Search

In this survey, 17 adult (3 , 14 ) Rana ridibunda specimens were investigated morphologically. The morphological characteristics of the Işıklı Lake specimens are in accordance with those given for R. r. caralitana (1). Furthermore, the distribution range of R. r. caralitana has now been extended.

Göller Bölgesi ve Akdeniz Bölgesi'nden 62 M. rivulata örneği morfometrik ölçümler ve renk-desen özellikleri bakımından karşılaştırılmiştır. Renk-desen ve morfometrik ölçümler bakımından önemli farklılıklar tespit edilemediğinden birleştirilmiş ve Ege Bölgesi, M. rivulata populasyonu ile morfometrik olarak karşılaştırmıştır. Independent t-testine göre erkekler 10, dişiler 12 karakter bakımından ayrılmıştır. İstatistiksel olarak önemli bulunan bu karakterler için CD (Farklılık Katsayısı) değerleri hesaplandığında hiç bir karakter için CD değeri önemli çıkmamıştır. Erkekler ve dişilerde en büyük düz karapas boyu (SCL) Ege Bölgesi örneklerinden ölçülmüştür, sırasıyla 215.0 mm ve 214.0 mm. Göller Bölgesi'nde Eğirdir Gölü'nde M. rivuiata'nm yaşadığı ilk kez tespit edilmiştir. Çalışma alanının en doğu sınırını oluşturan Sakçagözü-Kömürler (Gaziantep)'de M. rivulata yakalanmış, M. capica bulunamamıştır., Morphometric measurements and color-pattern features of 62 samples of Mauremys rivulata from the Lake District (Göller Bölgesi) and the Mediterranean Region of Turkey were compared. Between populations, males apparently differed in 10 characters and females in 12 characters (independent t-test), but coefficient of difference (CD) values for these characters were not significant, and sexes were combined into a single group and compared with Aegean M. rivulata with respect to morphometric features. The greatest straight carapace length (SCL) observed in a male and female Aegean specimen was 215.0 mm and 214.0 mm, respectively. This paper also provides the first record of M. rivulata in Lake Eğirdir of the Lake District. Mauremys rivulata specimens were captured in Sakçagözü-Kömürler (Gaziantep) on the easternmost border of the study site, whereas no M. capica specimens were encountered in the area.

…

…

…

…

9 species of lizards and 2 species of snakes, belonging to a total of seven families were collected from Kumluca-Kalkan between 8 and 10 April 1997.

…

Bu travayda muhtelif tarihlerde yapılan ekskürsiyonlar esnasında toplanan Mabuya vittata (OLIVIER) türüne ait materyal incelenmiştir. Elde edilen sonuçlar aşağıdaki şekilde özetlenebilir.1-Literatürde adı geçen mahallere ilave olarak yenileri kayıt edilmiş ve bu suretle türün bugün bilinen yayılış sahası daha genişletilmiştir.2-Pholidosis karakterleri, genel olarak BOULENGER (1887) ve ANDERSON (1898)'un tavsiflerine uymaktadır. Ancak bu müelliflerin nadir olarak bulunduğunu söyledikleri 6 supraciliarlı fertlere rastlanmamıştır. 3-Vücut nispetleri bakımından yapılan incelemelerde, dişilerin baş+gövde uzunluğunun, erkeklerinkinden daha fazla olduğu tespit edilmiştir. Daha önceki tavsiflerde böyle bir seksuel dimorfizm bulunduğuna dair bir kayda rastlanmamıştır.4-Renk ve desen bakımından büyük variasyon gösteren bir tür olan M.vittata da bu karakter bakımından kendi materyalimize göre ergin fertler 6 tipe ayrılmıştır.5-En bol materyal toplanan Mezitli (Mersin) ve Samandağ (Antakya) numuneleri birbiriyle mukayese edildiğinde, iki yerde yaşayan bu populasyonlar arsında işaret edilmeye değer şu fark görülmüştür: Mezitli numuneleri oldukça yeknesak renklidir, buna mukabil Samandağ'dan elde edilen fertlerde sırt taraftaki vertebral, dorso-lateral çizgiler bariz olup aralarında siyah benekler bulunur.6-M.vittata ile M.aurata arasındaki münasebetler münakaşa edilmiş ve VENZMER (1918)'e karşı MERTENS (1924)'in iddia ettiği gibi söz konusu iki türün, pholidosis karakterleri ile, birbirinden ayrılabileceği sonucuna varılmıştır. 7-M.vittata'nın Türkiye'de yaşadığı çeşitli biotoplar kısaca tavsif edilmiştir. Ovovivipar olan bu türün yumurta ve embriyoları hakkında bilgi verilmiştir. Ayrıca, ergin fertlerin mide ve barsak muhteviyatlarında görülen böcek kalıntıları kaydedilmiştir.

Bu travayda, Anadolu'nun muhtelif mahallerinden toplanan 56 oo,51 oo, 5 juv. L.laevis 22 oo, 18 oo, 2 juv. L. danfordi (D.B.) 71 oo, 48 oo, 10 juv. L. danfordi (B.B.),94 oo, 78 oo, 11 juv. L. anatolica numunesi üzerinde çalışılarak, bahis mevzuu türlerin bireysel ve coğrafi variasyonları ile Türkiye'deki dağılışları incelenmiş, biotop ve vertikal yayılışları hakkında müşaadelerde bulunulmuştur. Taksonomik yönden yapılan incelemelerde Pholidosis karakterleri, renk ve desen, femoral delikler, vücut nispetleri, Pterygoid dişler ve Hemipenis'lerde diken epiteli bakımından karşılaştırmalı araştırmalar yapılmıştır.Elde edilen sonuçlar aşağıdaki şekilde özetlenir: 1-L.anatolica2nın münakaşalı taksonomik durumu, aydınlığa kavuşmuştur. Şöyle ki: Bazı araştırmacılar (WERNER 1902, VENZMER 1922,BIRD 1936,CYREN 1941,BODENHEIMER 1944), bu form'u ayrı bir tür olarak kabul ettiği halde diğerleri (BOULENGER 1920,MERTENS 1952,WETTSTEIN 1967), L.danfordi'nin bir alt-türü telakki etmekte idiler. Bunun başlıca sebebi, bu form'un yayılışı hakkında kafi derecede bilgimiz olmamasından ileri gelmekte idi. Bu araştırma ile söz konusu kertenkele, Anadolu'nun yeni mahallelerinden elde edilmiş, ve L.danfordi ile aralarında kesin bir coğrafi sınır çizilmiştir. Yapılan tespite göre, L. anatolica Büyük Menderes'in güneyinde bulunmadığı gibi, L.danfordi'ye bu nehrin kuzeyinde rastlamak mümkün olmamıştır. Bu duruma göre, birbirine yakın bu iki form arasındaki bazı morfolojik karakterler göz önünde tutularak L.anatolica, L.danfordi'nin bir coğrafi ırk'ı kabul edilmiştir. İki form arasında başlıca farklar; Ventralia boyuna sıraları, Femoral delik adedi ve Pterygoid dişlere aittir. 2-Anadolu'nun güney ve güney-batı bölgelerinde yaşayan L.danfordi populasyonlarını da iki coğrafi ırk'a ayırmak mümkün olmuştur. Bunlardan doğu bölgesinde (Sabil, Madenköy, Fındıkpınar) da yaşayanlar, WETTSTEİN (1976) tarafından nominat ırk'dan sayılmış, batıdakilerin ise yalnız farklı olduğuna işaret edilmiştir, bunların kesin bir teşhisi yapılmamıştır. Bunun da başlıca sebebi, ancak birkaç mahalden az numune incelenmiş olması idi. Kendi çalışmamızda daha çok mahalden bol materyel üzerinde çalışmak imkanı olduğu için batı populasyonlarını belli bir alt-türe ithal etmek olanağı hasıl olmuştur; Bize göre batı form'u L.d.pelasgiana'dır. Bu teşhis, söz konusu alt-tür'ün MERTENS (1959) tarafından verilen orijinal tavsifine uyduğu gibi, Rodos'dan elde edilen numunelerin incelenmesi ile de teyid edilmiş bulunmaktadır. Bu suretle, pelasgiana alt-tür'ü Türkiye herpetofauna'sına yeni ilave edilmiş bulunmaktadır. Doğu populasyonlarını biz de WETTSTEİN gibi, nominat ırk'dan saymaktayız. 3-Şekil 15'deki haritada gösterildiği gibi, L.laevis ile L.danfordi'nin Sebil ve Fındıkpınar bölgesinde sympatric olarak bulunuşu bu iki form'un birbirinden ayrı birer tür olduğu görünüşü kuvvetlendirmiş bulunmaktadır. Bunu kaydetmemizin sebebi, BODEN-HEIMER'in 1935,1937'de yaptığı yayınlarda L.danfordi'yi L. laevis'in bir alt-türü kabul etmiş olmasıdır. 4-Yukarıdaki açıklamalara göre, tarafımızdan incelenen kertenkele form'ları iki tür'e indirgenmiştir. Bunlardan biri L.laevis olup, nominat ırk (L.1.laevis)'e aittir. Diğer tür L.danfordi'dir. Bu türün Türkiye'de L.d.danfordi, L.d.pelasgiana, L.d.anatolica olmak üzere 3 coğrafi ırk'ı yaşamaktadır. Toplam olarak 4 alt-tür'e ait bir tayin anahtarı sahife 49'da verilmiştir. 5-Biotop ve vertikal dağılış hakkındaki müşahedelerimiz sahife 33'de açıklanmıştır. Ayrıca bu kertenkele, ağaçlara rahatça çıkabilmektedir. L.danfordi tamamıyla kayalık arazide, taş duvarlarda ve daima suya uzak olmayan yerlerde yaşamaktadır.

Darevskia rudis (Bedriaga, 1886) is a rock lizard species spearding through Anatolia and Caucasian. This species has polytypic characterstic and eight subspecies. Of these three [D. r. bithynica (Mehely, 1909), D.r. tristis (Lantz et Cyren, 1936), D. r. rudis (Bedriaga, 1886)] only habits in Anatolia while [D. r. bischoffi (Böhme und Budak, 1977), D. r. macromaculata (Darevsky, 1967), D. r. obscura (Lantz et Cyren, 1936)] in habits in both Anatolia and Caucasian, finally two of them [D. r. svanetica (Darevsky und Eiselt, 1980) and D. r. chechenica (Eiselt und Darevsky, 1991)] only live in Caucasiain. In previous studies on Darevskia rudis, subspecies D. r. bithynica and D. r. tristis have little been used . In the present study, 23 ?? and 23 ?? specimens of D. r. bithynica and 33 ?? and 34 ?? specimens of D. r. tristis have compared using the various morphological characters. According to the result of the study, D. r. bithynica and D. r. tristis differ from each other with some morphological characters. The way of systematic, these morphological characters show that D. r. bithynica and D. r. tristis are diverse from each other at the least level of subspecies. 63

Darevskia rudis (Bedriaga, 1886) Kafkaslar ve Anadolu’da yaşayan bir kaya kertenkelesidir. Darevskia rudis’in sadece Anadolu’da 3 [D. r. bithynica (Mehely, 1909), D.r. tristis (Lantz et Cyren, 1936), D. r. rudis (Bedriaga, 1886)], Anadolu ve Kafkaslarda 3 [D. r. bischoffi (Böhme und Budak, 1977), D. r. macromaculata (Darevsky, 1967), D. r. obscura (Lantz et Cyren, 1936)], sadece Kafkaslarda 2 [D. r. svanetica (Darevsky und Eiselt, 1980) ve D. r. chechenica (Eiselt und Darevsky, 1991)] olmak üzere mevcut 8 alttürü bulunmaktadır. Tür ile ilgili yapılan çalışmaların çok azında D. r. tristis ve D. r. bithynica örnekleri kullanılmıştır. Bu tez çalışmasında 23♂♂ ve 21♀♀ Darevskia rudis bithynica ve 33♂♂ ve 34♀♀ Darevskia rudis tristis örneği çeşitli morfolojik kriter kullanılarak karşılaştırılmıştır. Çalışmanın sonucuna göre, D. r. bithynica ile D. r. tristis bazı morfolojik karaterler ile birbirinden ayrılır. Bu morfolojik farklılık sistematik açıdan D. r. bithynica ile D. r. tristis’in en azından alttür seviyesinde birbirinden farklı olduğunu gösterir.

Bu çalışmada, 17-31 Temmuz 2003 ve 3-25 Eylül 2003 tarihleri arasında, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetiʼnde yapılan araştırma gezilerinde toplanan ve daha önceki yıllarda toplanmış, halen ZDEU (Zoology Department, Ege University) müze koleksiyonunda kayıtlı bulunan 11 ayrı yılan türüne ait toplam 66 örnek sistematik olarak değerlendirilmiştir. Tanımlanan örneklerin 25ʼi Typhlopidae, 1ʼi Boidae, 37ʼsi Colubridae ve 3ʼü Viperidae familyasına aittir. Bu örneklerin renk-desen ve pholidosis özellikleri incelenmiş, bazı metrik ölçümler alınmış, türlere ait biyolojik ve ekolojik bilgiler verilmiştir.

ÖZET DOĞU KARADENİZ BÖLGESİ'NDEKİ (TRABZON, RİZE, ARTVİN VE ARDAHAN) KAYA KERTENKELELERİNİN SİSTEMATİK DURUMU, YAYILIŞI VE EKOLOJİSİ ÜZERİNE ARAŞTIRMALAR (SAURIA: LACERTIDAE) ELGAZ, Çetin Doktora Tezi, Biyoloji Bölümü Tez Yöneticisi: Prof. Dr. Abidin Budak Temmuz 2004, 408 sayfa Bu çalışmada, Trabzon, Rize, Artvin ve Ardahan illerinden Darevskia armeniaca, Darevskia clarkorum, Darevskia parvula, Darevskia rudis, Darevskia valentini ve Darevskia derjugini türlerine ait farklı lokalitelerden toplanan 798 örnek, pholidosis özellikleri, vücut ölçüm, oran ve indeks değerleri ve renk-desen özellikleri bakımından incelenerek, populasyonlarm taksonomik durumları ortaya konulmuştur. Diğer taraftan, türlerin yukarıda adı geçen illerdeki dağılış sahaları tespit edilmiş ve türlere ait örneklerin toplandığı lokalitelerin ekolojik özellikleri hakkında bilgiler verilmiştir. Anahtar Kelimeler: Sauria, Lacertidae, Darevskia, pholidosis, sistematik, dağılış. VII ABSTRACT RESEARCH ON SYSTEMATICAL STATUS, DISTRIBUTION AND ECOLOGY OF ROCK LIZARDS OF EAST BLACK SEA REGION (TRABZON, RİZE, ARTVİN AND ARDAHAN) (SAURIA: LACERTIDAE) İLGAZ, Çetin PhD in Biology Supervisor: Prof. Dr. Abidin Budak July 2004, 408 pages In this study, pholidosis features, body measurements, ratios and indexes, colour and pattern characteristics of 798 specimens of Darevskia armeniaca, Darevskia clarkorum, Darevskia parvula, Darevskia rudis, Darevskia valentini and Darevskia derjugini collected from Trabzon, Rize, Artvin and Ardahan provinces were examined in order to clarify their taxonomic status. Moreover, distribution range and ecological properties of this range were described for the study sites. Key Words: Sauria, Lacertidae, Darevskia, pholidosis, systematic, distribution. 455

ÖZET KUZEY KIBRIS YILAN TÜRLERİ (REPTILIA: SERPENTES) BAHAR, Hasan Yüksek Lisans Tezi, Biyoloji Bölümü Tez Yöneticisi: Prof. Dr. Abidin BUDAK Ocak 2004, 65 sayfa Bu çalışmada, 17-31 Temmuz 2003 ve 3-25 Eylül 2003 tarihleri arasında, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti 'nde yapılan araştırma gezilerinde toplanan ve daha önceki yıllarda toplanmış, halen ZDEU (Zoology Department, Ege University) müze koleksiyonunda kayıtlı bulunan 11 ayrı yılan türüne ait toplam 66 örnek sistematik olarak değerlendirilmiştir. Tanımlanan örneklerin 25'i Typhlopidae, l'i Boidae, 37'si Colubridae ve 3'ü Viperidae familyasına aittir. Bu örneklerin renk-desen ve pholidosis özellikleri incelenmiş, bazı metrik ölçümler alınmış, türlere ait biyolojik ve ekolojik bilgiler verilmiştir. Anahtar kelimeler: Kuzey Kıbrıs, Reptilia, Serpentes VII ABSTRACT SNAKE SPECIES OF NORTHERN CYPRUS (REPTILIA: SERPENTES) BAHAR, Hasan M.SC in Biology Supervisor: Prof. Dr. Abidin BUDAK January 2004, 65 pages In this study, between 17-31 July 2003 and 03-25 September 2003, in order to determine snake species of Northern Cyprus Turkish Republic, two-field study were conducted. In addition, previously collected and deposited in ZDEU (Zoology Department, Ege University) snake material, which belong to 11 different species (totally 66 specimens) was also studied. The 25 of collected specimens belong to Typhlopidae, 37 to Colubridae, 3 to Viperidae and one belongs to Boidae. Colour-pattern and pholidosis characteristics of these specimens were studied, some metric measurements were taken and ecological characteristics of species were presented. Key words: Northern Cyprus, Reptilia, Serpentes 87

Göller Bölgesi ve Doğu Akdeniz Bölgesi Emys orbicularis (Testudinata: Emydidae) ve Mauremys rivulata (Testudinata: Bataguridae) Türlerinin Sistematik Durumu, Morfolojisi, Dağılışı, Üreme ve Beslenme Biyolojisi Üzerine Araştırmalar AYAZ, Dinçer Doktora Tezi, Biyoloji Anabilim Dalı Tez Yöneticisi: Prof. Dr. Abidin BUDAK Haziran 2003, 238 sayfa Bu çalışmada Emys orbicularis ve Mauremys rivulata'nm Göller Bölgesi ve Doğu Akdeniz Bölgesi'ndeki sistematik durumları, morfolojileri, dağılımları incelenmiş ve biyolojilerine ilişkin bazı özellikler gözlenmiştir. Türlerin sistematik durumlarının daha iyi ortaya konabilmesi için Ege Bölgesi Emys orbicularis ve Mauremys rivulata populasyonları da analizlere dahil edilerek değerlendirilmiştir. Analiz için yeterli örnek bulunan Emys orbicularis populasyonları Diskriminant analiz yöntemleri ile değerlendirildiğinde 4 grup belirlenmiştir. Bu gruplar Akşehir Grubu, Ege Grubu, Karapınar Grubu ve Pazarağaç Grubu'dur. Akşehir Grubu; KDU (Karapas Doğrusal Uzunluğu) bakımından Emys orbicularis luteoj usça' ya daha yakın değerler göstermesine rağmen, baş uzunluğu ve baş genişliği değerleri farklılıklar göstermiştir. Renklenmevn bakımından ise daha çok Emys orbicularis cf. hellenica'ya. benzemektedir. Buna göre Akşehir Grubu Emys orbicularis cf. hellenica ve Emys orbicularis luteofusca arasında intermediyer olarak değerlendirilmiştir. Karapınar Grubu; KDU bakımından Emys orbicularis luteofusca 'dan daha düşük değeler göstermiş ve diğer gruplardan daha geniş karapasa sahiptir. Karapas renklenme bakımından ise koyu bir renklenme sergilemiştir. Karapınar Grubu bu özelliklerinden dolayı koyu renklenmiş Emys orbicularis sensu lato olarak ele alınmıştır. Pazarağaç Grubu; KDU bakımından hellenica 'ya göre kısmen daha düşük KDU değerleri göstermiş ve diğer gruplara göre en dar karapasa sahiptir ve hellenica alttürüne göre daha kısa femoral sütur uzunluğu bulunur. Önceleri Mauremys caspica'nm alttürü olarak alınan Mauremys rivulata, özellikle submarginal sahadaki desen özelliği ve plastron renklenmesi Mauremys caspica'dan farklılık gösterdiği için son zamanlarda tamamen ayrı bir tür olarak ele alınmaktadır. Örneklerden elde ettiğimiz bulgular bu araştırıcıları destekler niteliktedir. Çalışmada Emys orbicularis' 'in Göller Bölgesi'nde Eber, Suğla ve Eğirdir göllerinde ayrıca Karapınar ve Samandağ'da, Mauremys rivulata'nm ise Göller Bölgesi'nde Eğirdir Gölü'nde yaşadığı ilk kez ortaya çıkartılmıştır. Mide içerikleri incelenen her iki türün de hem bitkisel hem de hayvansal besinleri tercih ettiği belirlenmiştir.Anahtar Sözcükler: Testudinata, Emydidae, Bataguridae, Taksonomi, Morfoloji, Dağılış, Biyoloji, Göller Bölgesi, Doğu Akdeniz Bölgesi Investigations on the systematical states, morphologies, distributions, breeding and feeding biologies oİEmys orbicularis (Testudinata: Emydidae) and Mauremys rivulata (Testudinata: Bataguridae) from the Lakes District and eastern Mediterranean region AYAZ, Dinçer PhD in Biology Supervisor: Prof. Dr. Abidin BUDAK June 2003, 238 pages This survey is on the taxonomies, morphologies and distributions of Emys orbicularis and Mauremys rivulata from the Lakes District and the eastern Mediterranean region of Anatolia; some observations on the biologies of these species were also made. To clarify the systematical states of the species, samples from the Aegean region Emys orbicularis and Mauremys rivulata populations were also included to our analyses and evaluation. A discriminant analysis evaluation of the Emys orbicularis populations defined four groups, i. e., Akşehir, Ege, Karapınar and Pazarağaç groups. Akşehir Group; while il seems lo be nearer lo Emys orbicularis luteofusca from the viewpoint of SCL (Straight Carapace Length), it clearly differed from the same in head length and head width. Coloration characteristics show an affinity to Emys orbicularis cf. hellenica.XI Accordingly, we accept this population as an intermediate between Emys orbicularis cf. hellenica and Emys orbicularis luteofusca. Karapınar Group; it showed smaller SCL values than those of Emys orbicularis luteofusca, also has a wider carapace than those of the other groups. Coloration of the carapace is quite dark. Accordingly, this group is taken as Emys orbicularis sensu lato, with darker coloration. Pazarağaç Group; it showed slightly smaller SCL values than those of Emys orbicularis hellenica, also has a narrower carapace ıhan those of Uie other groups. It has a shorter femoral suture length than that of Emys orbicularis hellenica. Formerly, Mauremys rivulata was accepted as a subspecies of Mauremys caspica (Mauremys caspica rivulata), but lately, it is accepted as a separate species because it differs from Mauremys caspica regarding its submarginal pattern characteristics and plastron coloration. Our findings gleaned from our samples favor this view. The presence of Emys orbicularis in Eber, Suğla and Eğirdir lakes of the Lakes District, also at Karapınar and Samandağ are first records; similarly, the presence of Mauremys rivulata in the Eğirdir Lake of the Lakes District is a first record. The stomach content analyses of both of the species demonstrated their omnivorous feeding habits.Key words: Testudinata, Emydidae, Bataguridae, Taxonomy, Morphology, Distribution, Biology, Lakes District, Eastern Mediterranean Region 256

Bu çalışmada, Emys orbicularis ve mauremys riyulata'nın göller bölgesi ve Doğu Akdeniz Bölgesin'deki sistematik durumları, morfolojileri, dağılımları incelenmiş ve biyolojileirne bazı özellikler gözlenmiştir. Türlerin sistematik durumlarının daha iyi ortaya konabilmesi için Ege Bölgesi Emys orbicularis ve Mauremys rivulata populasyonları da anazlizlere dahil edilerek değerlendirilmiştir. Analiz için yeterli örnek bulunan Emys orbicularis populasyonları diskriminant analiz yöntemleri ile değerlendirildiğinde 4 grup belirlenmiştir. Bu gruplar Akşehir grubu, Karapınar grubu ve Pazarağaç grubu'dur. Akşehir grubu; KDU (Karapus Doğrusal Uzunluğu )bakımından Emys orbicularisluteofusca'ya daha yakın değerler göstermesine rağmen, baş genişliği değerleri farklılıklar göstermiştir. Renklenme bakımından ise daha çok Emys orbicularis cf. hellenica'ya benzemektedir. Buna göre Akşehir grubu Emys orbicularis cf. hellenica ve Emys orbicularis lutefusca arasında intermediyer olarak değerlendirilmiştir. Karapınar grubu; KDU bakımından Emys orbicularis luteofusca'dan daha düşük değerler göstermiş ve diğer gruplardan daha geniş karapasa sahiptir. Karapas renkleme bakımından ise koyu bir renklenme sergilemiştir. Karapınar grubu bu özelliklerinden dolayı koyu renklenmiş Emys orbicularis sensu lato olarak ele alınmıştır. Pazarağaç grubu; KDU bakımından hellenica'ya göre kısmen daha düşük KDU değerleri göstermiş ve diğer gruplara göre en dar karapasa sahiptir ve hellica alttürüne göre daha kısa femoral sütur uzunluğu bulunur. Önceleri Mauremys caspica'nın alttürü olarak alınan Mauremys rivulata, özellikle submarginal sahadaki desen özelliği ve plastron renklenmesi Mauremys caspica'dan farklılık gösterdiği için son zamanlarda tamamen ayrı bir tür ele alınmaktadır. Örneklerden ele ettiğimiz bulgular bu araştırıcıları destekler niteliktedir. Çalılmada Emys orbicularis'in göller bölgesin'de Eber, Sauğla ve Eğirdir göllerinde ayrıca Karapınar ve Samandağ'da, Mauremys rivulata'nın ise Göller Bölgesin'de Eğridir Gölü'nde yaşadığı ilk kez ortaya çıkartılmıştır. Mide içerikleri incelenen her iki türün de hem bitkisel hem de haysansal besinleri tercih ettiği belirlenmiştir.

Bu araştırma, Orta ve Doğu Akdeniz Bölgesi'nde yayılış gösteren yarasa türlerine ait toplam 200 örnek üzerinde gerçekleştirilmiştir. Çalışmalar sonunda Megachiroptera subordosundan Rousettus aegyptiacus, Microchiroptera subordosunun Rhinolophidae familyasından Rhinolophus ferrumequinum, RMpposideros, R.euryale, RMasii, R.mehelyi, Vespertilionidae familyasından Myotis blythii, Mxapaccinii, M.emarginatus, M.myotis, M.mystacinus, M.nattereri, Eptesicus bottae, E. serotinus, Pipistrellus kuhlii, P.pipistrellus, Plecotus auritus, P.austriacus ve Miniopterus schreibersii ile Molossidae familyasından Tadanda teniotis türlerinin bölgede dağılış gösterdiği tespit edilmiştir. Araştırma bölgesinde bu türlerin herbiri, birer alttürle temsil edilirken; Pipistrellus pipistrellus 2 alttüre sahiptir. Ayrıca Myotis capaccinii ve Eptesicus serotinus,/m komşu populasyonlanndan farklı birer populasyonu tespit edilerek, Myotis capaccinii abidinbudaki ssp.nov. ve Eptesicus serotinus anatolicus ssp.nov. isimleri ile 2 yeni alttür tanımlanmış ve Plecotus austriacus christieı nin Türkiye'deki varlığı ilk kez tespit edilmiştir. Sonuç olarak Türkiye'de kayıtları bulunan 32 türden 20'sinin (% 62.5) bu alanda bulunuşuyla bölgenin tür sayısı bakımından oldukça zengin olduğu sonucuna varılmıştır. Anahtar Sözcükler: Akdeniz, Chiroptera, yarasa, sistematik, zoocoğrafya. The study was based on a total of 200 specimens of the bats, distributing on the Central and Eastern Mediterranean Region. As a result of this investigation, Rousettus aegyptiacus from family Pteropodidae of suborder Megachiroptera and Rhinolophus ferrumequinum, RMpposideros, R.euryale, RMasii, R.mehelyi from family Rhinolophidae, Myotis blythii, M.capaccinii, M.emarginatus, M.myotis, M.mystacinus, M.nattereri, Eptesicus bottae, Eserotinus, Pipistrellus kuhlii, P.pipistrellus, Plecotus auritus, P.austriacus and Miniopterus schreibersii from family Vespertilionidae and also Tadarida teniotis from family Molossidae of suborder Microchiroptera were established to distribute in this region. Each of all these species, except for Pipistrellus pipistrellus, are represented only one subspecies in the search area. It has two subspecies. In addition, Myotis capaccinii and Eptesicus serotinus have each different forms can be separated their neighbour populations. And so Two new subspecies, Myotis capaccinii abidinbudaU ssp.nov. and Eptesicus serotinus anatolicus ssp.nov. were described. Also the existence of Plecotus austriacus christiei in Türkiye was established for the first time. Consequently the area has a rich chiropteranfauna with 20 species (62.5 %) as Turkish country has 32 bat species. Keywords: Mediterranean, Chiroptera, bats, systematics, zoogeography. 161

Bu çalışmada, Ege Bölgesinden toplanan Emys orbicularis ve Mauremys caspica populasyonları morfolojik karekterler bakımından karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. İzmir ve Muğla Emys orbicularis populasyonlarının incelenen morfolojik karekterler bakımından Emys orbicularis hellenica alttürüne benzediği gözlenmiştir. Afyon populasyonu bazı morfometrik karekterler (KDU* vs.) bakımından Emys orbicularis hellenica ve Emys orbicularis luteofusca arasında bir durum gösterirken, az örnek temin edilebilen Kütahya populasyonu özellikle KDU bakımından Afyon populasyonu gibi Emys orbicularis luteofusca alttürüne benzerlik göstermektedir. İncelenen Mauremys caspica populasyonlarının ise daha önceki araştırıcıların da belirttiği gibi Mauremys caspica rivulata alttürüne benzediği tespit edilmiştir.Anahtar sözcükler: Testudinata, Emydidae, Bataguridae, Taxonomi, Biyoloji, Ege Bölgesi, Türkiye. ': Karapas Doğrusal Uzunluğu In this study populations of Emys orbicularis and Mauremys caspica collected from the Aegean region are investigated by comparing their morphological characteristics. It has been observed that in this respect the populations oîEmys orbicularis in Izmir and Muğla are similar to Emys orbicularis hellenica. Some characteristics (such as SCL*) of the Afyon population is intermediate between those of Emys orbicularis hellenica and Emys orbicularis luteofusca. While Kütahya population, of which we have a small sample size, is similar to Emys orbicularis luteofusca, especially from the viewpoint of SCL. About the populations of Mauremys caspica, as the previous researhes stated, it has been found out to be similar to the Mauremys caspica rivulata subspecies.Key words: Testudinata, Emydidae, Bataguridae, Taxonomy, Biology, Aegean region, Turkey. *: Straight Carapace Length 110

IV ÖZET YAMANLAR DA?I (İZMİR) MAMMALIA (INSECTIVORA, CHIROPTERA, RODENTIA) FAUNASI KARATAŞ, Ahmet Yüksek Lisans Tezi, Biyoloji Anabilim Dalı Tez Yöneticisi; Prof.Dr. Abidin Budak Temmuz 1996, 50 sayfa Bu araştırma, 1995 Nisan ve I996 Haziran ayları arasında Yamanlar Dağı (İzmir) ve yakın çevresinden toplanan 86 böcekçil, yarasa ile kemirici örneğine dayanmaktadır. Sadece ergin örnekler, bazı durumlarda ise genç örnekler değerlendirmeye alınmıştır. Araştırma alanında Insectivora'dan 1 (Erinaceus concolor), Chiroptera'dan 7 (Rhinolophus fenvmequinum, Rhinolophus hipposideros, Rhinolophus euryale, Myotis blythi, Myotis capaccinii, Pipistrellus pipistrellus, Miniopterus schreibersi) ve Rodentia'dan 9 tür (Sciurus anomalus, Microtus guentheri, Spalax leucodon, Apodemus mystacinus, Apodemus sylvaticus Rattus rattus, Rattus norvegicus, Mus domesticus ve Mus macedonicus) tespit edilmiştir. Bunlardan Rattus rattus rattus alttürü Batı Anadolu'dan ilk kez kaydedilmiştir. Diğer taraftan Mus domesticus ve Mus macedonicus Ege Bölgesi'nden; Rhinolophus euryale, Myotis capaccinii, Myotis blythi, Miniopterus schreibersi Manisa ili; Erinaceus concolor, Pipistrellus pipistrellus, Rattus rattus türleri araştırma alanından ilk kez kaydedilmiştir. Türlerin ayırıcı özellikleri, dış karekter ve kafatası ölçüleri, kürk rengi, habitat, ektoparazitleri, alttür durumu ile kısmen üreme biyolojileri verilmiştir. Ayrıca bazı türlerin bakulum özellikleri, tür ayrımı için Türkiye'de ilk kez kullanılmıştır. Anahtar kelimeler: Mammalia, Böcekçil, Yarasa, Kemirici, taksonomi, ektoparazitler, habitat, Yamanlar Dağı, Türkiye. ABSTRACT THE MAMMALIAN (INSECTIVORA, CHIROPTERA, RODENTIA) FAUNA OF YAMANLAR MOUNTAIN (İZMİR) KARAT AŞ, Ahmet MSc in Department of Biology Supervisor: Prof.Dr. Abidin Budak July 1996, iSO'pages The present study is based on a total of 86 specimens of insectivores, bats and rodents collected on Yamanlar Mountain and its vicinity in Izmir during the period from April 1995 to June 1996. Only adult and sometimes subadult specimens are evaluated. In the surveying area, a insectivoran (Erinaceus concolor), 7 chiropteran (Rhinolophus ferrumequinum, Rhinolophus hipposideros, Rhinolophus euryale, Myotis blythi, Myotis capaccinii, Pipistrellus pipistrellus, Miniopterus schreibersi) and 9 rodent species (Sciurus anomalus, Microtus guentheri, Spalax leucodon, Apodemus mystacinus, Apodemus sylvaticus, Rattus rattus, Rattus norvegicus, Mus domesticus and Mus macedoni'cus) are determined. A subspecies of Rattus rattus, R.r.rattus is recorded for the first time from the Western Anatolia, while Mus domesticus and Mus macedonicus are reported for the first time from the Agean Region. Similarly, Rhinolophus euryale, Myotis blythi, Myotis capaccinii, and Miniopterus schreibersi are first records Manisa Province and Erinaceus concolor, Pipistrellus pipistrellus, Rattus rattus from the present study area. The diagnostic characteristics, external and cranial measurements, fur colours, ecological comments, ectoparasites, subspecific states and breeding biology of the studied material are given. Additionally, the characteristics of bacula of some species are used for the first time in Turkey for the identification of the species. Keywords: Mammalia, Insectivora, Chiroptera, Rodentia, taxonomy, ectoparasites, habitat, Yamanlar Mountain, Turkey. 45

93 SUMMARY In this study, out of total 333 Specimen, 1140*0*, 144QQ, 56 Subadult and 19 juveniles, collected from Black Sea region, belonging to the species L.viridis were examined. These specimens obtained from 8 different areas (Adapazarı, Bolu, Zonguldak, Kastamonu, Sinop, Samsun, Ordu, Giresun) were considered according to their morphological characters, habitat features, bilological similarities (feeding, partly breeding), geografical distribution and intraspesific classifications. The results can be summarized as below. The range of the distribution area was enlarged in addition to previously described regions in the literature, for our country (Figure 2). It is postulated that some differences in relation to the pholidosis characters observed between the populations are found not important statistically and also can not be used intraspecific classification. The observations made in respect to body ratio, it is determined that head width, pleus width and head length in males were bigger that those of females. According to the total mean values of length the smallest specimens are found in Samsun population, the longest specimens are found in Giresun population. When the color and the pattern were considered 5 different pattern is determined among the specimen observed (Figure 8). While the pattern type A is most frequent (49, 25 %), the pattern E is found in the least number (4,20 %). According to our observations and measurements there are no clear differences distinguished between the populations. These given morphological features, could not be evaluated for the subspecies discrimination which previously were indicated ssp. paphlagonica94 and ssp. infrapunctata with the exception of ssp.meridionalis within Turkey's L.viridis populations. The ecological and biological features of the habitat of 8 different locality in Black Sea Region, where the specimen collected have been given in detail. The stomach contents of 40 specimen of L.viridis were determined in respect to their use in biological post control some informations about the younglings and the eggs of this oviparous species based on our laboratory and field observations, have also included in the present work. 93 SUMMARY In this study, out of total 333 Specimen, 1140*0*, 144QQ, 56 Subadult and 19 juveniles, collected from Black Sea region, belonging to the species L.viridis were examined. These specimens obtained from 8 different areas (Adapazarı, Bolu, Zonguldak, Kastamonu, Sinop, Samsun, Ordu, Giresun) were considered according to their morphological characters, habitat features, bilological similarities (feeding, partly breeding), geografical distribution and intraspesific classifications. The results can be summarized as below. The range of the distribution area was enlarged in addition to previously described regions in the literature, for our country (Figure 2). It is postulated that some differences in relation to the pholidosis characters observed between the populations are found not important statistically and also can not be used intraspecific classification. The observations made in respect to body ratio, it is determined that head width, pleus width and head length in males were bigger that those of females. According to the total mean values of length the smallest specimens are found in Samsun population, the longest specimens are found in Giresun population. When the color and the pattern were considered 5 different pattern is determined among the specimen observed (Figure 8). While the pattern type A is most frequent (49, 25 %), the pattern E is found in the least number (4,20 %). According to our observations and measurements there are no clear differences distinguished between the populations. These given morphological features, could not be evaluated for the subspecies discrimination which previously were indicated ssp. paphlagonica94 and ssp. infrapunctata with the exception of ssp.meridionalis within Turkey's L.viridis populations. The ecological and biological features of the habitat of 8 different locality in Black Sea Region, where the specimen collected have been given in detail. The stomach contents of 40 specimen of L.viridis were determined in respect to their use in biological post control some informations about the younglings and the eggs of this oviparous species based on our laboratory and field observations, have also included in the present work. 98

105 6.ÖZET Bu çalışmada Anadolu'dan toplanan Sclncldae familyasına mensup C'.ocellatua türüne ait 118 dişi, 104 erkek 34 subadult ve 48 jüvenilden oluşan toplam 304 örnek incelenmiştir. Türün morfolojik karakterleri, ekolojileri ve Anadolu'daki dağılımları yedi ayrı bölge (Ege, Kale-Finike, Kumluca, Antalya-Alanya, Mersin, Adana-Hatay, Gaziantep-Urfa) halinde ele alınarak değerlendirilmiş, ayrıca beslenme ve üreme biyolojisi ile kafatası osteolojisine ilişkin bazı bulgular saptanmıştır. Literatürde verilen dağılış yerlerine ilave olarak yenileri kaydedilmiş ve böylece türün Türkiye'de bilinen yayılış sahası daha da genişletilmiştir (Şekil 2). C.ocellatua örneklerin mide içeriklerine ilişkin değerlendirmeler, söz konusu türün geniş bir beslenme spektrumuna sahip olduğunu göstermektedir. Ayrıca özellikle akdeniz bölgesinde C.ocellatua örneklerinin, kış uykusuna yatmayıp, bütün yıl boyunca aktif halde bulundukları tespit edilmiştir. Morfometrik ölçümlerin karşılaştırılmasında, bölgeler arasında sadece ergin örneklerin baş+gövde uzunluğu, baş uzunluğu / gövde uzunluğu, baş genişliği / baş uzunluğu, baş uzunluğu / baş+gövde uzunluğu, ön bacak uzunluğu / baş +gövde uzunluğu ve arka bacak uzunluğu / baş+gövde uzunluğu oranları istatistiksel açıdan az da olsa bir fark göstermektedir. Ancak bütün karakterler için hesaplanan CD değeri 1.28'in altında bulunmuştur.106 Anadolu'daki C.ocellatus populasyonunda erkek ve dişi örnekleri arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir fark bulunmamakla birlikte; baş+gövde uzunluğu bakımından erkeklerin, dişilerden daha küçük ve başlarının da daha uzun ve geniş olduğu saptanmıştır. Vivipar bir tür olan C.ocellatus 'da gebelik ve yavru doğumları ile yeni doğmuş yavrular hakkında da laboratuvar ve arazi gözlemlerine dayanan bazı bilgiler verilmiştir. C.ocellatus 'un kafatası dorsal mediandaki kemikler, üst çene kemikleri, göz çukurunu oluşturan kemikler, oksipital seri kemikleri ve alt çene kemikleri olarak incelenmiştir. 107 7. SDMMARY in this investigation, a total of 304 specimens (118 females, 104 males, 34 subadults and 48 juveniles)of C.ocellatusr, which is belonging to the Sc±nc±dae family, collected from Anatolia were studied. The morphological and ecological characteristics of the species were considered as well as its Anatolian distribution in seven regions (Ege- Kale-Finike, Kumluca, Antalya-Alanya, Mersin, Adana-Hatay and Gaziantep-Urfa); also some information on the species feeding and breeding biologies, together with some data ou its skull were evaluater. The range of the distribution area was enlarged in addition to previously described regions in the literatüre, f ör our country (Figüre 2). it was determined that C.ocellatua has a wide range of spectrum of feeding material by the investigation of their stomach contents. Also, it was observed that C.ocellatua are not hibernate in winder especially in Mediterranean Region. A very small statistically significant differences were found between the ratios of length of body+head, length of head/length of body, width of head/length of head, length of head/length of body+head, length of f ör e limb/length of head+body and length of hind limb/length of body+head, but the CD values were calculated below 1.28 f ör ally of the charachter. There was no statistically significant differences between the sizes of male and females belong to Anatolien C.ocellatua population, although length of body+head of male were shorter while their head were langer and wider than the female's.108 The data have been collected on gravidity, giving birth and new boms of C.ocellatus which is a viviporous species, during the observations done in laboratory and field. The skull of C.ocellatus were investigated as the bones takes places in median, upper jaws, eye-ball, oxipital series and lowar jaws. 117

112 5. ÖZET Reşadiye (Datça) Yarımadası ' nda 14 amfibi ve reptil familyasından 27 tür tespit edilmiştir. Bu türlerin dördü kuyruksuz kurbağa, ikisi kaplumbağa, on biri kertenkele. onu yılanlar grubuna dahildir. */ v^^s^i.*,o^/>'

18- GZET Bu çalışmada çeşitli tarihlerde yapılan araştırma gezileri esnasında toplanan Ablepharus kitaibelii türüne ait 19 c/b/ 19 o.q ve 5 jüvenil numune pholidosis, vücut nispetleri, renk ve desen bakımından incelenmiştir (Materyal listesi sahife ^-5'de verilmiş tir). Elde edilen sonuçlar aşağıdaki şekilde özetlenebilir. 1. Şimdiye kadar yapılan çalışmalardan farklı olarak A. kitaibelii tür'ü Anadolu'da iki alt tür halinde ele alınmış (A. k. kitaibelii, A. k. chernovi) ve iki populasyon etraflı bir şe kilde tüm özellikleri bakımından karşılaştırmalı olarak incelen miştir. 2. Pholidosis karakterleri, genel olarak FUHN (197D), EISELT (1976) ve BARAIM (1977)'nin tavsiflerine uymaktadır. Ancak FUHN (1970) 'in belirttiği A. k. chernovi'de kulak deliğinin olma ması özelliği bizim numunelerimizde görülmemiştir. Numunelerimi zin hemen tamamında kulak deliği çiplak gözle görülebilir durum dadır. 3. Vücut nispetleri bakımından yapılan incelemeler sonucun da A. k. chernovi ' de total uzunluk ve kuyruk uzunluğunun A. k. kitaibelii ' ye göre daha fazla olduğu, Baş+gövde uzunluğu bakımın dan A. k. kitaibelii numunelerinin A. k. chernovi numunelerinden daha yüksek değerlere sahip olduğu tespit edilmiştir... k. İki alt tür arasındaki gözle görülür morfolojik farklı lık renk ve desen karakteridir. A. k. kitaibelii ' de sırt tarafın esas rengi parlak kahverengiden, zeytuni yeşiline ve parlak sarımsı-griye kadar değişebilir. Numunelerin az bir kısmı hariç sırtta uzunlamasına sıralanan koyu kesikli çizgiler yoktur. Harın ve kuyruk altının rengi açık gri-mavi yada açık siyahımsı-gridir. A* k. chernovi alt türünü, diğer alt türden ayıran en belirgin farklılık, erkek fertlerinde karınaltı renginin portakal kırmızısı renginde olması ve sırtta uzunlamasına uzanan k koyu kesikli çiz ginin bulunmasıdır. SUMMARY 19 cfcf, 19 cm and 5 juvenile specimens of Ablepharus kitaibelii ; collected during the excursions conducted on several dates; mere investigated from the point of view of their pholidosis, body ratios, colour and pattern (List of the material is given on the pages h and 5). The results obtained can be summarised as fDİİDUs: 1- A. kitaibelii species was considered in the form of 2 subspecies in Anatolia as against the studies undertaken uptill now (A. k. kitaibelii and A. k. chernovi). The two populations were investigated comparatively in detail in the light of all the characteristics. 2- The pholidosis characters in general are in confor mity with the descriptions of FUHN ( 1970), EISELT (1976) and BARAN (1977). Howover, as reported by FUHIM (1970) that in A. k. chernovi the ear opening should not be present, this character was not observed in our specimens. The ear opening is visible with naked eye in almost all our specimens. 3- In accordance with the body ratios the total length and tail length in A. k. chernovi was more than A. k. kitaibelii, whereas the length of head anr body higher values in the specimens of A. k. kitaibelii as compared to A. k. chernovi. h- The visible morphological differences between the two subspecies are the colour and pattern. In A. k. kitaibelii the main colour of back side changes between shiny brown to olive-green and yellowish-grey. Except a fewspecimens there are no dark intermittent lines arranged length wise on the baekside. The colour of belly and lower side of tail is light greyishblue or light blackishgrey. The most clear difference that separates A. k. chernovi subspecies from the other one is that in the males colour of belly is orange red and dorsal side has h dark inter mittent lines all along the length. 22

17- alduğumuz incelemeler sonucunda BDDENHEIMER (19^0'in belirtmiş olduğu gibi Drta Anadolu'ya ait sadece Kayseri, Niğde ve Ankara populasyonlarının değil, ÖKTEM (1963)'in de değinmiş olduğu üzere Konya populasyonlarının da D. e. centralanatoliae ' nın dağılış ala nına girdiği tesbit edilmiştir. Fakat üreme mevsiminde Konya'ya dahil Beyşehir yöresinden elde edilen 2 numunede baş ve boyun altı sarı ve yeşilimsi sarı olarak gözlenmiştir. Ayrıca çalışmamız Drta Anadolu'ya ait populasyonların D. e. centralanatoliae adı altında alınmasını destekler mahiyettedir. ÖZET Araştırmamızda Drta Anadolu Bölgesinde Konya, Kayseri ve Ankara'ya ait D. elegans populasyonları taksonomik karakterler ba kımından karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Adı geçen populas- yonlar arasında alttür seviyesinde herhangi bir farklılık tesbit edilememiştir. Bununla beraber renk ve desen açısından adı geçen her 3 populasyona ait numunelerin literatür bilgisine dayanarak Doğu Anadolu D. elegans populasyonuna benzerliği gözlenmiştir. Ayrıca vücut etrafındaki pul sayısı, femoral delik ve tem poral bölgedeki pul sayısı açısından diğer araştırmacıların elde ettiği sonuçlara benzer sonuçlar elde edilmiştir. Daha önceden yeri tartışmalı görülen Konya'dan D» elegans numunelerinin de Kayseri ve Ankara D. elegans populasyanlarına bü yük benzerlik göstermesi nedeniyle D.f e. centralanatoliae ' nın arealine dahil edilmiştir. SUMMARY In this present work, the toxonamic features of the 0. elegans were studied comparatively among the populations collected from Konya, Kayseri and Ankara regions of Central Anatolia. Not any prominent differences were observed among these populations at subspecies level. According to the previous know ledge of literature, the samples of these three populations, however, were considered similar in their pattern and colouration, to the populations of Eastern Anatolia. Besides, the number of scales both covering whole body and only temporal region, and the number of femoral pores were found in accordance with the previous results of other investigators. Because of the great similarity between the samples of D. elegans of Konya region and the samples of Ankara and Kayseri regions, they were included in the distribution area of 0. e. centralanatoliae. 19