Search

Bir aydın hareketi olarak gündeme gelen Anadoluculuk hareketi önemli bir kimlik açılımı başlatmış olmasına karşın, Türk siyasi düşünce tarihi literatüründe çok az incelenen başlıklardan birini oluşturmaktadır. Bu çalışmada, II. Meşrutiyetin üç yaygın ideolojisini oluşturan Osmanlıcılık, İslamcılık, Türkçülük-Turancılık düşüncelerine karşı eleştirel bir tutum sergileyen Anadoluculuk hareketi ve bu hareketin kurguladığı Anadoluluk kimliğinin temel bileşenleri ortaya konulacaktır. Bu amaçla, Anadolucu düşüncenin 1920lerin başından 1950lerin sonuna kadar geçirdiği süreç tarihsel bir perspektifle ele alınarak, Anadoluculuk hareketinin temel söylem ve görüşleri, eleştirel ve karşılaştırmalı bir analize tabi tutulacaktır. Anadolulu kimliğinin kurgulanışında kullanılan enstrümanların açığa çıkartılması amacıyla ortak tarih mitosu, milliyetçilik, kimlik, coğrafya, vatan, köycülük gibi tartışma konuları sorunsallaştırılarak genelde milliyetçi projelerin özelde Anadoluculuk hareketinin milli bir kimlik ve milli bir vatan kurma süreçlerinde ne tür alternatifleri tartıştıkları, hangi özlemleri dile getirdikleri dönemin siyasal, toplumsal, ekonomik ve kültürel gelişmeleriyle bağlantılı olarak ortaya konmaya çalışılacaktır. Çalışmanın bir başka amacı da Anadoluculuk hareketinin gündeme getirdiği eleştirel fikirlerin devrin diğer yaygın siyasal ideolojilerine Osmanlıcılık, İslamcılık, Türkçülük-Turancılık? karşı bakış açısının tespit edilmesi ve bu akımların Anadoluculuk hareketinin söylemlerine karşı ne tür tepkilerde bulunduklarının belirlenmesi olacaktır. Çalışma, Anadoluculuk hareketinin tam olarak sınırları belirlenmiş bir ideolojik çerçevesinin bulunmadığını, kendi tezlerini ortaya koyarken sert bir dille eleştirdiği Osmanlıcılık, İslamcılık ve Türkçülük-Turancılık ideolojilerinin dayanaklarını kullanma yoluna gittiğini ve dolayısıyla Anadoluculuk hareketinin bu üç ideolojiden bağımsız olarak değerlendirilemeyeceğini ileri sürecektir. Anatolianism movement is one of the less studied topics in the literature, even though it initiated a significant identity debate in the history of the Turkish political thought. This study aims to explore the basic premises of Anatolianism movement in contrast with three popular ideologies of the Second Constitutional Era during the last stage of the Ottoman Empire, namely the Ottomanism, Islamism, and Turkism-Turanism. The study also aims to discuss main constituents of the ?Anatolian identity formulated by the Anatolianism movement. Applying critical, historical and comparative methods, this dissertation analyzes the discourse of, and different perspectives within, the Anatolianism movement from the early 1920s to the late 1950s. Such motives used in the formation of ?Anatolian? identity as the myth of common history, nationalism, identity, geography, homeland, peasantry will be brought forward to understand the aspirations and alternatives proposed by the Anatolianism movement as part of a national identity formation process. The analysis will take the political, social, economic and cultural dynamics of different periods into consideration in order to grip the interaction between ideas and realities. The study will also put forward the critique raised by the Anatolianism movement against Ottomanism, Islamism and Turkism-Turanism in order to comprehend its interaction with these movements. In this regard, this study argues that the Anatolianism movement lacks a clearly defined ideological framework of its own, and that it, albeit critical of, indeed relies on the basic premises of Ottomanism, Islamism and Turkism-Turanism, and thus an analysis on Anatolianism movement cannot be made without taking into consideration the premises of these three ideologies. 330

Tek partili dönemin uygulamaları, parti ve devlet bütünleşmesi ile birlikte düşünüldüğünde dönemin otoriter bir hal almasını beraberinde getirmiş ve ülkede geçmişten keskin bir kopuşu içeren faaliyetlerin olduğu bir süreç ön plana çıkmıştır. Bu sürecin devamında ise çok partili hayata geçişi içeren bir dizi uygulamalar siyasi arenada yer bulmuştur. Soğuk Savaş dönemiyle birlikte yüzünü Batı'ya dönen Türkiye, demokratik olarak nitelendirilebilecek çok sayıda uygulamayı hayata geçirmiştir. Nihayetinde bütün bu uygulamalarla birlikte aşağıdan yukarıya doğru siyasal güçler, o zamana dek görülmeyen ölçüde gelişmeye başlamıştır. Yeniden Milli Mücadele Hareketi de, tek parti döneminin jakoben bir anlayışla toplumu dizayn etmesine sivil bir tepki olarak bu süreç içerisinde kendisine yer bulmuştur.Ne var ki, Yeniden Milli Mücadele Hareketi kuruluş dönemindeki `İslam temelli' felsefesi ile paradoks oluşturacak bir şekilde, giderek müesses nizama eklemlenmiştir. 1971 Muhtırası'ndan sonra Hareket kuruluş amaçlarından sapmış ve devletin milli güvenlik konseptinin önemli bir parçası haline gelerek yoğun anti-komünizm propagandası yapan bir teşkilat haline gelmiştir. Bu dönemde tabandan gelen uyarı ve önermelerin dikkate alınmaması Hareket'in kısa sürede dağılmasına ve 1980 darbesi sonrası dönemde güçlü bir şekilde partileşememesine neden olmuştur.Erken cumhuriyet dönemi modernleşmesinde devlet Müslüman temel kimliğinin yerine modern ulusçuluğu geçirmek istemiş, bu kapsamda kültürel muhafazakarlığı dışlamıştır. Çok partili hayata geçilirken kültürel muhafazakar elitlerin ve `Sünni' halkın ise dindarlık ile milliyetçiliği uzlaştırma yolunda olduğu ortaya çıkmıştır. Soğuk Savaş'ın etkileri de bu çevrelere ideolojik meşruiyet sağlamıştır. Bu ortamda doğan YMMH, radikal sol siyasetin yükselişine reaktif bir hareket olarak gelişmiş görünmekte ve bununla birlikte devlet içinden de manipüle edildiği izlenimi vermektedir.Anahtar Kelimeler : Toplumsal Hareket, Yeniden Milli Mücadele Hareketi, ideoloji, millet-milliyetçilik, din. The policies of the single-party era, together with incorporation of the Party and the State in Turkey, pawed way to an authoritarian rule and a set of activities causing a sharp disengagement with the past. This period was followed by some important political applications including transition to a multi-party system in the late 1940s. Turning its face to the West, Turkey actualized many democratic implementations during the Cold War era. As a result of all these applications, numerous political movements from the bottom appeared in the political arena of the Republic. Among these civil movements was Yeniden Milli Mücadele Hareketi (National Struggle Movement Again), which developed as a reaction to the authoritarian rule endeavoring to design the society in a Jacobean manner.Although Yeniden Milli Mücadele Hareketi had been a pro-Islamic reactive movement in its foundation, it would paradoxically be in line with the establishment in the latter era. After the Military Memorandum in 1971, the Movement diverged from its founding premises, and became a part of the establishment?s national security concept and its? anti-communist propaganda. Ignoring warnings and suggestions of its? followers, the Movement lost public support soon and was unable to turn into a resilient political party after the Coup d?état in 1980.During the modernization process of the early Republican era, the state endeavored to establish a modern nation state instead of a basic Islamic identity, and thus excluded cultural conservatism. It also revealed that the cultural conservative elites and `Sunni? community were on the road of blending Islam with Turkism. The Cold War rationales provide these groups with ideological legitimacy. It may be concluded that Yeniden Milli Mücadele Hareketi developed as a reactive movement against growing of the radical left in Turkey and that it was manipulated by the state.Keywords: Social movement, National Struggle Movement Again, ideology, nation-nationalism, religion. 148

Çeviribilim alanındaki gelişmeler neticesinde bugün yaygınlık kazanan betimleyici çeviri araştırmaları kapsamında çevirilerde kullanılan doğruluk ya da yanlışlık değerlendirmesi bir ölçüt olmaktan çıkmış ve çeviri ürünler toplumsal ideoloji ve kimlik, dinsel inançlar ve etnik kökenler, siyasi tercihler ve kültürel normlar gibi farklı olgular ile ilişkili kültürel birer ürün olarak incelenmeye başlamıştır. Bu çalışmada Tanzimat döneminde yapılan çeviriler Osmanlı modernleşme süreci kapsamında incelenmiş ve çeviri hareketleri Batılılaşma süreci içerisinde siyasi ve kültürel değişimler bağlamında değerlendirilmeye çalışılmıştır.Osmanlı Devleti'nde on dokuzuncu yüzyılda ağırlık kazanan Batılılaşarak modernleşme çabaları devlet kurumlarından toplumsal sistemlere doğru yayılmaya başlamış ve Osmanlı aydınlarınca kültürel zeminde edebi bir hareket içerisinde topluma benimsetilmeye çalışılmıştır. Osmanlı aydınlarının bu edebi hareket içerisinde başvurduğu kanallardan biri de çeviri faaliyeti olmuştur.Bu dönemde Osmanlı aydınlarınca gazeteler aracılığıyla yürütülen çeviri etkinliği neticesinde Osmanlı toplumuna tanıtılan roman, tiyatro gibi yeni edebi türlerle birlikte yeni kavram ve değerler de mevcut kültüre nüfuz etmeye başlamıştır. Osmanlı toplumuna kazandırılmaya çalışılan pozitivist düşünce ve Batı kültür ve fikir hayatına ait değerler çeviri eserlerle halka ulaştırılmıştır.Batı'ya dönük bir toplum yaratma sürecinde devlet ve aydınlarca yürütülen çeviri faaliyetinde göze çarpan en belirgin özellik söz konusu güç sahiplerinin politik ve kültürel tercihlerinin eser seçimine yansımasıdır. Devlet tarafından kurulan çeviri kurumlarının modern bir devlet yaratmak amacıyla özellikle Batılı eserlerin tercüme edilmesi için kuruldukları çok açık bir şekilde belirtilmiş ve aynı zamanda ortak bir Osmanlı kimliği yaratma çabalarına paralel olarak Osmanlı tarihi ve dilinin geliştirilmesine yönelik telif ve tercüme politikaları yürütülmüştür.Bireysel olarak yürütülen çeviri faaliyetlerinde ise kişilerin politik görüşleri çeviri eser tercihlerini etkilemiştir. Batı normlarına eşdeğer ancak aynı zamanda kendi kültürel değerlerinin de korunduğu bir kültür yaratmak isteyen Osmanlı aydını çevirisi yapılacak eserlerde kendi kültürlerinin kabul edemeyecekleri bir takım bölümleri çıkararak, değiştirerek ya da çeviride bazı eklemeler yaparak çevirileri hedef kültüre benimsetmeye çalışmışlardır.Özellikle Batılı eserler arasından yapılan seçimler doğrultusunda düşünülecek olduğunda bu dönemde yürütülen çeviri faaliyetlerinin bir kültür planlaması kapsamında yürütüldüğünü söylemek mümkündür. Zira Batılı değerler ile yoğrulmuş pozitivist düşünce yapısının yerleştirilmeye çalışıldığı bu kültür algısal bir değişim sürecinin sonucudur. Bu süreçte oluşturulmaya çalışılan düşünsel alt yapı yüksek oranda çeviri ile Batı'nın ithal edilmesi neticesinde gerçekleşmiştir. Thanks to descriptive translation studies gained popularity as a result of the recent developments in translation studies, translation products are now examined as cultural products appeared under different socio-cultural and political facts such as social ideology and identity, religious beliefs and ethnic origins, political preferences and cultural norms. Based on this cultural turn in translation studies this study focuses on the translations made during the Tanzimat refom era within the context of political and cultural changes experienced on the path to Westernization with a view shedding light on Ottoman modernization process.Prevailed in the nineteenth century, the Empire?s modernization efforts through Westernization began to spread towards social systems firstly envisaged for government agencies. Ottoman intellectuals tried to have these efforts adopted by Ottoman society on a cultural base with a literary movement whose one of the channels that these intellectuals resort was translation.Positivist thought and intellectual life of Western culture as well as new western concepts and values began to penetrate into the existing culture through with new literary genres such as theatre and novel introduced as a result of translation activity carried out in the newspapers by Ottoman intellectuals.The most prominent feature of the translation activities carried out by the state and the intellectuals during the process of creating a society oriented to West is that the political and cultural views of these patrons affected their selecting the texts to be translated. Besides having a compilation and translation policy so as to develop Ottoman history and language for a common Ottoman identity, it was also clearly stated that the translation agencies established by the government were founded to translate especially Western works in order to create a modern state.On the other hand, political and cultural views of the intellectuals were decisive on the selection of the texts to be translated. With an aspire to create a culture equivalent to Western norms as well as preserving the existing values, Ottoman intellectuals made some additions, abstractions or adaptations in their translations in order to have them accepted by the target culture.Regarding the choices out of the works belonging to Western culture, it can be said that translations made during the reform era were part of a culture planning as that culture which positivist thinking remolded with Western values was tried to be embedded was the result of a perceptual change. The intellectual infrastructure tried to be created during this process was substantially achieved by importing the West through translation. 141