Search

International audience; Abstract. The Tavush Archaeological Project (TAP) was carried out in 2018 and 2019 in the province of Tavush (Northeastern Armenia) by an interdisciplinary Armenian-French team. The goals are to draw the archaeological map of this largely unknown region, to trace the changes in settlement patterns, with special attention to the periods from the Neolithic to the Late Bronze Age and to acquire a better understanding of the landscape of Tavush. This landscape is dominated by dense forest and mountainous topography, which make it especially challenging to survey. We were compelled to develop an ad hoc field methodology, which was based on survey protocols from classic archaeology, which had to be adapted to the specific environmental conditions of the area. Therefore, our project used a hybrid survey method, combining an extensive systematic survey across the region – through examination and study of satellite imagery and topographic maps – with an intensive survey of selected areas in the field. During these first two seasons, we identified 34 “places”, among them 20 sites (places in which both architecture and surface material are found), mainly situated around the Aghstev river, but also in the south-west part of the province, next to the modern villages of Haghartsin and Teghut.

The investigation of the Aradetis Orgora site and its burial area, Doghlauri, is providing new data about the Bronze Age in the Shida Kartli province (Georgia). A salvage excavation allowed the discovery of numerous graves and the human remains from 75 of these were later available for the present study. Twenty-three of them date back to the Early Bronze Age (EBA, Kura-Araxes culture) and 52 to the Late Bronze Age (LBA, Lchashen-Tsitelgori culture). Using standard anthropological methods, the minimum number of individuals (MNI) was estimated for each grave and sex and the age at death were assessed. Our preliminary results reveal a clear difference in burial customs between these two periods. The anthropological data coupled with the archaeological documentation suggest that in the EBA many of these graves can be interpreted as collective burials (in 13 Kura-Araxes graves out of 23 more than one individual was represented, with up to six individuals buried in them). Both sexes and almost all the age classes are represented in these. By contrast, in the LBA, single burials are the rule for all age classes and both sexes.

Food and its interactions with the environmental, economic, social, and cultural spheres play an essential role in communities' cultural identity. This theory has been verified by an analysis of the Kura-Araxes (KA) culture, characterised by original cultural developments, which spread in the South Caucasus around the middle of the fourth millennium. This research aims to study the variability of dietary choices at the individual and population levels by analysing stable isotopes of carbon and nitrogen (δ 13 C, δ 15 N). To monitor regional and diachronic changes in dietary patterns, we performed analysis on human, animal, and plant materials (n = 144) from eight KA highland and lowland sites in Georgia, Azerbaijan and Armenia compared with data (n = 39) from Post-KA sites already published (Herrscher et al. 2016, 2018b). Isotopic data show no significant differences with altitude. The KA diet is characterised by higher consumption of herbivore meat than pork and higher barley consumption than wheat. No relationship with age at death, sex, and burial traits were observed, suggesting "equal" access to food among community members. Human low isotope variability shows persistence over KA's entire duration (3500-2500 BC), while it is significantly different between KA and Post-KA subjects. The results confirm the homogeneity of KA communities' food practices that reinforces the theory of a "strong cultural identity" of the KA populations, L'alimentation et l'ensemble des interactions qu'elle entretient avec les sphères environnementale, économique, sociale et culturelle jouent un rôle important dans l'identité culturelle des communautés. Cette théorie a été vérifiée par une analyse de la culture Kuro-Araxe (KA), caractérisée par des développements culturels originaux, qui s'est répandue dans le Caucase du Sud vers le milieu du quatrième millénaire. Cette recherche vise à étudier la variabilité des choix alimentaires, aux niveaux individuel et populationnel, par l'analyse des isotopes stables du carbone et de l'azote (δ 13 C, δ 15 N). Afin de suivre les changements régionaux et diachroniques des modes alimentaires, des analyses ont été réalisées sur des matériaux humains, animaux et végétaux (n = 144) provenant de sites d'altitudes différentes, 8 en Géorgie, 2 en Arménie et 1 en Azerbaïdjan et comparées à des données (n = 39) provenant de 4 sites Post KA de la région déjà publiées (Herrscher et al. 2016, 2018b) Les données isotopiques ne montrent aucun changement significatif avec l'altitude. L'alimentation KA se caractérise par une plus grande consommation de viande d'herbivore que de porc et une plus grande consommation d'orge que de blé. Aucune relation avec l'âge au décès, le sexe et les traits funéraires n'a été observée, ce qui suggère un accès « égal » à la nourriture entre les membres des communautés. La variabilité isotopique humaine montre une persistance sur toute la durée du KA (3500-2500 avant J.-C.), tandis qu'elle est significativement différente entre les sujets KA et Post KA. Les résultats convergent pour confirmer une homogénéité des pratiques alimentaires des communautés KA qui renforce la théorie d'une « forte identité culturelle » des communautés KA.

Here, we report genome-wide data analyses from 110 ancient Near Eastern individuals spanning the Late Neolithic to Late Bronze Age, a period characterized by intense interregional interactions for the Near East. We find that 6th millennium BCE populations of North/Central Anatolia and the Southern Caucasus shared mixed ancestry on a genetic cline that formed during the Neolithic between Western Anatolia and regions in today’s Southern Caucasus/Zagros. During the Late Chalcolithic and/or the Early Bronze Age, more than half of the Northern Levantine gene pool was replaced, while in the rest of Anatolia and the Southern Caucasus, we document genetic continuity with only transient gene flow. Additionally, we reveal a genetically distinct individual within the Late Bronze Age Northern Levant. Overall, our study uncovers multiple scales of population dynamics through time, from extensive admixture during the Neolithic period to long-distance mobility within the globalized societies of the Late Bronze Age. Video Abstract - Introduction - Results -- Sample Corpus and Data Compilation -- The Late Neolithic/Early Chalcolithic Genetic Structure in Anatolia, Northern Levant, and Caucasian Lowlands -- Neolithic Admixture and a Common Genetic Profile of Chalcolithic and Bronze Age Groups -- Admixture Modeling of the Chalcolithic and Bronze Age Groups -- Genetic Turnover in the Bronze Age Northern Levant -- Evidence for Individual Mobility in Alalakh - Discussion -- Genetic Homogenization across Anatolia and the Southern Caucasus prior to the Bronze Age -- Population and Territorial State Dynamics in the Northern Levant -- Conclusions STAR★Methods

The papers gathered in this volume aimed to address various questions highlighting problems related to the material culture in Iran, the Caucasus and Central Asia. The environmental conditions in this part of the Asian continent, dominated by contrasting highlands and lowlands, general aridity and marked continentality, are very different to those in the Near East. These physical and climatic features, added to deep‑rooted ethnic diversity, led to a different cultural development from that of...

The transitional period between the Bronze Age and the Iron Age in Iran and the conditions at the beginning of the Iron Age is one of the most widely discussed subjects in Iranian archaeology and there is still no real consensus between archaeologists and historians. In fact, the main reason underlying many archaeological activities at the end of the 19th and beginning of the 20th century on the Iranian Plateau, especially at sites with remains from the 2nd millennium BC as well as the 1st millennium BC, was to prove and verify ethnological and philological theories concerning the appearance of a new tribe on the Iranian Plateau in the middle of the 2nd millennium BC. The analysis of these theories, their foundation and the motivations of their visibility are not the aim of this paper. La période de transition entre l’âge du Bronze et l’âge du Fer en Iran et la situation au début de l’âge du Fer reste un des sujets les plus discutés en archéologie iranienne sans qu’il n’y ait de véritable consensus entre les archéologues et les historiens. En fait, les raisons et motifs principaux de nombreuses opérations archéologiques sur le Plateau iranien à la fin du xixe et au début du xxe siècle, notamment sur des sites avec des vestiges du IIe et du Ier millénaire av. J.‑C., étaient de prouver et de vérifier les théories des ethnologues et des philologues sur l’apparition d’une nouvelle tribu sur le Plateau iranien au milieu du IIe millénaire av. J.‑C. L’objectif de cet article est de présenter et d’analyser de manière objective le matériel archéologique de ces sites et de documenter leur évolution entre les deux périodes. دوره انتقالی بین عصر مفرغ و آهن، و وضعیت آغاز دوره آهن در ایران، یکی از مباحث بحث‌برانگیز در باستان‌شناسی ایران محسوب می‌شوند و دراین‌باره تفاهم چندانی میان باستان‌شناسان و مورخان وجود ندارد. در حقیقت، دلیل و انگیزه بسیاری از فعالیت‌های میدانی باستان‌شناختی در محوطه‌های عصرمفرغ و آهن فلات ایران، در فاصله پایان قرن نوزدهم و آغاز قرن بیستم میلادی، ثابت کردن تئوری‌هایی بود که توسط نژادشناسان و زبان‌شناسان درخصوص ظهور قومی جدید در میانه هزاره دوم پیش‌ازمیلاد در فلات ایران مطرح شده بود. چگونگی، دلایل و انگیزه‌های شکل‌گیری این نوع از فرضیه‌ها مورد نظر این مقاله نیست. هدف اصلی این مقاله، بحث و بررسی و تجزیه و تحلیل شواهد و مدارک باستان‌شناسانه‌ای است که می‌توانند در معرفی وضعیت فرهنگی و تغییر و تحولات احتمالی فرهنگی در نیمه تا پایان هزاره دوم پیش‌ازمیلاد و ارائه تصویری از دوره انتقالی مفرغ به آهن در فلات ایران موثر باشند. نتایج کاوش‌ها و بررسی‌های باستان‌شناسی جدید و نیز بازنگری در تاریخ‌گذاری‌های قدیمی نشان می‌دهند که تئوری‌های گذشته و موجود، نیازمند بازنگری جدی هستند. فرضیه‌های قدیمی تنها مبتنی بر تئوری مهاجرت بوده‌اند که امروزه با وجود فعالیت‌های میدانی باستان‌شناختی جدید چنان قابل استناد نیستند. مقاله پیش‌رو با استناد به برآیند نتایج کاوش و بررسی‌های جدید، در عین حال تاریخگذاری متفاوتی را برای دوره یاددشده در مرکز فلات ایران ارائه می کند.

The present paper aims at evidencing the functioning of a road connecting Central Asia, Iran and Mesopotamia during the Bronze Age, via Khorasan, between ca. 2300‑1700 BC. It is based on the chronological classification of ornamented chlorite artefacts from Susa by Pierre de Miroschedji in a seminal article. During the first half of the 3rd millennium BC, artefacts of “style ancien” are widespread, many of them carved in Kerman. However we have no evidence of the use of the Khorasan Road. But after ca. 2300, the “style récent” replaces the old carvings and these artefacts appear in Central Asia, the region of the Oxus Civilization. In this region, chlorite and similar dark stones are easily avaible, in Badakhshan or in Khorasan. A Great Khorasan Road seems to have been in use, connecting Central Asia, Iran and Mesopotamia. Cet article vise à mettre en évidence l’existence d’une route de communication entre l’Asie centrale, l’Iran et la Mésopotamie au cours de l’âge du Bronze, par le Khorasan, entre 2300 et 1700 environ av. J.‑C. Il s’appuie sur une répartition chronologique des trouvailles d’objets en chlorite gravés de Suse, suivant un article fondateur de Pierre de Miroschedji. Au cours de la première moitié du IIIe millénaire des objets du “style ancien” dominent, pour une part manufacturés dans le Kerman. Cependant rien n’indique que la route du Khorasan fonctionnait. En revanche, après 2300 environ le “style récent” remplace l’ancien et ses productions se rencontrent notamment en Asie centrale, sur le territoire de la Civilisation de l’Oxus, région où la chlorite et des pierres sombres analogues se trouvent sans difficultés, au Badakhshan ou dans le Khorasan. Une Grand’Route du Khorasan semble avoir alors fonctionné, de l’Asie centrale à l’Iran et la Mésopotamie. هدف این نوشتار روشن ساختن وجود یک راه ارتباطی بین ایران، آسیای مرکزی و بین النهرین از طریق خراسان در دوره مفرغ، حدود 2300 تا 1700 ق.م است. اساس این مقاله، طبقه بندی زمانی اشیاء کنده کاری شده از سنگ سیاه است که از شوش بدست آمده و توسط پیردو میروسشجی در یک مقاله مقدماتی معرفی شده است. به طور کلی، هیچ شواهد و نشانه ای از دایر بودن راه خراسان بزرگ وجود ندارد. در طول نیمه اول هزاره سوم ق.م، تا حدودی اشیاء به سبک قدیم در کرمان تولید و رایج شد. در حدود 2300 ق.م اشیایی به سبک جدید جایگزین اشیاء به سبک قدیم شدند که بیشتر آنها از آسیای میانه و حوزه تمدنی جیحون بدست آمده اند، ناحیه ای که سنگ کلریت و سنگهای سیاه مشابه دیگر به فراوانی از بدخشان یا خراسان یافت می شوند. بر اساس شواهد موجود، به نظر می رسد راه خراسان بزرگ از آسیای مرکزی تا ایران و بین النهرین فعال بوده است.

Many archaeological surveys have been conducted in the Susiana plain. However, our understanding about the settlement patterns of Susa III/Proto-Elamite period in the region is still tentative and incomplete. This article reviews and reevaluates results of the archeological surveys in the Susiana plain from the end of the fourth to the early third millennium BC, and gives a brief overview about the recent archeological survey in the west bank of the Karkheh river. The main purpose of this paper is to integrate the results of past and new surveys about the Susa III sites in order to draw a precise perspective of the Susa III settlement dynamics in different sectors of the Susiana plain. De nombreuses prospections archéologiques ont été menées dans la plaine de la Susiane. Pourtant, nos connaissances des modes d’occupation de cette région pendant la période Suse III/proto-élamite sont encore préliminaires et incomplètes. Cet article fait la recension et réévalue les résultats des prospections archéologiques de la plaine de Susiane depuis la fin du quatrième jusqu’au début du troisième millénaire av. J.‑C., et donne un aperçu succinct des prospections archéologiques récentes sur la rive ouest de la rivière Karkheh. L’objectif principal de cette contribution est d’intégrer les résultats des prospections anciennes et récentes des sites datés de la période Suse III pour avoir une approche plus précise de la dynamique d’occupation à cette période dans différents secteurs de la plaine de la Susiane. اگر چه تاکنون بررسی های باستان شناختی بی شماری در دشت شوشان صورت گرفته، اما درک ما از الگوهای استقراری دوره شوش ۳/ آغاز عیلامی همچنان مبهم و ناقص است. در این مقاله از یک سو بررسی های باستان شناختی مربوط به اواخر هزاره چهارم و اوایل هزاره سوم ق.م. در این دشت ارزیابی و مطالعه شده، و از سوی دیگر گزارشی کوتاه از نتایج بررسی های باستان شناسی اخیر در غرب کرخه ارائه شده است. این مقاله می کوشد تا با ترکیب نتایج بررسی های گذشته و اخیر در شمال خوزستان، درک روشن تری از الگوهای استقراری مربوط به دوره شوش ۳ در بخش های مختلف این دشت ارائه دهد.

The rise of the Elamite culture and its state formation in southwestern Iran is a difficult topic to address, as apart from historical sources, the evidence is restricted to scant archaeological discoveries from recent years, most of which come from Susa and a few other sites. However, stratigraphic excavations at Tappeh Senjar in northern Khuzestan from 2007‑2009 have revealed architecture, pottery assemblages, seals and samples for radiocarbon dating, showing that the site was related to the third millennium BC. Trenches A and E provided useful information about site formation processes, the chronological framework of Susiana Plain, cultural relations with ancient Susa and other centers in Mesopotamia and Zagros. Excavated finds show that Tappeh Senjar was occupied from the late fifth millennium BC to the Proto-Elamite (Susa III) period, subsequently reoccupied in Susa IV A, and settled again during Susa IV B, through to Shimashki, Sukkal Mah and the Middle Elamite. L’essor de la culture élamite et son développement en État dans le sud‑ouest de l’Iran, mis à part les sources historiques, est un problème archéologique en raison du faible nombre de vestiges découverts au cours de ces dernières années, limités seulement au matériel de Suse et de quelques autres sites. Mais les fouilles stratigraphiques de Tappeh Senjar dans le Khuzestan du Nord, menées de 2007 à 2009, ont fourni des vestiges se rapportant au IIIe millénaire av. J.‑C., comme de l’architecture, de la poterie, des sceaux et aussi des échantillons pour des datations radiocarbone. Les vestiges trouvés dans les tranchées A et E apportent des informations précieuses sur le processus de formation du site, le cadre chronologique de la plaine de Susiane ainsi que les relations culturelles entre Suse et les autres centres de la Mésopotamie et de Zagros. Les trouvailles archéologiques indiquent que le site de Tappeh Senjar a été occupé à partir de la fin du Ve millénaire av. J.‑C. et durant la période proto-élamite (Suse III). Il a été réoccupé au cours de la séquence Suse IV A, et à nouveau au cours de la séquence Suse IV B, puis pendant les époques Shimashki, Sukkal Mah et médio-élamite. ظهور فرهنگ ایلامی و شکل گیری حکومت دراین دوره در جنوب غرب ایران، فارغ از مدارک تاریخی، مسئله ای است که از منظر مدارک باستان شناختی در سال های اخیر چندان مورد توجه قرا نگرفته و صرفاً به یافته های حاصل از شوش و چند مکان دیگر محدوده مانده است. کاوش های لایه نگاری سال های 1386 تا 1388 در محوطه باستانی تپه سنجر در شمال خوزستان، مدارکی از این دوران در هزاره سوم ق.م را آشکار ساخته است که شامل معماری، سفال، مهر و نمونه هایی جهت تاریخ گذاری رادیوکربن می شود. این آثار در دو گمانه A و E به دست آمده که اطلاعات مفیدی را در مورد گاهنگاری شمال دشت شوشان، چگونگی ارتباط با شوش را ارائه داده است. یافته های کاوش نشان می دهد که با تداوم سکونت در دوره آغازایلامی، این محوطه احتمالاً در دوره شوش 4 الف مدتی غیرمسکون شده، سپس در دوره شوش 4ب دوباره شواهدی از استقرار در آن نمایان شده که تا دوره شیماشکی، سوکلمخ و ایلام میانی ادامه می یابد.

The accidental discovery and unauthorized collections of a large number of soft stone and alabaster objects from archaeological graves in the Halil Rud region over the past fifteen years have been discussed in many scientific circles and papers. Determining the authenticity of these objects is challenging as we have no evidence of their provenance. Scientific investigations in the early years of this decade in this region, as well as the identification of objects of this type have spurred further studies of these objects.The multiplicity and diversity of functions and designs provide evidence of the different workshops and construction methods. Apart from the cultural and metaphysical beliefs behind these motifs, an enhanced understanding of the diversity of manufacturing techniques and craft traditions provides insights into the social classes who used these objects in funerary rituals.A number of these seized objects are now housed in the National Museum of Iran. In order to introduce these works to the public, the National Museum of Iran has published two catalogues, and a third is in preparation (Piran in press; Piran 2013; Piran and Hesari 2005). Three other groups of seized objects have been transferred to the museum. In this paper, I introduce these collections, compare them and consider their importance. Some shapes and motifs of these containers are familiar whereas others are new. However, despite the repeated occurrence of some of the most popular or attractive motifs and container types, most of them appear to have been introduced for the first time. Un grand nombre d’objets en pierre tendre et en albâtre des tombes archéologiques de la région d’Halil Rud de collections non autorisées ou découverts accidentellement les quinze dernières années ont été présentés dans de nombreuses manifestations scientifiques et articles. La détermination de l’authenticité de ces objets est difficile parce il n’y a pas de documentation sur leur provenance. Les recherches scientifiques de cette dernière décennie dans cette région ainsi que l’identification de vestiges de même type ont stimulé de nouvelles études sur ces objets. La multiplicité et la diversité des modèles et des utilisations de ces objets représentent la diversité des ateliers et des méthodes de fabrication. Mis à part les croyances culturelles et religieuses derrière les motifs décoratifs, une meilleure compréhension de la diversité des techniques de fabrication et des traditions artisanales nous permet de restituer les caractéristiques des classes sociales qui ont utilisé ces objets dans leurs rituels funéraires.Le musée national d’Iran rassemble un certain nombre de ces objets confisqués. Afin de présenter ces œuvres au public, le musée national d’Iran a publié deux catalogues, et un troisième est en préparation (Piran sous presse ; Piran 2013 ; Piran et Hesari 2005). Trois groupes d’objets confisqués et transférés au musée sont présentés, comparés et analysés dans cet article. Certaines formes et certains décors de ces contenants sont connus tandis que d’autres sont inédits. Cependant, malgré l’occurrence répétée de quelques types, un grand nombre des répertoires décoratifs et des types de contenants les plus prisés ou les plus recherchés, la plupart étant présentés pour la première fois, peut‑être déduits. کشف ناگهانی و خروج غیر مجاز تعداد زیادی اشیاء سنگ صابونی از گورهای باستانی حاشیه هلیل رود در دهه گذشته موضوع بحث بسیاری از محافل و مقالات علمی بوده است. پیش از هر چیز به دلیل نوع کشف این اشیاء، موضوع اصل یا تقلبی بودن آنها به چالش کشیده شد. اما پس از کاوش های علمی انجام شده در اوایل دهه اخیر در این منطقه و یافتن قطعات و یا نمونه های کامل ازاین نوع اشیاء، انگیزه کافی برای ادامه مطالعات بر روی این اشیاء و حفاری در این حوزه فرهنگی ایجاد شد. تعدد و تنوع در شکل و نقشمایه در این اشیاء نشان دهنده تنوع در کارگاه ها و شیوه های ساخت است. گذشته از باورهای فرهنگی و ماورایی نهفته در پس این نقشمایه ها، شناخت هر چه بیشتر از تنوع در شیوه های ساخت، امکان بازسازی الگوی طبقات اجتماعی سفارش دهنده این آثار را میسر می سازد.موزه ملی ایران یکی از مکان های مرجعی است که تعداد بیشماری از این آثار به آنجا استرداد یا به صورت توقیفی منتقل شده است. در راستای معرفی این آثار، موزه ملی ایران تاکنون دو کاتالوگ از اشیاء استردادی منتشر کرده و یک مقاله از یک شی توقیفی در حال انتشار است(Piran in press, Piran 2012, Piran et Hesari 2005). از مجموعه اشیاء توقیفی هم که تاکنون در سه گروه به موزه راه یافته است، در این مقاله به معرفی و مقایسه آنها خواهم پرداخت. برخی از نقوش و شکل این ظروف، مشابه نمونه های است که پیش از این نیز در مجموعه های معرفی شده مشاهده شده بود اما برخی جدید یا می توان گفت تلفیقی از آنچه تاکنون دیده شده اند است. به هر روی با وجود تکرار هر یک از آن ها می توان به آماری از پرطرفدار یا مورد توجه ترین نقشمایه ها یا حتی شکل ظروف که تا کنون کشف و معرفی شده اند نیز دست یافت.

The crescent-shaped guard daggers are known in Iran from the middle of the 2nd millennium to the first centuries of the 1st millennium BC. They first appeared in the mid-2nd millennium and were mostly discovered from the Elamite sites in the Khuzestan Plain. Their presence continued through the last quarter of the 2nd millennium and expanded over a wide geographical area, from North and Northwest of Iranian Plateau to the south of Persian Gulf. By the first centuries of the 1st millennium, the geographical extent of the daggers was again limited, this time mostly to the Northwest Iran.The guard in these daggers alternate between a functional and non-functional attribute through the time. In the first phase, it had a functional role that changed to a decorative one in the second phase, and with the gradual development of iron blade in the third phase, the guard transformed back to its functional trait.Regarding the crescent-shaped guard as a technological style that reflects both the technological changes and cultural traditions, this article not only attempts to understand the temporal and spatial distribution of the daggers and what it may convey, but also to examine social aspects of the style such as imitation, communication and social boundaries. Les poignards à manche en forme de croissant sont connus en Iran à partir du milieu du IIe millénaire jusqu’aux premiers siècles du Ier millénaire av. J.-C. Ils apparaissent tout d’abord dans des sites élamites de la plaine du Khuzestan. Ils sont présents pendant tout le dernier quart du IIe millénaire et connaissent une expansion à travers une vaste aire géographique, du nord et nord-ouest du Plateau iranien jusqu’au sud du golfe Persique. Au début du Ier millénaire, leur extension géographique diminue et se limite, cette fois-ci, au nord-ouest de l’Iran. Le manche de ces poignards est au cours du temps un attribut alternativement fonctionnel et non fonctionnel. Son rôle fonctionnel dans la première phase se transforme en rôle décoratif dans la seconde phase, et, avec le développement graduel d’une lame en fer dans la troisième phase, le manche retrouve une fonction utilitaire. En considérant le manche en forme de croissant comme un style technologique qui reflète à la fois les changements technologiques et les traditions culturelles, cet article tente non seulement de comprendre la distribution temporelle et spatiale de ces poignards et ce qu’elle peut révéler, mais également d’examiner les aspects sociaux du style comme imitation, communication et démarcation sociale. این نوشتار می‌ کوشد تا با تمرکز بر حفاظِ هلالی ‌شکل گونه ‌ای از خنجر و تغییر کارکردی آن در طول زمان، تصویری جامع از حضور این گونه خنجرها و تغییرات آنها ارائه دهد. قدیمی ‌ترین نمونه‌ های این گونه اغلب متعلق به نیمۀ اول دورۀ عیلام میانه هستند که بیشتر از دشت خوزستان یافت شده ‌اند. با ورود به نیمه پایانی هزارۀ دوم پ.م، با ظهور تغییراتی در شکل و کاربرد حفاظِ هلالی ‌شکل، بر تعداد این خنجرها افزوده شده و درغرب و شمال فلات ایران گسترش می ‌یابند. این گونه، در آخرین دورۀ حضور خود در سده‌ های نخستین هزارۀ اول پ.م. و همزمان با استفاده از فلز آهن در ساخت تیغه، دوباره تغییراتی را در کاربری حفاظِ هلالی‌ شکل خود پیدا می ‌کند. این نوشتار به بررسی دلایل تغییر در کاربری بخش هلالی ‌شکلِ این خنجرها پرداخته و کوشیده است تا این تغییرات را با تکیه بر مفهوم سَبک و رابطۀ آن با کارکرد توضیح دهد. همچنین گسترش زمانی و مکانی این گونه مورد بحث قرار گرفته و تلاش شده تا الگویی معنا‌دار از پراکنش آنها ترسیم شود.

The book compiles a portion of the contributions presented during the symposium “Urbanisation, commerce, subsistence and production during the third millennium BC on the Iranian Plateau”, which took place at the Maison de l’Orient et de la Méditerranée in Lyon, the 29-30 of April, 2014. The twenty papers assembled provide an overview of the recent archaeological research on this region of the Middle East during the Bronze Age. The socio-economic transformation from rural villages to towns and nations has prompted many questions into this evolution of urbanisation. What was the impact of interactions between cultures in the Iranian Plateau and the surrounding regions (Mesopotamia, the South Caucasus, Central Asia, Indus Valley)? What was the overall context during the Bronze Age on the Iranian Plateau? What was the extent and means of the expansion of the Kuro-Araxe culture? How did the Elamite Kingdom become established? What new knowledge has been contributed by the recent excavations and studies undertaken in the east of Iran? What was the influence of the Indus Valley culture, known as an epicentre of urbanisation in South Asia? What are the unique characteristics of the ancient cultures in Iran? While the urbanisation of early Mesopotamia has been the subject of much debate for several decades, this topic has only recently been raised in respect to the Iranian Plateau. This volume is the product of an international community from Iranian, European, and American institutions, consisting of recognised specialists in the archaeology of the Iranian Bronze Age. It provides an overview of the latest research, including abundant results from current on-going excavations. The current state of archaeological research in Iran, comprising many dynamic questions and perspectives, is presented here in the form of original contributions on the first emergence of towns in the Near and Middle East. L’ouvrage rassemble une partie des contributions présentées lors du colloque «Urbanisation, commerce, subsistance et production au iiie millénaire avant J.-C. sur le Plateau iranien» qui s’est tenu à la Maison de l’Orient et de la Méditerranée à Lyon les 29 et 30 avril 2014. Les vingt articles réunis livrent un état récent de la recherche archéologique dans cette région du Moyen‑Orient pour l’âge du Bronze. Le développement socio-économique entre le mode de vie rural et la formation des villes et des états soulève de nombreuses interrogations sur le processus de l’urbanisation. Quel est l’impact des relations culturelles entre le Plateau iranien et les régions adjacentes (Mésopotamie, Sud-Caucase, Asie centrale, vallée de l’Indus) ? Quel est le contexte global de l’âge du Bronze sur le Plateau Iranien ? Comment s’opère l’expansion de la culture Kuro-Araxe à partir du Caucase ? Comment le royaume élamite se met en place ? Quel est l’apport des fouilles et travaux récents dans l’Est iranien ? Quelle est l’influence de la vallée de l’Indus, un centre d’urbanisation important en Asie ? Comment se manifestent les singularités du monde iranien ? Alors que la thématique de l’urbanisation en Mésopotamie a été très débattue ces dernières décennies, cette question est abordée depuis peu pour le Plateau iranien. Le présent volume émane d’une communauté internationale d’archéologues d’institutions iraniennes, européennes et américaines, spécialistes reconnus de l’archéologie iranienne de l’âge du Bronze. Il dresse un panorama de l’état des recherches qui se nourrit amplement des travaux de terrain en cours. L’ouvrage rend compte de la dynamique actuelle de la recherche archéologique en Iran, riche de nouveaux questionnements et de nouvelles perspectives, et constitue un apport original à la réflexion sur l’émergence des villes au Moyen-Orient.

After more than 150 years of both archaeological and philological research on ancient Elam, only too little has been found out and too much remains to be discovered regarding its landscape and settlement setting. One of the most exciting issues in this regard is the case of urban Elam from the 3rd millennium forwards. Yet, the paucity of geo‑data about the spatial distribution of Elam’s settlements makes it almost impossible to reconstruct an outline of urban Elam and its interaction with the natural setting. The archaeological investigations up until now are mostly sporadic and fitful. In addition, the written evidence is philologically contradictory and vague at best.Seeking a reliable comprehension of a given toponym there is obviously no alternative to a successive and long planned excavation supported by extensive surveying. However, due to individual cases of site formation process this way does not always yield assuring results either. It is suggested that using geoarchaeological methods one can take steps towards a better understanding of the toponym-hydronym interaction. Morphological analysis – as the by far most useful methodology in geoarchaeological research – is proposed here as an indispensable tool, albeit a complementary one, for current investigation in this field. Both macro- and micro-morphology provide invaluable insights of a settlement (i.e. toponym) and its environs (e.g. hydronym) while being at low cost and causing no damage to the archaeological context.Here, the definitions of “Elam” and “[pre‑] urban” are discussed foremost. Then, most impediments of the above-mentioned issues regarding philological and archaeological contradictions as well as site formation peculiarities in search for cities in Elam are summarized via examples. Finally, in both spectra morphological methods are suggested to address those issues, using examples of current research in geoarchaeology elsewhere. Malgré plus de 150 ans de recherche à la fois philologique et archéologique sur l’Élam antique, très peu de choses seulement sont connues et beaucoup restent à découvrir sur le milieu et sur le système d’occupation. L’une des questions les plus intéressantes à cet égard est celle de l’urbanisation de l’Élam à partir du IIIe millénaire av. J.‑C. Pourtant, la rareté des données géographiques sur la distribution spatiale des sites en Élam rend quasi impossible une reconstitution, même sous forme d’esquisse, de l’Élam urbanisé et de son interaction avec l’environnement naturel. Les fouilles archéologiques jusqu’à maintenant sont souvent pour la plupart sporadiques et incomplètes. En outre, les données écrites sont du point de vue philologique, au mieux, vagues et contradictoires.Lorsque l’on cherche à comprendre un toponyme donné d’une manière exacte, il n’y a évidemment pas d’autre alternative que de faire une série de fouilles programmées accompagnées de prospections extensives. Cependant, en raison des cas individuels dans le processus de formation des sites, cette approche n’est pas toujours garante de résultats. L’utilisation des méthodes géo-archéologiques est suggérée pour mieux comprendre l’interaction entre toponyme et hydronyme. L’analyse morphologique – de loin la méthode la plus utile dans la recherche géo-archéologique – est proposée ici comme un outil indispensable, quoique complémentaire, pour les recherches actuelles dans ce domaine. La macro- et la micro-morphologie fournissent chacune des indications précieuses sur un site (toponyme) et ses environs (p. ex. hydronyme) tout en étant de faible coût et sans dommage pour le contexte archéologique.Les définitions de “Élam” et de “[pré] urbain” sont discutées ici avant tout. Puis, la plupart des obstacles aux problèmes mentionnés ci‑dessus, dus aux incohérences archéologiques et philologiques, ainsi que la recherche des spécificités dans la formation des villes en Élam sont résumés à travers des exemples. Enfin, des méthodes morphologiques sont suggérées pour aborder ces questions, en prenant des exemples dans la recherche actuelle en géo-archéologie d’autres régions. با وجود پیشینه طولانی پژوهش‌ های باستان ‌‌شناسی و زبان ‌‌شناسی، آگاهی ما از الگوهای استقراری عیلام، به ویژه شهرنشینی هزارۀ سوم پیش از میلاد، هنوز بسیار اندک است. همچنین کمبود اطلاعات دربارهؑ چشم ‌‌اندازطبیعی این منطقه در هزاره‌‌ های پیشین، بازشناسی این الگو‌‌ها را با تکیۀ صرف بر داده‌‌ های ناقص در دسترس، نا‌‌ممکن کرده است. این نقص بزرگ، مهم ‌‌ترین مانع بر سر بازیابی نام ‌‌جای‌ها (Toponym) و نام‌‌آب‌‌ها‌‌یی (Hydronym) بوده که در منابع نوشتاری عیلام و همسایگانش در این دوره از آن‌ها یاد می شود. در این نوشتار، پس از اشاره به ابعاد این نقص در باستان‌شناسی عیلام، پژوهش‌‌ های زمین‌‌ باستان ‌‌شناختی با کمک چند مثال کاربردی، به عنوان راه حلی مناسب برای جبران این امر معرفی می شوند. به ویژه ‌‌ریخت‌‌شناسی (مورفولوژی) به عنوان کارآمد‌ترین روش در پژوهش‌ های زمین ‌‌باستان ‌‌شناسی برای تکمیل داده‌‌ های حاصل از کاوش باستان‌ شناسی به بحث گذاشته شده است. همچنین به روش‌ های نوین برای بازشناسی جریان‌ های آبی کهن در چشم‌‌انداز کنونی مانند لیدار (LiDAR) و ساب سار (Sub SAR) اشاره می شود. نویسنده بر این باور است که زمین‌‌ باستان‌‌شناسی یک ابزار اجتناب‌‌ناپذیر در پژوهش ‌‌های باستان‌‌ شناسی عیلام بوده که با هزینۀ کم داده ‌های بی‌‌ نظیری در اختیار گروه قرار‌‌داده و امکان بازشناسی الگوهای استقراری در چشم ‌انداز کهن منطقه (Paleo‑Landscape) را فراهم می ‌‌کند. این امر حضور و همکاری زمین‌‌ باستان ‌‌‌شناسان در کاوش ‌‌های میدانی باستان‌ شناسی عیلام را ضروری می‌‌ سازد.

Focusing on the glyptic art of southeastern Iran and western Central Asia during the Bronze Age of Exchange in the third millennium BC, it establishes through exhaustive iconographic and stylistic analysis the Iranian origin for five cylinder seals found at the site of Gonur and more broadly in the region. These cylinder seals and others were certainly a vector along which imagery central to the Oxus Civilization was borrowed from earlier complex cultures in the region of Kerman. Along with other artifacts, these seals and the imagery they transmitted are proxies for the intense interregional interaction of the second half of the third millennium which criss-crossed the Plateau. En se fondant sur l’art glyptique du sud-ouest et de l’ouest de l’Asie centrale au cours de l’âge du Bronze des échanges durant le troisième millénaire BC ainsi que sur une analyse approfondie iconographique et stylistique, l’origine iranienne de cinq sceaux cylindres trouvés sur le site de Gonur et aux alentours a pu être établie. Ces sceaux cylindres et d’autres étaient certainement un vecteur par lequel l’imagerie, centrale à la civilisation de l’Oxus, était empruntée à des cultures complexes plus anciennes de la région de Kerman. Ces sceaux et l’imagerie qu’ils transmettaient témoignent bien avec d’autres artefacts de l’interaction interrégionale intense qui existait sur le plateau iranien dans la seconde moitié du troisième millénaire. در این مقاله هنر حکاکی جنوب شرقی ایران و غرب آسیای میانه در دوران تبادل برنز در هزاره سوم پیش از میلاد مورد بحث قرار گرفته است. از طریق تجزیه و تحلیل های شمایل شناسی و سبکی استدلال می شود که پنج مهر استوانه ای که از محوطه گونور یا نزدیکی آن یافت شده، نمونه های وارداتی از منطقه کرمان هستند.همراه با دیگر دست ساخته ها، این مهرها و تصویری که منتقل می کنند در واقع شواهدی از یک تعامل قوی بین ناحیه ای در نیمه دوم هزاره سوم را به نمایش می گذارند که در فلات (ایران) به همدیگر ارتباط پیدا می کردند.

For quite some time, controversy has surrounded discussions concerning the beginnings of urbanisation in Iran, for a number of reasons, for example:– the mountainous landscape differs considerably from the alluvial plain of Mesopotamia;– many publications are only in Farsi;– many results are not yet available, or have only appeared in preliminary publications;– there is a lack of systematic survey in certain part of Iran.Based on investigations in Syria and Iraq, this contribution aims to present largely accepted parameters for the term ”urban”, which can then serve as a common basis for further discussions about urbanisation in Iran. Depuis un certain temps, les débuts de l’urbanisation en Iran ont fait l’objet de débats controversés, et cela pour de nombreuses raisons, comme par exemple :– le paysage est fortement modelé par les chaînes de montagnes et diffère donc considérablement de la plaine alluviale de la Mésopotamie ;– de nombreuses publications n’apparaissent qu’en farsi ;– de nombreux résultats ne sont pas encore disponibles, ou apparaissent uniquement dans des publications préliminaires ;– le manque de prospections systématiques dans certaines zones de l’Iran.Fondé sur des analyses respectivement en Syrie et en Iraq, cette contribution vise à présenter les paramètres généralement admis pour définir le terme “urbain”, qui pourraient ensuite servir de base commune pour un débat plus approfondi sur la question de l’urbanisation en Iran. تقریبا مدت زمانی طولانی است که آغاز شهرنشینی در ایران مورد بحث و چالش است، مهمترین دلایل این بحث­ ها شامل موارد زیر است:– چشم انداز فلات ایران به علت وجود رشته کوه های آن، متفاوت از دشت آبرفتی بین النهرین است. –بیشتر مطالعات انجام شده باستان شناسی این دوره زمانی در ایران به زبان فارسی است. –نتایج پژوهش­ های میدانی انجام شده در این زمینه در ایران یا در دسترس همگان نیست یا فقط گزارش اولیه آنها چاپ شده است. –بررسی­ های میدانی باستان شناسی انجام گرفته مربوط به این دوره غالبا روشمند نبوده است.در نوشتار حاضر نگارنده بر اساس نتایج مطالعات و تحلیل­ های باستان شناسی در همسایگی غرب ایران که به ترتیب در سوریه و عراق انجام گرفته، پارامترهای عموما پذیرفته شده برای تعریف اصطلاح شهرنشینی را ارائه داده است. این پارامترها می توانند به عنوان چهارچوبی بنیادی برای ژرف اندیشی بیشتر راجع به شهرنشینی در ایران نقش داشته باشند.

The interpretation of the expansion of the Kura‑Araxes culture has been traditionally linked to a set of migratory mechanisms that were generated in the core of Kura‑Araxes cultural region. Little attention has been dedicated to the role of other processes that took place in the Kura‑Araxes “periphery”, and in particular to the development, in the fourth millennium, of centralised early‑state polities in Iran and Anatolia that were linked to similar developments taking place in the greater Uruk Mesopotamia. This paper will present two case‑studies to highlight the structural premises that may have favored the Kura‑Araxes “expansion” in Iran and Anatolia: Godin Tepe and Arslantepe. Between the late‑fourth and the early‑third millennium, these two sites recorded a strikingly similar cultural sequence consisting of the construction of large, possibly public, buildings characterized by a Uruk‑related material culture that were replaced by an occupation of flimsy wattle and daub huts featuring a Kura‑Araxes related material-culture. A thorough comparison of the developments illustrated by these two case‑studies can suggest a new explanatory model for the Kura‑Araxes expansion in the regions formerly involved in the Uruk “world”. According to this model, the specialized pastoral groups that were generated by the centralised economies of the early‑sate polities of the Uruk period in Iran and Anatolia may have played a key role in the following expansion of the Kura‑Araxes culture in these regions. L’interprétation de l’expansion de la culture Kuro‑Araxe a été traditionnellement associée à des mécanismes migratoires générés dans son périmètre géographique. Jusqu’à présent, très peu d’attention a été dédiée au rôle que d’autres processus, qui se sont déroulés aux marges de la région Kuro‑Araxe, pourraient avoir joué dans cette expansion, notamment, le développement en Iran et en Anatolie d’entités proto-étatiques centralisées datant de la seconde moitié du IVe millénaire en connexion directe avec les développements similaires de la Mésopotamie “Urukéenne”. L’objectif de cet article est de présenter deux cas d’étude (Godin Tepe et Arslantepe) pour mettre en évidence les conditions “structurelles” qui auraient pu favoriser l’expansion “Kuro‑Araxe” en Iran et en Anatolie. Entre la seconde moitié du IVe et le début du IIIe millénaire ces deux sites témoignent d’une séquence culturelle identique consistant en la construction de grands bâtiments de tradition urukéenne, qui furent remplacés par des occupations à architecture légère caractérisées par une culture matérielle de tradition Kuro‑Araxe. La comparaison entre les développements de ces deux sites pourrait suggérer un nouveau modèle explicatif de l’expansion Kuro‑Araxe dans les régions précédemment impliquées dans le “monde” Uruk. Selon ce modèle, les groupes de pasteurs spécialisés, générés en Iran et en Anatolie par les économies centralisées des entités proto-étatiques de la période Uruk, pourraient avoir joué un rôle clé dans l’expansion de la culture Kuro‑Araxe qui a succédé dans ces mêmes régions. تفسیر گسترش فرهنگ کورا-ارس به طور سنتی به مجموعه ای از فرایند های مهاجرتی(کوچ نشینی) ارتباط دارد که در مرکز ناحیه فرهنگ کورا-ارس اتفاق افتاده است. در مقایسه با مرکز فرهنگ کورا-ارس، به نقش دیگر فرایندهای رخ داده در محیط پیرامونی کورا –ارس کمتر توجه شده است؛ به طور خاص، تحولات هزاره چهارم، سیاستهای تمرکز گرایی حکومت های اولیه در ایران و آناتولی در ارتباط با پیشرفت های مشابهی است که در بین النهرین در دوره اروک بزرگ اتفاق افتاده است. در این مقاله، برای روشن ساختن مقدمات ساختاری گسترش فرهنگ کورا-ارس در ایران و آناتولی، به مطالعه موردی دو محوطه گودین تپه و ارسلان تپه، اشاره شده است. حدود اواخر هزار چهارم و اوایل هزار سوم، در این دو محوطه توالی فرهنگی مشابهی دیده می شود که شامل ساخت بناهای بزرگ احتمالا با کاربری عمومی، با ویژگیها و مواد فرهنگی منتسب به اروک از آن گزارش شده است. این دوره، با یک دوره استقراری متشکل از کلبه های گلی و چپر با مواد و مصالح کم دوام، منتسب به مواد فرهنگی کورا-ارس جایگزین شده اند.مقایسه کامل از تحولات اتفاق افتاده در مطالعه موردی این دو محوطه، می تواند یک الگو تبیینی جدیدی را برای گسترش فرهنگ کورا-ارس در مناطقی که قبلا تحت سیطره جهان اوروک بوده پیشنهاد دهد. طبق این الگو، گروهای تخصصی شبانی(کوچرو) که از طریق سیاست اقتصادهای متمرکز حکومت های اولیه دوره اروک در ایران و اناتولی به وجود آمدند احتمالا یک نقش کلیدی به پیروی از توسعه فرهنگ کورا-ارس در این نواحی ایفا کرده اند.

The Early Bronze Age was a crucially important period in the cultural development of southeastern Iran, during which major socio-cultural changes occurred, leading to the early urbanization of this part of the Iranian Plateau. Previous investigations in the three well-known large urban centers of Shahr‑i Sokhta, Shahdad and the valley of the Halil River in the region of the modern city of Jiroft demonstrated that urban florescence emerged in southeastern Iran and was well underway by the second quarter of the 3rd millennium BC, diminishing by the end of the millennium. Recent archaeological work on the western fringes of the Desert of Lut (Dasht‑e Lut) has produced new and valuable information about this first phase of urbanization in southeastern Iran. This work shed light on Bronze Age site distribution in Shahdad Plain, enabling us to contextualize the already documented urban site of Shahdad. Furthermore, during recent surveys, two additional large third millennium BC centers, Keshit and Mokhtarabad, were identified on the western fringes of Dasht‑e Lut. This article presents the discoveries of recent surveys in the Lut area and discusses the third millennium BC urban landscape of Dasht‑e Lut from a spatial perspective. It also presents some thoughts on the Early Bronze Age urbanization of southeastern Iran based on new views from Dasht‑e Lut. L’âge du Bronze ancien a été une période cruciale dans le développement culturel du sud-est de l’Iran. Au cours de cette période, d’importants changements socio-culturels se sont produits et ils ont engendré une urbanisation précoce dans cette partie du plateau iranien. Les recherches antérieures sur de grands centres urbains, Shahr‑i Sokhta, Shahdad et la région de la ville moderne de Jiroft dans la vallée de la rivière Halil, ont montré qu’un essor urbain a émergé dans le sud-est de l’Iran. Il est bien amorcé au second quart du IIIe millénaire av. J.-C., et décroît ensuite. Les travaux archéologiques récents menés sur la bordure occidentale du Désert de Lut (Dasht‑e Lut) ont apporté de nouvelles et précieuses informations sur cette première phase d’urbanisation dans le sud-est de l’Iran. Grâce à ces travaux, la distribution des sites de la plaine de Shahdad datés de l’âge du Bonze a été déterminée, ce qui nous permet de contextualiser le site urbain de Shahdad qui a déjà fait l’objet d’études. De plus, lors des dernières prospections, deux autres grands centres du IIIe millénaire av. J.-C., Mokhtarabad et Keshit, ont été identifiés dans l’ouest du Dasht‑e Lut. Cet article présente les découvertes des prospections récentes de la région du Lut et aborde le paysage urbain du Dasht‑e Lut au IIIe millénaire av. J.-C. d’un point de vue spatial. Il présente également quelques réflexions sur l’urbanisation à l’âge du Bronze ancien dans le sud-est de l’Iran, fondées sur les nouvelles données du Dasht‑e Lut. عصر مفرغ قدیم یک دوره مهم در توسعه فرهنگی منطقه جنوب شرق ایران محسوب می شود. این دوره ای است که در آن تغییرات اجتماعی فرهنگی مهمی رخ داده است که منجر به پیدایش شهرنشینی اولیه در این بخش از فلات ایران گردیده است. پژوهش های پیشین در سه مرکز بزرگ شناخته شده شهری منطقه یعنی شهرسوخته، شهداد و جیرفت نشان داد که یک دوره شهرنشینی شکوفا در این بخش از ایران در ربع دوم هزاره سوم پ.م آغاز گردید و در پایان هزاره سوم پ.م از بین رفت. پژوهش های اخیر در حاشیه غربی بیایان لوت اطلاعات جدید و ارزشمندی از مرحله نخست شهرنشینی جنوب شرق ایران ارائه کرده است. درپی این پژوهش، با مشخص شدن الگوی پراکنش استقرارهای هزاره سوم پ.م دشت شهداد؛ محوطه شهری شهداد در بافتی که در آن شکل گرفته است بهتر شناخته شد. همچنین، طی بررسی های اخیر، دو محوطه بزرگ از هزاره سوم پ.م کشیت و مختارآباد در غرب بیابان لوت شناسایی شد. این مقاله، دستاوردهای بررسی های اخیر دشت لوت را ارائه می کند و نیز منظرگاه شهری هزاره سوم پ.م این منطقه را تحلیل می کند. همچنین، بر اساس اطلاعاتی که از دشت لوت بدست آمده است به شهرنشینی عصر مفرغ قدیم (هزاره سوم پ.م) جنوب شرق ایران پرداخته شده است.

This paper deals with the results obtained from the study of faunal and botanical remains from Kohneh Pasgah Tepesi (Iran). For archaeozoologists, the north-western part of Iran is one of the most important regions because of the abundance of bovines as well as ovicaprines. The traces of human activities are very well represented. Archaeobotanical studies are still rare in this area, but the first analysis of some recently excavated sites provide very interesting results and show the potential of this key area. This work present a multidisciplinary approach, which constitutes a first picture of interaction between human, animal and plants in Kohneh Pasgah Tepesi during the Late Chalcolithic represented by Sioni and Chaff‑faced traditions and the Early Bronze Age by Kura‑Araxes cultural tradition. In this regards, the presented material in this article would enhance our understanding of the subsistence economy of these traditions inside Iran, of which rarely is published. Cet article présente les résultats des études menées sur les restes fauniques et botaniques provenant de Kohneh Pasgah Tepesi (Iran). Pour les archéozoologues, le nord‑ouest de l’Iran est une région importante en raison de l’abondance de bovins et d’ovicaprins. Les indices d’activités humaines y sont très bien représentés. Si les études archéobotaniques sont encore rares dans cette région, les premières analyses de sites fouillés récemment donnent des résultats particulièrement intéressants et montrent le potentiel de cette région clé. Ce travail présente une approche multidisciplinaire, qui constitue une première image des interactions entre hommes, animaux et plantes à Kohneh Pasgah Tepesi durant le Chalcolithique récent, représenté par les traditions culturelles de type Sioni et Chaff‑Faced Ware, et l’âge du Bronze ancien, représenté par la tradition culturelle Kuro‑Araxe. Le matériel présenté dans cet article permettra d’améliorer notre compréhension des économies de subsistance de ces cultures en Iran, éléments jusqu’ici rarement publiés. مقاله حاضر به نتایج بدست آمده از مطالعات باستان جانورشناختی و باستان گیاه شناختی محوطه باستانی کهنه پاسگاه تپه سی در شمال غرب ایران می پردازد. شمال غرب ایران به دلیل فراوانی گاو وهم چنین گوسفند سانان، یکی از مهمترین مناطق از دیدگاه باستان‌جانورشناختی به شمار می رود. آثار فعالیت های انسانی بر روی بازمانده های حیوانی این محوطه به خوبی قابل مشاهده است. با وجود اینکه مطالعات باستان گیاه شناختی در این منطقه بسیار کم بوده است، اما تجزیه و تحلیل اولیه در چند محوطه که به تازگی مورد کاوش قرار گرفته اند حاوی نتایج بسیار جالبی است که اهمیت این منطقه را بخوبی نشان می دهد. مطالعه حاضر رویکردی چند جانبه شامل تقابل بین انسان، جانور و گیاه در این محوطه در طی دوره مس و سنگی متاخر که با سفال سیونی و کاه رو و عصر مفرغ قدیم که با فرهنگ کورا- ارس شناخته می شود، می باشد. بنابراین با مطالعه مواد فرهنگی محوطه کهنه پاسگاه تپه سی به شناخت بهتری در مورد اقتصاد معیشت در فرهنگ های این دو دوره در ایران دست خواهیم یافت.

On the following pages some new ideas about the design and the functional model of a specific pyrotechnological installation will be presented. This feature was discovered at Shahdad and due to its location inside of a building where abundant metallurgical residues were found it was initially supposed to have been involved in copper smelting activities. According to new observations and comparisons with archaeological features of an hitherto neglected feature from Shahdad and other sites from abroad another attempt is made to offer further possibilities of interpretation of its actual function. Ce papier expose quelques idées nouvelles concernant la structure et le modèle fonctionnel d’une installation pyrotechnique découverte à Shahdad, en Iran. Compte tenu de sa situation, à l’intérieur d’un bâtiment contenant d’abondants résidus métallurgiques, les travaux précédents avaient rattaché l’installation à des activités de fonte du cuivre. De nouvelles observations et recoupements avec des données archéologiques, jusqu’ici négligées, provenant de Shahdad et de sites plus ou moins éloignés, nous ont conduit à réinterpréter la fonction de l’installation en question. هدف این مقاله، ارایه دیدگاه های نو، درباره ساختار و مدل کارکردی از یک سازه حرارتی کشف شده از محوطه شهداد در ایران است. با توجه به پیشینه مطالعات انجام شده، موقعیت این سازه، و قرارگیری آن در داخل ساختمانی که از آن بقایای فراوانی سرباره های ذوب فلز کشف شده است، بنابراین کارکرد این سازه در ارتباط با فعالیتهای ذوب مس است. مشاهدات جدید و وجه اشتراک این سازه با داده های چشم پوشی شده باستان شناسی از شهداد و کم و بیش از محوطه های دور دست، به ما اجازه می دهد که کارکرد این سازه را دوباره مورد بحث و تفسیر قرار دهیم.

Precious materials are good index fossils of long and medium-distance exchange. Typologies and iconographies attest to intercultural relations between Iran, Pakistan, India, Mesopotamia and Syria and the organization of exchange and trade is widely debated. Some scholars assume that long-distance trade was managed directly by intermediaries (high officials, merchants) dispatched by the “Core” civilizations (Egypt, Syria, Mesopotamia) into the territories of the “Periphery” (eastern Iran, Afghanistan, eastern Arabia) throughout the history of the Ancient Orient. Recent research on the Iranian Plateau flatly contradicts this hypothesis of relations between the so‑called “Core” and “Periphery”. The Iranian Plateau was at the crossroads of exchanges and was an incredibly active spot. The inhabitants of the Iranian Plateau participated in the first age of middle and long-distance trade. Les matériaux précieux sont d’excellents fossiles-directeurs des échanges à moyenne et longue distance. Typologies et iconographies témoignent des relations interculturelles entre l’Iran, le Pakistan, l’Inde, la Mésopotamie et la Syrie. Il y a un débat fondamental sur l’organisation des échanges et du commerce. Certains chercheurs proposent une hypothèse selon laquelle le commerce à longue distance était géré directement par des intermédiaires (hauts fonctionnaires, marchands) envoyés par les civilisations dites du “Cœur” (Égypte, Syrie, Mésopotamie) dans les territoires dits de la “Périphérie” (Iran de l’est, Afghanistan, Arabie orientale), et que cela a continué de cette façon tout au long de l’histoire de l’Orient ancien. Les recherches récentes menées sur le plateau iranien contredisent complètement ce schéma des relations entre les zones appelées “Centre” et “Périphérie”. Le plateau iranien était au carrefour des échanges et était un pôle extrêmement actif. Les peuples du plateau iranien participèrent au premier âge du commerce à moyenne et à longue distance. سنگهای قیمتی از مواد با ارزش در تجارت با مناطق پیرامونی و دوردست بودهاند. مطالعات گونهشناختی و تصویرنگاری نشان از ارتباطات میانفرهنگی میان ایران، پاکستان، هند، میانرودان و سوریه و سازمانهای مبادلاتی و تجارت میان آنها دارند. برخی از صاحبنظران بر این باورند که تجارت راه دور به صورت مستقیم توسط واسطهها (صاحبمنصبان بلندپایه و تاجران) اداره میشده است. این کالاها در طول تاریخ شرق باستان توسط تمدنهای مرکزی (مصر، سوریه و میانرودان) به مناطق پیرامونی (شرق ایران، افغانستان، شرق عربستان) توزیع میشده است. نتایج پژوهشهای اخیر در فلات ایران کاملاً مغایر با فرضیۀ ارتباط میان "مراکز هسته" و "پیرامونی" است. فلات ایران نقطۀ تلاقی مسیرهای تبادلاتی و یک نقطۀ بسیار فعال در تبادل کالاها بوده که ساکنان فلات آن از آغاز در تجارت با مناطق پیرامونی و دور دست فعالیت داشتهاند.

In the middle of the fourth and beginning of the third millennium BC, the southern part of Caucasus, eastern Anatolia, and northwestern Iran experienced a different cultural development characterized by special material culture identified as the Kura‑Araxes cultural tradition. In this epoch of cultural prehistory, Iran has previously been considered as a peripheral area in comparison with its counterparts of the Mesopotamian heartland to the south, or even northern Mesopotamia. This concept either actuates fewer investigations in this area or studies with the focal point from lowland and its domination. The current chronological framework is also based on past archaeological data from more than four decades ago and surprisingly, since then, nothing has been added to evolve or develop our understanding of this period in Middle Eastern and Iranian history.In this article, reviewing the past studies, I address partly these shortcomings. Furthermore, investigating the new fresh data from the southern part of the Araxes Valley and comparing them with neighbour areas, I have tried to promote a better understanding of cultural dynamics and societal complexity of this timespan in this area. Au milieu du quatrième et troisième millénaire av. J.‑C., le sud du Caucase, l’Anatolie orientale et le nord‑ouest de l’Iran ont connu un développement culturel particulier caractérisé par une culture matérielle spécifique identifiée comme la tradition culturelle Kura‑Araxes. On a longtemps considéré que l’Iran était à cette période une zone périphérique en comparaison avec ses voisins du sud ou même du nord de la Mésopotamie. Ce concept de périphérie n’a guère suscité de recherches dans cette région ou bien il a engendré des études centrées sur la plaine et sa domination. Le cadre chronologique actuel s’appuie aussi sur des données archéologiques vieilles de plus de quatre décennies et, étonnamment, depuis, rien n’a été ajouté pour faire évoluer ou développer nos connaissances de cette période dans l’histoire du Moyen‑Orient et de l’Iran.Dans cet article, en examinant les études réalisées dans le passé, j’aborde en partie ces lacunes. En outre, à partir des nouvelles données du sud de la vallée de l’Araxe et en les comparant avec les régions voisines, j’ai tenté d’apporter ma contribution à une meilleure compréhension des dynamiques culturelles et de la complexité sociale dans cette région durant cette période. در اواسط هزاره چهارم و اوایل هزاره سوم پیش از میلاد در جنوب قفقاز، شرق آناتولی و شمال غرب ایران شاهد ظهور پدیده فرهنگی پیچیده ای هستیم. در این بازه زمانی، اقوام کورا-ارس از مناطق جنوبی ماوراء قفقاز به سمت ایران مهاجرت می کنند و به همراه این حرکت جمعیتی، مواد فرهنگی متعلق به آنان نیز در ابعادی بسیار گسترده، از شمال غرب ایران تا غرب و فلات مرکزی و حتی شمال ایران مشاهده می شود. متاسفانه در مطالعات باستان شناختی مربوط به این دوره، شمال غرب ایران در مقایسه با بین النهرین همیشه به عنوان منطقه ای حاشیه ای در نظر گرفته شده و توجه کمتری به آن شده است. در پژوهشهای اندک صورت گرفته نیز، به خصوص در بازه زمانی هزاره پنجم و چهارم پیش از میلاد، این حوضه همیشه از منظر بین النهرین و در مقایسه با‌ آن مورد مطالعه قرار گرفته و جایگاه خود را در پژوهشهای مربوطه آنچنان که باید و شاید نیافته است. چنانکه گاهنگاری موجود برای این منطقه در کمال تعجب همچنان متکی بر پژوهشهایی است که بیش از چهاردهه قبل انجام شده و متاسفانه از آن زمان تا کنون بازنگری و به روز نشده است. در این مقاله سعی شده است تا با بازبینی اطلاعات موجود به بخشی از این مشکلات پرداخته شود. علاوه براین، با بررسی یافته های اخیر از پژوهشهای صورت گرفته در جنوب دره ارس و مقایسه آن با مناطق مجاور، فهم بهتری از پویایی فرهنگی منطقه و ماهیت پیچیدگی های اجتماعی در این بازه زمانی خاص ارائه شده است.

First season of archaeological excavation at the pre- and proto-historic site of Tepe Chalow in northern Khorasan Province, NE Iran, was carried out by a joint Irano-Italian expedition in autumn of 2011. The joint team opened 9 trenches in the core zone plus 28 small testing pits in the periphery of the site to evaluate accumulation and extension of archaeological layers. Archaeological analysis of the material and data gathered through excavation show influence of different cultural areas including Damghan (Hissar I‑II) and Gorgan plain (Shah Tepe III‑II) to the south and north of Alborz Mountain, respectively, as well as piedmont zone of the northern Kopet-dagh in southern Turkmenistan (NMZ III, VI).One of the most important results of the first campaign is the discovery of a large mid‑late Bronze Age necropolis with the material culture of Namazga VI, the so-called “BMAC”. A total of 6 graves with BMAC/GKC materials were excavated in the first season which yielded not only the luxury objects but also the ordinary, household objects and the pottery identical to the contemporary assemblages from Bactria and Margiana. The bio-archaeological studies during the first season of excavation at Chalow show that agriculture and herding were important components of the economic activities of the site all through the occupational sequence. La première saison de la fouille archéologique du site pré- et protohistorique de Tepe Chalow dans le nord de la province du Khorasan au nord-est de l’Iran a été menée par une mission conjointe irano-italienne en automne 2011. Cette équipe conjointe a ouvert 9 tranchées dans la zone centrale et 28 petits sondages à la périphérie du site pour évaluer l’épaisseur et l’extension des niveaux archéologiques. L’analyse archéologique du matériel et des données de la fouille montre l’influence de différentes régions culturelles comprenant Damghan (Hissar I‑II) et la plaine de Gorgan (Shah Tepe III‑II) respectivement au sud et au nord du massif de l’Elbourz, ainsi que la zone des piémonts du Kopet-dagh septentrionnal dans le sud du Turkmenistan (NMZ III, VI).Un des résultats les plus importants de la première campagne est la découverte d’une vaste nécropole du milieu et de la fin de l’âge du Bronze avec une culture matérielle de Namazga VI, nommée “BMAC”. Un total de 6 tombes avec du matériel BMAC/GKC ont été fouillées lors de la première saison. Elles contenaient non seulement des objets de luxe mais aussi des objets ordinaires, domestiques, et de la céramique identique aux assemblages contemporains de Bactriane et de Margiane.Les études bio-archéologiques de la première saison de fouille à Tepe Chalow révèlent que l’agriculture et l’élevage étaient des composantes importantes des activités économiques du site tout au cours de la séquence d’occupation. در پاییز 1390 هیأت مشترک ایرانی-ایتالیایی فصل نخست کاوش های باستان شناسی در محوطه پیش از تاریخ و آغاز تاریخی تپه چلو در خراسان شمالی، شمال شرق ایران را آغاز کرد. هیأت مشترک 9 ترانشه در قسمت های میانی و 28 گمانه آزمایشی در اطراف تپه جهت شناسایی انباشت و گسترۀ نهشته های باستانی و تعیین عرصه و حریم اثر باز کرد. تحلیل داده ها و مواد حاصل از کاوش حاکی از نفوذ حوزه های فرهنگی مختلف در این منطقه از جمله دشت دامغان (حصار 1 و 2) و دشت گرگان (شاه تپه 3 و 2) به ترتیب در جنوب و شمال رشته کوه البرز و نیز حوزۀ فرهنگی آسیای مرکزی در کوهپایه های شمال کپه داغ در جنوب ترکمنستان (نمازگاه 3 و 6) است.یکی از مهمترین نتایج نخستین فصل کاوش، کشف یک گورستان وسیع از عصر مفرغ میانی-جدید با مواد فرهنگی نوع نمازگاه 6 معروف به مجموعۀ باستان شناختی بلخی-مروی است. در این فصل روی هم رفته 6 گور از نوع بلخی-مروی/تمدن خراسان بزرگ کاوش شد که در آنها نه تنها اشیای تجملاتی و شأن زا، بلکه اشیای روزمره و عادی و سفال یکسان با مجموعه های همزمان از باختر و مارگیانا پیدا شد.بررسی های زیست باستان شناسی بقایای حاصل از فصل نخست کاوش در تپه چلو نشان می دهد بخش های اصلی اقتصاد معیشتی مردمان این محل در تمام دورۀ سکونت را کشاورزی و دامداری تشکیل می داده است.

This paper aims at presenting a review of recently published data regarding the agropastoral systems used in the Kura‑Araxes cultural complex. This multidisciplinary approach, using archaeozoological and archaeobotanical data, allows one of the first analyses of the interactions between human groups and the animal and vegetal resources in the southern Caucasus at the beginning of the Early Bronze Age. Cet article décrit les systèmes agro‑pastoraux utilisés dans la culture Kura‑Araxes à partir d’études récemment publiées. Cette approche multi-disciplinaire basée sur des données archéozoologiques et archéobotaniques constitue l’une des premières synthèses sur l’exploitation des ressources animales et végétales dans le sud du Caucase et le nord‑ouest de l’Iran à l’âge du Bronze ancien. مقاله حاضر به توصیف سیستم های کشاورزی و دامپروری در فرهنگ کورا ارس بر اساس مطالعات اخیر می پردازد. این رویکرد چند جانبه که بر پایه داده های باستان جانور شناختی و باستان گیاه شناختی است، یکی از اولین مطالعات بر روی بهره برداری از منابع جانوری و گیاهی در جنوب قفقاز و شمال غرب ایران در عصر مفرغ قدیم می باشد.

International audience

At Arslantepe towards the end of the 4th millennium BC, after the destruction of the palatial complex of period VIA, the following period VIB1 witnesses the flimsy architectural remains of wattle and daub huts associated with a ceramic culture clearly recalling the contemporary Kura-Araxes traditions of Eastern Anatolia and of the Southern Caucasus. The combination of architectural and zooarchaeological data suggests that period VIB1 represented the occupation by one or more specialised pastoral communities. Recent excavations at Arslantepe have brought to light an imposing mud-brick building (Building 36) dating to period VIB1. Building 36 rested on top of a large courtyard and of a monumental hall dating to the period VIA of the palace complex, thus highlighting a strong sense of continuity in terms of monumental architecture between periods VIA and VIB1. It was destroyed by a violent fire, burying a huge amount of materials in situ (83 ceramic vessels, metals and stone tools). A detailed reconstruction of the material assemblages and a thorough analysis of the functions of the building will constitute the main focus of this paper. This will ultimately shed light on the functions and political significance of this special building in the VIB1 settlement in the frame of ceremonial feastings that may have represented the new strategies enacted by the new Kura-Araxes oriented elites that emerged in the Malatya region, following the collapse of the Uruk-related centralised system., Vers la fin du 4e millénaire av. J.-C., après la destruction du complexe palatial d’Arslantepe de la période VIA, on observe sur le site, dans la période qui suit (VIB1), les vestiges de huttes en torchis, associés à une culture céramique qui rappelle des traditions contemporaines du Kura-Araxe de l’Anatolie orientale et du Sud du Caucase. La combinaison des données architecturales et fauniques suggère que la période VIB1 d’Arslantepe pourrait être l’occupation d’une ou plusieurs communautés pastorales. Les fouilles récentes effectuées à Arslantepe ont mis au jour un grand bâtiment en brique crue (Bâtiment 36) datant de cette période. Ce bâtiment repose directement sur une grande cour et une salle monumentale du complexe palatial de la période VIA ; il souligne une continuité très soutenue dans l’architecture monumentale entre les deux périodes. Ce bâtiment fut détruit par un violent incendie qui a entraîné l’enfouissement d’une quantité considérable de mobilier in situ (83 vases en céramique, métaux et outils en pierre). Cet article met l’accent sur une reconstitution détaillée de tous les assemblages recueillis et sur une analyse de la fonction du bâtiment. Cette reconstitution a pour but de faire la lumière sur le rôle social et politique de ce bâtiment spécial dans le cadre de cérémonies et de repas collectifs qui ont pu représenter les stratégies politiques mises en place par les nouvelles élites influencées par le monde Kura-Araxe, élites qui «émergent » dans la région de Malatya à la suite de l’effondrement d’un système centralisé, dérivé du monde urukéen., Palumbi Giulio, Alvaro Corrado, Grifoni Clara, Frangipane Marcella, Vignola Cristiano, Terrasi Filippo. A ‘communal’ building of the beginning of the Early Bronze Age at Arslantepe-Malatya (Turkey). Spatio-functional analysis and interpretation of the archaeological context. In: Paléorient, 2017, vol. 43, n°1. pp. 89-123.

Ca 50 samples of Early Bronze Age (late 4th-3rd millennium BC) pottery from the South-Caucasian province of Shida Kartli (Georgia), most of them from the site of Khashuri Natsargora, were submitted to archaeometric investigations aiming to their characterisation and to the determination of raw materials (provenancing) and production technology. The main aim of the study was to identify the distinctive features of the Kura-Araxes end Early Kurgan (Martqopi and Bedeni) pottery groups. The analytical methods included powder-XRD, OM on thin section, ICP-AES and ICP-MS for major, minor and some trace elements, WDS microanalysis on single minerals. The analyses proved that in all cases local clays were employed. They were often used as found, but sometimes tempered with volcanic sands whose composition reflects the regional geology of the production area and sometimes with the addition of grog (for the Kura-Araxes) or crushed obsidian (for the Bedeni fine group). The study of rock fragments present in the temper allowed in most cases a clear differentiation between the Kura-Araxes Ware and the Bedeni wares. Most vessels were handmade but, in the case of Bedeni fine ware, they were occasionally finished with a slow wheel. Significant differences between the Kura-Araxes and Bedeni groups were also observed in surface treatment. Firing temperatures resulted mostly in the interval of 600–800 °C.

The aim of this article is to highlight the social and cultural developments that took place in the Southern Caucasus during the Early Bronze Age. Between 3500 and 2500 BC ca., new pottery, architectural and metallurgical traditions, known collectively as Kura-Araxes, new settlement forms in the mountain regions and new funerary customs emerged. Examining these changes, the article draws a picture of the organization of the Early Bronze Age communities in the Southern Caucasus societies centering primarily on the household and horizontal kinship relationships. We argue that this model was radically different from those of the vertically organized societies of Southern Mesopotamia and Northern Caucasus. Finally, the paper focuses on the changing role of metals towards the mid-third millennium BC and that, by causing radical social transformations, also brought to an end the Kura-Araxes traditions.

Agriculture dependent almost exclusively on cereal cultivation was practiced in the South Caucasus, beginning with the Kura-Araxes culture and continued for more than two and a half millennia (from the Early Bronze Age to the Early Iron Age). Although several dozen Early Bronze Age sites were investigated, extremely few or no remains of cultivated pulses or oil-crops were found. Global environmental changes at the beginning of the Early Bronze Age may have contribute in transforming the agriculture of the South Caucasus into cultivation of a few hardy cereals. But it seems more likely that anthropogenic factors played the decisive role, because pulses and oil-plants could have been grown along with cereals in the same conditions in foothills and plains, but they were not., L’agriculture de la culture Kura-Araxe constitua la première phase d’une période de plus de 2500 ans (du Bronze ancien au Fer ancien) où les cultures étaient caractérisées par une prédominance et parfois même une présence exclusive de céréales. Bien que plusieurs douzaines de sites du Bronze ancien aient été étudiés, très peu de restes (et parfois aucun reste) de plantes oléagineuses et de légumineuses cultivées ont été retrouvés. Les changements environnementaux globaux qui se sont produits au début du Bronze ancien ont sans doute joué un rôle majeur dans la transformation de l’agriculture dans le sud du Caucase vers une forme spécialisée dans la culture de quelques céréales résistantes. Mais il semble que le rôle décisif dans la spécialisation de l’agriculture Kura-Araxe soit le facteur humain, puisque les légumineuses et les plantes oléagineuses auraient pu être cultivées avec les céréales, dans les mêmes conditions, sur les piémonts et dans les plaines, alors que ce ne fut pas le cas., Hovsepyan Roman. On the agriculture and vegetal food economy of Kura-Araxes culture in the South Caucasus. In: Paléorient, 2015, vol. 41, n°1. pp. 69-82.

International audience; The interpretation of the expansion of the Kura-Araxes culture has been traditionally linked to a set of migratory mechanisms that were generated in the core of Kura-Araxes cultural region. Little attention has been dedicated to the role of other processes that took place in the Kura-Araxes "periphery", and in particular to the development, in the fourth millennium, of centralised early-state polities in Iran and Anatolia that were linked to similar developments taking place in the greater Uruk Mesopotamia. This paper will present two case-studies to highlight the structural premises that may have favored the Kura-Araxes "expansion" in Iran and Anatolia: Godin Tepe and Arslantepe. Between the late-fourth and the early-third millennium, these two sites recorded a strikingly similar cultural sequence consisting of the construction of large, possibly public, buildings characterized by a Uruk-related material culture that were replaced by an occupation of flimsy wattle and daub huts featuring a Kura-Araxes related material-culture. A thorough comparison of the developments illustrated by these two case-studies can suggest a new explanatory model for the Kura-Araxes expansion in the regions formerly involved in the Uruk "world". According to this model, the specialized pastoral groups that were generated by the centralised economies of the early-sate polities of the Uruk period in Iran and Anatolia may have played a key role in the following expansion of the Kura-Araxes culture in these regions. L'interprétation de l'expansion de la culture Kuro-Araxe a été traditionnellement associée à des mécanismes migratoires générés dans son périmètre géographique. Jusqu'à présent, très peu d'attention a été dédiée au rôle que d'autres processus, qui se sont déroulés aux marges de la région Kuro-Araxe, pourraient avoir joué dans cette expansion, notamment, le développement en Iran et en Anatolie d'entités proto-étatiques centralisées datant de la seconde moitié du IV e millénaire en connexion directe avec les développements similaires de la Mésopotamie "Urukéenne". L'objectif de cet article est de présenter deux cas d'étude (Godin Tepe et Arslantepe) pour mettre en évidence les conditions "structurelles" qui auraient pu favoriser l'expansion "Kuro-Araxe" en Iran et en Anatolie. Entre la seconde moitié du IV e et le début du III e millénaire ces deux sites témoignent d'une séquence culturelle identique consistant en la construction de grands bâtiments de tradition urukéenne, qui furent remplacés par des occupations à architecture légère caractérisées par une culture matérielle de tradition Kuro-Araxe. La comparaison entre les développements de ces deux sites pourrait suggérer un nouveau modèle explicatif de l'expansion Kuro-Araxe dans les régions précédemment impliquées dans le "monde" Uruk. Selon ce modèle, les groupes de pasteurs spécialisés, générés en Iran et en Anatolie par les économies centralisées des entités proto-étatiques de la période Uruk, pourraient avoir joué un rôle clé dans l'expansion de la culture Kuro-Araxe qui a succédé dans ces mêmes régions.

Tureng Tepe (northeast of Iran) was excavated from 1960 to 1979 by a French team directed by Professor Jean Deshayes (University of Paris 1). This work revealed a complex stratigraphical sequence reflecting nearly five millennia of human occupation. This was the most important archaeological project ever conducted in this region of Iran. Unfortunately, only the most recent levels of the site, attributed to the Sassanid and Islamic periods, were the subject of a full publication. The publication project was revived in 2012 by means of the constitution of a new team in charge of the protohistoric levels (Chalcolithic, Bronze Age and Iron Age). The French excavations have especially revealed an important urban centre dated from the 3rd millennium BC, and dominated by a high mud brick terrace. The artefacts recovered show close parallels with the site of Tepe Hissar. The aim of this paper is to present the preliminary results of the architectural study of the high terrace, to give a novel description of its internal structure, the building techniques implemented, the foundation system, and to propose a reconstruction of this unusual building. Les travaux réalisés à Tureng Tépé (nord‑est de l’Iran), par la Mission archéologique française dirigée par Jean Deshayes, de 1960 à 1979, ont permis la découverte d’une séquence stratigraphique de près de cinq millénaires. Malheureusement, seuls les niveaux les plus récents du site, c’est à dire les occupations sassanides et islamiques, ont fait l’objet d’une synthèse exhaustive. En 2012, la constitution d’une nouvelle équipe en charge des occupations protohistoriques (Chalcolithique, âge du Bronze et âge du Fer) a permis de relancer le programme de publication de ce site archéologique majeur.Les fouilles de Jean Deshayes à Tureng Tépé ont notamment révélé l’existence d’un centre urbain daté du IIIe millénaire, dominé par une haute terrasse de briques crues. Le mobilier archéologique, associé à ces niveaux, présente de fortes similarités avec celui mis au jour lors des fouilles de Tépé Hissar. Les résultats préliminaires de l’étude architecturale réalisée sur la haute terrasse nous permettent de donner ici une nouvelle description de la structure interne, des techniques de construction et du système de fondations, mais également de proposer une restitution d’ensemble de ce bâtiment insolite. محوطه ترنگ تپه بین سال های 1960 تا 1979 توسط یک گروه فرانسوی به سرپرستی ژان دهه استاد دانشگاه پاریس 1 – سوربن کاوش شد. نتایج کاوش در این محوطه، نمایان شدن پنج هزار سال توالی سکونت انسان بود. این کاوش مهمترین مطالعه باستان شناختی انجام شده در ناحیه شمال ایران در زمان خود بود. متاسفانه، تنها دوره های جدیدتر استقراری این محوطه که متعلق به ساسانی و اسلامی است به طور کامل منتشر شده اند. به همین منظور، در سال 2012 یک تیم جدید تخصصی با گرایش دوره های آغاز نگارش(مس و سنگ، مفرغ و آهن) جهت مطالعه و انتشار کامل دیگر یافته های بدست آمده از این کاوش شکل گرفت. در کاوش هیئت فرانسوی در این مکان، یک مرکز مهم شهری مربوط به هزاره سوم ق.م نمایان شده بود که دربرگیرنده یک تراس خشتی بلند بود. مواد فرهنگی بدست آمده از این بخش، شباهت زیادی به یافته های باستانشناسی تپه حصار دارد. هدف نوشتار حاضر، ارایه نتیجه مقدماتی از مطالعه بقایای معماری تراس بلند خشتی، توصیفی جدید از ساختار دورنی، روش های ساخت به کار گرفته شده در آن به ویژه پی سازی و بازسازی پیشنهادی از این بنای خاص است.