Objective: The aim of this study is to determine the physical/organoleptic properties and quantitative of nutritional values in the dietary foods for special medical purposes used with the aim of satisfying the dietary management of patients. Method: A total of 13 samples were examined physical and organoleptic properties as colour, appearance, odour. After the examination, the many methods were used for quantitative determinations of protein (kjeldahl), invert sugar (titrimetric), fat (acidobutirometric), vitamins (A, E, B2, B6, C – HPLC/high pressure liquid chromatographic) and elements (calcium – Ca, chromium Cr, copper Cu, iron Fe, sodium Na, potassium K, phosphorus P, manganese Mn, molybdenum Mo, magnesium Mg, zinc Zn ICP OES/inductively coupled plasma optical emission spectroscopy) in these products. Results: It was found that the values of protein in 100 g or 100 mL of these samples was 2.31 43.7 g. It was determined that invert sugar and fat were ranged from 0.5 15.3 g and 0 121.69 g, respectively. The values of vitamins (C, 7.54 1195.8 mg; B2, 0.16 0.99 mg; B6, 0.12 0.78 mg; E, 1.22 397.37 mg; A, 41.56 450.69 μg RE retinol equivalent) were established. Also, the values of minerals (Na, 12.2 600 mg; K, 18.8 926 mg; P, 12.1 464 mg; Ca, 4.81 455 mg; Mg, 0.15 128 mg; OZET Amac: Hastalarin diyetlerini duzenlemek amaciyla kullanilan ozel tibbi amacli diyet gidalarin fiziksel ve organoleptik muayeneleri ile etiketlerinde yer alan bazi besin ogelerinin miktarlarinin belirlenmesi amaclanmistir. Yontem: Toplam 13 adet ozel tibbi amacli diyet gida numunesi renk, gorunus ve koku yonunden fiziksel ve organoleptik incelenmistir. Inceleme sonrasinda numunelerin bazi besin ogeleri yonunden protein (kjeldahl), invert seker (titrimetrik), yag (asidobutirometrik), vitamin (A, E, B2, B6, C – HPLC/yuksek basincli sivi kromatografisi) ve elementlerin (kalsiyum Ca; krom Cr; bakir Cu, demir Fe, sodyum Na, potasyum K, fosfor P, manganez Mn, molibden Mo, magnezyum Mg, cinko Zn; ICP OES/induktif eslesmis plazma-optik emisyon spektrometresi) miktarlarinin belirlenmesi icin farkli yontemler kullanilmistir. Bulgular: Ozel tibbi amacli diyet gida numunelerinin 100 g veya 100 mL’ sinde protein, 2,31 43,7 g; invert seker, 0,5 15,3 g ve yag 0 121,69 g arasinda bulunmustur. Bu numunelerin 100 g veya 100 mL’ sinde vitamin C, 7,54 1195,8 mg; vitamin B2, 0,16 0,99 mg; vitamin B6, 0,12 0,78 mg; vitamin E, 1,22 397,37 mg ve vitamin A, 41,56 450,69 μg RE (retinol esdegeri) arasinda belirlenmistir. Ayrica numunelerin 100 g veya 100 mL’sinde element degerleri ise sirasiyla Na, 12,2 600 mg; K, 18,8 926 mg; * Bu calismanin sonuclari, 4. Gida Guvenligi Kongresinde (14–15 Mayis 2013, Istanbul-TURKIYE) poster bildirisi olarak sunulmustur. Cilt 71 Sayi 1 2014 Turk Hij Den Biyol Derg 10 Hastalarin diyetlerini duzenlemek amaciyla tibbi gozetim altinda kullanilan ve ozel olarak uretilmis ya da formule edilmis gidalar “ozel tibbi amacli diyet gidalar” olarak tanimlanmaktadir (1). Ozel tibbi amacli diyet gidalarin uzerinde yer alan etiketlerinde enerji-besin ogeleri olan yag, karbonhidrat, protein, vitamin ve mineral degerleri bulunmaktadir. Vucudun buyumesi, dokularin yenilenmesi ve calismasi icin gerekli olan tum besin ogelerinin her birinin yeterli miktarda ve gerekli oranda alinmasiyla mumkundur (2). Vitamin ve mineraller vucudumuzda gerceklesen tum islemlerde anahtar rol oynayan ve ortak fonksiyon gosterdikleri diger besin ogelerinin yerine de calisarak organizmada bircok isin aksamadan yerine getirilmesini saglayan besin ogeleri olarak bilinmektedirler (3). Probiyotik ve fruktooligosakkarit icerikli tibbi amacli beslenme urunlerinde; protein, hidrolizlenebilen toplam seker, yag, bazi vitamin ve mineral miktarlarinin belirlemesi uzerine calisma yapilmis ve calismanin sonucunda; belirlenen degerlerin numune etiket degerlerine uyumlu olduklari gozlemlenmistir (4). Ozel tibbi amacli diyet gidalarin yaninda farkli gidalarin icerdikleri besin ogelerinin miktarlari cesitli yontemler kullanilarak belirlenmistir (5-10). Calismamizda, ozel tibbi amacli diyet gidalarin fiziksel ve organoleptik muayeneleri ile etiketlerinde yer alan bazi besin ogelerinin miktarlarinin belirlenmesi amaclanmistir. GEREC Ocak-Mart 2012 tarihleri arasinda Tuketici Guvenligi Laboratuvarlari Daire Baskanliginin ilgili laboratuvarlarinda toplam 13 adet toz ve sivi formdaki ozel tibbi amacli diyet gida numunesi fiziksel ve organoleptik muayene ile etiketlerinde yer alan bazi besin degerleri yonunden incelenmistir. YONTEM Fiziksel ve Organoleptik Muayene Ozel tibbi amacli diyet gida numuneleri fiziksel ve organoleptik muayenede; renk, koku ve tat acisindan incelenmistir. Besin Degerleri Yonunden Inceleme Bu numunelerin etiketlerinde beyan edilen besin ogelerinden protein, invert seker, yag, bazi vitamin (A, E, B2, B6, C) ve mineral (Na, K, P, Ca, Mg, Mn, Fe, Cu, Zn, Cr, Mo) yonunden analiz edilmistir. Protein Analizi Ozel tibbi amacli diyet gida numunelerinin protein miktarlarini belirlemek icin Kjeldahl (11) yontemi kullanilmistir. 0,5-1 ± 0,001 g tartilan numuneler yakma tuplerine alinmistir. Tuplere 5,0 g yakma tuzu katalizor (Gerhardt) ve 7,5 mL derisik H2SO4 (Merck) ilave edilerek yakma unitesine yerlestirilmistir. Yakma unitesine yerlestirilen tuplerde yaklasik 400 oC’de yakma islemi gerceklestirilmistir. Yakma GIRIS OZEL TIBBI AMACLI DIYET GIDALAR P, 12,1 464 mg; Ca, 4,81 455 mg; Mg, 0,15 128 mg; Mn, 0,14 312 mg; Fe, 0,92 7,80 mg; Cu, 0,09 0,64 mg; Cr, 0,003 0,020 mg; Mo, 0,003 0,036 mg ve Zn, 1,03 17,20 mg arasinda tespit edilmistir. Sonuc: Ozel tibbi amacli diyet gida numunelerinde analiz edilen besin ogesi iceriklerinin etiketlerinde beyan edilen degerlere uygun oldugu belirlenmistir. Anahtar Kelimeler: Ozel tibbi amacli diyet gida, besin degeri, analiz, Mn, 0.14 312 mg; Fe, 0.92 7.80 mg; Cu, 0.09 0.64 mg; Cr, 0.003 0.020 mg; Mo, 0.003 0.036 mg ve Zn, 1.03 17.20 mg) were obtained. Conclusion: It was observed that the values determined for dietary foods for special medical purposes were similar to the values declared on the labels of the products.