Search

Ülkelerin sağlık sistemlerinin verimlilik analizi, kullandıkları girdiler ile elde ettikleri çıktıların görülmesi açısından önemlidir. Sağlık sisteminin mevcut durumda verimli olduğu bilinen birçok ülke ortaya çıkan Covid-19 salgınında önemli zorluklarla karşılaşmış ve yeterli performansı ortaya koyamamıştır. Araştırmanın temel amacı, Dünya Bankası gelir sınıflandırması dikkate alınarak gelişmiş ülke grubunda yer alan ülkelerin sağlık sistemlerini değerlendirmek, ikincil amacı ise elde edilecek verimlilik sonuçları ile ülkelerin Covid-19 ile mücadele performanslarının karşılaştırılmasını yapmaktır. Araştırmada sağlık sistemlerinin etkinliğini ölçmek için Veri Zarflama Analizi (VZA) modellemelerinden girdiye yönelik CCR ve BCC modellemeleri kullanılmıştır. Verilerin analizlerinde DEAP paket programından yararlanılmıştır. Araştırmanın evrenini 79 ülke oluşturuyorken; örneklemini verilerine ulaşılabilen 36 ülke oluşturmaktadır. Ülkelere ait sağlık göstergeleri ile ilgili veriler; Dünya Bankası internet sitesinden 2000-2018 arası yılları kapsamakta olup yıllık veriler kullanılmıştır. Covid-19 ile ilgili veriler ise Our World in Data ve Worldometer internet sitelerinden elde edilmiş ve 01.03.2020-01.03.2022 tarihleri arası verileri kapsamaktadır. Araştırmanın VZA sonucunda; Antigua ve Barbuda, Bahamalar, Barbados, Umman, Trinidad ve Tobago ile Uruguay ülkelerinin etkin olduğu bulunmuştur. Analize dâhil edilen ülkelerin genel verimlilik ortalaması %73 olarak bulunmuş ve etkin olmayan ülkelerin verimsizlik sebepleri ortaya konulmuştur. Analizden elde edilen bulgularla Covid-19 performansları karşılaştırma sonucunda; ülkelerin sağlık sistemleri etkinlik düzeyi ile Covid-19 performansları arasında doğrusal bir bağlantı olmadığı görülmüştür. Bu kapsamda ortaya çıkan Covid-19 pandemisi sürecinde ülkelerin sağlık sistemi girdilerinin önemli bir konumda olduğu, ancak pandeminin ayrı şekilde ele alınması gereken bir politika alanı olduğu ve bu alanda yürütülen politikaların sonuçları doğrudan etkilediği görülmüştür.

Ekonomi ve politika bilimi tarihte belirli bir süre iki farklı bilim dalı olarak görülmüş ve birbirlerinden bağımsız olarak ele alınmışlardır. Ancak 1. Ve 2. Dünya Savaşlarının patlak vermesi, 1929 ekonomik buhranın yaşanmasının ardından gerçekleşen petrol ve finansal krizler ekonomi ve politika biliminin bir arada ele alınmasının gerekliliğini ortaya çıkarmıştır. Politik ekonomi biliminde yaşanan bu gelişmelerin yanında bu alan üzerinde ekonomik metodojilerin uygulanması politik ekonomiyi tüm insan davranışlarını inceleyen bir bilim dalı haline dönüştürmüştür. Bu doğrultuda söz konusu bu çalışma, literatürde politik ekonomik değişken olarak kabul edilmiş değişkenlerin temel sağlık göstergeleri üzerinde etkisini ölçmek amacıyla planlanmıştır. Literatürde sağlık göstergeleri ile ilgili yapılan çalışmaların büyük bir çoğunluğunun ya sadece yatay kesit boyutu ile ele alındığı ya da sadece zaman serisi boyutu ile ele alındığı görülmektedir. Söz konusu çalışmalar içerisinde hem yatay kesit boyutu ile hem de zaman serisi boyutu ile ele alınan panel çalışmaların oldukça az oldukları görülmektedir. Literatürde bu eksikliği doldurabilmek ve sağlık göstergeleri ile politik ekonomik göstergeleri arasında ilişkileri net bir şekilde tespit etmek amacıyla bu çalışma gerçekleştirilmiştir. Araştırma evrenini Dünya Bankası gelir sınıflandırması dikkate alınarak üst-orta gelir grubunda yer alan 56 ülke oluşturuyorken, örnekleme verilerine ulaşılabilen 42 ülke dâhil edilmiştir. Verilerin türü yıllık olup 2000-2019 dönemlerini kapsamaktadır. Çalışmada beş farklı ekonometrik model geliştirilmiştir. Bütün modellerde; otokorelasyon, çoklu doğrusal bağlantı sorunu, değişen varyans sorunu ve yatay kesit bağımlılıklarının olup olmadıkları incelenmiştir. Her bir modelin kendine özgü temel varsayım problemleri tespit edilmiş ve ilgili robust düzeltme tahmincileri kullanılmıştır. Robust düzeltme testleri sonucu modellere ait ekonometrik bulgular elde edilmiştir. Çalışma bulguları ile ilgili genel bir değerleme yapıldığında gelir dağılım bozuklukları ve gelir miktarlarına yönelik göstergelerin temel sağlık göstergeleri üzerinde çok büyük bir etkisinin olduğu görülmektedir. Söz konusu göstergelerde bozulmalar sağlık göstergelerini olumsuz yönde etkilediği tespit edilmiştir. Diğer taraftan yolsuzlukla mücadele, hesap verilebilirlik ve yasaların uygulama düzeyinde gerçekleşen artışların sağlık göstergelerine olumlu yansıdığı görülmektedir. Araştırma sonuçlarından hareketle bir toplumda gelir dağılımlarının ve gelir seviyelerinin çok önemli olduğu, söz konusu değişkenlere yönelik yasal düzenlemelere önem verilmesi gerektiği, politik ekonomik göstergeler ile farklı sağlık göstergelerinin de incelenebileceği ve söz konusu değişkenlerin birbirleri ile ilişkisinin farklı gelir grubu ülkeler üzerinde de incelenebileceğine yönelik öneriler geliştirilmiştir., Economics and political science have been seen as two different disciplines for a certain period of time in history and have been handled independently of each other. However, the outbreak of the 1st and 2nd World Wars after the 1929 economic crisis, the oil and financial crises experienced, revealed the necessity of dealing with economics and political science together. In addition to these developments in the science of political economy, the application of economic methodologies in this field has made political economy a branch of science that studies all human behavior. In this direction, this study was planned to measure the effects of the variables, which are accepted as political-economic variables in the literature, on basic health indicators. It is seen in the literature that most of the studies on health indicators are either handled only with the cross-sectional dimension or only with the time series dimension. It is seen that panel studies, which are handled with both the cross-sectional dimension and the time series dimension, are very few among the studies in question. This study was carried out in order to fill this gap in the literature and to clearly determine the relationships between health indicators and political economic indicators. While the research population consists of 56 countries in the upper-middle income group, taking into account the World Bank income classification, 42 countries with sampling data are included. The type of data is annual and covers the period 2000-2019. Five different econometric models were developed in the study. In all models; Autocorrelation, multicollinearity problem, variable variance problem and cross-section dependencies were investigated. The basic assumption problems of each model were determined and the relevant robust correction estimators were used. As a result of robust correction tests, econometric findings of the models were obtained. When a general valuation is made about the findings of the study, it is seen that the indicators of income distribution disorders and income amounts have a great effect on basic health indicators. It has been determined that deterioration in these indicators affects health indicators negatively. On the other hand, it is seen that the increase in the level of fight against corruption, accountability and enforcement of laws have positive reflections on health indicators. Based on the results of the research, suggestions have been developed that income distributions and income levels are very important in a society, that legal regulations for these variables should be given importance, that political economic indicators and different health indicators can be examined, and that the relationship between these variables can also be examined in different income group countries., Tez (Doktora-PhD)- Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Sağlık Yönetimi Anabilim Dalı, 2021., Kaynakça var.

The aim of this study was to investigate the relationship between alhocol and tobacco use and suicide rate in OECD countries. To investigate this relationship and to reveal the impact of alcohol and tobacco use on suicide rate, data of 21 OECD countries were analyzed by pane data regression method. Within the scope of the research, the annual data of the countries for the 2000-2019 periods were used. Accortding to the results of panel data analysis, it was detected that there is a positive relationship between the independent variables (alcohol and tobacco use) and the dependent variable (suicide rate). While the effect of alcohol use on suicide rates was statistically significant (P0.05). It is possible to say that by increasing the prices with a pricing strategy that encourages the reduction of alcohol and cigarette use in the society, a decrease in suicide cases can be achieved.

Tüm dünyayı kısa sürede etkisi altına alan Covid-19 pandemisi, hemen hemen tüm ülkeleri ve bütün sektörleri olumsuz olarak etkilemiştir. Bu durum özellikle ülkelerin sağlık hizmetlerine daha fazla önem vermeleri gerektiğini, her koşulda sağlık hizmetlerine erişimin sağlanabilmesinin gerekliliğini göstermiştir. Bu çalışmada Dünya Bankası gelir sınıflandırmasında yüksek gelir grubunda yer alan ülkelerin belirli sağlık göstergeleri kullanılarak Covid-19 pandemisine karşı performansının VZA yöntemiyle hem CCR hem de BCC yöntemleri kullanılarak ölçülmesi amaçlanmıştır. Çalışmada girdi değişkeni olarak, yüz bin canlı doğumda anne ölüm oranı, GSYİH’dan sağlık hizmetlerine ayrılan pay, hasta yatağı sayısı, bin kişi başına düşen hekim sayısı, bin kişi başına düşen hemşire ve ebe sayısı ve kişi başına düşen sağlık harcaması kullanılmıştır. Çıktı değişkeni olarak ise 100.000 kişi başına düşen covid-19 iyileşen kişi sayısı, bir milyon kişi başına düşen vaka sayısı, ölüm sayısı ve test sayısı kullanılmıştır. Ülkelerin etkinlik ortalaması %70 olarak tespit edilmiştir. 48 ülke içerisinde 15 ülke etkin sınır üzerinde yer alarak verimli olarak bulunmuştur., The Covid-19 pandemic, which has taken the whole world under its influence in a short time, has negatively affected almost all countries and all sectors. This situation has shown that countries should attach more importance to health services, and that it is necessary to provide access to health services under all circumstances. In this study, it is aimed to measure the performance of the countries in the high income group in the World Bank income classification against the Covid-19 pandemic, using both CCR and BCC methods, with the DEA method. In the study, maternal mortality rate per 100,000 live births, the share of GDP allocated to health services, the number of patient beds, the number of physicians per thousand people, the number of nurses and midwives per thousand people, and health expenditure per capita were used. As the output variable, the total number of people recovering from Covid-19 disease, the number of cases per 100.000 people, the number of deaths and the number of tests were used. The average efficiency of the countries has been determined as 70%. Among the 48 countries, 15 countries were found to be efficient by being on the effective border.

Şirketler farklı ekonomik ve sosyal nedenlerde bağışlar yapabilmektedir. Çalışmanın amacı BİST 30 endeksinde yer alan şirketlerin sosyal sorumluluk harcamalarının (bağışların) seviyesinin şirkete özgü finansal beş faktör; hasılat, dönem net karı, aktif büyüklüğü, öz kaynak toplamı, işletme faaliyetlerinden nakit akışları ile ilişkili olup olmadığını ampirik olarak test etmektir. Bu amaç doğrultusunda BİST 30 endeksinde yer alan 26 şirketin 2012-2020 yılları arasındaki verilerini kullanılarak panel veri analizi ile incelenmiştir. Analiz sonucunda işletmelere ait hasılat miktarlarının bağış miktarları üzerinde yaklaşık %20 etkisi olduğu tespit edilmiştir. Diğer taraftan işletmelerde öz kaynak artışına gitmeleri durumunda ise yapabilecekleri bağış miktarlarında %7’lik bir azalmanın olabileceği öngörülmüştür.

Bireylerin sağlık durumları toplumun sağlıklı olma durumunu etkilemesinden dolayı ülkeler için oldukça önemli bir konudur. Sağlık ve ekonomik göstergeler ülkelerin kalkınma düzeyine etki etmektedir. Toplumların sağlık statü kalitesinin arttırılması ekonomik gösterge seviyelerine bağlıdır. Literatür araştırmalarında sağlık harcamaları ile ekonomik göstergeler arasında pozitif ilişkinin varlığı saptanmaktadır. Bu çalışma iyi/çok iyi algılanan sağlık statüsü, kötü/çok kötü algılanan sağlık statüsü, kişi başı gelir, gayri safi yurt içi hasıla, işsizlik oranı ve kamu harcama miktarı olmak üzere altı değişken kullanılarak 30 OECD ülkesinin 2005-2018 yılları arasındaki veriler üzerinden panel veri analiz yöntemi ile algılanan sağlık statüsü ile ekonomik göstergeler incelenmiştir. Araştırma sonucuna göre algılanan sağlık düzeyi ile ekonomik verilerin pozitif ilişki içerisinde olduğu saptanmıştır. Fakat yapılan çalışma modelinde algılanan sağlık durumu ile işsizlik oranları anlamsız çıktığı görülmektedir.

Income inequality and income distribution issues are among the issues that are emphasized both in individual and national dimensions. With the increase in globalization, the interdependence of countries, income inequalities and their reasons and their reflections on different areas, especially health services, have been the subject of many studies. Literature shows that the relationship between health and income and the effect of income on basic health indicators are tested in line with income inequality and absolute income hypotheses. In this study, the effects of income inequalities and economic variables on life expectancy at birth and health expenditure per capita were analysed using panel data analysis method. This study, using 2000-2019 data, was conducted on middle-upper income and high income countries. As a result of the analysis, it was seen that public expenditure and increases in GDP level had a positive effect on primary health indicators. On the other hand, it was determined that the increase in unemployment rate and Gini index values had negative effects on health indicators. Last of all income factor both in individual and social dimensions have a significant effect on life expectancy at birth and health expenditure per capita., Hem bireysel boyutta hem ülkesel boyutta gelir eşitsizliği ve gelir dağılım konuları önemle üzerinde durulan konular arasındadır. Küreselleşmenin artması ile birlikte ülkelerin birbirlerine bağlılıklarının artması, gelir eşitsizlikleri ve nedenleri ve bunların başta sağlık hizmetleri olmak üzere farklı alanlara yansımaları birçok çalışmaya konu olmuştur. Literatür incelendiğinde sağlık ve gelir ilişkisi ve gelirin temel sağlık göstergeleri üzerinde etkisi gelir eşitsizliği ve mutlak gelir hipotezleri doğrultusunda test edildikleri görülmektedir. Bu çalışmada ise gelir eşitsizlikleri ve ekonomik değişkenlerin temel sağlık göstergelerinden olan doğumdan beklenen yaşam süresi ile kişi başı sağlık harcaması üzerinde etkileri panel veri analiz yöntemi ile incelenmiştir. 2000-2019 verilerinin kullanıldığı bu çalışma orta-üst gelir ve yüksek gelir grubunda yer alan ülkeler üzerinde yapılmıştır. Yapılan analiz sonucunda ise kamu harcaması ve GSYİH düzeyinde artışların temel sağlık göstergeleri üzerinde olumlu etkisi olduğu görülmüştür. Diğer taraftan işsizlik oranı ve Gini endeks değerlerindeki büyümenin sağlık göstergeleri üzerinde ise olumsuz etkilerinin olduğu tespit edilmiştir.

Dünyadanüfusun artışı ile birlikte kronik hastalıkların, bulaşıcı hastalıkların vesağlığa olan ihtiyacın artmasının yanısıra yaşanan teknolojik gelişmeler vebilgiye erişilebilirlik sağlığın önemini arttırmaktadır. Bireyler için sosyalbir hak olan sağlık kavramı içerisinde doğumda beklenen yaşam süreleri ve ölümoranları gibi çeşitli veriler ülkelerin gelişmişliğinin bir göstergesi olarakkabul edilmektedir.Ülkelerin gelişmişliklerini karşılaştırabilmek, çeşitli verileridoğru analiz edebilmek, daha verimli hizmet sunabilmek, eldeki kaynakları doğrukullanabilmek adına çeşitli analiz yöntemleri kullanılmaktadır. Bu çalışmada birbirindenbağımsız birçok girdi ve çıktıyı bir arada analiz edebilme özelliğine sahip olanVZA modellemelerinden çıktı yönelimli CCR yöntemi ve DEAP paket programıkullanılmıştır. Girdi değişkeni olarak hepatit B prevalansı dikkate alınırken,çıktı değişkeni olarak ise 100.000 canlı doğumda anne ölüm oranı, 1.000 canlıdoğumda bebek ölüm oranı değişkenleri dikkate alınmıştır. Çalışmaya 44 ülkedâhil edilmiş olup, genel verimlilik oranı % 68 olarak bulunmuştur. Çalışmasonucunda %46 verimlilik oranı ile Türkiye’nin de içinde bulunduğu üç ülkeetkin sınıra en uzakta yer alırken, %94 verimlilik düzeyi ile Çek Cumhuriyetiyer almıştır.

Sağlıkharcamalarının artması ülke ekonomilerini yıldan yıla daha da zor durumasokmaktadır. Kaynakların bu kadar değerli olduğu bir ortamda çeşitli verimlilikanaliz yöntemleri ortaya çıkmıştır. Verimlilik teknikleri incelendiğindegeleneksel yöntem denilen finansal verilerle yapılan bir analiz tekniği varken,diğer taraftan modern analiz tekniği olarak adlandırılan veri zarflama analiztekniği mevcuttur. Birçok girdi ve çıktıyı aynı anda analiz edebilen VZA sonyıllarda oldukça popülerlik kazanmış ve bu analiz yöntemiyle çeşitli çalışmalaryapılmıştır. Bu bağlamda VZA ile 32 tane OECD ülkesi belirli girdi çıktıdeğişkenlerine göre analize tabi tutulmuştur. Yapılan analiz sonucunda genelverimlilik oranı CCR girdi yönelimli tekniğe göre %85, BCC girdi yönelimlitekniğe göre ise %92 olarak tespit edilmiştir. 32 tane OECD ülkesinden CCRçıktı yönelimli analiz tekniğine göre 8 tanesi verimli bulunurken, BCC çıktıyönelimli analiz tekniğine göre ise 16 tane ülke verimli bulunmuştur.

Sağlık hizmetleri; toplum yaşamını doğrudan etkileyen, yüksek istihdam alanınıbünyesinde barındıran ve yüksek teknolojik yatırımları olan ekonomik alanların başındagelmektedir. Sağlık hizmeti piyasasında şiddetli bir rekabet yaşanmaktadır. Değişimin çokhızlı şekilde gerçekleştiği bu rekabet ortamında sağlık kuruluşları faaliyetlerini sürdürmeyeçalışmaktadırlar. Pek çok sorunla baş ederek daha kaliteli ve verimli hizmet sunmaya çalışankamu sağlık kuruluşlarına sürekli olarak reform yapılmaktadır. Kamu sağlık kuruluşları rakipözel sağlık kuruluşlarının performansına yetişmeye çalışmakta ve en çok eksik olduğuyetişmiş insan kaynağı ve ölçülebilir performans kriterlerini tamamlamaya çalışmaktadır. Bunedenle kamu kaynaklarını kullanan sağlık kuruluşlarının performanslarını ölçerek verimlilikdüzeylerini belirlemek kaçınılmaz olmuştur.Bu çalışmada, çok sayıda girdi ve çıktı değişkeninin bulunmasından dolayı kararverme birimlerinin etkinliklerinin ölçülmesinin güç olduğu durumlarda kullanılan verizarflama analiz (VZA) tekniği kullanılmıştır. Çalışma, kamu hastaneler birliği altında yenibir yapılanmaya geçen kamu sağlık kuruluşlarının birlik bazında performanslarını ölçerekverimlilik düzeylerini saptama amacıyla yapılmıştır. Analiz sonucunda verimli ve verimsizçıkan kamu hastane birliklerinin girdi çıktı değişkenleri incelenerek, verimsiz çıkanlarınverimsizlik nedenlerini tespit edilmiştir.Veriler, çıktı yönelimli VZA modelleri kullanılarak EMS (Efficiency MeasurementSystem) programıyla analiz edilmiştir. Karar birimi olarak 80 tane ilin kamu hastaneleribirliği alınmıştır. Girdi değişkeni olarak yatak sayısı, hekim sayısı, hemşire ve ebe sayısıkullanılmıştır. Çıktı değişkeni olarak poliklinik muayene sayısı, acil muayene sayısı, A grubuameliyat sayısı, B grubu ameliyat sayısı, C grubu ameliyat sayısı, yatan hasta sayısıdeğişkenleri kullanılmıştır. Çalışma sonucunda 80 tane kamu hastane birliğinden 20 tane(%25) CCR tekniğine göre, 31 tane (%38) BCC tekniğine göre verimli bulunmuştur.Anahtar Kelimeler: Verimlilik, Sağlık Hizmeti, Performans, Kamu Hastane Birlikleri Compared to other service sectors, health services have a direct impact on society'slife, it has a high employment area and it is at the top of economic areas with hightechnological investments. There is a fierce competition in the health market. In thiscompetitive environment where your change takes place very quickly, health institutions aretrying to maintain their activities. Public health institutions which trying to provide betterquality and efficient service by coping with many problems are constantly being reformed.Public health agencies are trying to catch up with the performance of rival private healthinstitutions and to complete human resources and measurable performance criteria. For thisreason, it is inevitable to determine the efficiency levels by measuring the performance ofhealth institutions using public resources.In this study, data envelopment analysis (VZA) technique, which is used in caseswhere it is difficult to measure the activities of decision-making units due to the presence ofa large number of input and output variables, has been used. The study was conducted inorder to determine the efficiency levels by measuring the performance of the public healthinstitutions, which were put into a new structure under the public hospitals association. As aresult of the analysis, the input and output variables of the public hospital units which areefficient and inefficient were examined and the causes of inefficiency of the ineffective oneswere determined.The data were analyzed by the EMS (Efficiency Measurement System) program usingoutput-oriented DEA models. As a decision unit, 80 public hospitals association were taken.Number of beds, number of physicians, number of nurses and midwives were used as inputvariables. Variables of outpatient clinic examination, number of emergency examinations,number of operations in group A, number of operations in group B, number of operations ingroup C, number of hospitalized patients were used as output variables. As a result of thestudy, 20 (25%) of the 80 public hospitals were found to be more efficient than the CCR, and31 (38%) were found to be more efficient than the BCC technique.Key words: Efficiency, Health Care, Performance, Public Hospital Unions 141

POLİMER ELEKTROLİT MEMBRAN YAKIT HÜCRESİ İÇİN DOWEX REÇİNESİNİN VE H-ZSM5 ZEOLİTİNİN ELEKTROLİT OLARAK DENENMESİ (Yüksek Lisans Tezi) Osman İlke ŞENOL GAZİ ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ Şubat 2001 ÖZET Günümüzde Polimer Elektrolit Membran Yakıt Hücrelerinde (PEMYH) (Polymer Electrolyte Membrane Fuel Cell, PEMFC) kullanılan membranlar pahalı, sınırlı kalınlıklarda ve belirli iyon iletkenliklerinde üretilmektedir. Membranların daha düşük maliyetlerle ve daha düşük iyon iletme dirençlerinde üretilmesi gerekmektedir. Bu, özellikle PEMYH için yüksek akım yoğunluğuna ihtiyaç duyan ulaşım sektöründe çok önemlidir. Membran üretim maliyeti düştükçe PEMYH'nin maliyeti düşmekte, membran kalınlığı düştükçe de daha düşük iyon iletme dirençlerine olanak vermekte ve dolayısıyla daha yüksek performanslarda çalışan yakıt hücreleri geliştirilebilmesini sağlamaktadır. Yapılan bu çalışma ile PEMYH'leri için alternatif membran araştırmaları yapılmıştır. Bunun için üretim maliyeti düşük ve piyasadan kolayca temin edilebilen H-ZSM5 zeolitinin ve Dow Chemical'a ait Dowex Marathon C tipi iyon değiştiren reçinenin membran haline getirilmesi ve PEMYH'nde akım11 üretimleri üzerine denemeler yapılmıştır. Çalışmada aynı zamanda sıcaklık ve yakıt akış oranının verim üzerindeki etkisi de incelenmiştir. İki farklı sıcaklık değeri, 19 ve 40 °C, ve dört farklı hidrojen/hava yakıt akış oranlan 20/40, 20/60, 10/40 ve 20/100 ml/dakika için ölçümler yapılmıştır. Dowex reçinesini ve H-ZSM5 zeolitini membran haline getirme işlemlerinden başarılı olanlarla yapılan ölçümler sonucunda her iki maddede de akım üretiminde başarıya ulaşıldığı gözlenmiştir. Elde edilen potansiyel, H-ZSM5 zeoliti için sürekli değişmekte ve hızla azalmaktadır. Bu çok olumsuz bir sonuç olmakla birlikte eğer H-ZSM5 zeoliti üzerine araştırmalar genişletilirse başarıya ulaşılabileceği düşünülmektedir. Diğer taraftan Dowex Marathon C tipi reçine ile hazırlanan membrandan elde edilen akım ve potansiyel değerleri oldukça güzel sonuçlar vermiştir. Polivinil asetat reçinenin iyon iletme kapasitesini düşürmesi ve sıcaklıkla deforme olmasına rağmen reçine için destek maddesi olarak kullanılmıştır. Reçineden yapılan membran ile en yüksek akım ve potansiyel değerleri, atmosferik koşullarda, 40 °C'de ve 1/3 hidrojen/hava oranı için 1,322 mA ve 0,652 V olarak ölçülmüştür. Potansiyel oldukça iyi bir değer de olmakla birlikte, akım değeri PEMYH'lerinde kullanılan geleneksel membranlara göre oldukça düşük olduğu gözlenmiştir. Bilim Kodu : 603.02.01 Anahtar Kelimeler : Polimer Elektrolit Membran Yakıt Hücresi, PEMYH, Katyon Değiştiren Membranlar, Membran Hazırlama, Dowex, H-ZSM5 Sayfa Adedi : 103 Tez Yöneticisi : Doç.Dr. İrfan Ar HI ADAPTATION OF DOWEX RESIN AND H-ZSM5 ZEOLITES INTO POLYMER ELECTROLYTE MEMBRANE FUEL CELL AS ELECTROLYTE (M.Sc. Thesis) Osman İlke ŞENOL GAZİ UNIVERSITY INSTITUTE OF SCIENCE AND TECHNOLOGY February 2001 ABSTRACT The membranes used in the present fuel cells are expensive and available only in limited ranges of thickness and specific ionic conductivity. There is a need to lower the cost of the present membranes and to investigate lower cost membranes that exhibits low resistivity. This is particularly important for transportation applications where high current density operation is needed. Cheaper membranes promote lower cost Polymer Electrolyte Membrane Fuel Cells (PEMFC) and thinner membranes with lower resistivities could contribute to power density improvements. In this study, alternative membranes for Polymer Electrolyte Membrane Fuel Cells were investigated. For this purpose, membrane preparation techniques and current efficiencies of H-ZSM5 zeolites and Dowex Marathon C type resin, which is manufactured by Dow Chemical's Co., whose production costs are low and which can be obtained commercially easily, were studied. In addition to this, hydrogen/air ratio and temperature effect on cell efficiencyIV were examined. Experiments were performed at two different average temperatures, 19 and 40 °C, and at four different hydrogen to air flow ratios in the range, 1/2, 1/3, 1/4 and 1/5. Membrane preparation techniques that were applied successfully to these materials show that both materials can produce current and electricity. It was observed that potential produced by the membrane prepared from H-ZSM5 zeolites changes continuously and decreases rapidly. Although this is an unexpected result, it is believed that if researches on H-ZSM5 zeolites for fuel cells are continued, H-ZSM5 zeolites can be offered as an alternative membrane material for Fuel Cells. On the other hand, the results obtained for Dowex Marathon C type resin are pretty good. Although polyvinyl acetate cause a decrease in ion exchange capacity of the resin and it deforms with increasing temperature, it was used as supporting material for the resin in membrane preparation. Current and potential measured for the membrane prepared from this resin at atmospheric condition, 40 °C and hydrogen/air flow rate 1/3 are 1,322 mA and 0,652 V respectively. Although the potential satisfies the needs, current is very low against the traditional membranes used for PEMFC. Science Code : 603.02.01 Key Words : Polymer Electrolyte Membrane Fuel Cell, PEMFC, Cation Exchange Membrane, Membrane Preparation, Dowex, H- ZSM5 Page Number : 103 Adviser : Assoc.Prof.Dr. İrfan Ar 103