Search

Kas als Energiebron1 wil actueel inzicht in de bedrijfseconomische aspecten van nieuwbouwkassen. Het gaat daarbij om meerkosten van investeringen (rente, afschrijving, onderhoud), minderkosten (energiebesparing) en meeropbrengsten (geldopbrengst van fysieke productie) van investeringen in energiebesparing, klimaatverbetering en innovatieve kassen ten opzichte van bestaande kassen die aan vervanging toe zijn. Zij wil daarnaast inzicht in de potentiële CO2-emissiereductie op sectorniveau als gevolg van de verwachte nieuwbouw van kassen in 2018-2020. De uitkomsten van het onderzoek worden gebruikt voor het ontwikkelen van beleid in het kader van de energietransitie.

De huidige studie richt zich op de sociale dynamiek in de kopgroep van de brede praktijk: welke sociale processen vinden daar plaats? Met het verkregen inzicht probeert KaE een versnelling in de introductie van HNT te bewerkstelligen, en daarmee de taakstelling van 2.000 ha HNT in 2020 haalbaar te maken. Voor versnelling van de introductie van Het Nieuwe Telen (HNT), een nieuwe en energiebesparende benadering voor klimaatsturing in de glastuinbouw, kan het beste worden samengewerkt met de zogenoemde ‘gewasgerichte ondernemers’. Deze ondernemers zijn te herkennen aan hun passie voor klimaatsturing, hun voorkeur om te leren met collega’s en hun behoefte om plantgezondheid te borgen. Een extra argument is dat de gewasgerichte ondernemers binnen de glastuinbouw verreweg de grootste deelgroep (circa 50% van populatie met circa 60% van het areaal) vormen. Naast de gewasgerichte ondernemers bestaan marktgerichte en kostengerichte ondernemers. Deze deelgroepen redeneren vanuit andere bedrijfsomstandigheden en andere prioriteiten (Tabel S.1). Zij vergen een eigen benadering bij de introductie van HNT. De marktgerichte ondernemers proberen de maatschappelijke meerwaarde van HNT in de markt te verzilveren. Daar kan de glastuinbouw van leren. De kostengerichte ondernemers wachten op een blauwdruk voor HNT. Zij kunnen leren van de voortschrijdende HNT-inzichten van de gewasgerichte ondernemers.

Transitions leading to sociotechnical innovations in food supply chains have been described in dramaturgical analyses on the basis of newspaper articles and parliamentary records. The time scale of such transitions driven by aroused public opinion is typically a decade. Actors are primary producers (farmers), other supply chain parties, authorities, NGOs voicing particular opinions, political parties, and consumers. Their interactions and reactions to external events are modelled in an agent-based simulation. The purposes of the simulation are (1) to validate that hypothetical relations derived from the dramaturgical analysis indeed lead to the emergence of the observed transitions, and (2) to study how the system could have developed under different behaviours or a different course of external events. Simulation results and a sensitivity analysis are discussed. The simulation shows particularly sensitive for the participation of both moderate and activist NGOs.

Om een goede waterkwaliteit te realiseren, is er beleid voor het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen en mest. Dit rapport brengt de belangrijkste kostenposten op basis van de bij het LEI beschikbare informatie in beeld. De netto jaarkosten van het mestbeleid bedragen voor de landbouw in 2013 101 mln. euro. In 2015 is dit naar verwachting 159 mln. euro. Hiervan bedragen de kosten voor de veehouderijsectoren 386 mln. euro. De baten voor de akkerbouw, extensieve veehouderij en opengrondstuinbouw bedragen 227 mln. euro. De jaarkosten als gevolg van het gewasbeschermingsmiddelenbeleid bedragen voor 2013 in totaal 78 mln. euro. Hiervan is 18 mln. euro voor de akkerbouw en 60 mln. euro voor de glastuinbouw.

Zuivering van lozingswater (afvalwater) is betaalbaar voor 30-35% van de glastuinbouwbedrijven met substraatteelt (potgrond, steenwol). Deze bedrijven exploiteren 40-50% van het gehele areaal glastuinbouw met substraatteelt. Bij de beoordeling van de betaalbaarheid zijn de extra jaarkosten uitgedrukt als percentage van het bedrijfssaldo en van het inkomen uit bedrijf. Daarnaast is gekeken of de benodigde investeringen kunnen worden gefinancierd uit de vrije investeringsruimte.

Dit rapport beschrijft een beleidsondersteunend onderzoek naar de huidige en de verwachte toepassing van investeringsarme versies van Het Nieuwe Telen (HNT) in de glastuinbouw. Vanuit het programma Kas als Energiebron, het actie- en innovatieprogramma van de glastuinbouw om voor de sector energiebesparing en CO2 uitstoot binnen bereik te brengen, zijn aan het LEI de volgende onderzoeksvragen gesteld (1) op hoeveel bedrijven investeringsarme HNT wordt toegepast, (2) hoeveel energiebesparing daarmee is behaald, en (3) welke behoefte aan ondersteuning de betrokken glastuinders hebben.

Het substraat is een belangrijk sturingselement in de teelt van potplanten. Toch wordt dit substraat door telers nog weinig ingezet als zodanig. Veelal wordt op basis van het advies van de toeleverancier en door kleinschalig proberen een substraat gekozen en de teelt verder op aangepast. Verschuivingen in marktwensen, problemen met levering en de veranderende substraateigenschappen veroorzaken teeltrisico’s omdat de teler er niet goed op kan anticiperen. In een proces met interviews onder telers en afnemers, analyse van de maatschappelijke belangen rond substraat, een workshop en een landelijke discussie bijeenkomst is een strategie uit gewerkt die de komende jaren kan leiden tot betere beheersing van substraat als sturingsmechanisme voor telers. Beheersing van substraat als sturingsmechanisme voor telers.

Bij de doorontwikkeling van Het Nieuwe Telen moeten teeltadviseurs, installateurs en ontwerpers een vertaalslag maken naar verbetering van de gewasgroei, vermindering van ziekte/uitval en lagere energiekosten. Zij richten zich nu vooral op de klimatologische kant van de techniek. De vroege volger zoekt vuistregels voor verdamping en vochtafvoer, waarmee hij zijn productie (kwaliteit en houdbaarheid) kan verbeteren.

Doel van dit project is het bewerkstelligen van verminderen van milieubelasting door effectiever gebruik van middelen en methoden en kennishiaten opheffen rondom gewasbescherming middels netwerken en onafhankelijke kennisdeling (digitaal handboek geïntegreerde gewasbescherming Roos). Dit moet mede leiden tot gedragsverandering bij telers.

In 2012 hebben LEI Wageningen UR, CLM en RIVM al een aantal maatregelen van de 2e Nota Duurzame Gewasbescherming doorgerekend. De aanleiding van deze aanvullende studie is dat het kabinet Rutte-Asscher de kwaliteit van het oppervlaktewater verder wil verbeteren. Die aanscherping van het beleid is haalbaar en betaalbaar op zes van de zeven onderzochte bedrijfstypen. De voorgestelde maatregelen leveren de benodigde emissiereducties op en kosten de ondernemers gemiddeld minder dan één procent van het bedrijfssaldo. Een uitzondering vormen de glastuinbouwbedrijven die nog geen waterzuivering hebben: bij deze bedrijven wordt de grens voor betaalbaarheid overschreden.

Voorjaar 2012 heeft een aantal partijen de handen ineengeslagen in de Initiatiefgroep ' Duurzame modernisering teeltareaal '. Zij hebben zich tot doel gesteld 'het aanjagen van de modernisering en verduurzaming van het teeltareaal door het maken van een gereedschapskist met nieuwe instrumenten en stimulering van de (creatieve) aanwending daarvan' . Dit alles met als uiteindelijke doel: het verhogen van de toegevoegde waarde van de glastuinbouwbedrijven per m2 en de concurrentiekracht van de sector als geheel.

In 2009, the EU introduced a new Regulation (EC) No. 1107/2009, concerning the placing of plant protection products on the market. Amongst others, this regulation defines more stringent approval criteria for the risk assessment of active substances. This will have consequences for the future availability of active substances currently on the market, as the approval of substances not meeting the criteria may be withdrawn or renewed for a limited period. Among these active substances is pendimethalin, produced by BASF. Pendimethalin is used in weed control in arable crops and flower bulbs. To obtain insight into the consequences of a potential withdrawal of pendimethalin's approval for Dutch crop production, BASF has asked LEI to perform an impact assessment. This report presents the results of the assessment, which is restricted to farm- and sector-level economic impacts and focuses on onions and flower bulbs as case studies.

Volgens de evaluatie van de 1e nota Duurzame Gewasbescherming voldoet Nederland nog onvoldoende aan de kwaliteitsnormen voor oppervlaktewater. Tegen die achtergrond zijn de bedrijfskundige, economische en milieukundige effecten van enkele emissiebeperkende en/of biodiversiteit-bevorderende maatregelen doorgerekend. De belangrijkste aandachtspunten van de 2e nota Duurzame Gewasbescherming zijn verbetering van waterkwaliteit en biodiversiteit. De gewenste verbeteringen zijn technisch haalbaar. De betaalbaarheid voor bedrijven verschilt per maatregel. Voor de aanleg van akkerranden en de overgang op selectieve middelen zijn vergoedingen uit het GLB en ketenwerking (marktsegmentatie) noodzakelijk.

De Nederlandse overheid wil dat de plantaardige sectoren meer eigen verantwoordelijkheid nemen bij het beheersen van fytosanitaire risico's. Hiervoor moeten de betreffende ondernemers preventieve bedrijfsmaatregelen willen en kunnen nemen. In een eeerder verschenen studie is een analytisch kader ontwikkeld, gebaseerd op de Theorie van Gepland Gedrag. In deze studie wordt dit kader kwantitatief toegepast aan de hand van mondelinge interviews met ruim 300 werknemers, verdeeld over drie plantaardige sectoren. Op de uitkomsten daarvan wordt een beschrijvende en statistische analyse toegepast.

Interviewronde waarin informanten gevraagd is naar hun belang, visies, wensen en ambities rond de transitiepaden van het programma Kas als Energiebron. Het doel van de interviewronde was het voeden van de discussie over het vervolg van het programma Kas als Energiebron. Het programma is opgebouwd uit acht transitiepaden met ieder hun eigen streefbeelden. Door voortschrijdend inzicht en veranderende economische omstandigheden is een regelmatige herbezinning op de streefbeelden en de taakverdeling tussen betrokken partijen noodzakelijk. Inzicht in de belangen, visies, wensen en ambities van de betrokken partijen is daarbij van belang.

A pioneer has specific competencies that a follower does not have, or has to a much lesser degree. For example, the capability of gathering information but also processing this information for use in his own business, are skills that a pioneer has developed to a large degree. But people who are not pioneers can also learn these competencies.

Many innovations involve changes which transcend the individual business or are only achievable when various businesses and/or interested parties take up the challenge together. In System Innovation Programmes, the necessary innovations are facilitated by means of workshops related to specific areas and by forming socio-technical networks.

In het energietransitieprocgramma 'kas als Energiebron' (KaE) werken de glastuinbouw en de rijksoverheid samen aan het realiseren hiervan. De sector maakt flinke stappen voorwaarts. In dit rapport wordt antwoord gezocht op twee vragen. Hoe lang is de weg te gaan voordat de doelstellingen bereikt zijn en wat moet er gebeuren om die weg vrij te maken?

In dit werkdocument wordt verslag gedaan van een sociologisch onderzoek naar de kennisverspreiding rond Phytopthora in aardappelen. We beschrijven welke onderwerpen en welke partijen bij de kennisverspreiding zijn betrokken, welke partijen zich met welke onderwerpen bezig houden en welke argumenten zij gebruiken om de belangstelling van de aardappelteler te trekken. Ook wordt aangegeven welke onderwerpen en welke argumenten de aardappelteler zelf het meest aanspreken. Via vergelijking van kennisvraag en kennisaanbod is nagegaan hoe de kennisverspreiding vanuit het onderzoek naar de praktijk kan worden geoptimaliseerd. Centraal in het onderzoek stond de betekenisgeving van primaire producenten, kennisverspreiders, onderzoekers en beleids-makers aan de bestrijding van Phytophthora in aardappelen. De achterliggende veronderstelling was dat een zekere gelijkheid in betekenisgeving cruciaal is voor een soepele kennisverspreiding naar de praktijk. Het onderzoek is gebaseerd op een verkennende analyse van de berichtgeving over Phytophthora in het weekblad Boerderij en op een telefonische enquête bij 25 personen en partijen uit het kennisnetwerk.

In de jaren 1996-2008 werd de gewasbescherming geteisterd door rechtszaken over het toelatingsbeleid en campagnes over residuen van bestrijdingsmiddelen in groenten en fruit. Nu de rust is weergekeerd, ontstaat de vraag hoe het allemaal zo heeft kunnen gebeuren en welke conclusies we daaruit kunnen trekken voor de toekomst.

In dit artikel wordt het sociaal-economisch belang van kleine teelten in Nederland besproken. Eerst wordt aandacht besteed aan de productiewaarde en de werkgelegenheid, vervolgens aan de maatschappelijke waarde van kleine toepassingen, ten slotte aan het politiek-maatschappelijke draagvlak voor het handhaven van een breed middelenpakket. Met dit drieluik worden de kleine teelten vooral vanuit het perspectief van de landbouw beschouwd. Andere aspecten blijven buiten beeld. Een bijdrage vanuit het LEI

Deze notitie beschrijft de uitkomsten van een LEI studie in opdracht van de Vakgroep Biologische Landbouw van LTO/Biologica naar de mogelijkheden om de inspanningen van de biologische landbouw op het terrein van duurzaamheid en groenblauwe diensten beloond te krijgen via het toekomstige Europese Landbouwbeleid. De uitkomsten worden gebruikt voor de meningsvorming van de Vakgroep inzake de 'Houtskoolschets Europees Landbouwbeleid 2020'. De notitie laat eerst zien welke bedragen de biologische landbouw in de huidige situatie aan bedrijfstoeslagen en beheersvergoedingen ontvangt. Daarna wordt aangegeven welke mogelijkheden het toekomstige GLB biedt om prestaties en inspanningen voor milieu, natuur en landschap beloond te krijgen. Aansluitend wordt ingeschat welke bedragen de biologische sector onder het toekomstige GLB mag verwachten.

Bijdrage aan de KNPV-voorjaarsvergadering

Het gaat in dit project om te onderzoeken wat er voor nodig is om in de potplantenteelt het planmatig telen te kunnen combineren met energiebesparing, om zo de energie-efficiëntie van het teeltproces te kunnen verhogen. Op grond van eerdere ervaring en vanwege de complexe wisselwerking van de klimaatregeling met weer, kasklimaat en de gewasfysiologie werd vooraf verondersteld dat hiervoor een model-ondersteund adviessysteem voor nodig is. Wil de ontwikkeling van een dergelijk systeem kans van slagen hebben dan zal het goed moeten aansluiten bij de informatiebehoefte van de telers.

This report is the result of a study into the agricultural structure in the province of Noord-Holland. The study was undertaken on behalf of consultancy firm Decisio B.V., which works for the province. The aim was to supply building blocks for the provincial structural vision. In the framework of the new Spatial Planning Act, all provinces must produce a strong structural vision. The report describes the current situation and recent trends in the agricultural sector in Noord-Holland and the prospects for the coming decades. The emphasis here lies on the needfor space and how this can be provided within demands for spatial quality. Dit rapport is het resultaat van een onderzoek naar de landbouwstructuur in de provincie Noord-Holland. Het onderzoek was ondernomen in opdracht van het adviesbureau Decisio B.V., dat in opdracht van de provincie werkt. Doel was om bouwstenen aan te leveren voor de provinciale structuurvisie. In het kader van de nieuwe Wet ruimtelijke ordening moeten alle provincies een dergelijke structuurvisie maken. Het rapport beschrijft de huidige situatie en recente trends inde Noord-Hollandse landbouwsector, en de perspectieven voor de komende decennia.Het accent ligt daarbij op de behoefte aan ruimte, en hoe deze kan worden ingevuld binnen eisen van ruimtelijke kwaliteit.

Dit project richt zich op het concretiseren van de probleemperceptie en toekomstbeelden over dierenwelzijn van partijen in en rondom de melkveehouderij, evenals het bepalen van de mate van overeenstemming in oplossingsrichtingen die aangeven hoe de verbetering van dierenwelzijn in Nederland de komende 15 jaar zou kunnen verbeteren

Ondernemers in de fruitteelt en boomkwekerij zitten op dit moment volop in een heroriëntatiefase rondom hun positie. In de fruitteelt vraagt dit vooral het wel of niet kiezen voor een bepaald product (appel of peer) of ras (vrij ras of clubras). In de boomkwekerij heeft dit vooral te maken met de keuze tussen het kunnen aanbieden van een breed assortiment of specialisatie. Onderzoekers hebben met een workshopformat voor fruittelers en boomkwekers getracht om ondernemers in hun keuzeproces rondom positionering een stap verder op weg te helpen. Meer en betere informatie over marktontwikkelingen en rendement van nieuwe producten vergemakkelijkt het keuzeproces in de bedrijfsstrategie

Het doel van dit onderzoek is middels een quick scan inzicht te krijgen in de technisch-economische mogelijkheden en energetische effecten van warmtelevering vanuit de wk-installaties van de glastuinbouwbedrijven in Agriport A7 aan de nieuwe woingen in Middenmeer. Zowel de hoogwaardige als de laagwaardige warmte uit de wk-installaties wordt in beschouwing genomen

Deze brochure richt zich op grootschalige bedrijven uit open teelten, die door horizontale samenwerking zoeken naar schaalvoordelen.

Het project Functionele Agro Biodiversiteit (FAB) werd in 2002 door LTO Nederland geformuleerd en ging in 2004 in de Hoeksche Waard van start. Het eerste doel was om binnen het agrarische gebied een hoge biologische diversiteit te bereiken, waardoor natuurlijke vijanden een maximale rol kunnen spelen bij de bestrijding van ziekten en plagen in de gewassen, en het gebruik van chemische middelen tot een minimum beperkt kan worden. Daarnaast is het project erop gericht om door onderzoek en praktijkervaring kennis op te doen over de manier waarop dat kan worden gerealiseerd met behoud van de productieve economische functies in het gebied. Omdat plaagdieren en hun natuurlijke vijanden zich in de ruimte bewegen waarbij dijken, bermen, watergangen, bosjes en slootkanten een remmend of juist stimulerend effect hebben, moet een dergelijk project niet op het niveau van een bedrijf maar op dat van een gebied worden gerealiseerd.