Sideritis sipylea boiss bitkisindeki diterpenik yapıların izolasyonu ve karakterizasyonu

ÖZ SİDERİTİS SİPYLEA BOİSS BİTKİSİNDEKİ DİTERPENİK YAPDLA^N İZOLASYONU VE KARAKTERİZASYONU Turgut KILIÇ Balıkesir Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Kimya Eğitimi Ana Bilim Dalı (Yüksek Lisans Tezi / Tez Danışmanı: Yrd. Doç. Dr. Yaşar Kemal YILDIZ; Doç. Dr. Gülaçtı TOPÇU) Balıkesir,1998 Bu çalışmada dünyada sadece Manisa Spil Dağı yöresinde yetişen Sıderitis sipylea bitkisinin diterpenik bileşiklerini elde etmek ve bunların kimyasal yapılarını tayin etmek amaçlanmıştır. Bu amaçla Sıderitis sipylea bitkisinin hekzan ekstresi hazırlanmış ve bu ekstreden kromatografik yöntemlerle izole edilen bileşikler, saflaştırılarak yapılan İR, ıH ve 13C-NMR ve kütle spektrometresi ile tayin edilmiştir. Elde edilen bileşikler linearol (ent- 3?,7a-dihydroxy, 18-acetoxykaur-16-ene), 7-epicandicandiol (7?,18-dihydroxykaur-16-ene), sideridiol (ent-7a,18- dihidroksikaur-15-en), siderol (enr-7a-asetoksi,18-hidroksikaur-15-en), isolineorol {ent-3?,7a-dihidroksi, 18-asetoksikaur- 1 5-en), isosidol (ent-3?-asetoksi,7a, 18- dihidroksikaur-15-en) ve epoksiisolinearol (3a,7?-dihidroksi-18-asetoksi-15,16- epoksikauren) olarak aydınlatılan enf-kauren iskeletinde diterpenlerdir. ANAHTAR SÖZCÜKLER: Sideritis I Labiatae / spektrum / diterpen / kauren / NMR / mass spektroskopisi 111 ABSTRACT ISOLATION AND CHARACTERIZATION OF DITERPENE COMPOUNDS OF SroERITIS SEPYLEA BOISS Turgut KEUÇ Balıkesir University, Institue of Science, Department of Chemistry (M.Sc. Thesis / Supervisor: Assis. Prof. Dr. Yaşar Kemal YILDIZ; Assoc. Prof.Dr.GüIaçtı TOPÇU) Balıkesir,1998 In this study, seven diterpenoids were isolated from the hexan extract of Sideritis spylea which grown only in Spil mountain in Manisa and the structures of the diterpenoids were elucidated based on IR,1!! and 13C-NMR and mass spectroscopic analysis. The compounds were linearol (ent- 3?,7a-dihydroxy, 18-acetoxykaur-16-ene), 7-epicandicandiol, (7?,18-dihydroxykaur-16-ene), sideridiol (ent-7a,18-dihidroksika- ur-15-en), siderol (ent-7a-asetoksi,18-hidroksikaur-15-en), isolinearol (ent-3?,7a- dihidroksi, 1 8-asetoksikaur- 1 5-en), isosidol (ent-3?-asetoksi,7a, 1 8-dihidroksikaur- 15- en) and epoksiisolinearol ( ent-3?,7a-dihidroksi-18-asetoksi-15,16-epoksikauren). KEY WORDS: Sideritis I Labiatae / spectrum / diterpenoid / kaurene / NMR / EI - MS/HRMS IV 88