özlü Novels and Existentialism Themes" Özlü's relationship with existential philosophy and literature on his five novels it has been put forward. Bir Uzun Sonbahar, Bir Küçükburjuvanın Gençlik Yılları, Bir Yaz Mevsimi Romansı and Tatlı Bir Eylül "Loneliness", "alienation" and "exile" situation, İthaka'ya Yolculuk reached its peak with the novel. Given by the author in the name of his existence even though the struggle is thought to have ended with a happy ending with Istanbul, which he loves so much neither Istanbul nor his country are the same for the author.

Ali Şakir Ergin tarafından hazırlanıp 1996'da Ankara'da basılan Fennî Dîvânı esas alınarak yapılan bu çalışma; kelimeler, kelime grupları, terkipler, kalıplaşmış ifadeler, atasözleri, deyimler, Arapça ve Farsça ibareler vs. ele alınarak oluşturulan bir sözlüktür. Bu sözlük, Fennî Dîvânı'nın hem bağlamlı dizinini hem de işlevsel sözlüğünü ortaya koymaktadır. TEBDİZ (Tarih ve Edebiyat Metinleri Bağlamlı Dizini ve İşlevsel Sözlüğü) platformunda hazırlanan bu sözlük, Dîvân'ın her bir kelimesinin ayıklanması, seçilmesi veya birleştirilmesi şeklinde düzenlenip sözlük maddelerinin belirlenmesi şeklinde oluşturulmuştur. Maddeler, bağlamlarındaki anlamları dikkate alınarak kaç defa kullanıldığı, aldıkları ekler ve bağlamları da verilerek anlamlandırılmaya çalışılmıştır. Maddelerin sözlük anlamlarının yanı sıra kastedilen mazmûnlar, tasavvufî veya mecazî anlamları da verilmiştir. Bir kısmının ise içerdiği özel anlamı ve kime ithafen yazıldığı, alt madde başlıklarının yanında verilmeye çalışılmıştır. Bağlamlarına göre verilen anlamların her biri için tek tek kaynak gösterme yoluna gidilmeyip kaynakçada belirtilen kaynaklardan faydalanılmıştır ve bir kısmı için özel olarak belirtme yoluna gidilmiştir. TEBDİZ projesi altyapısıyla hazırlanan bu sözlük çalışmasında, Fennî Dîvânı'nın söz varlığı ve mana dünyası ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Bununla birlikte şairin hayatı, edebi kişiliği, üslubuna da gerek mevcut kaynaklar gerekse Dîvân içeriğinden yola çıkılarak yer verilmiştir. Dolayısıyla bu çalışma, Fennî Dîvân'ının, sözlüğünün hazırlanmasıyla birlikte, kendisinin Klasik Türk Edebiyatına has üslubunun ve dünya görüşünün belirlenmesi bakımından kolaylık sağlayacak bir eser niteliğinde olacaktır. Anahtar Kelimeler: Fennî, Fennî Dîvânı Sözlüğü, Bağlamlı Dizin ve İşlevsel Sözük, TEBDİZ This study is based on the Fennî's Dîvân prepared by Ali Şakir Ergin, published in Ankara in 1996; is a glossary created by dealing with words, word groups, compounds, stereo types, proverbs, idioms, Arabic and Persian phrases, etc. This dictionary reveals both the concordance and the functional glossary of the Fennî's Dîvân. This dictionary, which has been prepared on the platform of TEBDİZ (History and Literature Texts Concordance and Functional Glossary), was organized by extracting, selecting or combining each word of the Divan and determining the dictionary items. Taking into account the meanings in contexts, it was tried to give meanings to the items also by giving number of use, prefixes/suffixes and contexts. In addition to the meanings of the items, the referred mazmûns, mystical or figurative meanings are also given. For some of them, the special meaning it contains and to whom it was written to, was tried to be given next to the sub-article titles. For each of the meanings given according to their contexts, reference was not shown one by one, but the sources specified in the bibliography were used and it was specified specifically for some of them. In this dictionary study which is based on the background of TEBDİZ Project, the vocabulary and the meaning world of the Fennî's Dîvân was tried to be revealed. In addition, the life of the poet, his literary personality and his style were also included, through both the content of Divan and the current sources . Therefore, this study, will be considered as a literary work due to the prepared dictionary of Fennî's Dîvân and making his unique style for Classical Turkish Literature and his point of view towards the World clear. Keywords: Fennî, Glossary of Fenni's Dîvân, Concordance and Functional Glossary, TEBDİZ

Bu çalışma Budist Uygur Edebiyatının en geniş ve önemli eserlerinden biri olan Altun Yaruk'un dördüncü bölümü üzerine yapılmış olan söz dizimi(sentaks) çalışmasıdır. Tez kendi içerisinde giriş, iki ana bölüm, sonuç ve kaynakça olarak beş bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde Eski Türkçe, Uygur Tarihi, Uygur Edebiyatı, Eski Uygur Türkçesi Metinleri hakkında kısaca bahsedilmiş; ardından kaynaklık etmiş olan Altun Yaruk hakkında bilgi verilmiştir. Tezin birinci ana bölümünde Kelime Gruplarında öncelikle kelime grubu hakkında bilgi verilmiş ardından metinde geçen bütün kelime grupları özellikleriyle birlikte tespit edilmeye çalışılmıştır. Tezin ikinci ana bölümünde Cümle ele alınmış ve metinde geçen cümleler gruplarına göre sınıflandırılmıştır. Bu bölümde cümlenin ögeleri ve özellikleri belirtilmiştir. Ardında sınıflandırılarak incelenmiştir. Tezin sonuç bölümünde elde edilen bilgilerden yola çıkarak devrin dili ve eserin üslubu üzerinden çıkarımlarda bulunulmuştur. Tezimiz son olarak Kaynakça bölümü ile bitirilmiştir. Bu bölümde doğrudan ya da dolaylı olarak faydalanılan kaynaklar toplu olarak verilmiştir. This study is a syntax study on the 4th chapter of Altun Yaruk, which is one of the most extensive and important works of Buddhist Uyghur literature. The thesis consists of five chapters as introduction, two main chapters, conclusion and bibliography. In the introduction part, Old Turkish, Uyghur History, Uyghur Literature, Old Uyghur Turkish Texts are briefly mentioned, and then information about Altun Yaruk, who has been a source, is given. In the first main part of the thesis, first of all, information about the word group was given in the word groups, then it was tried to be determined together with the characteristics of all the word groups in the text. In the second main part of the thesis, the sentence is handled and classified according to the groups of sentences in the text. In this section, the elements and features of the sentence are specified. It was then classified and analyzed. Based on the information obtained in the conclusion part of the thesis, inferences were made over the language of the period and the style of the work. Our thesis is finally concluded with the bibliography section. In this section, the sources used directly or indirectly are given correctly.

Bu çalışma, Milli Kütüphane'de 1628 Dvd no ile kayıtlı olan ve Samsun İl Halk Kütüphanesi koleksiyonunda bulunan yazma eserin çeviri yazısı, dil incelemesi ve söz varlığı üzerine inşa edilmiştir. Çalışma; Giriş, İnceleme, Metin ve Dizin olmak üzere dört ana bölümden oluşmaktadır. Kapak sayfası kopuk olan incelemeye konu el yazmasının, bir Hadîs-i Erba'în metni olduğu tespit edilmiş ve müellifinin de Hazînî olduğu anlaşılmıştır. 17. yüzyılın sonlarında yazıldığı tahmin edilen ve Milli Kütüphane arşivinde "Osmanlıca" olarak işaretlenen metnin, dillik ölçütler dikkate alındığında Osmanlı Türkçesine dâhil edilemeyeceği anlaşılmıştır. Bu çalışma, katologlarda sahipsiz görünen bir el yazmasının müellifini, içeriğini, söz varlığı ve dillik hususiyetler bağlamında ait olduğu dil tarihi dönemini belirleme amacıyla kaleme alınmıştır. Giriş bölümünde, eserin adı, müellifi ve içeriği ile incelenen nüshanın müstensihleri üzerinde durulmuş, metnin tarihlendirilmesi yapılmıştır. Ardından Metin ve Dizin bölümleri oluşturulurken kullanılan yöntemler açıklanmıştır. İnceleme bölümünde, metnin yazı ve imla özellikleri belirlenmiş, ses ve şekil özellikleri ile söz varlığı incelemesini içeren dillik hususiyetler tespit edilmiştir. Metin bölümünde eserin çeviri yazısı yapılmıştır. Dizin bölümünde metnin sözlüğü oluşturulmuş, söz varlığı bütün ayrıntılarıyla ortaya konulmuştur. Çalışmanın sonucunda, incelenen el yazmasının aralarında hoca, öğrenci ilişkisi olduğu tahmin edilen iki müstensihinin olduğu, Hazînî'ye ait olduğu, Eski Oğuz Türkçesinin karakteristik özelliklerini gösterdiği tespit edilmiştir. This work consists of transcription, language review and words of the manuscript, which is registered in the Milli Kütüphane with 1628 dvd numbers and is in the Samsun İl Halk Kütüphanesi collection. The study consists of four part: Introduction, Examination, Text, Index. The manuscript, whose cover page is missing, was found to be the text of forty Hadith translations. It is understood that the manuscript belongs to Hazînî. It is estimated that this work was written at the and of the 17th century. According to the catalog of the Milli Kütüphane, this book belongs to the Ottoman language. However, when the language features were examined, it was understood that this was not true. This work was written with the aim of determining who the manuscript was written by and what it mentions. In addition, by examining the words and language characteristics of the text, the period in which the text can be included was investigated. In the introduction, the name and the author of the work, and what the work is talking about are explained. The persons who recreated the work are explained. It is stated in which century the text was written. Finally, it is explained what methods are used to create text and index section. In the examination section, writting features of the text were mentioned. Language features section consisting of phonology, morpology and words titles has been prepared. In the text section, the work has been translated. In the index section, a dictionary of the text has been created. This study has shown that the work belongs to Hazînî and belongs to the old Oghuz Turkish period. And also, this study has shown that one of the people who recreated the book is a teacher and the other a student.