Search

Syftet med denna studie är att ta reda på högstadieelevers attityder till dialekt. Detta har gjorts genom att respondenter från två olika skolor i Värmland svarat på en webbenkät. Skolorna är belägna i Kil respektive Arvika. Av respondenternas svar har ett generellt resultat sammanställts, där båda undersökningsgruppernas svar vägts samman. Gruppernas svar har sedan jämförts för att kunna peka på skillnader som finns kring attityder till dialekt. Attityderna gäller både den allmänna synen på dialekt men också mer specifikt när det kommer till undervisningssituationer. Det generella resultatet visar att attityderna till dialekt i allmänhet är övervägande positiv. De situationer då dialekten föredras är informella, exempelvis i kontakt med familj och vänner. Resultaten visar att dialekt undviks i högre utsträckning när det gäller formella situationer, som i kontakt med lärare och personal på skolan samt under lektionstid. Majoriteten av respondenterna har uppgett att de uppfattas som mer bildade då de talar standardspråk i undervisningssituationer. I kontrast till detta visar resultatet att majoriteten av respondenterna tar läraren på allvar om denne talar dialektalt i samband med undervisningssituationer. Det går således att peka på att respondenterna av allt att döma anser att det är viktigare att de själva talar standardspråk än att lärarna gör det. Ytterligare en aspekt som är motsägelsefull i detta hänseende är att resultatet visar att respondenterna i hög utsträckning anser att lärare bör anpassa sitt språk till standardsvenska. Då svaren mellan de båda undersökningsgrupperna jämförs visar det sig att respondenterna från Arvika har en något positivare syn på dialekt i allmänhet jämfört med de från Kil. Dessa skillnader är dock marginella. Större skillnader visar sig när det gäller formella situationer. Respondenterna från Arvika anser att det inte är lika viktigt att tala standardspråk i samband med undervisningssituationer jämfört med de från Kil. Lärare som talar dialektalt tas också på större allvar bland respondenterna från Arvika. Detta visar sig också genom att respondenterna från Kil i högre utsträckning anser att lärare bör anpassa sitt språk till standardsvenska jämfört med respondenterna från Arvika. The purpose of this study is to find out about secondary school students attitudes towards dialect. This has been done by respondents from two different schools in the county of Värmland1 who responded to a web survey. The schools are located in Kil 2 and Arvika3. Of the respondents' answers, a general result was compiled, where the answers of both survey groups were weighed together. The groups' responses have then been compared to point out differences that exist about attitudes to dialect. Attitudes apply to both the general view of dialect but also more specifically when it comes to teaching situations. The overall result shows that the attitudes of dialect in general are predominantly positive. The situations in which the dialect is preferred are informal, for example in contact with family and friends. The results show that the dialect is avoided to a greater extent in terms of formal situations, as in contact with teachers and staff at school as well as during lesson. The majority of respondents have stated that they are perceived as more formed when they speak standard language in teaching situations. Contrary to this, the result shows that the majority of respondents take the teacher seriously if he/she speaks dialectically in connection with teaching situations. It is thus possible to point out that the respondents (of all judgment) consider it more important that they speak standard language than the teachers do. Another aspect that is contradictory in this regard is that the results show that the respondents to a large extent consider that teachers should adapt their language to standard Swedish. When the answers between the two study groups are compared, it appears that the respondents from Arvika have a somewhat more positive view of dialect in general compared to those from Kil. However, these differences are marginal. Greater differences are found in formal situations. Respondents from Arvika consider it not as important to speak standard languages in relation to teaching situations compared to those from Kil. Teachers who speak dialectically are also taken more seriously among respondents from Arvika. This is also evidenced by the fact that the respondents from Kil consider that teachers should adapt their language to standard Swedish to a higher extent compared with respondents from Arvika.

This bachelor thesis deals with the contemporary form of Viennese German in the Viennese Czech society, from the point of view of contact linguistics. The task of the thesis is to capture the influence of the Czech language especially on its lexical side. The theoretical part first describes the history of Viennese Czechs. The characteristics of Viennese German from the diachronic point of view follows. This part includes the history and etymology of the Viennese dialect. The next chapter is dedicated to a brief description of the concept of bilingualism and its division. Following is the definition of the Central-European language area. The content of the practical part is research focused on the characteristic of the current form of Viennese German in the families of Viennese Czechs. The aim of the research is further to find out to what extent is the Czech language still used in the communication of Viennese Czechs, depending on individual generations of surveyed respondents.

Diese ethnographische Arbeit untersucht das Leben geflüchteter Arbeitnehmer im ländlichen Raum, die eine Anstellung in traditionsgeprägten und familiengeführten Handwerksbetrieben gefunden haben und beleuchtet im besonderen prägende Aspekte wie den Dialekt, die Auswirkungen des Aufenthaltsstatus, die Bedeutung von Motivation und Leistungsbereitschaft und der Beziehungen zwischen Geflüchteten und Arbeitgeber_innen.

The bachelor thesis deals with the current state of eastern Moravian dialect on the area of the regional city Zlín. At the beginning of the work the term dialect is defined as an integral part of Czech national language and then its historical development is summarized. Further, the thesis contains an overview of individual types of dialects in the Czech Republic and their brief characteristics. The main topic of the bachelor thesis is east Moravian dialect. The work discusses its 1st geographical definition, 2nd division into dialect subgroups, and 3rd typical dialect elements. The following practical part analyses the transcriptions of the audio recordings of dialect and summarizes the actual phonological, morphological, word-forming and lexical means of the east Moravian dialect. The aim of the analysis is to confirm or rebut the hypothesis of the gradual decline of dialectical expression.

In this presentation, I give a tentative analysis of the patterns of phonetic reduction on the clitic neuter pronoun -ə in Himmerlandsk, a dialect of Danish.Danish is notorious for its heavy phonetic reduction of /ə/, the Jutlandic dialects in particular. Exploring the phonetic realizations of the clitic pronoun -ə, we find that though it often undergoes phonetic reduction it has a higher tendency to be distinctly pronounced that /ə/ in similar environments in Danish. This might point to a special phonological status of the clitic. I also find, that if we want to understand the phonetic realization of the clitic, we need to look at the interactions between the clitic and it's host, since even when reduced to zero, the clitic helps preserve the phonological integrity of the root preventing some forms of reduction in the root.

Sprachnormenkritik als Reflexion über die Angemessenheit der Sprache geht im Kroatischen bis in die Anfänge der Literatursprache in der Renaissance zurück. Die Reflexion über die Wahl der Varietät und Beschaffenheit des Kroatischen, basierend auf der Verbreitung und der Fähigkeit zum literarischen Ausdruck, geht implizit, im Sinne der Varie- tätenwahl, auf das späte 16. und frühe 17. Jh. zurück. Schon im Jahr 1595 entstand das Wörterbuch der „fünf edelsten Sprachen Europas“, darunter auch des Dalmatinischen Kroatischen von Faust Vrančić, das den Wort- schatz mehrerer Varietäten beinhaltet. Neben diesem inklusiven Modell im Bereich der Lexik basieren die frühen grammatischen Überlegungen auf der Verbreitung und der kulturellen Bedeutung der Varietäten. Die erste Grammatik des Kroatischen datiert aus dem Jahr 1604 und wurde von dem kroatischen Naturwissenschaftler Bartol Kašić auf der Basis des meist verbreiteten Dialekts verfasst, obwohl dies nicht der ursprüngli- che Dialekt des Verfassers war. Solche Überlegungen werden im 18. Jh. explizit formuliert und schaffen die Basis für die Standardisierung im 19. Jh. Seit der Kodifizierung am Anfang des 19. Jh. ist die Rede von der Sprachnorm (jezična norma). Die Termini Sprachkultur (jezična kultura) und sprachliche Korrektheit (jezična pravilnost) werden seit der (relati- ven) Etablierung der Sprachnorm Anfang des 20. Jh. verwendet. Explizite Sprachnormenkritik entsteht in den 1960er Jahren (Katičić 1963, 1965), wird in den 1970er Jahren atomistisch über vereinzelte sprachliche Äuße- rungen geführt, gewinnt jedoch in den 1980er Jahren an Schwung und ist seit den 1990er Jahren im Zuge der Neustandardisierung sehr prominent. In der neuesten Zeit, seit der Neuetablierung der kroatischen Norm, fin- den sich vermehrt Publikationen über die sprachliche Korrektheit (z. B. von Pranjković, 2010, Ogledi o jezičnoj pravilnosti ‚Betrachtungen über die sprachliche Korrektheit‘)., Handbuch Europäische Sprachkritik Online, Bd. 1 (2017): Sprachnormierung und Sprachkritik

The article presents a sociolinguistic analysis of dialectal conversations in the German part of Switzerland. It focusses on an adolescent peer group, whose members position themselves socially using a wide range of stylistic variation. The highschool students’ community situated in a rural area in the middle of the Swiss Alps co-construct their group identity deliberately combining various types of linguistic variants, styles and languages. Thus, they resort to ele-ments of a widely spread young urban street style as well as to traditional and to some extent outdated dialectal variants simultaneously. On the one hand, it is the width of the linguistic resources which is remarkable. On the other hand, it is impressive to observe the youths’ competence in combining different variants creating their new and own communicative style. The study sheds light on the subtle stylistic techniques at work and demonstrates how much knowledge about the peer group’s linguistic practices, preferences and resources is necessary to interpret and understand their conversations and social contextualisations. The methodolog-ical approach to the analysis of linguistic variation is a conceptual one: the main communica-tive practice in the young men’s talk are conceptualised by means of bricolage – a specific way of incorporating and adapting linguistic elements to create a new and individual speech style. The conceptual approach also allows for a comparison of the peer group’s linguistic practices with speech styles of other young peer groups all over Europe: even if the specific resources used by the youth might differ to some extent, the way in which young urban and young rural pupils deal with linguistic variation is surprisingly similar.

Mit dieser Studie wird der erstmalige Versuch unternommen, die turkmenischen Dialekte Afghanistans durch die Erhebung von umfangreichem Primärmaterial zu dokumentieren und ihre phonologischen, morphologischen und lexikalischen Merkmale kontrastiv zu beschreiben. Durch die Erfassung und Beschreibung soziolinguistischer Gegebenheiten wird darüber hinaus die Einbettung dieser Idiome in die sprachliche Landschaft Afghanistans zu erklären versucht. Die turkmenischen Dialekte Afghanistans zerfallen in zwei Großgruppen, die xāliṣ- und nāxāliṣ-Dialekte. Die Binnendifferenzierung koinzidiert, wie die Studie erbracht hat, weitestgehend, wenn auch nicht ausnahmslos, mit ethnischer Differenzierung (und nicht etwa mit geographischer Distribution). Das wichtigste Differenzierungsmerkmal der turkmenischen Dialekte ist die Phonologie; entsprechend viel Aufmerksamkeit widmet die Studie den phonologischen Merkmalen. Morphologisch sind die Dialekte dagegen weitgehend einheitlich, nur die nāxāliṣ-Dialekte zeigen gewisse signifikante Abweichungen; die Verbalmorphologie, auf deren Bearbeitung aus Kapazitätsgründen verzichtet werden musste, verspricht diesbezüglich allerdings weitere interessante Erkenntnisse. Bezüglich der Lexik wurden beispielhafte semantische Felder (z.B. Verwandtschaftsterminologie) bearbeitet, die nur wenige, aber aussagekräftige und teilweise unerwartete Abweichungen aufweisen. Die turkmenischen Dialekte Afghanistans zeigen soziolinguistisch betrachtet auffällige Verschiedenheiten entlang Gender-, Alters-, Standes- und geographischen Trennlinien. Die Studie erläutert außerdem die Position des Turkmenischen gegenüber dem generell dominanten Dari, dem in der Verbreitungsregion omnipräsenten Usbekischen, dem lokal bedeutenden Pašto und dem Türkeitürkischen, das durch seine mediale Präsenz und infolge von Migration angesichts der großen linguistischen Nähe zunehmend an Bedeutung gewinnt. Indem die Arbeit für alle thematisierten Phänomene umfangreiches Belegmaterial aus der Feldforschung vorlegt, ermöglicht sie nicht nur die Überprüfung der eigenen Befunde, sondern eröffnet vor allem auch für die derzeit kaum zugängliche Region Nordafghanistan weitere Arbeitsfelder für sprachwissenschaftliche Studien. The Turkmen dialects of Afghanistan have for the first time been made the object of a special comprehensive study which, on the basis of rich primary materials collected from the field, is investigating their phonological, morphological and lexical features. The study is supplemented with sociolinguistic observations which help positioning the Turkmen dialects within the linguistic universe of Afghanistan today. The Turkmen dialects of Afghanistan basically fall into two major groups which in this study, following the emic denominations, are being called xāliṣ und nāxāliṣ dialects. As the study demonstrates, the dialects are almost without exceptions deliminated not along geographical or regional lines but along the major ethnic delimitations. Phonology is the prime marker of dialect delimitation. Consequently, this study pays particular attention to phonological markers. On the other hand there is only little variation in morphology; only the nāxāliṣ dialects do not completely share these paradigms. Verbal morphology, which appears to depict more variation, has for reasons of feasibility not been included in this study. In the lexicology chapter several exemplary subfields of the Turkmen dialect lexicon (such as kinship terminology) are investigated in depth; this part of the study yields interesting, partly unexpected results. The sociolinguistic chapters, which for capacity reasons are again dealing with selected aspects only, focus on the role of gender, age, social status and regional attribution of the speakers as markers of distinction. The position of the Turkmen dialects within the wide and complex spectrum of high and low prestige idioms present in North Afghanistan is measured against the supreme language of interethnic communication, education and the media (Dari) as well as the omnipresent language of regional communication (Uzbek), and neighboring Pashto; due to migration, educational and business contacts and the media, and favored by its linguistic closeness to Turkmen, the Turkish language of Turkey has recently become an important contact language as well. All phenomena investigated in this study are derived from a wealth of field materials. By presenting many of these while illustrating the features discussed in the chapters, this study provides fresh material from an almost inaccessible area for linguistic investigations beyond the scope of this book.

Masteroppgave i undervisningsvitenskap Temaet for denne avhandlingen er ungdom og skriftspråk. Ungdom skriver ikke bare på skolen, skriving er også en viktig del av deres sosiale liv. Formålet med masteroppgaven har vært å finne ut hvordan 10.-klassinger i Nordhordland begrunner valg av skriftspråk på skolen og på sosiale medier. Den søndre delen av Nordhordland er preget av nærhet til Bergen og til den dialekten og det skriftspråket som brukes der. Bokmål og bergensdialekten møter nynorsk og striledialekten i dette området. Oppgaven bygger på omfattende data: 93 10.-klassinger på tre skoler i Lindås og Meland kommuner har deltatt i en spørreundersøkelse, og 22 av disse deltok også i gruppeintervjuer. Teoretisk bygger oppgaven på innsikt fra flere sentrale tenkere om språk og samfunn: Bourdieus beskrivelser av språk som en del av den enkeltes habitus og som lingvistisk kapital i ulike lingvistiske markeder utgjør en sentral forståelsesramme i studien. Identitetsbegrepet som brukes er i tråd med den danske psykologen Carsten René Jørgensens beskrivelse av ulike nivåer av et menneskes identitet. Studien viser at elever med nynorsk og bokmål som hovedmål på skolen begrunner skriftspråkvalgene ulikt. Hvilket talemål elevene identifiserer seg med har også betydning for begrunnelsene de oppgir. Bokmålselevene har i hovedsak oppgitt at de snakker bergensdialekt eller en blanding av bergensdialekt og striledialekt. Et flertall av dem har oppgitt en integrativ begrunnelse for valg av målform på skolen. De knytter bokmål til identitet ved å ta avstand fra nynorsk, og noen forbinder også målformen med Bergen og en urban identitet. De fleste skriver dialekt eller bokmål på sosiale medier. På denne arenaen begrunner også de fleste av bokmålselevene skriftspråkvalget personlig integrativt. Nynorskelevene kan deles inn i to grupper etter oppgitt talemål. Elever med oppgitt striledialekt begrunner svært ofte valg av nynorsk som målform integrativt, og knytter målvalget til talemålet og til stedlig identitet. På sosiale medier begrunner de skriftspråkvalget med personlig identitet hvis de skriver dialekt eller nynorsk. De som skriver bokmål eller en blanding av de to målformene begrunner valget med tilpasning til andre. Nynorskelever som har oppgitt at de snakker en blanding av bergensdialekt og striledialekt begrunner skriftspråkvalgene annerledes. Funnene tyder på at de fleste av disse har valgt målform på skolen ubevisst. Flertallet i denne gruppen skriver dialekt på sosiale medier og mange begrunner valget med sosial identitet. Bokmål, bergensdialekt og blandingsdialekt synes å ha høyere lingvistisk verdi på sosiale medier enn nynorsk og striledialekt. The topic of this dissertation is youth and written language. To youths, writing does not only happen at school, it is also an important part of their social life. The purpose of this master thesis is to determine which reasons 10th graders in Nordhordland give for their choices of written languages at school and in social media. The southern part of Nordhordland is geographically close to Bergen. Here Bokmål and the urban Bergen dialect meet Nynorsk and the rural Stril dialect. 93 10th graders from three schools in the municipalities Lindås and Meland participated in a survey, and 22 of these also participated in group interviews. Bourdieu`s descriptions of language as a part of the individual`s habitus and as linguistic capital in various linguistic markets constitute a central theoretical framework in the study. The identity concept used is based on how the Danish psychologist Carsten René Jørgensen describes different levels of an individual`s identity. The findings indicate that students with Nynorsk and Bokmål as primary written language at school give different reasons for their choices of languages. There is also a correlation between which dialects the students identify with and which reasons they give for their choices. Students with Bokmål as primary language report mainly Bergen dialect or a mix of Bergen dialect and Stril dialect as spoken languages. A majority of these has provided integrative reasons for choosing Bokmål at school. They associate Bokmål identity with distance from Nynorsk, and some also associate Bokmål identity with Bergen and an urban identity. Most of them write Bokmål or dialect in social media. On this arena, about half of the Bokmål students give personal integrative reasons for their choice of language. The students with Nynorsk as their primary language at school can be divided into two groups, based on reported spoken dialect. Students who state Stril as their dialect often give integrative reasons for choosing Nynorsk at school. Their integrative choice are linked to the Stril dialect and to a rural identity. In social media, their choices of languages are integratively motivated if they write Stril dialect or Nynorsk. If they use Bokmål or a mix of Bokmål and Nynorsk, they give instrumental or social integrative reasons. Nynorsk students who state that they speak a mix of Bergen dialect and Stril dialect give completely different reasons for their choices of written languages. The findings indicate that their choice of Nynorsk at school is unconscious, while they are very conscious about their choice of language in social media. The majority of this group writes dialect on social media, and many give social integrative reasons for their choice. It appears that Bokmål, the Bergen dialect and mixed dialect have higher linguistic value in social media than Nynorsk and Stril dialect.

This paper treats the relationship between form and meaning in conditional constructions in Damascus Arabic (DA). More specifically, it treats two, main formal categories of DA conditional constructions: the conditional marker and the verb morphology and, further, how these are related to various degrees of conditional hypotheticality. Apart from the introductory section (Introduction, Aim, Method and Classification of DA), the paper consists of three larger sections: Section 2 gives a basic, theoretical background of crosslinguistic conditional constructions as well as what previous scholars have said about the crosslinguistic relationship between conditional form and meaning. It is found that many of these scholars tend to describe form, but neglect deeper discussions of meaning. This section also provides a general background of the verbal system in DA and the primary TAM (Tense-Aspect-Mood) categories of DA verb forms. The main analysis of this thesis is found in section 3. In this section, I first suggest a method of analysis called ‘the hypotheticality continuum’ which is then employed in the following sub-sections, following Comrie (1986). Thereafter, attention is first paid to DA protasis markers and how the choice of marker is related to hypotheticality. Thirdly, I deal with verb morphology and how the choice of verb form together with a given protasis marker contributes to creating even more fine-grained distinctions of hypotheticality in DA conditional constructions. Lastly, a presentation of results and final discussion in section 4 conclude the paper.

(in English): The topic of this thesis is poetic work of the premier sardinian poet Sebastiano Satta, in particular thematic constants and reflection of Sardinia in his work. The first chapter is dedicated to the brief overview of historic, social and political context of Sardinia from the unification of Italy until the first world war. Following chapters ale focused on the personal life and work of writor and his integration to the basic context of italian literature at the turn of the 19th and 20th century and their influence to his poetry. After that is thoroughly analyzed poetic work of Sebastiano Satta. There are also chapters regarding the questions of the language and thematic constants in the poetry of the writor. Follows analysis of minor poetry and collections of poems in chronologic way, as Nella Terra dei Nuraghes, Versi ribelli, Canti barbaricini and Canti del Salto e della Tanca. After that follows chapter regarding reception of the writor's poetry. In the final chapter, based on these analysis are evaluated thematic constants and their progress in the course of collections of poems.

I denna uppsats undersöks medvetna och omedvetna attityder till dialekter hos 35 gymnasieelever i norra Halland. Uppsatsen undersöker även hur dessa attityder kan ha uppkommit och vilka sociala konsekvenser attityder till dialektal variation medför. Undersökningen består av två delar, där den första delen är ett matched-guise-test där eleverna har fått lyssna på 8 olika ljudinspelningar. Den andra delen är en kvalitativ enkät med öppna frågor. Undersökningen visar att eleverna har tydliga attityder till olika dialekter, samt att de verkar omedvetna om dessa attityder. Det framkommer även att eleverna inte tycker att det är nödvändigt att arbeta med dialekt i skolan. Vår slutsats är att det finns distinkta attityder till och förutfattade meningar mot dialekter bland eleverna. Utifrån vårt resultat dras även den didaktiska slutsatsen att talspråksvariation är en väsentlig del i svenskämnet, då resultatet visar elevernas bristande medvetenhet om sina egna attityder till dialekter.

Babylonia, Nr. 2 (2017), S. 45-47

Paper presented at EECERA, 30. August 2017, Bologna

Ausgehend von der Feststellung, dass Lothringen-Moselle a priori über vorteilhafte Ausgangsbedingungen verfügt, untersucht der vorliegende Beitrag, warum auch hier die Zahl der Deutschlernenden zurückgeht. Dazu werden 5 unterschiedliche Aspekte als mögliche Einflussfaktoren beleuchtet: Sprecherzahlen im Dialektgebiet, Einflüsse des Fränkischen auf das Moselfranzösische, die Nähe zu Deutschland, der an der Universität verfolgte didaktische Ansatz beim Deutschstudium, die aber offensichtlich nicht zur Wahl eines Deutschstudiums führen. Insbesondere werden die Ergebnisse einer Kurzumfrage unter Metzer Deutschstudierenden diskutiert. Diese ergibt, dass Deutsch studierende junge Moselaner(innen) sich nur noch in äußerst seltenen Fällen als dialektophon bezeichnen, die Dialektkenntnis generell im Rückgang begriffen ist. Wenn also Sprachkenntnisse den Ausschlag für die Wahl eines Deutschstudiums geben, dann eher bei denen, die sich als zweisprachig Deutsch-Französisch bezeichnen., The present contribution examines the question as to why in spite of a basically advantageous environment, numbers of German students are reclining. Five different phenomena, basically favourable to the choice of German as a foreign language, are being examined: numbers of dialect speakers in the Moselle territory, the dialectal influence on French spoken in this area, the proximity of Germany, and language teaching methods employed at university. In particular, however, the article examines the result of a survey among Metz’ students of German which reveals that only an extremely limited number choose German because they consider themselves as dialect speakers, the active knowledge of Franconian dialects being generally on the decline. If language competence is thus at the origin of a choice of German it is rather related to the fact that the students concerned consider themselves as bilingual French and German speakers.

Głównym celem badań przedstawionych w rozprawie było przybliżenie wymowy samogłosek gwary mieszkańców Górnego Śląska. Artykulacja samogłosek etnolektu Ślązaków została dokładnie opisana nie tylko w odniesieniu do stanu staropolskiego polszczyzny, ale także porównano każdą samogłoskę śląską z jej odpowiednikiem etymologicznym w ogólnej odmianie języka polskiego. Zebrane informacje demograficzne (wiek, wykształcenie, miejsce zamieszkania, zmienność miejsca zamieszkania, pochodzenie rodziców) pozwoliły także zaobserwować korelacje między przynależnością badanego do danej grupy demograficznej a realizacją samogłosek śląskich i ich ewentualnym podobieństwem do standardowej polszczyzny. Zaznaczona w tytule pracy autorska metoda badawcza to w istocie 2 nowatorskie podejścia do analizy artykulacji i budowy akustycznej samogłosek. Pierwsze dwa rozdziały mają charakter teoretyczny. W pierwszym omówiono problemy terminologiczne związane z opisem mowy Ślązaków – kwestię właściwego nazywania kodu językowego stosowanego na Śląsku, różnego od odmiany ogólnej języka polskiego (gwara/dialekt, etnolekt, mowa, język). Osobne miejsce poświęcono terminom „cecha gwarowa” i „cecha dialektalna” oraz jednostkom analizy fonetycznej – głosce, segmentowi i „fonowi” (ang. phone). W dalszej kolejności zarysowano historię badań gwar śląskich, poglądy badaczy na granice dialektu Śląskiego i jego podziały. Dużo miejsca poświęcono fonetyce gwar śląskich, zwłaszcza w odniesieniu do wymowy samogłosek. W drugim rozdziale zebrano wszystkie najważniejsze narzędzia zastosowane w badaniach. Opisano powszechnie stosowaną w fonetyce analizę spektograficzną (podstawową terminologie, rozkładanie drgań złożonych przy użyciu dyskretnej transformaty Fouriera oraz dokładne obliczanie częstotliwości formantowych na podstawie widma). Przedstawiono autorską metodę kodowania i uśredniania cech artykulacyjnych samogłosek, a także obliczania różnicy artykulacyjnej między nimi. Inną propozycją metodologiczną było obliczanie stopnia nasycenia wypowiedzi cechami gwarowymi. W przeprowadzonym badaniu użyteczne okazały się także narzędzia matematyczne (metryki, wektor wodzący) i programistyczne (pętle iteracyjne, instrukcje warunkowe). Bardzo ważne było też zastosowane oprogramowanie – program Praat do analiz spektrograficznych oraz arkusz kalkulacyjny Microsoft Excel. Dodatkowo do analizy uzyskanych danych wykorzystano program komputerowy APS napisany specjalnie na potrzebny omawianych badań. Wszelkie gwary opisuje się nie tylko w odniesieniu do stanu staropolskiego polszczyzny, ale także porównuje z odmianą ogólną języka. Ponieważ założono bardzo gęstą siatkę możliwych realizacji samogłosek śląskich (49 ułożeń języka w 2 wariantach: samogłoski zaokrąglone i niezaokrąglenie), samogłoski ogólnopolskie użyte do porównań musiały być opisane zgodnie z analogicznym modelem. W tym celu przeanalizowano 45 animacji opublikowanych na stronie Fonem.eu (wykonano je na podstawie badań artykulograficznych samogłosek ogólnopolskich wymawianych w różnych kontekstach), opracowawszy uprzednio metodę antropometrycznego określania położeń języka i warg uwidocznionych na przekrojach samogłosek. Wyniki badań oraz omówienie autorskiej metody zamieszczono w rozdziale trzecim. Uzyskane wnioski okazały się nieco zaskakujące: samogłoski uznawane za przednie okazały się cofnięte do szeregu samogłosek środkowych. Różnice między położeniem e oraz y były mniejsze niż między założonymi modelami samogłosek, co spowodowało przypisanie e oraz y podobnego symbolu fonetycznego (jedynie artykulacja wargowa okazała się inna: y było bliższe modelowi samogłoski słabo zaokrąglonej, a e – niezaokrąglonej). Nie stwierdzono labializacji samogłosek o i u, słabe zaokrąglenie pojawiło się natomiast w przypadku i oraz y. Zebrane analizy podzielono na wymówienia w kontekstach takich samych, jak te, które wzięto pod uwagę podczas badań samogłosek śląskich (kontekst neutralny, po spółgłoskach dziąsłowych, w otoczeniu spółgłosek miękkich, przed spółgłoskami półotwartymi). Rozdział czwarty zawiera najważniejsze wyniki badań – analizę akustyczną samogłosek śląskich. Na wstępie omówiono ograniczenia tradycyjnej metody badań akustycznych i zaproponowano własne rozwiązania. Opis uzyskanych danych podzielono względem kontekstu, w jakich pojawiały się samogłoski (neutralny, przed spółgłoskami półotwartymi, po spółgłoskach dziąsłowych, w otoczeniu spółgłosek miękkich). W osobnej części omówiono różnice między wymówieniami osób z poszczególnych grup demograficznych (o określonym wieku, wykształceniu, miejscu zamieszkania itp.). Materiałem badawczym były wypowiedzi 20 mieszkańców miast i wsi Górnego Śląska. Z każdego nagrania wybrano po dwa 1-minutowe fragmenty z początku i z końca wypowiedzi. Te fragmenty podzielono na segmenty, a następnie opisano. Samogłoski i spółgłoski w każdym segmencie zostały wstępnie przetranskrybowane. Samogłoski otrzymały robocze symbole fonetyczne, które w dalszych analizach służyły jedynie do odróżnienia segmentów spółgłoskowych od samogłoskowych. Spółgłoski natomiast transkrybowano bardzo dokładnie na podstawie wizualnej analizy spektrogramu i intonogramu, a także odsłuchu. Do właściwej analizy samogłosek wykorzystano częstotliwości formantowe pierwszych trzech formantów. Uzyskane wyniki okazały się odmienne od spotykanych w literaturze opisów, jednakże – tak samo jak w przypadku samogłosek ogólnej odmiany polszczyzny – wzajemne rozłożenie samogłosek w czworokącie samogłoskowym było zgodne z dotychczasowymi charakterystykami. Samogłoski obu grup okazały się przede wszystkim zredukowane, to znaczy przesunięte do środka obszaru artykulacyjnego samogłosek. Nie jest to dziwne zważywszy na fakt, że wszystkie próbki pochodziły z wymówień nieizolowanych, potocznych i nierzadko szybkich (samogłoski śląskie). Dużym podobieństwem artykulacyjnym – jak się okazało – odznaczają się kontynuanty staropolskich samogłosek y oraz e krótkiego. Były one bliższe niż zastosowane modele samogłosek, co spowodowało przypisanie im obu tych samych oznaczeń. Ukazanie ich położenia na wykresie (czworokącie samogłoskowym) oraz porównanie częstotliwości formantowych wykazało jednak ich niewielkie zróżnicowanie. Potwierdzone zostało zrównanie artykulacyjne kontynuantów długiego a oraz krótkiego o. Dawne długie o – zgodnie z wcześniejszymi opisami – okazało się pośrednie między o oraz u. Odmienna od pozostałych kontynuantów (także od y) była również samogłoska kontynuująca dawne długie e. Zaokrąglenie warg (jednak niewielkie) zauważono jedynie w przypadku kontynuantu krótkiego a. Sąsiedztwo spółgłosek asymilujących wpływało na artykulację samogłosek, różne jednak odkryto kierunki tych zmian w zależności od otoczenia i artykulacji modyfikowanej samogłosek. Spółgłoska u̯ powodowała niewielkie zwężenie kontynuantu ō; ĕ i ŏ uległy obniżeniu i wyraźniejszemu uprzednieniu. Cofnięcie artykulacji zauważono w przypadku ă i y, natomiast labializację – w przypadku u. Nieregularny okazał się wpływ pozostałych spółgłosek półotwartych: kontynuanty staropolskich ĕ i ă uległy obniżeniu przed spółgłoskami płynnymi i nosowymi, ŏ cofnęło się przed spółgłoskami nosowymi, a uprzedniło przed płynnymi. Dawne samogłoski długie często też ulegały zwężeniu przed r oraz spółgłoskami nosowymi. Cofnięcie artykulacji w grupach ēr, ār, āN występowało równie często jak uprzednienie w kontynuantach āl, ōl, ōN. Wpływ j okazał się zgodny z oczekiwaniami: spółgłoska ta powodowała uprzednienie samogłoski. Samogłoska i po spółgłoskach stwardniałych była bardzo podobna do swojego odpowiednika etymologicznego w kontekście neutralnym, co dowodzi zachowania wymowy typu grziby. W połowie przeanalizowanych kontekstów segmenty ustne dawnych samogłosek nosowych okazały się różne od kontynuantów samogłosek ustnych w położeniach neutralnych. Dawna krótka nosówka przed trącymi i zwartymi zrównała się z i, a długa nosówka w wygłosie – z kontynuantem długiego o. Szeroka wymowa nosówki krótkiej w wygłosie (typ widza ta lampa) okazała się nie tak szeroka jak w przypadku kontynuanty krótkiego a. Zjawiska związane z artykulacją spółgłosek nie są szczególnym wyróżnikiem gwar śląskich, nie analizowano ich zatem tak dokładnie jak samogłosek. Wskazano jedynie zauważone zmiany dotyczące rozłożeń dawnych nosówek, mazurzenia, fonetyki międzynarodowej oraz nieopisywanych dotychczas zjawisk, jak typy fonacji i zmiany dźwięczności spółgłosek. I tak dawna krótka nosówka okazała się nieco częściej odnosawiana, a długa – rozkładana na grupę VN. Mazurzenie typu safa pojawiało się rzadko, a wymowa typu zeka – w pojedynczych przykładach, tak samo jak wymowa typu kedy. Praktycznie nie stwierdzono wymowy udźwięczniającej (tzw. krakowsko-poznańskiej). W kontekście związków wymowy z czynnikami demograficznymi warto wspomnieć, że w mowie osób starszych nie odnotowano diametralnie większej liczby cech gwarowych niż u pozostałych grup wiekowych. Dostrzeżono natomiast korelację między wymową a wykształceniem: najwięcej fonetycznych cech gwarowych pojawiło się u osób z wykształceniem podstawowym i średnim, najmniej – z zawodowym. Potwierdzono typowo miejski charakter gwar śląskich (nie zauważono istotnych różnic w nasyceniu gwaryzmami wypowiedzi osób mieszkających na wsi i w miastach) oraz wpływ rodziny na wymowę badanych (więcej cech gwarowych u osób, których rodzice pochodzili z tej samej miejscowości, co badani). Zweryfikowano tradycyjny pogląd o wymowie autochtonów: większe zróżnicowanie realizacji samogłosek pojawiło się u osób, które zmieniły swoje miejsce zamieszkania. Nie zauważono wyraźnego przełączania kodu w trakcie trwania wywiadu: liczba gwarowych cech fonetycznych była nawet nieco mniejsza we fragmentach z końca wypowiedzi. Ostatni, piąty rozdział zawiera porównanie samogłosek śląskich z analogicznymi (o tej samej etymologii) samogłoskami ogólnopolskimi. Obliczono średnią różnicę artykulacyjną między wymową samogłosek śląskich i ogólnej odmiany polszczyzny – wynosi ona 33 jednostki, co daje ok. 3 różnice na 1 kontynuant. Najbardziej podobną samogłoską w obu odmianach okazał się kontynuant krótkiego o, najmniej podobne – dawne krótkie a. Nie zauważono upodabniania się wymowy śląskiej do ogólnopolskiej w związku z wiekiem badanych; wręcz przeciwnie, to osoby w średnim wieku częściej odróżniały swoje realizacje samogłosek od wymowy ogólnopolskiej. Zauważono korelację między wykształceniem a artykulacją samogłosek śląskich, nie polega on jednak na upodabnianiu samogłosek śląskich do ogólnopolskich, lecz na odróżnianiu tych pierwszych od samogłosek odmiany ogólnej. Ponownie potwierdzono brak większych różnic między wymową mieszkańców śląskich miast i wsi: realizacje samogłosek śląskich okazały się mniej podobne do ogólnopolskich w przypadku mieszkańców miast. Porównano również wpływ kontekstu na artykulację samogłosek śląskich i ogólnopolskich. Nie stwierdzono tutaj wyraźniejszych podobieństw. Pogłębianie się różnic między samogłoskami śląskimi a ogólnopolskimi w trakcie trwania wypowiedzi (porównanie próbek z początku i końca nagrań) dostrzeżono tylko w grupie osób w wieku średnim i wśród mieszkańców wsi. Odwrotnie w przypadku osób młodych mieszkających w miastach – w tej grupie samogłoski z końca wypowiedzi były bliższe polszczyźnie ogólnej. W zakończeniu podkreślono znaczenie uzyskanych wyników, zaproponowanych rozwiązań metodologicznych oraz ich możliwe zastosowanie w przyszłych badaniach, a także wskazano perspektywy badawcze (geograficzne rozmieszczenie realizacji, grupowanie gwar w większe zespoły gwarowe) i potrzeby dalszych badań nad dialektami. Omawiana praca podnosi też kwestię zależności między odbiorem słuchowym głoski a jej dokładnym pomiarem. Uzyskane wyniki ukazały dość duży rozziew między dotychczasowymi ustaleniami opartymi o metodę odsłuchową, a wynikami szczegółowych analiz artykulacyjnych i akustycznych. Pracę zamyka zestawienie przytoczonej literatury oraz dodatek, w którym omówiono kod źródłowy programu komputerowego napisanego specjalnie do celu przetwarzania uzyskanych danych oraz wyjaśniono zaimplementowane w nim algorytmy.

Denna undersökning handlar om Upplands diftonger. Syftet med uppsatsen är att kartlägga deras geografiska utbredning i landskapet, samt att finna svar på hur de fonetiska processer som lett fram till diftongerna och deras variation kan förklaras. En dialektgeografisk metod har tillämpats, för att dela in landskapet i olika dialektområden. Metoden används även för att förklara diftongernas uppkomst och variation. Materialet för studien utgår i huvudsak från dialektordsamlingarna vid Institutet för språk och folkminnen, där man kan finna detaljerad information om uttalet i Upplands socknar. Resultatet är att diftongerna har sitt starkaste fäste i norra Uppland, där samtliga diftonger påträffas. De diftonger som har den största utbredningen påträffas i såväl norra Uppland som södra Roslagen. Vidare kan det konstateras att det inte alltid går att finna en enhetlig förklaring till diftongernas uppkomst; det rör sig snarare om en tendens till diftongering i framför allt landskapets norra delar. Nyckelord: dialektologi, uppländska, diftonger.

In der Geschichte war Deutsch aus politisch-wirtschaftlichen Gründen auf dem slowenischsprachigen Gebiet in allen Bereichen des öffentlichen Lebens die beeinflussende Sprache, was zu Entlehnungsprozessen und Lehnübersetzungen aus der deutschen in die slowenische Sprache führte. Eine große Zahl deutscher Wörter gelangte ins Slowenische, die als Germanismen ihren Platz in den Dialekten fanden. Ziel der Diplomarbeit Germanismen in Haloze war, den heutigen Stand der Kenntnis und des Gebrauchs von Germanismen in der Region Haloze zu erforschen. Untersucht wurde die Abhängigkeit der Kenntnis und des Gebrauchs der Germanismen vom Geschlecht, Alter, von der Ausbildung und vom Deutschkenntnis der Sprecher um festzustellen, ob sich die Intensivität des täglichen Germanismengebrauchs unter diesen Faktoren unterscheidet und welche Bedeutung ein eventueller Unterschied für die Zukunft des Dialekts in Haloze hätte. Im theoretischen Teil wurde die geschichtliche Entwicklung der slowenischen Sprache dargestellt, die slowenisch-deutsche Sprachkontakte und die Einflüsse der deutschen Sprache auf die slowenische wurden erläutert. Weiter wurden die Begriffe Standardsprache, Dialekt und Lehnwort bzw. Germanismus allgemein erklärt, durch die geschichtliche Entwicklung behandelt und mit der geographischen, geschichtlichen und sozialen Darstellung der Region Haloze verbunden. Im empirischen Teil wurde anhand der Analyse der mit der Umfrage in den Gemeinden Makole, Žetale und Cirkulane gesammelten Daten die Abhängigkeit des Gebrauchs und der Kenntnis von 110 ausgewählten Germanismen nach Geschlecht, Alter, Ausbildung und Wissen der deutschen Sprache erforscht. Um eine breitere Sicht auf die Kenntnis und den Gebrauch der Germanismen unter den Generationen zu erlangen, wurde ein Vergleich zwischen Haloze und der schon untersuchten Gebieten von Vurberk, Ljutomer, Juršinci und vom Drautal hinzugefügt. Nemščina je v zgodovini zaradi politično-gospodarskih vzrokov na slovenskem govornem področju močno vplivala na javno življenje. To je povzročilo nastajanje izposojenk iz nemškega v slovenski jezik. V slovenskih narečjih je veliko nemških besed našlo svoje mesto v obliki germanizmov. Cilj diplomskega dela Germanizmi v Halozah je raziskati današnje poznavanje in uporabo germanizmov v regiji Haloze. Raziskana je odvisnost poznavanja in uporabe germanizmov glede na spol, starost, izobrazbo in poznavanje nemškega jezika govorcev. Želeli smo ugotoviti razliko v intenzivnosti vsakdanje uporabe germanizmov glede na navedene dejavnike in ugotoviti vpliv morebitnih razlik za prihodnost narečja v Halozah. V teoretičnem delu je predstavljen zgodovinski razvoj slovenskega jezika, razloženi so slovensko-nemški jezikovni stiki ter vplivi nemščine na slovenski jezik. Nadalje so razloženi pojmi, kot so 'knjižni jezik', 'narečje' in 'izposojenka' oz. 'germanizem' tako iz jezikovnega kot zgodovinskega vidika, zajemajoč tudi slovenski prostor. Sledi geografska, zgodovinska in socialna predstavitev Haloz. Na podlagi analize z anketo pridobljenih podatkov iz občin Makole, Žetale in Cirkulane smo raziskali odvisnost poznavanja in uporabe izbranih germanizmov glede na spol, starost, izobrazbo ter poznavanje nemškega jezika anketiranih. Za širši pogled na poznavanje in uporabo germanizmov smo dodali tudi medgeneracijsko primerjavo že raziskanih področij Vurberka, Ljutomera, Juršincev in področje dravske doline.

Master's thesis in Literacy studies Denne masteroppgaven er en studie av femininum i altadialekten. Studien er basert på kvalitative intervju med 34 informanter i alderen 13-82 år, fra bydelene Bossekop, Elvebakken og Kronstad. Problemstillingen tok utgangspunkt i følgende språklige variabler: svake femininum i ubestemt form entall, ubunden artikkel foran tradisjonelle femininum og possessivene mi(n), di(n) og si(n). Problemstillingen inkluderte også de sosiale variablene alder, kjønn og bosted. Oppgaven starter med en beskrivelse av blant annet samfunnet Alta og møtet mellom norsk, samisk og kvensk, som har blitt kalt de tre stammers møte. Kapittel 2 beskriver og gjør rede for teorigrunnlaget for oppgaven, med fokus på genus, språkkontakt og debatten rundt et eventuelt standardtalemål. Kapittel 3 inneholder en begrunnelse og beskrivelse av de metodiske valgene i oppgaven. Empirien ble samlet inn ved hjelp av kvalitative intervju, mens jeg i analysen har benyttet meg av både kvalitative og kvantitative tilnærminger. I kapittel 4 presenterer jeg de kvantitative funnene, før jeg i kapittel 5 ser på de kvalitative funnene, og hvordan disse kan belyse og forklare de kvantitative funnene. Funnene fra den kvantitative og kvalitative delen av analysen viser at det er variasjon i bruken av femininum blant informantene. Funnene indikerer også at det foregår en endring i dialekten, der maskulinum overtar for femininum, og denne tendensen vises både i bruken av ubunden artikkel, possessiver og adjektivet liten ved ord som er tradisjonelt feminine. Denne endringen er knyttet til den sosiale faktoren alder. Det mest oppsiktsvekkende ved resultatene var konformiteten til ungdommene når det gjaldt bruken av ubunden artikkel. Informantene under 18 år brukte alle artikkelen en, og de som hadde eksempel på liten hadde også kongruens mellom ubunden artikkel og adjektiv, slik at det ble en liten jente. I teksten argumenterer jeg for at standardtalemål kan ha fungert som en årsak til endringen fra ei til en. I tillegg viste funnene en prosentvis høyere andel av feminine former (ei og mi) i Bossekop, og motsatt på Elvebakken og Kronstad. En av årsakene til dette kan være språkkontakten med kvensk, som var sterkest på Elvebakken og Kronstad. I oppgaven argumenterer jeg også for at feminine former hadde høyere prestisje i altadialekten, og at det hovedsakelig er to årsaker til dette. En av årsakene er fornorskingspolitikken, som førte til en stigmatisering og en følelse av skam for de som identifiserte seg som samer og kvener. Dermed fikk former som viste tilhørighet til det norske språket en høyere status i samfunnet. Den andre årsaken er rollen Hammerfest spilte som viktig handelssted i Finnmark på 1900-tallet. Bossekop, som fra tidlig av var et sentrum for handel i Alta, kan ha tatt til seg former fra Hammerfest for å vise tilhørighet til et annet viktig handelssted og samtidig ta avstand fra det som ble oppfattet som kvensk. Bruken av feminine former i Bossekop kan altså forklares med prestisje, og bruken av maskuline former på Elvebakken og Kronstad kan forklares med språkkontakten med kvensk. Dette vistes også i holdningene til informantene, der særlig de voksne og eldste informantene følte at Bossekop var ‘finere’ enn resten av Alta.

Slovenski in nemški jezik sta že več kot tisoč let v neprestanem kontaktu. V preteklosti so ta stik med jezikoma predstavljale nenehne politične in kulturne povezave. Seveda pa je velik vpliv predstavljala lega držav, mejna stičnost. Vse to je botrovalo k pojavu številnih germanizmov, ki so se skozi leta pojavili v slovenskem jeziku. Germanizmi se kažejo in uporabljajo v skoraj vseh regijah Slovenije. V mojem delu pa se bom osredotočila predvsem na vzhodni del Slovenije, in sicer na območje Savinjske doline. Severozahodni del Savinjske doline se stika z državo Avstrijo, od koder je tudi prišel vpliv nemškega jezika. Tako je na nastanek in oblikovanje našega maternega jezika je vplivala tudi sosednja država. Ravno iz teh razlogov v slovenščini še danes najdemo številne germanizme, ki jih uporabljamo v pogovorih. Savinjska dolina se deli na dve pokrajinski enoti, in sicer na Zgornjo ter Spodnjo Savinjsko dolino. Soteska pa je območje, soteska, ki to pokrajino deli na dva dela. V diplomskem delu se bom osredotočila na Zgornjo Savinjsko dolino, torej na področje od soteske Soteska in vse do kraja Solčava. Zanimal me bo vpliv nemškega jezika na to področje ter uporaba germanizmov na tem področju. Slovenski jezik pozna štirideset dialektov, ki se delijo v sedem narečnih skupin. Področje, ki ga bom opisala v svojem diplomskem delu, pa je področje Štajerske, ki je zelo obširno. Seveda se tudi tukaj germanizmi zelo pogosto uporabljajo. Ne samo da se uporabljajo vsakodnevno med pogovori, njihova raba je vse pogostejša tudi v pisni obliki, kar je vidno predvsem med mlajšimi generacijami. Seveda pa je ta raba germanizmov med deklicami in dečki vezana na rabo med starejšimi generacijami. Kakor so torej otroci slišali govoriti svoje starše in stare starše, tako bodo govorili in takšne besede bodo uporabljali tudi sami. Cilj mojega diplomskega dela je bil ugotoviti, kako pogosta je uporaba germanizmov med otroki v osnovni šoli. Zanimalo me je, ali se pojavljajo razlike v prepoznavanju germanizmov med deklicami in dečki. Kot zadnje pa me je zanimalo, ali otroci poznajo slovenske prevode za izbrane germanizme. Die slowenische und deutsche Sprache stehen schon seit Jahrhunderten im ständigen Kontakt. In der Vergangenheit war der Einfluss der deutschen Sprache politisch, kulturell und auch wegen ihrer grenzlicher Nähe sehr groß. Die Resultate dieser Kontakte in unserer Sprache sind zahlreiche Germanismen, die meistens dialektal gebraucht werden. Germanismen sind mehr oder weniger in allen Regionen Sloweniens sichtbar. In meiner Diplomarbeit widme ich mich dem östlichen Teil Sloweniens, dem Savinja-Tal. An der nordwestlichen Seite grenzt die Region Savinja-Tal an Österreich, woher auch zahlreiche Einflüsse der deutschen Sprache gekommen sind. Aber die Entstehung und Entwicklung unserer Muttersprache hat auch die grenzliche Nähe beeinflusst. So sind auch verschiedene Germanismen in den Gebrauch gekommen. Savinja-Tal teilt sich in zwei landschaftliche Einheiten, genauer an Oberes und Unteres Savinja-Tal, die Grenze zwischen diesen zwei Teilen des Tales stellt die Schlucht Soteska dar. In meiner Diplomarbeit fokussiere ich mich an die Einflüsse der deutschen Sprache und an den Gebrauch von Germanismen im Oberen Savinja-Tal, von der Schlucht Soteska bis zum Ort Solčava. Die slowenische Sprache kennt über vierzig Dialekte. Diese lassen sich in sieben Gruppen zusammenfassen. Die Umgebung, die ich bearbeiten werde, gehört zur Steiermarkdialektgruppe, die sehr umfangreich ist. So wie in anderen Dialektgruppen ist der Gebrauch von Germanismen auch in dieser Region keine Ausnahme. Der Gebrauch ist täglich, nicht nur mündlich aber auch schriftlich, was auch bei jüngeren Generationen sichtbar ist. Weil die älteren Generationen beim Komunizieren ständigen und regelmäßig Germanismen verwendet, komunizieren auch jüngere Generationen auf die gleiche Art und Weise. So ist es unmöglich, dass diese Ausdrücke (Germanismen) nicht im Gebrach von Jugendlichen bleiben. Der Ziel meiner Diplomarbeit war herauszufinden, wie häufig Germanismen in der Sprache der Jugendlichen in den Grundschulen noch benutzt werden. Ich möchte herausfinden, ob es Unterschiede zwischen Mädchen und Jungen im Gebrauch von gewählten Germanismen gibt. Als Letztes möchte ich wissen, ob die Jugendlichen slowenische Ausdrücke für die gewählten Germanismen kennen.

The goal of this dialectical bachelor thesis was to find out if charakteric features of specific dialectical group (jihozápadočeská podskupina) are possible to find in ordinary language of native speakers, who come from České Budějovice. The work is divided into two parts and starts with teoretical part. The practical part is then focusing on analysis of a recordings of a dialectal speech. These recordings were made with three generations (old, middle and the youngest). The material was analysed from fonetic and morfological point of view.

I denne mastergradsoppgaven har jeg undersøkt genussystemet i Tromsø-dialekten fra et sosiolingvistisk perspektiv. Hovedmålet har vært å finne ut om det skjer en språkendring der femininum svekkes. I tillegg ville jeg finne ut om det finnes geografisk variasjon mellom to områder i Tromsø: Kvaløysletta og Tromsøya, og dessuten om det stemmer at kvinner er pådrivere i en eventuell endringsprosess. Jeg undersøkte dette ved å gjøre et synkront utsnitt av tromsødialekten der målet var å sammenligne realiseringen av genus blant 20 ungdommer (15–24 år), 20 voksne (25–55 år) og 25 eldre (56 år +) på Kvaløysletta og Tromsøya. Alle aldersgruppene inkluderte et noenlunde balansert utvalg av kvinner og menn. I oppgaven opererer jeg hovedsakelig med kvantitative data som er samlet inn ved hjelp av to metoder: bildetest og intervju. Mine funn viser at det er stor variasjon i bruk av artiklene en/ei og possessivene min/mi til tradisjonelt feminine substantiv blant de yngste talerne. Konklusjonen er altså at ungdommene oftere bryter med tradisjonelt genus enn det voksne og eldre talere gjør. I tillegg hadde jentene i ungdomsgruppen i større grad tradisjonell femininumkongruens enn guttene. Jeg fant også tegn til at det finnes geografisk variasjon mellom Kvaløysletta og Tromsøya: Ungdommene fra Tromsøya brukte oftere en og min til tradisjonelt feminine substantiv enn ungdommene fra Kvaløysletta. Mine funn indikerer at det skjer en språkendring i genussystemet i Tromsø. Mer konkret ser det ut til at det foregår en forenkling i genussystemet fra et tre-genussystem til et to-genussystem der femininum er en utsatt kategori. Den geografiske variasjonen mellom Kvaløysletta og Tromsøya indikerer at sistnevnte område fungerer som et spredningssentrum for denne språkendringa i Tromsø-regionen.

Denna studie handlar om språklig variation i Uppland med fokus på ett antal vokalfonemsvariation. De vokalfonem vars uttalsvariation undersökts är kort ö, långt ö, långt ä, långt i ochlångt y. Undersökningen bygger på inspelningar gjorda på två orter i Uppland, Uppsala ochGimo, för att på så sätt undersöka och jämföra skillnader i vokalfonemens uttal mellan stadoch landsbygd, men även belysa och granska den individuella variationen mellan personerfrån samma ort. Studien avgränsades till att undersöka språk hos ungdomar i gymnasieålderpå de båda orterna.Studien visar att det korta ö ljudet uttalas med en u-sammanfallande variant i högre grad iUppsala än i Gimo. På båda orterna är det väldigt vanligt att uttala långt ö och ä med öppnareuttalsvarianter än den standardspråkliga, och långt i och y uttalas av vissa Uppsalaungdomarmed ett frikativt, lätt surrande ljud. Denna variant verkar däremot inte vara närvarande iGimoungdomars tal. Det traditionellt uppländska ”Stockholms-e” fanns inte i någon avinformanternas tal.Undersökningen visar även att de interindividuella variationerna i uttal av dessa vokalljud ärstörre och mer spridda än de som grundar sig i geografisk härkomst. Efter analys av deutomspråkliga faktorerna kön, socioekonomisk tillhörighet och flyttbenägenhet syns iundersökningen fortfarande inga klara orsaker till mycket av variationen.

En dialekt är en språkart som talas av invånarna inom ett avgränsat geografiskt område och dialekter var tidigare inte tillåtna i radio. På 1970-talet började de dock bli mer accepterade och idag är dialekter vanligt förekommande i radio. Attityden till dialekter i radio har alltså förändrats. Utifrån det är syftet med undersökningen att resonera kring och dra slutsatser om vad mängden dialekt i två radiokanaler (P1 och P3) kan säga om kanalernas attityd till dialekter. Resultatet av undersökningen visade att dialekter var vanligare i P3 än i P1 men för att resultatet skulle vara representativt behövde antalet program och antalet programledare i respektive kanal undersökas i förhållande till mängden dialekter. Gällande samband mellan mängd dialekt och programkategori kunde endast tendenser urskiljas, då bland annat antalet program inom varje kategori skiljde sig för mycket mellan kanalerna för att det skulle bli jämförbart. Även i undersökningen av typ av dialekter kunde endast tendenser urskiljas, tendenser som visade på att sydsvenska är den vanligast förekommande dialekten i båda kanalerna. Resultatet av undersökningen kan visa på dialekters framtida spridning och omfattning i radio, men det är dock svårt att förutspå framtiden då ett flertal faktorer påverkar utvecklingen.

I denne oppgaven har jeg undersøkt språkvalg i norsk-italienske familier. Med norsk-italienske familier mener jeg familier som er bosatt i Norge der minst ett familiemedlem har italiensk bakgrunn. Oppgaven er basert på teorier om family language policy og språklig sosialisering. Jeg har samlet inn data gjennom spørreskjema og etnografiske intervjuer, og benyttet både kvantitative og kvalitative analysemetoder. Resultatene fra spørreskjemaet og intervjuene viste at det er en utstrakt bruk av italiensk blant italienere i Norge og at majoriteten av de italienske foreldrene brukte standarditaliensk i kommunikasjon med barna. De såkalte italienske «dialektene» var derimot lite brukt, og ble generelt ikke overført til barnegenerasjonen. Jeg har også undersøkt hvilken motivasjon som ligger bak språkvalgene. De kvantitative analysene viste at faktorer som botid i Norge, egenrapportert språkkompetanse og språkbruk utenfor familiedomenet i liten grad kunne forklare språkvalgene som ble tatt i familiene. Å gi barna mulighet til å kommunisere med italienske slektninger var derimot en sterkt motiverende faktor. De italienske foreldrene ønsket også å overføre italiensk identitet og kultur til barna sine gjennom det italienske språket. Foreldrene mente at det var «naturlig» å snakke sitt «morsmål» med barna, og de italienske foreldrene anså standarditaliensk for å være «morsmålet» uavhengig av hvorvidt de var vokst opp med italienske «dialekter» som hjemmespråk. I oppgaven argumenterer jeg for at dette synet på «morsmålet» må ses i sammenheng med standardspråkideologi og det italienske språkets status både i Italia og i Norge. Standarditaliensk hadde høy status blant foreldrene, og de opplevde at det italienske språket vekket positive assosiasjoner i Norge. Italiensk ble av deltakerne konstruert som et vakkert og lidenskapelig språk med et rikt vokabular, og dette ble satt i kontrast til det norske språket som ble oppfattet som hardt, lite melodiøst og med et fattigere ordforråd. Språkvalgene som ble tatt i de norsk-italienske familiene kan med andre ord sies å være delvis motivert av rådende språkideologier.

This essay aims to explore the dialect use in speech and writing in different school contexts among pupils in grade three in Värmland, Sweden and their teacher’s attitude to dialect usage in the classroom. The methods used for the survey are structured observations, collected documents and qualitative semi- structured interviews with both pupils and their teacher. The purpose of using three different methods is to get as complete a survey and credible result as possible as the methods in this case complement each other in an advantageous way. The result shows that a majority of the participating pupils use their dialect in most of the different speech situation with the exception of oral presentations and presentation of today´s date and lunch during morning assemblies. In these situation the dialect is often modified. As for the pupils´ writing in dialect, the result shows, however, that it seldom occurs at all. The pupils generally do not see themselves as dialect speakers while their teacher argues that everyone in the class speaks the local dialect. Furthermore, the results of the teacher interview shows that the teacher is sympathetic to the use of dialect in general and sees no problem with dialect in speech, but does not accept dialect use in school writing. Min studie syftar till att undersöka värmländska elevers dialektanvändning i såväl tal som i skrift i olika skolsammanhang samt att ta reda på deras lärares inställning till dialektanvändning i klassrummet. Metoderna som legat till grund för undersökningen är strukturerade observationer, insamlade dokument samt kvalitativa semistrukturerade elev- och lärarintervjuer. Avsikten med att använda tre olika metoder är att få en så fullständig undersökning och trovärdigt resultat som möjligt då metoderna i detta fall kompletterar varandra på ett fördelaktigt sätt. Resultatet av undersökningen visar att majoriteten av de medverkande eleverna använder sig av sin värmländska dialekt i de flesta talsituationer, med undantag för muntliga framställningar och presentation av dagens datum och lunch under morgonsamlingar. Vid dessa tillfällen modifieras ofta dialekten. Vad gäller elevernas skrivande på dialekt visar resultatet däremot att det nästan inte förekommer alls. Eleverna själva anser sig överlag inte heller tala värmländska medan deras lärare hävdar att alla i klassen talar dialektalt. Vidare visar resultatet från lärarintervjun att läraren är positivt inställd till dialektanvändning generellt och ser inga problem med dialekt i tal, men accepterar inte dialektal användning i skrift i skolsammanhang.

Artikeln behandlar dialekt i barnboksöversättning, på grundval av Emil i Lönneberga i översättning till ryska. Materialet är a) 20 olika översättningar till ryska (2 publicerade och 18 gjorda av ryska universitetsstudenter i svenska), b) studenternas kommentarer till sina översättningar, och c) en fokusgruppsdiskussion (6 ryska universitetsstudenter i svenska) av de olika lösningarna. Studien visar en bred variation i olika lösningstyper och konkreta lösningar. Den morfosyntaktiska lösningstypen framträder här som översättningsnorm [Toury 1995]. Den har störst frekvens i materialet, den förekommer i båda de publicerade versionerna och den tas emot mest positivt av läsarna. Övriga lösningstyper är mindre frekventa och har en mer idiosynkratisk karaktär. En jämförelse mellan översättningskommentarerna och diskussionen med läsarna visar att det inte alltid finns överensstämmelse mellan hur översättarens intention och läsarnas reception. The paper deals with dialect in translation of children’s literature, analyzing translations into Russian of Swedish author Astrid Lindgren’s book Emil in Lönneberga. Three types of data are analyzed: a) 20 different translations into Russian (2 published, 18 done by Russian university students of Swedish), b) students’ commentaries to their translations, and c) a focus group discussion (6 Russian university students of Swedish) of the different solutions. The data shows a wide variety of different types of solutions. The use of morphosyntactic means has in this study the character of a translation norm (Toury 1995): it is most frequently found, it is used in both published versions, and it is received most positively by the readers. Other types of solutions are less frequent and have a more idiosyncratic character. A comparison between the translation commentaries and the discussion with the readers shows that readers’ reception does not always correspond to the translator’s intention.

Denne masteroppgaven er en sosiolingvistisk undersøkelse av Fredrikstad-ungdommens talemål. Oppgaven er en kvantitativ og kvalitativ studie av språktrekk og språkholdninger, og målet har vært å kartlegge i hvilken grad ungdom i Fredrikstad bruker tradisjonelle språktrekk og hvilke holdninger de har til egen dialekt. Jeg tok utgangspunkt i to problemstillinger: 1. Hvilke språktrekk fra den tradisjonelle Fredrikstad-dialekta rapporterer ungdom i Fredrikstad at de har i sitt talemål i dag? I hvilken grad rapporteres de tradisjonelle formene erstattet av standardiserte former? 2. Hva tenker ungdom i Fredrikstad om det å bruke dialekt i ulike situasjoner? Datamaterialet er et resultat av en spørreundersøkelse gjennomført blant 200 ungdommer, jevnt fordelt på yrkesfaglige og studiespesialiserende programområder. Spørreskjemaet var todelt. Informantene rapporterte først hvordan de uttalte ulike ord. Deretter tok de stilling til ulike utsagn knyttet til bruk av dialekt. For å følge opp datamaterialet, gjennomført jeg også en gruppesamtale med 8 informanter. Undersøkelsen viser tydelig at ungdom som velger yrkesfaglige programområder som sin videregående utdanning, bruker flere lokale dialektkjennetegn enn ungdom som velger studiespesialiserende programområder. Det kommer også tydelig fram at det er guttene på yrkesfaglige programområder som bruker flest lokale dialektkjennetegn, og at det er jenter på studiespesialiserende som bruker færrest. Det er derfor grunnlag for å hevde at Fredrikstaddialekta er knyttet til maskuline, ikke-akademiske verdier. Det er de mest markerte språktrekka som rapporteres minst brukt. Bruk av /æ/ i trykklette stavelser er ett av Fredrikstad-dialektas mest markerte og karakteristiske kjennetegn. Bare 27,5 % av informantene sier at de bruker /æ/ i trykklette stavelser, mens 72,5 % av informantene rapporterer at de bruker /e/. Fredrikstad-dialekta, i likhet med andre vikværske dialekter, er et målføre som det er knyttet stereotypier til. Vikværsk framstilles som et lavstatusmål som egner seg best i komiske framstillinger, og det er mange eksempler på at Fredrikstad-dialekta blir brukt på en måte som bygger opp under slike stereotypier. Datamaterialet viser at over 70 % av informantene tror det er fordommer mot Fredrikstad-dialekta andre steder i landet. Selv om et flertall mener at det er viktig å kunne bruke dialekt uansett situasjon, og at det er lite viktig hva andre tenker om hvordan de snakker, så rapporterer 34 % at det er situasjoner der de velger å la være å bruke Fredrikstad-dialekta, og de nevner ulike formelle situasjoner og møter med ukjente mennesker som eksempler.

The aim of the study is to investigate how the dialect in Ljungby has changed over the last 60 years. This comparative study is based on recordings of two male informants. The first recording was made around 1944 and the second one in 2006. The focus is on lexicon, grammar, syntax and pronunciation. The study is based on the assumption that dialectal features have decreased and that the language is closer to standard Swedish now than it was 60 years ago. The results of the study show that: Dialect words and dialectal grammar have decreased. The dialectal grammar used today is spread over larger geographical areas than before. The pronunciation is now closer to standard Swedish than it was, regarding both vowels and consonants. The use of diphthongs has increased. There are many different reasons for the dialectal decrease, such as improved education, change of social structure and the effect of mass media. It is probably a combination of factors that has led to this result.

Temaet for denne masteroppgåva er samsvarsbøying av perfektum partisipp i setningar med «det» og «der» som formelt subjekt. Fenomenet er undersøkt i passiv- og presenteringssetningar i herøydialekta på ytre søre Sunnmøre. Eg har tatt utgangspunkt i hypotesen om partisipp-kongruens, som seier at perfektum partisipp kongruerer med «det» når «det» er formelt subjekt, men med den postverbale DP-en når «der» er formelt subjekt. Ein konsekvens av hypotesen om partisippkongruens er at setningar som Det vart skote ei ku eller Der vart skota ei ku bør bli vurderte som heilt akseptable, medan setningar som *Det vart skota ei ku eller *Der vart skote ei ku bør bli vurderte som uakseptable av dialektbrukarane. For å undersøke om hypotesen om partisippkongruens stemmer med datamateriale frå herøydialekta, blei det brukt fem informantar frå Herøy, fordelt på ei yngre og ei eldre gruppe. Informantane rangerte over 70 testsetningar på ein skala frå 1 (heilt uakseptabel) til 5 (heilt akseptabel). Resultata viste at informantane kunne godta setningar som ikkje stemte med hypotesen, og den etablerte analysemodellen blei difor utfordra. Analysekapittelet i denne oppgåva drøfter korleis ein kan analysere resultata som ikkje stemmer med hypotesen om partisippkongruens, utan å gjere radikale endringar i den opphavelege analysemodellen.

U radu se iznose osnovne značajke jezičkoga izričaja u romanu Knjiga o Uni s posebnim naglaskom na fonološke i leksičke, dok su morfološke i sintaksičke sporadično pomenute. Slika ikavskošćakavskih govora na području Bihaćke krajine oslikava se u piščevom idiolektu, posebno na fonetskom nivou u vidu stabilnog vokalizma, ikavskog refleksa jata u jeziku likova sa različitim odstupanjima, jasno izdiferenciranih fonetsko-fonoloških razlika afrikatskih parova, fonema h i f i sl. Šehićeva leksika upućuje na Krajinu, a prisutnost turcizama, anglizama, germanizama, romanizama, kao i dijalektizama, povećavaju vrijednost pjesničkoga ostvarenja., In der Arbeit werden die Grundmerkmale des sprachlichen Ausdrucks im Roman Knjiga o Uni, mit besonderem Akzent auf phonologische und lexische Merkmale, dargestellt. Die morphologischen und syntaktischen Merkmale werden nur sporadisch erwähnt. Das Bild der ikawisch-šćakawischen Mundart in der Region Bihaćka Krajina wird anhand des Idiolekts des Schriftstellers gezeigt, vor allem auf der phonetischen Ebene in Form des stabilen Vokalismus, des ikawischen Reflexes des Lautes jat in der Figurensprache mit unterschiedlichen Abweichungen, den klar differenzierten phonetisch-phonologischen Unterschieden zwischen den Affrikatenpaaren, Phonemen h und f u. ä.; die Lexik von Šehić weist auf die Region Krajina hin und das Vorhandensein von Turzismen, Anglizismen, Germanismen, Romanismen, sowie Dialektismen, die den Wert der dichterischen Leistung steigern.

Syftet med denna undersökningen är att jämföra attityd till den egna dialekten beroende på var man kommer ifrån och vilken dialekt som talas på orten man växte upp. För att undersöka har följande frågeställningar använts: Hur skiljer sig attityden till den egna dialekten mellan olika områden och spelar faktorer som om informanten bor kvar på orten eller ej och om föräldrarna har samma uppväxtort någon roll? Även frågan om vilken skillnad i attityd till den egna dialekten i jämförelse med tidigare forskning kring attityder till olika dialekter kommer besvaras. För att svara på syftet och frågeställningarna genomfördes en enkätundersökningen som delades på Facebook. Sammanlagt kunde det sammanställas resultat från tolv landskap och två större städer. Utifrån tidigare forskning var tanken att om många som flyttat från uppväxtorten vill flytta tillbaka till orten och om en eller båda föräldrarna kommer från samma uppväxtort som informanten har man antagligen en positiv attityd till den egna dialekten. Detta visade sig att det i vissa fall stämde, men dock inte i alla. En av de mest intressanta delarna var att undersöka om tidigare forskning kring attityder till andras dialekter stämde överens med attityden till den egna dialekten. Detta visade sig att det inte stämde. Många av de dialekter som klassas som dialekter som andra inte har en positiv attityd till hamnade i stället högt upp i denna undersökning.

Schlussendlich kann man sagen, dass die am 13.10.1936 in Wien geborene Christine Nöstlinger, nicht ohne Grund eine der bedeutendsten österreichischen Kinderbuchautorinnen des ganzen deutschsprachigen Raumes geworden ist. Ihr schriftstellerisches Schaffen beinhaltet mehr als 100 Werke, die in unzählige Sprachen übersetzt wurden und somit weit über die österreichische Grenze hinaus enorme Popularität gewannen, was ihre Produktivität und ihr Können nur bezeugt. Durch die genauere Analyse der Werke und das Recherchieren wurde deutlich, dass der österreichische Dialekt in Nöstlingers Büchern und Gedichten, sowie in ihrem Leben einen enormen Wert hat und sie großes Interesse daran hat diesen an jüngere Generationen weiter zu geben, so dass er nicht mehr fremd und irrelevant für sie ist. Außerdem will sie durch die Wörter und Ausdrücke, die im Dialekt geschrieben sind, dass die Kinder und Jugendlichen, die ebenfalls den österreichischen Dialekt sprechen, die Werke vollkommen verstehen und ihnen das Lesen dadurch nur noch mehr Spaß bereitet. Ihre Kinderwerke thematisieren alltägliche Situationen, die den Kindern nicht fremd sind und mit denen sie in der Realität umgehen müssen, jedoch trotzdem in der Kinderliteratur nur wenig angesprochen werden. Christine Nöstlinger perzipiert die Kinder nicht gleich und mutet ihnen viel zu, zumindest mehr als die Mehrheit der Kinderbuchautoren und sorgt so für eine “Reform“ der Kinderliteratur, was auch ein Grund dafür ist weswegen in ihren Werken ab und zu auch komplexere Sätze vorkommen, wodurch ihre Werke nicht wie die meisten Kinderwerke gestellt bzw. plastisch wirken. Das die Schriftstellerin sehr an ihre Heimat, überhaupt an Österreich gebunden ist, wird durch alle drei Kinderbücher nur deutlicher, denn in jedem der drei Werke kommen immer wieder österreichische Orte vor, so z.B.: Kahlenberg, Leopoldsberg, Innsbruck, Vorarlberg, Schönbrunn und noch viele weitere. Wie spiegelt sich in der Literatur von Christine Nöstlinger nun das Prestige des Dialekts wieder? Wie weit vertritt sie den Wiener Dialekt in ihrer Literatur? Und aus welchem Grund fühlt sie sich mit dem Wienerischen so sehr verbunden? Der Wiener Dialekt, eine ostmittelbairische Mundart die typischerweise in Wien und dessen Umgebung gesprochen wird und sich auch als solche von dem Standarddeutschen im Segmenten wie Grammatik, Wortschatz sowie deren Aussprache unterscheidet, kommt sehr selten in Kinderbüchern vor, doch durch Nöstlinger bekommt das Wienerische einen höheren Stellenwert in der deutschsprachigen Kinderliteratur und wird als solches mit vollkommen anderen Augen betrachtet. Vsled zgoraj navedenega lahko povemo, da 13.10.1936 na Dunaju rojena Christine Nöstinger, ni zastonj postala ena izmed najpomembnejših avstrijskih pisateljic otroških knjig celotnega nemško govorečega prostora. Njeno literarno ustvarjanje obsega več kot 100 del, ki so bila prevedena v številne jezike in so pridobila ogromno popularnost tudi izven avstrijskih meja, kar potrjuje njeno produktivnost in sposobnost pisanja. Skozi podrobnejšo analizo in raziskavo del je postalo jasno, da je avstrijski dialekt v Nöstingerjinih knjigah, pesmih in njenem življenju, velikega pomena in tudi sama goji interes o prenosu tega dialekta mlajšim generacijam, tako da se jim le ta ne bo več zdel tuj in nepomemben. Poleg tega želi skozi besede in izraze, ki so pisani v dialektu, da otroci in mladostniki, ki prav tako govorijo v narečju, dela popolnoma razumejo in jim je branje tako še bolj zanimivo in zabavno. Njena otroška dela tematizirajo vsakodnevne situacije, ki otrokom niso tuja in s katerimi se morajo soočati v realnosti, a v ostali otroški literaturi niso tako zastopana. Christine Nöstinger ne zaznava otrok kot stereotipne otroke in od njih veliko pričakuje, vsaj več kot večina avtorjev otroških knjig in zato sklicuje „reformo“ otroške literature.To povzroča, da v njenih delih včasih nastopijo kompleksni stavki, skozi katere njena dela izstopajo od ostalih otroških del in s katerimi se izogne plastičnemu vzorcu. Da je avtorica zelo navezana na domovino in Avstrijo nasploh, pričajo vse tri otroške knjige, saj v vsaki izmed knjig nastopijo avstrijski kraji kot npr.: Kahlenberg, Leopoldsberg, Innsbruck, Vorarlberg, Schönbrunn in veliko drugih. Kako se torej v literaturi Christine Nöstlinger zrcali prestiž dialekta? Kako daleč je dunajski dialekt zastopan v njeni literaturi? Zakaj se počuti z dunajskim dialektom tako povezana? Dunajski dialekt, vzhodno bavarsko narečje, ki je zastopan v Dunaju in njegovi okolici se kot tak od standardne nemščine razlikuje v gramatičnih, besednih in izgovornih segmentih in se zelo redko pojavlja v otroških knjigah, a zaradi Nöstingerjeve je dobil ta dialekt višji pomen v nemški otroški literaturi in ga zato opazujemo pod čisto drugačno lučjo.Večina obravnavanih besed, ki jih najdemo v treh danih delih (‚Am Montag ist alles ganz anders’ ‚Das Austauschkind’ ‚Sowieso und überhaupt’) spadajo k tako imenovanem kuhinjskem besedišču in so za nevešče avstrijskega jezika zelo tuja. Kuhinjsko besedišče je lahko zaradi samostalnikov, kot na primer ‚der Mistkübel’težje razumljivo, saj manjka slikovit nazor napisanega...

This master thesis addresses language use among multilingual youth in Bergen. The main purpose of the thesis is to determine whether it is possible to identify a unique speech style among youth in multilingual settings Bergen. The formulation is based on the research question from UPUS-Oslo, and I attempt to shed light on the same question for Bergen within the scope of a master thesis. The procedures are also inspired by the methods used in UPUS- Oslo, and it is mainly a qualitative study. The data are based on my own observations from fieldwork, from a questionnaire with 45 participants, and 12 of these have then participated in an interview and 5 adolescents participated in peer conversations. The data collection took place in multilingual settings in different areas in Bergen, and one setting which represents a perspective outside of the multilingual environments. One of the research questions concerns situational switching. By comparing language usage in the interviews and peer conversations, it became apparent that the adolescents use certain linguistic features only in the conversation among friends. This can be interpreted as if the style is used in informal situations with peers. The features that appeared in the peer conversations in contrast to the interviews are lexical, grammatical and prosodic. When the adolescents themselves characterize the style, they mainly mention lexical features. Code switching, crossing and stylization are linguistic practices that seem to be a part of the style. These are analyzed in the light of the concept languaging, which means that the adolescents use the linguistic resources that are available in the communities of practice they belong to. Concerning what the adolescents themselves report about the functions of the speech style, some say it has no function, while what others mention can be related to in-group, secret language, having fun, to represent the foreigner", toughness and prestige, socio-economic status and to belong to a local place. These functions are complex and can overlap each other. The use of the speech style can be connected to acts of identity; that is, linguistic features are used both to identify with certain groups and to dissociate oneself from others, and this seems to be evident in my findings. When asked whether there exists a unique form of Norwegian in multilingual environments in Bergen, almost all participants answer yes. It can however, on this basis, not be stated that there exists one unique way of speech within these groups, because it cannot be taken for granted that the adolescents share the same perception of the speech style, and furthermore, features used by some of the adolescents were not observed with others. Linguistic heterogeneity seems to be a fitting description of both the structural and functional aspects of the linguistic practices. Rather than speaking of one distinct variety or speech style, it seems reasonable to discuss the emergence of new linguistic features in the communities, which the adolescents use as a part of their available linguistic resources as languagers. Denne masteroppgaven er en undersøkelse av språkbruk blant ungdom i flerspråklige miljø i Bergen. Hovedmålet med prosjektet er å finne ut om det er mulig å identifisere en særegen talemålsstil blant ungdom i disse miljøene. Formuleringen er dannet ut ifra problemstillingen i UPUS-Oslo, og jeg forsøker å belyse dette spørsmålet for Bergen innenfor rammene for et masterprosjekt. Fremgangsmåtene er også inspirert av metodene som ble brukt i UPUS-Oslo, og det er hovedsakelig en kvalitativ undersøkelse. Dataene er basert på egne observasjoner fra felt-arbeid, spørreskjema svart på av 45 ungdommer, og 12 av disse har deretter blitt intervjuet og 5 ungdommer har vært med på vennesamtale. Datainnsamlingen har foregått i ulike fler-språklige miljø, i tillegg til ett miljø som representerer et utenfraperspektiv. Et av forskningsspørsmålene omhandler situasjonsbetinget veksling. Ved å sammenligne språkbruken i intervjuene og vennesamtalene, kom det frem at ungdommene benytter visse trekk kun i vennesamtalene. Dette kan tolkes som at talemålsstilen blir brukt i uformelle situasjoner sammen med venner. Trekkene som kom frem ved denne sammenligningen var både leksikalske, grammatiske og prosodiske. Når ungdommenes selv skal rapportere hva som karakteriserer stilen, nevner de hovedsakelig leksikalske trekk. Kodeveksling, crossing og stilisering er språklige praksiser som gjør seg gjeldende. Disse har blitt sett i lys av languaging, som vil si at ungdommene på ulike måter og til ulike formål tar i bruk ulike språklige ressursene som er tilgjengelige i praksisfellesskapene de tilhører. Når det gjelder det ungdommene rapporterer om hvilke funksjoner stilen har, sier noen at den ikke har noen funksjon, mens andres utsagn kan knyttes til inngruppe, hemmelig språk, å både ha det morsomt og å være morsom, å representere "utlending", tøffhet og prestisje, sosio-økonomisk status og stedstilknytning. Disse funksjonene er komplekse og kan overlappe hverandre. Det å benytte seg av en særegen talemålsstil, kan ses på som identitetshandlinger, acts of identity. Man bruker lingvistiske trekk både for å identifisere seg med visse grupper, og for å distansere seg fra andre, og dette synes å gjøre seg gjeldende ved mine funn. På spørsmål om det eksisterer en særegen form for norsk i flerspråklige miljø i Bergen, svarer nesten alle informantene ja. Likevel kan det ikke på grunnlag av dette, påstås at det eksisterer én særegen måte å snakke på i disse miljøene, da det ikke kan tas for gitt at ungdommene har den samme forestillingen om hva som utgjør denne stilen, og dessuten ble trekkene registrert hos noen ikke observert hos alle ungdommene. Språklig heterogenitet ser følgelig ut til å være en passende beskrivelse av både de strukturelle og de funksjonelle trekkene ved den språklige praksisen. I stedet for å snakke om én distinkt varietet eller talemålsstil, synes det rimelig å drøfte framveksten av nye lingvistiske trekk i praksisfellesskapene, som ungdommene bruker som en del av sine tilgjenglige lingvistiske ressurser - som språkere (languagers). Master i Nordisk språk og litteratur MAHF-NORD NOLISP350