Search

Günümüzde işletmelerin ürünlerine uygun fiyat vermeleri, ürün teslimatlarını zamanında yapmaları vekalite konusunda güvenilir olmaları rekabet düzeylerinin temel göstergeleri arasındadır. Rekabetçiliğinsağlanmasında ve korunmasında bakım önemli bir destek sürecidir. Üretim ve hizmet sektöründe bakımfaaliyetleri, fiziksel altyapıyı hazır ve nitelikli tutarak üretim faaliyetlerin devamlılığının sağlanması, maliyetlerin indirgenmesi ve müşteri potansiyelinin korunmasında önemli bir rol oynamaktadır. Bu nedenlebakım süreçlerinin yönetim, planlama ve izleme aşamalarının bilişim teknolojileriyle desteklenerek etkinbir şekilde yürütülmesi gerekmektedir.Çalışma kapsamında iş süreç yönetimi (İSY) ve iş süreç yeniden mühendisliği (İSYM) gereği mevcutdurumda manuel olarak yürütülen süreçlerin bilgi teknolojileri ile desteklenerek yeniden tasarlanması sonucu kurumsal kaynak planlama (KKP) sistemlerine entegre çalışacak bakım modüllerine yönelik tasarımgereksinimleri ortaya konulmuştur. Bakım faaliyetlerinin verimliliğini arttırmak ve izlemini kolaylaştırmakamacıyla, iş modellemesi IBM Business Modeler programı ve iş süreç yönetimi simgeleri kullanılarak,sistem performans göstergelerini de dikkate alan bir bakım yönetim sistemi tasarımı gerçekleştirilmiştir.Çalışmada sunulan sistem önerisinin, bakım süreçlerini, dijitalleşme kapsamında bilişim teknolojilerinedayalı geliştirmek ve kurumsal kaynak yönetimi yazılımlarına entegre etmek amacına sahip başta imalatsektörü olmak üzere birçok kuruluş için katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Ulaştırma sektörü sosyo ekonomik gelişmeler ile doğrudan ilişkilidir. Ulaştırma sektörü ile malların hareketliliği sağlandığı gibi yolcu taşımacılığı ile de insanların hareketliliği sağlanmaktadır. Ulaştırma sistemlerinin gelişimi hem sosyal hem de ekonomik gelişmenin temelini oluşturmaktadır. Geçmişte, kalkınma politikaları ve stratejileri fiziksel sermayeye odaklanma eğilimindeyken, son yıllarda insan sermayesi konularını da dahil ederek daha karmaşık hale dönüşmüştür. Fiziki ve beşeri sermayenin göreceli önemine bakılmaksızın, altyapı, uygun faaliyetler ve bakım olmadan etkin kalamamaktadır. Ekonomik faaliyetler altyapı temeli olmadan gerçekleşemezken, altyapı ise diğer üretim sistemleri ile etkileşime girmeden gelişemez. Birçok taşımacılık faaliyetinin; yüksek işlem ve hizmet odaklı işlevleri ile fiziksel ve insan sermayesi ihtiyaçları arasında karmaşık ilişki bulunur. Dolayısı ile ekonomilerin gelişmesi için devletler, ulaştırma sektöründe hem yatırım hem de bakım hizmetlerine kaynak aktarmaktadır. Bu çalışmada Türkiye’de ekonomik büyüme, Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYİH) ile ulaştırma sektöründe yatırım ve bakım hizmetlerine ayrılan kaynaklar arasındaki ilişki incelenmiş ve seçilmiş ülkeler ile karşılaştırılmıştır. Bakım harcamaları 2012 yılında 874 Milyon ABD Doları iken, 2016 yılında 230 Milyon ABD Dolarına düşmüştür. Ulaştırma sektöründe yapılan bakımın GSYİH içindeki payı 1995 yılında %0,01, 2001 yılında %0,05, 2008 yılında %0,04 bu değer 2011 yılında 0,08’e çıkmış 2016 yılında %0,02’ye gerilemiştir., The transportation sector is directly related to socio-economic developments. Mobility of goods and passengers are ensured by the transportation sector. The development of transportation systems is the basis of both social and economic development. In the past, development policies and strategies have tended to focus on physical capital, while in recent years it has become more complex, including human capital issues. Regardless of the relative importance of physical and human capital, infrastructure cannot remain effective without proper activities and maintenance. While economic activities cannot take place without an infrastructure foundation, infrastructure cannot develop without interacting with other production systems. Many transportain activities have a complex relationship between their high transaction and service-oriented functions and their physical and human capital needs. Therefore, states transfer resources to both investment and maintenance services in the transportation sector for the development of economies. In this study, Turkey’s economic growth, gross domestic product (GDP) are examined the relationship between the resources allocated to investment and maintenance services in the transport sector are compared with selected countries. While maintenance expenses were 874 million USD in 2012, they decreased to 230 million USD in 2016. The share of maintenance expenses in the transportation sector in GDP increased from 0.01% in 1995, 0.05% in 2001, 0.04% in 2008, to 0.08% in 2011, and declined to 0.02% in 2016.

Recycling of waste electrical and electronic equipment (WEEE) is crucially important since it handles hazardous waste according to ever tightening laws and regulations and it adds benefits to economy and sustainable environment. Disassembly is one of the most important processes performed during the recovery of WEEE. The overall goal of disassembly is to maximize the retrieval of various metals and plastics contained in WEEE in order to reduce their negative effects on human health and environmental sustainability and to increase economic gains. This study aims to evaluate alternative layout configurations for WEEE disassembly systems (WDS). In this context, various configurations were compared in terms of pre-defined performance criteria, such as the total number of disassembled WEEE and the total revenue from sales, using simulation models. The results of this study show that the performance of a WDS was significantly affected by output transfer systems along with the specialization of operators on certain types of WEEE. [Figure not available: see fulltext.]. © 2017, Higher Education Press and Springer-Verlag GmbH Germany.

Waste electrical and electronic equipment (WEEE) consist of many different substances some of which contain hazardous components and valuable materials. The recovery of WEEE plays a key role on environmental sustainability because it minimizes the negative effects of hazardous materials and helps the efficient use of world’s limited resources. Recovery strategies enable companies to collect reusable components and to recycle the material content of WEEE by using operations like sorting, disassembly and bulk recycling. Usually companies associated with municipals collect WEEE from end-users and/or collection points. Then they sell these items to WEEE recycling facilities through bidding. For recycling facilities, it is important to generate the best operational level decisions to receive and handle WEEE. This study contributes to the fulfillment of this need by presenting a mixed integer linear programming model to determine the maximum bid price offer while determining the best operation planning strategies. In order to demonstrate the potential of the proposed model, a real life case study along with several scenarios is studied. The findings of the case study indicate that the model has the potential to enable the decision maker to come with stronger decisions related to both bidding process and operational strategies of the facility. © 2015, Springer Science+Business Media New York.

Standartlar kurumsal, askeri, ulusal hatta uluslararası ölçeklerde geçerliliğe sahip uygulamaları kapsamaktadırlar. Teknik terimleri kapsayan standartlarda kavramlar arasındaki uyumu sağlamak ve haberleşmeyi kolaylaştırmak temel hedeftir. Bu nedenle, uluslararası standartların Türkçe’ye çevirisinde kullanılan kelimelerin seçimine büyük bir özen gösterilmelidir. Özellikle, çok büyük bir hızla gelişen bilişim standartlarında dil birliğinin sağlanması standartların Türkçeleştirilmesinde büyük önem arz etmektedir. Bu çalışma ile yazılım kalitesine ilişkin standart olan ISO/IEC 9126’nın Türkçeleştirilmesinde kullanılmış olan bazı kavramlara ilişkin alternatifler ileri sürülmüştür. Gelecekte standardizasyon çalışmalarında uygun dil kullanımının sağlanması için takip edilmesi önerilen süreçlerin ana hatları belirlenmeye çalışılmıştır. Ayrıca bu çalışma ile yaygın uygulama alanına sahip olan standartların geliştirilmesinde özellikle ulusal olan standartlarda kullanılan kelimelerin her kişi tarafından aynı şekilde anlaşılabilecek ve kavranılabilecek bir şekilde oluşturulmasına dikkat çekilmeye çalışılmıştır.

Günümüz piyasalarındaki değişim dinamikleri, karar vermede kullanılacak talep tahmin yöntemlerini seçme, modelleme ve uygulamada hassas çalışma yapılmasını gerekli hale getirmektedir. Bu sebeple, günümüzde işletmeler, tutarlı gelecek öngörüsünde bulunabilmek için çok çeşitli tahmin yöntemleri kullanmaktadır. Analiz edilecek etki faktörlerinin artış göstermesi, geliştirilen tahmin yöntemlerinin karmaşıklaşmasına ve işletmelerin kendi yönetim anlayışlarına, ürünlerini sunduğu piyasaya ve finansal sistemlerine uygun satış geliri tahmin yöntemlerini oluşturma gerekliliğine neden olmaktadır. Hızla değişen piyasa şartları ile birlikte, hammadde fiyatlarında ve döviz kurlarında oluşan dalgalanmalar gibi ekonomik kriterlerin, ülke ekonomisinde önemli etkileri bulunan nüfus değişimi ve gelir dağılımları gibi sosyo-ekonomik parametrelerin satış verileri üzerinde oluşturdukları etkiler talep tahmini uygulamasında göz ardı edilmemelidir. Sadece geçmiş yıllara ait satış verilerini kullanarak talep tahmini gerçekleştiren yöntemler yetersiz kalmakta, aynı zamanda değişim faktörlerini de girdi değişkeni olarak kullanan yöntemler ile daha tutarlı sonuçlar elde edilebileceği düşünülmektedir. Bu çalışmada, gelecek satış gelirlerinin belirlenmesinde talep artış ve azalmalarının oluşturacağı risklere karşı proaktif davranılması adına, bir tekstil işletmesinden alınan önceki beş yıllık satış verileri ve talebi etkileyen faktörler dikkate alınarak, çoklu doğrusal regresyon yöntemi ve bulanık mantık tahmin modeli ile gelecek dönem öngörülerinde bulunulmuştur.

This study proposes a genetic algorithm (GA) based model to generate examination schedules such that they focus on students' success in addition to satisfying the hard constraints required for feasibility. The model is based on the idea that the student success is positively related to the adequate preparation and resting time among exams. Therefore, the main objective of this study is to maximize time length among exams (i.e., paper spread) considering the difficulties of exams. Two different genetic algorithm models were developed to optimize paper spread. In the first genetic algorithm model, a high penalty approach was used to eliminate infeasible solutions throughout generations. The second genetic algorithm model controls whether or not each chromosome joining the population satisfies the hard constraints. To evaluate the models, a set of experiments have been designed and studied using the data collected from the College of Engineering in Pamukkale University.

Genel olarak, tedarikçi seçimi birçok nitel ve nicel faktörü bünyesinde barındıran çok-kriterli bir karar problemidir. Bu çalışma, tekstil sektöründe faaliyet gösteren bir perakendeci için sözkonusu faktörleri belirleyerek üç aşamalı bir tedarikçi seçim modeli içinde değerlendirmektedir. Modelin ilk aşaması geniş bir aday tedarikçi havuzundan daha az sayıda nitelikli tedarikçilerin belirlenmesinde etkili olan faktörlerin göreli önem derecelerini belirlenmesi amacını taşımaktadır. İkinci aşamada ise birinci aşamada belirlenmiş tedarikçilerin ürettiği fiziki ürünlerden beklentileri karşılama düzeyini sorgulamakta önemli olan kriterler ve bu kriterlerin önem derecelerinin ortaya çıkarılması amacı ile tasarlanmıştır. Son aşama ise bir gözden geçirme aşaması olup birlikte çalışılan tedarikçilerin sistem performanslarını irdelemekle ilgili faktörlerini ve bu faktörlerin önem derecelerini tespit etmeye yöneliktir. Modelde, Analitik Hiyerarşi Süreci (AHS) ve Analitik Serim Süreci (ASS) karar verme araçları kullanılmıştır. Geliştirilen model ve elde edilen faktör ağırlıkları perakende zincir firmalarından üreticilere kadar geniş bir yelpazede yer alan firmalara fayda sağlayacak niteliktedir, In general, supplier selection is a multi-criteria decision problem that contains tangible and intangible factors. This paper identifies and organizes these factors into a three-phase supplier selection model for a textile retail organization. The first phase of the model is designed to identify the relative importance of the factors associated with the identification of a portfolio of suppliers from rather a large set of candidate suppliers. In the second phase of the model, factors required for the evaluation of the suppliers, selected in the first phase, depending on their ability to meet the product requirements are identified and their weights are suggested. In the last phase, the factors related to system performance of the certified suppliers determined in the second phase of the model are identified and their relative importance values are suggested. The model utilizes Analytic Hierarchy Process (AHP) and Analytic Network Process (ANP) as decision-making tools. Both model and the weights of the factors determined present a valuable insight on supply processes of a wide range of textile products supplying departments of all retail chain companies

Although textile sector is one of the biggest consumer intensive sector, recycling and reclamation practices in this sector are not satisfactory. In this study, “cradle to grave” Life Cycle Assessment (LCA) analysis is carried out for a textile product (i.e., the bathrobe). The life cycle stages of the product are explained in detail including the waste potential, energy usage and envrionmental effects of each stage. Findings of the study present that cotton fiber, which is the most commonly consumed natural fiber, is not so environmentaly friendly fiber as opposed to the expactations. Growing, manufacturing, consumer usage, and recovery stages of a 100% cotton bathrobe may cause some environmental effects. Study shows that recycling of waste generated by the production processes of a bathrobe is somewhat common; yet it cannot be said the same thing about the after use textiles, Tekstil ürünleri hayatımızın her alanında yer alması ve tüketiminin çok büyük oranlarda olmasına rağmen, tekstilde geri dönüşüm çalışmaları olması gerektiği kadar değildir. Tekstil üretiminde ortaya çıkan çevresel etkiler ve geri dönüşüm olanaklarının araştırıldığı bu çalışmada, tekstil ürünlerinden örnek olarak seçilen bornozun Yaşam Döngü Değerlendirmesi (YDD: LCA - Life Cycle Assessment) yapılarak, ürünün “doğumdan-mezara” ortaya çıkardığı atık, fire ve telefler incelenmiş, çevreyle etkileşimi incelenmiştir. Çalışmada, doğal bir elyaf olan pamuk elyafı kullanılarak yapılmış olan bir bornozun, yaşamı boyunca yarattığı çevresel etkiler değerlendirildiğinde düşünüldüğü kadar çevre dostu olmadığı görülmüştür. Pamuklu tekstil üretim sürecinde ortaya çıkan atıkların kısmen değerlendirilebildiği öte yandan kullanılmış tekstil ürünlerinin ise geri dönüşümünde daha fazla yol alınması gerektiği belirlenmiştir

Bu çalışmada, tekstilde karşımıza çıkan en önemli problemlerden birisi olan dokuma tezgahlarında çizelgeleme problemi ele alınmıştır. Basit ifadesiyle problem, istenen kumaşın farklı özelliklere sahip dokuma tezgahlarının hangisinde ne zaman dokunacağının planlanmasıdır. Dokuma bölümüne gelen her iş o bölümde bulunan bir grup tezgahla ilişkili olabilir. İşlerin bölünerek tezgahların üzerinde yapılması mümkündür. Her işin tamamlanması için bir termin tarihi olup amaç geciken işlerin sayısını minimize ederek tezgah verimliliğinin yüksek tutulmasıdır. Bu amaçla, çalışmada ortaya konan yaklaşım pratiğe yönelik kolay uygulanabilir bir yapıdadır. Önerilen yaklaşım bir örnekle açıklanmıştır. İstanbul Ticaret Üniversitesi

Bu çalışmada, kariyer geliştirmede bireye düşen sorumluluğun artmasıyla önem kazanan, bireysel kariyer planlama yaklaşımı üzerinde durulmuştur. Kişilerin bilgi, beceri, yetenek, kişisel özelliklerine uygun, sektörün ihtiyaç duyduğu işlerde eğitim almalarını ve çalışmalarını sağlayacak bir yöntem geliştirmenin ön çalışmaları yapılmış ve uygulama için plan oluşturulmuştur. Çalışmanın uygulanacağı meslek dalı olarak endüstri mühendisliği (EM) seçilmiştir. Endüstri mühendisliği bölümünün seçilmesi, çalışmanın yalnızca bireysel kariyer planlama yaklaşımı olarak kalmasından ziyade çalışmaya bir açılım kazandırmış böylelikle endüstri mühendisliği bölümünün özel ihtiyaçları ve sorunları göz önünde bulundurularak çalışma yeniden planlanmıştır. Bu açıdan bakıldığında endüstri mühendisliği eğitiminde uzmanlaşmaya gidilmesi ve bu uzmanlık alanlarına bireysel kariyer planlama yaklaşımları ile öğrencilerin atanması üzerinde çalışılmıştır. İstanbul Ticaret Üniversitesi

Bu çalışma ile çok-ürünlü ve çok-süreçli imalat sistemleri için Ürün Ağaçlarının (ÜA) hiyerarşik bir şekilde oluşturulması amacıyla bir yöntem ortaya konulmaktadır. Ürün Ağacı üretim süreçleri sırasına bağlı olarak seviyelere ayırılmakta ve Ürün Ağacına ilişkin bilgi kısırgandırılarak tanımlanmaktadır. Bu bilgi ilişkisel bir veri tabanında depolanmakta ve Ürün Ağaçlarına ait bu bilgiler sistematik bir yöntemle bir araya getirilmekte böylelikle herhangi bir ürünün Ürün Ağacı otomatik olarak oluşturulmaktadır. Önerilen çalışmanın temel hedefi Ürün Ağaçları tanımlanırken veri girişini en azlamaktır. Bu yöntem, Ürün Ağaçlarını oluşturan bilgiyi bir veri tabanında depolamak suretiyle sistematik bir kullanım olanağı sağlamaktadır. Önerilen yöntem, herhangi bir sistem için malzemelerin tanımlanmasında ve Ürün Ağaçlarının oluşturulmasında, her bir sürece ilişkin girdi/çıktı miktarlarının belirlenmesinde ve bu sayede üretim süreçlerinin izlenebilirliğini kolaylaştırmada kullanılabilmektedir.

Performans yönetim sistemleri, işletmelerin, stratejik amaç ve hedeflerini belirleyerek bu hedefler doğrultusunda gerekli faaliyetleri planlamasını, gelişime açık yönlerini belirleyerek gerekli iyileştirici önlemleri almasını sağlayan modern ve etkili yönetim araçlarından birisidir. Bu çalışma, emek yoğun sektörlerden birisi olan tekstil sektöründe faaliyet gösteren yarı entegre bir tekstil işletmesinde çok boyutlu, çok ölçütlü bir performans yönetim sisteminin geliştirilmesi amacına sahiptir. Sistemin tasarımında öncelikle işletmenin en fazla üretilen ürün grubunda rol alan öncelikli kritik süreçleri belirlenmiştir. Literatür analizleri ve akademik uzmanlarla oluşturulan odak grup toplantılarıyla süreçlerin performans boyutları ve bu boyutlarla ilişki anahtar roldeki göstergeler oluşturulmuştur. Sistemdeki kritik süreç, boyut ve göstergelerin ağırlıkları AHP (Analitik Hiyerarşi Süreci) kullanılarak odak grup çalışmaları ile belirlenmiştir. Önerilen performans sisteminin hiyerarşik yapısında yer alan süreç, boyut ve göstergelerin belirlenen ağırlıkları, her bir göstergenin elde edilen değeri ve belirlenen hedeflerine dayalı olarak süreç ve genel şirket performansı hesaplama sistemi ortaya çıkarılmıştır. Önerilen modelde ilgili literatürden farklı olarak yeni boyutlar ve göstergeler oluşturulmuştur. Geliştirilen performans sistemi işletmenin Ar-Ge birimi tarafından bir yazılım uygulamasına dönüştürülmüş ve uygulamaya alınmıştır. Yazılım geliştirme süreçleri tez kapsamı dışında tutulmuştur. Yazılımın pilot uygulaması ve elde edilen sonuçlar, oluşturulan performans sisteminin, işletmenin süreçlerini nicel verilerle izlemesine ve gelişim kararlarını daha sağlıklı vermesine dayanak oluşturacak nitelikte olduğunu göstermektedir. Performans sistemin kendisi kadar, sağlıklı verilerin eldesine yönelik süreçlerin, donanım ve yazılım altyapısının geliştirilmesi ve kurulumu da önemlidir. Tezde önerilen performans ölçüm sisteminin, başta tekstil sektörü olmak üzere diğer üretim sektörlerinde yapılacak araştırma ve uygulama çalışmalarına katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Performance management systems are one of the modern and effective management tools that enable businesses to plan the necessary activities in line with these goals by determining their strategic goals and objectives, and to take necessary remedial measures by determining the aspects open to improvement. This study aims to develop a multi-dimensional, multi-criteria performance management system in a semi-integrated textile enterprise operating in the textile industry, which is one of the labor-intensive sectors. In the design of the system, the priority critical processes of the enterprise, which play a role in the most produced product group, were determined. Through literature analysis and focus group meetings with academic experts, the performance dimensions of the processes and the key indicators related to these dimensions were created. The weights of critical processes, dimensions and indicators in the system were determined by focus group studies using AHP (Analytical Hierarchy Process). The process and general company performance calculation system based on the determined weights of the processes, dimensions and indicators in the hierarchical structure of the proposed performance system, the obtained value of each indicator and the determined goals. In the proposed model, new dimensions and indicators have been created, different from the relevant literature. The developed performance system was turned into a software application by the R&D department of the enterprise and put into practice. Software development processes are excluded from the thesis. The pilot application of the software and the results obtained show that the performance system created is a basis for monitoring the processes of the enterprise with quantitative data and making better development decisions. The development and installation of the processes, hardware and software infrastructure for obtaining the correct data is as important as the performance system itself. It is thought that the performance measurement system proposed in the thesis will contribute to the research and application studies to be carried out in other production sectors, especially in the textile sector.

Atık Elektrikli ve Elektronik Eşya (AEEE) ile ilgili konular, sürdürülebilirlik çerçevesinde ekonomik, sosyal ve çevresel kaygılar nedeniyle son yıllarda önemli bir araştırma alanı haline gelmiştir. Aynı zamanda sosyal sorumluluk çerçevesinde kullanılmış ve/veya kullanım ömrü dolan elektronik ürünlerin yeniden üretim ve geri dönüşümü için yönetim süreçleri de dikkate alınması gereken önemli araştırma alanlarındandır. AEEE Kontrol Yönetmeliği süreçteki rolleri belirlemektedir. Yönetmelikte, `genişletilmiş üretici sorumluluğu` ilkesi ile özellikle üreticiler toplama, taşıma, geri dönüşüm ve bertaraf faaliyetlerini yürütmek ve ilgili maliyetleri üstlenmek için bir sistem kurmakla sorumludur. Bu nedenle, tersine ve kapalı döngü tedarik zinciri ağlarının, toplam maliyetleri en aza indirmede önemli bir rol oynayan yenileme kararları ile birlikte, belirlenen amaca göre en uygun şekilde tasarlanması ve yönetilmesi gerekir. Bu tez kapsamında, söz konusu ihtiyacın karşılanmasına katkıda bulunmak amacıyla, ağın toplam maliyetlerini en aza indirmek için bulanık karma tamsayılı doğrusal programlama ve karma tamsayılı programlama modelleri önerilmiştir. Ağın karar vericisi tek bir üretici veya üretici grubu ve/veya üçüncü parti firmalar tarafından oluşturulan bir yönetim organı olabileceği gibi farklı üretici, üretici grubu ve/veya üçüncü parti firmaların birleşerek kurdukları koordinasyon merkez/merkezleri olabilir. Önerilen modellerde, farklı hasar seviyelerindeki ürün dönüşleri ve yönetmelik gereklilikleri dikkate alınmış ve ilgili literatüre özgün katkı sağlanmıştır. Modellerin katkısı, CPLEX çözücüsü kullanılarak çözülen hipotetik vaka çalışmaları ile gösterilmiştir. Yönetmelik ve ağ tasarım parametrelerinin (minimum toplama oranları, üretici ve mağaza sayıları ve farklı üyelik değerleri gibi) amaç fonksiyonları üzerindeki etkileri değerlendirilerek senaryo analizleri geliştirilmiştir. Üretilen modeller ve senaryo analizleri, ilgili karar vericilere, sorumlu oldukları ağları daha etkili yönetmeleri için gerekli fırsatı ve esnekliği sunmaktadır ve böylece tez uygulama alanına da önemli katkılar sağlamaktadır. The issues related to Waste Electrical and Electronic Equipment (WEEE) have generated an important research area in recent years due to economic, social and environmental concerns within the framework of sustainability. Within the framework of social responsibility, the management processes of the used and/or end-of-life electronic products to remanufacture and recycling is another important research area to be considered. The Regulation on the Control of WEEE determines the roles in the process. In the regulation, because of the `extended producer responsibility` principle, the manufacturers are specifically responsible for establishing a system to carry out the collection, transportation, recycling and disposal activities and handle the associated costs. Therefore, reverse and closed loop supply chain networks need to be designed and managed optimally according to specified objective including refurbishing decisions which play an important role to minimize total costs. In this thesis, in order to contribute to the fulfillment of this need, fuzzy mixed integer linear programming and mixed integer programming models are proposed to minimize total costs of the network. A single producer or producer group and/or a management organization formed by third party companies, or the coordination center/centers established by the different producer/ producer group/third party companies may be the decision maker of the network. As a unique contribution to the related WEEE network design and management literature, product returns with different damage levels and regulatory requirements are taken into account in the proposed models. The value of the proposed models has been demonstrated through hypothetical case studies. The models were solved using CPLEX solver. Scenario analyzes were developed by evaluating the effects of regulation and network design parameters (such as minimum collection rates, number of manufacturers and stores, and different membership values) on objective functions. Developed models and related scenario analyses offer flexibility and perspective to related decision makers for managing their WEEE networks effectively. Therefore, this thesis has also potential contribution to the practice. 152

Elektrik üretiminde verimlilik artışını sağlamak ve elektrik fiyatlarını düşürmek amacıyla pek çok ülkede olduğu gibi Türkiye’de de serbest elektrik piyasasına geçilmiştir. Bu serbestleşmenin doğal bir sonucu olarak, günümüzdeki gelişmiş elektrik piyasalarında olduğu gibi, tamamen arz-talep dengesine göre gün içerisindeki farklı zamanlarda farklı seviyelerde belirlenen fiyatlar söz konusu olmuştur. Fiyatlarda ortaya çıkan bu oynaklık, bir taraftan piyasada faaliyet gösteren aktörler önde olmak üzere diğer ilişkili kişi, kurum ve kuruluşları ileri vadede güvenilir fiyat tahminlerine sahip olmaya, diğer taraftan ise ilgilileri ve araştırmacıları bu yönde çalışmaya yöneltmiştir. Bu çalışmada, gün öncesi piyasasına sunulan tekliflerin arz ve talebe göre eşleşmesiyle oluşan saatlik elektrik enerjisi fiyatı olarak tanımlanan Piyasa Takas Fiyatları (PTF) günlük olarak tahmin edilmiştir. Çalışma süresince 2016 ve 2017 yıllarına ait değişkenler kullanılmış, tahmin yöntemi olarak yapay sinir ağları seçilmiştir. Tahmin edilen fiyatlar ve gerçekleşen fiyatların karşılaştırılmasında, ortalama mutlak yüzde hata başarı (MAPE) ölçütü kullanılmıştır. Önceki çalışmalar incelendiğinde yapay sinir ağları ile yapılan birçok elektrik fiyat tahmin çalışmasında girdi parametresi olarak geçmiş dönem fiyatlarının seçildiği görülmüştür. Bu çalışmada Piyasa Takas Fiyatının geçmiş dönem fiyatlarının yanısıra farklı dinamiklere de bağlı olduğu düşüncesinden yola çıkılarak, girdi parametrelerinin zenginleştirilmesi ile PTF tahmininde öngörü doğruluğunun arttırılması hedeflenmiştir. Bu bağlamda çalışmanın elektrik fiyat tahmini üzerinde çalışan araştırmacılara faydalı olacağı düşünülmektedir. Turkey has also liberalize the electricity market as in many countries in order to increase productivity and reduce electricity prices in electricity production. As a natural consequence of this liberalization process, as in today's developed electricity markets, there are prices which are determined at different levels throughout the day according to the supply-demand balance. This volatility in prices has led other related individuals, institutions and organizations, including actors in the market, to make reliable price estimation in the long term and to work with those concerned and researchers. In this master thesis, market clearing prices are estimated daily. In this study, variable set for 2016 and 2017 were used neural networks have been used as a prediction method. Estimated prices and reel prices were compared and deviations were reached. Mean Absolute Percentage Error (MAPE) success criteria were used to compare estimated prices and actual prices. When the previous studies are examined, it is seen that the prices of the previous period have been selected as input parameters in many electricity price estimation studies made with artificial neural networks. In this study, it is aimed to increase the predictive accuracy in Market Clearing Price (MCP) estimation by enriching the input parameters, considering that the MCP is dependent on different dynamics as well as the past period prices. This study will benefit researchers working on electricity price estimation.

4. Sanayi Devriminin ortaya çıkması ile birlikte işletmelerin Endüstri 4.0'a ulaşabilmeleri için kendilerini hazırlamaları ve çeşitli önlemler almaları gerekmektedir. Ancak öncesinde, Endüstri 4.0'a ne kadar yakın olduklarını bilmeleri önemlidir. Bu tez kapsamında literatüre dayalı olarak geliştirilen değerlendirme ölçeği ile farklı sektörlerden katılımcılarla yapılan anket çalışmaları sonucunda sektörlerin ortalama Endüstri 4.0 olgunluk seviyesi belirlenmiştir. Sektör karşılaştırmalarına bakıldığında Akıllı Operasyonlar, sektörlerarası Endüstri 4.0 puan sonuçlarında sonucu en düşük çıkan boyut olmuştur. Literatüre benzer şekilde otomotiv sektörünün olgunluk seviyesi diğer sektörlere göre yüksek, tekstil sektörünün seviyesi ise diğer sektörlere göre daha düşük bulunmuştur. Ayrıca, tezde bir işletmenin Endüstri 4.0'a ulaşabilmesi için hangi boyutlara ve projelere odaklanması gerektiğini önceliklendirmek için alternatif projeler arasından belirlenmiş olan fayda, maliyet, zaman ve mevcut Endüstri 4.0 puan kriterleri dikkate alınarak TOPSIS yönteminden yararlanılmıştır. TOPSIS ile yapılan değerlendirme sonucunda, alternatif projeler sıralamasında Strateji ve Organizasyon ile ilgili projeler ilk iki sırada yer almıştır. Önerilen tezin, Endüstri 4.0 dönüşüm sürecinde işletmelere ve bu alana ilgi gösteren araştırmacılara katkı sağlayacağı düşünülmektedir. With the surfacing of the 4. Industrial Revolution, enterprises need to prepare themselves and take various measures to reach Industry 4.0. But first of all, it is important that they know how close they are to Industry 4.0. Within the scope of this thesis, the average Industrial 4.0 maturity level of the sectors was determined as a result of the survey studies conducted with the participants from different sectors with the evaluation scale developed based on the literature. Looking at sector comparisons, Smart Operations was the lowest dimension in the results of Industry 4.0 points among sectors. Similar to the literature, the maturity level of the automotive sector was higher than that of other sectors and the level of textile sector was lower than that of other sectors.In addition, TOPSIS method has been used by taking into consideration the criteria of benefit, cost, time and existing Industry 4.0 points among the alternative projects in order to prioritize which dimensions and projects a company should focus on in order to reach Industry 4.0. As a result of the evaluation made with TOPSIS, projects related Strategy and Organization took the first two places in the ranking of alternative projects. The proposed thesis is thought to contribute to enterprises and researchers interested in this field during the Industry 4.0 transformation process. . 100

Çevre etkisi araştırmalarında, son dönemlerde, ekolojik ayak izi yöntemi, sahip olduğu geniş perspektif, ölçülebilirliği ve izlenebilirliği özellikleri ile ön plana çıkmaktadır. Bu tezde, ekonomik potansiyeli ve yarattığı istihdam yönünden olduğu kadar çevresel etkileri bakımından önemli sektörlerden birisi olan tekstil sektöründe faaliyet gösteren yarı entegre bir firmanın çevresel etkisi, ekolojik ayak izi hesaplanarak ortaya çıkarılmıştır. Firmanın çevre etkisinin azaltılması, diğer bir ifade ile ekolojik ayak izinin küçültülmesi için hayata geçirebileceği projeler, hem literatüre dayalı olarak, hem de firma bünyesinde oluşturulan odak grup çalışmaları ile belirlenmiştir. Belirlenen projelerin değerlendirilmesinde çok kriterli karar verme tekniklerinden AHP ve TOPSIS kullanılmıştır. Tekstil sektöründe ilk kez ekolojik ayak izi uygulamasını gerçekleştirmesi, ekolojik ayak izi hesaplanmasına yönelik yeni katsayılar kazandırması ve disiplinlerarası bir çalışmaya dayalı olarak çevresel etkilerin azaltılmasına yönelik projeleri değerlendimesi yönleri ile önerilen tez hem teoriye hem de uygulamaya önemli katkılar sağlamaktadır. In environmental impact studies, ecological footprint method has recently come to the fore with its wide perspective, measurability and traceability features. In this thesis, the environmental impact of a semi-integrated company operating in the textile sector, which is one of the important sectors in terms of its economic potential and employment, as well as its environmental impacts, is determined by calculating the ecological footprint. The projects that the company can implement to reduce the environmental impact, in other words to reduce the ecological footprint, have been determined both on the basis of literature and focus group studies established within the company. AHP and TOPSIS, which are multicriteria decision making techniques, were used in the evaluation of the identified projects. The thesis proposed for the first time in the textile sector, introducing new coefficients for the calculation of ecological footprint, and evaluating projects aimed at reducing environmental impacts based on an interdisciplinary study provides important contributions to both theory and practice.

Bu tez çalışması Pamukkale Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi (PAÜBAP) tarafından 2015FBE059 nolu proje ile desteklenmiştir. Teknolojinin gelişmesiyle birlikte elektrikli ve elektronik atık (e-atık) miktarında ciddi artışlar meydana gelmiştir. E-atıkların, geri kazanım imalat süreçleri ile yeniden kullanılabilir malzemelere dönüştürülmesi hem çevrenin korunumuna yönelik bir ihtiyaç hem de yasal bir zorunluluk haline gelmiştir. Ülkemizde yayınlanan "Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyaların Kontrolü Yönetmeliği" incelendiğinde, e-atık toplama ve geri kazanım hedeflerinde ciddi artışlar görülmektedir. Hedefler ve mevcut tesis sayıları dikkate alındığında yeni e-atık geri kazanım tesislerine ihtiyaç duyulacağı öngörülmektedir. E-atıkların geri kazanımında stratejik konulardan birisi olan geri kazanım tesislerinin yer seçimi çalışmaları, literatürde de gittikçe önem kazanmaktadır. Bu nedenle çalışmamızda, yasal düzenlemeler ve e-atıklar konusundaki bilinçlendirme faaliyetleri ile ülkemizde de önemi gittikçe artan e-atık geri kazanım tesisi yer seçimi problemi ele alınmıştır. Probleminin çözümünde, Türkiye'deki illerin, çok kriterli karar verme (ÇKKV) yöntemlerinden Gri İlişkisel Analiz (GRA) yöntemi kullanılarak, e-atık geri kazanım tesisi kurulumu bakımından önceliklendirilmesi sağlanmıştır. Ancak problemin çözümünde dikkate alınan e-atık potansiyeli, e-atıklar hakkındaki bilinç durumu ve çevre korunumu gereklilik düzeyi kriterlerinin, nicel değerlerle ifade edilmesinin zorluğu nedeniyle çalışma, algı tabanlı kelimelerle ifadelere olanak veren Bulanık Gri İlişkisel Analiz (F-GRA) yöntemi ile geliştirilmiştir. Çalışmanın karar vericiye esneklik sunması amacıyla kriter ve zaman boyutunda geliştirilen, senaryo analizi çalışmalarına yer verilmiştir. Bu analizler teşvikler, e-atık potansiyeli ve e-atıklar hakkındaki bilinç durumu kriterlerinin sıralamalar üzerinde etkili olduğu görülmüştür. Özellikle teşvik kriterinin ele alındığı durumda, ilk sıralarda, beklenilenin aksine, doğu illerinin yer aldığı görülmektedir. Çalışma, bilimsel yazına sunduğu katkı kadar alanda ilgi duyan yatırımcılara yol gösterici niteliktedir. Ayrıca çalışmanın ülkemiz yatırım teşvikleri planlamasına da katkı sağlayacağı düşünülmektedir. With the development of technology, there have been serious increases in the amount of electrical and electronic waste (e-waste). E-waste recycling has become a necessity to protect the environment. It is also a legal obligation. When we investigate the "Regulation on Control of Waste Electrical and Electronic Equipment", it can be seen that there are serious increases in e-waste collection and recovery targets. Considering the targets and the number of existing facilities, it is anticipated that new e-waste recycling facilities will be needed. One of the strategic issues in e-waste recycling is the recycling facilities location selection. Which is becoming increasingly important in the literature. For this reason, we study on the e-waste recycling facility location selection problem. Grey Relational Analysis (GRA) method is used to solve the problem. Cities in Turkey are prioritized according to facility location. It is difficult to express some criteria with quantitative values. For this reason, the study utilizes the F-GRA method, which allows the use of perceptual words. The study include an experimental scenario analysis with criteria and time dimension. In scenario analysis we saw that incentives, e-waste potential and awareness about e-waste criteria were found to be effective on the ranking. Especially when the incentive criterion is taken into consideration, it is seen that the eastern cities took place on the top of the ranking. The study may be a guide to investors who make an investment about recycling. It can also be used as input to guide the government in re-planning investment incentives.

Daha sonra doldurulacaktır. Daha sonra doldurulacaktır. 0

Ekonomik ve çevresel faktörler dikkate alındığında, kullanılmış ürünlerin geri kazanımının önemi günden güne artmaktadır. Ürün yaşam sürecinin son safhasına gelmiş olan ürünlerin, ya tamamen ya da kısmen geri kazanılabilmesi söz konusudur. Ürünlerin geri kazanılabilir parçalarına ulaşabilmek için üründe bir dizi demontaj işleminin uygulanması gerekir. Demontaj, ürün geri kazanımı, geri dönüşümü ve bertaraf işlemleri gibi ürün yaşam süreci sonunda kullanılan kritik bir süreçtir. Demontaj aktivitesi, demonte edilecek ürün çeşitliliğine bağlı olarak bir demontaj hücresinde yapılabileceği gibi bir demontaj hattı boyunca da gerçekleştirilebilir. Demontaj için getirilen ürünlerin sahip olduğu yapısal belirsizlikler, hem parçaların demontaj sürelerinin öngörülmesinde hem de demonte edilebilirlikleri ile ilgili belirsizlikler ortaya çıkarmaktadır. Özellikle bu belirsizlikler, demontaj hat dengeleme problemini daha karmaşık hale getirmektedir.Bu tezde, güncel problemlerden birisi olan, demontaj hatlarının dengelenmesi üzerinde durulmaktadır. Çalışmada, demonte edilecek üründe olabilecek yapısal belirsizlikleri demontaj hat dengeleme probleminde sürece dahil eden bulanık tabanlı bir sezgisel yaklaşım geliştirilmiştir. Söz konusu bulanıklaştırma işlemi demontaj görev sürelerine uygulanmaktadır. Önerilen sezgisel yaklaşım, sürü zekasına dayalı bir algoritma olan yapay arı kolonisi algoritmasıdır. Yapay arı kolonisi algoritması bu çalışmada bulanık tabanlı olarak ele alınmaktadır. Sonuç olarak, bulanık ortamda demontaj hatlarının dengelenmesine yönelik geliştirilen yapay arı kolonisi algoritması ile literatüre katkı sağlanmaktadır. Önerilen yöntemin sayısal sonuçları, literatürde yer alan bilgisayar ve cep telefonu örneklerinin yanı sıra tez kapsamında demonte edilen dizüstü bilgisayar üzerinde gösterilmektedir. The importance of recovery of used product increases day by day when economical and environmental factors are taken into account. Products which are at the end of their product life cycle can be recovered either completely or partially. In order to reach recoverable parts of products, disassembly operation should be applied to products. Disassembly is a critical process which is used at the end of the product life cycle as a key process of remanufacturing, recycling and/or disposal. Disassembly activities are performed in a disassembly cell depending on the variety of disassembled products. These activities can also be performed along the disassembly line. The structural uncertainties of delivered products may create other uncertainties, such as both estimation of disassembly task time of parts and availability of disassembly of the product. Especially, these uncertainties complicate disassembly line balancing problem.This thesis focuses on disassembly line balancing problem which is one of the most studied problems in the literature. In this study, fuzzy based heuristic approach is developed which includes the structural uncertainties of delivered products in disassembly line balancing process. Fuzzificiation process is applied to disassembly task times. Proposed heuristic approach is artificial bees colony algorithm which depends on swarm intelligence. Artificial bees colony algorithm is considered fuzzy based in this study. In conclusion, the study contributes the related literature by presenting artificial bees colony algorithm for disassembly line balancing on fuzzy environment. Numerical results of the proposed method are shown using the example of computer and cellular phone from the literature. In addition, the numerical result is presented for laptop example for the first time in the literature. 147

Kullanım dışı elektrikli ve elektronik ürünlerin oluşturduğu e-atıkların geri kazanımı, bu ürünlerin barındırdığı tehlikeli maddelerin insan sağlığı ve çevre sürdürebilirliği üzerindeki olumsuz etkilerinin minimize edilmesi, taşıdığı ekonomik potansiyel ve dünyamızın limitli kaynaklarının verimli kullanımına yönelik katkısı bakımından önemlidir. Bu tez çalışmasında, e-atık geri kazanım sürecinde önemli bir yere sahip olan demontaj sistemleri için ideal yerleşim tasarımının geliştirilmesi amaçlanmıştır.Tez çalışmasının ilk aşamasında, gerek literatürdeki çalışmalardan gerekse paydaş firmadan elde veriler ışığında, e-atık demontaj sistemleri ve süreçleri yakından incelenmiş ve veri toplama işlemleri gerçekleştirilmiştir. Daha sonra, yerleşim planlaması probleminin temel prensiplerine ve demontaj sistemlerine özel durumlar ve ihtiyaçlara göre yerleşim alternatifleri geliştirilmiştir. Geliştirilen yerleşim alternatifleri ARENA 10.0 simülasyon yazılımı kullanılarak modellenmiştir. Modellerde, e-atıkların çeşitliliği ve yapısal belirsizliği nedeni ile demontaj süreleri bulanık olarak elde edilmiştir. Simülasyon modellerinin sonuçları, demontaj operasyonlarından elde edilen geri kazanılabilir bileşen miktarı, demontajı yapılan toplam atık sayısı, bileşenlerin satışından elde edilen toplam gelir ve katma değer yaratmayan aktivitelere harcanan zaman gibi farklı performans ölçütlerine göre kıyaslanmıştır. Geliştirilen simülasyon modellerinin sonuçları Kruskal-Wallis H testi kullanılarak istatistiksel olarak analiz edilmiştir. Recovery of e-waste which is composed of outdated electrical and electronic products is important considering its potential to minimize negative effects of the dangerous materials contained by those products on the human health and environmental sustainability, their economic potential and added value on the effective use of world?s limited resources. The objective of this study is to design ideal layout for disassembly systems which carries a crucial role in e-waste recovery process.In the first phase of the study, e-waste disassembly systems and processes were closely investigated and data were collected by analyzing the related literature and gathering information from the firm in cooperation. After the first phase, alternative layouts were developed according to the basic layout principles and the specific needs and conditions of disassembly systems. Proposed alternative layouts were modeled in Arena 10.00 simulation software. In these models, operation times of disassembly activities were collected as fuzzy numbers in order to handle the structural uncertainty and variability of e-waste products. The results of the simulation models were compared based on some performance criteria such as recyclable fraction quantity from disassembly operations, total number of disassembled e-waste products, total revenue from the sales of recyclable fractions, and time spent for non-value-added activities. Simulation results were statistically analyzed using Kruskal-Wallis H test. 107

Bu çalışmada ülkemizde hızlı bir büyüme süreci geçiren doğaltaş sektöründe yer alan üretim işletmelerinde çalışanlar için performans değerleme sistemi tasarımı çalışması ele alınmaktadır. Performans değerlendirmesinde yaygın uygulama alanı bulunan Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP) tekniği kullanılmıştır. AHP tekniğinde öncelik vektörünün elde edilmesi önemli bir problemdir ve bu problemin çözümü için birçok metot geliştirilmesine ve birçok kıyaslama çalışması yapılmasına rağmen en iyi yöntemin hangisi olduğuna dair genellemeye gidilememektedir. Bu çalışmada ise literatürde en fazla kullanılan dört metot (Ek Normalleştirme, Öz Vektör, Ağırlıklı En Küçük Kareler ve Logaritmik En Küçük Kareler) kullanılmıştır. Bu metotlardan hangisinin daha iyi sonuç verdiğinin bulunması amacıyla yapılan çalışmalarda karar vericinin ikili kıyaslamaları simülasyonlarla ve modellerle türetilmiş, öncelik vektörleri bu modellerden elde edilen veriler üzerinden kıyaslanmıştır. Ancak bu çalışmada, bu simülasyonların uzman görüşlerini gerçek anlamda yansıtamayacağı düşünüldüğünden uzman görüşleri birebir anket çalışmalarıyla çıkartılmıştır. Uzmanların değerlendirmelerinden bu dört farklı metot kullanılarak öncelik vektörleri çıkartılmıştır ve bu vektörler birbirleriyle kıyaslanmıştır. Sonuç olarak en iyi sonucu veren metot kullanılarak bu sektörün ihtiyacına ve dinamiklerine yönelik performans kriterleri ve bunların performans değerlendirmesinde önem dereceleri çıkartılmıştır. In this study, design of a performance management system is tried to be build up for workers in natural stone manufacturing facilities. Analytic Hierarchy Process technique, which is widely preferred in performance evaluations, is used to build up the system. Priority vector developing is an important problem in AHP and many models are developed and many studies are made to evaluate these models. However, there is no generalization to declare the best of these models. In this study widely preferred four of these methods (Additive Normalization, Eugen Vector, Weighted Least Square and Logaritmic Least Square) are used. Most of studies, made to compare methods, are based on the simulations and modeling of decision makers? pairwise comparisons, so priority vectors are developed regarding the data resulted in these simulations. But, in this study we believe that simulations would not represent decision makers? real evaluations, so we build up our comparison study on real evaluations of expert decision makers. Regarding experts? pairwise comparisons, four different priority vector developing models are used and resulting priorities compared with each other. With this study, performance criterias and their priorities in performance evaluation of workers in natural stone industry are founded using with the best priority developing method. 119

Üniversite birimlerinde, eğitim öğretim faaliyetleri kapsamında yer alan sınavların çizelgelenmesi önemli ve zor bir görevdir. Sınavların öğrenme sürecinin bir parçası olması nedeniyle, sınavların çakışmadan ve belirlenen sınav döneminde yapılabilmesi öğrenciler açısından yeterli değildir. Sınavların çizelgelenmesi çalışmalarında daha fazla unsura dikkat etmek gerekir. Bu çalışmada, sınav çizelgelemenin öğrencilerin başarısını açığa çıkaracak şekilde düzenlenmesi gerektiği fikri üzerine odaklanılmıştır. Öğrencilerin sınav döneminde başarılı olması, sınavları arasında yeterli hazırlanma ve dinlenme zamanı olmasıyla mutlak bağlantılıdır. Öğrencilerin sınavları arasında ihtiyaç duydukları hazırlanma ve dinlenme zamanı, sınavların zorluk dereceleri ile doğru orantılı olarak artmaktadır. Bu nedenle sınavların sınav dönemine yayılımı gerçekleştirilirken derslerin zorluk derecelerinin de değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu çalışmada sınavların çizelgelenmesi için, zorunlu kısıtların sağlanması ön koşulu ile zor olan sınavların birbirinden daha uzak zaman dilimlerine atanmasıyla en uygun sınav dönemi yayılımını sağlamaya yönelik iki farklı genetik algoritma modeli geliştirilmiştir. Bu şekilde, öğrencilere sıradaki sınava en uygun şekilde hazırlanabilmeleri için mümkün olan en uzun hazırlanma ve dinlenme süresini tanınarak öğrenci başarısının artırılabileceği düşünülmektedir. Bir minimizasyon problemi haline getirilen bu sınav çizelgeleme problemini çözmek için geliştirilen ilk genetik algoritma modelinde; zorunlu kısıtların sağlanabilmesi için, istenmeyen çözümler içeren kromozomların uygunluk değerine yüksek bir ceza puanı eklenerek seçim olasılıklarının düşürülmesi ve toplumdan zamanla silinmesi amaçlanmıştır. Geliştirilen ikinci genetik algoritma modelinde ise; topluma yeni katılan her bireyin zorunlu kısıtları sağlayıp sağlamadığı kontrol edilmektedir. Eğer zorunlu kısıtları sağlamıyorsa bir tamir fonksiyonu aracılığı ile çakışmalar ortadan kaldırılmakta, kaldırılamadığında ise kromozom yok edilmektedir. Bu yöntemle, geliştirilen genetik algoritma sadece kabul edilebilir bireylerden oluşan bir toplumda arama yapabilmektedir. Farklı parametre setleri ile yapılan deneyler sonucunda tamir fonksiyonu modelinin daha yavaş olmasına rağmen daha yüksek performans sergilediği görülmüştür. As it is known, exam scheduling is a difficult and lengthy task for which universities devote a large amount of human and material resources every year. Scheduling exams without any conflicts in the examination period is not enough for students because it is accepted that exams are the part of learning process. It is required to pay attention to much more components during timetabling in order to reach a ?good? schedule. In this study, we focus on students? success when scheduling exams. Student success is positively related to the adequate preparation and resting time among examinations. The amount of study time that students need among examinations (i.e. paper spread) is directly proportional to the difficulty of exams. Therefore, the main objective of this study is to maximize paper spread.In this study, two different genetic algorithm models are developed to optimize paper spread under several hard constraints and the difficulties of exams. When a student finishes a difficult examination at a time period, s/he shall have enough time to prepare him(her)self for the other difficult one. In the first genetic algorithm model, a high penalty value is added to the fitness value of the choromosome which generates an infeasible solution. Thus, the selection probabilities of this type of choromosomes for the next generation are decreased. The second genetic algorithm model controls whether each choromosome joining the population satisfies the hard constraints or not. If the hard constraints are not satisfied, conflicts are removed from the chromosome with an embedded repair function. If repair fails, the choromosome is destroyed. This method forces the genetic algorithm to search only in the feasible solution space. A set of experiments have been designed and studied. The results showed that the performance of the repair function model was better than the high penalty value model. 145

PAMUKKALE ÜN VERS TESFEN B L MLER ENST TÜSÜTEZ ÖZET B LD R FORMUENDÜSTR MÜHEND SL Ğ ANAB L M DALIYETK NL KLERE DAYALI KAR YER PLANLAMA VE ENDÜSTR MÜHEND SL ĞÖĞRENC LER Ç N B R UYGULAMAEmel KORDONÖZETş dünyasında yaşanan hızlı değişimler gerek örgütlerin gerekse çalışanların kariyerkavramına bakışını değiştirmiştir. lk kariyer adımlarının atıldığı eğitim hayatının da budeğişimlerden etkilenmesi beklenmektedir. Artık kariyer denilince uzun yıllar bir firmadaçalışmak değil, uzmanlık ve geliştirme kavramları akla gelmektedir. Bu nedenle eğitimsistemlerinin de uzmanlıklara ve geliştirmeyi amaç edinmiş yetkinliklere dayalıyapılandırılması gerekmektedir. Bu amaçtan yola çıkarak çalışmada lisans eğitimidöneminde yetkinliklere dayalı bir kariyer geliştirme yaklaşımı önerilmiştir. Yetkinlikleredayalı kariyer geliştirme sürecinin planlama aşaması uygulamada çalışılan ana konudur.Yaklaşım endüstri mühendisliği uzmanlık alanları olarak belirlenen planlama, bilgisistemleri ve kalite güvence sistem yönetimi alanlarında uygulanmıştır. Endüstrimühendisliği lisans eğitiminde öğrencilerin, bu alanlardan birinde gelişimlerinin sağlanmasıiçin uzmanlık alanlarının yetkinlik modelleri literatür araştırması, uzmanlar paneli, anket,odak grup toplantıları teknikleri kullanılarak oluşturulmuştur. Literatür taraması veuzmanlar paneli teknikleri ile yetkinlik listesi oluşturulmuş, anket tekniği ve odak gruptoplantıları ile yetkinlik modelleri oluşturulmuştur. Yetkinlik değerlendirmede,değerlendirme merkezi yöntemi kullanılmış, öğrenci-uzmanlık alanı uyum problemi ise ökliduzunluk ölçütü ile çözülmüştür. Çalışmada gelecekte eğitim sistemlerininyapılandırılmasında ve kariyer seçiminde önem kazanacak olan yetkinlik bazlı uygulamalariçin yol ve yöntem önerilmiş, endüstri mühendisliği mesleğinde de bir uygulama çalışmasıyapılmıştır. PAMUKKALE ÜN VERS TESFEN B L MLER ENST TÜSÜTEZ ABSTRACT B LD R FORMUGRADUATE PROGRAM IN INDUSTRIAL ENGINEERINGCOMPETENCY BASED CAREER PLANNING AND AN APPLICATION ON INDUSTRIALENGINEERING STUDENTSEmel KORDONABSTRACTThe rapid changes in the business world have changed the career notion of both organisations andemployees. The education, that the first steps taken, is also expected to be influenced by these changes. Career isno longer considered to be just working for a firm for years but valued as expertise and devolopments in one?smind. Because of this reason, education systems should be re-structured such that expertise and competencydevelopment are the central focus points. In search of this, this thesis proposes an approach for competencyfocused career planning in undergraduate level in universities. The planning phase of the career developmentprocess is the core focus of this research. The application of the proposed methodology is done on the followingwell-known industrial engineering (IE) domains: Planning, Information Systems, and Quality AssuranceSystems Management. In order to determine the competencies required in the domains above, a list ofcompetencies for each domain has been prepared through literature research, panel of experts, public survey,and focus group meetings. The competency model has been finalized by the use of survey and focus groupmeetings. At the application stage of the proposed methodology, an assessment center has been formed and thevolunteer industrial engineering students were evaluated to determine their competency levels for each IEdomain. Later, using Euclidian distance, students were assigned onto IE domains depending on theircompetency levels. The contribution of this thesis is that it proposes a new competency based career planningmethodology for industrial engineering undergraduate level students to improve their job satisfaction andsuccess. 198

PAMUKKALE ÜN VERS TESFEN B L MLER ENST TÜSÜTEZ ÖZET B LD R FORMUENDÜSTR MÜHEND SL Ğ ANAB L M DALIDOKUMA TEZGAHLARINDA Ç ZELGELEME YAKLAŞIMININ Ş SÜREÇLERMODELLEME NOTASYONU (BUSINESS PROCESS MODELING NOTATION - BPMN)LE GÖSTER MMustafa ÇÖREKC OĞLUÖZETBu tez kapsamında, tekstil ürünlerinin üretiminde darboğaz olarak algılanan dokumasürecinde karşılaşılan önemli problemlerden birisi olan dokuma tezgahlarında çizelgelemeproblemi incelenmektedir.Önerilen model, dokuma bölümünde birden fazla farklı yeteneklerde dokuma tezgahınınbulunduğu, dokunması gereken ürünlerin farklı özellikler barındırdığı durumlardakullanılabilir. Model, tek levent kullanımı ile normal yapılı kumaşların üretiminigerçekleştiren dokuma süreçleri için önerilmektedir. Modelde, dokunacak işlerinbölünmesine ve dolayısıyla bir işin aynı anda birden fazla dokuma tezgahında dokunmasınaolanak sağlanmaktadır. Aynı zamanda model, makinelerin yeteneklerini vekullanılabilirliklerini dikkate almaktadır. Bunun yanı sıra, modelde levent değişimi, desendeğişimi ve dokuma tezgahlarının bakımları dikkate alınmıştır.Önerilen model, dokuma tezgahlarının verimliliğini artırmak ve geciken işlerin sayısınıazaltmak amacını güden sezgisel bir yaklaşımdır. Model, bir dizi ş Süreçleri ModellemeNotasyonu (Business Process Modeling Notation - BPMN) diyagramı aracılığı ileaçıklanmıştır. BPMN diyagramları, kullanıcıların süreci daha iyi anlamalarına; bu da,modelin uygulama şansının arttırılmasına yardımcı olur. Ayrıca, modelin yazılımınıngeliştirilmesinde temel teşkil eder.Bu tez, ayrıca, çizelgeleme, dokuma ve BPM üzerine kapsamlı bir önbilgi sunmaktadır.Modelin olgunlaştırılması için tekstil üretim işletmelerinin dokuma bölümünde çalışanyetkililerle birlikte çalışılmış böylece modelin pratik kullanıma yönelik olmasına çabaharcanmıştır. PAMUKKALE ÜN VERS TESFEN B L MLER ENST TÜSÜTEZ ABSTRACT B LD R FORMUGRADUATE PROGRAM IN INDUSTRIAL ENGINEERINGREPRESENTING LOOM SCHEDULING APPROACH USING BUSINESS PROCESS MODELINGNOTATION (BPMN)Mustafa ÇÖREKC OĞLUABSTRACTThis thesis examines loom scheduling problem which is one of the most importantproblems encountered in the weaving process which is considered to be a bottleneck in textileproduction.The proposed model may be used for planning when there are more than one loom machine in theweaving department and different attributes for tasks to be assigned onto these looms. Proposedmodel considers the production of fabric using single beam. The model allows job splitting, thus,allocation of job onto mutliple looms. It also considers the looms? capability and availability whenassigning jobs. In addition, model takes into account the time requirements for beam change, patternchange and maintanence that may occur on looms.The proposed model is a heuristic approach that aims to increase loom productivity and tominimize the number of tardy jobs. The model is expressed through a serious of Business ProcessModeling Notation (BPMN) diagrams. The BPMN diagrams help users to understand process betterwhich may lead the higher applicability of the model. It also makes it easier to to develop the softwareof the proposed model if desired.The thesis also provides a comprehensive background on scheduling, weaving and BusinessProcess Modeling (BPM). During the the maturity phase of the model, the proposed approach hasbeen verified through a serious of discussions with the people from the weaving departments of textilecompanies. This enhances the practical use of the proposed model. 112

ÖZET Katı atık yönetiminde oluşan maliyetlerin yüzde seksenine yakını, katı atıkların toplanması ve taşınmasıyla ilgilidir. Bu nedenle, atık toplama araçlarının belirlenen amaçlar doğrultusunda tespit edilmiş güzergahlarda hareket etmelerini sağlayacak ve maliyeti minimuma indirgeyecek rotaların bulunması önemlidir. Bu çalışmanın amacı; Denizli İli Kuşpınar Mahallesi pilot bölgesinde geri kazanılabilir evsel atıkları toplayacak araçların tur optimizasyonudur. Burada hedeflenen Kuşpınar Mahallesi 'nde, her evin kapısı önünden atıkların minimum maliyetle toplanmasıdır. Bu tür problemlerin amacı, şebeke üzerindeki tüm yolların minimum maliyetle en az bir kez ziyaretidir. Problemin çözümünde, Euler tur tespiti için bölge grafiğinde sadeleştirmeye gidilerek, tek dereceli düğüm sayısı minimize edilmiş ve tur tespiti için şebeke, Edmonds'ın geliştirdiği, `eşleme (matching)` sezgisel algoritması kullanılarak Eulerize edilmiştir. Bu çalışmada, mevcut algoritmadan farklı olarak, maliyetlere dayalı bir karşılaştırma formülasyonu geliştirilmiştir. Bu formülasyon sayesinde, hangi sokaklar üzerindeki atıkların araç girmeden, toplayıcı kişilerce yürüyerek toplanabileceği karan verilmiştir. Buna göre, sokaktaki hane sayısı belli bir sayıdan küçük sokakların, araç yerine toplayıcı kişilerin yürüyerek toplamasıyla daha ekonomik olacağı sonucuna varılmış ve bu sokaklar aracın tur şebekesinden iptal edilmiştir. Sonuçta ilk duruma göre % 15'lik bir mesafe iyileştirmesi ile tur rotası belirlenmiştir. Anahtar kelimeler: Euler tur, atık toplama, taşıma problemi, tur belirleme, eşleme algoritması. ABSTRACT Approximately eighty percent of total costs associated with solid waste management practices is related to the waste collection and transportation activities. Thus, finding the optimum routes for waste collection vehicles is part of the solution. This thesis provides an algorithm to find an optimum tour for waste collection vehicles in Kuşpmar, Denizli. The aim İs to find the collection route on which vehicles collect recyclable wastes from houses with minimum cost. The objective is to traverse all arcs of the network at least once to ensure that waste is collected with minimum cost. In order to find a route in Kuşpmar area, first, a graph is generated using the map of the area. Then, this graph is evaluated to minimize the number of odd degree nodes in the graph. Finally, an Euler tour via the Edmonds's heuristic algorithm called the `matching algorithm` is determined as the route for the waste collection vehicles. This thesis provides a unique formulation based on costs. The formulation determines whether or not to collect waste bags by garbage collectors without any vehicle entrance. The formulation results with the number of apartments or houses on a street which makes the vehicle entry to that street feasible. If the number of apartments on a street is less than or equal to the feasible number determined by the formulation, the street is removed from the tour network. At the end, around 15 percent improvement has been accomplished compared to old route. Key words: Euler tour, waste collection, transportation problem, routing, matching algorithm. 110