Search

The article presents the research results of 271 students in grades I–III of vocational schools, 448 students in grades I–III of technical schools and 253 students in grades I–III of specialised secondary school. The study was held in Poznań in the winter semester of the school year 2012/2013. Battery of questionnaires was used: four adapted – DIDS/PL – dimensions of identity, PFQ-2/PL – feelings of shame and guilt, DERS/PL – diffi culties in emotion regulation and ISI-4/PL – identity problems processing style and one original polish KPS – Social Participation Questionnaire. The results indicate both signifi cant, though small, differences between vocational and technical students on the one hand and between them and specialised secondary school students on the other hand, as well as differences between men and women. Among students from I-III grades from all of the three types of vocational schools there is similar structure of relationships between examined personal variables (level of guilt and shame, diffi culties in emotion regulation, two social orientations) and fi ve identity dimensions (exploration in breadth, exploration in depth, ruminative exploration, commitment making, identifi cation with commitment) and identity styles (normative, informative, diffused). The most adaptive structure of examined factors characterizes technical students. Artykuł prezentuje wyniki badań 271 uczniów klas I–III zasadniczych szkół zawodowych, 448 uczniów klas I–III technikum oraz 253 uczniów klas I–III liceum profilowanego. Badania przeprowadzono w Poznaniu semestrze zimowym roku szkolnego 2012/2013. Zastosowano baterię kwestionariuszy: cztery adaptowane do warunków polskich, tj. DIDS/PL – wymiary tożsamości, PFQ-2/PL – poczucie wstydu i winy, DERS/PL – trudności w regulacji emocji i ISI-4/PL – styl przetwarzania problemów tożsamościowych oraz jeden oryginalny polski KPS – Kwestionariusz Partycypacji Społecznej. Wyniki wskazują zarówno na istotne, choć niewielkie, różnice między uczniami ZSZ itechnikum z jednej strony a uczniami liceów profilowanych z drugiej, jak również na różnice pomiędzy kobietami i mężczyznami. U uczniów klas I-III wszystkich trzech rodzajów szkół zawodowych podobna jest struktura powiązań badanych zmiennych osobowościowych (poziom poczucia wstydu i winy, trudności w regulacji emocji, dwie orientacje społeczne) z pięcioma wymiarami tożsamości (eksploracja wszerz, eksploracja w głąb, eksploracja ruminacyjna, podejmowanie zobowiązania, identyfi kacja ze zobowiązaniem) i stylami tożsamości (normatywny, informacyjny, rozproszony). Najbardziej adaptacyjny układ badanych czynników występuje w grupie uczniów technikum. 4 55 75 Ruch Pedagogiczny

The paper presents construction of Perception of Parenting Styles Questionnaire in its two versions: PPSQ-M (perception of mother's parenting style) and PPSQ-F (perception of father’s parenting style). The questionnaire is used for diagnosis of parenting style (delegating, selling, participating, telling) and the flexibility in the use of parenting style of parents in the perception of their children (children in school age to emerging adulthood). The questionnaire is based on the theoretical framework of Hersey and Campbell (1999) and the questionnaire for parents - Parenting Styles by Hersey and Campbell in Polish adaptation by Hornowska (2007). Several steps of constructing the questionnaire as well as its psychometric characteristics have been presented, The questionnaire obtained satisfactory results during reliability analysis using Cronbach’s method.

The article offers another view in the discourse concerning the lowering of school age. We take into consideration the consequences of children’s diversity in terms of the language functioning for their needs, opportunities, and ways to deal with school reality. Our analysis is based on Basil Bernstein’s concept of linguistic codes (1980a and 1980b). Such an interpretation of the phenomenon aims to help to identify the role of the school’s effi ciency of language codes management targeted at six-year-olds. Our aim is to identify the key challenges and tasks facing the school in dealing with the admission and teaching of children with diverse linguistic skills.

W artykule zaprezentowano wyniki badań nad tożsamością osób z niepełnosprawnością intelektualną w wieku późnej adolescencji i wyłaniającej się dorosłości. W badaniu wzięło udział 12 osób z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim. Jako narzędzie badawcze zastosowano indywidualny wywiad pogłębiony oparty na idei pięciu wymiarów tożsamości wg Skali Wymiarów Rozwoju Tożsamości (Dimensions of Identity Development Scale – DIDS) autorstwa Koena Luyckxa i wsp. (2008). Wyniki wskazują na to, że poziom badanych wymiarów tożsamości oraz występowanie poszczególnych statusów tożsamości jest różne w dwóch grupach wiekowych. Wyniki sugerują jednocześnie, że mimo ograniczeń w funkcjonowaniu intelektualnym, możliwy jest rozwój tożsamości w kierunku tożsamości najbardziej dojrzałej - osiągniętej.

Dziekan Wydziału Nauk Społecznych UAM, Dyrekcja Instytutu Psychologii UAM, Zakład Psychologii Socjalizacji i Wspomagania Rozwoju w Instytucie Psychologii UAM

Zarówno w Polsce, jak i w wielu innych krajach wyraźnie zauważalna jest tendencja do odraczania w czasie pełnego wkroczenia w dorosłość, rozumianego jako podejmowanie oczekiwanych ról społecznych typowych dla okresu dorosłości (m. in. Lanz, Tagliabue, 2007; Macek, Bejček, Vaníčková, 2007; Sirsch, Dreher, Mayr, Willinger, 2009). Młodzi ludzie coraz później decydują się na wejście we względnie trwały związek, założenie rodziny, urodzenie pierwszego i kolejnego dziecka, opuszczenie domu rodzinnego i samodzielne zamieszkanie oraz prowadzenie własnego gospodarstwa domowego, podjęcie w miarę stabilnej pracy. Można powiedzieć, że w porównaniu z sytuacją sprzed kilkunastu czy kilkudziesięciu laty mamy obecnie do czynienia z coraz dłuższym okresem dorastania do pełnej dorosłości. (...) Przedstawione przez nas badania dotyczyły czynników związanych z wejściem w dorosłość: aktywności edukacyjnej, podejmowania ról społecznych – rodzinnych i zawodowych, poczucia tożsamości, poczucia dorosłości oraz poczucia punktualności realizacji zadań rozwojowych. Zmienne te umożliwiły scharakteryzowanie coraz dłuższego dzisiaj okresu wkraczania w dorosłość w grupach osób sprawnych oraz osób z ograniczeniami sprawności tak fizycznej, jak i intelektualnej, znajdujących się w fazach rozwojowych od późnej adolescencji do wczesnej dorosłości. Zgodnie z przewidywaniami, zaobserwowaliśmy istotne różnice między poszczególnymi grupami wiekowymi, ale także różnice między grupami osób sprawnych i niepełnosprawnych. Okazało się jednak, iż to nie wiek jest głównym czynnikiem wyznaczającym kolejne kroki rozwojowe, ale sytuacja psychospołeczna jednostki, określana z jednej strony przez jej status edukacyjny, rodzaje aktywności i ról rodzinnych oraz zawodowych, jakie podejmuje, a z drugiej przez jej dojrzałość psychiczną, związaną z właściwościami tożsamości oraz systemem przekonań dotyczących przebiegu własnego życia i realizowanych zadań rozwojowych.(...) The article presents the findings of the research concerning the period of emerging adulthood, in other words the transition phase between adolescence and early adulthood, conducted in the years 2010-2011. It has been demonstrated that becoming an adult, both in the objective dimension (taking on adult social roles – family and vocational ones) and subjective dimension (feeling of adulthood, identity characteristics and identity status, feeling of being on-time and off-time) is closely related to factors external to the individual as well as to the individual’s psychological profiles. A crucial point in entering adulthood is the completion of education. Non studying individuals assume more social roles related to adulthood, consider themselves to be more adult and to a greater extent undertake identity commitments than studying persons. People with various levels and kinds of physical disability not only take on fewer roles related to adulthood than nondisabled persons but they also hold a stronger conviction that the roles are undertaken “off time” in comparison with their non-disabled peers. On the other hand, intellectual disability is linked to lower intensity of exploration and more tenuous commitments than in the group of people without disabilities. The analysis of research results is located in the context of delaying and/or postponing the process of entering adulthood which can be observed currently not only in Poland. Badania R. Kaczana i K. Piotrowskiego zostały przeprowadzone w ramach systemowego projektu badawczego finansowanego ze środków Unii Europejskiej – nr WND-POKL-01.03.06-00-041/08 pt.: Ogólnopolskie badanie sytuacji, potrzeb i możliwości osób niepełnosprawnych na lata 2008- 2010 (kierownik Zespołu Badawczego: prof. dr hab. A.I. Brzezińska).

Tożsamość kształtuje się głównie w okresie adolescencji, ale przygotowania do tego procesu rozpoczynają się dużo wcześniej. Od dzieciństwa człowiek zdobywa umiejętności, które warunkują kształtowanie się tożsamości (Erikson, 1950). Badania tożsamości w Polsce (np. Brzezińska, Piotrowski, Garbarek-Sawicka, Karowska, Muszyńska, 2010) i poza granicami (np.: Luyckx, Soenens, Vansteenkiste, Goossens, Berzonsky, 2007) wskazują na specyficzne czynniki warunkujące jej rozwój, w tym czynniki kontekstualne. Artykuł ma na celu wskazanie roli rodziny i szkoły w kształtowaniu się tożsamości u młodych osób z niepełnosprawnością intelektualna, w tym wskazanie czynników wspierających lub zakłócających optymalny rozwój tożsamości. Identity is mainly formed in adolescence, but preparing for that process begins much earlier. From early childhood man gets the skills that determine the formation of identity (Erikson, 1950). The study of identity in Poland (eg. Brzezinska, Piotrowski, Garbarek-Sawicka, Karowska, Muszynska, 2010) and around the world (eg. Luyckx, Soenens, Vansteenkiste, Goossens, Berzonsky, 2007) indicate the specific factors influencing its development, including contextual factors. The paper aims to identify the role of family and school in forming identity among young people with intellectual disability – to identify the factors that support or hinder optimal development of disability.

Istnieją co najmniej dwa ważne powody, dla których ta książka powinna była powstać. Pierwszy stanowi potrzeba przybliżenia, uwypuklenia i przełożenia na język czynów – sformułowanej w początkach ubiegłego stulecia – idei związków między prawidłowościami rozwoju a nauczaniem. Wyartykułował ją Lew S. Wygotski, niedoceniony przez współczesnych, „odkrywany” w ostatnich dekadach przez psychologów z uniwersytetów Europy Zachodniej i USA. W Polsce znalazł przed laty kontynuatora i propagatora w osobie Anny I. Brzezińskiej. Rządowa propozycja obniżenia wieku rozpoczynania nauki szkolnej wywołała dyskusję społeczną, niepozbawioną emocji i obaw. W środowisku akademickim stanowiła czynnik mobilizujący do podjęcia refleksji teoretycznej oraz badań empirycznych w dwóch obszarach: specyfiki wspomagania rozwoju oraz edukacji i pomocy w przypadku dzieci 6-letnich. Owocem tych wysiłków jest książka będąca pierwszym w Polsce całościowym opracowaniem istotnych zagadnień psychologicznych, ujętych w dwóch planach: teorii i praktyki. Trudno znaleźć sposób przekazu wiedzy pozbawiony z jednej strony hermetyczności, z drugiej – banalności. Autorom tomu udało się to bardzo dobrze. Równie udane jest zrównoważenie między prezentacją współczesnej wiedzy a możliwością jej przełożenia na język konkretnych zadań, pozbawionych jednakowoż spłyconych recept. Ważne jest, by książka dotarła do szerokiego grona nauczycieli i kandydatów do tej roli, rozwiewając mity (w znaczeniu fałszywej wiedzy) o jednostronnie ujmowanej w przeszłości dojrzałości dziecka do podjęcia nauki w szkole.