Search

Rock Tombs are ancient structures that are quite common especiallyin the Mediterranean basin. Most of the rock tombs around the AegeanSea and Mediterranean coasts are built on eroded fault scarps, ormorphologically steep cliffs of the Mesozoic olistostromalcarbonate/marble blocks, or on the cliffs near the coast as verticalarchitectural carvings on the bedrock. Akpınar Fault Tomb isarchitecturally unique in that it is directly constructed using the faultplane of the Manisa Fault.Reaching up to 50 km in length from Emlakdere in the west to Turgutluto the east, the Manisa Fault is located to the southern border of thewesternmost of Gediz-Alaşehir Graben system and present a highangle dip-slip normal fault character. This monumental geologicalasset reflecting the characteristics of the western Anatolian expansiontectonics, features geological heritage value with its open and traceableclear fault planes reaching up to width of 350 meters and length of 40meters. Akpınar Fault Tomb, also known as Aziz Kharalambos (St.Charalambos) or Çakırcalı’s Tomb by the locals and in the literature,has been subject to studies starting from the middle of the 19th centuryand is located on an openly visible fault plane segment of the ManisaFault at the 8. km of the Manisa-Turgutlu D250 highway, 150 meterssouth of the road. The entrance to the tomb, which is 12 meters inheight and 8 meters in depth, is reached by a seven-tread staircase, thelower five of which reach the side-walls and the upper two graduallyrise from the main gate. The structure has two parallel (north andsouth) tomb chambers, the southern chamber being more circularwhilst the northern one presenting a more angular and ellipsoidalgeometry. The crown section of the tomb presents a notable 2.5 meterdeep frame decorated by the chisel marks inside. The entrance sectionof the tomb is highly analogous to the dromos of a tumulus. The roofof the tomb is constructed directly on the cataclastic fault zone rocksof the N65-69W/39-41NE oriented fault plane without modifying thegeological structure. Due to this unique feature and its noncompliancewith the “rock tomb” terminology and morphology, this ancientstructure has been described as a “fault tomb” in this study for the firsttime. The main aim of this presentation is to introduce thegeoarchaeological characteristics of this ancient structure that directlyutilize architectural usage of a fault plane, and to bring up a discussionon this newly suggested term.

The Konya-Ilgin-Çavuşçu lignite coalfield is located in the central part of Turkey. This coalfield has been mined in an open-pit manner by private companies. There is a single mined coal seam, the thickness of which varies between 1.10-37.15 m. A total of sixty five boreholes have been drilled in the area toward assessing the reserves. Confirmed and extractable reserves have been calculated by the polygon and isopach methods, depending on the boreholes drilled at different times. There is enough coal in the Ilgin-Çavuşçu coalfield to fuel a thermal power plant. © Czech Geological Survey.

Turkey has about 8.4 Gt of lignite reserves, of which 3.9 Gt are exploitable. The majority of Turkish lignite deposits are worked in open-pit mines. Most of the known lignite deposits are of low calorific value and have high contents of ash, moisture and total sulphur. Almost approximately 97 % of the total reserves have calorific values below 3000 kcal/kg. The lignites having low calorific values are generally consumed by power plants. Those with relatively high calorific values are exploited for household and industry in the country. Lignite reserves which are important for energy demand of Turkey have been examined in this article.

ÖZET Bu çalışmada Güneybatı Anadolu'da yer alan Esklhisar, Bağyaka, Tınaz, Ekizköy, Sekköy, Çakıralan ve Hüsamlar Linyit Sektörlerinin jeolojisi kısaca gözden geçirilmiş, ekonomik özellikleri belirlenmiş, tavan eşyükseklik, taban eşyûkseklik, horizon eşkalınlık, işletilebilir kömür eşkalınlık, poligon, orijinal kömürde eş alt ısı değeri ve eş su değeri, havada kuru kömürde eş kül değeri haritaları çizilmiş ve eşyükseklik ve eşkalınlık haritaları kullanılarak bu sektörlerin tektonik yapı özellikleri açığa çıkarılmaya çalışılmıştır. Sözkonusu sektörlerde yapılan toplam 502 adet rezerv sondajı verilerinden yararlanılarak eşkalınlık ve poligon yöntemiyle bu sektörlerin görünür ve işletilebilir rezevleri her sektör için ayrı ayrı hesaplanmıştır. Ayrıca, poligon yöntemi ile örtü dekapajı, ara dekapajı ve şev dekapajı hesaplanarak dekapaj oranlan bulunmuş, açık ve yeraltı işletmesine konu olacak alanlar belirlenmeye çalışılmıştır. Eskihisar Sektöründe toplam görünür rezerv 151 843 939 ton, işletilebilir rezerv 119 808 705 ton, dekapaj oranı 4.65 m3 Aon, Bağyaka Sektöründe toplam görünür rezerv 22 655 396 ton, işletilebilir rezerv 18 924 104 ton, dekapaj oranı 1.57 m3 Aon, Tınaz Sektöründe toplam görünür rezerv 53 941 334 ton, işletilebilir rezerv 45 301 345, dekapaj oranı 8.05 m3Aon, Ekizköy Sektöründe toplam görünür rezerv 103 308 489 ton, işletilebilir rezerv 76 620 640, dekapaj oranı 8.16 m3 Aon, Sekköy Sektöründe toplam görünür rezerv 106 995 919 ton, işletilebilir rezerv 84 240 512, dekapaj oranı 3.26 m3Aon, Çakıralan Sektöründe toplam görünür rezerv 25 016 134 ton, işletilebilir rezerv 20 313 760 ton, dekapaj oranı 1.56 m3 Aon ve Hüsamlar Sektöründe toplam görünür rezerv 110 927 921 ton, işletilebilir rezerv 95 798 586, dekapaj oranı 2.17 m3 Aon, olarak bulunmuştur. Yörede toplam 574 689 132 ton görünür 461 007 652 ton işletilebilir rezerv mevcuttur. Yukanda belirtilen toplam 502 adet olan rezerv sondajlanndan yararlanılarak önce her sondaja, sonra ayn ayn sektörlerin tümüne ait su, kül, uçucu madde, sabit karbon, toplam kükürt ve alt ısı değeri analiz sonuçlan ayn ayn ağırlıklı ortalama yöntemi ile orijinal kömürde ve havada kuru kömürde olmak üzere bulunmuştur. Eskihisar Sektöründe orijinal kömürde su % 37.46, alt ısı değeri 2100 KCal/Kg, havada kuru kömürde -22-kül % 33.42, Bağyaka Sektöründe orijinal kömürde su % 37.01, alt ısı değeri 1631 KCal/Kg, havada kuru kömürde kül % 42.50, Tınaz Sektöründe orijinal kömürde su % 31.19, alt ısı değeri 1796 KCal/Kg, havada kuru kömürde kül % 44.34, Ekizköy Sektöründe orijinal kömürde su % 29.33, alt ısı değeri 2088 KCal/Kg, havada kuru kömürde kül % 36.83, Sekköy Sektöründe orijinal kömürde su % 31.94, alt ısı değeri 1695 KCal/Kg, havada kuru kömürde kül % 42.00, Çakıralan Sektöründe orijinal kömürde su % 30.20, alt ısı değeri 1655 KCal/Kg, havada kuru kömürde kül % 41.53 ve Hüsamlar Sektöründe orijinal kömürde su % 30.65, alt ısı değeri 1654 KCal/Kg, havada kuru kömürde kül % 43.35 olarak belirlenmiştir. Yine, inceleme konusu her sektördeki mevcut rezervin orijinal kömürde ve havada kuru kömürde su, kül, uçucu madde, sabit karbon, toplam kükürt ve alt ısı değerlerine ait histogramlar çizilmiş ve yeterli sayıda analizi olan değerler arasındaki ilişkiler saptanmaya çalışılmış orijinal kömürde su ve alt ısı değerlerine aynca havada kuru kömürde kül değerlerine ait haritalar çizilerek bu sektörlerdeki kömürlerin kalite dağılımlan saptanmaya çalışılmıştır. -23- ABSTRACT Geologies of the Lignite Sectors of Eskihisar, Bağyaka, Tınaz, Ekizköy, Sekköy, Çakıralan and Hüsamlar in the southwest Türkiye are scrutinized briefly with the determinations of economical properties within the context of this work. The maps of roof isohyps, floor isohyps, horizon isopachytes, mineable coal pachytes, polygon, iso lowest calorific value and iso moisture in the original coal and iso ash values of dry coal in air were drawn. The tectonic stuructural properties of the sectors were tried to be determined with the use of the maps of isohyps and isopachytes. The proved and mineable reserves were calculated for the above mentioned sectors with the help of isopachytes and polygon methods using the data of 502 reserve boreholes in the area Also the excavation ratios were found from the overburden, interval and slope excavations determined with polygon method. Total proven reserves, mineable reserves and excavation ratios were respectively found for the different sectors as: 151 843 939 tons, 119 808 705 tons and 4.65 m3/ton for the Eskihisar Sector; 22 655 396 tons, 18 924 104 tons and 1.57 m3/ton for the Bağyaka Sector, 53 941 334 tons, 45 301 345 tons and 8.05 m3/ton for the Tınaz Sector; 103 308 489 tons, 76 620 640 tons and 8.16 m3/ton for the Ekizköy Sector; 106 995 919 tons, 84 240 512 tons and 3.26 m3/ton for the Sekköy Sector; 25 016 134 tons, 20 313 760 tons and 1.56 m3/ton for the Çakıralan Sector; 110 927 921 tons, 95 798 586 tons and 2.17 rrfVton for the Hüsamlar Sector. The proven reserves of 574 689 132 tons and mineable reserves of 461 007 652 tons are present in the region. The analysis results were determined for all 502 reserve boreholes mentioned above with the weighted average method in the original coal and dry coal in air for the contents of moisture, ash, volatile matter, stable carbon, total sulphur and lowest calorific value, firstly for every borehole and then for every sector. Water contents and lowest calorific values in the original coal and ash content of dry coal in air were respectively determined for the different sectors as: 37.46 %, 2100 KCal/Kg and 37.01 % for Eskihisar Sector; 37.01 %, 1631 KCal/Kg and 42.50 % for Bağyaka Sector; 31.19 %, 1796 KCal/Kg and 44.34 % for Tınaz Sector; 29.33 %, 2088 KCal/Kg and 36.83 % for Ekizköy Sector; 31.94 %, 1695 KCal/Kg and -24-42.00 % for Sekköy Sector; 30.20 %, 1655 KCal/Kg and 41.53 % for Çakıralan Sector; 30.65 %, 1654 KCal/Kg and 43.35 % for Hüsamlar Sector. The histograms were also drawn in the original coal and dry coal in air for the contents of moisture, ash, volatile matter, stable carbon, total sulphur and lowest calorific value for the proven reserves of all sectors. The quality distributions in the sectors were tried to be determined through the correlation studies among the adequate number of available data, and with the help of maps for moisture contents and lowest calorific values in the original coal and ash values of dry coal in air. -25- 319

Bu çalışmada; Çanakkale – Çan linyit yatağının SURPAC paket programı ile değerlendirilmesi yapılmıştır.Çalışma alanında Orta Miyosen yaşlı kömürlü birimler, Neojen öncesi temel volkanitleri üzerine uyumsuz olarak gelmektedir. Linyit horizonu killi ve temiz damar ile tüf ve tüfitlerden oluşan arakesmeli tek damar şeklindedir. Linyit horizonu üzerinde bulunan kumlu killer üste doğru derecelenme gösterir. Kömürlü birimler üzerine Pliosen yaşlı aglomera, çakıl ve kumlardan oluşan örtü birimleri gelir. Kömür damarında genel eğim derecesi 0 ile 20 derece arasında değişmektedir. Tabaka doğrultuları ise genel olarak kuzeydoğu-güneybatı yönündedir. Havzada işletilebilir kömür kalınlıkları 3 metre ile 45 metre arasında değişmektedir.Çanakkale-Çan Linyit Havzası'nın daha önce yapılan poligon yöntemi ile toplam görünür rezervi 94.778.006 ton, eşkalınlık yöntemine göre yapılan rezerv hesabında ise görünür rezerv 93.670.365 ton olarak hesaplanmıştır.Çalışma alanında SURPAC paket programı kullanılarak yapılan rezerv hesabı yöntemine göre görünür rezervin 110.669.297 ton olduğu görülmüştür. This study covers the evaluation of Çanakkale – Çan (NW Turkey) lignite deposit using the SURPAC software.Study area consists of coal included Middle Miocene units on top of Pre Neogene base volcanites with unconformity. Lignite horizon contains clayey and clean seams with single veins including tuff and tuffite intercalations. Sanded claystones on the top of Lignite horizon is graded. Coal containing units are surfaced with Pliocene agglomerate, pebble and sand. The general slope angle in coal seam is between 0 to 20 degrees. Layers are mostly NE-SW. Mineable coal thickness in the basin is 3 meters to 45 meters.Previous studies in Çanakkale – Çan lignite basin shows that the total proven reserve is 94 778 006 tons using the poligon method and 93 670 365 tons by using isopach method.Total proven reserve using the SURPAC software is 110 669 297 tons. 169

Bu çalışmada Muğla Kömür Sahası (GB Türkiye) bulunan Hüsamlar Kömür Sahası?ndan üretilen kömürlerin bileşenleri ve petrografik özelliklerinin belirlenmesi ve bu özelliklerin kömürün yoğunluğa bağlı olarak zenginleştirilmesi üzerindeki etkilerinin araştırılması amaçlanmıştır. Hüsamlar Kömür Sahası içinde işletilen kömür damarı matriks kömür ve inorganik ara kesmelerden oluşan bantlı bir yapı gösterir. Çalışmada kullanılan kömür ve inorganik tortul örnekleri Hüsamlar açık işletmesinde kanal örneklemesi yöntemi uygulanarak toplanmıştır. Örnekler makroskopik olarak linyit, az-orta jelleşmiş matriks litotipine sahiptir. İnorganik bileşenleri kiltaşı, çamurtaşı, silttaşı ve kireçtaşı oluşturur.Ortalama toplam nem yüzde 20,50; kül miktarı yüzde 20,73 (kuru bazda); uçucu madde içeriği yüzde 60,71; karbon içeriği yüzde 39,29 (kuru, külsüz bazda) ölçülmüştür. Linyitin elementer içeriği (bütün değerler ağırlıkça yüzde, kuru, külsüz bazda) karbon yüzde 61,1; hidrojen yüzde 7,7; nitrojen yüzde 1,9; kükürt yüzde 7,1 ve oksijen yüzde 22,2 şeklindedir. Üst kalorifik değer göz önüne alındığında Hüsamlar kömürü B-A düşük dereceli kömür aralığına aittir.On yedi linyit örneği kömür petrografisi mikroskobunda, beyaz ve mavi ışık uygulanarak incelenmiştir. Hüminit grubu maseralleri yaygın, inertinit seyrek olarak bulunurken liptinit içeriği oldukça değişkenlik göstermektedir. Maseral içeriği baz alındığında Hüsamlar turbası limnotelmatik ortamda, fende, anoksik, mezotrofik koşullarda birikmiştir. Rastgele hüminit yansıtması ortamala 0,25 olup turba ve linyit arası kömürleşme derecesine denk gelir.Hüsamlar kömür örnekleri kalsit, aragonit, kuvars, pirit, feldspat ve kil mineralleri içermektedir. Yoğunluk ayırma tekniği onbir örnekte denenmiş, başarısızlıkla sonuçlanmıştır. Deneyler için geçirilen sürenin yetersizliği nedeniyle deneylerin tekrarı tamamlanamamış ve ileriki çalışmalara bırakılmıştır.Anahtar Sözcükler: Linyit, kömür petrolojisi, oluşum ortamı, Hüsamlar, Muğla. The Hüsamlar coal deposit is located in the Muğla Basin, SW Turkey. It is exploited for power generation. The seam displays a banded structure consisting of matrix coal and inorganic intercalations. Coal and inorganic sediment samples were collected from one site in the Hüsamlar Open Pit applying channel sampling. Macroscopically, the lignite belongs to the light- to medium- gelified matrix lithotype. Inorganics mostly include claystone, mudstone, siltstone and limestone. On average, total moisture is 20.50 wt. percent and ash yield 20.73 wt. percent (on dry basis), volatile matter and fixed carbon contents 60.71 wt. percent and 39.29 wt. percent (on dry, ash-free basis), respectively. The elemental composition of lignite proved to be as follows (all values in wt. percent, on dry, ash-free basis): carbon 61.1, hydrogen 7.7, nitrogen 1.9, sulphur 7.1 and oxygen 22.2. The gross calorific value is around 19.6 MJ/kg (on moist, ash-free basis). Considering the gross calorific values the Hüsamlar coal belongs to the low rank coal B to A.Seventeen lignite samples were examined under the coal-petrography microscope under white incident light and blue-light excitation. Macerals of huminite group are the most abundant, inertinite is rare, whereas liptinite content strongly varies. On the basis of maceral composition the Hüsamlar peat was accumulating in a limnotelmatic environment, in a fen (topogenous mire), under anoxic, mesotrophic conditions. The maceral content indicates that the peat-forming vegetation consisted of both arboreal plants and herbs. The random reflectance of huminite is about 0.25 percent pointing to, coal rank between peat and lignite.The lignite proved to contain calcite, aragonite, quartz, pyrite, feldspar and clay minerals. Density separation technique was applied on eleven lignite samples. But the procedure failed and the lack of time did not allow further experiments.Keywords: Lignite, coal petrology, depositional environment, Hüsamlar, Muğla. 171

ÖZET Türkiye'nin batı kesiminde çok sayıda kömür yatağı bulunmaktadır. Bu çalışma, bu yataklardaki linyitlerin genel karakteristiklerinin ortaya çıkarılmasını ve kalitesinin belirlenmesini kapsamaktadır. Batı Anadolu kesimindeki kömür havzaları genellikle Miyosen yaşlı limnik havzalar olup, damar sayısı az, kalınlıkları fazladır. Trakya kesimindeki kömür havzaları ise genellikle Oligosen yaşlı paralik havzalar olup, damar sayılan çok, kalınlıkları azdır. Kömürlerin çoğunlukla kil, marn, konglomera birimleri arasında yer aldığı belirlenmiştir. Kalitesi yüksek olan linyitler ev yakıtı ve sanayi yakıtı olarak, kalitesi düşük olan linyitler ise termik santrallarda enerji üretimi için kullanılmaktadır. Çalışma alanındaki linyitlerin su, kül, kükürt oranlan, kalorifik değer ve rezerv miktarlan incelenirken daha önce yapılan çalışmalar yardımıyla, incelenen özelliklerin herbiri kendi içinde sınıflara aynlmış, havzalar ve sektörler sahip olduklan linyitin özelliklerine göre bu sınıflara dahil edilmiştir. Sınıflamalar yardımı ile her bir özelliğe göre, yüksek kaliteli ve düşük kaliteli linyite sahip yataklar ve sektörler belirlenmiş, tablolar hazırlanmış aynca, linyitlerin kalorifik değer, su, kül, kükürt ve rezerv miktarlanmn dağılımım gösteren haritalar çizilmiştir. İncelenen yataklardaki kömürlerin kalorifik değeri yaygın olarak ortalama 2000- 3000 Kcal/kg arasında bulunmaktadır. Havzalarda, su oram düşük olan kömürler kaliteli sayılmaktadır. Bölgede su içeriği, ortalama % 21-30 arasında olan linyitler yaygındır. Kömürün kül içeriği de kaliteyi etkileyen bir etmendir. Kül miktanmn artmasıyla kalite düşmektedir. Çalışma alanında bulunan linyitlerin kül oram çoğunlukla %21-30 arasındadır. Kükürt, kömür için zararlı ve istenmeyen bir maddedir. Buna göre Trakya kesiminde yaygm olarak %2 oramnda kükürt içeren linyitler bulunurken, Batı Anadolu kesimindeki linyitlerin kükürt değerleri çeşitlilik ııgöstermektedir. Çalışma alamnda 10 000 000-50 000 000 ton arasında toplam rezerve sahip yataklar yaygındır. Anahtar sözcükler: Batı Anadolu, Trakya, linyit, su, kül, kükürt, kalorifîk değer, rezerv. m ABSTRACT There are lots of coal deposits in Western Turkey. This study contains to find general characteristics and determination of quality of lignite deposits. Coal deposits in West Anatolia, which are Miocene limnic lignites, have generally few and thick coal seams. Coal seams in Thrace, which are Oligocene paralic lignites are numerous but thin. Lignites are generally found among clay, marl, conglomerate units. High quality lignites are exploited for domestic and industrial use and low quality lignites are generally consumed in power plants in the country. Lignites in study area were searched moisture, ash, sulphur rates, calorific values and reserves and according to these values, basins and sectors were classified by aid of previous studies. High quality and low quality lignites in basins and sectors were determinated and made up tables. The maps of calorific value, moisture, ash, sulphur rates and reserve were drew and shown the distribution of these values in West Anatolia and Thrace. Calorific values of coals in the study area are generally 2000-3000 Kcal/kg. Lignite deposits have low content of moisture are of high quality. Lignite deposits in study area generally contain moisture 21-30%. Coal contains ash that affects quality. If lignite deposits have high content of ash, these deposits have low calorific value. Lignite deposits in study area contain ash generally 21-30 %. Sulphur is a harmful matter for coal. When lignite deposits in Thrace contain sulphur generally 2 %, lignite deposits in West Anatolia have different and various sulphur rates. There are generally 10 000 000 - 50 000 000 tonnes reserves in study area. Keywords: West Anatolia, Thrace, lignite, moisture, ash, sulphur, calorific value, reserve IV 114