Search

ERCİYES ÜNİVERSİTESİ ÖĞRENCİLERİNİN SAĞLIK ALGISI VE SAĞLIKLI YAŞAM BİÇİMİ DAVRANIŞLARIÖZETAmaç: Üniversite süreci adölesan dönemden yetişkinliğe bir geçiş dönemi olup sadece mesleki eğitim ve becerilerin kazanıldığı bir süreçten ziyade bireylerin kişilik gelişiminin temellerinin de oluştuğu, yeni davranışların edinildiği bir dönemdir. Bu çalışmanın amacı Erciyes Üniversitesi öğrencilerinin sağlık algıları ve sağlıklı yaşam davranışları düzeylerini ve bunlarla ilişkili olabilecek faktörleri belirlemektir.Gereç ve Yöntem: Tanımlayıcı nitelikteki bu araştırmaya, Erciyes Üniversitesi'nde Mayıs–Haziran 2017 tarihleri arasında Tıp, Mühendislik, Eğitim ve Edebiyat Fakültelerinde lisans programlarında öğrenim gören birinci ve dördüncü sınıf öğrencilerinde yapılmıştır. Araştırma kapsamına toplamda 1286 öğrenci alınmıştır. Çalışmaya katılan tüm öğrencilere çalışma hakkında bilgi verilmiş ve sözlü onamları alınmıştır. Çalışmaya katılmaya karar veren öğrencilere, araştırmacıların gözetiminde sosyodemografik anket formu, Sağlık Algısı Ölçeği (SAÖ) ve Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği (SYBDÖ ) verilmiş ve tamamlayanlardan toplanmıştır.Bulgular: Araştırma kapsamına alınan öğrencilerin %60,9'u kadın olup, tüm grubun yaş ortalaması 21,1 ± 2,4 yıldır. Tıp, Mühendislik, Eğitim ve Edebiyat Fakültelerinden araştırmaya katılan öğrencilerin %50,9'u birinci sınıf öğrencisidir. Öğrencilerin SAÖ puanları incelendiğinde toplam puan ortalaması 75 puan üzerinden 40,7±6,2 olarak düşük bulunmuştur. Öğrencilerin SAÖ puanları açısından cinsiyet ve sınıflar arasında fark saptanmamıştır. Öğrencilerin SYBDÖ puanları incelendiğinde, ölçek toplam puanı 208 puan üzerinden 125,4±19,5 olarak orta düzeyde bulunmuştur. Öğrencilerin cinsiyeti, fakülteleri ve sınıflarıyla SYBDÖ toplam puanları arasında ilişki görülmezken, erkek öğrencilerde egzersiz ve stres yönetimi boyutları anlamlı olarak yüksek bulunmuştur. Öğrencilerden kendi ifadelerine göre ekonomik ve sağlık durumlarını iyi olarak tanımlayan ve okulundan memnun olanlarda SYBDÖ puanları anlamlı olarak yüksek bulunmuştur. Sonuç: Üniversite öğrencilerinin sağlık algıları düşük, sağlıklı yaşam davranışları ise orta düzeyde bulunmuştur. Öğrencilerin sağlık algıları ile sağlıklı yaşam davranışları arasında ters ilişki bulunmuştur. Sağlık algısının ve sağlıklı yaşam davranışlarının olumlu yönde geliştirilmesi ve sürdürülmesi bu iki olgunun pozitif etkileşim içinde olması için öğrencilere bireysel ve sosyal desteğin sağlanması gerekmektedir.Anahtar Kelimeler: Üniversite Öğrencileri, Sağlık Algısı, Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları HEALTH PERCEPTIONS AND HEALTHY LIFESTYLE BEHAVIORS OF ERCIYES UNIVERSITY STUDENTS ABSTRACTAim: The university period is a transition period from adolescence to adulthood. This period is a period in which new behaviors, those formed the bases of individual personality development, are acquired, rather than just a process in which vocational training and skills are gained. The purpose of this study is to determine the levels of health perceptions and healthy lifestyle behaviors of Erciyes University students and the factors that may be associated with them.Materials and Methods: This descriptive study was attended by first and fourth-year students educated at the Erciyes University undergraduate programs in Medical, Engineering, Education and Literature Faculties between May-June 2017. A total of 1286 students were included in the study. All students who participated in the study were informed about the study beforehand and verbal approvals were obtained. Sociodemographic data form, Health Perception Scale (HPS), and Healthy Life Style Behavior Scale (HLSBC ) were given to the students who decided to participate in the study and they were collected from the students who completed the study.Results: 60.9% of the students included in the survey are women and the average age of the whole group is 21.1 ± 2.4 years. 50.9% of the students who participated in the research from the Medical, Engineering, Education and Literature faculties are first year students. When the HPS scores of the students are examined; the total score average was found to be low at 40.7 ± 6.2 over 75 points. There was no difference between the students gender and classes of HPS scores. When of healthy lifestyle behaviours scores of students were examined, the scale total score was found to be moderate at 125,4 ± 19,5 over 208 points. Exercise and stress management dimensions were found to be significantly higher in male students, while there was no relationship between gender, faculties and classes of students and total scores of HLSBS. The HLSBS scores were found to be significantly higher in the students who expressed their own expressions of economic and health status and who were satisfied with their school. Conclusion: University students's health perceptions are low and healthy lifestyle behaviours are found moderate level. There is an inverse relationship between health perceptions of students and healthy living behaviors. In order to provide the development and maintenance of positive perceptions of health perception and healthy lifestyle behaviors, and the positive interaction of these two phenomena, individual and social support is needed for the students. Key Words:University student, Health Perception, Healthy lifestyle behaviors 114

ERCİYES ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK DIŞI OKULLARDA GÖREV YAPAN AKADEMİK PERSONELİN SAĞLIK OKURYAZARLIĞI DÜZEYİMehmet DOĞANErciyes Üniversitesi, Sağlık Bilimleri EnstitüsüHalk Sağlığı Anabilim DalıDoktora Tezi, Aralık 2017Danışman: Prof. Dr. Fevziye ÇETİNKAYAÖZETBireyler benzer öğrenim düzeyine sahip olsalar da anlama ve yorumlama becerileri farklı olabilmektedir. Bu nedenle sağlıkla ilgili konularda bireyi değerlendirirken öğrenim durumu değil, sağlık okuryazarlık düzeyi daha önemlidir. Bu çalışmanın amacı; Erciyes Üniversitesi sağlık dışı okullarda görev yapan akademik personelin sağlık okuryazarlık düzeyini ve etkileyen etmenleri belirlemektir.Çalışma verilerinin toplanması 2016 Ocak-Haziran ayları arasında tamamlandı. 690 (Ulaşılma oranı %72.2) akademisyenin verileri çalışma kapsamına alındı. Sağlık okuryazarlığı ölçeği olarak `Avrupa Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği Türkçe Uyarlaması` (ASOY-TR) kullanıldı. İstatistiksel analizde ki-kare, bağımsız gruplarda t testi ve Binary lojistik regresyon analizi ile değerlendirildi. Araştırma grubunun %68.7`si erkek, yaş ortalaması 37.2±9.2 yıldır. Genel sağlık okuryazarlığı puan ortalaması 28.8±8.4`dür. Sağlık bilgisini anlama 30.6±8.7 puan ile en yüksek, sağlık bilgisini değerlendirme 26.6±10.5 puan ile en düşük sağlık okuryazarlığı ortalamaya sahiptir. Akademisyenlerin %28.8`i yeterli genel sağlık okuryazarlığı düzeyindedir. Öğretim üyesi ünvanında olanların %27.0`si, okutman/uzman/öğretim görevlisi ünvanında olanların %28.0`i ve araştırma görevlisi ünvanında olanların da %31.8`i yeterli sağlık okuryazarlığı düzeyindedir. Sağlık hizmetinde bilgiyi uygulama %75.3 ile en yüksek, hastalıktan korunmada bilgiyi uygulama %29.9 ile en düşük yeterli sağlık okuryazarlığı düzeyidir. Sağlık okuryazarlığı düzeyi; kadınlarda, evlilerde, araştırma görevlilerinde ve 30 yaş altı akademisyenlerde daha yüksek olmasına rağmen istatistiksel olarak anlamlı bulunmamıştır. Yeterli sağlık okuryazarlığı düzeyi eşi sağlık çalışanı olanlarda, olmayanlara göre 1.86 kat daha yüksektir (p

ERCİYES ÜNİVERSİTESİ ÇOCUK ACİL SERVİSİNE 2009-2011 YILLARI ARASINDA GETİRİLEN ZEHİRLENME OLGULARININ DEĞERLENDİRİLMESİYasemin KILIÇErciyes Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü Halk Sağlığı Anabilim DalıYüksek Lisans, Aralık, 2017Danışman: Prof. Dr. Fevziye ÇETİNKAYAÖZET Bu çalışma Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Çocuk Acil Servisi'ne 1 Ocak 2009-31 Aralık 2011 tarihleri arasında başvuran 0-17 yaş grubundaki zehirlenme olgularının epidemiyolojik ve klinik özelliklerini değerlendirmek amacıyla yapılmıştır. Dosya bilgisine ulaşılabilen 847 zehirlenme olgusu geriye dönük olarak değerlendirildi; yaş, cinsiyet, zehirlenme oranı, alınan madde tipi, ilaç tipi, hastaneye geliş saati, geliş ayı, geliş yılı, geliş şikayeti, izlem yeri, izlem süresi gibi özellikleri kaydedildi. Zehirlenme vakalarının tüm acil başvurularına oranı % 1,2 olup, %50,3'ü erkek, %49,7'si kız ve kız/erkek oranı 1/1,1 idi. Vakaların :%37,3'ü 0-24 ay, :%38.0'ı 25 ay-5 yaş: %7,6'sı, 6-11 yaş ve %17,1'i 12-17 yaş grubunda idi. Zehirlenmelerin en sık yaz ( %35,1) ve ilkbahar (%27,4) mevsimlerinde meydana geldiği tespit edildi. En sık zehirlenme etkeni içerisinde %59 ile farmakolojik olmayan ajanlar ve ikinci sıklıkta ise %41 ile farmakolojik olan ajanlardı. Kaza sonucu oluşan zehirlenmeler (%82,7) en sıktı, bunları intihar etmek amacıyla (%14,5) meydana gelen zehirlenmeler takip etmekteydi. 0-11 yaş grubunda %96,9 ile kaza sonucu meydana gelen zehirlenmeler, 12-17 yaş grubunda ise %96,8 ile intihar etmek amaçlı olan zehirlenmeler en sıktı. Tüm vakalar içerisinde ölüm görülme oranı %0,7 idi.Çocukluk çağı zehirlenmeleri en sık kaza nedeniyle, ağızdan alım yoluyla ve ilaçlarla olmaktadır. Ülkemizde küçük çocukların evde sıklıkla yalnız bırakılmaları ve ailenin yeterli derecede ilgilenmemesi, ilaçların çocukların kolayca erişebilecekleri yerlerde bulunması ve ambalajının sağlam olmaması zehirlenme olasılığını arttırmaktadır. Zehirlenme vakalarının aza indirilmesi için aile ve toplum bireylerinin eğitilmesi, korozif maddelerinin bilinçli olarak evlerde saklanması, reçetesiz ilaç satılmaması, ilaçların, temizlik maddeleri ve tarım ilaçlarının açıkta bırakılmaması gerekmektedir.Anahtar Kelime: Acil servis, çocuk, etyoloji, intihar, zehirlenme. THE EVALUATION OF POISONING CASES TREATED IN THE PEDIATRIC EMERGENCY UNIT OF ERCIYES UNIVERSITY MEDICAL HOSPITAL BETWEEN 2009-2011 YEARS Yasemin KILIÇ Erciyes University, Health Sciences Institute Public Health Department Master Thesis , December, 2017 Supervisor: Prof. Dr. Fevziye ÇETİNKAYAABSTRACTWe retrospectively reviewed 847 poisoning cases whose ages varied from birth to 17 years old to assess episodes epidemiologic and clinical characteristics of patients who were admitted with poisoning to The Pediatric Emergency Unit of Erciyes University Medical Hospital between 2009-2011. 847 poisoning cases evaluated retrospectivelly. We recorded the age, gender, poisoning degree type of consumed agents, type of drugs, the time month and year of presentation, symptoms on presentation, time and location of observation according to the patient charts. Out of all emergency service applications, 1,2% were due to poisoning. 50,3% of cases were male, 49,7% were female and the female/male ratio was 1/1,1. Cases were classified into 4 group as 0-24 months (37,3%), 25 months-5 years (38%), 6-11 years (7,6%) and 12-17 years (17,1%) old groups. Poisoning was frequently detected in summer (35,1%) and spring (27,4%). The most common poisoning factor were not-pharmaceutical agents (59%). And the rest of these agents were pharmaceutical (41%). Accidental poisonings were most common (82,7%) and followed by suicidal poisoning (14,5%). The most common reasons for poisoning in the 0-11 age group were accidental poisoning with a rate of 96,9%, whereas in the 12-17 age group it was suicidal poisoning with the rate of 96,8%. The total death rate was 0,7%. Childhood poisoning is most commonly occurs accidental, taking by mouth and with drugs. The possibility of poisoning in our country is increased by leaving children alone at home, parents who don't take care of their children, drugs which don't have proper packages and get reached by children easily. To decrease poisoning cases community and families should get educated, corosive agents have to be kept at home carefully, drugs without prescription shouldn't get sold, cleaning products and pesticides should be kept in place where children can't get in.Key Words: Child, emergency, etiology, poisoning, suicide. 78

Sigara, nargile, alkol, madde kullanımı, sağlıksız beslenme alışkanlıkları, istemli ve istemsiz yaralanmalar gibi riskli sağlık davranışları önemli bir halk sağlığı sorunu olup gençlerde hastalık, ölüm ve psiko-sosyal sorunlara neden olmaktadır. Bu araştırma, Filistin'de üniversite öğrencilerinin seçilmiş riskli sağlık davranışlarının belirlenmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir.Kesitsel tanımlayıcı nitelikte bu araştırmanın evrenini; Filistin, Birzeit Üniversitesi'nde öğrenim görmekte olan 8742 lisans öğrenci oluşturmuştur. Örneklem seçiminde küme örnekleme tekniği kullanılıp, toplam 1553 öğrenci çalışma kapsamına alınmıştır. Verilerin toplanmasında, literatür bilgileri doğrultusunda geliştirilen 52 sorudan oluşan anket formu kullanılmıştır. Verilerin değerlendirmesinde tanımlayıcı istatistiklerin yanı sıra Ki-kare analizi kullanılmıştır. Araştırmaya katılan öğrencilerin %67.7'si kız, %32.3'ü erkek öğrenci olup, yaş ortalamaları 20.0±1.6'dır. Öğrencilerin %15.3'ü halen sigara, %23.2'si nargile, %4.5'i alkol ve %2.1'i uyuşturucu madde kullandıklarını bildirmişlerdir. Öğrencilerin beden kitle indeksi değerlendirildiğinde; %6.9'unun zayıf olduğu ve %20.7'sinin hafif şişman veya şişman oldukları saptanmıştır. Öğrencilerin %30.8'i arabaya biner/kullanırken emniyet kemeri nadiren/hiç kullanmadığını, %72.1'i bisiklet kullanırken sürekli kask takmadığını bildirmiştir. Öğrencilerin %38.8'i sürekli olarak fast-food tükettiğini, %21.2'si kahvaltı öğününü atladığını bildirmiştir. Öğrencilerin %71.6'sı sürekli olarak yeterli fiziksel egzersiz yapmadığını bildirmiştir. Katılımcıların %10.1'i son 12 ayda şiddete maruz kaldığını, %24.1'i bir kavgada bulunduğunu, %8.8'i en az bir kez intihar düşüncesinde bulunduğunu bildirmiştirSigara, nargile, alkol ve uyuşturucu madde kullanımı oranları erkeklerde kızlara, sağlık dışı okullarda okuyan öğrencilerde sağlıkla ilgili okullarda okuyan öğrencilere göre daha yüksektir. Kız öğrenciler arasında zayıf olmak ve kilo vermek için az yeme davranışı içinde olanlar daha yüksek, erkek öğrenciler arasında ise hafif şişman/şişman olanların oranı daha yüksektir. Hafif şişman/şişman oranı, sabah kahvaltısını atlama oranı, fast-food ve taze meyve ve salata tüketimi konusundaki riskli davranışların oranı sağlık dışı okullarda okuyan öğrencilerde daha fazladır. Yeterli uyumama, araba kullanırken hız limitini aşma, şiddete maruz kalma ve kavgada bulunma oranı erkek öğrencilerde kızlara göre daha yüksektir. Egzersiz yapmama oranı kız öğrencilerde daha yüksektir. Araştırmaya katılan üniversite öğrencilerinde sağlık açısından bazı riskli davranışların görülme oranı oldukça yüksektir. Sağlığın korunması, yükseltilmesi ve öğrencilerin konu hakkında duyarlılığının artırılması için gerekli bilgiler verilip, gerekli yaşam becerilerini kazanmaları sağlanmalıdır. Üniversitede her fakültenin ders programında içeriği `gençlerin riskli sağlık davranışları` olan bir dersin yer almasının yararlı olacağı ve bu durumda sağlık risklerinin azalacağı düşünülmektedir. Anahtar kelimeler: Riskli davranışlar, üniversite öğrencileri, Birzeit Üniversitesi. Risky health behaviors such as cigarette, water pipe, alcohol, drug use, unhealthy dietary habits, intentional and unintentional injuries are an important public health problems, which contribute to the leading causes of morbidity, mortality and psyco-social problems among youth. This research was performed to determine selected health risk behaviors among university student in Palestine. This research is cross-sectional, descriptive study. A total of 8742 undergraduate students who attend bachelors program in Birzeit University were constituted the universe of the research. Cluster sampling technique is used during the sample selection and a total of 1553 students were included in the study. A self-administered questionnaire consisting of 52 questions developed at the direction of literature information was used during collecting data. In addition to descriptive statistics, Chi square analysis was used for data evaluation.67.7% of the students were female, 32.3% of them were male, with a mean age of 20.0±1.6 years. The overall prevalence of current cigarette use was 15.3%, 23.2% for water pipe, 4.5% for alcohol and 2.1% for drug substance abuse. According to the body mass index, 6.9% of the students were found thin, 20.7% were overweight or obese. 30.8% of the students have rarely or never used a seat belt while riding or driving a car. 72.1% of the students hadn't continuously used helmet while riding a bicycle. 38.8% of the student had continuously eaten fast-food and 21.2% of them had continuously skipped their breakfast. 71.6% of the students hadn't continuously done sufficient physical exercise. 10.1% of the respondents reported that they were exposed to violence, 24.1% of them were involved in a physical fight and 8.8% of them had found in suicide ideation at least one time during the past 12 months. The rates of cigarette, water pipe, alcohol and drug use among male students and non-medical students were higher than female students and medical students. The rates of underweight and less eating behavior to lose weight were high among female students, while the rate of overweight/obese was high among male students. The rates of overweight/obese, skipping breakfast and risk behaviors on the consumption of fast-food and fresh fruits and salads were high among non-medical students.The rates of insufficient sleep, exceeds the speed limits while driving a car, expose to the violence and involving in physical fights among male students were higher than female students. The rate of physical exercise inactivity was high among female students. Some of the health risk behaviors were found to be high among university students those participated in the research. For health protection, promotion and increase awareness of university students it is necessary to teach them to protect themselves from risky sides in order to gain skills on these issues. And integrate in the university in each faculty courses such as `youth risky health behaviors` would contribute to the reduction of the health risks and will be useful. Key Words: Risky behaviors, university student, Birzeit University. 125

Amaç: Bu çalışmada obeziteyi etkileyen faktörlerin ve obezitenin yaşam kalitesine ve sağlık algısına olan etkisinin belirlenmesi amaçlanmıştırGereç ve Yöntem: Kesitsel olarak planlanan bu çalışma Kayseri ili Talas bölgesinde Aile Sağlığı Merkezlerine başvuran 18-65 yaş arası bireyler üzerinde yapılmıştır. BKİ'si 30'un üstünde 110 obez kişi, BKİ'si 20-25 arasında obez olmayan aynı sayıda kişi olmak üzere toplam 220 kişi çalışmaya alınmıştır. ''WHOQOL BREF-TR'', ''UFAA anketi'' ve ''sağlık algısı ölçeği'' içeren anket formu araştırmacı gözetiminde katılımcı tarafından doldurulmuştur.Bulgular: Kronik hastalık görülme oranı obezlerde % 44.5 obez olmayanlarda ise % 27.3 olarak bulunmuştur. En sık görülen kronik hastalıklar sırasıyla her iki grupta da hipertansiyon, diyabet ve dislipidemidir.Obez grupta fiziksel aktivite düzeyi düşük olanların oranı %33,6 iken, obez olmayanlarda bu oran %34,5 olarak bulunmuştur.Obez grubun bedensel boyut yaşam kalitesi puanı 13.9±1.9 obez olmayanların ise 14,9±2,3 olarak bulunmuştur (p

Adölesan dönem olumlu sağlık davranışlarının kazanılabileceği bir dönem olması nedeniyle önem taşımaktadır. Bu çalışma adölesan dönemi gençlerin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını belirlemek amacıyla planlanmıştır.Araştırmayı Şefaatli ilçe merkezindeki liselerin tamamında öğrenim gören 490 öğrenci oluşturmuştur. Araştırmanın verileri, öğrencilerin sosyodemografik özelliklerini içeren `Kişisel Bilgi Formu` ve `Adölesan Yaşam Biçimi Ölçeği (AYBÖ)` kullanılarak toplanmıştır. Adölesanların sağlık davranışlarına sahip olma düzeyini gösteren AYBÖ toplam puanı 117.5± 19.8 olarak bulunmuştur. Adölesanların yaşam biçimi ölçeği puan ortalamaları alt ölçeklerine göre incelendiğinde gençlerin en yüksek puanı pozitif yaşam bakışı, en düşük puanı ise fiziksel aktivite alt ölçeğinden aldıkları belirlenmiştir. Öğrencilerin ölçek puanları ile sınıf, cinsiyet, son beş yılını geçirdiği yer, algıladıkları sosyoekonomik durum, sosyal güvence, anne-babanın öğrenim durumu, sağlıklarını algılama durumları, sosyal aktivite durumları, sigara kullanma, sağlıklı yaşam hakkında bilgi alma arasında anlamlı ilişki bulunmuştur. Benzer araştırmalarla karşılaştırıldığında araştırmaya katılan öğrencilerin sağlıklı yaşam biçimi davranışları puanlarının iyi düzeyde olduğu bulunmuştur. Ergenlik öncesi dönemden başlayarak adölesanlara fiziksel aktivite, sağlıklı beslenme, sigara, alkol ve madde kullanımı gibi sağlık davranışları hakkında eğitim verilmesi, sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının gelişimine katkı sağlayacak olan sağlık derslerin müfredat programında yer alması, ailelere yönelik olarak adölesan dönem özellikleri, iletişim ve davranış kazandırma gibi konuları içeren eğitim programlarının hazırlanması, adölesanların riskli sağlık davranışları ile ilgili araştırmalar yapılması ve sağlıklı yaşam biçimlerinin geliştirilmesi önerilmektedir. Anahtar Kelimeler: Adölesan, Lise, Sağlıklı yaşam biçimi davranışları Adolescence period is important because it is a period that positive health behaviors can be acquired. This study is planned to determine healthy life style behaviors of adolescent youngs.This study was created by 490 students who studied in three high schools Şefaatli district of Yozgat. The research data was gathered by using Personal Information Form and Adolescent Lifestyle Questionnaire including socio-demographic characteristics.AYBO total points that shows level of having health behaviour were found as 117.5 ± 19.8. When the adolescent lifestyle subscaele scores were anlyzed according to the average scores, it was determined the youngs getting the highest score from positive view of life and the lowest from physical activity. It was found significant relationship between scale scores of studends and class, gender, the place where they have spent the last five years, socioeconomic status, social security, perceiving stuations of their health, parental education, social activity status, smoking, getting information about healthy living. Compared with smilar studies, it was found that the students' scores of life style behaviors in this study to be in a good level.It is suggested that physical activity, healthy feeding, and giving training health behaviors such as using alcohol and smoking, healthy feeding, health lessons to be in curriculum that will contribute to the development of healthy lifestyle behaviors, adolescents toward the families of period features, communications, and provide behavior including issues such as the preparation of training programs, conducting research related to risky health behaviors of adolescents and the development of a healthy lifestyle starting from pre-adolescence.Key words : Adolescent, high school, healthy lifestyle behaviors 83

Kayseri Eğitim ve Araştırma Hastanesi Kadın Doğum Kliniği'ne isteğe bağlı düşükler için başvuran kadınların sosyodemografik durumlarını değerlendirmek, en son gebeliklerinden önceki aile planlaması yöntemi kullanma durumlarını saptamak ve isteyerek düşükle ilgili bilgi ve bakış açılarını değerlendirmektir. Tanımlayıcı tipte olan bu çalışma, 15 Kasım 2012- 15 Mayıs 2013 tarihleri arasında aile planlaması polikliniğinde isteğe bağlı düşük yaptıran 250 kadınla görüşülerek yapılmıştır. Kadınlara tanımlayıcı, doğurganlık özellikleri, istemli düşüğe bakış açıları ile ilgili soruları içeren anket formu yüz yüze görüşme tekniği ile uygulanmıştır. Elde edilen veriler bilgisayar ortamında değerlendirilerek analiz edilmiştir.Araştırma grubundaki kadınların yarısı 30-39 yaş grubundadır. Kadınların %31.2'sinin daha önce en az bir isteyerek düşüğü olmuştur. Kadınların %96.8'i en son gebeliğini istemeden gebe kaldığını belirtmiş, buna karşın kadınların %17.6'sı hiçbir gebeliği önleyici yöntem kullanmamıştır. İsteyerek düşük öncesinde en fazla kullanılan yöntemler geri çekme (%38.4) ve kondom (%32.0) olmuştur. İsteğe bağlı düşük sonrasında modern yöntemi düşünme oranı artmış, en fazla rahim içi araç (RİA) (%39.6) ve tüp ligasyonu (%17.2) yöntemlerini tercih edeceklerini belirtmişlerdir. İstemli düşük nedenlerinde ilk üç sırada başka çocuk istememe, ekonomik nedenler ve küçük çocuğun olması yer almaktadır. İsteyerek düşük öncesi kadınların %62.0'ı işlemden dolayı korku, %27.2'si suçluluk, %21.6'sı günah işleme duygusu yaşadıklarını belirtmişlerdir. Kadınların %75.2'si isteyerek düşüğün kadın sağlığına zararları konusunda hiçbir fikri olmadığını söylemiştir. Çalışmamızda isteyen her kadının isteyerek düşük yaptırmasına izin verilmeli diye düşünen kadın oranı %59.2'dir. Kadınların %22.4'ü kadınların isteyerek düşüğe tek başına karar vermesi gerektiğini düşünmekte, %49.2'si bir kadın hamile kaldı ise bebeği doğurmalıdır diye düşünmektedir. Kadınların bu önermelerde düşünce durumları ile yaş, öğrenim durumu, meslek, en uzun yaşadığı yer ve ekonomik durum gibi tanımlayıcı özelliklerine göre aralarında önemli bir ilişki yoktur.Kadınların isteyerek düşük öncesinde gebeliği önleyici yöntem olarak en fazla oranda geri çekme yöntemi kullandıkları, kullanılan modern yöntemleri doğru şekilde kullanmadıkları, bunun sonucunda istenmeyen gebelikleri önleme konusunda sorun yaşadıkları görülmektedir. Kadınların çoğunluğu manevi, ahlaki ve sosyal açıdan gebeliğin isteyerek sonlandırılmasının uygun olmadığını düşünmekte, istenmeyen gebelik durumunda son çare olarak gördükleri isteğe bağlı düşüğe başvurmaktadırlar. Anahtar Kelimeler: İstemli düşük, kürtaj, aile planlaması, istenmeyen gebelik, kadın sağlığı It is to evaluate the socio-demographical situations of the women who applied to Maternity Clinics of Kayseri Educational and Research Hospital for induced abortion, to identify whether they used family planning methods before pregnancy and to evaluate their perspective and knowledge on induced abortion.This descriptive study was conducted from 15th November 2012 to 15th May 2015 through interviewing 250 women applying for induced abortions to family planning polyclinics. A questionnaire which covered descriptive questions concerning their fertility characteristics and perpectives towards induced abortions was applied through face-to-face interview. The obtained data was recorded and analyzed on a computer.Half of the women in the sample are between 30-39 years old. Among these women, 31.2% had at least one abortion before and 96.8 % stated that they conceived unwillingly for the last time while 17.6 % used none of the contraceptive methods. The most commonly used methods were withdrawal (38.4 %) and condoms (32.0%). After abortion, there was an increase in considering a modern method and they stated they would prefer intrauterine devices and tube ligation (17.2%) most. The first three reasons for induced abortion were not wanting any more children, economical conditions, and having another young baby. Before curretage, 62.0% stated to experience fear from the process, 27.2% guilty feelings, and 21.6 % committing a sinful act. Of the women, 75.2% stated that they had no idea about the damages of curretage to woman health. In our study, the rate of the women who think that every woman should be allowed to have abortion was 59.2%. 22.4% of the women believed that women should alone decide on the abortion. Of the women, 49.2% thought that if a woman is once pregnant, she should give birth to that baby. There was no significant difference among the women with regard to their descriptive characteristics such as their age, educational status, occupation, residence and economical status when deciding on these propositions.It is observed that before induced abortion women mostly used withdrawal method as contraceptive method, that they did not use modern methods properly, that thus they had problems to avoid unwanted pregnancies. Most of the women believed that induced abortion is not spiritually, morally and socially convenient and in cases of unwanted pregnancies they apply for induced abortion which they regard as the measure of the last resort.Key Words: induced abortion, curretage, family planning, unwanted pregnancy, women health. 105

Sağlık okuryazarlığı bireylerin kronik hastalık ve semptomları hakkındaki bilgi düzeylerini etkilediği kadar hastalığın yönetimi hakkındaki öğrenmelerini de etkiler. Bu araştırmanın amacı, Çorum il merkezindeki ilköğretim öğretmenlerinde sağlık okuryazarlığı düzeyi ile hipertansiyon farkındalığı ve kontrolü arasındaki ilişkinin belirlenmesidir.Çalışma 2013 yılında Nisan-Mayıs tarihleri arasında yapıldı. Araştırmanın evrenini il merkezindeki devlet okullarının ilk ve orta kademesinde görev yapan 580 öğretmen oluşturdu. Evrenin tümüne ulaşılması hedeflendi ancak ulaşılabilen 500 öğretmen çalışma kapsamına alındı. Katılımcıların sağlık okuryazarlığı düzeyinin belirlenmesinde Son Yaşam Bulguları Ölçeği ile hipertansiyon sağlık okuryazarlığının tahmin edilmesinde Kan Basıncı Kavram Testi kullanıldı. Veriler Ki-kare testi, Fisher's Exact Test, bağımsız gruplarda t testi, Pearson Korelasyon analizi ve Binary lojistik regresyon analizi ile değerlendirildi.Araştırma grubunun %66.4'ü erkek ve %33.6'sı kadındı. Katılımcıların %15.6'sı daha önce hipertansiyon tanısı almıştı. Son Yaşam Bulguları Ölçeği'ne göre erkek öğretmenlerin %18.4'ü, kadın öğretmenlerin %41.7'si yeterli sağlık okuryazarlığı düzeyine sahipti. Ölçekten alınan puanların ortalaması tüm grupta 2.12±1.82, hipertansiyonlu grupta 2.06±1.77 olarak bulundu. Sağlık okuryazarlığı düzeyleri tüm grubun %26.2'sinde, hipertansiyonluların %25.6'sında yeterli idi. Öğretmenlerde hastalık farkındalığı ve kontrolüne göre yeterli sağlık okuryazarlığı düzeyleri düşüktü. Tüm grubun %81.0'i kan basıncı ile ilgili 10 ve daha az kelimeyi önceden duymuştu. Araştırma grubunda sağlık okuryazarlığı düzeyinin sınırlı, hipertansiyona ilişkin bilgi, tutum ve farkındalıklarının düşük olduğu saptandı. Anahtar Kelimeler: Sağlık okuryazarlığı, hipertansiyon, farkındalık, kan basıncı izlemi, okul öğretmenleri Health literacy affects individuals' levels of knowledge related with chronic diseases and learnings about the management of the disease. The aim of this study was to determine relation between health literacy levels and hypertension awareness, control in primary-secondary school teachers in Corum-Turkey.The study was conducted between the April-May in 2013. The population of study was consisted of 580 school teachers from public schools. We reached 500 teachers without selection sample. We used The Newest Vital Sign scale for determining of health literacy levels and The Concept of Blood Pressure Test for estimating hypertension health literacy. Data was evaluated with Chi-Square test, Fisher's Exact Test, Independent t test, Pearson Correlation analyses and Binary logistic regression analyses.In the study group, 66.4% of were men and 33.6% of were women. The 15.6% of participants had previously diagnosed with hypertension. The 18.4% of men and 41.7% of women had adequate health literacy levels. The average scores of the Newest Vital Sign scale was 2.12±1.82 in whole group and 2.06±1.77 in hypertensive group. Health literacy levels were found adequately in 26.2% of the whole group and in 25.6% of hypertensive group. Adequate health literacy levels were low for disease awareness and control. The 81.0% of whole group had heard less and 10 concepts related with blood pressure before. It was found that health literacy levels were limited, hypertension knowledge, attitude and awareness were low in whole group.Key words: Health literacy, hypertension, awareness, blood pressure monitoring, school teachers 142

Kanser sebebi bilinen ölümler arasında kardiyovasküler sistem hastalıklarından sonra ikinci sırada yer almaktadır. Ülkemizde kanser konusunda toplumun bilgi düzeyi ve tutumlarını ortaya koyan yeterli çalışma yoktur. Bu araştırma, 40 yaş ve üzeri bireylerin kansere ilişkin bilgi, tutum ve davranışlarını belirlemek amacıyla yapılmıştır.Tanımlayıcı nitelikteki bu araştırma, Aralık 2011- Ocak 2012'de Trabzon il merkezinde yapılmıştır. Araştırmanın evrenini Trabzon il merkezinde yaşayan 40 yaş ve üzeri 105.071 birey oluşturmuş olup, örnek büyüklüğü 1200 olarak belirlenmiştir. Örneklem seçiminde Dünya Sağlık Örgütü'nün gelişmekte olan ülkeler için kullandığı 30 küme örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Veriler, araştırmacı tarafından literatüre dayalı olarak hazırlanan anket formunun görüşmeciler tarafından bireylerle yüz yüze görüşerek doldurulmasıyla toplanmıştır. Verilerin analizinde ki kare ve lojistik regresyon analizi kullanılmıştır. Araştırma grubundaki bireylerin yaş ortalaması 54.90±11.16 yıl, %54.9'u ilkokul ve altı eğitim düzeyine sahiptir. Bireylerin %91.8'i kanseri en ölümcül hastalık olarak belirtmiştir. Kanser belirtilerini bilmeyenlerin sıklığı %62.4'tür. En sık ifade edilen ilk üç kanser belirtisi; halsizlik (%18.6), ağrı (%11.8) ve zayıflık (%8.1), en sık ilk üç kanser nedeni; sigara (%95.7), cep telefonu (%90.4) ve aşırı alkol tüketimi (%90.2)'dir. Bireylerin %61.3'ü radyoterapi, %46.3'ü mamografi, %23.9'u kemoterapinin ne olduğunu bilmemekte, %66.0'ı kanserden korunmak için önlem almamaktadır. Tüm grubun %16.1'i gaitada gizli kan testi, %15.2'si kolonoskopi yaptırmıştır. Kadınların %45.3'ü kendi kendine meme muayenesi yapmış, %22.7'si klinik meme muayenesi, %14.3'ü mamografi, %29.2'si pap-smear yaptırmıştır. Erkeklerin %15.8'i prostat spesifik antijen testi yaptırmıştır. Araştırmada gaitada gizli kan testi yaptırmaya etkili değişkenler; yaş, cinsiyet, gelir, kolonoskopi yaptırmaya etkili değişkinler; yaş, gelir, en uzun süre yaşanılan yer, birinci derece yakınlarda kanserden ölüm öyküsü, kendi kendine meme muayenesi yapmaya etkili değişkenler; yaş, eğitim, sağlık güvencesi, birinci derece yakınlarda kanser öyküsü, pap-smear testi yaptırmaya etkili değişkenler; yaş, birinci derece yakınlarda kanser öyküsü, klinik meme muayenesi yaptırmaya etkili değişkenler; gelir, aylık gelir, birinci derece yakınlarda kanserden ölüm öyküsü, mamografi çektirme üzerine etkili değişkenler; sağlık güvencesi, birinci derece yakınlarda kanserden ölüm öyküsü, prostat spesifik antijen testi yaptırmaya etkili değişkenler; birinci derece yakınlarda kanser ve birinci derece yakınlarda kanserden ölüm öyküsüdür.Bu araştırmanın sonuçları, ilimizde kanser ile mücadelede geliştirilecek olan stratejilerin oluşturulmasına önemli ipuçları sağlayacaktır.Anahtar Kelimeler: Kanser, Bilgi, Tutum, Davranış, Risk Faktörleri Among the known causes of deaths, cancer ranks the second after the cardiovascular system diseases. In our country, there are no adequate studies revealing the level of cancer-related knowledge and attitudes of the society. This study was performed to determine the knowledge, attitudes and behaviors of the individuals aged 40 and over. This cross-sectional research was conducted in the province of Trabzon in December 2011- January 2012. The universe of the study consists of 105,071 individuals aged 40 and over living in Trabzon city center and the sample size was determined as 1200. In sample selection procedure, 30 cluster sampling method was used as recommended by the World Health Organization for developing countries. Data was collected through a questionnaire prepared by the researcher based on the literature and filled by the interviewers during the face to face meetings with the participants. In data analysis chi-square and logistic regression analysis were used. The mean age of the study group was 54.90 ± 11.16 and 54.9% of the participants had primary and lower education level. 91.8% indicated cancer as the deadliest disease. The frequency of the participants having no information about the symptoms of cancer was 62.4 %. The three most frequently stated signs of cancer were fatigue (18.6%), pain (11.8%), and weakness (8.1%). The most common top three reasons of cancer were stated as cigarettes (95.7%) , mobile phone (90.4%) , excessive alcohol consumption (90.2%). 61.3%, 46.3%, 23.9% of the group had no information about radiotherapy, mammography and chemotherapy respectively and 66.0% didn't take measures to protect against cancer . 16.1% had fecal occult blood test and 15.2% had colonoscopy. 45.3%, 22.7%, 14.3% and 29.2% of the group had self- breast examination, clinical breast examination, mammography and pap-smear test respectively. 15.8% of the male participants had prostate-specific antigen test. In the study, it was found that the variables effective in having fecal occult blood test were age, gender, income; variables effective in having a colonoscopy were age, income, the longest place of residence, first-degree relatives with a history of death from cancer; variables effective in having breast self-examination were age, education, health insurance, first-degree relatives with a history of cancer; variables effective in having pap-smear test were age, first-degree relatives with a history of cancer; variables effective in having clinical breast examination were income, monthly income, first-degree relatives with a history of cancer death; variables effective in having mammography were health insurance, first-degree relatives with a history of death from cancer; variables effective in having prostate-specific antigen test were first-degree relatives with a history of cancer and first-degree relatives with a history of death from cancer. The results of this study will provide important clues in developing strategies in the fight against cancer in our city. Keywords: Cancer, Knowledge, Attitudes, Behavior, Risk Factors 138

Hastane temizlik çalışanları mikroorganizmaların yayılmasında diğer tüm sağlık çalışanları gibi önemli rol oynarlar. Ayrıca görevleri nedeniyle çevredeki mikroorganizma yükünün azaltılmasında dolayısıyla hastane enfeksiyon kontrolünde önemli bir yere sahiptirler. Bu çalışmada hastane temizlik çalışanlarının hastane enfeksiyonları ve risklerinden korunma ile ilgili bilgi tutum ve davranışlarının saptanması amaçlanmıştır. Erciyes Üniversitesi'nde 376 temizlik çalışanının 287'si çalışmaya dahil edilmiştir. Bahçe düzenleme, yabani hayvanlarla mücadele çalışanları gibi temizlik ve atık yönetimi harici işlerde çalışanlar çalışma dışı bırakılmıştır. Çalışmaya katılanların %61.0'ı erkek, %39.0'u kadın idi. Öğrenim düzeyi ilkokul ve altında olanlar %41.5, ortaokul %31.0 ve lise ve üstü %27.5'di. Çalışanların %53'ü 25-34 yaş grubunda olup yaş ortalaması 33.6±8.24 yıl idi. Hizmet yılı ortalaması 4.6 ±.4.06 yıl idi. Hastane enfeksiyonun ne olduğu sorulduğunda hiçbiri ne olduğunu tam bilmezken, %95.8'i eksik biliyordu. Çalışanların %51.6'sı hastane enfeksiyonları konusunda bilgilerini yeterli buluyordu. Enfeksiyonlardan korunmak için çalışanların %59.6'sı ekipman kullanmaya dikkat ettiğini, %37.6'sı el hijyenine ve %23.7'si genel hijyen kurallarına uyduğunu ifade etti. Çalışmaya katılanların %95.5'i kendisini hastane enfeksiyonlarından korumanın en iyi yolunun el hijyeni olduğunu belirtti. Çalışanların %64.5'i Hepatit B, %26.5'i grip ve %24.0'ü tetanoz aşısı yaptırdıklarını belirttiler. Hastane enfeksiyonlarında korunma konusundaki genel önlemlere her zaman uyduğunu söyleyenlerin oranı %90.9 idi. Hastane enfeksiyonları konusunda eğitim aldıklarını ifade edenlerin oranı %93.7 idi. Genel temizlik (%92.0), temizlik maddeleri (%56.4), hijyen kuralları (%88.2), bulaşıcı hastalıklar (%5.0), kişisel korunma (%86.8) ve hastane enfeksiyonları (%87.8) eğitim aldıklarını ifade ettikleri konulardı. Çalışmaya katılanların %33.1' görevi esnasında delici-kesici aletlerle yaralanmış, bu yaralanmayı %68.4'ü enfeksiyon birimine bildirmiştir. İsimleri verilen hastane birimlerinin hangilerinin yüksek riskli alanlar olduğu sorulduğunda; ameliyathane (%91.3), yoğun bakım ünitesi (%89.5), izolasyon odası (%71.1), hemodiyaliz alanı (%61.7) ve nötropenik hasta odası (%43.9) olarak belirtmişlerdir. Yüksek riskli alan olmayan hemşire, doktor odalarını %26.5'i, servis hasta odalarını %54.7'si yüksek riskli alan olarak nitelendirmiştir. Yüksek riskli alanların temizliğinde deterjan ve dezenfeksiyon uygulaması yapılması gerektiğini bilenler %65.5 idi. Tıbbi atıkların kırmızı poşete atılması gerektiğini çalışanların %87.8'i biliyordu. Hastane temizlik çalışanlarının hastane enfeksiyonu ve korunma konusunda bilgi düzeyleri orta seviyede idi. Atık ayrımı ve yönetimi konularında bilgi düzeyi yüksekti.Anahtar kelimeler: Hastane Enfeksiyonu, Hastane temizlik Çalışanları, Tıbbi Atık, El Hijyeni, Aşı In hospital staff of cleaning company act apart of spread about microorganizm like the other health staff. Also they have a major role for decrease burden of microorganism, which is in enviroment for control of hospital infection. This study aim at confirm the knowledge attitude and behaviour, which is about protection from the hospital infection and risks for staff of cleaning company. In Erciyes University 287 of 376 cleaning staff has been conducted to this study. Which were not in cleaning or waste management like garden arrangement or wild animal struggle workers had been excluded the study. Male persentage of parteker?s was 61.0% and 39% of them was female. Persentage of their standard of learning was primary school and beneath was 41.5% , 31.0% was secondary school and 27.5% was high school. Staff?s 53.0% was under 25-34 age group and their average age was 33.6 +/- 8.24 year. Their average of amployment tear was 4.6 +/- 4.06. When asked what was hospital infection, no one knew exactly what it was. Persentage of lacking knowledge was 95.8%. Persentage of felling adequate of staff about hospital infection for pretection from infection was 51.6%. For protection from infection, 59.6% of them tell that take car efor using equipment, 37.6% of them for hand hygiene and 27.7% of them for observing general rules. persentage of expressing hand hygiene that the best way for protection from hospital infection was 95.5%. Vaccinating percentage of Hepatitis B was 64.5%, 26.5% of them are flu and 24.0% of them express that they were vacinated tetanus. Percentage of who tell observe the rule for general caution which for protection of hospital infection is 90.9%. Percentage of the staff who tell that they get the education for hospital infection, is 93.7%. The other expressing topics which they received training, was general cleanliness (92.0%), equipment of cleaning (56.4%), rule of hygiene (88.2%), contagious disease (5.0%), personal protection (86.8%) and hospital infection (87.8%). Wounded by cutter while they work was 33.1%, 68.4% of them declared this personal injury to infection unit. After asked which specified the name of hospital units are high risk area, they express operating room (91.3%), intensive care unit (89.5%), isolation room (71.1%), haemodialysis area (61.7%) and neutropenia patient room (43.9%). Staff described the high risk field for nurse and doctor rooms (26.5%), sevice patient rooms (54.7%), which are not in high risk field. Persentage of staff who know required using detergent and disinfection, while cleaning high risk fields was 65.5%. The percentage of knowing waste materials which needed for shooting into red sachet was 87.8% for medical waste. Hospital cleaning staff?s knowledge level was in medium degree about hospital infection and protection. Knowledge level about waste differentiation and management was in high degree.Key words: hospital infection, hospital cleaning staff, medical waste, hand hygiene. vacine 82

Dünyadaki ölümlerin (2005) yaklaşık olarak %60'ının nedeni kronik hastalıklardır. Ülkemizin de içinde bulunduğu orta ve yüksek gelirli ülkelerdeki ölümlerin ilk 8 risk faktörü ve yine fazla tuz ve yağ alımı da önemli olumsuz sağlık davranışlarındandır. Araştırmanın amacı, kronik hastalıklara neden olan ve/veya zemin hazırlayan önde gelen olumsuz sağlık davranışlarının sağlık çalışanlarındaki sıklığını ortaya koymaktır.Kesitsel nitelikli bu çalışma, 2009 yılında Yozgat İl merkezinde çalışan sağlık personelinin tamamı üzerinde yapılmıştır. Araştırmaya 151 hekim, 325 hemşire/ ebe, 275 sağlık memuru ve 84 diğer lisans mezunu sağlık çalışanı olmak üzere toplam 835 sağlık çalışanı katılmıştır. Veriler, araştırmacı tarafından literatüre dayalı olarak hazırlanan anket formunun denekler tarafından doldurulmasıyla toplanmıştır. Belirlenen 10 olumsuz sağlık davranışın her birinin analizinde binary lojistik regresyon analizi kullanıldı.Sağlık çalışanlarının %58.8'i kadın, %78.9'u evli, ortanca yaş 34 idi. Kronik hastalıklar açısından belirlenen 10 olumsuz sağlık davranışı birlikte ele alındığında sağlık çalışanları arasında en yüksek oranda görülenler, yetersiz sebze-meyve tüketme, yetersiz egzersiz yapma, yağı ve tuzu kısıtlamama, yüksek BKİ`ye sahip olma ve sigara içme iken (sırayla %87.0, 79.8, 80.6, 77.8, 51.2, 43.1), düşük oranda görülenler ise haftada bir/daha sık alkol alma, 2 yıl içinde kan basıncını ve kan şekerini, 5 yıl içinde kan kolesterolünü ölçtürmemedir (sırayla; %3.0, 7.7, 17.2, 17.4).Sağlık çalışanları, kronik hastalıklar için belirlenen olumsuz sağlık davranışlarını beklenenden daha çok sergilemektedir. Sağlığın korunması, yükseltilmesi ve sağlık çalışanlarının konu hakkındaki duyarlılığının artırılması için sağlık personelinin mezuniyet öncesi ve sonrası eğitim programlarına?olumsuz sağlık davranışların önlenmesi ve izlemi? nin eklenmesi yararlı olacaktır. In 2005, the cause for almost 60.0% of the deaths in the world is chronic diseases. The first 8 risk factors of causes of death in middle and high-income countries, in which our country is also placed, and to much salt and fat intake are important unhealthy behaviors. The aim of this study is to determine the frequency of unhealthy behaviors that lead causes of chronic illnesses and/ or prepare the ground for them in health workers.This cross-sectional study was carried out on the whole health personnel working in Yozgat provincial center in 2009. A total of 835 health personnel including 151 physicians, 84 other health profession, 325 nurses, and 275 health technician participated in this study. The data were collected by means of the questionnaire, prepared by the researcher based on the literature and filled by the participants. Chi-square tests and binary logistic regression analysis were used in the analysis of each of 10 selected unhealthy behaviors.The percentage of female health workers was 58.8% and 78.9% of them were married, and the average age was 34. The 10 unhealthy behaviors in terms of chronic diseases, when considered together were inadequate fruit and vegetable consumption, insufficient exercise, unreduced fat and salt intake, having a high BMI and cigarette smoking seen at the highest rate (respectively 87.0, 79.8, 80.6, 77.8, 51.2, 43.1 %) among health care workers. Those seen at the lowest rate were alcohol consumption once a week and more, not to measure their blood pressure and blood sugar within the last two years and their blood cholesterol within the last five years (respectively 3.0, 7.7, 17.2, 17.4 %).Health personnel behave more risky than expected in terms of the unhealthy behaviors for chronic diseases. For the health protection, promotion and increased awareness of health workers we should integrate ?screening and interventions for unhealthy behaviors` into the graduate and post-graduate training programs of health personnel. 117

Araştırmamızda, intihar girişiminde bulunan kadınların sosyo demografik özellikleri ve risk faktörlerinin belirlenmesi ve bu konuda koruyucu ve önleyici yaklaşımlar geliştirmek amaçlanmıştır.Tanımlayıcı nitelikteki bu çalışmada Nevşehir il merkezi ve altı ilçesinde 2005-2007 yılları arasında intihar girişiminde bulunan 368 kadın araştırma kapsamına alınmıştır. Bu kişilerden 212'si (%57,6) araştırmaya katılmayı kabul etmiştir. Araştırma grubuna yüz yüze görüşme tekniği ile 66 soruluk anket formu uygulanmıştır.İntihar girişiminde bulunan kadınların, %76,9'u 16-30 yaş aralığında, %43,5'i ilkokul ve altı eğitim düzeyine sahip, %82,5'i ev hanımı/ev kızıdır. İntihar girişiminde bulunan kadınların %49'1'ini bekarlar, %33,0'ünü ise boşanmışlar/ayrı yaşayanlar oluşturmaktadır. İlk evlenme yaşı 15-21 yaş aralığında olanların oranı %97,1'dir. Kadınların aile yaşamında karşılaştığı sorunlar; ruhsal sorunlar (%77,4) aile içi şiddet (%55,2) ve ekonomik zorluklar (%50,9) olarak saptanmıştır. Kadınların %79,2'si fiziksel şiddete maruz kaldığını belirtmiştir. Birden fazla intihar girişiminde bulunan kadınların oranı % 57,1'dir. İntihar girişiminde kullanılan yöntemler arasında aşırı doz ilaç alma oranı %84,4'tür. İntihar girişimi ile ulaşılmak istenen temel düşüncenin, bulunduğu çevreden kurtulmak olduğunu belirtenlerin oranı %72,6'dır. Yaşamında kendisine yakın hissettiği kişilerin olmadığını belirtenlerin oranı % 67,2'dir. İntihar girişiminden pişmanlık duymadığını belirtenlerin oranı %79,7'dir. Araştırma grubunun %49,1'i kendini değersiz olarak hissettiğini belirtmiştir. Gelecekten hiçbir beklentisi olmadığını belirtenlerin oranı ise % 43, 3'tür.Olguların intihar girişimi eylemlerinin temel nedenleri olarak ailevi sorunları en fazla düzeyde belirtmeleri, aile içi şiddet oranının yüksek olması ve intihar girişimi öncesi psiko sosyal risk faktörlerini yoğun olarak yaşanması aile iç dinamiklerinin ne denli önemli olduğunu göstermektedir. Bu da koruyucu ve önleyici yaklaşımları içeren kapsamlı ve çok disiplinli proje uygulamalarına gereksinim olduğunu göstermektedir.Anahtar Kelimeler: İntihar, intihar girişimi, sosdemografik özellikler, risk faktörleri, kadınlar. Our aim in this research is to determine socio demografic features and risk factors of women who attempt suicide and establish the after effects and develop protective and preventive approachs.In this study was used by descriptiveresearch model, in 2005, 2006 and 2007 in Nevsehir and its six counties, 368 women who attempted to commit suicide 212 ( 57,6% ) agreed to take part in the research, the rest refused. Our research group performed face to face interview whereby the participants were asked 66 questions.Among 16-30 year olds the attempted suicide rate is 76,9% and of those in lower education level the percentage is 43.5%. Of the people who took part in our research, 49,1 % were single, 33,0% were divorced/splited up. Of the people who got married among 15-21 year olds rate is 97,1%. Of those who met the common problems in their family life; physcological matters (77,4%), domestic violence (55,2%), lack of economical income (50,9%). Of the people who exposed to physical violence rate is 79,2%, one more than attempted suicide rate is 57,1%.Among suicide methods, the most use of suicide method is over taking medicine (84,4%). The basic thought pattern among these women attempt suicide is to flee the environment which they live, this percentage is 72,6%. 67,2% felt that they had nobody to turn to however, Of those who attempted to commit suicide, 79,7 % regretted their actions. Of those in the research group, 49,1% felt that they were worthless. 43,3% of these women felt they had no hope for the future.Because domestic violence and psychosocial stress percentage are so high and psychosocial stress percentage are so high, this shows that, psychosocial circumstances of the individuals attempting to commit suicide are in need of correction as importantly as the domestic dinamics. Therefore, it shows that this can be achieved by protective and preventative concepts and by exercising an extremely multidisciplined approachs.Key Words: Suicide, attempted suicide, socio demographic features, risk factors, women. 102

AmaçDoğru doğum sekline karar vermek anne ve bebek sağlığı açısındanönemlidir. Çalısma annelerin doğum sekline yönelik tercihleri ve etkileyen faktörleriincelemek amacıyla yapılmıstır.Gereç ve YöntemTanımlayıcı tipteki bu arastırmanın evrenini, Kayseri kentsel alanda yer alanGüldüoğlu Sağlık Ocağı Bölgesi'nde 2007 yılında doğum yapmıs 408 kadınolusturmustur. Veriler yüz yüze görüsülerek toplanmıs, yüzde hesaplaması, ki-kareve Mc Nemar testleri kullanılarak değerlendirilmistir.BulgularDoğum sekilleri konusunda kadınların sadece %43.4'ü gebelikleri süresincesağlık personelinden bilgi almıstır. Gebelik döneminde tüm kadınların %61.5 inormal doğum, %11.5'i sezaryenle doğum istediklerini, % 10.3 kadın gebelikdöneminde doğum sekline ait herhangi bir isteği olmadığını, %16.7 kadın da öncedensezaryenle doğum yaptıkları için tercih sansları olmadığını, mecburen sezaryenolmaları gerektiğini düsündüklerini ifade etmislerdir.Kadınların %55.6'sı sezaryenledoğum yapmıstır. En sık sezaryen endikasyonları; geçirilmis sezaryen (%33.2 ), anneisteği (%13.6 ) ve fetal sıkıntıdır (%12.7). Kadınların en çok sezaryen istemenedenleri; normal doğumu basaramama korkusu (%51.6 ), tüplerini bağlatma isteği(%22.6) ve doğum ağrısı korkusudur (%19.4). Sezaryenle doğum isteme açısındaneğitim, yas, doğum sekilleri hakkında bilgi alma durumu, önceden doğum yapma,önceki doğumlarında problem yasama durumu ve doğum sırasına göre farklılıkbulunmazken, yüksek gelir düzeyinde olan ve çalısan kadınlar daha fazla sezaryenile doğum yapmak istemektedir. 26 yasın üzerinde, lise ve üzeri eğitim düzeyinesahip, çalısan, gebeliğinde 10 ve üzeri sayıda kontrole giden, doğumunu ve sağlıkkontrollerini özel hastanede yapan kadınlarda sezaryenle doğum oranı dahayüksektir. Sezaryen kararını daha çok hekimler tek baslarına vermektedirler(%51.3). Kadınlar normal doğumu anne (%89.5) ve bebek (%69.1) sağlığı açısındandaha güvenli bulmaktadır. Anneler için doğum sekline karar verirken göz önündebulundurdukları en önemli faktör bebeklerinin sağlığıdır (%36.1). Normal doğumyapanların %88.4'ü, sezaryenle doğum yapanların da %61.2'si tekrar doğumyapsalar normal doğum tercih edeceklerini ifade etmislerdir.SonuçBu arastırmada saptanan yüksek sezaryen oranını açıklamakta sezaryenintıbbi endikasyonları yetersiz kalmaktadır. Demografik, sosyo-ekonomik faktörler vesağlık hizmetinin sunulduğu kurumların tutumları bu oranın diğer belirleyicileridir.Anahtar kelimeler: Doğum sekli tercihi, sezaryen, vajinal doğum, düsünce Aim: To decide the mode of delivery is crucial for the health of the women and theirchildren. The aim of this study is to investigate the influence factors on choices fordelivery mode of the women.Materials and methods: This study included 408 women who delivered in 2007around the Güldüoğlu Health Center in the center of Kayseri. All interviewsperformed by face to face method. The collected data were evaluated throughpercentage calculation, Chi-square, Mc Nemar tests.Results: The only 43.1% of the women were informed about the mode of delivery byhealth workers. During pregnancy 61.5% of the women stated that they wanted todeliver via vaginal delivery while 11, 5% of them wanted caesarean section.Otherwise 10,3% of the women stated that they have no idea about delivery modeand 16,7% of them said that they had no alternative on delivery mode due to theirprevious caesarean delivery. The rate of the caesarean section was 55.6%. The mostcaesarean indications were previous cesarean section (33, 2%), mother?s request (13,6%) and fetal distress (12, 7%). The first three reason for mothers request forcaesarean section were; fear to birth failure (51,6%), tube legation request (22,6%)and fear of birth pain (19,4%) by respectively. While there is no significantdifferences about the rate of the caesarean request in respect of education, age, beinginformed about the delivery mode, having previous delivery, having problem duringprevious delivery and the number of delivery, the women with higher income wantedcaesarean delivery in higher rate. The women aged 26 and over, employed educatedhigh school or more, having prenatal care more than 10, examined and delivered inprivate hospital delivered via caesarean section in higher rate than the others. Themost of the caesarean sections were decided by the physician alone (51, 3%). Thewomen believed that vaginal delivery is safer for themselves (89, 5%) and theirbabies (69, 1%). The most important factor on women?s? decision about the mode ofdelivery is safety for their babies (36, 1%). Of the women 88.4% of them whodelivered via vaginal mode and 61, 2% of the women who delivered via caesareansection noted that they would want to delivery via vaginal mode for their next birth.Conclusion: Current clinical indications via caesarean section are alone insufficientto explain this high caesarean section rate. Demographic and socio-economic factorsand attitudes of health service providers may be the other determinants of this highrate.Key words: cesarean section, mode of delivery, vaginal delivery, opinion 103

Sağlık personelinin meme kanserinden korunma konusundaki farkındalığı önem taşıyan bir konudur. Sağlık personelinin tutum ve davranışları diğer kadınları etkilemektedir. Bu çalışmanın amacı; Farklı bayan sağlık çalışanlarının meme kanseri riski konusunda bilgi ve tutumlarını araştırmak ve aynı zamanda kendi kendine meme muayenesi (K.K.M.M), klinik meme muayenesi, mamografi gibi tarama davranışlarını ortaya koymaktır. Kesitsel olarak yapılan bu çalışmada Çorum il merkezinde farklı kurumlarda çalışan toplam 485 kadın sağlık çalışanına (hekim:67, hemşire: 236, ebe: 141) anket uygulanmıştır ( cevap verme oranı % 80.6 dır).Bayan doktorların yaş ortalaması 34.2±5.1 hemşirelerin 32.5±6.6 ve ebelerin 33.5± 6.0'dır, önemli bir kısmı evlidir (%81.0). Araştırma grubuna katılanların %27.1'i meme kanseri açısından kendisinin risk altında olduğunu düşünmektedir. Grubun çoğunluğu (%98.4) K.K.M.M'nin meme kanserinin erken tanısında önemli olduğunu düşünüyordu. K.K.M.M yapma oranı %81.3, olup düzenli yapanların oranı ise %23.3'tür. (her ay ve adetin 5-7. günü ) K.K.M.M.'yi düzenli yapma oranı hekimlerde (%31.3), ebe (%24.1) ve hemşirelerden (%20.4) daha yüksektir. K.K.M.M yapmama nedenleri arasında ihmal ve önemsememe (%45.8) ilk sırada belirtilmiştir. Tüm sağlık personelinin yalnızca %10.2'si mamografi çektirmiş ve %24.8'i klinik meme muayenesi için doktora gitmiştir. Klinik meme muayenesi yaptırma oranı en yüksek hekimlerdedir.Sağlık personeli toplumda tıbbi bilgilerin asıl kaynağıdır. Bu kişilerin sağlık personeli olduğu düşünülürse çalışmamızda K.K.M.M ve mamografi yaptırma oranı beklenenden düşük çıkmıştır.Anahtar kelimeler: Meme Kanseri, Bilgi, Tutum, Davranış The awareness of health professionals about breast cancer prevention has a vital importance, since health professionals beliefs and behaviors may have an impact on other women. The aim of this study is to investigate the knowledge, attitudes on risk factors of the breast cancer as well as screening programs such as breast self-examination (BSE), clinical breast examination and mammography among different groups of female health professionals. In this cross-sectional study a total of 485 people (including female physicians n=67, nurses n=236 and midwives n=141) in various health centers located in Çorum Province, Turkey. They were interviewed using a self-administered questionnaire (overall response rate was 80.6%).The mean age was 34.2±5.1 in female physicians, 32.5±6.6 in nurses and 33.5±6.0 in midwives, and most were married (81.0%). Approximately 27.1 % of the respondents believed that `Like every other woman I am at risk of breast cancer. Majority of the group (98.4 %) was believed that BSE was a beneficial method to identify to earl detection of breast cancer. Although 81.3 % of the group reporting performed BSE, only 23.3 % reported doing so on a regular basis (performed monthly or once per menstrual cycle). The rate of doing BSE regularly was higher in physicians (31.3 %) than nurses (20.4 %) and midwives (24.1 %). The most common reason for not doing BSE was the belief that it was not necessary (45.8 %). Of the entire group, only 10.2 % of them had gone for a screening mammogram and 24.8 % had gone for clinical breast examination. The rate of application to clinical breast examination is the highest in physicians.Health professionals are a direct source of medical information to the public. The use of BSE and mammography were found lower than expected when considering the fact that participants were health care professionals.Key words: Breast cancer, knowledge, attitude, behaviour 100

Tedavisi sadece organ ve doku nakli ile mümkün olan hastalıklar, tüm dünyanın oldugu gibi,ülkemizin de en önemli saglık sorunlarının basında yer almaktadır Ülkemizde organ bagısları henüzistenilen seviyeye ulasamamıs ve organ ve doku nakli bekleyen hastaların sayısı her geçen günartmaktadır. Bu çalısma organ bagısı konusunda önemli rol üstlenebilecek olan din görevlilerininorgan nakli ve bagısına yönelik bakıs açılarını degerlendirmek için yapılmıstır.Arastırma kapsamına Kayseri il müftülügünde çalısan 540 din görevlisinin tamamı alınmıstır. Dingörevlilerinin aylık olagan toplantıları esnasında anket uygulamayı kabul etmis olanlara arastırmacıgözetiminde anket uygulanmıstır. Anket uygulamasına din görevlilerinin %86.6'sı katılmıs olup468 kisi degerlendirilmeye alınmıstır. Din görevlilerinin %90.8'i organ bagısının önemineinanmaktadır. Din görevlilerinin yaklasık yarısı organını bagıslamayı düsündügünü belirtmis olup,ancak yalnızca %1.1'i organ bagısında bulundugunu ifade etmistir. Organ bagıslama oranlarınındüsük olmasının temelinde öldükten sonra organlarının yerinde kalmasının uygun oldugu, organnakli organizasyonları ile beyin ölümü kavramına güvenmeme, henüz erken oldugunu düsüncesi vekonu ile ilgili bilgi eksikligi önemli bir yere sahiptir. Arastırma grubunda ölen bir yakınınorganlarını bagıslayacagını belirtenlerin oranı %21.2'dir. Bagıslamak istemeyenlerin nedenleriarasında kendisi olsa vermek istemeyebilir ve vücudun kesilip biçilmesi uygun degil düsünceleri yeralırken grubun %21.1'i ihtiyacı olan bir yakınına organını bagıslayabilecegini belirtmistir. Dingörevlilerinin %61.3'ü slam dininin organ bagısı ve nakli konusuna olumlu baktıgını düsündügünübelirtirken grubun %4.9'u öldükten sonra ahirette organların kendisi hakkında sahitlik edeceginidüsünmektedir. Din görevlilerinin %38.0'i beyin ölümü gerçeklesen kisi adına ailesinin organbagısında bulunmasının slami açıdan hiçbir sakıncası olmadıgını belirtmistir. Din görevlilerinin %90.8 i organ bagısıyla ilgili olarak daha önce bilgi almıstır. Bilgi edinmelerinde %70.0 oranı ileradyo-TV en etkili araç olmustur. Ancak din görevlilerinin büyük bir kısmı organ bagısındabulunabilecegi yerler, organ bagısı ve nakli için olması gereken sartlar, beyin ölümü kavramı,bagıslanabilen organlar konusunda yeterli bilgi sahibi degildir. Din görevlileri ülkemizde organbagısının yetersizligine neden olarak organ bagısı ve naklinin iyi anlatılamaması ve dini inançlarınneden oldugunu düsünmektedir.Sonuç olarak din görevlileri organ bagısı ve nakline yönelik olarak olumlu düsünceye sahipolmalarına ragmen organ bagıslama oranları düsük bulunmustur. Din görevlilerinin organ bagısı venakli ile ilgili olarak halkı bilgilendirme durumları çok düsük düzeylerde bulunmustur. Ilnessess which can only be treated by organ transplant is one of the leading health issues of ourcountry as the world. The patients in our country waiting for organ or tissue transplant is increasingbut donation is not in the requested levels. This work is done to evaluate the religious officials veryimportant viewpoint about organ donation and transplant.In the study, all 540 officials working in Kayseri municipality mufti office were included. Duringthe monthly meeting of these officials, those who intend to join the poll completed the poll underthe supervision of researcher. %86.6 of the religious officials participated in the research and 468 ofthese were evaluated.%90.8 of the religious officials believe in the importance of organ donation. Half of these peopledeclare that they are thinking of donating their organs but only %1,1 actually donated their organs.The main reasons for organ donation ratio to be so small are, the idea of appropriateness of havıngorgans in place after death, not trusting to organ transplant organizations and brain death concept,lack of information. %21.2 of the research group declared that they will donate the organs of a deadrelative. In the research group this %21.2 believe that it is inappropriate to cut up the body but theycan donate the organs of a dead relative. %61.3 of the officials declared that islam looks in apositive way for the organ donation and transplant but %4.9 of the group believes that the organsare going to be witnesses for your life in the afterlife ( after death). %38 of the officials believe thatit has no harm for a person who suffered brain death to make the decision of donation by the family.%90.8 of the officials had information previously about organ donation. %70 received informationvia radio-tv. But most of the officials do not have enough knowledge about where to donate theorgans, the requirements for donation and transplant, brain death concept and the organs which canbe donated.Religious staff believes that the reason for organ donation and transplant to be so relativly low isbecause of not telling the people in an efficient way about donation and religious beliefs.As a result, although they have positive ideas about organ donation and transplant, religiousofficials have a relativly low rate of donation. The informing of people about organ donation andtransplant by religious officials are found very low rates 97

IVKAYSER L MERKEZ NDE SAĞLIK H ZMETLER N N KULLANIMI VEALGILANAN SAĞLIK LE L ŞK SÖZETTanımlayıcı nitelikteki bu araştırma, Kayseri il merkezinde yaşayan bireylerin sağlık hizmetlerikullanım düzeyini ve etkileyen faktörleri belirlemek, 15 yaş ve üzeri kişilerde algılanan sağlıklahizmet kullanımı arasındaki ilişkiyi incelemek amacıyla yapılmıştır.Örnekleme 7 Merkez Sağlık Ocağından Ev Halkı Tespit Fişleri yardımıyla ve basit rastgeleörnekleme tekniği ile seçilen 1880 kişi alınmıştır. Veri toplama aracı olarak anket formu veNottingham Sağlık Profili (NHP) kullanılmıştır.Son bir yıl içinde sağlık hizmeti kullananım oranı %79.6, başvuru ortalaması 5.0±5.4'dür.Kamu hastanelerine başvurular (%49.9) Özel sağlık kuruluşlarına başvurulara (%13.2) göredaha yüksektir. Sosyal güvence, yakınlık ve ucuzluk erişimi kolaylaştıran; bekleme ve muayenesüresi, personelin olumsuz davranışı erişimi güçleştiren temel faktörlerdir. Hastalara karşı ilgilive güleryüzlü davranan personel, doğru tanı, uygun tedavi hastaların en önemli beklentileriarasındadır.Araştırma grubunun %44.0'ı genel sağlık durumunu ?kötü? olarak belirtmiştir. Genel sağlıkdurumu kötü olanların NHP skor ortalamaları daha yüksektir. NHP skor ortalaması 30.0 ± 23.2olup, en yüksek skorlar enerji (49.0±41.1) ve duygusal reaksiyonlar (41.7±32.1) boyutunda, endüşük skor fiziksel hareketlilik (19.8±23.6) boyutunda saptanmıştır. Kişilerin mevcut sağlıkdurumu nedeniyle en fazla iş yaşamı , en az tatil aktiviteleri etkilenmiştir.Genel sağlık durumu kötü, NHP skorları yüksek, sağlık durumu nedeniyle günlük yaşamaktiviteleri etkilenen kişilerin başvuru oranları daha yüksektir. Algılanan sağlığı olumsuzetkileyen değişkenler aynı zamanda hizmet kullanımını artıran faktörlerdir. Genel sağlık algısıolumsuz kadınlar, 65 yaş ve üzeri kişiler, dul ve boşanmışlar, hiç öğrenim görmeyenler, kronikhastalığı olanlar daha fazla başvuruda bulunmuşlardır. Aylık gelir ve sosyal güvence algılanansağlıktan bağımsız olarak başvuruları artıran diğer faktörlerdir.Anahtar kelimeler : Sağlık hizmetleri, kullanım, algılanan sağlık düzeyi VUTILIZATION OF THE HEALTH SERVICES IN THE CENTER OF KAYSERI ANDITS RELATIONSHIP WITH PERCEIVED HEALTH STATUSABSTRACTThis descriptive study was carried out in order to determine the level of health serviceutilization of people living in the center of Kayseri and the various factors that affect it, and toexamine the relationship among 15 and over aged people between self-perceived health statusand using health services.A sample of 1880 people who were selected through family health cards and by SimpleRandom Sampling Method from 7 health centers in Kayseri. As a data collecting tool, aquestionnaire and Nottingham Health profile were used.In the last year, health service utilization level was 79.6 % and the mean application numberwas 5.0+5.4. The rate of applications to the public hospitals was higher (%49.9) than those ofprivate medical institutions (%13.2). Social security, closeness and cheapness were the basicfactors which made access to hospitals easier; waiting and physical examination time, and thenegative approach of the staff were the factors which made applications to the hospitals moredifficult. Personnel appearing interested in the patient as well as friendly personnel, accuratediagnosis and appropriate treatment were among the most important expectations of thepatients.Of the research group 44.0 % of them were reported that their general health condition wasbad. The mean NHP scores were also higher for people whose general health condition was bad.The mean of NHP score was 30.0+23.2 and the highest scores were determined in the energy(49.0±41.1) and in emotional reactions (41.7±32.1); and the lowest score was in the physicalmobility (19.8+23.6). Because of the people?s current health condition, work life activities wereaffected the most, and holiday activities were affected the least.People whose general health condition was bad, NHP scores were high, and who were affectedfrom the activities of the daily life because of their health condition showed a higher rate ofapplication. The variables that negatively affected the perceived health were also the factors thatincreased the utilization of health services. Women whose general health perception were poor,people aged 65 and over, divorced and widowed people, illiterates, and people with a chronicdisease applied more than others. Income per month and social security were among the otherfactors that increased the number of applications independently from the perceived health status.Keywords: Health services, utilization, perceived health status 160

IIIN ĞDE L KEMERH SAR KASABASINDAK 40 YAŞ VE ÜZER POPÜLASYONDAH PERTANS YON PREVALANSI VE FARKINDALIK DURUMUÖZETBu çalışma Niğde ili Kemerhisar Kasabası'ndaki 40 yaş ve üzeri popülasyonda hipertansiyon prevalansıve farkındalık durumunun saptanması amacıyla yapılmıştır. Araştırma grubuna sağlık ocakları, Ev TespitFişlerinden 1/3 sistematik örnekleme yöntemiyle 850 kişi dahil edilmiş ve 812 kişiye ulaşılmıştır.Araştırma grubuna alınan bireylere yüzyüze görüşme tekniğiyle anket uygulanmıştır. Kan basınçlarıölçümünün değerlendirilmesinde Birleşik Ulusal Komite'nin (JNC) VII. raporundaki kriterler göz önünealınmıştır. Obezitenin değerlendirilmesinde 40 yaş ve üzeri için Body Mass Index (BMI=kg/m2)kullanılmıştır.Araştırmaya katılanların yaş ortalaması 60.5 ± 11.5 olup, % 56.7'si kadın, % 43.3'ü erkektir. Araştırmagrubuna alınan bireylerde hipertansiyon prevalansı % 56.9 olarak bulunmuştur. Hipertansiyon prevalansıerkeklerde % 47.7, kadınlarda % 63.9 olarak bulunmuştur. Hipertansiyon prevalansı her iki cinste deyaşın artmasıyla artış göstermektedir. Kadınlarda eğitim seviyesinin artmasıyla hipertansiyon prevalansıdüşmüştür. Bireylerin % 84,9'u daha önce tansiyonunu ölçtürdüğünü ifade etmiştir. Bu oran her ikicinsiyete göre yaşın artmasıyla artış göstermektedir. Bireylerin % 71,2'si hipertansiyonlu olduğununfarkındadır. Hipertansiyonlu olduğundan haberdar olma oranı kadınlarda % 79,6 ile erkeklere göre (%56,5) anlamlı ölçüde yüksektir. Yaş ilerledikçe haberdar olma oranı giderek artmaktadır. Bu oran 40-49yaş grubunda % 56,4 iken 65 ve üzeri yaş grubunda % 75,6'ya yükselmektedir. Kadınlarda haberdar olmaoranı yaş gruplarına göre farklılık göstermemekte iken erkeklerde yaşla birlikte artmaktadır. Haberdarolma oranı en düşük orta okul mezunlarındadır. Erkeklerde eğitim seviyesinin artmasıyla farkında olmadurumu artmıştır. BMI ile farkındalık arasında ise ilişki bulunmamıştır. Son bir yıl içinde doktora gittiğinisöyleyenlerin % 23,3'ü tansiyonu olduğunun farkında değildir.Sonuç olarak çalışmamızda hipertansiyon görülme oranı yüksek olup, düşük sosyo-ekonomik düzeyesahip olanlarda, kadınlarda, şişmanlarda, uzun süre sigara içip bırakanlarda, stres ve hareketsiz yaşamasahip olan kişilerde hipertansiyon prevalansı daha yüksektir. Kişilerin yaklaşık 1/3'ü hipertansiyonolduğunun farkında değildi.Anahtar Kelimeler : Hipertansiyon, prevalans, farkındalık, risk faktörleri IVAWARENESS POSITION AND HYPERTENSION PREVALECE OF 40 AND OVER AGEDPOPULATION IN N ĞDE CITY?S KEMERH SAR TOWNABSTRACTThe aim of this study is to determine the awareness, treatment and hypertension prevalence of 40 andover aged population in Niğde city?s Kemerhisar town.850 people are implicated to the search group with 1/3 systematic sampling method from healthcentre?s home determination cards and 812 people are reached. The individuals taken to the researchgroup with face technique have a questionnaire. While evaluating the blood pressure measurements,the criterions of United National Committee?s VII report (JNC) were taken into consideration. Whileevaluating obesity, Body Mass Index was used for the 40+aged. (BMI=kg/m2)The search participants? age average was 60.5 ± 11.5 and 56.7 % of them are female and 43.3 % aremale. Hypertension prevalence of the individuals who are taken to the search group is found 56.9%.Hypertension prevelance is determined 47.7% in female and 63.9% in male. Hypertension educationlevel, their hypertension level drops. Hypertension prevelance is found high in overweight people. Ofthe research group 84,9% of them stated that their tension was measured. This rate shows an increaseaccording to both gender?s age processs. 71.2% of the individuals are aware of their hypertension.Awareness of having hypertension is 79,6% in female and this rate is fairly high in comparision tomales? (56.5%). Awareness rate increases with the advance of age. While this rate is 56.4% in 40-49age group, it increases to 75.6% in 65+ age. Although the awareness rate of females shows nodifference according to age groups, it incrases in males with their age. The secondary school graduteshave the minimum awareness rate. With the increase of male?s education level their awareness ratealso increases. No relation between BMI and awareness is found. During the last one year 22.3% ofthe people saying they went to doctor are not aware of their hypertension.Consequently, in our study the prevalence of hypertension was determined high. The prevalence washigher in people whose socio-economic level was low, in women, in owerweight people, in ex-smokers and in people who have stress and motionless life. Nearly 1/3 of the people were not aware oftheir hypertension.Key words: hypertension, prevalence, aareness, risk factors 89

IIIKAYSER L MERKEZ NDEK LKÖĞRET M ÖĞRENC LER NDEB L NEN SAĞLIK SORUNLARININ SAPTANMASIÖZETBu araştırma Kayseri il merkezinde bulunan ilköğretim okullarında öğrenim gören 7-16 yaş grubuçocuklarda kronik hastalık, ruhsal sorunlar ve bedensel yetersizliklerin görülme sıklığını saptamakamacıyla yapılmıştır. l merkezinde bulunan ilköğretim okulları sosyoekonomik düzeye göre iyi, orta vekötü olarak tabakalandırılmıştır. Her tabakadan 1/5 örneklem oranına göre ve Basit Tesadüfi ÖrneklemeYöntemi ile seçilen 20 okuldaki 4842 öğrenciye anketler dağıtılarak ailesiyle birlikte doldurup, geritoparlamak suretiyle yürütlümüştür. Araştırmada kronik hastalık görülme oranı %18.5, bedenselyetersizlik görülme oranı %15.9, ruhsal sorunların görülme oranı %8.9 olarak bulunmuştur. lk beş sıradagörülen kronik hastalıklar; diş ve diş eti hastalıkları, sık tekrarlayan enfeksiyonlar, eklem romatizması,astım ve deri hastalıklarıdır. En önemli bedensel yetersizlikler arasında ilk üç sırada görme, konuşma veişitme problemleri, ruhsal sorunlar arasında ise idrar kaçırma, ruhsal sorunlar ve tikler yer almaktadır.Kronik hastalık ve bedensel yetersizlik görülme oranı bakımından erkek ve kız öğrenciler arasındaistatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamış ancak, ruhsal sorunların erkek öğrencilerde anlamlıdüzeyde daha fazla görüldüğü saptanmıştır. Araştırmada kronik hastalıklar sosyoekonomik düzeyi orta,ruhsal sorunlar ise sosyoekonomik düzeyi kötü okullarda anlamlı düzeyde daha fazla bulunmuştur.Bedensel yetersizlikler ise ekonomik durumu orta ve kötü okullarda benzer oranda saptanmıştır. Diğertaraftan kronik hastalıklar ve ruhsal sorunlar kamu okullarında, bedensel yetersizlikler ise özel okullardaöğrenim gören öğrencilerde anlamlı düzeyde daha fazla bulunmuştur. Kronik hastalıklar en fazla ilkokulikinci sınıfta görülmekte, bunu ilkokul dördüncü sınıftaki artış izlemektedir. Kronik hastalık görülmeoranı ilkokul beşinci sınıftan itibaren giderek azalmaktadır (p

IV DIABETES MELLİTUS HASTALARININ AYAK BAKIMI VE DİABETİK AYAK HAKKINDAKİ BİLGİ, TUTUM VE DAVRANIŞLARI ÖZET Bu çalışma, diabetes mellitus hastalarının ayak bakımı ve diabetik ayak hakkındaki bilgi, tutum ve davranışlarını saptamak ve hastalara yapılacak eğitim ihtiyacını ortaya çıkarmak amacıyla yapılmıştır. Tokat Devlet ve S.S.K. Hastanesi'nde yatmakta olan diabetes mellitus tanısı konmuş 351 hasta araştırmanın örneklemini oluşturmuştur. Anket araştırmacı tarafından hastalarla yüzyüze görüşme yöntemiyle uygulanmıştır. Araştırma grubundaki bireylerin yaş ortalaması 59.83± 10.88 (Ort.±St. Sapma)' dir. Araştırma grubunun %74.4'ü kadın, %72.4'ü ev hanımı, %74.9'u evlidir. Bireylerin %63.8'i ilkokul altı, %30.2'si ilköğretim, %6.0'ı lise ve üzeri öğrenim düzeyine sahiptir. Bireylerin %83.8'inin ayak bakımı hakkında sağlık personelinden bilgi almadıkları, bilgi alanların ise %80.7' sinin doktordan bilgi aldığı belirlenmiştir. Bireylerin %90.6'smın diabette ayak yaralarının oluşabileceğini, %77.8'inin ayak yaralarının amputasyonla sonuçlanabileceğini bildiği belirlenmiştir. Bireylerden %54.7'si ayak sağlığı için dikkat edilmesi gereken hususlardan ayak yıkamayı, % 13.1 'i tırnak bakımını, %13.1'i çıplak ayakla dolaşmamak gerekliliğini, %9.1'i ayakkabı seçimini, %6.0'ı parmak aralarının bakımını, %5.1'i çorap seçiminin gerekliliğini bilmektedir. Öğrenim düzeyi ve diabet eğitim programına katılma durumunun ayak sağlığı için yapılması gerekenlerden tırnak bakımı, çorap ve ayakkabı seçiminin gerekliliğini bilme oranlarını etkilediği saptanmıştır. Ayak bakımı hakkında bilgi alanlarda ayak yıkama, tırnak ve parmak aralarının bakımı, ayakkabı ve çorap seçimini bilme oranı almayanlara göre yüksektir. Bireylerin %32.5'inin egzersiz yaptıkları, %57.3'ünün ayaklarım günde 5 kez yıkadıkları, %27.6'sının ayak yıkama için genellikle soğuk suyu tercih ettikleri belirlenmiştir. Bireylerin %79.8'i tırnaklarını yuvarlak olarak kestiklerini ifade etmişlerdir. Araştırma grubundaki bireylerin %63.3'ü 4-6 davranış puanına sahiptir. Sonuç olarak; diabetes mellituslu hastaların diabette ayak sağlığı için dikkat edilmesi gereken hususlara yönelik bilgileri yetersiz, ayak bakımına ilişkin davranış puanlan düşük bulunmuştur. Anahtar Kelimeler: Diabetes mellitus, Diabetik ayak, Ayak bakımı, Bilgi, Davranış V THE KNOWLEDGE, ATTITUDE AND BEHAVIOURS OF THE DIABETIC PATD2NTS ON DIABETIC FOOT AND FOOT CARE ABSTRACT This study was carried out to investigate the knowledge, attitude and behaviours of patients with diabetes mellitus on foot care and diabetic foot. It was also aimed to determine education needs of the patients about foot care. This study included 351 patients with diabetes mellitus who were hospitalized in Tokat State and Social Insurances Association Hospitals. The enquiry was carried out by using face to face method. Mean age of the patients in the research group was 59.83 ± 10.88 (Mean ± SD). It was determined that 74.4% of the research group was women, 72.4% housewives, and 74.9% of them were married. Education level of the patients who p articipated in the s tudy w as found as following: 6 3.8% b elow p rimary s chool, 3 0.2% primary school, 6.0% high school or over. It was also found that 83.8% of the subjects did not take enough information from health staff and 80.7% of the subjects who took enough information obtained it from the doctor. It was determined that 90.6% of the patients had the knowledge that there might be foot injuries in diabetes mellitus and 77.8% of them knew the foot injury could result in amputation. Of the patients, 54.7% know the foot wash is important for foot health, 13.1% toenail care, 13.1% not to go around with barefoot, 9.1% shoe choice, 6.0% care of toes and 5.1% necessity of stocking choice. It was determined that the education level and joining to diabetic education program position influence the knowledge of toenail care, stock and shoe choice. The subjects who took information about the foot care have more knowledge of foot wash, toenail and toe care, stock and shoe choice. It was determined that 32.5% of the subjects do exercises, 57.3% wash their foot five times a day, 27.6% prefer cold water for washing their foot. Of the subjects 79.8% said that they cut their toenails circular. 63.3% of the subjects in study group have 4-6 behaviour points. In conclusion, it was found that the patients with diabetes mellitus have not got enough information about the diabetic foot and practice points on foot care are low. Key Words: Diabetes mellitus, Diabetic foot, Foot care, Knowledge, Behaviour 96

ÖZET Amaç: Kayseri İlinde yapılan bu çalışmanın amacı doğum öncesi bakım alma durumu ve etkileyen faktörlerin belirlenmesidir. Materyal ve metod: Tanımlayıcı araştırma niteliğindeki bu çalışmada, Kayseri İl merkezinde 2002 yılında doğum yapan 627 kadma yüz yüze görüşme ile anket uygulanmıştır. Prenatal bakım alma durumu her bir kriter ve indekse göre belirlenmiştir: TNSA (ilk trimesterde tespit ve en az 6 kez bakım), DSÖ (ilk trimesterde tespit ve en az 4 kez bakım) kriterlerine ve Kessner, APNCU indekslerine göre DÖB düzeyi belirlenmiştir. Doğum öncesi bakım sırasında en az bir kez ÇKS/USG yapılan, ağırlığı ve kan basıncı ölçülen, kan sayımı ve idrar tetkiki yapılan, demir/vitamin hapı kullanan ve yeterli tetanoz aşısı yaptıran kadınların nitelikli balam aldıkları kabul edilmiştir. Her bir kriter için bir puan verilmiş olup toplam `7` tam puan üzerinden nitelik puanı hesaplanmıştır. Değişkenlerin net etkilerini belirlemek için lojistik regresyon analizi yapılmıştır. Kessner indeksine göre yapılan lojistik regresyon analizinde orta ve yeterli grubu `yeterli` DÖB alma, APNCU indeksine göre orta, yeterli ve fazla grubu `yeterli` DÖB alma olarak kabul edilmiştir. Bulgular: Araştırma grubundaki kadınların % 97.5'i en az bir kez doğum öncesi bakım almış olup, % 78.1 'i ilk trimesterde bakım almaya başlamışlardı. Çalışmada tüm kadınların doğum öncesi bakım alma sayısı ortalaması 6.9 ±3.0 olarak bulunmuştur. TNSA kriterlerine göre yeterli DÖB alma oram % 62.4 iken, DSÖ kriterlerine göre % 71.1'dir. Kessner indeksine göre kadınların % 26.3 'ü yeterli, % 49.6'sı orta düzeyde bakım alırken % 24.1 'i yetersiz bakım almıştır. APNCU indeksine göre kadınların % 2.0'ı fazla, % 9.7'si yeterli, % 41.3'ü orta yeterlilikte balom alırken % 47.0'ı yetersiz bakım almışlardır. Çalışmada nitelikpuanı ortalaması 6.1 ± 1.3 olup % 52.5'inin nitelik puanı `7` dir. Lojistik regresyon analizi sonucunda, yerleşim yeri, aile tipi, gebeliği isteme kriter ve indekslerin hepsinde de yeterli doğum öncesi bakım almada etkili faktör olarak bulunmuştur. Kadının eğitimi TNSA ve APNCU'a göre etkili iken eşinin eğitimi TNSA, DSÖ ve Kessner'a göre etkili bulunmuştur. Sosyal güvence durumu TNSA ve DSÖ'ye göre yeterli doğum öncesi bakım almayı etkileyen değişken olarak bulunmuştur. Doğum sırası ise DSÖ kriterine göre yapılan analizde etkili değişken olarak bulunmuştur. Sonuç: Çalışmada DÖB alma oram yüksek bulunmuşken, bakımın niteliğinin düşük olduğu saptanmıştır. DÖB'nin niteliğinin yükseltilmesi için spesifik müdahale programlarının geliştirilmesi ve hizmet içi eğitimlerde `risk yaklaşımının` öğretilmesinin gerekliliği sonucuna varılmıştır. Anahtar kelimeler: APNCU indeksi, doğum öncesi bakım, Kessner indeksi, nitelik, yeterlilik vı PRENATAL CARE UTILIZATION AND EFFECTING FACTORS OF WOMEN DELIVERED IN KAYSERİ CITY CENTER ABSTRACT Aim: This study was carried out in Kayseri in order to investigate the prenatal care utilization and effecting factors. Materials and methods: In this descriptive study, a questionnaire was applied by face to face, to 627 women delivered in Kayseri city center in 2002. Prenatal care was determined according to each criteria and indexes. These are Turkish Demographic and Health Survey (TDHS) (the' detection of pregnancy in the first trimester and the provision of 6 or more prenatal visits), WHO criteria (the detection of pregnancy in the first trimester and the provision of 4 or more prenatal visits), Kessner and APNCU indexes. During the prenatal care, auscultation of fetal heart/monitor by ultrasound, weight measured, blood pressure checked, blood examination, urine examination, received iron/vitamin pills and adequate vaccination against tetanus were done at least one time, these can be accepted as a quality care. Total quality score was calculated by giving one score to each criteria over `7` score. Logistic regression analysis was used in order to see the net effects of variables. Analysis done according to Kessner index, intermediate and adequate category was accepted as `adequate` prenatal care and analyses done according to APNCU index, intermediate, adequate and adequate plus category was accepted as `adequate` in APNCU. Results: The rate of receiving prenatal care at least once was 97.5 % and starting time of prenatal care in the first trimester was 78.1 %. The mean number of prenatal care was 6.9 ± 3.0. While the rate of receiving adequate prenatal care was VU62.4 % according to TDHS, it was found to be 71.1 % according to WHO criteria. When Kessner index was used adequate prenatal care was 26.3 %, intermediate was 49.6 % and inadequate was 24.1 %. When APNCU index was used adequate plus prenatal care was 2.0 %, adequate was 9.7 %, intermediate was 41.3 % and inadequate was 47.0 %. The mean quality score of prenatal care was 6.1 + 1.3 and 52.5 % of the women's quality score was `7`. Place of residence, type of family, desire for pregnancy was seen as significant variable in receiving prenatal care in all criteria's and indexes. While the women's education was found as a significant variable in TDHS and APNCU, husband's education' was important in WHO and Kessner. Health insurance was found to be significant variable in TDHS and WHO. Birth order was important in receiving adequate prenatal care only in WHO criteria. Conclusion: While the rate of receiving prenatal care was high, the quality of prenatal care was low in this study. We concluded that specific intervention programs should be implemented and `risk approach` should be thought in-service training programs to increase the quality of prenatal care. Key words: Adequacy, APNCU index, Kessner index, prenatal care, quality Vlll 92

ÖZET Kayseri İli Seçilmiş Kentsel Sağlık Ocağı Bölgesindeki Yetişkin Kadınların Meme Kanseri Konusundaki Düşünce ve Davranışları Bu araştırmada Kayseri İli kentsel bölge sağlık ocağında yapılmıştır. Çalışmanın temel amacı; yetişkin kadınların meme kanseri ile ilgili düşüncelerini, erken tanıya yönelik davranışlarını ve bu konudaki eğitim ihtiyaçlarını belirlemektir. Araştırma kapsamına alınan kadınların yaş ortalaması 33.28±9.39'dur. Kadınların %41.4'ilk okul, %27.2'si lise, %14.6'sı üniversite mezunudur. Kadınların %86.2'si evli, %78.8'i ev hanımıdır. Kadınların %79.4'ü sağlıkla ilgili gelişmeleri radyo-televizyondan, %35.0'i gazete- dergiden, %32.0'si sağlık personelinden edindiklerini belirtmişlerdir. Kadınların %18.0'i KKMM (kendi kendine meme muayenesi)'ni doğru olarak bilmiş, %56.6'sı yetersiz olarak bilmiş, %25.4'ü ise bilememiştir. KKMM'ni bilme durumu; ileri yaş grubunda, eğitim düzeyi yüksek olanlarda, çalışan kadınlarda ve ailede meme problemi olanlarda anlamlı olarak yüksektir. Kadınların %28.2'si KKMM'ni düzenli olarak, %29.8'i ise ara sıra yapmaktadır. KKMM'ni yapma durumu ileri yaş grubunda, evlilerde ve ailesinde meme problemi olanlarda anlamlı olarak artmaktadır. Eğitim durumu KKMM'ni yapmayı etkilememiştir. Kadınların %19.0'u klinik meme muayenesi için doktora gitmiştir. İleri yaşta olma ve ailesinde meme problemi olma, klinik meme muayenesi yaptırma durumunu anlamlı olarak artırmaktadır. Medeni durum klinik meme muayenesi yaptırmayı etkilememiştir. Kadınların %54.4'ü mamografinin ne olduğunu bilmektedirler. Kadınların %11.1'i daha önce mamografî çektirdiklerini belirtmişlerdir. Mamografiyi çektirme oranı ileri yaş grubu kadınlarda, çalışan kadınlarda ve ailesinde meme problemi olanlarda anlamlı olarak yüksektir. Eğitim durumu mamografiyi çektirme durumunu etkilememiştir. Sonuçta; kadınların meme kanserinin erken tanı yöntemleri ile ilgili bilgileri düşük bulunmuştur. Klinik meme muayenesi için doktora gitme oram ve mamografî çektirme oram düşüktür. Anahtar Kelimeler: Meme kanseri, kendi kendine meme muayenesi, mamografî, yetişkin kadınlar. SUMMARY Behaviours and Thoughts of Adult Women About Breast Cancer in Kayseri Urban Area Health Centre This study was carried out in the urban health care centre of Kayseri. The aim of this study is to define the thoughts of women about breast cancer, behaviours towards the early diagnosis and the needs of education. The mean age of the women in this study is33.28±9.39. Of the women 41.4% of them is graduated from elementary school, 27.2% from high school and 14.6% from university. 86.2% of the women is marriad and 78.8% is housewife. Of the research group 79.4% of them reports that they get the news about medical developments from radio and television, 35.0% from newspapers and magazines and 32.0% from medical staff. Of the womenl8.0 % of them knows breast self examination (BSE) exactly, 56.6% knows fairly and 25.4 % of the women knows nothing about self examination. The older age of the women, better educated women, employment women and women who have a breast cancer in family history know more about the self examination than the others. 28.2% of the women performs the breast self examination regulary and 29.8% of the women performs it once in a while. The older age of the women, married women and the women who have a breast problems in family history perform breast self examination more than the others. The level of education does not effect the level of performing BSE. 19.0% of the women has visited her doctors for clinical breast examination. Age of the women and the women who have a breast problems in family history visit their doctors more than the others. Marital status does not effect the visits. 54.4% of the women knows what mamography means. 11.1% of the women reports that they had mammography for breast problems. The number of the women who had their mammographies raises with the age and with the age and with the number of the women who has a relatives with breast problems. Level of education does not effect having mammographies. As a conclusion, it is found that the knowledge about early diagnosis of breast cancer is low in the researche group. İt is also found that the rate of visiting the doctors for clinical examination and mammography is low. Key Words: Breast cancer, breast self examination, mammography, adult women. 564

ÖZET Sigara, Dünyadaki önlenebilir hastalık ve ölümlerin en sık nedeni olup, her yıl yaklaşık 3 yıl milyon kişi, sigaranın neden olduğu hastalıklar yüzünden ölmektedir. Hekimler, insanların sigaraya başlamamaları ve içenlerin de sigarayı bırakmaları konusunda yardımda daha etkin olan bir gruptur. Ocak-Mayıs 2001 tarihleri arasında gerçekleştirilmiş olan bu çalışmanın amacı, Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğrencileri ve Kayseri İl Merkezi'nde çalışan hekimler (Pratisyen hekimden profesörlere kadar) arasında sigara içme prevelansı, sigara içme konusundaki tutumları. Fagörstrom Skalasf na göre nikotin bağımlılığı ve sigarayı bırakma sürecinde kendi kendilerine yeterliliklerini belirlemektir. Çalışma grubu 386 doktor ve 487 öğrenciden oluşmaktadır, %64.4'ü erkek ve %35.6'sı kadın olmak üzere toplam 873 kişiye anket uygulanmıştır ve %57.7'sinin hiç sigara içmediği, %1 1.0*ının içip bıraktığı ve %31.3'ünün halen sigara içtiği saptanmıştır. Sigara içme oranı erkeklerde %37.5 ve kadınlarda %1 1.6 olarak bulunmuştur. Sigara içme oranı tıp fakültesi öğrencilerinde %28.7, pratisyen hekimlerde %39.8, araştırma görevlilerinde %33.6, uzman doktorlarda %34.2 ve öğretim görevlilerinde %29'dur. Sigara içme oranı Tıp Fakültesi hazırlık sınıfında %20, dönem I'de %24.7, dönem II' de %22.5, dönem Iü'de %32.4, dönem IV de %34.6, dönem V'de %32.4 ve dönem VI' da %31.2 bulunmuştur. Sigara içme oranı en yüksek 25-34 yaş grubunda (%39.1), en düşük 50 yaş ve üzeri gruptadır (%24). Sigarayı içip bırakanların oranı akademik statü ile değişmekte ve en yüksek oran öğretim Görevlilerinde (%24.6) en düşük oran pratisyen hekimlerdedir (%7.2). Fagörstrom Skalasf na göre nikotin bağımlılık oranı toplamda %40.7'dir ve akademik statü arttıkça nikotin bağımlılık oranları azalmaktadır (Öğretim görevlilerinde %15 ve tıp fakültesi öğrencilerinde %48.2). Nikotin bağımlılık oranının yaşla azaldığı, aradaki farkın istatistiksel olarak anlamlı olmadığı görülmüştür. Nikotin bağımlılık oranı erkeklerde %44.7 ve kadınlarda %25 olarak bulunmuştur. Araştırmaya alınanların %67'si sigarayı bırakmak istediklerini ve %45.4'ü sigara içtiklerinden dolayı pişman olduklarını belirtmişlerdir. Sigara içme nedenleri; vakaların %35.9*unda `alışkanlık`, %44.0'ünde `zevk alma` ve %39.7'sinde `stres ve sıkıntılardan kurtulma` olarak saptanmıştır. Çalışmamızda, sigara içme prevelansı ve nikotin bağımlılık oranları, Türkiye'de yapılan diğer çalışmalardan düşük fakat gelişmiş ülkelerdekilerden yüksek bulunmuştur. Bu nedenle, sigara içen kişilerin sayısını azaltmak için, Türk hekimleri ve tıp fakültesi öğrencileri de sigara bıraktırma programlarına katılmalıdırlar. Ayrıca, hekim ve tıp fakültesi öğrencilerini toplumdaki rolleri konusunda motive etmek için süreğen bir eğitim programı uygulanmalıdır. 97 SUMMARY Cigarette smoking is the major preventable cause of death and diseases in the World and about 3 million people die every year from diseases caused by tobacco. Physicians are an active group both in helping people quit smoking and in preventing nonsmokers from starting. The aim of this study that was conducted between January and May 2001 was to assess the extent of prevelance, nicotine addiction and attitudes toward smoking among medical students of Erciyes University Faculty of Medicine and among physicians (from general practitioners to professors) that working in Centrum of Kayseri. The study group consisted of 386 physicians and 487 medical students. A total of 873 subjects, 64.4% male. 35.6 female, were given questionnaire. 57.7% of them never smokers, 1 1.6% ex-smokers and 31.3% current smokers. The prevelance of cigaratte smoking among subjects was 37.5% for men and 1 1.6% for women. Smoking prevelance was 28.7% in medical students, 39.8% in general practitioners, 33.6% in residents, 34.2% in specialists and 29% in professors. In medical students, smoking prevelance was 20% in preparatory class, 24.7% in phase I, 22.5% in phase II, 32.4% in phase III, 34.6% in phase IV, 32.4% in phase V and 31.2% in phase VI. Smoking prevelance for current smokers were highest among those aged 25 to 34 (39.1%) and lowest among those aged 50 years or older (24%). Among ex-smokers, the highest rates were for those aged 50 years or older (28%) and the lowest rates were for those aged 15 to 24 (7.1%). Prevelance of ex- smokers was differed by.academic status and rates for ex-smokers were highest among professors (24.6%) and lowest among general practitioners (7.2%). Total nicotine addiction rate (Fagorstrom score) was 40.7% and rates were decreasing when academic status were increasing (15% in professors and 48.2% in medical students). Nicotine addiction rates decreased with age, but there was not sigificantly difference about nicotine addiction between age groups. According to sex groups, nicotine addiction rates were 44.7% in males and 25% in females. 67% of cases wants to give up smoking and 45.4% of cases were in contrition because of smoking cigarette. Reasons for smoking were; `habit` for 35.9% of cases, `appreciation` for 44.0% of cases and `for appease of stress and bore` for 39.7% of cases. In our study, smoking prevelance and nicotine addiction rates were found lower than other studies conducted in Turkey but also higher than industrialized countries. That's why, smoking cessation programs should be introduced among Turkish Physicians and Medical Students to reduce number of smoking persons. Also a continuing education program should be instutied to motivate physicians and medical students about their role in society. 98 115

ÖZET Kayseri İl Merkezinde Bulunan İlköğretim Okulu Sınıf Öğretmenlerinin Okul Çocuklarının Sağlığı ile ilgili Bilgi Tutum ve Davranışları. Bu araştırma Kayseri İl Merkezindeki İlköğretim Okullarındaki Sımf Öğretmenlerinin okul çocuklarının sağlık ile ilgili, bilgi, tutum ve davranışlarını saptamak ve bu konudaki eğitim ihtiyacının belirlemek amacıyla yapılmıştır. İl Merkezinde bulunan 99 İlköğretim okulu, Sosyo - Ekonomik düzeye göre iyi, orta ve kötü olarak tabakalandınlmış ve her tabakada 1/5 basit tesadüf örnekleme yöntemiyle seçilmiş olan 20 okuldaki 298 sımf Öğretmeninin tamamına yüz yüze anket uygulanmıştır. Öğretmenlerin % 89.6' sı okul dönemlerinde sağlıkla ilgili yeterli eğitim almadıklarım, % 42.9'u sağlıkla ilgili bilgilerini yeterli bulmadığını belirtmişlerdir. Öğretmenlerin % 72.2 si öğrencilerin sağlıkla ilgili durumları için kayıt tuttuklarım belirtmişlerdir. Öğretmenlerin % 85.9'u öğrencilerine kahvaltı yapıp yapmadıklarım sorduklarım belirtmişlerdir. Öğretmenlerin % 82.2 si üst solunum yolu enfeksiyonlarının okul çocuklarında görülen en sık hastalık belirtisi olduğunu söylemişlerdir. Okul çocuklarında görülebilecek bulaşıcı hastalıklardan; Grip %85.9, Kabakulak %77.5, Kızamık %67.1 oranında biliyorlardı. Öğrencilerinin hasta ve/veya hastalık belirtilerini anlamak için öğretmenlerin ; % 87.6 sı öksürük, %70 i yüzünde solukluk, %63.8 i ateş ve % 47.3 burun akıntısı gözlemlediklerini söylemişlerdir. Öğretmenlerin % 82.5'i ilkokul birinci sınıfta yapılan B.C.G. aşısını doğru bilmişlerdir. Öğretmenler görme problemleri olan öğrencilerini en sık oranda tahtayı görememelerinden yada gözlerini kısarak bakmasından anladıklarım söylerken, işitme problemi olanları ise anlatılanları yanlış anlama ve söylenenleri sık sık tekrarlatmadan anladıklarını belirtmişlerdir. Öğretmenlerin % 74.4' ü okul sağlığı ile ilgili bilgi ve becerilerini geliştirmek için çaba gösterdiklerini, % 82.2 si okul çocukları sağlığı ile ilgili kurslara katılmak istediklerini ifade etmişlerdir. Okul çocuklarının sağlıklarının geliştirilmesi için; ailelerin eğitimi %24.5, ders programlarının değişmesi, % 21.8 öğretmenlerin eğitimi %18.8, sağlıkla ilgili derslere konuyla ilgili uzmanların girmesi % 10.4 oranında önermişlerdir. Anahtar Kelimeler : Öğretmenler, Okul Çocukları, Sağlık Bilgisi SUMMARY The knowledge, Attitude and Behaviour of the Teachers of Primery School Related to Students' Health in Centre of Kayseri The aim of this study is to determine the knowledge, attitude and behavior of primary school teachers related to students' health in Centre of Kayseri and the need of their education. In this study, 99 % of primary schools in the centre of Kayseri have been clustered low-middle-high level in terms of socio-ecomic situation and has been selected as the method of 1/5 random sampling. The guestionnaire has been applied to 298 primary school teachers at 20 schools in Kayseri Centrum. 89.6 % of teachers had explained that they didn't get enough knowledge about health during their vocational education and 42.9 % of the teachers believed that they have not enough knowledge about health. 72.2 % of the teachers explained that they registered about students' healt.85.9 % of teachers explaned that they asked their student whether they had breakfast or not. 82.2 % of the teachers explained that upper respiratory tract infection is a common disease could be seen on students. 82.5 % of the teachers explained that upper respiratory tract infection is a common disease could be seen on students. 82.5 % of the teachers have known that first class of the primary scool children must be vaccined against tuberculosis. Teachers explained that they understood the problem of vision generally when the students complained that they couldn't see the board clearly. Teachers exolained that they understood the problem of hearing, when the students said that they had understood the telling wrong or they have often wanted from teacher repeating it. 82.2 % of teachers explained that they wanted to attend a course related to students' health. To improve students' health, teachers suggested that families should be educated ( 24.5 % ), curriculum must be changed ( 21.8 % ), teachers should be educated ( 18.8 % ) and health proffessionals should give lessons on health ( 10.4 % ). Key words : Teachers, students, health knowledge 795

Kayseri kentsel kesimde 7-12 Yaş Grubu Çocuklarda Enürezis Nokturna, Kekemelik ve Tik Görülme sıklığı Enürezis nokturna, kekemelik ve tik bozuklukları çocuk popülasyonunda sık rastlanılan bozukluklardan olduğu bilinmektedir. Bu bozuklukların erken tanınması, gerek tedavileri gerekse çocuğun ruhsal gelişiminin kötü etkilenmemesi açısından önem taşır. Çocuk popülasyonunda; enürezis prevalansı % 11.9-19.3, kekemelik prevalansı % 3-4 ve tik bozukluğu tahmini prevalansı % 5 olarak bildirilmektedir. Kayseri il merkezinde, sosyo-ekonomik seviyesi iyi, orta, kötü olan üç ayrı okulda, 7-12 yaş grubundan 500 öğrenci üzerinde yapılan bu çalışmada; enürezis prevalansı % 20.8, kekemelik prevalansı %3.8 ve tik bozukluğu prevalansı %2.6 olarak tespit edilmiştir. Enürezis nokturna ve tik bozukluğunun erkeklerde kızlardan daha fazla görüldüğü, yaş arttıkça görülme sıklığının arttığı ortaya çıkmıştır. Enürezis sosyo-ekonomik seviyesi düşük olanlarda ve soyageçmiş hikayesi olanlarda yüksek oranda bulunmuştur. Kekemelik gecekonduda oturan çocuklarda daha sık görülmüştür. Anahtar Kelimeler : Enürezis nokturna, kekemelik, tik, prevalans SUMMARY The prevalence of enuresis nokturna, stuttering and tic in children aged between 7-12 years in Kayseri province It has been known that enuresis nocturna, stuttering and tic disorders are often observed in childhood period,. Early diagnosis of these disorders are very important from the point of both treatment and so as not to effect the psychological development of the child badly. It has been stated that, in childhood population, average enuresis prevalence 11.9-19.3 %. In this survey being applied in Kayseri province centre at three different schools with a socio- economical level of which are well, satisfactory and poor, enuresis nocturna prevalence 20.8 %, stuttering prevalence 3.8 % and tic prevalence 2.6 %, have been determined. It was stated that eniirezis nocturna and tic disorders are seen in boys more than girls and as the age group gets older, the frequency of disorders gets more. Enuresis has been observed at a high rate in those who have a low socio-economic level and those who have a background story commonly. Stuttering has been seen in children who reside in detached houses. Key words: Enuresis nocturna, stuttering, tic, prevalence 83

ÖZET ERBAA İLÇE MERKEZİNDE SAĞLIK HİZMETLERİNİN KULLANIMI VE KULLANIMI ETKİLEYEN FAKTÖRLER Kesitsel olan bu araştırma sağlık hizmetlerinin kullanımı ve kullanımı etkileyen faktörleri belirlemek amacıyla Tokat ili Erbaa ilçe merkezinde yapılmıştır. İlçe mer kezindeki sağlık ocaklarında bulunan ev halkı tesbit fişlerinden yararlanarak 1/30 sistematik örnekleme yöntemi ile 8548 aileden 285 aile örnekleme alınmıştır. Bu araştırmada veriler yUzyüze anket yöntemiyle elde edilmiştir. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre; ilçede sağlık kuruluşuna kişi başına yıllık başvuru orta laması 1.71±2.46 olarak bulunmuştur. Son bir yıl içinde herhangi bir sağlık kurulu şuna başvuru yüzdesi 58.5'tir. Başvuranlanh % 35.6'sı bir kez, % 64.4'U de en az iki kez başvurmuşlardır. İlçede araştırma grubuna alınan kişiler, hafif vaka olarak değerlendirdikleri du rumlarda çoğunlukla herhangi bir yere başvurmamakadırlar. Herhangi bir sağlık ku ruluşuna başvuranlar tarafından ise en fazla devlet hastanesi tercih edilmekte, ikinci olarak sağlık ocağı, üçüncü olarak özel doktor tercih edilmektedir. Kişilerin ağır vaka olarak değerlendirdikleri durumlarda da en fazla devlet hastanesi tercih edilmektedir. İkinci olarak özel doktor, üçüncü olarak da ilçe dışı sağlık kuruluşları tercih edil mektedir. Sosyal güvencenin olması, sağlık kuruluşuna yakın olma, kronik bir hastalığın olması, düzenli bir gelire sahip olma, ailedeki kişi sayısının az olması, sağlık kuru luşlarına başvuruyu artırmaktadır. Ayrıca yaş, cinsiyet, medeni durum, eğitim düze yi gibi faktörler de sağlık kuruluşuna olan başvuruyu etkilemektedir. SUMMARY THE UTILIZATION OF THE HEALTH SERVICES AND THE FACTORS THAT INFLUENCE THE UTILIZATION IN THE CENTER OF THE ERBAA COUNTRY This cross-sectional research has been performed in the center of the Erbaa co untry of Tokat to determine the utilization of the health services and the factors that influence the utilization ; 218 families were taken as a 1/30 systematic samping from the 8548 registered cards of family members. The data in this research have been collected by face to face questionnaire met hod. According to the results of this research;, the application per annum to health ins titutions per person is approximately 1.71±2.46 in this country. The application per annum to health institution is 58.5 per cent in the last year. The 35.6 % of the appli cants have applied once and the 64.4 % of the applicants have applied twice at least. The people in this research group generally don't apply anywhere in case of any little event. The people who apply to any Health institution often prefer to go to the state hospital Secondly Health centers have been prefered and thirdly private doctors. In serious events state hospitals have been mostly prefered. Secondly private doctors and thirdly health institution outside the township have been preferred. The factors such as having social insurance, living near a health instution, having a chronic disease, having a reguler income and having a small family increase the complication to the health institution. In addition to these factors age sex, marital sta tus, edicational status also influence the application to the health institution. Key words : Health services, utilization, district. 105