Search

Onderzocht is of er verschil in schoolsucces is in het voortgezet onderwijs tussen leerlingen in Friesland en in de rest van Nederland. Met gegevens van een grote cohortstudie van leerlingen in het voortgezet onderwijs is met beschrijvende statistieken en meerniveau-analyses gekeken of er verschillen zijn in advies, bereikte onderwijspositie tot en met het zesde cohortjaar, examencijfers en sector- of profielkeuze. De analyses wezen uit dat het advies, ook na controle voor de aanvangsprestaties (wat minder hoog was in Friesland), lager was van leerlingen met een laag of hoog prestatieniveau in Friesland. De gevolgen van deze onderadvisering voor het schoolsucces waren in Friesland iets minder ongunstig dan in de rest van Nederland. De bereikte onderwijspositie van leerlingen met ten hoogste een vmbo-advies was in het vijfde cohortjaar lager in Friesland dan in de rest van Nederland. De lagere aanvangsprestaties konden dit verschil volledig verklaren. Er was geen verschil in bereikte onderwijspositie van leerlingen met tenminste een vmbo/havo-advies. In Friesland waren de examencijfers van leerlingen hoger dan in de rest van Nederland, wat deels verklaard werd door de trend dat Friese leerlingen vaker naar een lager onderwijstype afstroomden. Friese leerlingen hadden daarom mogelijk een hoger onderwijsniveau aangekund. Vmbo-leerlingen met dezelfde leerlingkenmerken kozen in Friesland iets vaker voor de sector Economie dan voor Techniek dan in de rest van Nederland. Er waren geen verschillen in profielkeuze van havo- en vwo-leerlingen. De analyses wezen uit dat het lagere streefniveau in Friesland een nadelige invloed heeft op het schoolsucces van leerlingen.

Leerlingen op Vrije scholen hebben een forse rekenachterstand vergeleken met leerlingen in het reguliere onderwijs. Daarentegen is hun houding ten opzichte van leren aanzienlijk positiever, ontdekte Hilde Steenbergen in haar vergelijkend onderzoek tussen de leeruitkomsten van beide onderwijsvormen. Steenbergen promoveert 12 maart aan de Rijksuniversiteit Groningen. Traditioneel zijn Vrije scholen gericht op een brede ontwikkeling van kinderen. Cognitieve ontwikkeling is op deze scholen gelijkwaardig aan de kunstzinnige en sociaal-emotionele ontwikkeling. Dit uitgangspunt maakte een vergelijking met het reguliere onderwijs tot een aantal jaar geleden nauwelijks mogelijk; de inhoud van beide onderwijsvormen verschilde teveel van elkaar. Tot de Vrije scholen in 2000 werden opgenomen in het reguliere onderwijsbestel en daarbij de kerndoelen van de basisvorming onderschreven. Steenbergen: ‘Dankzij deze gemeenschappelijk basis was een vergelijking nu wel mogelijk.’ Fors lagere scores Belangrijke verschillen tussen beide schooltypen zijn te vinden op cognitief niveau. Na drie jaar voortgezet onderwijs scoren Vrije scholen lager op Nederlands en wiskunde. Voor wiskunde geldt dat Vrije schoolleerlingen vaak al binnenkomen op het voortgezet onderwijs met fors lagere scores. De achterstand die ze hebben opgelopen op het (Vrije school) basisonderwijs halen ze in het voortgezet onderwijs niet meer in. Hoger academisch zelfbeeld Opvallend is dat het academisch zelfbeeld van Vrije schoolleerlingen hoger ligt dan dat van leerlingen in het reguliere onderwijs. En dat terwijl de prestaties over het algemeen dus lager liggen. ‘Dat kan het gevolg zijn van zelfoverschatting, maar net zo goed een kwestie van minder faalangst’, meent Steenbergen. ‘Bijvoorbeeld omdat Vrije scholen niet alleen de cognitieve capaciteiten van leerlingen benadrukken. Daarbij is hun houding ten opzichte van leren duidelijk positiever dan die van leerlingen in het reguliere onderwijs. Daar zie je dat de motivatie om te leren tussen het eerste en het derde jaar echt veel sterker daalt.’ Lager intelligentieniveau Leerlingen op Vrije scholen komen relatief vaak uit gezinnen met een hogere sociaaleconomische achtergrond. ‘Op basis daarvan wordt vaak aangenomen dat ze uit taalrijke gezinnen komen en dus een voorsprong hebben op dit gebied’, aldus Steenbergen. ‘Dit blijkt niet het geval te zijn. Ze scoren nagenoeg gelijk op verbale intelligentie en zelfs significant lager als het gaat om symbolische intelligentie.’ Dit betekent volgens Steenbergen dat minder slimme kinderen met een hogere sociaal-economische achtergrond vaker kiezen. (is iets minder speculatief) Vrije scholen laten zich bij de inschrijving van leerlingen namelijk niet leiden door het advies van de basisschool. NB: Belangrijker is misschien wel dat op Vrije scholen de verschillende onderwijsniveaus (VMBO-TL, HAVO en VWO) bij elkaar blijven. Schoolkeuze Een eenduidige conclusie verbinden aan de resultaten van dit onderzoek is volgens Steenbergen niet makkelijk. Welke schoolkeuze beter is, hangt sterk af van het belang dat ouders hechten aan bepaalde kwaliteiten. ‘Als ouders het belangrijk vinden dat hun kinderen zich goed ontwikkelen in het cognitieve domein, dan is de Vrije school niet zo’n goede keuze.’ Als ze het daarentegen vooral belangrijk vinden dat hun kind met plezier naar school gaat – een vaak gehoord antwoord op de vraag aan ouders wat belangrijk is in de schoolkeuze – ligt het antwoord op de vraag of de Vrije school een goede keuze is wat genuanceerder.’ Daarbij merkt Steenbergen op dat de creatieve ontwikkeling van leerlingen in het onderzoek niet aan bod komt. Terwijl hierin voor veel ouders juist de meerwaarde van de Vrije scholen schuilt. Curriculum vitae Hilde Steenbergen (Den Helder, 1967) studeerde onderwijskunde in Groningen. Steenbergen promoveert tot doctor in de Gedrags- en Maatschappijwetenschappen bij prof. dr. Greetje van der Werf en prof. dr. Bert Creemers. De titel van het proefschrift luidt: ‘Vrije en reguliere scholen vergeleken. Een onderzoek naar de effectiviteit van Vrije scholen en reguliere scholen voor voortgezet onderwijs.’ Momenteel is Steenbergen studieadviseur bij de vakgroep Sociologie aan de Rijksuniversiteit Groningen.

In 1904 stelde Zaandam als eerste Nederlandse gemeente een schoolarts aan. Met de komst van deze nieuwe professional nam de invloed van medici op het leven van schoolkinderen toe, een proces dat wordt geduid als medicalisering. Zagen kinderen voorheen slechts een dokter wanneer zij ziek waren, schoolartsen onderzochten nu uit preventieve overwegingen alle aan hen toevertrouwde kinderen. Omdat zij werkzaam waren in de school, maakten schoolartsen tevens deel uit van het proces van pedagogisering. Zonder twijfel hebben zij bijgedragen aan de groeiende invloed van de school op het kind, onder meer door het propageren van gezondheidsleer, de strijd tegen hoofdluis en het helpen selecteren van kinderen voor het ‘zwakzinnigenonderwijs’. In Witte jassen in de school beschrijft historisch pedagoog Fedor de Beer de rol van schoolartsen binnen beide processen aan de hand van cultuurhistorisch bronnenonderzoek. Hij laat zien dat de komst van de schoolarts geen gevolg was van medisch imperialisme, maar dat verschillende partijen – medici, politici én onderwijzers – diens aanstelling noodzakelijk achtten om kinderen te beschermen tegen de gezondheidsrisico’s van het schoolgaan. Bij de verspreiding van het beroep over het land en bij de ontwikkeling van het takenpakket speelden die partijen, waaronder de rijksoverheid, eveneens een voorname rol. Hoewel alle partijen het schoolartsenwezen op andere wijze wilden invullen en de artsen werkzaam waren in een pedagogische setting, bleef de beroepsgroep zelf trouw gericht op datgene waar het hen in wezen om draaide: de gezondheid van het Nederlandse schoolkind.

This study is concerned with institutional rearing or treatment of adolescents staying in imposed custody in closed judicial juvenile institutions with different methods of rearing and treatment. It concerns 12-23-year-old male adolescents with a civil or criminal measure. When an adolescent is admitted into a judicial treatment institution the Government interferes actively in the parents’ right to rear their children. By taking over the parents’ upbringing of a child by the governmental authorities it is assumed that institutional rearing will yield better results. Considerable effects of such state rearing may be expected. However, a meta-analysis of the effects of such institutional youth care (Harder et al., 2005) shows that hardly any relation is established between the contents of the treatment and its effectiveness. As a description of the applied interventions is often lacking, it is unclear on what basis the effectiveness is determined.

In dit proefschrift wordt longitudinaal de ontwikkeling van de houding ten opzichte van sociale grenzen en van gedrag onderzocht van pupillen uit RIJ Den Engh en van ‘normale’ jongeren op VMBO, HAVO en VWO. Vervolgens wordt een verband gezocht tussen deze ontwikkeling bij de pupillen en het vaststaande heropvoedingsprogramma van RIJ Den Engh en daarnaast tussen die van de leerlingen en de veranderende opvoeding van hun ouders. Tot slot wordt een voorzichtige poging gedaan de invloeden van beide opvoedingswijzen te vergelijken wat betreft de genoemde ontwikkeling. De SGS-methode van Den Engh lijkt een stagnerende werking te hebben betreffende de houding en het gedrag van de (ex-)pupillen. Het verbetert niet significant na verblijf, maar verslechtert ook niet. De recidive op basis van justitiële gegevens lijkt gelijk te zijn aan landelijke cijfers; die van specifiek de groep Veelplegers lijkt zelfs lager. Een positievere houding en minder probleemgedrag bij de leerlingen blijken samen te gaan met een afname in opvoedingsactiviteit van hun ouders gedurende de puberteit. Andere omgevingsinvloeden dan de ouders lijken op de jongeren in te werken, maar niet ten ongunste. Wanneer de opvoedingscontexten vergeleken worden (vaststaand versus flexibel), blijkt de houding van de twee groepen jongeren de gehele periode nauwelijks van elkaar te verschillen en blijkt het gedrag uiteindelijk positief overeen te komen. Overigens blijkt steeds dat nauwelijks verschillen bestaan tussen PIJ’ers en OTS’ers op Den Engh. Gepleit wordt voor een herziening van de criteria voor het opleggen van een OTS, om de gedragsproblematische jongeren van de beschermingbehoeftige te onderscheiden.

Zelfstandige navigatie en oriëntatie voor blinden en slechtzienden kan worden ondersteund met hiervoor geëigende systemen. Bestaande systemen zijn echter vaak niet toegerust met een bruikbare interface. In het huidige onderzoek zijn drie interfaces voor een routegeleidingssysteem voor blinden en slechtzienden getest. Hoewel één variant een beter algemeen resultaat bood dan de twee anderen was het resultaat zodanig dat een integratie van de positieve aspecten van de verschillende interfacevarianten aan te bevelen is.

This paper is a response to a critique of a study which examined driver behavior in an emergency situation in the Automated Highway System (AHS). The authors defend both their choice of methodology for studying driver behavior in AHS emergency situations and their rationale for pursuing the use of driver simulators for investigating driver responses. (See PATH Database Record no. 17098 for original study.)

Cross-sectioneel onderzoek naar verschillen in kenmerken tussen kortdurende en langdurige werklozen.

Our inner ape. The best and worst of human nature, F de Waal

Since 1980, More Exercise for Seniors (MBvO in Dutch) has provided a number of special physical activities for the elderly. The aim is to improve social participation and integration, and to prevent a need for care. Despite the fact that MBvO has been active for more than 25 years, and weekly 300,000 people participate in gymnastics, swimming, dancing, etc, no effect on fitness and health has been proven to date. The study was carried out in two regions: Drenthe and Zuid-Holland. Using the GALM (Groningen Active Living Model) method, 4600 independently living people aged 65 years and older were asked to participate in a motor fitness test. Of the 721 people who participated, 386 (the least fit) were invited to take part in the study. They were than randomly divided into an experimental and a control group. The experimental group did gymnastics once or twice a week. The control group received a health educational program. Assessments were carried out at pretest and posttest (10 weeks). In the groups offered MBvO gymnastics once a week, no effects were found on subjective health, physical performance or quality of life and only minor effects on physical fitness. In the groups offered MBvO gymnastics twice a week, some beneficial quality of life effects were found in the least physically active people at baseline. It is recommended that the frequency and intensity of the regular MBvO gymnastics should be increased, to emphasize the importance of health education, and that relatively inactive and older individuals (70+) should be recruited.

Dit onderzoek ging in op de samenhang tussen opvoeding, zowel op school als in het gezin, en de houding van jongeren ten opzichte van sociale grenzen. Onder sociale grenzen werden regels, wetten, normen en waarden verstaan. Voor de opvoeding op school is eerst het schoolbeleid inzake opvoeding onder de loep genomen waarna is onderzocht of de opvoeding in de klas overeenkwam met het schoolbeleid. Vervolgens is onderzocht of het schooltype en het schooljaar waarin docenten lesgaven van invloed was op de mate waarin de opvoedingstaken in de klas werden uitgevoerd. Het bleek dat docenten die op het VMBO lesgaven de opvoedingstaken in grotere mate benadrukten dan de docenten die op het HAVO/VWO lesgaven. Ook het schooljaar bleek van invloed te zijn op de opvoeding in de klas. In de eerste klassen werd meer aandacht aan opvoeding besteed dan in de hogere klassen. Vervolgens is de samenhang tussen opvoeding in de klas en de houding van jongeren ten opzichte van sociale grenzen onderzocht. Naar voren kwam dat de mate waarin opvoedingstaken in de klas uitgevoerd werden, samenhing met de manier waarop jongeren omgingen met sociale grenzen. Eveneens is de samenhang tussen opvoeding in het gezin en de houding van jongeren ten opzichte van sociale grenzen onderzocht. Uit dit onderzoek bleek weinig tot geen samenhang tussen de opvoeding zoals die door ouders werd gegeven en de manier waarop jongeren met sociale grenzen omgaan. Ten slotte zijn de opvoeding op school en in het gezin met elkaar vergeleken en het bleek dat beide weinig met elkaar samenhingen.

Een beschrijvend onderzoek naar de invoering van de Vensterscholen in Groningen, waarbij is onderzocht of in Groningen een geschikte strategie wordt toegepast voor de invoering van het Vensterschool-concept (ookwel brede-school-concept).

Het opvoeden van een jong kind met een chronische ziekte leidt tot een verzwaring van de opvoedingssituatie. Voor hulp bij de opvoeding kunnen de ouders thuisbegeleiding krijgen via het interventieprogramma Portage Programma Nederland. Orthopedagoge Ineke Oenema-Mostert onderzocht in hoeverre dit programma effectief en doelmatig is bij het voorkomen, verminderen of oplossen van de problemen bij het opvoeden van kind met een chronische ziekte. Ze concludeert dat het Portage Programma Nederland door een ruime meerderheid van de opvoeders aangemerkt wordt als een interventieprogramma dat voorziet in de behoefte van vroegtijdige ondersteuning bij problemen in de ontwikkeling van het kind en/of problemen in de omgang met het kind.

The central question in this thesis is why standardised intelligence testing plays such a dominant part in the lives of citizens in the United States and also leads to such vicious debates between believers and non-believers of intelligence testing. Over the years a number of studies where written on this subject. Some studies suggested that the popularity of biological determinism and scientific racism at the beginning of the twentieth century gave rise to the popularity of intelligence testing in the United States. The interpretations of the test results seem to underline the biological and racist discourses of the time. Other studies sought the answer in the rise of political movements such as progressivism. Intelligence testing was exemplary for the new political and social thinking by which societal problems needed to be dealt with in a scientific way. Intelligence testers portrayed their discipline as a scientifically informed investigative practice that could alleviate and even solve certain problems troubling society at large. Scientific racism and progressivism however were not exclusive to the United States but had a broad reception in the World. This by itself however did not imply the same succes of the intelligence test as in the United States. Current studies don’t give a satisfactory explanation for this. In this thesis I argue for a more broad historical perspective on the history of the United States to understand the reception of intelligence testing in this country. The vicious debates on intelligence testing entail different aspects all routed in the early history of the republic. Episodes such as the founding of the republic, slavery, Romantic thought, civil war,and religious reform movements all played a role in the success of intelligence testing in the United States. Three different central themes link these episodes together. The first theme is thinking in terms of individual differences in cognitive capacities and the relationship with ethnicity. The second theme is the specific American focus on the relationship between cognitive capacity and morality. The third theme is the need for standardised procedures in research as well as policy making. The first chapter shows that the vicious debates concerning The Bell Curve were a revival of earlier debates in the nineteen twenties on intelligence testing. In this chapter a brief history is given of the intelligence test in the United States and the ensuing controversies between intelligence testers and eugenics on the one hand and journalists and anthropologists on the other. These controversies where to become exemplary for later debates on intelligence and testing. Issues such as the relationship between intelligence and ethnicity, the relationship between cognitive capacity, societal status and morals and the validity of the tests were recurring theme’s in later debates on intelligence. To better understand the viciousness of the debates this chapter suggests to go further back in time. Chapter two addresses the events during the last quarter of the eighteenth century. This chapter argues that the current preoccupation in the United States with individual differences have their roots in the founding of the American republic in 1776. The principal of equality as defined in the Declaration of Independence became a central notion in the new republic. Inspired by the Enlightenment all aristocratic notions on classes were abandoned in favour of a meritocratic view on differences based on talents and morals. Chapter three focuses on developments in American society during the first half of the nineteenth century. A growing economic prosperity and secularisation gave rise to a strong religious countermovement. This revival movement focused on the individual to revitalize Christianity in society at large. Personal virtuousness became a central theme and many revival advocates emphasised the development of personal virtue in order to become a valuable member of society. Intelligence was considered key in this approach. The revival movement can be considered as the fore runner of twentieth century psychological intervention practices, especially intelligence testing. Chapter four describes the naturalisation of human differences in the nineteenth century. It investigates the historic context of the emotional response in the United States on discussions about differences in intelligence between Black and White Americans. In a society that claims a premium on equality, discussions on the heredity of individual differences arouse strong feelings. Institutions such as slavery increased this sensitivity. But slavery by itself does not explain the strong feelings amongst proponents and critics of heredical theories on individual differences in intelligence. In this chapter different historical lines such as the civil war, the rise of American Romantic thought, and scientific racism are scrutinized in order to understand the current sensitivity. Chapter five deals with the standardisation of intelligence testing at the beginning of the twentieth century. Using insights of various historians of science, this chapter investigates the transition of disciplinary objectivity to mechanical objectivity. This transition not only occurred in social sciences but also became important in public policy making. With the coming of Progressivism a new perspective on social policy emerged. Science was to become essential in defining policy measures to counter and solve societal problems. In the new burocratic order resulting from progressivism the psychometric approach towards individual differences had a strong appeal to policy makers because of its mechanical approach towards objectivity. In the concluding chapter the study of Hernnstein and Murray forms the starting point for the conclusions of a round trip past three centuries of history of the United States of America. Its success but also the current controversies surrounding intelligence testing in the United States are the result of a specific American focus on individual differences regarding talents and virtue that has its roots in the declaration of the republic in 1776. The notion of intelligence as self evident and the belief in the standardised psychological intelligence test as an objective means to determine someone’s intelligence turn out to be the result of a long standing American tradition in which the individual is considered the starting point of maintaining order in society.

Alphonse Proost was een Belgisch agronoom en pedagoog. Over hem schreef promovendus Dams een intellectuele biografie, waarin hij dwarsverbanden legt tussen onder meer de gezinspedagogiek in België, de geschiedenis van de experimentele pedagogiek in West-Europa en de culturele impact van de Eerste Wereldoorlog. In het bijzonder ging Dams in op de vraag of de bestaande theorieën adequaat zijn om het ontstaan van opvoedingsadvisering aan het gezin te verklaren.

Smith, E. R. (in press). What do connectionism and social psychology offer each other? Journal of Personality and Social Psychology. Taylor, D. M., & McKirnan, D. J. (1984). A five-stage model of intergroup relations. British Jourmal of Social Psychology, 23, 291-300. Turner, J. C., Oakes, P. J., Haslam, S. A., & McGarty, C. (1994). Self and collective: Cognition and social context. Personality and Social Psychology Bulletin, 20, 454-463.

Twee systemen voor de auditieve routegeleiding van blinden en slechtzienden zijn geëvalueerd met een gedrags- en observatiestudie in een groot ziekenhuis. In het ene systeem kregen de gebruikers routeboodschappen, in het andere was dit gecombineerd met informatie over bestemmingen in de onmiddellijke omgeving, Verwacht werd dat deze extra informatie zou leiden tot een betere of gedetailleerdere cognitieve representatie van de omgeving. Beide systemen voldeden: de gebruikers konden ermee hun weg vinden. Het aantal aarzelingen en het aantal fouten dat ze maakten daalde fors tussen het eerste en het derde stuk van de route. Het routegeleidingssysteem gaf minder aarzelingen, kennelijk geeft gecombineerde route- en omgevingsinformatie nog verwarring in het begin. Wel bleek het route- en omgevingssysteem te leiden tot hogere gevoelens van veiligheid dan het systeem met alleen routegeleiding.

This study reports on the use of the Child Behaviour Checklist for children aged 4–18 (CBLC/4–18) as a tool for creating typologies for children and relating these to foster care outcomes. Findings regarding outcomes were consistent with previous studies that focused on child variables rather than profiles, however profiles do appear to be helpful with identifying to categories of children who are most vulnerable to foster placement breakdown: withdrawn children and aggressive–delinquent children.

To stress or relax: neurochemical aspects of activity and rest To stress or relax: neurochemical aspects of activity and rest M. Tops, M.M. Lorist, A.A. Wijers & T.F. Meijman, Gedrag & Organisatie, volume 17, February 2004, nr. 1, pp. 32-42. In this paper we formulate ideas about acute and chronic fatigue (especially burnout) in terms of brain neuromodulator functions. We describe dopaminergic, serotonergic and norepinephrinergic functions in energy expenditure and their role in the initiation and maintenance of behavior. We specifically focus on a dopaminergic approach-system, since there is accumulating evidence that dopaminergic systems play a central role in the symptomotology of fatigue. We argue that many symptoms of both acute fatigue and burnout can be seen as reflecting a decreased approach-motivation. Within the neuromodulator framework we propose two possible mechanisms for the development of burnout. We hope that our attempt to offer a physiological substrate for psychological ideas concerning fatigue and burnout will lead to new insights at a more applied level.