Search

The aim of the study was to assess a commercially available microsatellite panel for use in paternity and identification analyses in the Yugoslavian Shepherd Dog Sharplanina, an ancient livestock guarding breed. Allele frequencies for 10 microsatellite loci (PEZ01, FHC2054, FHC2010, PEZ05, PEZ20, PEZ12, PEZ03, PEZ06, PEZ08 and FHC2079) were determined in 103 unrelated Yugoslavian Shepherd Dog individuals. The loci revealed varied levels of polymorphism (five to 12 alleles), with an average of 7.83 per locus. Average values of observed heterozygosity and polymorphic information content (PIC) were 0.64 and 0.66, respectively. Nine out of 10 microsatellite markers were highly informative with PIC values higher than 0.5. The obtained value of combined power of exclusion (0.9989) confirms usefulness of this panel of microsatellites for parentage verification, while the value of combined power of discrimination of 0.9999 clearly shows that the panel can conclusively identify individual dogs. In conclusion, the results obtained suggest that the selected set of commercially available microsatellite markers may be used as a routine tool for parentage verification and individual identification in the Yugoslavian Shepherd Dog. Although analysis of genetic variability of the Yugoslavian Shepherd Dog was not the primary focus of the study, the established values of major diversity indices disclose a highly variable gene pool in the breed.

Despite the fact that today different prevention programs are utilized, the incidence of puerperal metritis and endometritis occurrence has now significantly changed in last 30 years. The goal of this work was to evaluate cow endometritis treatments on the farm with the use of two local antiseptics (povidone iodine and chlorhexidine gluconate) and one antibiotic (cephapirine) and determine which of the treatments is economically most justified for field use in high producing dairy cows. The investigation was done on 90 Holstein-Friesian cows, from 3.5 to 5 old. Animals were checked for endometritis and randomly assigned to one of the groups. Endometritis treatments were performed from 28th till 35th day postpartum with cepharirine, hlorhexidine digluconate and povidon iodide. Highest fertility was achieved in the group of cows treated with cephapirine (83.33%). On the contrary, lowest fertility was determined in the group of cows treated wit 1% povidone iodine solution (76.67%), while the group of cows treated with 0.2% aqueous solution of chlorhexidine digluconate achieved fertility of 80.00%. Shorter service period was observed in the group of cows treated with cephapirine and chlorhexidine digluconate compared to the group of cows treated with % povidone iodine solution. Average number of insemination per successful conception in the group of cows treated with cephapirine and 0.2% chlorhexidine digluconate solution was lower than the one in group of cows treated with 1 % povidone iodine solution. Iako se danas primenjuju različiti programi prevencije, incidenca pojavljivanja puerperalnih metritisa i endometritisa u poslednjih 30 godina se nije značajnije promenila. Cilj ovog rada bio je da se uporede rezultati lečenja endometritisa krava, primenom dva lokalna antiseptika (povidon jod i hlorheksidin diglukonat) i jednog antibiotika (cefapirin) i da se utvrdi koji je tretman ekonomski najopravdaniji. Ispitivanje je izvedeno na 90 krava Holštajn frizijske rase starosti 3,5 do 5 godina. Životinje su nakon izvršenog kliničkog pregleda i utvrđivanja statusa uterusa uvršćene u jednu od tri ogledne grupe. Lečenje endometritisa vršeno je u periodu od 28. do 35. dana post partum, preparatima cefapirina, povidon joda i hlorheksidin diglukonata. Najviša plodnost, ustanovljena je u grupi krava koja su tretirane cefapirinom i iznosila je 83,33%. Za razliku od toga, najniža plodnost utvrđena je u grupi krava koje su tretirane 1% povidonom 76,67%, nešto viša kod krava III ogledne grupe (tretirane 0,2% vodenim rastvorom hlorheksidin diglukonata) i iznosila je 80,00%. Servis period u grupi krava koje su tretirane cefapirinom i hlorheksidin diglukonatom je bio značajno kraći nego kod krava koje su tretirane 1% povidon jodom. Indeks osemenjavanja krava tretiranih cefapirinom ili 0,2% hlorheksidin diglukonatom niži je od indeksa osemenjavanja krava tretiranih 1% rastvorom povidon joda.

This paper presents a case of udder actinomicotic granuloma in high-pregnant sows, which was surgically treated. The sow is from a private pig farm in eastern Serbia. Landrace sows, about 3 years old, weighing about 200 kg, it is normal eating and behaving normally. During the first examination, the mammary gland tumor was established, in the size of a fist. In another review, 81 days after mating the sow, the tumor was the size of the balloon of 5 liters. The tumor was surgically removed, and a sample was sent for histopathological diagnosis. The clinical picture and histopathological findings confirmed chronic purulent-granulomatous actinomicotic inflammation of the mammary gland. The postoperative course was uneventful. The sow farroved 6 live piglets, 32 days after surgery (113 days gestation). All 6 piglets are weaned after 6 weeks. After weaning the litter, sows were surgically ovariectomised. The metastatic formations was not observed. Applied surgical procedure and postoperative treatment, show that the surgical treatment of mammary tumors can be successfully applied in practice. O ovom radu je opisan slučaj aktinomikotičnog granuloma kod visoko gravidne krmače, koja je hirurški tretirana. Krmača rase Landras, stara oko 3 godine i telesne mase oko 200 kg, je vlasništvo jedne privatne farme u istočnoj Srbiji. Krmača je normalno jela i manifestovala normalno ponašanje. Kod prvog pregleda, tumor je bio veličine pesnice, a kod drugog, 81 dan posle parenja, tumor je bio veličine 5 litara. Pregledom je dijagnostikovana purulentna granulomatozno-aktinomikotična inflamacija mlečne žlezde. Ova dijagnoza je potvrđena histopatološkim pregledom. Ovaj slučaj pokazuje da je moguće uspešno odstraniti mamarni tumor krmače u kasnoj gravidnosti. Primenjena hirurška procedura i kasniji tretman pokazuju da mogu biti dobra praktična metoda u saniranju mamarnog tumora krmače. Posle 6 nedelja, krmača je oprasila 6 prasadi, a zatim je bila kastrirana. Uočenu su promene koje ukazuju na pojavu metastaza. .

Creatine monohydrate (CMH) has become a popular dietary supplement used by athletes to increase muscle performance. Creatine acts in muscles in the form of creatine phosphate, which provides muscle with ATP. The increased concentration of intramuscular kreatinfosfat draws water into muscle cells, thus increasing cell volume. It has been reported a significant increase in total body mass and lean body mass in CMH intake in humans, suggesting that pigs with the addition of CMH could showe a linear increase in growth during the period of complementary feeding. Creatine is not present in the feed of plant origin that requires the use of feed of animal origin as its source in diets for animals or the use of synthetic products. Among the feed of animal origin that is commonly used in formulating meal for pigs, the greatest amount of creatine is found in meat and bone meal (207.7 mg/kg), fish meal (1110.5 mg/kg) and poultry by product meal (201 mg/kg), with variations depending on the quality of raw materials and production process for obtaining. Currently there are three different synthetic forms of creatine at the market: monohydrate, phosphate and citrate. The amount and length of adding CMH may be the reason for the variation in the quality of meat in the different groups of pigs. It was found that water loss, and firmness of M. longissimus are improved due to CMHC addition into the meal for fattening pigs in the amount of 3 g daily for 30 days, or 25 grams daily for five days before slaughter. Adding creatine in small amounts over a longer period of time can be just effective as addition of large quantities of creatine in a shorter period of time. Kreatin je amino kiselinski derivat koji se normalno proizvodi u jetri, bubrezima i pankreasu od glicina, arginina i metionina. Kreatin monohidrat (CMH) je postao popularan dodatak u ishrani sportista koji ga koriste radi povećanja mišićnih performansi (Greenhaff i sar., 1993), kao i za smanjenje zamora usled vežbanja visokog intenziteta. Navedeno povećanje performansi uključuje i povećanje mišićne mase (Balsom i sar, 1995.), tako da je dokazano da sportisti konzumiranjem 20 g CMH dnevno tokom šest dana povećavaju telesnu masu za 1,1 kg. Dodavanje kreatina utiče na porast ćelijske hidratacije (Juhn, 1999), što je anabolički proliferativni signal za sintezu proteina (Haussinger i sar., 1996). Istraživanja na ljudima (Greenhaff, 1996) su pokazala da dodavanje kreatin monohidrata u količini od 20 g dnevno tokom pet dana povećava količinu intramuskularnog kreatina 20%. Harris i sar. (1992) su prvi izvestili da je oralno unošenje CMH rezultovalo povećanjem koncentracije intramuskularnog kreatina i kreatin fosfata. Autori su otkrili da je svakodnevno konzumiranje 5 g CMH četiri do šest puta na dan tokom dva ili više dana dovelo do značajnog povećanja ukupne koncentracije kreatina u skeletnim mišićima ljudi. Istraživanja su pokazala dva moguća mehanizma kojim kreatin povećava rast mišića i sintezu proteina. Mišić punjen kreatinom ima kapacitet za povećanje rada ili snage usled povećanja količine energije skladištene kao fosfokreatin (odgovoran za refosforilaciju adenozin-difosfata) i odlaganje početka mišićnog zamaranja (Casey i sar., 1996). Povećana koncentracija kreatin-fosfata u mišićima privlači vodu u mišićne ćelije i na taj način povećava zapreminu ćelije (Hultman i sar., 1996). Prevost i sar. (1997) su izvestili da intramuskularno punjenje kreatinom može da puferuje akumuliranje mlečne kiseline i ubrza vreme oporavka od kratkotrajnog vežbanja maksimalinog intenziteta. Kreatin nije prisutan u hranivima biljnog porekla što nalaže upotrebu hraniva animalnog porekla kao njegovog izvora u obrocima za životinje ili upotrebu sintetskih preparata. Među hranivima animalnog porekla koja se uobičajeno koriste prilikom formulisanja obroka za svinje najveća količina kreatina se nalazi u mesno-koštanom brašnu (207,7 mg/kg), ribljem brašnu (1110,5 mg/kg) i brašnu od otpadaka pri klanju živine (201 mg/kg) uz variranja u zavisnosti od kvaliteta sirovine i tehnološkog postupka dobijanja. Na tržištu su trenutno prisutne tri različite forme kreatina: monohidrat, fosfat i citrat. Kreatin monohidrat sadrži 88% kreatina i 12% vode, odnosno 1 g kreatin monohidrata sadrži 880 mg kreatina. Kreatin fosfat sadrži 62,3% kreatina i 37,7% fosfata, i trenutno je dosta skuplji od kreatin monohidrata. Kreatin citrat sadrži tek 400 mg kreatina po gramu preparata i bolje je rastvorljiv u vodi. Do sada je najviše istraživanja obavljeno sa kreatin monohidratom koji je u odnosu na ostale forme kreatina najviše u upotrebi kao dodatak u ishrani sportista. Iako je upotreba kreatina najviše proučavana kod ljudi, postoji mogućnost njegove upotrebe i u ishrani svinja. Opisanim mehanizmima povećanja ćelijske hidratacije i sinteze proteina mogli bi se poboljšati prirast i/ili mesnatost trupa svinja hranjenih sa dodatkom kreatin monohidrata (CMH).

Pored učešća u enzimskim sistemima koji šteite organiizam od štetnog dejstva slobodnih radikala, selen je i esencijalni element za očuvanje reprodukcije (spermatogeneze) i embrionalnog razvoja. Problemi koji se najčešće dovode u vezu sa deficitom selena obuhvataju smanjenu plodnost, zadržavanje posteljice krava, nižu proizvodnju mleka i vune (kod ovaca), niži prirast i slabost mišića mladunaca. Sadržaj selena u hrani biljnog porekla u značajnoj meri varira, tako da koncentracije selena u kukuruzu gajenom na zemljištu siromašnom u selenu može biti i do pet puta manja u poređenju sa kukuruzom gajenom na zemljištu bogatom u selenu. Zbog pomenutog kao i činjenice da je Srbija područje izraženog do umerenog deficita, selen se dodaje u hranu za životinje. Veliki broj istraživača je potvrdio da je selen neophodan element za normalan razvoj spermatozoida, pre svega zbog činjenice da se ugrađuje u proteine membrane mitohondrija. Selen je, takođe, komponenta enzimskog sistema glutation peroksidaze, enzima koji štiti ćeliju od štetnog dejstva slobodnih radikala, odnosno deluje kao antioksidans, i štiti lipide membrane. Dodavanje selena u hranu za životinje, utiče na smanjenje broja patološki izmenjenih spermatozoida, kod sisara i ptica. Upotreba selena kao dodatka hrani za životinje ima nutritivno, medicinsko i ekonomsko opravdanje. Zbornik predavanja

Zbornik referata i kratkih sadržaja

On large farms of dairy cattle HF breed, very rarely achieved fertility in a herd of over 80% of cows, per year. On farms in Serbia are very few dairy farms are able to achieve fertility of over 75-77% in one year. This is related to herd of cows sterility, which is caused by multiple factors such as nutrition diet, posture, height of lactation, an organization monitoring the animals on the farm insemination procedure, training of veterinary and other staff as well as the interest of workers, motivation of workers to produce milk at the farm. In this study, with the native sperm of two bulls from the Center for reproduction, PKB Corporation, Belgrade in the fall of 2010 was insemeinated a number of cows (568) and examined the fertility of cows on two dairy farms with the use of lists to track production and reproductive status of cows on farms PKB Corporation. Na velikim farmama mlečnih krava HF rase, veoma retko se postiže plodnost u stadu od preko 80%, na godišnjem nivou. Na farmama u Srbiji retko koja farma mlečnih krava može da postigne plodnost 75-77% u toku jedne godine. To je povezano sa stadnim sterilitetom, koji je uzrokovan od većeg broja činilaca, kao što su: ishrana, držanje, visina laktacije, organizacija praćenja grla na farmi, postupak osemenjavanja, obučenost veterinarskog i drugog osoblja, kao i zainteresovanosti radnika, tj. motivacije radnika za proizvodnju mleka na farmi. U ovom radu korišćenjem nativne sperme dva bika iz Centra za stočarstvo PKB Korporacije, u jesenjem periodu 2010 godine, osemenili smo veći broj krava (568) i ispitali plodnost na dve farme, uz primenu lista za praćenje proizvodno-reproduktivnog statusa krava na farmama PKB Korporacije.

Main goal of each livestock production is profit. On dairy cow farms aim is to produce as much milk as possible, similarly on beef farms main aim is to produce as much meat as possible. Both productions (dairy and beef) are directly dependant on fertility since if there is no calf there is no milk or meat either. Cow fertility is influenced by numerous genetic and paragenetic factors. It is thought that nutrition and proper reproduction management can affect fertility up to 70%. Goal of our work was to compare four different productive systems and point out on problems that occurred, possible mistakes and solutions. On the basis of conducted research in Appling of protocols in feeding, control of health and reproduction of dairy cows in a period of three years we have concluded that adequate and monitored nutrition is a key for successful reproduction. Beside that it is necessary to constantly monitor of health and reproduction and to conduct therapeutic protocols in order to achieve herd fertility of 80%. Cilj svake stočarske proizvodnje je profit. Na farmama visoko-mlečnih krava cilj je što veća proizvodnja mleka, sličan je slučaj i na farmama za tov, ali sa krajnjim ciljem proizvodnje što veće količine mesa. I jedna i druga proizvodnja direktno zavise od plodnosti jer bez teleta nema ni mleka ni mesa. Na plodnost krava utiču brojni genetski i paragenetski faktori. Smatra se da ishrana i pravilan menadžment reprodukcije mogu uticati na plodnost i do 70%. Cilj našeg rada je bio da prikažemo 4 različita proizvodna sistema krava i ukažemo na probleme, moguće propuste i njihova rešenja. Na osnovu sprovedenih ispitivanja u primeni protokola ishrane, kontrole zdravlja, proizvodnje i reprodukcije mlečnih krava, u trogodišnjem periodu, zaključili smo da je adekvatna i konstantno kontrolisana ishrana ključ za uspešnu reprodukciju. Uz to je neophodno konstantno praćenje zdravlja i reprodukcije i primena terapijskih protokola. Samo sinhronizovanim praćenjem ishrane i protokola zdravlja i reprodukcije može se postići plodnost krava preko 80% na godišnjem nivou.

Success in diary industry depends upon good management practices in all stages of production. Profitable milks production demands good nutrition, health, and optimal cow reproduction. Adequate feeding is base point for milk cow in ingesting sufficient amounts of feed dry matter (DM) which is a key factor in providing good body condition and high milk yield. Satisfactory ingestion of DM in transition period enables cows to be as shorter as possible in negative energy balance after calving. Most critical period for cows is a week before and week after calving. If negative energy balance is shorter, milk yield and fertility will be improved. In dairy cows it is important to prevent metabolic disorders caused by inadequate nutrition since they can have negative repercussions on production and fertility. By monitoring of cow body condition score in dry period, puerperal infective and metabolic diseases up to 42nd day after calving infertility can be significantly reduced. Heat detection, early pregnancy diagnosis by use of milk progesterone test and ultrasound enables achieving of fertility of 85% which is deemed optimal. In this paper review of certain procedures used in achieving optimal fertility in dairy cattle is given. Uspeh u govedarstvu i proizvodnji mleka podrazumeva dobar menadžment svih faza u proizvodnji. Za profitabilnu proizvodnju mleka neophodna je dobra ishrana, dobro zdravlje i optimalna reprodukcija krava. Pravilna ishrana je polazna tačka za mlečne krave, da unesu optimalne količine suve materije (SM) hrane, koja je ključna za obezbeđenje dobre telesne kondicije (BSC) i visoke proizvodnje mleka. Zadovoljavajući unos SM u tranzicionom periodu, omogućava da krave posle teljenja budu što je moguće kraće vreme u negativnom energetskom bilansu (NEB). Najkritičniji period za krave je nedelja pre i posle teljenja. Ako negativan energetski bilans kraće deluje na kravu, to ima pozitivan efekat na proizvodnju mleka i reprodukciju, tj. servis period mlečnih krava. Kod mlečnih krava veoma značajno je sprečiti metaboličke poremećaje izazvane neadekvatnom ishranom, jer oni imaju reprekusije na proizvodnju i plodnost. Praćenjem zasušenja krava, toka teljenja, puerperalnih oboljenja i metaboličkih poremećaja u puerperijumu, do 42. dana posle telenja, značajno se smanjuje neplodnost mlečnih krava. Otkrivanje estrusa, rana dijagnoza graviditeta preko progesteronskog profila mleka, upotreba ultrazvuka u dijagnostici graviditeta, omogućavaju postizanje optimalne plodnosti mlečnih krava od oko 85%. U ovom radu dat je pregled nekih od procedura koje omogućavaju postizanje optimalne reprodukcije mlečnih krava.

In this paper comparison of efficiency of commercially available antibiotic sensitivity test MASTIK® with traditionally used Kirby-Bauer disk diffusion method was described. Six samples of examined milk were chosen on a randomly basis. In the samples presence of following microorganisms was determined: Staphylococcus aureus, Escherichia coli, coagulase-negative Staphylococcus sp. and Streptococcus uberis. Based on the result of the trial it was determined that MASTiK® test is completely comparable to the results obtained by classical disk diffusion method and can be of great help on a field in fast selection of antibiotics, while results of bacteriological identifications are being awaited. U ovom radu izvršeno je ispitivanje u cilju poređenja primene komercijalnog MASTIK® testa za brzo određivanje osetljivosti uzročnika mastitisa krava na antibiotike i standardnog Kirby-Bauer disk-difuzionog testa. Ispitano je 6 uzoraka mleka od krava sa kliničkim i subkliničkim mastitisom, odabranih metodom slučajnog izbora. Iz uzoraka su standardnim mikrobiološkim tehnikama izolovani sledeći mikroorganizmi: Staphylococcus aureus, Escherichia coli, koagulaza-negativni Staphylococcus sp., Streptococcus dysgalactiae, Streptococcus uberis i Aspergillus fumigatus. Primenom MASTIK® testa i disk-difuzionog testa, dobijeni su u potpunosti uporedivi rezultati ispitivanja osetljivosti izolovanih bakterijskih uzročnika mastitisa na antibiotike. MASTIK® test predstavlja jednostavnu metodu, aplikativnu u terenskim uslovima i pogodnu za brz odabir antibiotika u terapiji mastitisa krava, dok se čekaju rezultati mikrobiološke identifikacije uzročnika.

У раду су испитивани ефекти додавања органског облика селена оброку бројлера на производне резултате и квалитет меса бројлера. Оглед је изведен на укупно 150 пилади Hubbard провенијенције, подељених у три групе. Бројлери су храњени потпуним смешама за исхрану бројлера у тову стандардног сировинског и хемијског састава. Током огледа, прва (O-I) група бројлера храњена је смешама са додатим органским селеном у количини од 0,3 ppm, друга (O-II) група добијала је храну са додатком 0,6 ppm, и трећа огледна (O-III) са додатком 0,9 ppm органског селена. Све групе су у храни добијале 100 ИЈ витамина Е. На крају сваке фазе огледа извршено је мерење телесне масе бројлера, а затим клање бројлера, обрада и хлађење трупа и узимање узорака од по шест трупова из сваке групе, и то белог и тамног меса, и јетре за хемијске анализе (садржај селена). На крају огледа, највишу телесну масу (2226,50 г), најбољи прираст (52,26 г, 1−42. дан) и најбољу конверзију (2,14) имали су бројлери прве огледне групе. Значајно већи (p

In last several years, rapid progress on the field of genetics in high producing dairy cows around the world was done. On the contrary, reproductive efficiency has suffered a dramatic decrease since the mid 1980s. The reasons for the decline in fertility are multifactorial and cannot be solely attributed to an increase in milk production. On high productive dairy farms, during all year round it can be seen that acting of bioclimatic factors leads to individual and herd disorders, by acting on health and reproductive parameters, accordingly lead to temporary infertility and lower conception. Dysfunction of ovaries, subclinic cases of endometritis, disorders in reproduction cycle, disorders in ovulation and repeated heats have been recorded mostly during summer. Longer service period was notices as well as increased insemination index and lower fertility during summer time (June, July and August). Heat stress when temperature exceed 27°C disturbs mechanisms of heath and reproduction control and lead to lower milk production and reproduction in high productive dairy farms. During this period influence of bioclimatic factors can easily be seen and leads to lower fertility in both systems of husbandry (free or tied). In our paper we have monitored and analyzed fertility in total of 5272 dairy cows as well as influence of bioclimatic factors on fertility during summer time. U zadnjih nekoliko godina učinjen je veliki napredak na polju genetike visoko mlečnih krava u celom svetu. Nasuprot ovom napretku, reproduktivna efikasnost ovih životinja opada još od sredine 80-ih godina prošlog veka. Postoji veliki broj razloga koji dovode do ovog negativnog trenda, a koji nisu jedino u vezi sa povećanjem proizvodnje mleka. Na farmama visoko mlečnih krava, u svim periodima godine, uočava se da delovanje bioklimatskih faktora dovodi do poremećaja kako individualno tako i stada, delovanjem na zdravstvene i reprodukcione parametre, odnosno da izazivaju privremeni sterilitet i značajno smanjuju plodnost krava. Pojave disfunkcije jajnika, subklinički endometritisi, poremećaji ciklusa, ovulacije i povađanja najviše su primećene u toku leta. Uočeno je da je servis period visoko mlečnih krava produžen, indeks osemenjavanja povećan, a steonost značajno smanjena u letnjim mesecima, junu, julu i avgustu. Toplotni stres pri dnevnim temperaturama većim od 27°C remeti mehanizme kontrole zdravlja i reprodukcije, tj. smanjuje proizvodnju mleka i reprodukciju visoko mlečnih krava. U tom periodu godine, uticaj bioklimatskih faktora na visoko mlečne krave lako je uočljiv i sigurno dovodi kako u slobodnom tako i u vezanom sistemu držanja do smanjenja plodnosti. U našem radu pratili smo i analizirali plodnost na ukupno 5272 visoko mlečne krave u toku leta i uticaj bioklimatskih faktora na plodnost.

The activity concentrations of 40K, 238U, 232Th and 137Cs were measured using gamma spectrometric method in different food chain samples from Serb Belgrade environment during the periods May-June 2007 and May-June 2008 year. Relatively high activities of 40K and 137Cs were detected in the soil. These results indicate that 137Cs is present in Belgrade environment even 20 years after nuclear accident in Chernobyl. However, in the samples of feedstuffs, animal products and bio indicators (meat of wild animals and fish), activity concentrations of primordial radionuclides and 137Cs were low and below the detection limits. Results of these trials have shown that investigated animal products from the natural environment around Belgrade, are radioactivity safe.

In this paper effects of broiler meal supplementation with organic and inorganic forms of selenium and different amounts of vitamin E on broiler meat quality and meat yield were monitored. The experiment was carried out on total number of 240 animals divided into 4 groups, lasted for 42 days and was divided into 3 phases. First phase lasted 21, second 14 and the third lasted seven days. Broilers were fed with three types of complete feed mixtures of common raw material and chemical composition for broiler feeding that met or exceeded the nutrient recommendations for growing broilers (NRC, 1998). Complete starter feed mixture was used from the 1st to the 21st day, mixture for growth from the 21st till the 35th day and mixture for final growth from the 35th till the 42nd day respectfully. During the experiment, control group of broilers (C) was fed with supplemented inorganic selenium (sodium selenite) 0,3 mg/kg with the addition of 20 IU of vitamin E, experimental group (E-I) was fed with meal supplemented with organic selenium (Sel-Plex) 0,3 mg/kg with 20 IU of vitamin E added while experimental group (E-II) was fed with meal supplemented with 0,3 mg/kg inorganic selenium (sodium selenite) and 100 IU of vitamin E. Body mass of each broiler was checked at the end of the experiment, broilers were slaughtered, carcasses processed (barbecue ready) chilled, measured and cut into basic parts. At that time samples of breast meat and liver were collected for determination of selenium content. Breast meat was deboned and separate measurement of each tissue was done (meat, skin, and bones). Yield and meat: skin: bones ratio were calculated on the basis of body mass prior to slaughter and mass of processed carcass. At the end of experiment (42nd day), content of selenium in breast meat was from 0,34 mg/kg to 0,43 mg/kg. Concentration of selenium in E-III group was significantly higher (p lt 0,01) compared to group that was fed with inorganic selenium and the control group. Concentration of selenium in broiler liver ranged on the 42nd day of the experiment from 0,50 to 0,63 mg/kg, which was significant when compared between groups (p lt 0,01), Average mass of carcasses was lowest in the C group - 1243,32 ± 166,23 g and highest in E-III group - 1470,37 ± 120,00 g. All experimental groups had significantly higher mass of carcass compared to control, mass of E-III group was highly significant (p lt 0,01). The lowest meat yield was determined in control group (65,31%), and the highest in E-III group (69,24 %). Control group had significantly lower meat yield (p lt 0,01) compared to E-III group which was fed with organic (0,3 mg/kg) selenium and 100 IU of vitamin E. Percentage of muscle tissue in E-III group was 72,85% which is significantly higher (p lt 0,05) compared to control group of broilers (69,53%). Percentage of breast skin was significantly higher (p lt 0,01) in control (9,64%) compared to experimental groups (E-I 6,86%; E-II 7,34%; E-III 7,35%). Addition of organic selenium and high amounts of vitamin E in broiler feed mixtures gives the possibility for achievement of better quality meat and higher meat yield. . U radu su ispitivani efekti suplementacije obroka brojlera organskim i neorganskim oblicima selena i različitim količinama vitamina E na kvalitet mesa i prinos trupova brojlera. Ogled je izveden na ukupno 240 jedinki podeljenih u 4 grupe. Ogled je trajao 42 dana, a podeljen je u tri faze. Prva faza trajala je 21, druga 14, a treća 7 dana. Brojleri su hranjeni sa tri vrste potpunih smeša za ishranu pilića u tovu standardnog sirovinskog i hemijskog sastava, koje su, u potpunosti, zadovoljavale potrebe brojlera u različitim fazama tova. Potpuna smeša za početni tov pilića korišćena je od 1. do 21. dana, a potpuna smeša za završni tov od 21. do 35, odnosno 35. do 42. dana ogleda. Tokom ogleda kontrolna grupa brojlera hranjena je smešama sa dodatim neorganskim selenom (natrijum-selenit), u količini od 0,3 mg/kg + 20 IJ vitamina E, a ogledne grupe, po redosledu (O-I, O-II, O-III), dobijale su hranu sa dodatkom organskog selena (Sel-Plex-a) + 20 IJ vitamina E, neorganskog selena (natrijum-selenit) + 100 IJ vitamina E, ili organskog selena (Sel-Plex-a) + 100 IJ vitamina E. Na kraju ogleda pojedinačno je merena masa brojlera. Brojleri su zaklani, trupovi obrađeni (pripremljeni za roštilj), ohlađeni, izmereni i rasečeni u osnovne delove. Uzeti su uzorci (meso grudi i jetra) za utvrđivanje sadržaja selena. Izmerena je masa osnovnih delova (merenja su obavljena na automatskoj vagi sa tačnošću ± 0,05 g). Grudi su iskoštene, a zatim su pojedinačno merena tkiva (meso, koža i kosti). Na osnovu obavljenih merenja izračunat je prinos trupova (randman, %) iz mase brojlera pre klanja i mase obrađenog trupa, kao i odnosi meso: kosti: koža u grudima. Na kraju tova, 42. dana, sadržaj selena u mesu grudi brojlera bio je od 0,34 mg/kg do 0,43 mg/kg. Koncentracija selena je kod O-III grupe bila značajno (p lt 0,01) veća u odnosu na grupu koja je dobijala neorganski oblik selena, odnosno kontrolnu. Koncentracija selena u jetri brojlera bila je, na kraju ogleda (42. dan), od 0,50-0,63 mg/kg i značajno je (p lt 0,01) veća u odnosu na kontrolnu grupu. Prosečne mase trupova brojlera su bile od 1243,32 ± 166,23 g (K) do 1470,37 ± 120,00 g (O-III). Sve ogledne grupe su imale značajno veću masu trupa u odnosu na kontrolnu, pri čemu je masa trupa O-III grupe bila veoma značajno veća (p lt 0,01). Najmanji prinos trupova utvrđen je kod kontrolne gupe (65,31 posto), a najveći kod treće ogledne grupe (69,24 posto). Kontrolna grupa je imala statistički veoma značajno (p lt 0,01) manji prinos trupova u odnosu na O-III grupu, koja je hranom dobijala i organski oblik selena sa 100 IJ vitamina E. Procentualna zastupljenost (72,85 posto) mišićnog tkiva u grudima bila je kod O-III grupe značajno veća (p lt 0,05) u odnosu na zastupljenost (69,53 posto) mišićnog tkiva u grudima kontrolne grupe brojlera. Zastupljenost kože grudi je bila značajno veća (p lt 0,01) kod kontrolne grupe (9,64 posto) u odnosu na ogledne grupe (6,86 posto; 7,34 posto; 7,35 posto). Dodavanje organskog oblika selena i povećane količine vitamina E u smešama za ishranu brojlera pruža mogućnosti postizanja boljeg kvaliteta mesa kao i boljih parametara prinosa mesa brojlera. .

U radu je istraživan utjecaj dodatka organskog i anorganskog oblika selena u hranu i različitih količina vitamina E na proizvodne i klaoničke karakteristike brojlera. Pokus je proveden na ukupno 240 jedinki podijeljenih u 4 skupine, trajao je 42 dana, podijeljeno u tri faze. Brojleri su hranjeni s trima vrstama potpunih smjesa za tov pilića standardnog sirovinskog i kemijskog sastava. Potpuna smjesa za početni tov pilića korištena je od 1-21. dana, a potpune smjese za završni tov od 21-35, odnosno 35-42. dana pokusa. Kontrolna skupina (K) brojlera hranjena je smjesama uz dodatak anorganskog selena (natrij selenitom) u količini od 0.3 ppm + 20 IJ vitamina E, a, pokusne skupine pilića redom (P-I, P-II, P- III), hranjene su uz dodatak organskog selena (Sel-Plex®) +20 IJ vitamina E, anorganskog selena (natrij selenita) +100 IJ vitamina E ili organskog selena (Sel-Plex®) +100 IJ vitamina E. Korištenjem različitih izvora selena (organski selen- selenizirani kvasac i anorganski selen- natrij selenit) i povećane količine vitamina E u hrani nisu značajno utjecale na koncentraciju selena u krvnoj plazmi brojlera. Koncentracija selena u tkivima (meso prsa i jetra) brojlera bila je značajno veća kod brojlera hranjenih organskim selenom (selenizirani kvasac) i povećanom količinom vitamina E, u odnosu na ostale skupine. Kontrolna skupina brojlera, hranjena smjesom uz dodatak anorganskog selena i 20 IJ vitamina E, postigla je proizvodne rezultate uobičajene za provenijenciju, dužinu tova i uvjete držanja, a primjenom organskog oblika selena s većom količinom vitamina E (100 IJ) postigli su se veći prirasti, uz bolju konverziju hrane. Prosječne mase trupova brojlera kretale su se od 1243.32±166.23 (K) do 1470.37±120.00 (P- III). Najniži prinos mesa utvrđen je u kontrolne skupine (65.31%), a najviši u trećoj pokusnoj skupini (69.24 %). Dodavanje organskog oblika selena i povećane količine vitamina E u smjesama brojlera pruža mogućnosti postizanja boljih proizvodnih rezultata, kao i prinosa mesa brojlera.

The objective of the investigations presented in this paper was to establish the frequency of the incidence of subacute acidosis in the rumen of cows (SARA) in the first three months of lactation and the possibilities for its prevention using a mineral mix based on bentonite, zeolite, magnesium oxide, and sodium bicarbonate (Mix plus). The values obtained for the rumen pH content show that subacute rumen acidosis occurs in in 20 percent of the examined cows in the early stage of lactation. For these investigations, cows in early stages of lactation were chosen and divided into 2 groups. Cows of the experimental group were administered a fodder mix which contained the mineral mix for a buffer effect (Mix plus). The average values of the rumen pH content in the control and the experimental group of cows at the beginning and on the 30th day of the experiment were approximately the same and did not differ significantly (p>0.05). On the 60th day of the experiment, the values for the electrochemical reaction of the rumen content for the control group amounted to an average of 6.219±0.18, and for the experimental group of cows it was 6.772±0.23. The obtained difference was statistically very significant (p lt 0.001). At the end of the experiment, on the 90th day, the average pH value of the rumen content of cows of the control group was 6.308±0.16, while this value in the experimental group of cows was significantly higher and amounted to 6.676±0.29 (p lt 0.01). Cilj istraživanja u ovom radu je bio da se utvrdi učestalost pojave subakutne acidoze buraga krava (SARA) u prva tri meseca laktacije i mogućnost njenog preveniranja korišćenjem mineralne smeše na bazi bentonita, zeolita, magnezium-oksida i natrijum-bikarbonata (Mix plus). Vrednosti dobijene za pH sadržaja buraga pokazuju da se kod 20 posto ispitivanih krava u ranoj fazi laktacije, pojavljuje subakutna acidoza buraga. Za ova ispitivanja odabrane su krave u ranoj fazi laktacije i podeljene u 2 grupe. Krave ogledne grupe dobijale su krmnu smešu u koju je umešana mineralna smeša sa puferskim dejstvom (Mix plus). Prosečne vrednosti pH sadržaja buraga u kontrolnoj i oglednoj grupi krava na početku i 30. dana ogleda bile su približno iste i nisu se statistički razlikovale (p>0,05). 60. dana ogleda vrednosti elektrohemijske reakcije sadržaja buraga za kontrolnu grupu su iznosile proseč no 6,219 ± 0,18 a za oglednu grupu krava 6,772 ± 0,23. Dobijena razlika je bila statistički visokoznačajna (p lt 0,001). Na kraju ogleda, 90. dana, prosečna vrednost pH sadržaja buraga krava kontrolne grupe je iznosila 6,308 ± 0,16 dok je u oglednoj grupi ta vrednost bila značajno veća i iznosila 6,676 ± 0,29 (p lt 0,01).

Delivery in cows especially difficult calving leads to disorders of normal uterine involution, lengthening of service period, increased insemination index and in certain number of cases (from 6 to 12 %) can lead to temporary or permanent infertility. Often findings in these cows are repeated heats without clear clinical symptoms of cause. Pathologic puerperium in the first 9 and especially in following 12 days or in the first 3 weeks after calving (because of retained placentas or puerperal infection) leads to extended service period and increased insemination index. This can be prevented by use of novel approach to therapy with widely used cures for local treatment of uterus and often better with use of hypertonic solutions of NaCl in 3 continuous days in hot - cold pattern in first 3 weeks after calving. In our work 1177 cows were included, we achieved shorter service period, lower insemination index and improved fertility of cows. . Teška teljenja krava dovode do poremećaja normalne involucije uterusa, produžetka servis perioda, povećanja indeksa osemenjavanja, a u određenom broju slučajeva (od 6 do 12 % krava) i do privremenog ili trajnog steriliteta. Česti nalazi kod takvih krava su porađanja, bez jasnih i uočljivih kliničkih simptoma. Patološki puerperijum u prvih 9 dana a pogotovu u narednih 12 dana posle teljenja, tj. u prve tri nedelje, (zbog retentio secundinarum ili puerperalne infekcije) produžava servis period i povećava indeks osemenjavanja krava. To može da se spreči novijim metodama lečenja krava, sa sredstvima za lokalno lečenje uterusa, ali isto tako i još bolje sa hipertoničnim rastvorima natrijum hlorida, tri dana uzastopno, primenom toplo hladnih rastvora u prve tri nedelje posle teljenja. Naš rad je bio lečenje krava, na jednoj farmi, gde smo postigli skraćenje servis perioda, smanjenje indeksa osemenjavanja, poboljšanje koncepcije i povećanje plodnosti krava. .

It is generally known that health and reproductive ability of cows is influenced by both internal and external factors. The most significant internal factors are hereditary factors and the neuroendocrine system, while such significant external factors are nutrition, the effect of climate, housing and management conditions, conditions of zoohygiene, organization of reproduction, but primarily nutrition. Following reproductive disorders, all linked to deficient nutrition, are diagnosed on a daily basis on dairy farms: abortions, lack of estrus, endometritis, and pathological puerperium. Inadequate nutrition can also be manifested as reduced fertility, before the onset of other evident clinical symptoms appears. Data indicates that under certain conditions reproductive performance could be improved by supplementing diets with beta carotene or injections therefore, while supplementing nutrition with vitamins A and E decreased reproductive disorders, prevented retained placenta (RP), and improved cow fertility. Peak of lactation is an especially critical period for dairy cows since it coincides with a new pregnancy and higher vitamin and mineral requirements. Vitamins are especially significant as regulators of catalysis in the body. In relation to reproduction, the most significant are vitamin A and β-carotene, which play a specific role in the structure of the microsomal membrane in the bovine corpus luteum by guarding this membrane, while in the cytosol they are linked to plasma lipoproteins. All vitamins (in conjunction with minerals) are significant, due to their role in cell metabolism. This investigation was undertaken to determine the extent to which parenteral administration of AD3E vitamins could prevent their deficiency in diets, and how, in cases when administered, they prevented reproductive disorders. Dobro je poznato da na zdravlje i reproduktivnu sposobnost krava utiču unutraš nji i spoljašnji faktori. Najznačajniji unutrašnji faktori su nasledni faktori i neuroendokrini sistem, a najznačajnijim spoljašnjim faktorima smatraju se ishrana, efekat klime, uslovi držanja, menadžmenta, zoohigijene i organizacija reprodukcije životinja. Sledeći reproduktivni poremećaji na farmi, koji su povezani sa deficitarnom ishranom dijagnostifikovani su svakodnevnim kliničkim pregledima: abortusi, anestrusi, endometritisi i patološki puerperijum. Neadekvatna ishrana takođe se može manifestovati kroz smanjenje fertiliteta i to pre pojave evidentih kliničkih simptoma. Podaci pokazuju da se pod izvesnim uslovima reproduktivne performanse mogu poboljšati dodavanjem hranivima β-karotina ili parenteralnom aplikacijom, dok dodavanje u ishrani i/ili parenteralno vitamina A i E smanjuje incidencu reproduktivnih poremećaja, prevenira retenciju sekundina i poboljšava fertilitet krava. Vrhunac laktacije (pik) je naročito kritičan period za mlečne krave pošto se preklapa sa graviditetom i povećanim potrebama u vitaminima i mineralima. Vitamini su naročito značajni kao regulatori katabolizma u telu. Za reprodukciju najznačajniji su vitamin A i β-karotin, koji igraju specifičnu ulogu u očuvanju strukture mikrosomalne membrane goveđeg žutog tela, dok se u citosolu vezuju za lipoproteine plazme. Svi vitamini, zajedno sa mineralima, značajni su zbog svojih uloga u metabolizmu ćelije. Cilj rada je bio da se ispita da li parenteralna aplikacije AD3E vitamina može prevenirati njihov deficit u hrani i kako ova aplikacija utiče na prevenciju reproduktivnih poremećaja.

Management of high milking cattle embraces and represent feeding control health control, control of milk production, diseases of mammary gland and calf diseases. Basic control begins and comprises all cows and heifers in production and calves and body condition shore is performed. Body shore of dairy cattle should be in range from 1 to 5 preferably 3.25 to 3.5 for optimal production. Firs calving cows should give up to 80 percents of milk produced on a farm. First calving cows which are introduced in production should have higher yearly lactation compared to previous generation in 90 kilos of milk (~200 lb). For dairy farms monitoring of nutrition, genetics selection and heifer upsurge by body weight of 400 kg are fundamental. Heifer programme of control consists of: 1. Upbringing form earliest stage – colostral and milk nutrition, 2. Stage feeding monitoring according to growth phase, 3. Use of genetic superior bulls semen, 4. Monitoring of height, body weight and body shape condition in calving heifers 5. Monitoring heifers number entering into herd. From this programme depends genetic farm improvement and milk quantum in lactation. In our work is given management result in 100 milking cows which is partially carried out on a dairy farm. Menadžment stada visokomlečnih goveda obuhvata kontrolu ishrane, zdravlja proizvodnje mleka, oboljenja mlečne žlezde i oboljenja mladunčadi. Osnovna kontrola obuhvata sve krave i junice u proizvodnji i telad, a ocenjuje se kondicija grla. Kondicija mlečnih grla treba da bude u skali ocene od 1 do 5 – od 3,25 do 3,5 da bi proizvodnja bila optimalna. Krave prvotelke treba da proizvode i do 80% od ukupne količine mleka na farmi. Prvotelke koje se uvode u proizvodnju treba da imaju veću godišnju mlečnost od prethodne generacije prvotelki – od prethodne generacije junica za oko 90 kg mleka (č200 lb). Za mlečne farme osnovno je praćenje ishrane, genetike, selekcije i razvoja junica do osemenjavanja u telesnoj masi od oko 400 kg. Veoma je važan program veštačkog osemenjavanja junica, njihov razvoj i kontrola. Program kontrole junica obuhvata: 1. Odgoj od faze teladi – ishrane sa kolostrumom i mlekom. 2. Praćenje ishrane po fazama rasta junica, telesni razvoj i kondicija do 400 kg telesne mase. 3. Korišćenje semena bikova koji su genetski superiorni. 4. Praćenje mase, visine i telesne kondicije junica kod telenja. 5. Praćenje broja junica koje ulaze u stado. Od ovog programa zavisi genetski napredak farme i količina mleka u laktaciji muznih krava. U našem radu dat je rezultat menadžmenta na 100 muznih krava, koji smo delimično sproveli na jednoj farmi mlečnih krava.

Production of high quality milk, milk containing low number of bacteria (several thousand to lt 141 000 cells/ml of milk) and low number of somatic cells count (SČ), is the target of Program of control and prevention of mastitis in dairy cows. Program of mastitis control must provide diagnostic tests for evaluation of udder infections by enviromental microorganizams and prevention of new intramammarian infections (IMI). The evidence is presented that longterm, intensive program of teat désinfection after milking and therapy of dryed cows are procedures which are enabling significant decrease of SČ and number of bacteria in 1 ml of milk. Clinical changes of udder are offtenly caused by Corynebacterium bovis, Streptococcus sp. and Staphylococcus sp. which are also responsible for increasment of SČ and IMI cases. Knowing that most of mastitisies are subclinical by character, than it is understandable that various IMI of dairy cows are appearing after usage of the various antiseptics. We have been using accessory remedy for dry milking VETER-D, for prevention of sub-clinical mastitisies, "dry" milking and evaluation of IMI spreadness in udder health ma-nagment program, on 403 dairy cows. Cilj programa i kontrole i suzbijanja mastitisa kod muznih krava je proizvodnja mleka visokog kvaliteta, tj. mleka koje će sadržati mali broj bakterija (od nekoliko hiljada do = 141 000 ćelija/ml mleka) i somatskih ćelija. Program kontrole mastitisa trebalo bi da ima kontrolu infekcija vimena sa organizmima sredine i efikasan sistem praćenja i sprečavanja novih intramamarnih infekcija vimena (MI). Postoje dokazi da dugoročni intenzivni programi dezinfekcije sisa posle muže i terapija zasušenih krava mogu izrazito da smanje broj SČ i bakterija u 1 ml mleka. Kliničke promene na vimenu najčešće izazivaju Corynebacterium bovis, streptokoke i stafiloke i to su faktori koji najviše povećavaju SČ i intramamarne infekcije. Budući daje većina mastitisa subklinička, postoji različit broj intramamarnih infekcija (IMI) vimena muznih krava posle dezinfekcije sisa sa različitim antisepticima. Mi smo upotrbljavaîi pomoćno lekovito sredstvo VETER-D za suzbijanje subkliniČkih mastitisa, "suvu" mužu i ispitivanje rasprostranjenosti IMI u menadžerskom programu zdravlja vimena, na 403 krave.

Most significant causes of infertility of domestic mammals are bounded to a disease complex after giving birth such as: retention of fetal membranes (retentio secundinarum), puerperal metritis, endometritis, pyometra and also other non specific infections of reproductive tract and uterus. All diseases have disposing factors and big influence of Para genetic factors that mostly affect over nutrition and way of breeding animals. Postpartaly uterus overfilled with blood is the mostly affected target for bacteria, uterine defense with active phagocytosis and plenty of mucus is barrier for bacterial contamination. Secondary, distokias, RS (retentio secundinarum) metabolic disorders and liver diseases help and promote vaginitis, metritis and endometritis especially at cows. Other factors can also promote infection and slow down involution of the uterus. Puerperal metritis leads primary to pneumonia, fever, acidosis and indigestion, acute pericarditis and acute mastitis and often hypocalcaemia is noticed. All this demands treatment of puerperal metritis and endometritis in order to bring animals back to normal reproduction. Modern approach beside medicament therapy includes and physical therapy, phytotherapy, and use of phytopharmaceuticals, Oleum Hypericum and plant extracts without significant use of antibiotics and disinfection's. Najvažniji uzroci neplodnosti domaćih sisara su vezani za kompleks obolenja posle porođaja i to: zadržavanje posteljice (Retentio Secundinarum) puerperalni metritis, endometritis, pyometra kao i ostale nespecifične infekcije porođajnog trakta i uterusa. Sva obolenja imaju predisponirajuće faktore kao i široko delovanje paragenetskih faktora koji najviše deluju preko ishrane i načina držanja životinja. Stepen infekcija i poremećaji posle porođaja koji nastaju kod životinja zavise od higijene porođaja i držanja a ponekad su vezane i za koitus ili osemenjavanje, ali perzistentne infekcije zavise vrlo često i od vrste bakterija i njihovog rasta. Često fizičke barijere vulve, vagine i cerviksa nisu u stanju da budu barijera saprofitnoj i fekalnoj flori za kontaminaciju uterusa. Sekundarno, faza ciklusa uterusa i lokalni sistem odbrane uterusa vezani su za prevagu estrogena i progesterona, ali endokrini sistem omogućava u slučajevima prevage estrogena da ima veću rezistencu na infekcije celog genitalnog trakta. Postpartalno, krvlju prepunjen uterus je najčešća "meta" bakterija a odbrana uterusa sa aktivnom fagocitozom i obiljem mukusa su barijera za bakterijsku kontaminaciju. Sekundarno, distokije, RS (Retentio Secundinarum), metabolička oboljenja i bolesti jetre, potpomažu i ubrzavaju nastanak vaginitisa, metritisa i endometritisa prvenstveno kod krava. Ostali faktori takođe mogu da ubrzaju infekciju a uspore involuciju uterusa. Finalno, dominacija progesterona omogućava vidljive infekcije, prolongira lutealnu fazu i omogućava da nespecifični kontaminanti postanu patogeni. Perzistentno žuto telo, kasni diestrus embrionalna uginuća, ili lutealne ciste, udruženi ili samostalno omogućavaju infekcije uterusa. Najčešći su lokalno poremećaji, ali mogu nastati i generalni simptomi kao toksemija septikemija i pyaemia i sepsa, sa jasno prepoznarljivim znacima i temperaturom od 40-41ºC i ubrzanim pulsom (i do 100/minut) otežanim disanjem, anoreksijom i dehidracijom životinje, dijarejom i znacima šoka. U takvim slučajevima neophodna je terapija vagine i uterusa i odstranjivanje iscedka iz uterusa. Puerperalni metritis izaziva primarno pneumoniju groznicu, acidozu i indigestiju, akutni perikarditis i akutni mastitis a često se pojavljuje i hipokalcemia. Sve ovo zahteva tretman puerperalnog metrisa i endometritisa da bi se životinje ponovo vratile u reprodukciju. Savremeni pristup pored medikamentozne terapije obuhvata i primenu fizikalne terapije, fitoterapije i upotrebe fitofarmaceutskih preparata (kantarionovog ulja i ekstrakta biljaka) i masaže uterusa bez velike upotrebe antibiotika i dezinficijenasa.