Search

Günümüzde foto akustik etki; tomografi, mikroskopi ve malzeme araştırmalarında tespit ve analiz yöntemi olarak kullanılmaktadır. Bu tezde foto akustik etkinin malzeme analizi etkisi üzerine çalışılmıştır. Ufak derişim farklarına sahip sıvıların foto akustik sinyallerinin optik yöntemler ile tespit edilmesi sağlanmaktadır. Foto akustik sinyallerin genliklerinin düşük olmasından kaynaklı akustik hücre tasarımı ve dairesel piezo mikrofon ölçüm sistemi hazırlanmıştır. Ölçüm sistemlerinin optik olarak tespiti ise lazer benek yöntemi ve Michelson girişim ölçer yöntemi olarak iki türde yapılmıştır. Bu iki yöntem ile alınan ölçümler karşılaştırılmıştır. Sonuçlar incelendiğinde iki tasarımın birbirlerine oranla farklı avantajları gözlemlenmiştir. Piezo mikrofon ile çok basit bir sistem tasarlanmıştır. Tasarlanan sistemden iki yöntem ile alınan ölçümlerde derişim farklarından kaynaklı oluşan foto akustik dalgaların kullanılan iki tür tespit yöntem ile ayırt edici olduğu görülmüştür. Ölçümler sonucunda 78 Hertz modülasyon frekansında optik uyarımlar ile alınan veriler arasında doğrusal ilişki gözlemlenmiştir. Foto akustik sinyal genlikleri derişimler arasındaki farklar incelenmiştir., Today, photoacoustic effect is used as a kind of detection method in subjects such as tomography, microscope and material analysis. In this thesis, the effect of photoacoustic effect on material analysis has been studied. Photoacoustic signals of liquids with small concentration differences are detected by optical methods. Due to the low amplitudes of the photoacoustic signals, the acoustic cell design and the circular piezo microphone measurement system were prepared. Optical detection of measurement systems was taken in two types as laser speckle method and Michelson interferometer method. The measurements taken by these two methods were compared. When the results were examined, different advantages of the two designs compared to each other were observed. A very simple system is designed with a piezo microphone. In the measurements taken from the designed system with two methods, it was seen that the photo-acoustic waves caused by the concentration differences were distinctive with the two types of detection methods used. As a result of the measurements, a linear relationship was observed between the optical excitations at 78 Hertz modulation frequency and the data received. Differences between photoacoustic signal amplitudes and concentrations were investigated.

Tefsir faaliyetlerinde eleştiri kültürünün erken dönemden itibaren ortaya çıktığı söylenebilir. Sahabe dönemiyle birlikte bu süreç klasik döneme kadar devam etmiştir. Belirli bir dönemden sonra kelâmî tavrın yerleşmesiyle birlikte erken dönemden aktarılan tefsir birikiminin bir kısmına yönelik bazı tenkitler gündeme gelmiştir. Özellikle rivayet kanalıyla gelen ve sünnî kelâm anlayışına aykırılık arz eden hususlar, aklî birtakım gerekçelerle reddedilmiştir. Bunun yanında Mu‘tezile mezhebinin ileri sürdüğü görüşler de ciddi bir tenkit sürecine tabi tutulmuştur. Bu eleştirel tavır yeri geldikçe doğrudan rivayete dayanarak yapıldığı gibi bazı zamanlarda dilsel açıklamalarla da gerçekleşmiştir. Bu meyanda tefsirde dilsel verileri esas alarak eleştirinin yönünü belirginleştirip keskin bir hale getirenlerden biri de Semîn el-Halebî’dir (ö. 756/1355). Yapacağımız bu araştırmada Halebî’nin, Mutezile’ye yönelik tavırlarıyla onları tenkit etme biçiminin mahiyetini ortaya koymaya ve Halebî özelinde tefsir geleneğindeki eleştiri kültürünün geldiği aşamayı izah etmeyi amaçlamaktayız. Bu çerçevede öncelikle Halebî’nin güçlü dilbilimsel tefsir anlayışına dair bir çerçeve çizilecek, özellikle sözü edilen eserlerindeki söz konusu yaklaşımı tahlil ve tavzih edilecektir It can be said that the culture of criticism emerged from the early period in tafsir activities. This process, which started from the Companions' period, continued until the classical period. After a certain period, with the establishment of the theological attitude, some criticisms against some of the tafsir literature transmitted from the early period came to the agenda. Especially the issues that came through reports (riwayah) contrary to the understanding of Sunni theology were rejected for some rational reasons. In addition, the views put forward by the Mu‘tazila were subjected to a serious criticism process. This critical attitude was made based on direct traditions (riwayah) as well as, sometimes, with linguistic explanations. In this context, Samîn al-Halabi (d. 756/1355) is one of the scholars who made the direction of criticism clear and sharp by basing on linguistic data in tafsir. In this research, we will try to reveal the nature of Halabî’s attitudes towards Mu‘tazila and his way of criticizing them. In addition, we aim to explain the stage that the culture of criticism in the tafsir tradition has reached, based on the author. In this context, first of all, a framework will be drawn on Aleppo's strong linguistic interpretation understanding, and especially the aforementioned approach in his works will be analyzed and clarified.

The issue of Isrāʾīliyyat is one of the remarkable subjects of history in general and tafsir in particular. It is seen that especially in the Sunnī tafsir tradition, from the first periods, theinformation included in the field of Isrāʾīliyyat has been used in the explanation of some subjects of the Qurʾān. Issues such as the reliability of the issues narrated in the context ofIsrāʾīliyyat, their place in tafsir studies, and their influence on religious thought were discussed in certain periods and many kinds of research were carried out in this context.However, what approaches emerged about the use of Isrāʾīliyyat in the Shīʿīte tafsir tradition and what kind of attitude was displayed on this issue has not been a subject ofstudy until this time. Hüseyin Zamur, with his work titled Isrāʾīliyyat in Shīʿa Tafsir, has signed a work that may be the first in this field. In his work, Zamur, taking into account theprominent commentators of Shīʿa tafsir literature, revealed how they used the knowledge that can be related to Isrāʾīliyyat and what their approach was. It is possible to evaluatethis work of Zamur as a remarkable work in terms of the use of information from Isrāʾīliyyat in the tradition of Shīʿa tafsir and its approaches to this field from a holisticperspective., İsrâiliyat meselesi, genelde tarih özelde ise tefsir sahasının dikkat çekici konularından birisidir. Özellikle Sünnî tefsir geleneğinde ilk dönemlerden itibaren, İsrâiliyat alanına giren bilgilerin Kur’an’ın bazı konularının açıklanmasında kullanıldığı görülmektedir. İsrâiliyat bağlamında aktarılan hususların, güvenilir olması, tefsir çalışmalarında yer bulması, dinî düşünceye olan tesiri gibi hususlar belirli dönemlerde tartışmaya açılmış ve bu çerçevede pek çok araştırma yapılmıştır. Bununla birlikte Şiî tefsir geleneğinde İsrâiliyat’ın kullanımı konusunda hangi yaklaşımların ortaya çıktığı ve bu hususta nasıl bir tavır sergilendiği ise bu zamana kadar bir çalışma konusu olmamıştır. Hüseyin Zamur da Şîa Tefsirinde İsrâiliyat başlıklı eseriyle bu alanda ilk olabilecek bir çalışmaya imza atmıştır. Zamur, eserinde Şîa tefsir edebiyatının ön plana çıkan müfessirlerini dikkate alarak onların İsrâiliyat kabilinden olan bilgileri nasıl kullandıkları ve yaklaşımlarının ne olduğunu ortaya koymuştur. Zamur’un bu eseri, Şîa tefsir geleneğinde İsrâiliyat kaynaklı bilgilerin kullanımı, bu alana dair yaklaşımlarını bütüncül bir perspektiften ele alması itibariylehatırı bir sayılır bir çalışma olarak değerlendirmek mümkündür.

Tefsir faaliyetlerinde eleştiri kültürünün erken dönemden itibaren ortaya çıktığı söylenebilir. Sahabe dönemiyle birlikte bu süreç klasik döneme kadar devam etmiştir. Belirli bir dönemden sonra kelâmî tavrın yerleşmesiyle birlikte erken dönemden aktarılan tefsir birikiminin bir kısmına yönelik bazı tenkitler gündeme gelmiştir. Özellikle rivayet kanalıyla gelen ve sünnî kelam anlayışına aykırılık arz eden hususlar, aklî birtakım gerekçelerle reddedilmiştir. Bunun yanında Mu‘tezile mezhebinin ileri sürdüğü görüşler de ciddi bir tenkit sürecine tabi tutulmuştur. Bu eleştirel tavır yeri geldikçe doğrudan rivayete dayanarak yapıldığı gibi bazı zamanlarda dilsel açıklamalarla da gerçekleşmiştir. Bu meyanda tefsirde dilsel verileri esas alarak eleştirinin yönünü belirginleştirip keskin bir hale getiren şahıslarından birisi de Semîn el-Halebî’dir (ö. 756/1355). Kendi devrinin en önemli dilci ve müfessirlerinden birisi olan Halebî, dilbilimsel tefsir sahasında yazdığı eserlerle kendi adından söz ettirmiştir. ed-Durru’l-Masûn ve Umdetu’l-Huffâz isimli çalışmalarında Arap dili konusundaki yetkinliğini, özellikle aynı sahada güçlü olan Mu‘tezile mezhebine karşı göstermiştir. Halebî, Mu‘tezile’nin görüşlerini dilbilimsel birikimini kullanmak suretiyle nesnel bir zeminde eleştiriye tabi tutmuştur.

Tefsir tarihi çalışmalarında genel olarak tefsirin bağımsız ve müstakil bir aktarım şeklinin olmadığı üzerinde durulmaktadır. Özellikle tefsirde oluşan birikimin hadis sahasında aktarıldığı düşünülmekte, hatta tefsirin hadis eserlerinde yer alan bir bölüm olarak yansıtılmaya çalışıldığı görülmektedir. Oysa erken döneme dair elimizdeki veriler ve bize ulaşan ilk tefsir çalışmaları bu durumun böyle olmadığını göstermektedir. Hatta ilk döneme dair tarihî bilgileri dikkatli bir şekilde incelediğimiz zaman, tefsirin diğer alanlar içerisinde ortaya çıkan ilk faaliyet sahası olduğu anlaşılmaktadır. Bu bağlamda nüzul sürecinden itibaren erken dönemde oluşan tefsire dair birikimin, kendine özgü yollarla aktarıldığı, bazı zamanlarda farklı etkilere maruz kalsa da bu durumun özünde bir değişikliğe yol açmadığı görülmektedir. Biz de görebildiğimiz bu husustan hareketle erken dönem tefsir nakil anlayışının ortaya çıkışını, süreç içerisinde geçirdiği değişim ve dönüşümleri, geç dönemlerdeki yansımalarını araştırma konusu olarak tespit ettik. Bu çerçevede çalışmamızın ilk bölümünde öncelikle bize ulaşan somut tefsir çalışmalarını inceledik. Ardından tefsir nakil anlayışının ortaya çıkış serüvenini, Kur'an'ın nüzul sürecinden itibaren başlayarak, tefsirin bir disiplin haline geliş sürecine kadar ele aldık. Yaptığımız bu süreç okuması neticesinde tefsir nakil tarzının karakterine dair pek çok özgün hususu tespit ettik. Bunun akabinde tefsir nakil anlayışını belirleyen sosyo-kültürel gelişmelere temas ettik ve bu anlayışın nakil tasavvurunu şekillendirmesi hususundaki rolünü ortaya koyduk. Çalışmamızın ikinci bölümünde ise hadis rivayet formunun, tefsir nakil anlayışına olan etkisi ve onu baskı altına alması hususuna yer verdik. Hicrî III. asırdan sonraki tefsir çalışmalarının rivayet formuna ne kadar uygunluk gösterdiği ve hangi çalışmanın nasıl bir aşamayı temsil ettiği üzerinde durduk. Daha sonra tefsirde rivayet formunun baskın olduğu göstergelerin neler olduğunu çeşitli konular üzerinden incelemeye çalıştık. Son bölümde ise erken dönem tefsir nakil anlayışının geç dönemdeki yansımalarını ortaya koyarak belirli konular çerçevesinde meseleyi netleştirmeye gayret ettik. In the studies of tafsir history, it is generally emphasized that tafsir does not have an independent and unique mode of transmission. In particular, it is thought that the reports formed in the field of tafsir are transmitted in the field of hadith and it is seen that the exegesis is tried to be reflected as a field which is a section in the works of hadith. However, the data available about early period and the first tafsir studies that achieved us show that this is not the case. Moreover, when we carefully examine the historical information about early period, it is understood that tafsir is the first academic field among the other Islamic sciences. In this context, it is seen that the reports of early tafsir starting from the revelation period were transmitted in its own ways and although it has been subjected to different effects at times, this situation did not lead to a fundamental change. Based on this aspect, we have identified the emergence of the early tafsir transmission concept, the changes and transformations it has gone through the process and its reflections in the late periods as a research subject. In this context, in the first chapter, we initially examined the concrete tafsir works that reached us. Then, we discussed the emergence of the conception of tafsir transmission from the beginning of the revelation of the Qur'an to the tafsir's becoming a discipline. As a result of this process reading, we identified many original aspects of the character of the tafsir transmission style. Subsequently, we touched upon socio-cultural developments which determine the understanding of tafsir transmission. Also, we have demonstrated the role of this understanding in shaping the concept of transmission. In the second chapter, the effect of the hadith narration form on the concept of tafsir transmission and putting it under pressure has been included. We emphasized to what extent the tafsir works after the 3rd century of hijri corresponded to the narrative form and which studies represented whichstage. Afterwards, we tried to examine on various aspects what the indicators in which the narrative form is dominant in the tafsir field are. In the last chapter, we put forward the reflections of the concept of early tafsir transmission to the late period and tried to clarify the issue within the framework of certain issues. 354

Kur’an metninde geçen pek çok ibare ve kavramın, vahyin nüzul ortamına ilişkin bir tasavvuru yansıttığı ve bunların anlaşılmasının, Kur’an’ın nazil olduğu ilk anlamına ve muhatapları tarafından nasıl anlaşıldığına ilişkin bir keyfiyeti içerisinde barındırdığı ifade edilebilir. Bunun yanında Kur’an’ın ortaya koyduğu birtakım ifadelerin anlaşılması, O’nu indiren Allah ile olan ilişkisi açısından da oldukça önemli görünmektedir.

Kur’an metninde geçen pek çok ibare vekavramın, vahyin nüzul ortamına ilişkin bir tasavvuru yansıttığı ve bunlarınanlaşılmasının, Kur’an’ın nazil olduğu ilk anlamına ve muhatapları tarafındannasıl anlaşıldığına ilişkin bir keyfiyeti içerisinde barındırdığı ifadeedilebilir. Bunun yanında Kur’an’ın ortaya koyduğu birtakım ifadelerinanlaşılması, O’nu indiren Allah ile olan ilişkisi açısından da oldukça önemligörünmektedir. Vahyi inzal eden Allah’ın, kendisini muhataplarına karşı nasılve hangi açılardan tanıttığı, Kur’an metninin tarihî bağlamını açığa çıkarmakbakımından dikkate değer gözükmektedir. Bu hususları dikkate alarak, Kur’an’ın anlaşılmasının Allah ile olanirtibatı bağlamında irdeleyen Halil Hacımüftüoğlu, Kral Tanrı- Allah’ınKrallığı isimli çalışmasında, Kur’an’da Allah’ın kendisini bir Kral olarakvasıflandırdığını, muhataplarının zihninde böyle bir tasavvurun var olduğunu vebu vasfın özellikle kadîm vahiy geleneklerinde bulunduğunu detaylı bir şekildeortaya koymakta ve Kur’an’ın anlaşılması için Allah’ı iyi tanımanıngerekliliğine çalışmasında vurgu yapmaktadır.

Suleyman Fawzi Pasha, living during XII-XIII. Century is one of the significant bureaucrats in the Ottoman Empire. Known as a statesman, Suleyman Fawzi Pasha has a lot of papers on the Islamic Sciences. In this work, we will try to present the critical edition of the paper “Tafsîru Qawlihi Taâlâ Fa in Lam Ya‘tazilukum”, the subject of which is the critics of the interpretation of al-Baydawi on Q 16. 91. In the first part of the paper, after giving information about the life and works of Suleyman Fawzi, we will pass the paper mentioned in review with regard to the form and content. In the final part, a critical edition of the paper by Suleyman Fawzi is to be included., SüleymanFeyzî Paşa H. XII ve XIII. yy’da yaşamış Osmanlı Devleti’nin önemlibürokratlardan birisidir. Devlet adamlığı ile tanınan Süleyman Feyzi’ninözellikle İslamî ilimler alanında kaleme aldığı birçok risalesi bulunmaktadır.Bu çalışmamızda Süleyman Feyzî Paşa’nın müfessir Beydâvî’nin Nisa suresi 91.ayetle ilgili yaptığı yorumun tenkidini içeren “Tefsîru Kavlihî Teâlâ fe inlem ya‘tezilûkum” adlı risalesinin tahkikli neşrini sunmaya gayretedeceğiz. Çalışmamızın ilk bölümünde Süleyman Feyzî’nin hayatı ve eserlerihakkında bilgiler verildikten sonra, ilgili risalenin şekil ve muhtevaaçısından değerlendirilmesi yapılacaktır. Çalışmanın son kısmında ise SüleymanFeyzî’nin söz konusu risalesinin tahkikli neşrine yer verilecektir.

Modern dönemde Kur’an’ın anlaşılması ve yorumlanması hususunda bazı farklı yaklaşımların ön plana çıktığı görülmektedir. Bahse konu süreç içerisinde İslam dünyasının içinde bulunduğu kriz hali ile birlikte, Batı dünyasında yaşanan bilimsel ve teknolojik ilerlemelerin genelde çağdaş İslam düşüncesine, özelde Kur’an’ın farklı açılardan anlaşılmasına yönelik yeni sayılabilecek birtakım eğilimlere tesir ettiğini söylemek mümkündür. Bu etkinin bir neticesi olarak, Kur’an’ın bilimsel açıdan yorumlanması noktasında pek çok yaklaşım biçiminin ortaya çıktığı ve bu alanda birtakım telakkilerin tebarüz ettiği ifade edilebilir. Söz konusu yorum anlayışının tarihsel kökenlerine temas ederek, bu anlayışı benimseyen fikrî yapının meşruiyetini sorgulayan Süleyman Gezer, Kur’an’ın Bilimsel Yorumu- Bir Zihniyet Tahlili adlı çalışmasında, bilimsel yorumun mahiyetini, başlangıç ve gelişim aşamalarını, bu yorum tarzının sorunlarını ve imkânını akademik düzeyde ele alarak, bahse konu meseleleri etraflıca irdelemektedir.

Bu çalışma, ismi genellikle kelam özellikle de mezhepler tarihi alanında öne çıkmakla birlikte Mefâtîhu’l-Esrâr ve Mesâbîhu’l-Ebrâr başlıklı eseriyle tefsir alanında da adından söz ettirmeyi başarmış olan Ebü’l-Feth eş-Şehristânî’nin (ö. 548/1153) Mefâtîhu’l-Furkân başlıklı tefsir mukaddimesinin “Zikru Keyfiyeti Cem’i’l-Kurân” alt başlığında yer alan bilgilerden hareketle onun Kur’an tarihine ilişkin değerlendirmelerinin tespitini ve bu değerlendirmelerin ne gibi bir Kur’an tarihi tasavvuruna işaret ettiğini ele almayı amaçlamaktadır. Şehristânî’nin Kur’an tarihi bağlamında zikrettiği görüşlerin bir taraftan klasik Sünni Kur’an tarihi tasavvuru ile örtüşürken, diğer taraftan bu tasavvurdan ayrıştığı, dahası kimi yönlerden şiî tasavvurla paralellik arzettiği görülmektedir. Bir başka ifadeyle Şehristânî’nin Kur’an tarihi telakkisi Sünni-Şiî telakkileri arasında salınmaktadır. Nitekim Şehristânî, bu yöndeki görüşlerini, bir taraftan klasik sünnî kaynaklarda yer alan bilgilerle temellendirmeye çalışırken, diğer taraftan şiî telakkilere de yaslanmaktadır. Özellikle Kur’an’dan Ehl-i Beyt’e dair ayetlerin çıkarıldığı, Kur’an’ın mushaf haline getirilmesinde genelde Ehl-i Beyt’e özelde ise Hz. Ali’ye (ra.) haksızlık yapıldığı, Kur’an’ın asıl nüshasının Ehl-i Beyt’in elinde olduğu, Kur’an’ın tahrif, tebdil ve tağyirden Ehl-i Beyt sayesinde korunabildiği şeklindeki açıklamalarını şiî telakkilere yaslanmasına örnek verilebilir. Şehristânî’nin Kur’an tarihi tasavvurundaki bu senkretik yapının net bir biçimde ortaya konabilmesi için çalışmada Kur’an tarihinin ana başlıkları altında önce Şehristânî’nin sünnî telakki ile örtüşen değerlendirmeleri verilmiş, akabinde de şiî telakki paralelindeki açıklamalarının serdine geçilmiş, bu telakkilerin aktarımında deskriptif/tasvîrî bir anlatım benimsenmiştir

bookPresentation Çağdaş dönem Kur’an araştırmalarının odak noktası olan konulardan birisi belki de en önemlisi Kur’an’ın nasıl anlaşılması gerektiği hususudur. Söz konusu bu dönem, İslam dünyası ve düşüncesinin farklı mecralara savrulduğu bir süreç olması sebebiyle, ortaya çıkan sorunların çözümünde Kur’an’ın referans alınmasına ilişkin birtakım önerilerin gündeme geldiği bir zaman dilimi olarak karşımızda durmaktadır. Bu süreç içerisinde, geçmişteki Kur’an yorum anlayışlarının yetersizliği vurgulanarak, yeni bir anlama ve yorumlama metodolojisi geliştirmenin kaçınılmaz olduğu fikri sıkça gündeme getirilmiş ve bu hususta yeni arayışlar içerisine girilmiştir. Bu bağlamda Kur’an’ı, içerdiği gaye ve maksatları tespit edip, dönemin mevcut problemlerini de dikkate alarak anlamayı ilke olarak benimseyen gâî yorum anlayışına yönelik referanslar belirgin bir biçimde ortaya çıkmıştır. Mehmet Emin Maşalı’nın anılan eseri, çağdaş dönemde öne çıkan bu yorum anlayışını ele alan bunu yaparken de konunun klasik dönemdeki temellerini ve tefsir sahasındaki yansımalarını göz önünde bulunduran bir çalışma olup bu yorum anlayışının süreçlerine dair önemli tespit ve değerlendirmeleri Kur’an ve tefsir araştırmacılarıyla paylaşmaktadır.

https://www.marife.org/marife/article/view/661, Atıf / Cite as: eş-Şehristânî, Muhammed b. Abdülkerim. "Kur'ân İlimlerine Giriş". Trc. Ömer Dinç. Marife 13/1 (2013): 181-198. https://doi.org/10.5281/zenodo.3344392.

Kur’an-ı Kerim’in anlaşılması ve yorumlanabilmesinin temel şartlarından biri, belki de ilk sırada yer alanı Kur’an dilinin yapısı, özellikleri ve inceliklerinin bilinmesidir. İndirildiği dili bilmeden, onun edebiyatını kavramadan Kur’an-ı Kerim’in anlaşılması ve tefsir edilmesi mümkün değildir. Bu bağlamda ilk dönemden itibaren Kur’an’ın tefsir edilmesine yönelik çalışmalarda Kur’an’ın dil ve üslup yönleri ön plana çıkarılarak yorumlanmasına gayret edilmiştir. Özellikle İslam coğrafyasının Arap Yarımadası’nın dışına doğru genişlemesinin ve Arap olmayan unsurların İslam’a girmesinin etkisiyle Kur’an’ın dil açısından tefsir edilmesine olan ihtiyaç artmıştır.

Hz. Peygamber(s)’in vefatından sonra Kur’an-ı Kerim’in açıklanması ve yorumlanması faaliyetleri sahabe ile birlikte devam etmiştir. Sahabîler, Hz. Peygamber(s) ’in yanında bulunmaları, O’nun rıhle-i tedrisinden geçmeleri, ayetlerin indiği dönemi yakından takip etmeleri, kendi toplum yapılarını çok iyi bilmeleri sebebiyle O’ndan sonra Kur’an-ı Kerîm’in anlaşılması hususunda kendilerine müracaat edilen ikinci kaynak olmuşlardır. Dahası sahabe içinde bu faaliyeti sürdüren ve Kur’an-ı Kerim’in muhtevasını insanlara açıklayan önemli isimler bulunmaktadır.

İmâm Mâturidî International Symposium, Eskişehir 28-30 Nisan 2014, Uluslararası İmâm Mâturidî Sempozyumu, Eskişehir 28-30 Nisan 2014Maturidiyye mezhebinin kurucusu, Orta Asya kökenli ve önemli Hanefi bir âlim olan İmam Mâturidî özelinde bir sempozyum gerçekleştirildi. Eskişehir 2013 Türk Dünyası Kültür Başkenti Ajansı ve Eskişehir Osmangazi Üniversitesi iş birliğiyle 28-30 Nisan 2014 tarihleri arasında Eskişehir’de düzenlenen Uluslararası İmâm Mâturidî Sempozyumu’na yurt içi ve yurt dışından alanında ihtisas sahibi 60’tan fazla akademisyen iştirak etti.

Anlama üzerine bilimsel bir düşünme faaliyeti olan hermenötik pek çok açından incelenmeye değer bir konudur. Bu alana ilişkin yapılan çalışmaların tek bir boyuttan ele alındığı ve konunun belli başlı hususlar açısından değerlendirildiği bilinmektedir. Özellikle hermenötik çaba sadece kutsal metnin yorumlanması süreciyle gündeme gelmiş ve bu eksende anlaşılması üzerine mesai harcanmıştır. Ancak hermenötiğin metnin yorumlanmasından öte birçok alanda bir düşünme sanatı olduğunu ve bu faaliyetin diğer ilim dallarında da uygulanabileceğini söylemek mümkündür. Bu düşünceden hareketle çalışmasında birçok alanı hermenötik açıdan ele alan Burhanettin Tatar; Kur’an, Ahlak, Tıp, Hüsn-i Hat ve Müzik alanlarının geçirdiği değişim ve dönüşümleri irdeleyerek bu alanlardaki hermenötik süreci tasvir etmektedir.

Osmanlı Devletinin son dönemi ile birlikte Cumhuriyet Türkiye’sine geçiş sürecinde telif edilen meal ve tefsirlerin karakteri, vasıfları ve ortaya çıkış sebepleri vb. hususlar üzerine yapılan çalışmaların az olduğu söylenebilir. Bu alanla alakalı yapılan çalışmaların sadece kişi merkezli ya da münferit bazı meseleler etrafında olması, bu sürecin bütün boyutlarıyla ele alınmasının gerekliliğine işaret etmektedir. Çünkü bahsi geçen bu dönem, bugün Türkiye’deki Kur’an ve tefsir sahasında yapılan çalışmaların seyrini etkilemiş ve bu alanla alakalı yeni anlayış ve yaklaşım biçimlerinin tezahür etmesine sebep olmuştur.

Maturidiyye mezhebinin kurucusu, Orta Asya kökenli ve önemli Hanefi bir âlim olan İmam Mâturidî özelinde bir sempozyum gerçekleştirildi. Eskişehir 2013 Türk Dünyası Kültür Başkenti Ajansı ve Eskişehir Osmangazi Üniversitesi iş birliğiyle 28-30 Nisan 2014 tarihleri arasında Eskişehir’de düzenlenen Uluslararası İmâm Mâturidî Sempozyumu’na yurt içi ve yurt dışından alanında ihtisas sahibi 60’tan fazla akademisyen iştirak etti. Üç gün boyunca devam eden bu sempozyumun amacı İmam Mâturidî’nin fikirlerini ve yöntemini bütün boyutlarıyla ele alınıp, onun çizdiği düşünce dünyasının anlaşılmasına yönelik önemli katkılar sağlamaktı.

Tefsir sahasında usul konusunun önemli bir tartışma alanı olduğu bilinen bir husustur. Özellikle tefsirin bir usulünün olup olmadığı ve bununla bağlantılı olarak tefsirin bir ilim kategorisinde kabul edilip edilmemesi meselesi, son dönemlerde gündeme gelen ve tefsire dair konuşulan hususların merkezini oluşturan temel meseleler arasında yer almaktadır. Bu meseleleri belirli bir perspektiften ele alan, tefsirin bir usulünün bulunduğu, bu usulün aynı zamanda önemli bir işleve sahip olduğunu 1 yılında doktora tez çalışması kapsamında hazırlayan Süleyman Karacelil, doktora tez başlığıyla aynı olan Tefsir Usulünün Yapısı ve İşlevi isimli eserinde bu hususlara dair zikredilenleri ayrıntılı olarak değerlendirmektedir.

Bu çalışma, hicrî VI. yüzyılın başında yaşamış Taberî ve Mâturîdî'nin nesh meselesine dair yaklaşımlarını ele almaktadır. Çalışmanın ilk bölümünde tefsir ilminde önemli ve tartışmalı bir konu olan nesh meselesinin, Taberî ve Mâturîdî dönemine kadarki süreçte nasıl algılandığı, hangi değişimleri geçirdiği, meselenin tartışıldığı zeminin ne olduğu, hangi isimlerin bu mesele üzerinde etkisinin olduğu ortaya konmaktadır. İkinci bölümde ise, tefsir tarihinde önemli konumu bulunan Taberî ve Mâturîdî'nin nesh meselesini ele alış biçimleri, bu konuya dair yaklaşımları, tefsir eserlerinde hangi ayetlerin neshini kabul edip, hangilerini kabul etmedikleri, ayrıntılı olarak işlenmektedir. Son bölümde ise, bu iki müellifin nesh meselesindeki ortak yaklaşımları ele alınırken, ayrıştığı noktaların ve bunların sebepleri üzerinde de durulmaktadır. Son olarak da Taberî ve Mâturîdî'nin kendi düşünce anlayışları ve yöntemlerinin, nesh meselesindeki fikirlerini ne derece etkiledikleri irdelenmektedir. Anahtar Sözcükler: Taberî, Mâturîdî, Nesh, Kur'an, Tefsir This study deals with the approaches of Tabari and Maturidi who live in early 7th century on the issue of abrogation (nash) which is crucial and debated issue in the field of tafsir. In the first section of the study, answers will be presented for the questions of how was the concept of abrogation (nash) perceived before the period that Tabari and Maturidi lived, how did it evolve, what was the ground that the issue debated and which scholars did have an influence on the issue. In the second section, the way that Tabari and Maturidi deals with the issue of abrogation (nash) their approaches, in which ayahs they accept the existence and non-existence of abrogation (nash) are analyzed in detail. In the last section, while the common approaches of these scholars on the issue of abrogation (nash) is discussed, their points of divergence and the reasons behind it were elaborated. Finally, the study ends by bringing forward the issue of the effect of Tabari and Maturidi's thought and methods on their approaches on abrogation (nash). İÇİNDEKİLER ÖZET -- i ABSTRACT---.ii İÇİNDEKİLER---.iii KISALTMALAR ----.. v ÖNSÖZ ---..viii GİRİİ 1. ÇALIŞMANIN KONUSU VE ÖNEMİ--- 1 2. ÇALIŞMANIN AMACI, KAPSAMI ve YÖNTEMİ----. 2 3. KAYNAK DEĞERLENDİRMESİ--- 3 BİRİNCİ BÖLÜM TABERÎ ve MATURİDÎ DÖNEMİNE KADAR NESH MESELESİNE GENEL BİR BAKIŞ 1. VAHİY SÜRECİ ve NESH OLGUSU -- 5 2. VAHİY SONRASI SÜREÇTE NESH ALGISI ---. 14 3. NESHLE İLGİLİ ORTAYA ÇIKAN TEORİK TARTIŞMALAR --. 21 3.1. Sünnet Telakkisi ve Nesh Meselesine Yansıması--- 24 3.2. Kelamî Tartışmalar ve Nesh Meselesine Etkisi-- 27 İKİNCİ BÖLÜM TABERÎ VE MATURİDÎ’NİN NESH MESELESİNE YAKLAİIM TARZLARI 1. NESH TANIMLAMALARI ve MESELEYİ ALGILAYIŞLARI ÜZERİNE--.. 31 1.1. Taberî‘ye Göre Nesh ve Mevcudiyeti-- 32 1.2. Mâturîdî‘nin Nesh Olgusuna Getirdiği Açılım---- 36 2. NESHİ KABUL ETTİKLERİ YERLER ve BAKIŞ AÇILARI---. 40 2.1. Taberî‘nin Neshi Kabul Ettiği Ayetler ve Nesh İçin Bazı Kriterleri ---- 40 2.2. Mâturîdî‘nin Neshi Kabul Ettiği Ayetler ve Bu Ayetler Hakkındaki Yorumu----.. 50 3. NESHİ KABUL ETMEDİKLERİ YERLER----. 62 3.1. Taberî‘nin Kabul Etmediği Yerler ve Gerekçeleri ---. 62 3.2. Mâturîdî‘nin Neshi Kabul Etmediği Yerler ve Gerekçeleri--. 82 iv ÜÇÜNCÜ BÖLÜM TABERÎ VE MATURİDÎ’NİN NESH ANLAYIŞ ve UYGULAMALARININ MUKAYESESİ 1. DÜŞÜNCE BİÇİMLERİ VE NESH MESELESİNE ETKİSİ---- 95 1.1. Taberî'nin Düşünce Yapısı---. 95 1.2. Mâturîdî'nin Düİünce Yapısı --- 97 2. NESH MESELESİNE YAKLAİIMLARI---. 103 2.1. Benzerlik Gösteren Yaklaşımları----.. 103 2.2. Ayrıştıkları Noktalar ve Çözüm Önerileri ---.. 106 SONUÇ ---. 111 KAYNAKÇA---.. 114

bookPresentation Kur’an-ı Kerim’in anlaşılması ve yorumlanabilmesinin temel şartlarından biri, belki de ilk sırada yer alanı Kur’an dilinin yapısı, özellikleri ve inceliklerinin bilinmesidir. İndirildiği dili bilmeden, onun edebiyatını kavramadan Kur’an-ı Kerim’in anlaşılması ve tefsir edilmesi mümkün değildir.

Osmanlı Devletinin son dönemi ile birlikte Cumhuriyet Türkiye’sine geçiş sürecinde telif edilen meal ve tefsirlerin karakteri, vasıfları ve ortaya çıkış sebepleri vb. hususlar üzerine yapılan çalışmaların az olduğu söylenebilir. Bu alanla alakalı yapılan çalışmaların sadece kişi merkezli ya da münferit bazı meseleler etrafında olması, bu sürecin bütün boyutlarıyla ele alınmasının gerekliliğine işaret etmektedir. Çünkü bahsi geçen bu dönem, bugün Türkiye’deki Kur’an ve tefsir sahasında yapılan çalışmaların seyrini etkilemiş ve bu alanla alakalı yeni anlayış ve yaklaşım biçimlerinin tezahür etmesine sebep olmuştur.

bookPresentation …

bookPresentation Hz. Peygamber(s) ’in vefatından sonra Kur’an-ı Kerim’in açıklanması ve yorumlanması faaliyetleri sahabe ile birlikte devam etmiştir. Sahabîler, Hz. Peygamber(s) ’in yanında bulunmaları, O’nun rıhle-i tedrisinden geçmeleri, ayetlerin indiği dönemi yakından takip etmeleri, kendi toplum yapılarını çok iyi bilmeleri sebebiyle O’ndan sonra Kur’an-ı Kerîm’in anlaşılması hususunda kendilerine müracaat edilen ikinci kaynak olmuşlardır.

ÖZET Bu çalışmada, 1993 yılında İstanbul Boğazı 'ndan kuzey yönüne yapılmış olan 13698 adet gemiye ait geçişler incelenmiş ve Boğaz trafiğinin, Boğaz bölgesini ve İstanbul şehrini herhangi bir tehlikeye maruz bırakmadan ne şekilde optimize edilebileceği araştırılmıştır. Birinci bölümde, İstanbul Boğazı 'nın genel özelliklerinden bahsedilmiştir. Ayrıca, 1994 yılında yürürlüğe konulan Boğazlar ve Marmara Bölgesi Deniz Trafik Düzeni Hakkındaki Tüzük ile Boğazdan geçecek olan gemilere getirilen bazı düzenlemelerden bahsedilmiştir. İkinci bölümde, Devlet İstatistik Enstitüsü 'nden temin edilen ve 1993 yılında İstanbul Boğazı 'ndan kuzey yönüne gerçekleşmiş olan 13698 gemiye ait ham veriler SPSS 6.0 for windows ortamında analiz edilmiştir. Analiz sonucunda, kuzey yönüne yapılmış geçişlerin % 92,6 sının genel yük gemileri ve tankerlerden oluştuğu, geçişlerin % 67 sinin gündüz, % 37,0 sinin gece, % 80,9 unun boş ve % 19,1 inin dolu olarak gerçekleştiği görülmüştür. Ayrıca, gemilerin ortalama 30,883 dakikada bir Boğazdan geçiş yaptıkları ve bir günde ortalama 47 adet geminin geçtiği tesbit edilmiştir. Üçüncü bölümde, önceki bölümlerdeki sonuçlardan da faydalanılarak, Boğazdan tiplerine göre (tek yönlü olarak) ve toplam kaç geminin geçiş yapabileceği matematiksel lineer programlama ile incelenmiş ve sonuçlar LİNGO (Language for interactive General Optimization) ve LİNDO paket programlan yardımıyla elde edilmiştir. Program sonucunda, bir günde en fazla 237 geminin geçiş yapabileceği, ancak bunlardan sadece 11 adedinin tanker olabileceği görülmüştür. Bulunan bu sonuçlar, tek kuyruk tek hizmet esasına göre oluşturulan kuyruk modelinde değişik durumlar için incenlenmiştir. Elde edilen sonuçlara göre, Boğaz'dan kuzey yönüne geçen gemiler itibarı ile, toplam kapasitenin % 20, tanker geçişlerinde ise % 64 oranında kullanıldığı görülmüştür. m ABSTRACT In this study, conducted here in, the north bound crossing of 13698 vessels from the Strait of Istanbul have been examined and how to optimize the Strait traffic without jeopardizing the Strait area and city of Istanbul has been surveyed. In the first part, the general characteristics of the Istanbul Strait is discussed. In addition, certain stipulated practices regarding the vessels crossing the Strait under the Straits and Marmara Region Maritime Traffic Regulations implemented in 1994 is also mentioned. In the second part, the raw data obtained from the National Institute of Statistics concerning the crossing of 13698 vessels from Istanbul Strait to north course in 1993, has been analyzed under SPSS 6.0 for Windows setting. Among these, In the obtained outcome of the analysis, the north bound crossings of these vessels, it is found that 92,6 % tankers and freighters, 67 % in daylight, 37 % at night, 80,9 % being unloaded and 19,1 % loaded was displayed. In addition, it is found that at an average of 30,883 minutes a vessel entered the Strait and per day an average of 47 vessels crossed. In the third part, by using the data obtained from the previous parts, how many vessels according to its types and total could cross the Strait is calculated with Mathematical Linear Programming and the results obtained with the aid of LINGO (Language Interactive General Optimization) and LINDO programs. In the light of the obtained results, it is observed that in a single day a maximum of 237 vessels could cross the Strait. However, among these vessels only 1 1 of them could be tankers. The results here obtained are based on the single queueing single service varying stituations. According to the results, it is observed that the total performance of Strait being one way only, is 20 % and in tanker crossings the figure rises to 64 %. IV 41

İbn Kemal Paşa, Osmanlı dönemi ilim geleneğinin mümtaz isimlerinden birisidir. Yaşadığı zaman dili-minde İslamî ilimlerin her sahasında adından sıkça söz ettiren İbn Kemal Paşa, tefsirde de dikkate alın-ması gereken müfessirler arasındadır. Müstakil bir tefsir çalışmasının yanında onun yazdığı hususî risale-lerle ayetleri izah ve yorumlama biçiminin dikkate değer olduğunu ifade etmeliyiz. Onun Osmanlı tefsir geleneğinin önemli bir halkası olması ve tefsir edebiyatını dikkate alarak kimi zaman kendine özgü dü-şüncelerini ortaya koyması, yeri geldikçe eleştirel bir tavır sergilemesi, üzerinde durulmayı hak eden husu-siyetlerdendir. Bu bağlamda İbn Kemal’in Kur’an’da gayb özelinde geçen bazı ayetleri yorumlama ve izah ediş biçimi onun tefsire dair yöntemine ilişkin önemli ipuçlarını açığa çıkarmaktadır. Buna ilave olarak İbn Kemâl’in İslam düşünce geleneğini belirleyen hususların başında gelen gayb meselesi özelindeki yorum ve düşünceleri, Osmanlı tefsir müktesebatının geldiği aşamayı da gözler önüne sermektedir., Ibn Kamal Pasha is one of the distinguished namesof the Ottoman period science tradition... We should state that besides an independent work of tafsīr, the way he explains and interprets the verses with the special treatises he wrote is noteworthy. His being an important link in the Ottoman tafsīr tradition, his unique thoughts, taking into account the tafsir literature from time to time, and his critical attitude are among the features that de-serve to be emphasized. In this context, the way Ibn Kamal's interpretation and explanation of some verses in the Qur’an specific to the ghayb reveals important clues about his tafsīr method. In addition to this, Ibn Kamal's comments and thoughts specific to the ghayb issue, which is one of the main issues that determine the Islamic thought tradition, reveal the stage of Ottoman tafsīr accumulation has reached.

Buçalışmamızda, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş yıllarında yaşamış, dinî ilimlerbaşta olmak üzere özellikle dil ve edebiyat sahasında mütehassıs olan AbdullahÂtıf Tüzüner’in mealini ele almaktayız. Bu noktada çalışmanın ilk kısmında Âtıf Tüzüner’in hayatı, üstlendiğigörevler, ilmî kişiliği ve kaleme aldığı eserleri ele alınmaktadır. Sonrakibölümde ise, meal çalışmaları içerisinde unutulmaya yüz tutmuş Kur’an-ı Kerimve Türkçe Meali isimli eseri irdelenmektedir. Âtıf Tüzüner’in mealinde gözeçarpan hususiyet, mümkün olduğu kadar Arapça kelimelerin öz Türkçe muadillerinitercih etmiş olmasıdır. Öyle ki Tüzüner’in Türkçe’ye dair yetkin bir donanımasahip olması, meal çalışmasına da yansımaktadır. Ayrıca kaleme aldığı bu mealçalışmasında, Tüzüner’in dinî ilimlere olan vukufiyeti ve Arap diline hâkimolması dikkat çekmektedir. Zira Tüzüner’in ayetlere ilişkin yeri geldikçeyaptığı kısa izahları, tefsir eserlerine başvurmak suretiyle zikrettiğianlaşılmaktadır. Ayrıca Tüzüner’in ayetlerin çevirisinde Kur’an dilinin anlamıve bağlamına riayet ettiğini söylemek mümkün gözükmektedir., In this paper, we analyzedAbdullah Âtif Tuzuner, who lived during the foundation years of TurkishRepublic and specialized especially in the religious sciences as well aslanguage and literature, and his Qur’an translation. In the first part;Tuzuner’s life, the tasks he undertook, his scholarly personality and his worksare examined. Later, his Qur’an translation which is about to be forgottenamong the others is analyzed. Considering the language of his translation, whatis striking is that he tries to use Turkish equivalents of Arabic words as muchas possible. Tuzuner's having a competent knowledge of Turkish also reflects tohis work. Besides, Tuzuner’s extensive knowledge on religious sciences andArabic takes attention considering his short explanations on the verses fromtafsir works. Also, it is possible to say that Tuzuner pays attention to themeaning and context of the Qur’anic language in his translation.

translation Sâhabe ve Tâbiûn’dan oluşan ilk nesil Kur’ân’ın sûrelerinin iniş sırası ve mushaflarda bu sûrelerin yazımının tertibi noktasında fikir ayrılığına düşmüşlerdir.