Search

CEL NAUKOWY: W artykule dokonano charakterystyki wybranych aspektów doskonalenia kompetencji cyfrowych w polskich klastrach w warunkach transformacji cyfrowej. PROBLEM I METODY BADAWCZE: W procesie badawczym zastosowano tradycyjną metodykę przeglądu literatury naukowej, analizę danych zastanych (desk research) i metodę studium przypadku. W trakcie badań jakościowych metoda studium przypadku pozwoliła na pogłębioną eksplorację wybranego problemu badawczego. PROCES WYWODU: Nie ulega wątpliwości, że doskonalenie kompetencji cyfrowych jest źródłem rozwoju osobistego i zawodowego, w tym zdobywania wiedzy i doświadczenia oraz kształtowania inteligencji cyfrowej. Mając świadomość wartości tej aktywności w klastrach, uznano za zasadne skoncentrowanie się na analizie wybranych dobrych praktyk klastrów w tym obszarze. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Z przeprowadzonych badań i analiz wynika, że klastry zapewniają odpowiednie warunki do rozwoju kompetencji cyfrowych, które są bardzo użyteczne w warunkach transformacji cyfrowej. Ich aktywność innowacyjna i społeczno-gospodarcza sprzyja ciągłemu i sprawnemu kształtowaniu tych kompetencji w wymiarze informatycznym, informacyjno-komunikacyjnym i funkcjonalnym. Jest to bardzo ważne, gdyż może przyczynić się do osiągnięcia przez nie dojrzałości cyfrowej. WNIOSKI, REKOMENDACJE I APLIKACYJNE ZNACZENIE WPŁYWU BADAŃ: Podjęta w artykule aktualna i naukowo interesująca tematyka badawcza wymaga dalszych, bardziej pogłębionych i interdyscyplinarnych badań i analiz. Zasadne jest uwzględnienie szerszych rozważań naukowych dotyczących postrzegania nie tylko metod, form i narzędzi rozwoju kompetencji cyfrowych, ale także przygotowania do transformacji cyfrowej i stopnia wykorzystania potencjału sztucznej inteligencji. Badania z tego obszaru mogą przyczynić się do lepszego poznania współczesnych procesów, zjawisk i trendów w gospodarce opartej na wiedzy oraz przyśpieszyć sprawną transformację cyfrową w warunkach turbulentnego otoczenia.

CEL NAUKOWY: W artykule dokonano charakterystyki społecznie odpowiedzialnego podejścia klastra do kształtowania myślenia technicznego dzieci w ramach pozaszkolnej edukacji technicznej. PROBLEM I METODY BADAWCZE: W procesie badawczym zastosowano tradycyjną metody­kę przeglądu literatury naukowej, analizę danych zastanych (desk research) i metodę studium przy­padku. W trakcie badań jakościowych metoda studium przypadku pozwoliła wpierw na pogłębioną eksplorację wybranego problemu badawczego, a następnie na jego kompleksową charakterystykę. W polskiej literaturze naukowej brakuje publikacji i szerszej dyskusji z zakresu pozaszkolnej edukacji technicznej w polskich klastrach, wyjaśniających istotę, mechanizmy oraz uwarunkowania inicjatyw i programów edukacyjnych powstających w przedsiębiorczym i innowacyjnym środowisku klastrów. Jest to relatywnie nowy obszar badań i analiz, który dostarcza wielu nurtujących pytań badawczych. PROCES WYWODU: Badania własne, których efekty zostały zamieszczone w artykule, koncen­trowały się na analizie pozaszkolnej edukacji technicznej dzieci w klastrze. Odwołanie do eduka­cji technicznej dzieci jako przejawu społecznej odpowiedzialności klastra jest zjawiskiem ważnym, gdyż wraz z zaangażowaniem społeczności klastrowej we współczesny proces edukacji pojawiają się nowe wyzwania i możliwości. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Z przeprowadzonych badań i analiz wynika, że klastry mniej lub bardziej zaawansowane technologicznie jako organizacje uczące się i oparte na partnerstwie trójsektorowym zapewniają doskonałe warunki do sprawnej edukacji technicznej dzieci. Z jednej strony ich wyjątkowa aktywność społecznie użyteczna sprzyja ciągłemu upowszechnianiu i uspo­łecznianiu nauki, w tym transferowi wiedzy, a z drugiej wzbogaca kwestie pedagogiczne wynikające z inkluzji dzieci w dziedziny zarezerwowane dotychczas dla społeczności akademickiej. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Podjęta w artykule problematyka wymaga dalszych badań i analiz. Zasadne jest uwzględnienie szerszych rozważań socjologicznych, psychologicznych i aksjologicznych nad naturą współczesnych wyzwań w zarządzaniu klastrem w obszarze inklu­zyjnego doskonalenia technicznej edukacji, która powinna sprostać różnorodnym oczekiwaniom pracodawców i wymogom dynamicznie zmieniającego się rynku pracy. go się rynku pracy.

Przedmiotem artykułu o charakterze badawczym jest istota i znaczenie koncepcji marketingu treści w zintegrowanej komunikacji marketingowej klastra. Podjęte w nim rozważania i formułowane wnioski oparto na wynikach badań empirycznych, analizie literatury przedmiotu i danych zastanych (metoda desk research). Praktyczne podejście do problemu badawczego poparto doświadczeniami i dobrymi praktykami klastrów w Polsce. Artykuł składa się z trzech części. Przedstawiono w nich w sposób syntetyczny fundamentalne atrybuty zintegrowanej komunikacji marketingowej klastra, zalety tworzenia i rozpowszechniania wartościowych i angażujących treści, odpowiednio profilowanych pod względem potrzeb kluczowych interesariuszy klastra oraz aktywność Krajowych Klastrów Kluczowych w obszarze marketingu treści w środowisku Internetu. Wyniki badań wykazały, że rzetelnie przygotowane i rozpowszechniane treści spójne ze strategią rozwoju klastra, w tym jego strategią marketingową, mogą zachęcać do zapoznania się z jego ofertą rynkową i budowania z nim trwalszych relacji społeczno-biznesowych. Ta skuteczna forma dialogu klastra z jego kluczowymi interesariuszami, która zwiększa jakość i zasięg jego komunikacji marketingowej oraz buduje społeczność wokół jego marki, wymaga m.in. integracji kanałów online i offline oraz strategicznego myślenia w podejmowanych działaniach marketingowych. Z uwagi, że 3 spośród 36 standardów zarządzania klastrem w Polsce w znacznej mierze dotyczą marketingu treści, tym samym można przypuszczać, że stymulować będą one koordynatorów klastrów do skutecznego zarządzania treściami klastra, aby możliwe było uzyskanie satysfakcjonującego efektu.

The article is focused on practical and cognitive approach to the facilitator activities in the area of cluster internationalization through networks. It presents considerations based on the Metalika Metal Cluster case study, results of the literature review and desk research. Secondary data in the research process was obtained from the websites of Polish Agency for Enterprise Development (PARP) and selected international networks. The article consists of four integral parts that concisely characterise the principal assumptions of the cluster internationalization through networks, the role and significance of the cluster facilitator activities within cluster development and its internationalization in the context of cluster management standards in Poland. Moreover, the article presents selected experiences and good practices of Metalika cluster facilitator related to implementation of the network model of internationalization. The studies clearly showed that nowadays a cluster facilitator is both an institution (cluster organisation, coordinator) and a person (cluster manager) working for the cluster development. The services offered by the facilitator to the cluster members are aimed at strengthening their development, including internationalization. This scope of facilitation is especially important for micro, small and medium enterprises (SMEs) that belong to the cluster. Due to the fact that cluster internationalization is usually a long and complex process of shaping cooperation within international space, it requires not only the full involvement, strategic thinking and actions of the facilitator and cluster members, but also the explicit support of external key stakeholders in turbulent environment.

Artykuł koncentruje się na współczesnym podejściu do złożonej i wieloaspektowej problematyki partnerstwa publiczno-prywatnego (PPP) wewnątrz ekosystemu klastra, którego granice są wysoce zmienne. Podstawą zaprezentowanych w artykule rozważań i formułowanych wniosków były nie tylko wyniki badań empirycznych, przeprowadzonych za pomocą metody badań ankietowych na celowo dobranej próbie 28 menedżerów polskich klastrów, ale także analiza literatury przedmiotu i danych zastanych (metoda desk research). Praktyczne podejście do problemu badawczego poparto wybranymi doświadczeniami i dobrymi praktykami klastrów. Artykuł składa się z trzech części, w których scharakteryzowano w sposób syntetyczny istotę i główne założenia koncepcji PPP, jej znaczenie dla rozwoju klasteringu oraz jej postrzeganie przez menedżerów klastrów. Na podstawie analizy literatury przedmiotu wykazano, że sprawne wykorzystanie potencjału PPP stwarza strategiczne wyzwanie przed koordynatorami klastrów m.in. w zakresie kształtowania relacji z partnerami publicznymi i zabezpieczenia źródeł finansowania tego typu projektów. Finansowanie inwestycji ze środków krajowych i zagranicznych może sprzyjać zarówno budowie i modernizacji infrastruktury komunalnej, jak i rozwojowi klastrów. W szczególności projekty hybrydowe, w których formuła PPP dofinansowana jest ze środków Unii Europejskiej, umożliwiają realizację dużych przedsięwzięć infrastrukturalnych, zaspakajających potrzeby społeczne. W tym przypadku instytucjonalny koordynator i członkowie klastra mogą pełnić rolę partnera prywatnego, będącego inwestorem, generalnym wykonawcą lub podwykonawcą. Zaprezentowane w artykule wyniki badań empirycznych dowodzą, że dotychczas w większości badanych klastrów nie realizowano projektów w formule PPP. Pomimo to bardzo optymistyczny jest fakt, że koordynatorzy i członkowie tych klastrów wykazują realne zainteresowanie tego typu partnerstwem strategicznym, chociaż wciąż brakuje sprzyjającego klimatu dla jego implementacji w wielu regionach kraju.

Przedmiotem artykułu o charakterze poznawczo-syntetyzującym są współczesne zagadnie- nia związane z rozwojem przedsiębiorczości akademickiej w klastrach wysokich techno- logii, których działalność spójna jest z głównymi założeniami koncepcji inteligentnej specjalizacji. Podjęte w nim rozważania naukowe i formułowane wnioski oparto na analizie literatury przedmiotu i danych zastanych (metoda desk research). Praktyczne podejście do charakteryzowanych zagadnień poparto licznymi przykładami z zakresu klasteringu w Polsce.Artykuł składa się z czterech części. Przedstawiono w nich w sposób syntetyczny specyfikę inteligentnej specjalizacji, strategiczny wymiar klastrów wysokich technologii i przedsię- biorczości akademickiej, główne założenia koncepcji inteligentnego miasta i regionu uczącego się. Ponieważ koncepcja inteligentnej specjalizacji odnosi się do tożsamości regionu i sprawnego wykorzystania jego potencjału naukowego, technologicznego, spo- łecznego i ekonomicznego, tym samym podjęto próbę wykazania, że związana jest ona pojęciowo z aktywnością klastrów wysokich technologii, przedsiębiorczością akademicką oraz kształtowaniem inteligentnych miast i regionów uczących się. Klastry wysokich technologii ujmowane jako organizacje inteligentne, tworzą ekosystem przyjazny dla rozwoju przedsiębiorczości akademickiej oraz inteligentnych miast i regionów uczących się. Sprzyja on przeciwdziałaniu barierom przedsiębiorczości, przyśpieszeniu komercjalizacji efektów badań naukowych, optymalnemu wykorzystaniu potencjału strategicznego współ- pracujących ze sobą firm wysokich technologii i uczelni wyższych o profilu technicznym oraz transferowi szeroko rozumianej wiedzy. Zakres i jakość oferowanego w ekosystemie klastra wsparcia dla technostarterów, w osiąganiu przez nich dojrzałości biznesowej, kształtuje wizerunek klastra.

Artykuł koncentruje się na problematyce klastrowego produktu turystycznego, postrze- ganego współcześnie jako wyzwanie strategiczne w zarządzaniu klastrem turystycznym w Polsce. W dwóch jego częściach w sposób syntetyczny przedstawiono zakres aktywności klastrów turystycznych, a także istotę i znaczenie klastrowego produktu turystycznego. W oparciu o wyniki analizy literatury przedmiotu i danych zastanych wykazano, że klastry turystyczne można traktować jako element procesów rozwojowych w gospodarce na poziomie makro, mezo i mikro. Ich aktywność pozwala bowiem z jednej strony na zaspokajanie różnorodnych potrzeb i oczekiwań turystów, a z drugiej na wzmacnianie konkurencyjności gospodarki. Stwarzają one dogodne warunki dla mikro, małych i średnich podmiotów gospodarki turystycznej, których dotychczasowy potencjał strategiczny był mało konkurencyjny. Pozwalają przezwyciężać słabości polskiej turystyki, związane z jakością usług turystycznych, bazą noclegową, rozproszoną ofertą turystyczną, czy ze stopniem wykorzystania potencjału sektora turystyki. Ponadto sprzyjają rozwojowi zrównoważonej gospodarki opartej na wiedzy oraz zapewnieniu spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej, reprezentując specyficzną formę partnerstwa terytorialnego, regionalnej i sektorowej współpracy, a niekiedy nawet międzyregionalnej i międzysektorowej. Jednocześnie w artykule podkreślono, że rozwój klastrów turystycznych wymaga sprawnego zarządzania i wymiernego wsparcia kluczowych interesariuszy m.in. władz publicznych i inwestorów. Aby mogły dostarczać optymalne korzyści (wartość dodaną) dla swych interesariuszy wewnętrznych i zewnętrznych na danym terytorium ich zakorzenienia niezbędne jest wpierw opracowanie odpowiednio zintegrowanego klastrowego produktu turystycznego, a następnie elastyczne oferowanie go klientom (turystom). Współpraca w tym obszarze koordynatora i członków klastra, m.in. lokalnego biznesu, podmiotów sektora B+R i instytucji otoczenia biznesu, zwiększa szansę na pomyślność tego przedsięwzięcia. Fundamentem klastrowego produktu turystycznego jest bowiem połączenie jego jakości i innowacyjności ze specyficznymi cechami regionu zakorzenienia klastra, w tym walorami przyrodniczymi oraz wielowymiarowym dziedzictwem kulturowo-historycznym.

The purpose of this article is to characterise the role of industrial clusters in SMEs development. Trying to meet demands of the current environment, these companies are forced to constantly identify new ways of development, including new sources of sustainable competitive advantage. Nowadays, focusing only on the internal (endogenous) development for many entities is insufficient and external development of the SMEs through the clusters may be a complementary approach for their internal development. Despite the scarcity of clear cluster definitions it is widespread that clusters - as concentrations of R&D entities, business support institutions and interconnected firms operating in the same or related economic sectors that cooperate and compete at the same time - provide favorable conditions for entrepreneurship and innovativeness development. SMEs can improve their market offer, transfer knowledge, formulate and implement R&D activities, and develop relational capital by actively operating within clusters and collaborating with their partners, both in internal and external environments (eg. involvement in foreign networks). The activities of cluster coordinators play a strategic role in shaping the appropriate conditions for the development of cluster members. Based on the good practice in the field of Polish-Spanish international networking linked to the execution of the “Adelante” project by the coordinator of Sub-Carpathian Renewable Energy Cluster, the benefits for SMEs of that cluster were pointed out. This practice shows that the involvement of a cluster coordinator with key cluster stakeholders for development of cluster members contribute to development of the entire cluster and boost its competitiveness.

Cluster internationalization can help businesses, especially small and medium enterprises (SMEs), to improve their competitiveness and accelerate their presence in global value chains. This point of view is often represented by cluster managers, researchers or politicians. However, the urgent need for internationalization of cluster enterprises is disproportionate to the state of understanding of the mechanisms and the effects arising from international cluster cooperation. The first part of this article includes a review of the literature which aims to assess the state of knowledge on the internationalization of clusters and cluster enterprises. Importantly, a new cluster model has been presented – the so-called "born global" clusters, for which internationalization is the main strategy of development. The empirical part of the paper comprises the results of cluster benchmarking in Poland in 2014. Despite the fact that the results present internationalization as a key area of cluster development, further detailed analysis of the sub-indices expands this view. To conclude, the theme of cluster and cluster enterprise internationalization is relatively new and requires further research. The understanding of the determinants, the mechanisms and the effects of internationalization will allow to better fit cluster policy and management instruments at the level of regions as well as the European Union.

In the article the emphasis was placed on the characteristics of a business cluster, that is a community of people and organizations belonging to a given social and economic environment, which is connected by means of social, organizational, formal and informal ties basing on co-opetition. There has been presented the significance of the cluster as an organization created as a result of cluster initiative of various sectors’ representatives: business, science, non-governmental organizations (NGOs), and local government. Due to the diversity of the systems of values, standards, symbols, and patterns of behavior of particular cluster partners, there was indicated the role of organizational culture in the cluster development process. The author also emphasizes that organizational culture of a cluster is the key factor conditioning the development of social capital within a cluster, since it is conducive to the improvement of the quality of interpersonal relationships, intraorganizational relationships, cooperation abilities, organizational climate and mutual trust. Moreover, it indicates that social capital of a cluster, which results from loyalty and the ability of this structure’s members to cooperate efficiently aiming to attain individual and common objectives, is a factor that determines the permanency of functioning and the development of a cluster.