Search

Tez (Yüksek Lisans) -- İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 2010, Thesis (M.Sc.) -- İstanbul Technical University, Institute of Science and Technology, 2010, Bitkiler çeşitli biyolojik aktiviteleri sebebiyle birçok hastalığın tedavisinde kullanılmaktadır. Aktiviteleri sayesinde tedavi amaçlı kullanılan bitkiler arasında Ferulago türleri de yer almaktadır. Ferulago türleri; bir aromatik (kokulu) çiçekli bitkiler familyası olan Apiaceae (Umbelliferae) familyasına ait bitkilerdir. Eski çağlardan beri Ferulago türleri, halk arasında sakinleştirici, sindirime yardımcı, uyarıcı ve afrodizyak olarak kullanılmaktadır. Üzerinde çalışılan Ferulago idaea ve Ferulago trojana bitkileri daha önce çalışılmamış Kaz Dağları endemiği türler olup Ferulago idaea 2000 yılında, Ferulago trojana ise 2004 yılında bilim dünyasına tanıtılmışlardır. Bugüne kadar ülkemizde ve dünyada Ferulago türlerinin daha çok uçucu yağları ve bazı aktiviteleri üzerine çalışılmıştır. Ferulago türlerinin diğer sekonder metabolitleri üzerine yapılan çalışmalar ise oldukça az sayıdadır. Bu çalışmada daha önce kimyasal olarak çalışılmamış endemik iki tür olan Ferulago idaea ve Ferulago trojana bitkilerinin diklorometan ve metanol ekstreleri hazırlanarak, taşıdığı sekonder metabolitler çeşitli kromatografik yöntemlerle izole edildikten sonra saflaştırılmıştır. Saf bileşiklerin yapıları spektroskopik yöntemlerle (NMR, kütle, UV) aydınlatılarak, bu bitkilerin gerek ekstreleri, gerekse saf bileşikleri antioksidan ve antikolinesteraz aktiviteleri incelenerek ilaç olma potansiyellerinin araştırılması amaçlanmış ve çalışmalar bu yönde gerçekleştirilmiştir., Plants are used for many disease treatments by their biological activities. Ferulago species take place in these biologically active plants. Ferulago species belong to one of the aromatic flowering plants families, Apiaceae (=Umbelliferae). Since ancient times Ferulago species have been traditionally used as sedative, digestive, stimulative and aphrodisiac. Ferulago idaea and Ferulago trojana, which have not been studied yet chemically, are endemic to Mount Ida, Ferulago idaea was first identified in 2000 and Ferulago trojana was first identified in 2004. So far, in Turkey and as well as in the world Ferulago species have been studied mostly for their essential oils and some activities. There is a limited number of studies for other secondary metabolites of Ferulago species. In this study, dichloromethane and methanol extracts of the two endemic species Ferulago idaea and Ferulago trojana, were isolated with different chromatographic methods for their secondary metabolites and then they were purified. Pure compounds were elucidated with spectroscopic methods (NMR, Mass, UV). Extracts and pure compounds were investigated for their antioxidant and anticholinesterase activities to have potential to be used in pharmacy., Yüksek Lisans, M.Sc.

Bitkiler çeşitli biyolojik aktiviteleri sebebiyle birçok hastalığın tedavisinde kullanılmaktadır. Aktiviteleri sayesinde tedavi amaçlı kullanılan bitkiler arasında Ferulago türleri de yer almaktadır. Ferulago türleri; bir aromatik (kokulu) çiçekli bitkiler familyası olan Apiaceae (Umbelliferae) familyasına ait bitkilerdir. Eski çağlardan beri Ferulago türleri, halk arasında sakinleştirici, sindirime yardımcı, uyarıcı ve afrodizyak olarak kullanılmaktadır. Üzerinde çalışılan Ferulago idaea ve Ferulago trojana bitkileri daha önce çalışılmamış Kaz Dağları endemiği türler olup Ferulago idaea 2000 yılında, Ferulago trojana ise 2004 yılında bilim dünyasına tanıtılmışlardır. Bugüne kadar ülkemizde ve dünyada Ferulago türlerinin daha çok uçucu yağları ve bazı aktiviteleri üzerine çalışılmıştır. Ferulago türlerinin diğer sekonder metabolitleri üzerine yapılan çalışmalar ise oldukça az sayıdadır.Bu çalışmada daha önce kimyasal olarak çalışılmamış endemik iki tür olan Ferulago idaea ve Ferulago trojana bitkilerinin diklorometan ve metanol ekstreleri hazırlanarak, taşıdığı sekonder metabolitler çeşitli kromatografik yöntemlerle izole edildikten sonra saflaştırılmıştır. Saf bileşiklerin yapıları spektroskopik yöntemlerle (NMR, kütle, UV) aydınlatılarak, bu bitkilerin gerek ekstreleri, gerekse saf bileşikleri antioksidan ve antikolinesteraz aktiviteleri incelenerek ilaç olma potansiyellerinin araştırılması amaçlanmış ve çalışmalar bu yönde gerçekleştirilmiştir. Plants are used for many disease treatments by their biological activities. Ferulago species take place in these biologically active plants. Ferulago species belong to one of the aromatic flowering plants families, Apiaceae (=Umbelliferae). Since ancient times Ferulago species have been traditionally used as sedative, digestive, stimulative and aphrodisiac. Ferulago idaea and Ferulago trojana, which have not been studied yet chemically, are endemic to Mount Ida, Ferulago idaea was first identified in 2000 and Ferulago trojana was first identified in 2004. So far, in Turkey and as well as in the world Ferulago species have been studied mostly for their essential oils and some activities. There is a limited number of studies for other secondary metabolites of Ferulago species.In this study, dichloromethane and methanol extracts of the two endemic species Ferulago idaea and Ferulago trojana, were isolated with different chromatographic methods for their secondary metabolites and then they were purified. Pure compounds were elucidated with spectroscopic methods (NMR, Mass, UV). Extracts and pure compounds were investigated for their antioxidant and anticholinesterase activities to have potential to be used in pharmacy. 129

Bu doktora tez çalışmasında, Micromeria cilicica Hausskn. ex P.H. Davis (endemik) ve M. juliana (L.) Bentham ex Reichb. türlerinin topraküstü kısımlarından hazırlanan petrol eteri, aseton ve metanol ekstrelerinin toplam fenolik miktarları pirokatekole, toplam flavonoit miktarları kersetine eşdeğer olarak tayin edildikten sonra antioksidan aktiviteleri ? -karoten renk açılım, DPPH serbest radikali giderim ve süperoksit anyon radikali giderim yöntemleri kullanılarak belirlendi. Yüksek antioksidan aktivite gösteren ekstreler fraksiyonlandırıldı, elde edilen fraksiyonların da antioksidan aktiviteleri incelendi. Aktif çıkan fraksiyonlardan kromatografik yöntemler kullanılarak yedi madde saflaştırıldı. M. cilicica'nın aseton ekstresinden ikisi yeni (izotimonin 4'-metil eter, piperiton 7-O- ? -D-glikozit), dördü bilinen (ursolik asit, sudachitin, izomukronulatol, rutin) ve M. juliana'nın aseton ekstresinden bilinen bir madde (sakkaroz) elde edildi. Saf maddelerin yapılarının belirlenmesinde spektroskopik yöntemler ve antioksidan aktivitelerinin belirlenmesinde ? -karoten renk açılım, DPPH serbest radikali giderim ile süperoksit anyon radikali giderim yöntemleri kullanıldı. Ayrıca M. cilicica'nın aseton ve M. juliana'nın petrol eteri ekstrelerinden antioksidan aktivite gösteren fraksiyonların GC ve GC/MS analizleri yapıldı. GC ve GC/MS analizleri sonucunda yirmi beş maddenin yapıları belirlendi.Bu tez çalışması ile M. cilicica'dan hazırlanan tüm ekstrelerin ve M. juliana'nın petrol eteri ile aseton ekstrelerinin antioksidan aktiviteleri ilk kez incelendi. Ursolik asit hariç diğer saf maddelerin Micromeria türlerinden ilk kez elde edildiği tespit edildi. Ursolik asit ve rutin dışındaki diğer saf maddelerin antioksidan aktiviteleri de yine ilk kez bu tez çalışmasında belirlendi. Rutin'in, ? -karoten renk açılım, DPPH serbest radikali giderim ve süperoksit anyon radikali giderim yöntemlerinin hepsinde en yüksek aktiviteyi gösterdiği saptandı.Anahtar Kelimeler : Micromeria cilicica, Micromeria juliana, Lamiaceae, Antioksidan Aktivite In this thesis, the aerial parts of Micromeria cilicica Hausskn. ex P.H. Davis (endemic) and M. juliana (L.) Bentham ex Reichb. were extracted with petroleum ether, acetone and methanol, successively. Total phenolic and total flavonoid contents of these extracts were determined as pyrocatechol and quercetin equivalents, respectively, and their antioxidant activity, was carried out by using three different methods; namely, ß-carotene bleaching method, DPPH free radical scavenging activity and superoxide anion radical scavenging activity assays. The extracts that exhibited high antioxidant activity were fractionated, and then the antioxidant activity of all fractions were also determined. Seven compounds were isolated from active fractions by using chromatographic methods. Two new (isothymonin 4'-methyl ether, piperitone 7-O- ? -D-glucoside) and four known (ursolic acid, sudachitin, isomucronulatol, rutin) compounds were obtained from the acetone extract of M. cilicica, and a known compound (saccharose) from the acetone extract of M. juliana. For structural elucidation of the isolated compounds, spectroscopic methods were used while for their antioxidant activity, ß-carotene bleaching method, DPPH free radical scavenging activity and superoxide anion radical scavenging activity assays were used. Furthermore, GC and GC/MS analyses of active nonpolar fractions from the acetone extract of M. cilicica and the petroleum ether extract of M. juliana were performed and the structure of twenty five compounds were elucidated.In this thesis, the antioxidant activity of all extracts of M. cilicica, the petroleum ether and the acetone extracts of M. juliana was determined for the first time. All compounds except ursolic acid were isolated for the first time from Micromeria species. The antioxidant activity of these compounds, except for ursolic acid and rutin, was also determined for the first time in this study. Rutin showed the highest activity in the three antioxidant activity assays.Key Words: Micromeria cilicica, Micromeria juliana, Lamiaceae, Antioxidant Activity 220

Antioksidanlar, reaktif oksijen türlerinin vücuda verdiği zararları önlediği veya en azaindirdiği için çeşitli hastalıklardan koruyucu özelliğe sahiptirler. Bu nedenle son yıllardaantioksidan madde içeren yiyeceklerin tüketilmesi ve doğal kaynaklı antioksidanmaddelerin gıdalarda koruyucu olarak kullanılması artmaktadır. Bu çalışmada,Türkiye'de yetişen dört Vinca türünün (V. minor L., V. major L. subsp. major, V.herbacea Waldst. & Kit., V. soneri M. Koyuncu) toprak üstü kısımlarından hazırlananmetanol ekstrelerinin, alkaloit içermeyen ve alkaloit içeren ekstrelerinin ilk defaantioksidan aktivite potansiyelleri üç farklı yöntemle saptanmıştır. Toplam antioksidankapasitesi beta-karoten-linoleik asit yöntemiyle, radikal giderim potansiyeli DPPH ile,metal ile kelat oluşturma potansiyeli ise demir (II) klorür ve ferrozin ile tayin edilmiştir.Ayrıca bu ekstrelerin toplam fenolik ve toplam flavonoit içerikleri de belirlenmiştir. Butestler sonucunda V. minor, V. major subsp. major ve V. herbacea'nın alkaloitekstrelerinin her üç test sisteminde de yüksek aktivite gösterdikleri, V. soneri'ninalkaloit ekstresinin ise iki test sisteminde yüksek aktivite gösterirken metal bağlamayönteminde çok düşük etki gösterdiği saptanmıştır. Alkaloit içeren ekstrelerin toplamfenolik içeriklerinin de diğer ekstrelerden daha zengin olduğu dikkat çekicidir. Since antioxidants have prevented or delayed detriments of reactive oxygen species,they have a protective role against various diseases. In recent years, consumption ofnutrients containing antioxidants and usage of natural antioxidants in foods aspreservatives have therefore been increasing. In this study, antioxidant activity ofmethanol, non-alkaloidal and alkaloidal extracts of the aerial parts of four Vinca species(V. minor L., V. major L. subsp. major, V. herbacea Waldst. & Kit., V. soneri M.Koyuncu), grown in Turkey, was determined for the first time by using three differentmethods. Total antioxidant capacity by beta-carotene-linoleic acid method, radicalscavenging activity by DPPH test system, metal chelating potential by iron (II) chlorideand ferrozin were established. In addition, total phenolics and total flavonoid contentsof these extracts were determined. The results indicated that high antioxidant activity ofthe alkaloidal extracts of V. minor, V. major subsp. major and V. herbacea in the threetest systems. However, the alkaloidal extract of V. soneri showed very low effect in themetal chelating assay although it also possessed high antioxidant effect in other two testsystems. It is noteworthy that the total phenolic contents of the alkaloidal extracts werericher than the other extracts. 65

EDEMİKİKİ SİDERİTİS TÜRÜ SİDERİTİS ARGUTA ve S. CONGESTA'nın DİTERPENİK BİLEŞENLERİNİN İZOLASYONU VE BİYOLOJİK AKTİVİTELERİNİN İNCELENMESİ 4. ÖZET Bu çalışmada Türkiye'de 40'ı endemik olmak üzere toplam 46 tür (54 takson) ü yetişen Sideritis cinsine ait iki endemik tür Sideritis arguta Boiss. et Heldr. ve S. congesta P.H. Davis & Hub. -Mor. bitkileri diterpenik bileşikleri ve biyolojik aktiviteleri yönünden incelenmiştir. Bu bitkilerin petrol eteri ve aseton ekstrelerinden kromatografik yöntemlerle izole edilen bileşikler, saflaştırılarak yapılan spektroskopik yöntemlerle belirlenmiştir. Sideritis arguta bitkisinin petrol eteri ve aseton ekstrelerinden bilinen yedi ent- kauren diterpen bileşik elde edildi. Elde edilen bileşiklerin yapılan ent-7a-asetoksi- 15p,18-dihidroksikaur-16-en (1), e#zf~7a-asetoksi-18~hidroksi-15p,16p- epoksikauran (epoksisiderol) (2), siderol (3), sideroxol (4), e»*-7a~15p-16p-18- trihidroksi kaur-16-en (5), 7-epicandicandioI (6), en*-7a,18-diasetoksi-15p,16p- epoksikauran (7) olarak belirlendi. İkinci bitki olan Sideritis congesta bitkisinin petrol eteri ve aseton ekstrelerinden bilinen 7 ent-kmrm diterpen sideroxol (1), 7- epicandicandiol (2), siderodiol (3), foliol (4), linearol (5), sidol (6), siderol (8) ve bir yeni kauran enf-3p,7a-dihidroksi,18-asetoksi-15p,16p-epoksikauran (7) olarak belirlendi. Saflaştınlan bileşiklerin yapılan İR, !H NMR, 13C NMR (APT, DEPT) ve kütle spektroskopisi yöntemlerinden yararlanarak aydınlatılmıştır. Bu diterpenlerin bazılarının, özellikle miktarı yeterli olanların antioksidan, sitotoksik, antibakteriyel ve daha az sayıda insektisidal aktiviteleri araştırılmıştır. Antioksidan aktivite çalışmaları bizzat birimimizde yapılmış, diğer testler yurt içi ve yurt dışı ortak çalışmalar neticesinde gerçekleştirilmiştir. Tüm bu aktivite çalışmaları sonucunda 7-epicandicandiol pek çok aktivite bakımından aktif bulunmuş, özelikle ovaryum ve kolon kanserine karşı anlamlı sitotoksik aktivite ve potansiyel antifeedant aktivite göstermiştir. ANAHTAR SÖZCÜKLER: Sideritis / Labiatae / Diterpen / Kauren / Biyolojik Aktivite 138 ISOLATION OF DITERPENIC CONSTITUENTS AND BIOLOGICAL ACTIVITY STUDIES OF TWO ENDEMIC SJDERITIS SPECIES, SIDERITIS ARGUTA AND SIDERITIS CONGEST A 5. SUMMARY In this study two endemic species, Sideritis ctrguta Boiss. et Heldr. ve S. congesta P.H. Davis & Hub.-Mor. of Sideritis genus, which is represented by 46 species (54 taxa) in Turkey 40 being endemic, have been investigated for diterpenic constituents and biological activities. Structure elucidation of the purified compounds was carried out by spectroscopic methods. From petroleum ether and acetone extracts of & arguta total seven known ent- kaurane diterpenes were obtained and identified as enf-7a-acetoxy-15p,18- dihydroxy kaur- 1 6-ene (1), entf-7o>acetoxy-l 8-hy droxy- 1 5p, 1 6f}-epoxykaurane (epoxysiderol) (2), siderol (3), sideroxol (4), e«*-7a-15p-16p-18-trihydroxykaur-16- ene (5), 7-epicandicandiol (6), ewf-7a,18~diacetoxy~15p,16p-epoxykaurane. The second plant S. congesta 's petroleum ether and acetone extracts afforded seven known and a new ent-kmrene diterpenes. The structures of the known kauranes were identified as sideroxol (1), 7-epicandicandiol (2), siderodiol (3), foliol (4), linearol (5), sidol (6), siderol (8) while the new one as e«*-3p,7a-dihy droxy, 18- acetoxy-15p,16p-epoxykaurane (7). For structure elucidation, IR, lH, 13C (APT) and mass spectroscopic methods were used. Some of the pure diterpenes have been investigated for their antioxidant, cytotoxic, antibacterial and insecticidal activities. Most of the biological activity studies have been carried out by collaborators both from Turkey and abroad while antioxidant activity studies were performed completely in our unit. As a result 7-ep/candicandiol has been found moderately active against human ovarian and colon cancer cell lines and it showed high insecticidal potency. KEY WORDS: Sideritis /Laib'mt&e I Diterpene / Kaurene / Biological Activity 139 157

6. ÖZET Bu çalışma, pekçok Salvia türünden ve Lamiaceae familyası bitkilerinden elde edilen triterpen oleanolik asit ile bir flavonol türevi olan BMFE (6-bromometil- 4'-N,N- dietilamino-3 hidroksi flavon)' nin bağlanarak FOT adını verdiğimiz triterpen-flavon kombinasyonunun oluşturulması ve bu bileşiğin floresans spektroskopik özelliklerinin model lipid membranlarda incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Bu amaçla önce 3-hidroksifiavon türevi BMFE sentezlenmiş, ve BMFE eldesi için yapılan tüm ara ürünlerin ve son ürünün spektral ( İR, UV, 'H NMR ve MS) analizleri alınarak yapıları belirlenmiştir. Yine bileşiğin triterpen kısmı olan oleanolik asit Salvia bleapharochealana bitkisinden izole edilerek saflaştırılmış ve yukarıda belirtilen tüm spektral analizlerle yapısı doğrulanmıştır. Triterpen-flavon derivesi kombinasyonu olan FOT molekülü oleanolik asidin BMFE ile esterleştirilmesi sonucunda % 95 verimle elde edilmiştir. Prob olarak basit bir flavonol türevi olan FE (4'-N,N-dietilamino-3 hidroksi flavon) ve bunun bromometil türevi (BMFE) ile flouresans spektroskopik özellikleri 8 farklı çözücüde kıyaslandığında FOT probun daha iyi kuantum verimine sahip olduğu belirlenmiştir. Lipid membranlardaki davranışı incelendiğinde FOT probunun oleanolik asit gibi büyük ve sandalye konformasyonuna sahip trans bağlanmış (sadece son D ve E halkası cis) 5 hekzasiklik halkadan oluşan molekülünün BMFE'ye bağlanmasıyla, BMFE ve benzeri 3-hidroksiflavon türevlerinin sahip olduğu konformasyonel serbestliği dramatik bir şekilde azalttığı ve böylece membran yüzeyinin yük dağılımını incelemede daha kullanışlı bir prob olma özelliğine sahip olabileceği kanısına varılmıştır. 87 7. SUMMARY This study was carried out by aiming to form a triterpen-flavon combination, named FOT, by coupling a triterpen oleanolic acid, isolated from most Salvia species as well as other Lamiaceae family plants, and a flavonol derivative BMFE (6- bromomethyl-4'-N,N-diethylamino-3-hydroxyflavone), and then to investigate its fluorescence properties in model lipid membranes. For this purpose, first a 3-hydroxyflavon (flavonol) derivative BMFE was synthesized, and each step's product was analyzed by spectroscopic means (IR, UV, 'H NMR and MS) as well as physical properties. The triterpenic part of the target product was isolated from the acetone extract from Salvia blaepharochalaena in 0.5% yield, also its structure was determined by the above mentioned spectral analyses. The FOT probe, designed as a triterpen-flavon combination, was synthesized through esterification of oleanolic acid with BMFE in a yield 95%. In comparision of fluoresans spectroscopic properties of FOT probe in different 8 solvents with those of a simple flavonol derivative FE (4'-N,N-diethylamino-3 hydroxy- flavon) and its bromomethyl derivative (BMFE), it was noticed that FOT probe has better quantum yield. On the other hand, when studied the behaviour of the FOT probe in lipid membranes, it decreased conformational freedom of BMFE and similar 3- hydroxy flavon derivatives due to the magnitude of oleanolic acid with five trans fused hexacyclic rings (except only D/E cis fused) having chair conformation in space. Thus the the FOT probe can be considered as a proper probe in studying charge distribution of membran surface. 88 101

Balıkesir Üniversitesi, Fen Bilimler Enstitüsü, Kimya Ana Bilim Dalı, Türkiye'de 35'i endemik toplam 46 Sideritis türü yetişmektedir. Bu çalışmada endemik birer tür olan Sideritis lycia ve S. leptoclada (Labiatae=Lamiaceae) türleri d iterpen bileşikleri yönünden incelenmiştir. Ayrıca çalışma sonunda elde edilen bileşiklerin biyolojik aktivite testleri yapılmıştır. İlk olarak S. lycia bitkisinin hekzan ve aseton ekstreleri çalışılmış ve sekiz bilinen kauren diterpen bileşiği elde edilmiştir. Elde edilen bileşiklerin yapılan linearol (1), isolinearol (2), sidol (3), isosidol (4), siderol (5), sideridiol (6), foliol (7) ve 7-epicandicandiol (8) olarak belirlenmiştir. Çalışılan ikinci bitki S. leptoclada ' nın toprak üstü kısımlarından hekzan ve aseton ekstreleri hazırlanmıştır. İzolasyon ve saflaştırma sonunda 8 bilinen diterpen bileşiği elde edilmiştir. Elde edilen bileşiklerin yapıları linearol (1), sidol (3), 7- epicandicandiol (8), e/7/-7a,18-dihidroksi-15p,16p-epoksikauran (9), e«/-7a-asetoksi- 1 8-hidroksi- 1 5(3, 1 6[3-epoksikauran (10), ent-la, 1 5p, 1 8-trihidroksikaur- 16-en (1 1), eA7/-7a-asetoksi-15p,18dihidroksikaur-16-en (12) ve e«/-7a-hidroksi,18-asetoksi- 15p,16p-epoksikauran (13) olarak belirlenmiştir. m Çalışılan iki bitkiden toplam on üç farklı yapıda diterpen bileşiği izole edilmiştir. Bu bileşiklerden üçü, linearol (1), sidol (3) ve 7-epicandicandiol (8) her iki bitki türünden de izole edilmiştir. İzole edilen bütün maddelerin yapıları İR, NMR ('II NMR, UC NMR, HETCOR, COLOC ) ve kütle spektroskopisi yöntemleri ile aydınlatılmıştır. Bitkilerden elde edilen ham ekstraktlarm ve çalışma sonunda elde edilmiş maddelerin biyolojik aktivite testleri yapılmıştır. Aktivite testi sonucunda 7- epicandicandiol (8) bileşiğinin kolon kanser hücresine karşı orta derecede aktivite gösterdiği saptanmıştır., There are 46 Sideritis species growing in Turkey, which of 35 are endemic. Two endemic species Sideritis lycia and S. leptoclada (Labiatae=Lamiaceae) have been studied with respect to diterpene compounds. From hexane and acetone extracts of Sideritis lycia, eight known diterpene compounds have been isolated. The structures of the isolated diterpenes were determined as linearol (1), isolinearol (2), sidol (3), isosidol (4), siderol (5), sideridiol (6), folio! (7) and 7-epicandicandiol (8). The hexane and acetone extracts of the stem of S. leptoclada have been prepared. Eight known diterpenes have been isolated and the structures of these compounds were determined as linearol (1), sidol (3), 7-epicandicandiol (8), ent- 7a. 1 8-dihydroxy- 1 5 p\ 1 6p-epoxykaurane (9), e«/-7a-acetoxy- 1 8-hydroxy- 1 5 p, 1 6p- epoxykaurane (10), e«/-7aJ5p,18-trihydroxykaur-16-ene (11), en/-7a-acetoxy- 1 5p,18-dihydroxykaur-16-ene (12) and e«/-7a-hydroxy-18-aceloxy-15p,16p-epoxy- kaurane (13). Totally thirteen different diterpenes were isolated from the studied plants. Three of these compounds are identified as linearol (1), sidol (3) and 7- epicandicandiol (8) which were isolated from both plants. The structures of the all compounds were determined by using IR, NMR ('H NMR, L,C NMR, HETCOR, COLOC ) and mass spectroscopic techniques. The biological activity tests of the crude extracts and the isolated compounds were evaluated and 7-epicandicandiol was found to be active against colon cancer cell line.

Balıkesir Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Kimya Ana Bilim Dalı, Bu çalışmada Türkiye'de 35'i endemik olmak üzere 46 türü bulunan Sideritis cinsine ait Sideritis argyrea, S.dichotoma ve S.trojana bitkileri diterpen bileşikleri açısından incelenmiştir. S. argyrea bitkisinin hekzan ve metanol ekstrelerinden dokuzu bilinen kauren diterpen ve bir yeni labdan diterpen olmak üzere toplam 10 diterpen bileşiği elde edildi. Elde edilen bileşiklerin yapıları 7-epicandicandiol (1), ent-7α- asetoksi-18-hidroksikaur-16-en (2), 7-epicandicandiol- 18-monoacetate (3), candol B (4) foliol (5), linearol (6), sidol (7), 7- siderol (8), sideridiol (9) ve yeni bileşik olan labdan diterpenin yapısı da ent-6α,8β-dihidroksilabda-13(16),14-dien (10) olarak belirlendi. Çalışılan ikinci bitki olan S. dichotoma bitkisinin toprak üstü kısımlarından hazırlanan hekzan ve aseton ekstrelerinden 7 bilinen diterpen bileşiği elde edildi. Kauren, kauran ve beyeren iskeletine sahip olan bu bileşiklerin yapılan siderol (8), sideridiol (9), ent-7α-18-dihidroksibeyer-15-en (11), ent-7α,15β,18-trihidroksikaur- 16-en (12), ent-7α-asetoksi-15β,18-dihidroksikaur-16-en (13), ent-7α,18-dihidroksi- 15β,16β-epoksikauran (sideroxol) (14) ve ent-7α-asetoksi-18-hidroksi-15β,16β- epoksikauran (15) olarak belirlenirken, çalışılan üçüncü bitki olan S. trojana bitkisinin hekzan ve metanol ekstrelerinden bir pimaran diterpen ve bir kauran diterpen olmak üzere iki yeni bileşik yanında 5 bilinen diterpen bileşiği daha izole edildi. îzole edilen beş bilinen diterpen bileşiğinin yapılan 7-epicandicandiol (1), siderol (8), sideridiol (9), misocandol B (16), ent-7α-asetoksikaur-15-en (17) olarak belirlendi. îki yeni bileşikten birinin kauran iskeletine sahip olan ent-7α-asetoksi15β,16β-epoksikauran (18) olduğu ve ikinci yeni bileşiğin de pimaran iskeletine sahip olan ent-2α-hidroksi-8(14)15- pimaradien (19) olduğu belirlendi. Çalışılan üç bitkiden on dokuzu farklı yapıda toplam yirmi dört diterpen bileşiği izole edilmiştir. Bu bileşiklerden üçü ent-6β,8α-dihidroksilabda-13(16),14-dien (10), ent-7α-asetoksi-15β,16β-epoksikauran (18) ve ent-2α-hidroksi-8(14)15-pimaradien (19) dünyada ilk defa bu çalışmada elde edilip yapılan aydınlatılmıştır. Bütün maddelerin yapılan IR, NMR (1H NMR, 13C NMR, HETCOR, COLOC ) Kütle spektroskopisi ile aydınlatılmıştır., Forty six Sideritis species have been reported in the Flora of Turkey, with 10 subspecies and two varieties. Among them thirty five species, four subspecies and two varieties are endemic. In this study, three endemic Sideritis species S. argyrea, S.dichotoma and S.trojana have been studied in terms of extraction, identification and chracterization of diterpenic compounds. Nine known kaurene and a new labdane diterpenes were isolated from hexane and methanol extracts of S. argyrea. Their structures were elucidated as 7- cpicandicandiol (1), ent-7α-acetoxy-18-hydroxykaur-16-ene (2), 7-epicandicandiol-18- monoacetate (3), Candol B (4) foliol (5), linearol (6), sidol (7), siderol (8), sideridiol (9) and a new labdane diterpene ent-6β,8α-dihidroxylabda-13(16),14-diene (10). From the hexane and acetone extracts of S. dichotoma seven diterpenes which have mainly kaurene, kauran and beyerene skeletons were isolated and identified as known diterpenes siderol (8), sideridiol (9), ent-7α-18-dihydroxyibeyer-15-ene (11), ent-7α,15β,18- trihydroxykaur-16-ene (12), ent-7α-acetoxy-15β,18-dihydroxykaur-16-ene (13), ent-7α,18- dihydroxy-15β,16β-epokxikauran (sideroxol) (14) and ent-7α-acetoxy-18-hydroxy-15β,16β- epoxikauran (15). Hexane and acetone extracts of the third plant, S.trojana, afforded five known and two ne diterpene compounds. Structures of the known compounds were identified as 7- epicandicandiol (1), siderol (8), sideridiol (9), isocandol B (16), ent-7α-acetoxykaur-15-ene (17) while the new compounds were elucidated as ent-7α-acetoxy-15β,16β-epoxykauran (18) and ent-2α-hydroxy-8,(14),15-pimaradiene (19).As a result of the study, 3 new, 21 known, total 24 diterpenes were isolated from the three plants, 19 of which have been identified to different compounds. As new compounds the labdane ent-6β,8α-dihidroxylabda-13(16),14-diene (10), the kauran, ent-7α-acetoxy- 15β,16β-epoxykauran (18) and the pimarane ent-2α-hydroxy-8,(14),15-pimaradiene (19) have been identified and characterized for the first time from nature. All structures identified by spectroscopic techniques, such as IR, NMR (1H NMR, 13C NMR, HETCOR, COLOC) and mass spectroscopy.

131 ÖZET Cyathobasis fruticulosa Alkaloitleri Üzerinde Çalışmalar Bu çalışma, Türkiye bitki örtüsü için endemik bir bitki olan Cyathobasis fruticulosa (Bunge) Aellen (Chenopodiaceae) alkaloitlerini izole etmek, bunların kimyasal yapılarını belirlemek amacıyla yapılmıştır. Bitki materyali, Kayseri: İncesu - Develi yolu, Çayırözü köyü girişi, step ve yol kenarlarından toplanmıştır. İzolasyon çalışmaları, bitkinin toprak üstü kısımlarından hazırlanan metanollu ekstrenin alkaloit fraksiyonu üzerinden yürütülmüştür. İzolasyon çalışmalarında, kromatografik yöntemler (KK, İTK, preparatif İTK ve kromatotron) ve bu kromatografik çalışmalarda, adsorban ve dolgu materyali olarak silikajel, nötral alüminyum oksit ve Sephadex LH- 20 kullanılmıştır. İzolasyon çalışmalarını takiben preparatif ince tabaka kromatografisi ve kristallendirme ile bileşikler saflaştırılmış ve toprak üstü kısımlarından biri yeni olan dört alkaloit ve iki basit fenolik olmak üzere toplam altı bileşik saf olarak elde edilmiştir. Bu bileşiklerin yapılan spektroskopik (UV, İR, 'H NMR ve 13C NMR, 'H-'H COSY, EIMS ve HREIMS) yöntemlerle hordenin, N-metiltetrahidro-P-karbolin, N-metil,N-formiltriptamin, N-metil, N- formil-4-hidroksi-p-feniletilamin (yeni), 4-metoksibenzoik asit, 4-hidroksiben- zaldehit olarak belirlenmiştir. Bu çalışmada elde edilen hordenin, N-metiltetrahidro- P-karbolin, N-metil, N-formil-4-hidroksi-P-feniletilamin ve bitkinin kök ve toprak üstü kısımlarından hazırlanan ekstreler üzerinde stotoksik ve antifungal aktivite çalışmaları yapılmış, ancak test edilen ekstre ve bileşiklerin anlamlı sitotoksik ve antifungal etki göstermemelerine karşın hordenin ve N-metiltetrahidro-P-karbolin ovaryum kanser hücrelerine ve yeni bileşik N-metil,N-formil-4-hidroksi-P- feniletilamin de iki mayaya karşı zayıf derecede antifungal aktivite göstermiştir. Anahtar Sözcükler: Chenopodiaceae alkaloitleri, Cyathobasis fruticulosa, Girgensohnia fruticulosa, hordenin, N-metil, N-formil-4-hidroksi-P-feniletilamin 132 SUMMARY The investigations on the alkaloids of Cyathobasis fruticulosa In this study, Cyathobasis fruticulosa (Bunge) Aellen (Chenopodiaceae), an endemic species to Turkey, has been investigated for the isolation, structure elucidation of its alkaloids. The plant material was collected from Kayseri: between İncesu and Develi, approaching Çayırözü village, found at road sides and steppes. Isolation procedure was carried out on the alkaloid fraction of metanol extract prepared from the overground parts of the plant. Chromatographical methods (CC, TLC, PTLC and chromatotron) were used in the isolation studies. Silicagel, neutral alumina and Sephadex LH-20 were used as adsorbents in the chromatographic separations. Following isolation studies, the compounds have been purified by PTLC (Preparative Thin Layer Chromatography) and crystallization. As a result, from the aerial parts extract of the plant, four alkaloids, one being new (N-methyl,N-formyl-4-hydroxy- P-phenylethylamine) and two fenolik compounds were isolated. The structures of the pure compounds were elucidated by means of spectroscopic (UV, IR, 'H NMR and 13C NMR, 'H-'H COSY, EIMS, HREIMS) methods as hordenine, N- methyltetrahydro-p-carboline, N-methyl,N-formyltryptamine, N-methyl,N- formyl-4-hydroxy-P-phenylethylamine, 4-methoxybenzoic acid, 4-hydroxyben- zaldehyde. Cytotoxic and antifungal activity tests were performed on hordenine, N- methyltetrahydro-P-carboline, N-methyl,N-formyl-4-hydroxy-P-phenylethylamine and on the extract prepared from the roots and aerial parts of the plant. None of them were found to be highly active, however, hordenine and N-methyltetrahydro-P- carboline showed weak activitiy against ovarian cell line while the new compound N-methyl,N-formyl-4-hydroxy-P-phenylethylamine showed weak antifungal activity against two yeasts. Key Words: 'Chenopodiaceae alkaloids', Cyathobasis fruticulosa, Girgensohnia fruticulosa, hordenine, N-methyl, N-formyl-4-hydroxy-P-phenylethylamine 12141

Türkiye'de 35'i endemik toplam 46 Sideritis türü yetişmektedir. Bu çalışmada endemik birer tür olan Sideritis lycia ve S. leptoclada (Labiatae=Lamiaceae) türleri d iterpen bileşikleri yönünden incelenmiştir. Ayrıca çalışma sonunda elde edilen bileşiklerin biyolojik aktivite testleri yapılmıştır. İlk olarak S. lycia bitkisinin hekzan ve aseton ekstreleri çalışılmış ve sekiz bilinen kauren diterpen bileşiği elde edilmiştir. Elde edilen bileşiklerin yapılan linearol (1), isolinearol (2), sidol (3), isosidol (4), siderol (5), sideridiol (6), foliol (7) ve 7-epicandicandiol (8) olarak belirlenmiştir. Çalışılan ikinci bitki S. leptoclada ' nın toprak üstü kısımlarından hekzan ve aseton ekstreleri hazırlanmıştır. İzolasyon ve saflaştırma sonunda 8 bilinen diterpen bileşiği elde edilmiştir. Elde edilen bileşiklerin yapıları linearol (1), sidol (3), 7- epicandicandiol (8), e/7/-7a,18-dihidroksi-15p,16p-epoksikauran (9), e«/-7a-asetoksi- 1 8-hidroksi- 1 5(3, 1 6[3-epoksikauran (10), ent-la, 1 5p, 1 8-trihidroksikaur- 16-en (1 1), eA7/-7a-asetoksi-15p,18dihidroksikaur-16-en (12) ve e«/-7a-hidroksi,18-asetoksi- 15p,16p-epoksikauran (13) olarak belirlenmiştir. mÇalışılan iki bitkiden toplam on üç farklı yapıda diterpen bileşiği izole edilmiştir. Bu bileşiklerden üçü, linearol (1), sidol (3) ve 7-epicandicandiol (8) her iki bitki türünden de izole edilmiştir. İzole edilen bütün maddelerin yapıları İR, NMR ('II NMR, UC NMR, HETCOR, COLOC ) ve kütle spektroskopisi yöntemleri ile aydınlatılmıştır. Bitkilerden elde edilen ham ekstraktlarm ve çalışma sonunda elde edilmiş maddelerin biyolojik aktivite testleri yapılmıştır. Aktivite testi sonucunda 7- epicandicandiol (8) bileşiğinin kolon kanser hücresine karşı orta derecede aktivite gösterdiği saptanmıştır. ANAHTAR SÖZCÜKLER: Siderilis lycia / Sicleritis leplocladu / Labiatae / diterpen / kauren / kauran / NMR / kütle spektroskopisi There are 46 Sideritis species growing in Turkey, which of 35 are endemic. Two endemic species Sideritis lycia and S. leptoclada (Labiatae=Lamiaceae) have been studied with respect to diterpene compounds. From hexane and acetone extracts of Sideritis lycia, eight known diterpene compounds have been isolated. The structures of the isolated diterpenes were determined as linearol (1), isolinearol (2), sidol (3), isosidol (4), siderol (5), sideridiol (6), folio! (7) and 7-epicandicandiol (8). The hexane and acetone extracts of the stem of S. leptoclada have been prepared. Eight known diterpenes have been isolated and the structures of these compounds were determined as linearol (1), sidol (3), 7-epicandicandiol (8), ent- 7a. 1 8-dihydroxy- 1 5 p/ 1 6p-epoxykaurane (9), e«/-7a-acetoxy- 1 8-hydroxy- 1 5 p, 1 6p- epoxykaurane (10), e«/-7aJ5p,18-trihydroxykaur-16-ene (11), en/-7a-acetoxy- 1 5p,18-dihydroxykaur-16-ene (12) and e«/-7a-hydroxy-18-aceloxy-15p,16p-epoxy- kaurane (13). Totally thirteen different diterpenes were isolated from the studied plants. Three of these compounds are identified as linearol (1), sidol (3) and 7- epicandicandiol (8) which were isolated from both plants.The structures of the all compounds were determined by using IR, NMR ('H NMR, L,C NMR, HETCOR, COLOC ) and mass spectroscopic techniques. The biological activity tests of the crude extracts and the isolated compounds were evaluated and 7-epicandicandiol was found to be active against colon cancer cell line. Keywords: Sideritis lycia / Sideritis leptoclada / Labiatae / diterpene / kaurene / kaurane / NMR / mass spectroscopy. VI 131

Balıkesir Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Kimya Eğitimi Ana Bilim Dalı, Bu çalışmada dünyada sadece Manisa Spil Dağı yöresinde yetişen Sıderitis sipylea bitkisinin diterpenik bileşiklerini elde etmek ve bunların kimyasal yapılarını tayin etmek amaçlanmıştır. Bu amaçla Sıderitis sipylea bitkisinin hekzan ekstresi hazırlanmış ve bu ekstreden kromatografik yöntemlerle izole edilen bileşikler, saflaştırılarak yapılan İR, ıH ve 13C-NMR ve kütle spektrometresi ile tayin edilmiştir. Elde edilen bileşikler linearol (ent- 3?,7a-dihydroxy, 18-acetoxykaur-16-ene), 7-epicandicandiol (7?,18-dihydroxykaur-16-ene), sideridiol (ent-7a,18- dihidroksikaur-15-en), siderol (enr-7a-asetoksi,18-hidroksikaur-15-en), isolineorol {ent-3?,7a-dihidroksi, 18-asetoksikaur- 1 5-en), isosidol (ent-3?-asetoksi,7a, 18- dihidroksikaur-15-en) ve epoksiisolinearol (3a,7?-dihidroksi-18-asetoksi-15,16- epoksikauren) olarak aydınlatılan enf-kauren iskeletinde diterpenlerdir., In this study, seven diterpenoids were isolated from the hexan extract of Sideritis spylea which grown only in Spil mountain in Manisa and the structures of the diterpenoids were elucidated based on IR,1!! and 13C-NMR and mass spectroscopic analysis. The compounds were linearol (ent- 3?,7a-dihydroxy, 18-acetoxykaur-16-ene), 7-epicandicandiol, (7?,18-dihydroxykaur-16-ene), sideridiol (ent-7a,18-dihidroksika- ur-15-en), siderol (ent-7a-asetoksi,18-hidroksikaur-15-en), isolinearol (ent-3?,7a- dihidroksi, 1 8-asetoksikaur- 1 5-en), isosidol (ent-3?-asetoksi,7a, 1 8-dihidroksikaur- 15- en) and epoksiisolinearol ( ent-3?,7a-dihidroksi-18-asetoksi-15,16-epoksikauren).

ÖZ SİDERİTİS SİPYLEA BOİSS BİTKİSİNDEKİ DİTERPENİK YAPDLA^N İZOLASYONU VE KARAKTERİZASYONU Turgut KILIÇ Balıkesir Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Kimya Eğitimi Ana Bilim Dalı (Yüksek Lisans Tezi / Tez Danışmanı: Yrd. Doç. Dr. Yaşar Kemal YILDIZ; Doç. Dr. Gülaçtı TOPÇU) Balıkesir,1998 Bu çalışmada dünyada sadece Manisa Spil Dağı yöresinde yetişen Sıderitis sipylea bitkisinin diterpenik bileşiklerini elde etmek ve bunların kimyasal yapılarını tayin etmek amaçlanmıştır. Bu amaçla Sıderitis sipylea bitkisinin hekzan ekstresi hazırlanmış ve bu ekstreden kromatografik yöntemlerle izole edilen bileşikler, saflaştırılarak yapılan İR, ıH ve 13C-NMR ve kütle spektrometresi ile tayin edilmiştir. Elde edilen bileşikler linearol (ent- 3?,7a-dihydroxy, 18-acetoxykaur-16-ene), 7-epicandicandiol (7?,18-dihydroxykaur-16-ene), sideridiol (ent-7a,18- dihidroksikaur-15-en), siderol (enr-7a-asetoksi,18-hidroksikaur-15-en), isolineorol {ent-3?,7a-dihidroksi, 18-asetoksikaur- 1 5-en), isosidol (ent-3?-asetoksi,7a, 18- dihidroksikaur-15-en) ve epoksiisolinearol (3a,7?-dihidroksi-18-asetoksi-15,16- epoksikauren) olarak aydınlatılan enf-kauren iskeletinde diterpenlerdir. ANAHTAR SÖZCÜKLER: Sideritis I Labiatae / spektrum / diterpen / kauren / NMR / mass spektroskopisi 111 ABSTRACT ISOLATION AND CHARACTERIZATION OF DITERPENE COMPOUNDS OF SroERITIS SEPYLEA BOISS Turgut KEUÇ Balıkesir University, Institue of Science, Department of Chemistry (M.Sc. Thesis / Supervisor: Assis. Prof. Dr. Yaşar Kemal YILDIZ; Assoc. Prof.Dr.GüIaçtı TOPÇU) Balıkesir,1998 In this study, seven diterpenoids were isolated from the hexan extract of Sideritis spylea which grown only in Spil mountain in Manisa and the structures of the diterpenoids were elucidated based on IR,1!! and 13C-NMR and mass spectroscopic analysis. The compounds were linearol (ent- 3?,7a-dihydroxy, 18-acetoxykaur-16-ene), 7-epicandicandiol, (7?,18-dihydroxykaur-16-ene), sideridiol (ent-7a,18-dihidroksika- ur-15-en), siderol (ent-7a-asetoksi,18-hidroksikaur-15-en), isolinearol (ent-3?,7a- dihidroksi, 1 8-asetoksikaur- 1 5-en), isosidol (ent-3?-asetoksi,7a, 1 8-dihidroksikaur- 15- en) and epoksiisolinearol ( ent-3?,7a-dihidroksi-18-asetoksi-15,16-epoksikauren). KEY WORDS: Sideritis I Labiatae / spectrum / diterpenoid / kaurene / NMR / EI - MS/HRMS IV 88

ÖZET Bu çalışmada Lavandula stoechas ssp. stoechas bitkisinin toprak üstü kısımları uçucu yağ bileşikleri yönünden, toprak altı kısımları ise uçucu olmayan bileşenleri yönünden incelenmiştir. Lavandula stoechas ssp. stoechas bitkisi Nisan 1996'da Bodrum-Gümbet bölgesinden ve Çayırova-Gebze bölgesinden toplanıp, Ankara Üniversitesi herbaryumunda teşhis edilmiştir. Gebze'den toplanan bitkinin toprak altı kısımlarında organik bileşenleri, Bodrum'dan toplanan bitkinin toprak üstü (dal ve çiçek) kısımlarında ise uçucu olan bileşenler incelenmiştir. Bitkinin toprak altı kısımlarından bileşeklerin izolasyonu ve saflaştırılması için ekstraksiyon ve kromatografik yöntemler (sütun, ince tabaka, preparatif ince tabaka) kullanıldı, bu bileşeklerin yapı tayinleri ise spektroskopik yöntemlerle (UV, İR, 1H ve 13C NMR, MS) saptandı. Çalışma sonucunda kloroform ekstraktında 3 tanesi doğadan ilk kez elde edilen (18 hidroksi-14-norursan-A12,A14 -dien-30 al-28-oik asit, 3p-24 dihidroksi olean-12-en, virgatik asit 29-al) toplam 13 bileşik tespit edildi ( p-sitosterol, p-sitosterol asetat, p-amirin,p- amirin asetat, oleanolik asit 3p-asetat, betülin ve betülinik asit, dimerik cis ve trans 4-O-metil kafeik asit oktanol esteri, 16p-hidroksi lupeol 3-palmitat ve miristat, 11 oxo p-amirin, monoginol A trans ve cis kumaroil esterleri). Bu bileşikler içinde yalnızca, p-amirin, p-amirin asetat, oleanolik asit 3p-asetat ve p-sitosterol bu tür bitkide daha önce gözlenmiştir. Bitkinin topraküstü kısımlarında uçucu yağların eldesinde süperkritik akışkan ekstraksiyon yöntemi ve su buharı distilasyonu yöntemleri kullanılmış, ürünlerin GC-MS analizi ile belirlenen bileşiklerinin karşılaştırması yapılmıştır. Uçucu yağın ana bileşenleri olarak; ökaliptol, kamfor, fenkon, fenkol, kalamen, aromadendren, viridiflorol, D-limonen, a-thujen, a-pinen, nootkatone, globulol, ledol, palustrol, a-terpineol, kadinen, kopaen, bornil asetat, murolen belirlenmiştir. Bunların içinden a-pinen, kamfor, ökaliptol, bornil asetat, D-limonen ve fenkonun dışındakiler Lavandula stoechas ssp.stoechas bitkisinden ilk kez elde edilmiştir. Bu şekilde bitkinin kök, dal ve çiçeklerinden şimdiye kadar gözlenmemiş 25 bileşik izole edilmiş olup, bunlardan 3 tanesi doğadan ilk kez elde edilmiştir. Bitkinin uçucu yağlarının ve kromatografi ile ayrılan bileşenlerinden bazılarının antibakteriyal etkileri ve çeşitli kanser hücrelerine karşı in vitro sitotoksik etkileri incelenmiş ve özellikle uçucu yağların oldukça aktif olduğu gözlenmiştir. SUMMARY Since the brews of dried parts of the plants are used in traditional medicine as diuretic and in healing coronary diseases we investigated the volatile compounds of its aerial parts and non-volatile compounds of the roots. The non-volatile organic compounds in the roots of the plants are isolated and purified by extractions and chromatographic separations their structure elucidations followed by the using spectropic means such as UV,IR,1H and 13C NMR and Mass spectroscopy. From chloroform extracts of the roots, the compounds p-sitosterol, p-sitosterol acetate, a-amyrin, oleanolic acid 3p-acetate, betüline and betülinic acid, dimeric cis and trans-4-0-methyl caffeic acid octanol esters, 16p-hydroxy lupeol-3-palmitat and myristate, 11-oxo-p-amyrin, - p-amyrin acetate, monogynol A trans and cis cumaroyl esters were isolated and identified along with the compounds 18-hydroxy-14-norursan-A12,A14-dien-30-al-28-oic acid, 3p-24 hidroxy olean-12-en and virgatic acid 29-al which have been isolated from natural sources for the first time. Most of the above mentioned compounds have been isolated from L.stoechas ssp. stoechas for the first time. The essential oil from the plant has been obtained by means of either steam distillation or supercritical extraction via C02. The compositions of volatile oils have been investigated by use of GC-MS. Thus, 1,8-cineole, camphore, fenkon, fenkol, calamen, aromadendrene, viridiflorol, D-limonene, a-thujen, a-pinene, nootkatone, globulol, ledol, palustrol, a- terpineol, cadinene, copaene, bornyl acetate, muurolen have been identified. Totally, 25 compounds have been isolated and identified from the dried roots, aerial parts and flavors of the Lstoechas ssp.stoechas for the first time, three of which have also been isolated from the natural compounds for the first time. The antibacterial and cytotoxic activity of some of the pure compounds and essential oils of Lstoechas ssp.stoechas have been investigated and found active against some standard bacteria and fungus. Their cytotoxic activities have also been investigated against the cells of human breast cancer, colon cancer, lung cancer, mouse epidermoid carcinoma and hormone dependent human prostate cancer cells to some extent. 186