Search

Het vergroenen kan steden goed helpen om een scala aan uitdagingen, zoals klimaatverandering, biodiversiteitsverlies en leefbaarheid, op te pakken. In veel Nederlandse steden is de nettotrend echter negatief. Dit artikel geeft aan hoe dat komt en wat daaraan te doen is.

Sagen kunnen zich aan bepaalde plekken en landschappen hechten. Ze bezielen als het ware de geografie. Het vertellen over dit immaterieel erfgoed legt een onzichtbare landschapsdimensie bloot – die van de lokale verbeelding en plekherinnering. Björn Broekert, student Bos- en Natuurbeheer bij Van Hall Larenstein in Velp, deed in opdracht van netwerkorganisatie Veluwe-op-1 onderzoek naar sagen in het Noord-Veluwse landschap.

PowerPoint presentation used at the Carbon Connects and CANAPE Final Conference on October 14, 2021 at Van Hall Larenstein University of Applied Sciences in Leeuwarden, the Netherlands.

Studenten van Hogeschool Van Hall Larenstein enquêteerden ruim 100 biologische bedrijven over werken in een korte keten. De deelnemers behalen met plezier goede resultaten. De verkoopprijzen zijn vaak lager dan in de natuurvoedingswinkel. Met het vertellen van het verhaal van de producten blijkt veel te winnen. Wat zijn succes- en faalfactoren in de biologische korte keten?

Studenten van Hogeschool Van Hall Larenstein enquêteerden ruim 100 biologische bedrijven over werken in een korte keten. De deelnemers behalen met plezier goede resultaten. De verkoopprijzen zijn vaak lager dan in de natuurvoedingswinkel. Met het vertellen van het verhaal van de producten blijkt veel te winnen. Wat zijn succes- en faalfactoren in de biologische korte keten?

Op de noordelijke Veluwe worden veel sagen verteld; volksverhalen met vaak een historische kern. Vierdejaarsstudent Bos- en Natuurbeheer Björn Broekert, begeleid door Derk Jan Stobbelaar en Freek Rurup, spoorde ze op en verbond ze met het landschap. ‘Het immateriële erfgoed kan bijdragen aan de recreatiezonering die zo cruciaal is voor de overbelaste Veluwe.’

Een jaar geleden, op 13 maart 2020, begon de eerste lockdown, die naar verwachting in enkele weken de COVID-19-epidemie zou beteugelen. Inmiddels zijn we een jaar verder en de epidemie is er nog. In het afgelopen jaar zijn op allerlei gebieden in de samenleving ingrijpende veranderingen opgetreden, veranderingen waarvan een deel blijvend lijkt te zijn. Ook onze kijk op de natuur is ingrijpend veranderd, net als onze beleving en gebruik van de natuur. Aan Hogeschool Van Hall Larenstein hebben studenten onderzoek gedaan naar de relatie tussen natuur en gezondheid tijdens de eerste maanden van de epidemie. De resultaten geven inzicht in de veranderende rol van de natuur in ons dagelijks leven en de effecten daarvan op onze gezondheid op de korte en langere termijn.

Het zal niemand ontgaan zijn dat het druk was in de natuur. In de coronatijd zijn er zo’n 30 procent meer mensen in natuurgebieden dan normaal. Het was zo druk dat Natuurmonumenten verkondigde: 'Geheel tegen onze natuur in roepen wij mensen op niet naar de natuur te komen.' Dat gaf een dubbel gevoel: natuur heeft positieve effecten op de gezondheid van mensen en hopelijk leiden die nieuwe natuurervaringen tot meer binding met de natuur. Maar de negatieve effecten noopten tot ingrijpen: kans op besmetting, verstoring van de natuur, mensen die elkaar in de weg zitten, zoals wandelaars en mountainbikers.

Er is wat vreemds aan de hand met natuur in de stad. Aan de ene kant zijn er mensen die melden dat de stad een ecologisch eldorado is waar meer soorten per vierkante kilometer voorkomen dan op het platteland en zelfs meer dan in gebieden als de Veluwe. Aan de andere kant zijn er mensen die waarschuwen voor de verdere verdichting van de stad, waardoor het onbebouwd oppervlak afneemt, de drukte toeneemt en de biodiversiteit onder druk staat. Wat er feitelijk aan de hand is dat het aantal soorten in de stad inderdaad hoog is, maar dat het aantal individuen van deze soorten afneemt, getuige bijvoorbeeld de jaarlijkse Stadsvogelbalans van de Vogelbescherming.

Dat het slecht gaat met de biodiversiteit in Nederland weten we allemaal. Dat weten we doordat vele mensen zich bezig houden met het waarnemen van soorten. Zij geven hun waarnemingen door via sites zoals www.waarneming.nl. Het aantal plaatsen in Nederland waar langdurig gemonitord wordt, dus systematisch jaarrond gekeken wordt hoe het met een bepaalde soortgroep staat, is echter beperkt. De groene hogescholen in Nederland proberen een bijdrage te leveren aan deze kennisleemte door monitoring beter te integreren in het onderwijs. In dit webinar werd verteld welke protocollen, methoden, apps en technieken beschikbaar zijn voor monitoring. Studenten en docenten kunnen hiermee gegevens verzamelen over planten, insecten en vleermuizen en uiteindelijke de nationale databanken vullen. Ook werden voorbeelden getoond van succesvol gebruik van protocollen en technieken in het onderwijs en werd er stilgestaan bij de vraag hoe de bijdrage van onderwijs en burger aan het monitoren van biodiversiteit verder versterkt kan worden.

De belangstelling voor voedselbossen in Nederland groeit, vanwege een toenemende behoefte aan gezond en lokaal voedsel, aan het herstel van bodemkwaliteit en aan de bevordering van biodiversiteit. Het concept voedselbos heeft inmiddels vele verwachtingen gewekt, hoewel daarvoor nog niet veel onderbouwing is. Voedselbossen kunnen het Nederlandse landschap de komende decennia significant veranderen, mits de knelpunten voor oogst en afzet worden opgelost. Wel moeten we ons afvragen welke landschappen mogen verdichten door voedselbossen en welke niet. Tijd voor nader onderzoek en discussie.

Wat de bewoners van hun streek vinden, dat is belangrijk. Hun blik op toekomstige ontwikkelingen helpt de gemeente. Een proef wees uit dat het goed werkt om samen vast te stellen wat de kwaliteit van de omgeving is. Dat kunnen gemeenten mooi gebruiken in hun omgevingsvisie.

In dit rapport wordt onderzocht wat er voor nodig is om boomgaarden in de openbare ruimte duurzaam door vrijwilligersgroepen te laten beheren. Met behulp van de place-keeping theorie zijn de inrichting, betrokkenheid, draagvlak, oogst, beheer, kennis, samenwerking, rol gemeente, budget en het vertrouwen in het voortbestaan onderzocht. Hiervoor is een enquête uitgezet onder beheerders van communale boomgaarden, waarvan 125 gereageerd hebben. De belangrijkste uitkomst van de enquête is dat de sociale factoren, zoals contact met de omgeving en gemeente, de inzet van vrijwilligers, voor het voortbestaan van de boomgaarden belangrijker zijn dan de fysieke factoren zoals bodemvruchtbaarheid en de hoeveelheid oogst . Een groot deel van de beheerders heeft echter vertrouwen in de toekomst en gaat er van uit dat zij over vijf jaar nog bestaan. Aanbevelingen zijn dan ook onder andere om de organisatie van het beheer zo in te richten dat er meer aandacht komt voor de verbinding naar buiten. Overkoepelende organisaties zouden op dit terrein meer als kennisverzamelaars en verspreiders op kunnen gaan treden.

Fruit in openbare boomgaarden en in perken of parken kan een belangrijke bijdrage leveren aan de binding van mensen met het groen in steden. Gemeenten hebben vele opties om hierin faciliterend op te treden blijkt uit twee onderzoeken van Hogeschool Van Hall Larenstein.

De gevolgen van de extreem droge zomer van 2018 zijn nu, zelfs na een natte winter, nog terug te vinden in het grondwaterpeil met alle gevolgen voor landbouw, natuur en woningen. Misschien dat de droge zomer van 2018 een kantelpunt kan zijn in het denken over de wijze waarop in Nederland de beekdalen zijn ingericht. Een meer natuurlijke inrichting van beekdalen met een sterk bufferend vermogen kan vele problemen voorkomen. De slag naar duurzaamheid moet worden gemaakt: het inrichten van beekdalsystemen voor de lange termijn. Bij Hogeschool Van Hall Larenstein vond er onlangs een symposium over plaats.

Producenten van erkende streekproducten vroegen om handvatten om zich meer te verbinden met ‘de streek’. Een duidelijke bijdrage aan de kwaliteit van de omgeving geeft de streekproducent positie in streekvernieuwing, kringlooplandbouw en omgevingsbeleid – dat zijn de opties die de minister en gemeenten zoeken. Ook consumenten vinden het belangrijk dat een streekproduct bijdraagt aan een mooier streeklandschap. Zij lijken zelfs bereid om daarvoor meer te betalen, mits deze bijdrage goed geborgd is in bijvoorbeeld een keurmerk. Maar hoe blijft een erkend streekproduct meer dan ‘een product van een lokale boer’? Producenten van streekproducten op de Veluwe gingen aan de slag met de methode van ‘Eet je Uitzicht’. Dit leverde een aantal mooie resultaten en handvatten op.

Landschapsbeheerorganisaties ondersteunen vrijwilligers bij hun activiteiten in het landschap, zoals onderhoud aan knotbomen en poelen. Hoewel het aantal vrijwilligers stijgt, loopt de financiering van de ondersteuning niet gelijk op. Landschapsbeheerorganisaties moeten duidelijk maken wat vrijwilligerswerk in het landschap toevoegt. In vier expertmeetings is het verschil in beheer tussen professionals en vrijwilligers besproken. Hieruit blijkt dat vrijwilligers in een eigen niche in het landschap werken. De locatie, activiteit of het doel van de landschapselementen geven de doorslag waar vrijwilligers of professionals ingezet worden.

In het beheer van natuurgebieden werken natuurbeschermingsorganisaties, burgers en maatschappelijke partijen steeds meer samen. Een van de manieren waarop die samenwerking vorm kan krijgen is via een gebiedscommunity. Hierin hebben burgers en maatschappelijke partijen een hoge mate van zelfstandigheid bij het stellen van doelen en het voeren van beheer. Wat zijn de effecten van een dergelijke werkwijze op natuurkwaliteit, kosten voor onderhoud en de relatie met de sociale omgeving?

De Noordwaard is a recently established highwater flow area located near the Brabantse Biesbosch. In this area, dykes have been adapted and creeks have been dug, some of which are connected to the Hollands Diep and are subject to tidal influence. A large part of theagricultural land has been transformed into a flow area with nature as a secondary function and is partly grazed by water buffaloes, koniks, Scottish highlanders and sheep. In order to guarantee the flow of the area at high water on the Merwede, additional mowing managementis carried out in addition to grazing in autumn. To this end, all vegetation is reset to the maximum height that has been set as astandard for safety reasons. This mowing is expensive and sometimes contrary to the nature objective in the area, where a great diversity in structures is sought.

Een veeleisender maatschappij vraagt een verandering van competenties van boswachters. Hoe ziet het werk van de moderne boswachter er uit? Wat moet hij daarvoor weten en kunnen? En hoe kunnen deze moderne boswachters zo goed mogelijk ondersteund worden door hun organisatie? Wij geven de resultaten van een onderzoek naar de nieuwe rol van boswachters.

of a lecture that was held on the 12th Conference of the European Society for Ecological Economics in June 2017.

This report is the second in a series of three reports named Value Added Planning, consisting of three unique, but interconnected tools, namely the Green Credit Tool, the Workbench Method and Value Added Planning, These tools have been developed and/or tested in the context of the European INTERREG programme: VALUE (INTERREG IVB North West Europe - Valuing Attractive Landscapes in the Urban Economy), in which the municipality of Amersfoort is involved. Aim of this programme is to understand how green space in urban centres can become more competitive with other urban functions. In this context, the municipality of Amersfoort has introduced the interactive method named Workbench Spatial Quality (Werkbank Ruimtelijke Kwaliteit in Dutch) in their spatial design in several areas in their municipality. The Workbench Spatial Quality (to be referred to as Workbench) has been applied on two cases in Amersfoort: Park Randenbroek and Vathorst NW. In this report the Workbench as applied in Amersfoort is evaluated. Research was done on the basis of literature research, case-material and interviews performed with several experts. Furthermore, research was done by students at the Wageningen University and Research Centre (WUR). Part of the evaluation in this report makes use of a quick scan of 19 Dutch cases. The question addressed in this report is: 1.How was the Workbench Spatial Quality applied in Amersfoort? 2.Can the Workbench contribute to sustainable spatial planning?

Van afgestuurde hbo-ers wordt verwacht dat ze praktische vraagstukken kunnen oppakken. De chaos waarin deze vraagstukken moeten worden opgepakt heeft tot gevolg dat sturen daarin moeilijk is. Dit blijkt ook uit de uitdaging van Natuurmonumenten om als maatschappelijk bewogen en ondernemende speler in contact te staan met haar omgeving, zonder afbreuk te doen aan haar missie om de natuur blijvend te beschermen. Aan deze uitdaging heeft Hogeschool Van HallLarenstein een bijdrage geleverd door samen met Natuurmonumenten en maatschappelijke partners te zoeken naar nieuwe coalities die moeten helpen bij het vormgeven van het Nieuwe Natuurmonumenten. Uiteindelijk heeft deze ervaring een aantal handvatten opgeleverd waarmee chaos op gecontroleerde manier in het onderwijs kan worden aangeboden. Dit doen wij onder andere door ontwerpend te werk te gaan en door onszelf- docenten - als student op te stellen.

De tussenfunctie bestaat! De beheerder en boswachter werken als intermediair tussen de organisatie en de buitenwereld. De netwerksamenleving heeft duidelijk invloed op het werk van beheerders en boswachters. Zowel organisatie als buitenwereld hebben doelen en wensen die ze kenbaar maken bij de beheerder en boswachter. Deze beheerder of boswachter moet een modus vinden om met deze soms tegenstrijdige belangen om te gaan. In die positie ervaart hij problemen die persoonlijk, functiegerelateerd en organisatorisch kunnen zijn. Deels zijn deze problemen zogenoemde beroepsdilemma’s, die inherent zijn aan de baan. Maar de meeste problemen zijn in elk geval deels op te lossen door een passender aannamebeleid, beter op te leiden in zowel werk als vooropleiding, en een betere ondersteuning in het dagelijks werk.

This chapter discusses the role of education in the preparation of the next generation of entrepreneurs in nature conservation. Departing from the traditional conservation education, which emphasizes ecological management, the chapter is a plea for incorporating entrepreneurship in the curricula of educational programmes on rewilding ecosystems. An Erasmus Intensive Programme on European Wilderness Entrepreneurship is presented as a case study. A set of competences is defined and operationalized based on the evaluation of the first edition of the programme undertaken in Rewilding Europe’s pilot area in Western Iberia. Aspects of the learning strategies and learning environment are presented and reviewed. The conclusion of this chapter is that to learn wilderness entrepreneurship competences, an environment should be created in which students, teachers and stakeholder co-learn at the boundaries of their comfort zones.

The traditional way of educating nature management students, in which students are trained to solve relatively simple and technical problems, is no longer sufficient. Societies are changing towards a network society, which makes nature management more complex. This asks for new competences and new learning strategies in nature management education. Therefore, VHL University of Applied Sciences started two pilots in 2012. The goal of these pilots was to create a network of lecturers and students, nature conservationists and local stakeholders to create sustainable and innovative nature management strategies withina local context. Network learning was the leading learning strategy in both these pilots. In this paper we use these pilots for an evaluation of network learning as an educational principle for higher education. The pilot will be assessed on criteria based on three perspectives: 1) the changing society, 2) educational theories and 3) a theory on learning networks. The paper results in recommendations for further use of network learning as an educational principle in general.

Dit rapport beschrijft hoe de ecologische kwaliteit van de gemeente Zundert verbeterd kan worden. Ecologische kwaliteit is hier gedefinieerd als een combinatie van diversiteit, samenhang en duurzaamheid. Om de diversiteit te vergroten, zijn maatregelen ontworpen die de levensomstandigheden voor zorgvuldig geselecteerde ambassadeurssoorten optimaliseren. In het kielzog van de ambassadeurssoorten zullen ook andere soorten profiteren. Om de samenhang te vergroten, zijn maatregelen ontworpen die de ecologische verbindingen op landschapsschaal en op ecotoopschaal kunnen herstellen. Om de duurzaamheid van de maatregelen te borgen, wordt voor een aantal betrokken partijen een voorzet gedaan voor natuurplannen.

of a lecture that was held on the annual congress of AESOP (Association of European Schools of Planning) in 2014.

PowerPoint presentation, shown during a lecture held by Derk Jan Stobbelaar, lecturer at Van Hall Larenstein, at the 9th International Conference 'Interpretive Policy Analysis' (IPA).

of the lecture that Derk-Jan Stobbelaar gave at the 6th Living Knowledge Conference at Copenhagen.

Toelichting op de oprichting van het lectoraat 'Geïntegreerd natuur- en landschapsbeheer' van hogeschool Van Hall Larenstein en beschrijving van twee casussen waarin wordt nagegaan of en hoe geïntegreerde landschapsontwikkeling werkt in de praktijk.

De natuurbeheerder van de toekomst heeft meer oog voor de omgeving, verwacht Derk Jan Stobbelaar. Met niet alleen ecologische kennis, maar ook sociale en economische bagage. “Hij is als een surfer die zich laat meevoeren op een golf, maar wel een die zelf richting kiest.” Natuur en leefomgeving vervangt de aanduiding natuur en landschap. Dat heeft te maken met ontwikkelingen in beheer en onderwijs. Staatsbosbeheer spreekt wat natuur betreft bijvoorbeeld over beheren, beleven en benutten. Daar zie je de ecologische, sociale en economische invalshoek in terug.

Landschappen zijn nooit hetzelfde. Niet alleen veranderen ze in de loop van de tijd, ze zijn steeds anders, afhankelijk van wie je om een oordeel vraagt. Er zijn dan ook veel verschillende manieren om landschappen te bestuderen. De Hogeschool Van Hall Larenstein doceert verschillende methoden van landschapsanalyse en landschapswaardering. In dit boek worden die methoden beschreven. 'Geleid door het landschap' is daarmee een handige gereedschapskist voor iedereen die het landschap als een leidend gegeven wil gebruiken in bijvoorbeeld tuin- en landschapsarchitectuur of planvorming.