Search

Graanstoppels vormen in najaar en winter een bron van voedsel voor vogels, met name als tijdens de voorafgaande graanteelt de inzet van herbiciden wordt beperkt, de stoppelvelden vanaf de nazomer bezet raken met onkruiden en ze niet te vroeg in de winter worden geploegd. In het Verenigd Koninkrijk is veel onderzoek gedaan naar de betekenis van graanstoppels voor overwinterende akkervogels. Dit artikel biedt een samenvatting van de inzichten die dit onderzoek heeft opgeleverd, met een doorkijkje naar kansen voor toepassing in Nederland

Een goede invulling van het Europese landbouwbeleid na 2013 is essentieel voor het voortbestaan van de bedreigde akker- en weidevogels in Nederland. ‘Anders zullen hun aantallen nog verder afnemen’, zegt Jules Bos van Plant Research International, onderdeel van Wageningen UR.

In 2013 eindigt de huidige budgetperiode van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB). Dat betekent dat structurele aanpassingen binnen het GLB gemaakt kunnen worden. De discussies rondom mogelijke aanpassingen van het GLB zijn in volle gang. Daarbij wordt onder andere de vraag gesteld op welke wijze publieke doelen beter verankerd kunnen worden binnen het GLB door een vergroening daarvan. WOt-paper 13 gaat wat betreft publieke doelen vooral in op weide- en akkervogelbeheer. Om inzicht te krijgen in de inkomensgevolgen van meer aandacht voor weide- en akkervogelbeheer binnen de agrarische bedrijfsvoering zijn berekeningen uitgevoerd bij verschillende GLB-scenario’s. Er zijn scenario’s doorgerekend voor de melkveehouderij in Laag Holland en Zevenwouden en voor de akkerbouw in de Veenkoloniën en Zuid-Limburg.

In 2013 eindigt de huidige budgetperiode van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB). De discussies over verderehervormingen van het GLB in de nieuwe budgetperiode zijn in volle gang. Daarbij wordt onder andere de vraag gesteld opwelke wijze publieke doelen beter verankerd kunnen worden binnen een vergroend GLB. Tegen deze achtergrond zijn in ditwerkdocument verkennende berekeningen uitgevoerd naar inpassing van weide- en akkervogelbeheer op landbouwbedrijvenen naar de bijbehorende inkomensgevolgen bij een vergroening van het GLB. De studie kent een tweeledig doel: (1) berekenenvan de gevolgen van inpassing van weide- en akkervogelbeheer voor inkomens op melkveehouderij- en akkerbouwbedrijvenonder verschillende GLB-scenario’s en (2) analyse van de mate van vergroening van verwachte GLB-hervormingen door in kaartte brengen in hoeverre van de voorgenomen hervormingen een stimulans uitgaat naar agrarisch natuurbeheer.

Het Planbureau voor de Leefomgeving wilde weten welke maatregelen in de Nederlandse landbouw nodig zijn om akkervogeldoelen te halen en wat deze maatregelen kosten. In het rapport "Een veldleeuwerik zingt niet voor niets!" zijn deze vragen beantwoord. Dit artikel geeft de belangrijkste bevindingen.

Een van de duurzaamheidsaspecten van de biologische productie betreft fossiel energiegebruik en broeikasgasemissies. In deze studie wordt dit berekend voor de biologische appelteelt en de biologische legpluimveehouderij. Het energieverbruik en de emissies van broeikasgassen zijn berekend tot aan het moment dat de eindproducten de 'boerderijpoort' verlaten. Bij appels is ook het energieverbruik tijdens gekoelde bewaring meegenomen.

De auteurs betogen in dit hoofdstuk dat (1) verduurzaming van de landbouw veel meer omvat dan het vergroten van economische en milieutechnische efficiënties, (2) intensivering en schaalvergroting behalve voordelen ook nadelen kennen, waaraan in de praktijk veel te gemakkelijk voorbij wordt gegaan, (3) frequent als 'oplossingen' aangedragen voorstellen geen echte oplossingen blijken te zijn en (4) Wageningen UR met een opener vizier zou moeten opereren.

This study creates a preliminary framework to judge the sustainability of production of agricultural commodities for the purpose of animal nutrition. Criteria are selected according to the economic, societal and ecological dimensions of sustainability. Deze studie schept enkele kaders op grond waarvan duurzaamheid van grondstoffen voor diervoeding concreet kan worden beoordeeld. De criteria zijn opgesteld volgens de indeling van economische, sociale en ecologische duurzaamheid.

Als gevolg van intensivering en schaalvergroting nemen de aan landbouw gebonden vogelsoorten op Europese schaal zowel in aantal als verspreiding af. Door hun verbondenheid met landbouw is het lot van akkervogels nauw gerelateerd aan de effecten van het Europese Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB). Afhankelijk van de uitwerking van dit GLB na 2013 neemt de betekenis van gerichte betalingen aan de landbouw voor specifieke doelen, waaronder biodiversiteit, mogelijk toe. Binnen de context van een veranderend GLB enerzijds en biodiversiteitsdoelstellingen voor akkervogels anderzijds, verschaft dit rapport inzicht in de (kosten van) maatregelen die in de Nederlandse landbouw op landelijk niveau nodig zijn om biodiversiteitsdoelstellingen voor akkervogels te behalen. Alle maatregelen richten zich op het voorzien in de ‘grote drie’ voor akkervogels: broedgelegenheid en dekking, voldoende aanbod van toegankelijk zomervoedsel (insectenrijke habitats in nabijheid van nest) en voldoende aanbod van wintervoedsel (graankorrels, onkruidzaden). De geschatte kosten van de maatregelen bedragen minimaal enkele tientallen miljoenen tot maximaal €176 miljoen. Trefwoorden: akkervogels, agrarisch natuurbeheer, Gemeenschappelijk landbouwbeleid, biodiversiteit

Verslag van het berekenen van consequenties van voorgenomen fosfaatnormen in 2015 op gebruik van meststoffen en ontwikkeling van bodemvruchtbaarheid

Intensivering van de landbouw heeft op Europese schaal geleid tot een afname van populaties van vogelsoorten die met landbouw geassocieerd zijn. Dit geldt zowel voor akkervogels als voor weidevogels. Een probleem bij het benoemen van specifiekere oorzaken van deze afname is dat intensivering van de landbouw geen eenduidig proces is. In de literatuur zijn de volgende componenten van intensivering met een negatief effect op akkervogels beschreven.- Een toename van het gebruik van pesticiden en meststoffen. -Het slechten van heggen, houtwallen, greppels en andere landschapselementen. -Vervanging van zomergranen door wintergranen en maïs. -Verlies van mozaïeken in ruimte en tijd, als gevolg van ontmenging van akkerbouw en veeteelt, schaalvergroting en uniformering

Bij een deel van de melkveehouderijbedrijven in de Noordelijke Friese Wouden (NFW) leeft de wens om mest bovengronds te mogen uitrijden. Die wens vloeit voort uit een aantal bezwaren tegen emissiearme mestaanwending. Een aantal bedrijven in de NFW volgt daartoe een zogeheten alternatief spoor. Deze strategie bestaat uit een combinatie van maatregelen als een verlaging van de kunstmestgift en het voeren van een eiwitarm en structuurrijk rantsoen. Deze maatregelen zouden moeten bijdragen aan een laag aandeel ammoniakale N (Nm, TAN) in de totale hoeveelheid N (Ntot) in dierlijke mest (d.w.z. hoog aandeel organisch gebonden N), een laag N-overschot en een laag ureumgetal in de melk. De maatregelen moeten het mogelijk maken dat dierlijke mest bij gunstige weersomstandigheden bovengronds kan worden uitgereden, zonder dat dit leidt tot een verhoogde ammoniakemissie ten opzichte van bedrijven die het alternatieve spoor niet volgen en mest emissiearm aanwenden.

Bij een deel van de melkveehouderijbedrijven in de Noordelijke Friese Wouden (NFW) leeft de wens om mest bovengronds te mogen uitrijden. Een aantal bedrijven volgt daartoe een zogeheten alternatief spoor. Deze strategie bestaat uit een combinatie van maatregelen als een verlaging van de kunstmestgift en het voeren van een eiwitarm en structuurrijk rantsoen. De hoofdvraag binnen dit onderzoek is of toepassing van het alternatieve spoor, inclusief het bovengronds aanwenden van mest, een even lage ammoniakemissie oplevert in vergelijking met bedrijven die dit spoor niet volgen en mest emissiearm aanwenden.

Uit onderzoek van Wageningen Universiteit blijkt dat in het verleden uienrassen onbewust al geselecteerd zijn op hun goede samenwerking met mycorrhiza's

Door hun verbondenheid met landbouw is het lot van boerenlandvogels nauw gerelateerd aan de effecten van het in Europa gevoerde Gemeenschappelijke Landbouwbeleid (GLB). Het GLB is tot 2013 goeddeels vastgesteld beleid, maar invulling na 2013 is nog een open boek. In dit artikel worden ideeën besproken die leven voor invulling na 2013. Aan de hand van voorbeelden uit binnen- en buitenland geven auteurs aan welke kansen zich vanaf 2013 voordoen voor landbouw met behoud van akkervogels

Dit rapport beschrijft de resultaten van het onderzoek naar de bedrijfseconomische effecten van aanscherping van de gebruiksnormen voor de periode 2006-2009 voor de sectoren melkveehouderij, akker- en tuinbouw

In deze studie zijn de verschillen tussen gangbare en biologische bedrijven in Nederland ten aanzien van energieverbruik, broeikasgasemissies en koolstof opslag onderzocht. Op basis van modelberekeningen, literatuurgegevens en beschikbare data worden in de studie de volgende uitspraken onderbouwd: De Nederlandse biologische melkveehouderij heeft een lager energieverbruik en een lagere broeikasgasemissie dan de gangbare melkveehouderij. Dit geldt zowel per hectare als per ton geproduceerde melk. De Nederlandse biologische akkerbouw en vollegrondsgroenteteelt hebben een lager energieverbruik en een lagere broeikasgasemissie per ha dan de gangbare akkerbouw en vollegrondsgroenteteelt. Het energieverbruik en de broeikasgasemissie per ton product is voor vrijwel alle gewassen in de biologische landbouw gelijk aan of hoger dan in de gangbare landbouw. Belangrijke oorzaak hiervan is de lagere opbrengst die in de biologische landbouw gerealiseerd wordt. De biologische glastuinbouw heeft ten opzichte van de biologische open teelten een zeer hoog energieverbruik. Per ton product heeft de biologische glastuinbouw een hoger energieverbruik dan de gangbare glastuinbouw. De Nederlandse biologische akkerbouw en vollegrondsgroenteteelt voegen meer effectieve organische stof aan de bodem toe dan de gangbare landbouw. In de praktijk uit dit zich (nog) niet in een hoger organische stofgehalte van biologische beheerde bodems ten opzichte van gangbaar beheerde bodems. Op vele fronten zijn er aangrijpingspunten om de prestatie van de biologische landbouw op het gebied van energiegebruik, broeikasgasemissies en koolstofopslag te verbeteren. Voorgestelde maatregelen sluiten vaak uitstekend aan bij de intenties van de biologische landbouw. Welke positieve en negatieve (bij-)effecten de diverse maatregelen bij implementatie in bedrijfsverband kunnen hebben is vaak nog niet goed bekend. Er is meer kennis nodig over de mogelijkheden om de uitstoot van lachgas en methaan in de landbouw te verlagen.

Results are presented of a model study comparing energy use and greenhouse gas emissions in organic and conventional farming systems in the Netherlands. Calculations have been performed for model farms, designed on the basis of current organic and conventional farming practices. Energy use and greenhouse gas emissions per hectare on organic farms are lower than on conventional farms, particularly in dairy farming. Energy use and greenhouse gas emissions per Mg of milk in organic dairy farming is about 80 and 90%, respectively of that in conventional dairy farming. Energy use and greenhouse gas emission per Mg product in organic crop production is 5-40 and 7-17%, respectively higher than in conventional systems. The wide ranges found in crop production reflect large differences among individual crops.

In dit rapport wordt getracht de beschikbare kennis over maatregelen in de biologische melkveehouderij, akkerbouw en vollegrondsgroenteteelt op een rij te zetten. Aspecten uit de keten zijn buiten beschouwing gelaten. Er is voor gekozen om de ca 20 meest effectieve maatregelen te beschrijven die bijdragen aan besparing van fossiel energieverbruik, broeikasgasemissies of verhogen van de koolstofopslag.

Plant Research International (PRI) gaat in het rapport 'Mengvoergrondstoffen met binnen- of buitenlandse oorsprong: effect op energieverbruik van mengvoerproductie' in op het energieverbruik van de productie van enkele mengvoeders voor biologisch gehouden vleesvarkens. De onderzochte mengvoeders verschillen voor wat betreft de mate waarin gebruik wordt gemaakt van vanuit het buitenland geïmporteerde stoffen. Ten opzichte van het huidige rantsoen, waarbij 85% van de ingrediënten van buitenlandse oorsprong is, levert een rantsoen met 50% of 100% ingrediënten van binnenlandse oorsprong een forse energiebesparing op. Van de rantsoenen in de verschillende scenario's is niet alleen de energieprijs berekend, maar ook de bijbehorende CO2 emissie.

The global flow of phosphorus is essentially linear and irreversible. After being mined, phosphorus is applied to agricultural soils where it is taken up by crops or where it accumulates in the soil. Crop produce is directly or indirectly consumed by humans. The major part of the phosphorus consumed by humans is excreted again in faeces, ending up in sewage. Finally, phosphorus-containing effluent from sewage treatment works finds it way to the sea. Due to this one-way-traffic of phosphorus fluxes, new phosphorus has to be introduced into the system as necessary. The products used for this, however, largely originate from finite reserves which are estimated to become exhausted within one to two centuries. There are two major problems: application rates are unnecessarily high in countries such as the Netherlands and phosphorus is hardly recycled despite its finite character. In the paper the reasons why phosphorus application rates in the Netherlands have become so high is analysed. Strategies to reduce phosphorus inputs and to increase recycling of phosphorus are also presented and discussed.

Met behulp van modelbedrijven voor de sectoren akkerbouw, vollegrondsgroenten, bomen en bloembollen is nagegaan wat de consequenties (financieel, teelttechnisch, milieutechnisch) zijn van het dit jaar ingestelde gebruiksnormenstelsel en in hoeverre maatregelen genomen moeten worden om aan de gebruiksnormen te kunnen voldoen. De gedefinieerde modelbedrijven geven een eerste indicatie van de effecten van het gebruiksnormenstelsel, maar de variatie in de praktijk is groot

In 2003 is het onderzoeksprogramma `Intersectorale samenwerking binnen de biologische landbouw¿ gestart. Het programma beoogt concepten voor intersectorale samenwerking aan te dragen, met als doel kringlopen binnen biologische landbouwsystemen beter te sluiten. Concepten voor intersectorale samenwerking zullen worden ontworpen op verschillende schaalniveaus en getoetst aan de intenties van de biologische landbouw. Uit te voeren activiteiten zijn in een vijftal deelprojecten vervat: 1 formuleren van knelpunten die het beter sluiten van kringlopen via intersectorale samenwerking vooralsnog belemmeren; 2 ontwerpen van concepten voor intersectorale samenwerking en toetsing van deze concepten aan belanghebbenden; 3 uitvoeren van scenariostudies over perspectiefvolle concepten van intersectorale samenwerking; 4 ontwikkeling van tools; 5 resultaten aan belanghebbenden voorleggen. Dit verslag van het eerste deelproject (C1) analyseert en integreert de resultaten van relevante onderzoeksprojecten met betrekking tot het sluiten van kringlopen. Het deelproject mondt uit in institutionele, landbouwtechnische en sociaal-economische adviezen

Given the principles of organic agriculture, nutrient cycling in Dutch organic farming can be characterised as imperfect, mainly because of large imports of nutrients from conventional agriculture and from abroad. Recently, research has been initiated into the perspectives for better closing nutrient cycles by intensifying the exchange of (by-)products between organic farming sectors. The linear programming model was developed to quantify under different scenarios the agronomic consequences of further closing nutrient cycles in terms of changes in land use and exchange of (by-)products. Better closing of nutrient cycles requires an increase in the proportion of Dutch feed ingredients in animal diets, an increase in the proportion of feed and leguminous crops in rotations, an increase in the export of manure from the organic dairy sector and an increase of the import of `acceptable¿ nutrients from society. Depending on the sector and the degree in which `undesirable¿ nutrient imports are banned, current sizes of the main farming sectors will have to change to be in equilibrium, i.e. a situation in which total organic manure production determines organic crop areas and crop productivity per ha and vice versa. Closing nutrient cycles will result in an extensification of Dutch organic farming and an increase in cost prices.

In 2003 is het meerjarige onderzoeksprogramma 401-II gestart onder de titel `Intersectorale samenwerking in de biologische landbouw¿. Het programma beoogt concepten voor intersectorale samenwerking aan te dragen, met als doel kringlopen binnen biologische landbouwsystemen beter te sluiten. Concepten voor intersectorale samenwerking zullen worden ontworpen op verschillende schaalniveaus (bedrijf, regionaal, interregionaal, nationaal, internationaal) en getoetst aan de intenties van de biologische landbouw. Uit te voeren activiteiten zijn in een vijftal deelprojecten vervat: 1 formuleren van knelpunten die het beter sluiten van kringlopen via intersectorale samenwerking vooralsnog belemmeren, door het analyseren en integreren van resultaten van lopende en recent beëindigde onderzoeksprojecten; 2 ontwerpen van concepten voor intersectorale samenwerking en toetsing van deze concepten aan belanghebbenden; 3 uitvoeren van scenariostudies met betrekking tot perspectiefvolle concepten voor intersectorale samenwerking; 4 ontwikkeling van tools; 5 communicatie van resultaten naar belanghebbenden. Voorliggende rapportage is het verslag van het tweede deelproject (C2). Belangrijkste activiteiten tijdens dit deelproject waren: ¿ ontwerpen van een aantal concep modelberekeningen; ¿ inventariseren van bestaande en potentiële retourstromen van nutriënten vanuit de `maatschappij¿ terug naar primaire landbouwbedrijven, ter compensatie van het zgn. structurele nutriëntenlek; ¿ organiseren van de workshop `Optimaal Intersectoraal¿, tijdens welke de ontworpen concepten voor intersectorale samenwerking met belanghebbenden (boeren, toeleverende en verwerkende industrie, beleidsmakers, onderzoekers) zijn bediscussieerd

In 2006 komt het MINAS-stelsel te vervallen en wordt vervangen door een nieuw stelsel, dat momenteel wordt voorbereid en niet is gebaseerd op overschotten maar op gewasspecifieke gebruiksnormen. Deze verandering heeft gevolgen voor de bedrijfsvoering. In deze studie worden de resultaten in kaart gebracht van de consequenties van het nieuwe stelsel voor de sectoren akkerbouw, vollegrondsgroenten, bloembollen en boomteelt. Hierbij worden de consequenties beschreven in de vorm van te nemen maatregelen en bijbehorende kosten, de kosten van eventuele opbrengstderving en de effecten op het nitraatgehalte in het grondwater. De studie richt zich alleen op de zandgronden omdat daar de eerste problemen te verwachten zijn in de bedrijfsvoering

De nieuwe mestwet wordt gekenmerkt door een andere benaderingswijze dan MINAS: in plaats van verliesnormen wordt vanaf 2006 gewerkt met gebruiksnormen. In dit infoblad wordt aan de hand van een rekenvoorbeeld aangegeven hoe gemengde bedrijven met hokdieren het best kunnen inspelen op de nieuwe mestwetgeving. Het gaat er daarbij vooral om het aantal kuubs mest dat afgezet moet worden zo laag mogelijk te houden. Daarnaast wordt geïllustreerd hoe samenwerking tussen een melkveehouder en een varkenshouder financieel aantrekkelijk kan zijn

In het meerjarige onderzoeksprogramma 'Intersectorale samenwerking binnen de biologische landbouw' wordt gezocht naar concepten voor samenwerking, met als doel kringlopen binnen biologische landbouwsystemen beter te sluiten. De huidige kringloop binnen de Nederlandse biologische landbouw kan gekenschetst worden als open en onevenwichtig, met tegenover een export van nutriënten naar de maatschappij een import van gangbare mest, hulpstoffen en buitenlandse veevoergrondstoffen. De grootste uitdaging bij het beter sluiten van kringlopen vormt het terugdringen van deze importen door een combinatie van maatregelen: terugdringen van verliezen naar de maatschappij, intensiveren van de interne uitruil van voer en mest, en organiseren van acceptabele retourstromen uit de maatschappij. Wat dit in concreto voor uitdagingen en knelpunten oplevert binnen de verschillende sectoren wordt besproken