Search

In questa ricerca l’autore dimostra dome San Girolamo elle sue opere tratta varie volte e in diversi contesti dell’importanza della memoria. A volte presenta l’esercizio della memoria come una capacità umana che serve ad imparare dei contenuti e archiviare nella mente quanto imparato e appreso ; altre volte parla della memoria, coincidente con il ricordo di qualcuno, che può essere più o meno duraturo tra gli uomini o davanti a Dio, e capace di superare i limiti del tempo e dello spazio. Tale modo di spiegare il ruolo della memoria come una imprescindibile facoltà umana è anche comune con altri autori del tardo antico. Ma in Girolamo c’è un punto molto specifico che merita un’attenzione particolare e che va spiegato più dettagliatamente e profondamente. Tale punto specifico riguarda l’importanza dell’uso della memoria per la vita ascetico-spirituale.1 In questo contesto, da una parte si può capire quale senso Girolamo attribuisce alla memoria e ai ricordi che vengono archiviati nelle risorse e nelle facoltà “ricordative” dello spirito e dall’altra, proprio a partire dal contesto dell’ascesi e della vita con sacrata a Dio, fa capire qual è il senso genuino e a che cosa principalmente dovrebbe servire questo archivio umano e tutto ciò che viene deposto in esso.

Po prirodnom daru, koji je Bog usadio u ljudsku narav, majka je biće, koje potpuno živi za drugoga, to jest za svoju djecu. Ona je biće, koje prima dar života, ali ga ne zadržava za sebe, već ga dijeli. Njezina je uloga toliko uzvišena i časna, kada se zna taj dar života, koji ona prima u zajedništvu sa svojim suprugom, nije običan dar, već je to neobičan i neizmjeran dar, koji svoje korijene ima u samome Bogu.

U prvome poglavlju ovoga rada autor najprije iznosi kratki prikaz značenja Gospodinove Majke Marije za Ivana Pavla II. i njegovu teologiju, a u drugom poglavlju propituje njegovo promišljanje o njezinu nazivu ‒ Gospa od Anđela. Polazeći od činjenice kako Ivan Pavao II. ne razvija sustavnu teologiju tog naziva, u radu se nastoje otkriti temelji na kojima Ivan Pavao II. gradi svoju mariologiju. Ponajprije se navodi u kojim prilikama govori o Anđeoskoj Gospi, a potom se teološki obrađuje značenje tog naziva u kontekstu njegove misli. Na osnovi korištenja ovog pojma uočljivo je da se shvaćanje Ivana Pavla II. zasniva na dokumenatima Drugog vatikanskog sabora te drugim tekstovima učiteljstva u kojima je koncentrirana stoljetna vjera Crkve. Nadalje, vrlo je očita poveznica ovoga naziva s Marijinim uznesenjem, kao i s kristologijom. Nakon interpretacije značenja tog naziva u sebi, propituje se i na koji način Ivan Pavao II. primjenjuje njegovo značenje i poruku za konkretan kršćanski život. Iz analize tekstova razvidno je da Mariju kao Gospu od Anđela preporučuje nadasve kao moćnu zagovornicu koja i dalje zagovara cijelu Crkvu i svakog vjernika, skrbeći o njegovu vječnome spasenju.

Uvodnik povodom Godine svetog Josipa.

Autor u knjizi obrađuje situaciju u Crkvu u Hrvatskom narodu u prvom razdoblju krize koja je nastupila s pandemijom COVID-19. Najprije je iznio činjenice (1. poglavlje), pa protumačio koji je hermeneutski ključ njegova pristupa pandemiji (2. poglavlje). Nakon toga je obradio posljedice pandemije na sakrament svete Ispovijedi (3. poglavlje), svete Euharistije (4. poglavlje) i naposljetku za svećenički život (5. poglavlje).

Autor u ovom članku propituje proces nastanka liturgije časova, službene molitve Crkve koja je bila osmišljena kao molitva kojom se posvećuje vrijeme. Nakon što je definirao terminološki okvir pojmova »liturgija časova« i »vrijeme«, autor započinje istraživanje vraćajući se u razdoblje apostolske zajednice u kojemu će, iščitavajući novozavjetne tekstove, zaključiti da je molitva trebala sadržavati tri bitna obilježja: biti neprekidna, zajednička i biblijska. U postapostolskom razdoblju, prateći ovu nit, pokazat će kako se je u kršćanskim zajednicama nametnula molitva psalama kao povlaštena kršćanska molitva (naravno uz Gospodnju molitvu) koja je odgovarala tim kriterijima. Tako iznosi na vidjelo da su kršćani već u 2. i 3. stoljeću razvili molitvu u pet molitvenih trenutaka tijekom dana: Jutarnja i Večernja su bile stožerne molitve, a k njima su se još pridodavale molitve Trećega, Šestoga i Devetoga časa. Po svemu sudeći, u naznačeno vrijeme molili su se pojedini psalmi, no danas se ne može točno zaključiti koji. Iz ovoga rada postaje razvidno da važan doprinos cijelom procesu nastanka liturgije časova daje monaški pokret, pri čemu će najvažniju ulogu za zapadno kršćanstvo odigrati sveti Benedikt koji će svojim Pravilom utisnuti poseban pečat kršćanskoj duhovnosti. Odgovarajući na izazove vremena, on će molitvi monaha dati ciklički oblik, te će ritam od pet molitvenih trenutaka u danu podići na sedam, to jest osam ako se uključi i noćno Bdjenje. Polazeći od činjenice da broj sedam označava savršenstvo, ritam od sedam dnevnih molitvenih točki simbolički će označavati molitvu kao neprekinutu aktivnost. A s obzirom na tjedni molitveni ciklus, Benedikt će odrediti da se unutar njega izmoli svih 150 psalama Psaltira, čime će biti osigurana cjelovitost molitve. Prema njegovu Pravilu molitva psalama, ili »Djelo Božje« kako ga on zove, nije samo ritmirala monahov cijeli dan i tjedan, već ga je ucjepljivala u povijest spasenja pretvarajući njegovo vrijeme u blaženu vječnost. Kao sredstvo posvete vremena koje ima svoj neprekinuti tijek u dnevnim i tjednim ciklusima, molitva časova je do kraja odgovarala evanđeoskim kriterijima koje je zadao Isus i apostolska zajednica, te je razumljivo zašto je sve do danas prihvaćena u Crkvi kao službena molitva.

Autor u ovom radu istražuje jeronimovsku sintagmu: ‘Nepoznavanje Pisma nepoznavanje je Krista’, ali je stavlja u širi patristički kontekst. Shodno tome rad je podijeljen u dvije cjeline. Prva cjelina dotiče više povijesnih situacija iz ranoga kršćanstva u kojima je Crkva morala stati u obranu Svetoga pisma protiv iskrivljenih tumačenja. Već od apostolskih vremena došla je u sukob sa židovstvom, a tijekom II. stoljeća morala se oduprijeti Marcionu, Montanu, gnosticima te joj je velik izazov bio susret s poganskom filozofskom i znanstvenom misli. To su sve bile bremenite okolnosti u kojima je Crkva zauzela stav i iznjedrila principe čitanja i tumačenja Božje riječi. U drugom dijelu članka autor propituje teološke postulate ili načela koja su u pozadini Jeronimove egzegeze. Prvi od tih principa je: Nepoznavanje Pisma nepoznavanje je Krista, a drugi se izvodi iz prvoga kao: Nepoznavanje Krista nepoznavanje je Pisma. Treća pretpostavka Jeronimove egzegeze je da je Pismo jedno i jedinstveno, a četvrta da ga treba čitati na „duhovan“ način u zajednici vjernika – Crkvi., In this paper, the author explores the Jerome phrase: „Ignorance of the Scriptures is ignorance of Christ“, and places this in a broader patristic context. Accordingly, the work is divided into two sections. The first touches on several historical situations from early Christianity in which the Church had to stand in defense of Scripture against distorted interpretations. It had been in conflict with Judaism since apostolic times, and during the 2nd century had to resist Marcion, Montan, and the Gnostics. The great challenge was to confront pagan philosophical and scientific thought. These were the demanding circumstances in which the Church took a stand and gave birth to the principles of reading and interpreting the Word of God. In the second section, the author examines the theological premises or principles that underlie Jerome’s exegesis. The first of these principles is: Ignorance of the Scriptures is ignorance of Christ, and the second is derived from the first: Ignorance of Christ is ignorance of the Scriptures. The third premise of Jerome’s exegesis is that Scripture is one and unique, and the fourth is that it should be read in a „spiritual“ way in the community of believers – the Church.

Uvodnik na temu izazova u vrijeme pandemije korona virusom.

Nakon što je Zlatousti predstavio Josipa kao istinskog filozofa, pod tim je pojmom htio prikazati njegovu sposobnost uzdržljivosti i samosvladavanja, čime su se filozofi znali razlikovati od drugih. Tako je Zlatousti preveo starozavjetni pojam pravednika u jezik razumljiv svojim suvremenicima.

Uvodnik

Marijino uznesenje dušom i tijelom ns nebo veliko je otajstvo kojim Bog krijepi vjeru i nadu svoga naroda te postaje neiscrpnjo vrelo nadahnuća za kršćanski život. Premda nekima ta istina vjere djeluje čudno, ona je nešto najnaravnije u djelovanju milosti i milosrđa Božjega u korist nas ljudi. To možemo vidjeti i iz svjedočanstva sv. Pavla koji je razmatrao učinke otajstva Kristova na nas ljude i naše spasenje. Iako ne govori izravno o Mariji, njegovo promišljanje može se primijeniti na itajstvo njezina uznesenja.

Autor u ovom radu istražuje misijsku svijest prve Crkve koja je imala svoje osnovno ishodište u poslanju koje je Gospodin dao apostolima da idu i naviještaju kraljevstvo Božje. U najranijem razdoblju širenja radosne vijesti oni su taj nalog vršili kao putujući misionari obilazeći najprije židovske zajednice, no vrlo brzo su se okrenuli i prema poganima jer su bili poslani da naviještaju svakome stvorenju. Djelovanjem u hele- nističkome svijetu kršćani će pokazati da itinerancija nije jedini oblik misionarenja, već da misijsko svjedočenje može i treba biti svjedočanstvom života, pri čemu su se isticali najprije mučenici, pa i svi ostali vjernici koji su živjeli dosljedno evan eoski. Osim što je Crkva u tome razdoblju zemljopisno dosegla sve krajeve svijeta, osjetit će se i potreba za prodiranjem u dubinu, to jest do srca svakoga čovjeka i svih rele vantnih društvenih ustanova. Kada je potom društvo postalo kršćanskim, ostalo je još uvijek mnogo prostora za misionarskim djelovanjem prema nepokrštenim poganima, no ovaj put uz svesrdnu pomoć carskih struktura, pri čemuje znalo doći i do korištenja nedopuštenih metoda i sredstava. Posebno pak poglavlje misionarskoga rada Crkve u prvim stoljećima bilo je u vrijeme seoba naroda kada je Crkva morala uložiti golemi napor da evangelizira poganske naroda, a krivovjerna arijanska plemena privede na katoličku vjeru.

Autor u ovom članku raspravlja o krizi koja je posljednjih desetljeća zahvatila Crkvu, napose u vidu pedofilskih skandala. U prvom poglavlju propituje moguće uzroke krize, polazeći od mišljenja teologa koji su se bavili tim problemom. Načelno je istaknuo kako postoje dvije skupine teoloških mišljenja o uzrocima krize i to s vrlo različitim obrazloženjima. Jedni su oni koji smatraju kako je do krize došlo jer u Crkvi postoje zastarjele strukture poput celibata i nedostatka osobnih sloboda. Uvjereni su kako je pravo rješenje svećenike osloboditi obveze celibata, insistirajući potom na slobodi odluke i opredjeljenja sukladno moralnom principu savjesti koja bi trebala biti najviša norma djelovanja. Druga skupina teologa problem vidi u krizi identiteta uzrokovanoj kako utjecajem modernoga svijeta tako i nedostatnom formacijom svećenika ili, pak, promjenom pastoralne paradigme nakon Drugoga vatikanskog koncila pri čemu se mnogi svećenici nisu snašli. U drugom se poglavlju, imajući u vidu različitost teoloških pristupa i mišljenja, propituje nauk crkvenog učiteljstva o svećeništvu i celibatu, počevši od koncilskih dokumenata pa sve do apostolske pobudnice Pastores dabo vobis Ivana Pavla II. Pritom se ističe kako crkveno učiteljstvo smatra svećenike prorocima ne samo po zadaći propovijedanja nego i po statusu života u celibatu. U trećem poglavlju autor donosi svoju prosudbu stanja i moguće linije promišljanja kojima se treba kretati vjerodostojna teologija svećeništva. Kao prvo ističe kako je svećeništvo poziv i poslanje najprije pred Bogom i pred Crkvom. Svećenik je po svetom redu suobličen Kristu kako bi izvršavao njegovu službu u svijetu te je pozvan na kristolikost života i djelovanja. Ništa manje nije važna njegova eklezijalna odgovornost, iz čega također izviru ćudoredni i duhovni imperativi života. Pokušaj da se svećeničku službu preoblikuje strukturalno pod izlikom modernog vremena u kojem živimo autor drži neprimjerenom, jer su svećenici pozvani biti proroci upravo svjedočanstvom čista i neporočna života, a ne dokidanjem ćudorednih zahtjeva kako bi se udovoljilo prohtjevima lažne slobode. Pogrešne teološke postavke vode potom prema kompenziranom ćudoređu i reduciranoj duhovnosti za koje bi se moglo reći da su pravi uzroci krize među svećenicima. Kao mogući odgovor na krizu, autor ističe put koji su naznačili pape Benedikt XVI. i Franjo pozivajući svećenike na žarču vjeru, obnovu svetosti i neophodno pročišćavanje u strahu Božjem. Tim bi putom trebala ići i sva teološka nastojanja oko kvalitetnijeg odgoja svećeničkih kandidata., In this article, the author discusses the crisis in which the Church descended in the last few decades, especially the scandal of paedophilia. In the first chapter, he analyses pos sible causes of the crisis by starting with opinions of theologians who dealt with this matter. He points out that there are two groups of theological opinions on causes of the crisis, followed by two very different explanations. One group is of the opinion that the crisis was caused by outdated structures such as celibacy and the lack of personal liberties. They are convinced that the real solution consists in releasing priests from the obligation of celibacy and they insist on freedom of decision in accordance with the moral principle of conscience that ought to be the highest norm of action. The other group of theologians detects the problem in the crisis of identity, caused by the influence of the modern world, as well as in the insufficient formation of priests or in the change of pastoral paradigm after the Second Vatican Council, to which many priests failed to adapt. By keeping in mind various theological approaches and opinions, the second part analyses the teaching of the Magisterium of the Church on priesthood and celibacy, starting with conciliar documents and all the way until John Paul II´s Apostolic Exhortation Pastores dabo vobis. The author points out that the Magisterium of the Church sees priests as prophets not only because of their task to preach, but also because of their way of life in celibacy. In the third part, the author offers his own evaluation of the issue and possible trajectories of thinking as an orientation for authentic theology of priesthood. Firstly, he points out that priesthood is a vocation and mission in front of God and in front of the Church. Through the Holy Order the priest is made in the image of Christ in order to perform his service in the world. Furthermore, the priest is called to be Christ-like in his life and activity. Of equal importance is his ecclesiastical responsibility, which are a source of moral and spiritual imperatives in his life. An attempt to reform the priestly office structurally under the pressure of modern times is, according to the author, unseemly, because priests are called to be prophets by giving the testimony of pure and virtuous life and not by annulling moral demands in order to placate wishes of false freedom. Wrong theological premises lead to morality of compensation and reduced spirituality, which are the true causes of crisis among priests. As a possible answer to the crisis, the author points out the way indicated by Pope Benedict XVI and Francis, who called priests to stronger faith, renewal of sanctity, and necessary cleansing in the fear of God. This is the way that ought to be followed by all theological efforts of raising the quality of formation of seminarians.

Il vescovo salonitano Esichio verso l’anno 415 rivolge ad Agostino un paio di lettere (di cui una sola è conservata nella corrispondenza di Agostino, ep. 198) in cui chiede spiegazioni riguardo la fine del mondo, creduta da lui prossima: infatti, tutta la sua lettera è concentrata sull’imminente fine del mondo. L’interesse primario del vescovo di Salano è quello di stabilire il momento preciso, in base ai segni dei tempi, della seconda venuta del Signore. Egli giustifica la propria curiosità adducendo le sue responsabilità di pastore: da buon governante del proprio gregge, vuole avvertire i suoi fedeli sulla fine che si sta avvicinando.

San Girolamo, uno dei massimi esegeti dell’antichità cristiana, ha polemizzato spesso e volentieri contro gli eretici dichiarati e contro molti che commentavano la Scrittura in maniera contrastante con la tradizione della Chiesa. Gli eretici spiegavano il testo biblico forzandone la lettura a proprio piacimento in base alla lettera del testo biblico, mancando però della retta ottica teologica oppure della chiave ermeneutica che possedevano i teologi e gli esegeti cattolici guidati dalla fede della Chiesa. Ma al di là dell’idea di Dio cristiano e dei retti principi teologici ed esegetici, dietro l’esegesi di Girolamo si denota un rapporto con Dio vivo che è garante della buona comprensione della Scrittura. Essendo Dio Trinità, allora il rapporto vivo e diretto con il Padre e il Figlio e lo Spirito Santo è indispensabile per capire la sua parola scritta. In tal senso è molto indicativa la sua frase: Tunc Scriptura utilis est audientibus, cum absque Christo non dicitur, cum absque Patre non profertur, cum sine Spiritu non eam insinuat ille qui praedicat (Commentaria in Epistolam ad Galatas, 1, 11-12 ; PL 26, 322). Da questo testo geronimiano, ma anche di tanti altri, si ravvisa che la presenza di Dio vivo in mezzo alla comunità e di fronte all’esegeta garantisce la retta e fruttuosa spiegazione della Scrittura.

U ovom radu autori analiziraju pitanje terminologije i definicije gnosticizma kao religijskog pokreta nastalog i popularnog u vrijeme kasne antike. Gnosticizam se kao stvarnost i kao termin propituje iz više vidova. Premda pojam gnosticizam nije postojao u starini, mišljenja su da je ovaj pojam u današnjem znanstvenom diskursu opravdan, te ističu činjenicu da bi promjena donijela više pomutnje negoli koristi, bez obzira što u antičkim izvorima nije bio zastupljen, već se isključivo koristio termin “gnoza”. No baš zbog toga ističe se potreba razlikovanja između gnoze kao tajne spoznaje i gnosticizma kao religiozno-filozofskog fenomena kojem je pripadao veći broj škola i pokreta koji su se ipak mogli pronaći pod određenim zajedničkim obilježjima. U propitivanju obilježja gnosticizma autori se fokusiraju na gnostički mit u čijem ruhu su gnostički predstavnici promicali antikozmički dualizam obilježen negativnim pogledom na materijalni svijet i kršćansku kozmologiju stvaranja. Jedno od bitnih obilježja gnostičkog dualizma je jasno razlikovanje između Najvišeg Bića i Boga koji stvara ovaj svijet, a koji je zao, nesposoban i neznalica. Iz takvog se mitološkog pogleda na svijet razvija cijeli teološki sustav utemeljen na dualizmu. Dualizam je to ponajprije između dva Boga, to jest dva počela svemira iz kojih proizlazi, ali onda i dualizam između duhovne i materijalne sastavnice svijeta. Naposljetku dio antikozmičkog dualizma je i onaj antropološki, koji u ljudima razlikuje materijalnu i duhovnu stvarnost koje su suprotstavljene jedna drugoj, pri čemu je ona duhovna (pneumatska) ona istinska, te je obdarena mogućnošću da se uz pomoć znanja (gnoza) oslobodi tijela kao tamnice u kojoj boravi i združi sa svojim prapočelom.

Ova knjiga, sastavljena od tri niza od deset promišljanja u onom redoslijedu kako su tijekom tri godine (od 2012. do 2015.) objavljivana u mjesečniku Marijinih štovatelja “Marija”, skromni je pokušaj izricanja hvale Mariji i vraćanja duga njoj za sve što je učinila i čini za svoj vjerni puk. Prvi niz je motiviran anđelovim navještenjem Mariji, drugi ima ishodište u Marijinu “Veliča”, dok se u trećemu razmišlja o Mariji pod vidom milosrđa. Marija je bila dar neba jer je bila obdarena nebeskom milošću, o čemu svjedoči navještenje. O raspoloženju duha kojim je ona primila Božje darove svjedoči njezin hvalospjev “Veliča”, a o tome koji je bio učinak na čovječanstvo darova koje je ona primila kao službenica Božja, svjedoče razmišljanja o njoj kao Majci milosrđa. Sva su razmišljanja iz mjeseca u mjesec usredotočena na određeni Marijin blagdan u dotičnom mjesecu, tako da mogu biti duhovno i pastoralno korisna za marijanska promišljanja.

This article aims to provide the comprehensive and systematic review of the doctrine of Photinus of Sirmium († 376), based on the work of Hilary of Poitiers De Trinitate composed between 358 and 360. Photinus error is primarily Christological. The rst part of the article deals with Hilary’s interpretation of Photinus’understanding of the subject of the Incarnation according to which God the Word/the Word of God was comprehended as a part or one of God’s powers, a mere word, the expression of thought, which does not re- ally differ from God, having no subsistence or existence, so that God is ultimately considered solitary. It is a strict Monarchianism. The second part focuses on Photinus’understanding (based on De Trinita- te) of what was “assumed” of the humanity by the Word of God for the pur- pose of Incarnation, and in which way. Two interpretations referring to Pho- tinus’understanding of the conception of Jesus Christ in Mary, attribute it super- natural causes (the Virginal conception by the non-subsistent Word) and presu- mably quite natural causes. For the purpose of the Incarnation, the Word of God “assumes” (“takes on”) the entire man, conceived in Mary. The “Incarnation”, as such, is accomplished by the extension of the non-subsisting Word and its in/ dwelling in that man. Based on De Trinitate, the third part deals with the effects of “the Incarnation” as it was understood by Photinus. Hilary concludes that it results in two subjects: on the one hand, it is solus communis generis homo who was born of Mary, and on the other hand, the non-subsistent Word of God that dwelt in that man. The union of the man born of Mary and the Word of God – a part of God’s powers – is reduced, by Photinus and in Hilary’s interpretation, to habitatio, temporary and accidental in/dwelling of the Word of God in the man in a manner the Spirit dwelt in prophets. The effect of the in/dwelling of the Word in a man born of Mary (or the dwelling itself) can be taken as prophetal inspiration, animation, consisting of mere external strengthening of the man and empowering him for his and Divine activity, never- theless, man’s vital and, and as it seems operative, principle is his soul. Based on De Trinitate, Divine Sonship or liation and “dei cation” of man born of Mary, according to Photinus, seems to be due to the fact that the non- subsisting Word of God – a part of God’s powers – dwells in him, inspiring or animating him by strengthening him and empowering him for divine activity. 312 REV. IVAN BODROŽIC – VANDA KRAFT SOIC According to Hilary, Photinus denies pre-existence of the Word, that is, the Son, Christ so he cannot even be the co-Creator of the world. He becomes existent, that is, subsistent only through the Incarnation and birth of Mary. For Hilary, Photinus’ adoptionist position is clear: the man is assumed into the Son and into the God. According to Hilary, in Photinus’ doctrine there is no place for the real Incarnation of the true Son of God. Hilary’s interpretation of Photinus’ under- standing of Jesus Christ, the Son, is that he is not the Word made esh, nor he is one and the same both God and Man. For Hilary Jesus Christ or Son of God as Photinus understands him is just someone like a prophet (a man) inspired, that is empowered by a Word of God dwelling in him – by a part of God’s powers – for divine activity ; ultimately, Hilary reduces him to a mere man, to a creature. The fourth part points out that opinions expressed in the scholarship – based exclusively on the Book Ten of Hilary’s De Trinitate – according to which Photinus, motivated by soteriology, insisted on the wholeness of Jesus’ humanity that is on the fact that Jesus Christ had a human soul, should be taken relatively. To conclude, on the basis of Book Ten of De Trinitate Photinus insisted on the wholeness of the humanity of Jesus Christ, that is, on his possessing of the human soul, just to the extent which he held that he was a mere man (in whom the non- subsistent Word of God dwelt as a Spirit in prophets).

La chiesa di Salona è stata tradizionalmente legata a Roma con la quale aveva lungo i secoli buoni rapporti e forti legami. Anche se le radici cristiane in Dalmazia risalgono a Tito, come ci testimonia san Paolo (cf. 2 Tim 4, 10), è verosimile che i missionari che diffusero il cristianesimo in Dalmazia o meglio che organizzassero la Chiesa venissero proprio da Roma. È fuori dubbio che nei primi secoli dell’era cristiana la zona tra l’Adriatico e il Danubio ha subìto un forte influsso romano con l’occupazione di tutto il territorio già al primo secolo, favorito anche dai collegamenti che esistevano tra le due sponde adriatiche. Proprio questo avrebbe potuto permettere anche agli evangelizzatori inviati da Roma di annunciare il Vangelo, organizzare le comunità cristiane e fondare le Chiese in diretto contatto con Roma. Tra il V e il VI secolo si nota un cambiamento assai radicale e c’è il rischio che i legami ecclesiali tra Salona e Roma vengano indeboliti. Contro le tendenze e il processo della sottomissione delle Chiese che da sempre erano in contatto diretto con Roma alla Chiesa costantinopolitana, a mio parere, alcuni circoli della Chiesa salonitana avrebbero reagito rielaborando le testimonianze storiche sul martirio di san Doimo e aggiungendovi vari dettagli leggendari. Uno dei più specifici sarebbe la notizia sul discepolato petrino di Doimo. Pur inserendo dei dettagli storicamente erronei, a mio avviso, l’autore di tale Vita ha avuto uno scopo teologico ben preciso ed è quello di non permettere che venissero indeboliti i legami ecclesiali tra Salona e Roma. Non è da escludere neanche la possibilità che la redazione della Vita fosse avvenuta sotto l’influsso della teologia romana, ma questa ipotesi sarebbe una pista per ulteriori ricerche.

The author of this paper provides a brief overview of the Roman Empire at the time of great turmoil in the 5th and 6th centuries that led to the collapse of its western part. The fall of the Empire triggered the decline of the culture and consequently collapse of the educational system. In such difficult times, the Church sought to protect the values ​​of the Roman society (romanitas) including the education in Latin which was considered one of its most important values. The author clarified the historical circumstances and presented two great Christian intellectuals who were aware of the values ​​and benefits of the culture they wanted to protect from oblivion and preserve for future generations. They were Boethius and Cassiodorus who encouraged the project of the whole education and culture, and as believers, they could also count on the Church's support, in areas of its influence, though the process was long-lasting and slow. In that context, Cassiodorus even founded the monastery Vivarium, in Calabria where the main task of the monks was rewriting of works of the holy Fathers and Greek and Roman classics. The author concluded that Christianity i.e. the Church did not neglect the culture of the Old World and time, but participated in the process of its preservation, and used it in order to reach the people who lived in the territories of the Western Empire, offering them the proclamation of the Gospel and literacy.

Tema Teologija mučeništva u svjetlu Drugoga vatikanskog sabora i učenje Ivana Pavla II. samim naslovom je raspoređena u dva dijela, jedan posvećen teologiji mučeništva Drugoga vatikanskog sabora, a drugi onoj Ivana Pavla II. Obrada teme je složena jer, s jedne strane, zadire u bit razumijevanja Crkve i njezina identiteta, dok, s druge strane, daje svjetlo za ispravno tumačenje Drugoga vatikanskog sabora i njegovih nakana. U tom je duhu uvid u teologiju Ivana Pavla II. od velike koristi, jer je on autentični svjedok i sudionik saborskih rasprava, ali i tumač recepcije koncilskog nauka i njegova daljnjeg razvoja i primjene na crkvenu stvarnost. on s jedne strane potvrđuje tradicionalno razumijevanje pojma mučeništva i važnosti mučenika, ali je isto tako načinio i stanovitih teoloških iskoraka koji nam omogućuju sagledati ovaj pojam u svjetlu novovjekovnih događanja.

Knjiga sadrži četrdesetak tekstova pisanih za mjesečnik Mariju - vjerski list za Marijine štovatelje. Radi se o četiri niza od deset međusobno povezanih promišljanja pisanih o nekom od Marijinih blagdana tijekom liturgijske godine. Mogu biti korisni svima koji žele upoznati otajstvo Marijina života, a pisani su velikom teološkom jasnoćom i prodornošću, kao i jednostavnošću koju traži Djevičin život.