Search

Türk inşaat sektörü, ulusal ve uluslararası pazarlarda gerçekleştirdiği önemli faaliyetlerin etkisiyle ve kendisine bağlı alt sektörlerin ürettiği mal ve hizmetlere talep oluşması sebebiyle Türk ekonomisinin lokomotifi olma özelliğine sahiptir. Türk inşaat sektörü 2. Dünya Savaşı’nda sonra Marshall Planı yardımlarıyla gelişme göstermiş ve sektörün önde gelen firmaları kurulmuştur. İnşaat sektörünün gelişmesinde bürokrasi, uluslararası kredi kuruluşları, politika ve ekonomiyi etkileyen kararlar gibi doğrudan etkileyen faktörler bulunmaktadır. İnşaat sektöründe meydana gelen yüksek oranlı ve istikrarlı büyüme, beraberinde istihdam yaratma ihtiyacı doğurmuş ve Türkiye ekonomisi için inşaat sektörünün önemi daha belirgin hale gelmiştir. Gelişen ve büyüyen bu sektörde firma sayılarının artması beraberinde rekabeti de getirmiş ve firmaların mali performans analizi rekabet üstünlüğü sağlamada ön plana çıkmıştır. Firmaların mali durumu, dönem içerisindeki faaliyetlerinin yeterlilik düzeyinin ölçülmesi ve gelecek dönemlere ait tahminlerin yapılabilmesi için mali tablolarda yer alan dönemsel verilerin okunabilir, anlamlandırılabilir ve yorumlanabilir hale getirilmesi gerekmektedir. Mali tablo verilerinin analizinde kullanılan en yaygın analiz Oran Rasyo analiz tekniğidir. Oran analiz tekniği, mali tablo verilerinin aralarındaki anlamlı ilişkileri rakamsal olarak ortaya çıkaran ve bu oranların birbirleri ile kıyaslanmasına ve analiz edilmesine olanak sağlayan bir yöntemdir. Oran analiz tekniğinin kullanımı sonucunda birçok veri bulunmaktadır ve bu veriler karar vermeyi zorlaştırmaktadır. Çok kriterli karar verme yöntemleri karar vericilere en iyi olanı önererek firmaların finansal analizleri sonucunda finansal performansları hakkında objektif veriler sunmaktadır. Bu çalışmanın amacı Borsa İstanbul İnşaat Endeksi’nde faaliyet gösteren firmaların finansal performanslarının çok kriterli karar verme yöntemleri kullanılarak karşılaştırılmasıdır. Firmalar arasındaki farklılık, firmaların 2018 yılında Kamu Aydınlatma Platformu’ndan elde edilen verilere ait finansal oranlar, çok kriterli karar verme yöntemlerinden Entropi, Copras ve Aras yöntemleri kullanılarak analiz edilmiştir. Analizin gerçekleştirilebilmesi için 2018 yılı verileri Rasyo Oran Analizine tabii tutulmuştur. Analizin devamında elde edilen rasyoların entropi analizi yapılarak ağırlık dereceleri objektif olarak hesaplanmış ve nihai performans sıralaması için çok kriterli karar verme yöntemleri uygulanmıştır. Copras ve Aras yöntemleri sonucunda, iki yönteminde finansal performans sıralaması benzer olup 2018 yılı için finansal performansı yüksek olan firma Edip Gayrimenkul Yatırım Sanayi Ve Ticaret A.Ş. olmuştur.

Günümüzde finansal piyasalarda rekabet yoğun olarak yaşanmaktadır. Finans alanında önemli bir aktör olan bankacılık sektörü de bu rekabetten etkilenmektedir. Bu sebeple bankacılık sektöründe etkinlik ve verimlilik kavramları önem kazanmıştır. Etkin çalışabilmek bankalar için bir zorunluluk haline gelmiştir. Bu durumdan hareketle yapılan bu çalışmanın amacı, Türk Bankacılık sektörü ile Irak Bankacılık sektöründe faaliyet gösteren bankaların etkinliklerinin ölçülmesi, yıllar itibariyle gösterdikleri gelişmelerin tespit edilmesi ve son olarak sonuçların birbirleriyle karşılaştırılmasıdır. Çalışmada ilk olarak Türk ve Irak Bankacılık sisteminde faaliyet gösteren bankalardan seçilmiş gözlem kümelerinin etkinlikleri, Veri Zarflama Analizi VZA yöntemiyle tespit edilmiştir. Tespit edilen bu değerlerin incelendiği ortalama istatistikler her iki ülke bankalarını içeren gözlem kümeleri için de tablolaştırılarak sunulmuştur. Ardından etkinlik gösteremeyen bankaların analizin son yılında tam etkinliğe ulaşabilmeleri için referans kümeleri ve yoğunluk değerleri belirlenmiş ve tablolaştırılmıştır. Ayrıca oluşturulan potansiyel iyileştirme tabloları ile, gözlem kümelerindeki etkin olmayan karar birimlerinin aynı çıktı düzeyini daha az girdiyle yakalayabilmeleri için hangi girdi oranlarını kullanacağını ve girdilerinde ne oranda bir kısıtlamaya gidilmesi gerektiği gösterilmiştir. Analizin devamında gözlem kümesini oluşturan bankaların etkinlik dereceleri açısından yıllar itibariyle gösterdikleri gelişmeler Malmquist Toplam Faktör Verimliliği Endeksi MTFV yardımıyla incelenmiştir. MTFV Endeksi dört ayrı endeksin bileşiminden oluşan ve karar birimlerinin durumlarında bir önceki yıla göre gerçekleştirdikleri olumlu ve olumsuz gelişmeleri göstermektedir. Ardından Malmquist endeks sonuçlarının gözlem kümeleri açısından ortalama değerleri üzerinden dönemsel karşılaştırmaları tablo yardımıyla yapılmıştır. Son olarak gözlem kümelerini oluşturan her iki ülkenin bankalarının tüm analiz sonuçları birbirleri ile karşılaştırılarak sonuçlar üzerine yorum yapılmıştır. Çalışmada, Türk ve Irak bankacılık sektörlerinde faaliyet gösteren 13’er adet bankanın 2013-2017 yılları arasındaki verilerinden yararlanılmıştır. Banka verilerinin analiz dönemi boyunca kesintisiz olmasına özellikle dikkat edilmiştir. Zira VZA’nın yapısı gereği gözlem kümesindeki karar birimlerinin kesintisiz veriye sahip olmaları gerekmektedir. Gözlem kümesini oluşturan bankalar tespit edilirken bu hususa dikkat edilmiştir. Çalışmanın analiz kısmında girdi olarak Toplam Mevduat/Toplam Aktifler, Faiz Giderleri/Toplam Aktifler ve Diğer Faaliyet Giderleri/Toplam Aktifler ve çıktı olarak da Toplam Kredi ve Alacaklar/Toplam Aktifler ve Faiz Gelirleri/Toplam Aktifler değişkenleri kullanılmıştır. Analiz sonuçlarına göre; 2013-2017 yıllarını kapsayan analiz döneminde Türk Bankaları, Irak Bankaları’na göre hem etkinlik hem de toplam faktör verimliliği açısından daha iyi performans göstermişlerdir. Türk Bankalarının etkinlik değerleri, Irak Bankaları’ndan her yıl daha yüksek çıkmıştır. MTFV endeks değerlerinde de Türk Bankaları her yıl değerlerini artırırken, Irak Bankaları açısından inişli çıkışlı, düzensiz bir durum tespit edilmiştir.

Dünya günden güne gelişerek değişmektedir. Bu değişimle beraber rekabet iyice yoğunlaşmıştır. Rekabetin yoğun olduğu bir ortamda kaynaklarını en iyi kullanan örgütler varlıklarını sürdürebilmektedirler. Kullandıkları girdiler ile en büyük çıktı seviyesini elde edip etmemesi performans değerleme açısından önem taşımaktadır. Tüm sektörlerde olduğu gibi işletmelerin etkin bir şekilde çalışmaları otomotiv sektöründe de büyük önem taşımaktadır. Bu çalışmada, Türk sanayisinin başat sektörlerinden olan otomotiv sektörünün etkinlik değerleri hesaplanarak sektöre ilişkin performans sonuçları elde edilmeye çalışılmıştır. Etkinlik analizlerinde parametrik olmayan yöntemlerden biri olan veri zarflama analizine göre CCR modeli ve Malmquist toplam faktör verimlilik endeksi kullanılmıştır. VZA, çok sayıda girdi ve çıktıya sahip karar birimlerinin etkinliklerini ölçen doğrusal programlama tabanlı bir tekniktir. VZA durağan bir analiz iken Malmquist toplam faktör verimlilik endeksi dinamik bir analizdir. Malmquist toplam faktör verimlilik endeksi zaman içerisinde karar verme birimlerinde meydana gelen değişimlerin ölçülmesinde kullanılan bir yöntemdir. Analiz DEAP 2.1. Data Envelopment Analysis Program paket program kullanılarak yapılmıştır. Çalışmada 2015-2018 yılları baz alınarak bu dönemde kesintisiz olarak 16 işletmeye ait veriler kullanılmıştır. Analizde girdi olarak toplam aktifler, öz sermaye ve çalışan sayısı kullanılmıştır. Çıktı değişkeni olarak ise ciro ve net kar verileri kullanılmıştır. Analiz sonuçlarına göre, tüm yıllarda etkin olan iki firma var iken analiz dönemi boyunca etkinlik gösteremeyen dokuz firma olmuştur. Gözlem kümesindeki otomotiv firmalarından 2015 yılında 6 firma, 2016 yılında 4 firma, 2017 yılında 3 firma etkinlik gösterirken analizin son yılı olan 2018 yılında ise 4 firma etkin olabilmiştir. Yıllar itibariyle ortalama etkinlik derecelerinde düşüş görülmüştür. Ortalama etkinlik derecesi en yüksek yıl analizin ilk yılı olan 2015 iken, etkinlik derecesi en düşük olarak gerçekleşen yıl ise analizin son yılı olan 2018 olmuştur. Malmquist Toplam Faktör Verimliliği Endeksi değerleri ise gözlem kümesindeki 16 firmanın ortalama endeks değerlerini yıllara göre kıyaslamaktadır. Buna göre 2016 yılında düşük oranda da olsa bir düşüş yaşanırken, 2017 yılında 2016 yılına göre ve 2018 yılında da 2017 yılına göre artış görülmüştür

Türkiye’de sigortacılık sektörü finansal sistemlerde önemli bir yere sahiptir. Tüm sektörlerde olduğu gibi sigortacılık sektöründe de etkinlik çok önemlidir. Çalışmanın amacı 2014-2017 yılları itibariyle 23 tane hayat dışı sigorta şirketinin etkinliklerini ölçmektir. Çalışmada parametrik olmayan yöntemlerden biri olan veri zarflama analizine göre CCR modeli ve Malmquist toplam faktör verimlilik endeksi kullanılmıştır. Dört girdi ve bir çıktının ele alındığı analizde ölçeğe göre sabit getirili ve girdi odaklı model oluşturulmuştur. Analizde girdi olarak nakit ve nakit benzerleri, esas faaliyetten borçlar, sigortacılık teknik karşılıkları ve ödenmiş sermaye; çıktı olarak esas faaliyetten alacaklar kullanılmıştır. Analize göre firmaların ortalama etkinlik skorlarının en yüksek olduğu yıl 2015 iken, en düşük olduğu yıl ise 2016 yılı olmuştur. Malmquist toplam faktör verimliliği endeksi sonuçları açısından ise bir önceki yıla göre 2015 yılında 12 firma, 2016 yılında 8 firma ve 2017 yılında ise 13 firma pozitif gelişme göstermişlerdir.

Bu çalışmada Veri Zarflama Analizi VZA ve Malmquist Toplam Faktör Verimliliği Endeksleri kullanılarak Türkiye’deki Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü’ne DHMİ bağlı 42 havalimanının 2014-2018 yılları arasındaki etkinlikleri incelenmiştir. 2018 yılı itibariyle Türkiye’de sivil hava ulaşımına açık 56 havalimanı bulunmaktadır. Ancak Veri Zarflama Analizi ve Malmquist Toplam Faktör Verimliliği Endeksleri yöntemlerinin yapısı gereği, analizlerin sağlıklı sonuç verebilmesi için analiz süresince, yıllar itibariyle kesintisiz veriye sahip havalimanları seçilmiştir. Dolayısıyla çalışmaya Türkiye’de Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü’ne ait, kesintisiz veriye sahip 42 Havalimanı dahil edilmiştir. Çalışmada ilk aşama olarak Veri Zarflama Analizi vasıtası ile 2014 yılından başlayarak 2018 yılı da dahil 5 yıllık bir periyotta yıllar itibariyle havalimanlarının etkinlik değerleri tespit edilmiştir. Etkin olan ve etkinlik değeri yakalayamayan havalimanları belirlenmiştir. Son yıl etkinlik değerlerine göre etkin olmayan havalimanlarının etkin olabilmeleri için referans alabileceği havalimanları belirlenmiş ve referans yoğunluk değerleri tespit edilerek sonuçlar tablo haline getirilmiştir. Ardından ikinci aşama olarak, Malmquist Toplam Faktör Verimliliği Endeksleri yardımı ile Havalimanlarının analiz süresi boyunca yıllar itibari ile toplam faktör verimliliği değerlerinde gösterdikleri gelişmeler ortaya konulmuştur. Veri zarflama analizi, girdi odaklı ve ölçeğe göre sabit getiri varsayımı altında düzenlenmiştir. Analizde çalışan sayısı, işletme gideri, terminal alanı m2 , pist sayısı ve apron sayısı olmak üzere beş adet girdi değeri belirlenmiştir. Çıktı değerleri olarak ise, yolcu trafiği, işletme geliri, uçak trafiği ve yük trafiği olarak dört adet değer analize dahil edilmiştir. Analiz sonucunda elde edilen bulgular değerlendirilerek, Türkiye'de havalimanlarının performanslarının iyileştirilmesine yönelik çalışmalara katkı sağlanması amaçlanmıştır.

İnsanoğlunun yaşamsal faaliyetlerini yerine getirmesi ve canlılığın devamı için gıda tüketimi kaçınılmazdır. Gıda sektörünün çeşitliliği, tüketicilere bu mecburiyetin yanı sıra istek ve ihtiyaçlarına uygun farklı seçenekler arasından seçim yapma imkânı da sağlamaktadır. Firmalar gerek ürün çeşitliliğine gerek pazarlama kampanyalarına yaptıkları yatırım ve harcamalar ile markalarının tercih edilmesini sağlama yönünde çaba sarf etmektedirler. Bu kapsamda marka değeri kavramı, tüketicilerin tercihlerini, sadakatlerini sağlama başarısı olarak açıklanmaktadır. Literatürde marka eşitliği, marka denkliği, marka sermayesi, marka özvarlığı gibi kavramlarla da ifade edilen marka değeri, pazarlama alanının en değerli yapıtaşlarından biri olan markanın varlığı için yadsınamayacak derecede önemli bir kavramdır. Bu bağlamda çalışmanın amacı, marka danışmanlık şirketi olan Brand Finance tarafından her yıl yayınlanan Türkiye’nin en değerli 100 markası listesindeki gıda markalarının, marka değerlerinin etkinliğini, kantitatif yöntemlerden veri zarflama analizi ile ölçerek ardından Malmquist Toplam Faktör Verimliliği Endeksi yardımıyla yıllar itibariyle gösterdikleri gelişmeyi değerlendirmek ve yorumlamaktır. Bu doğrultuda çalışmanın literatür kısmında marka ve marka değeri kavramlarına ve Veri Zarflama Analizi ile Malmquist Toplam Faktör Verimliliği Endeksi uygulaması aşamalarına değinilmiştir. Çalışmanın uygulama kısmında ise, 2016 yılına ait değerli markalar listesindeki gıda markalarının son dört yıllık marka değeri etkinlikleri ve verimlilikleri veri zarflama analizi ve Malmquist Toplam Faktör Verimliliği Analizi yöntemi ile ele alınıp, irdelenmiş ve yorumlanmıştır.

ÖZBu çalışmanın amacı, Türk Bankacılık sektöründe faaliyet gösteren ticari bankaların Veri Zarflama Analizi ve Malmquist Toplam Faktör Verimliliği Endeksi yardımıyla etkinlik ve verimlilik analizinin yapılmasıdır. Bu amaçla Türk bankacılık sektöründe 2013-2015 yılları arasında aralıksız faaliyet gösteren 16 adet ticari bankanın etkinlikleri VZA ile ölçülerek, Malmquist Verimlilik Endeksi yardımıyla yıllar bazında etkinliklerinde bir gelişme olup olmadığı incelenmiştir. Çalışmada, girdi odaklı CCR modeli uygulanarak, ölçeğe göre sabit getiri varsayımı altında karar verme birimlerinin toplam etkinlik değerleri hesaplanmıştır. Bu doğrultuda üç adet girdi ve iki adet çıktı değişkeni seçilmiştir. Etkinliğin ölçümünde girdi değişkenleri olarak, toplam mevduat/toplam aktifler(%), faiz giderleri/toplam aktifler(%), diğer faaliyet giderleri/toplam aktifler(%) kullanılmıştır. Çıktı değişkenleri olarak ise, toplam krediler ve alacaklar/toplam aktifler(%), faiz gelirleri/toplam aktifler(%) kullanılmıştır. Analiz DEAP 2.1. (Data Envelopment Analysis Program) paket programı kullanılarak yapılmıştır. Aracılık yaklaşımı benimsenerek oluşturulan girdi ve çıktı bileşenlerine dair yapılan analiz sonuçlarına göre; 2013 yılında teknik olarak etkin olan ticari banka sayısının dokuz tane olduğu görülürken, 2014 yılında teknik olarak etkin ticari banka sayısı dokuz olup, bu sayı 2015 yılında ona çıkmıştır. Ortalama etkinlik derecelerine bakıldığında 2013 yılında %93.5, 2014 yılında %93.3 ve 2015 yılında ise %96 olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu sonuçlara göre 2013-2015 yıllarını kapsayan dönemde çalışmaya dahil edilen ticari bankaların etkinlik düzeyleri yüksek çıkarken son yılda bir artış sağlanmıştır. Ayrıca toplam verimlilikleri açısından yıllara göre bir gelişme gözlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Veri Zarflama Analizi, Türk Bankacılık Sektörü, Malmquist Toplam Faktör Verimliliği Endeksi Jel Kodları: D24, G21

Şirket birleşmeleri son yıllarda firmalar tarafından sıkça uygulanan bir dışsal büyüme şekli olarak karşımıza çıkmaktadır. Bununla birlikte, birleşmelerin yoğun bir şekilde yaşanması gerçekleşen tüm birleşmelerin başarılı olduğu anlamına gelmemelidir. Bu görüşlerden hareketle bu makale çalışmasında Şirket birleşmelerinde başarıya ulaşılabilmesi için Şirket birleşmelerinin tarihi gelişimine, birleşme şekillerine ve birleşme sürecinde uygulanan ödeme yöntemlerine değinilmiştir. Bu konuların anlaşılması sağlıklı birleşmelerin gerçekleşmesi açısından önem arz etmektedir.

Elektronik ticaret yapısı gereği küreseldir ve dünya ekonomilerini bütünleştirici bir olgudur. Dolaysıyla Elektronik Ticaret’in vergilendirilmesi olayı sadece bir ülkeyi değil tüm ülkeleri ve ekonomileri ilgilendiren bir durumdur. Bu görüşlerden hareketle bu makale çalışmasında Elektronik Ticaret ve kapsamı irdelenerek Türkiye’de Elektronik Ticaret’in durumuna değinilmiş ve Elektronik Ticaret’in vergilendirilmesi konusunda genel bir bakış açısına yer verilmiştir.