Search

Bu çalışmada yer bilimleri alanında önemli eserler üretmiş olan Birûnî’nin Fiziki Coğrafya konusunda ortya koyduğu katkılar incelenmiştir. Bu hedef doğrultusunda Bîrûnî’nin günümüze kadar ulaşan Türkçe yada İngilizceye çevrilen bazı kitapları esas alınmıştır. Tahdid (Tahdîdü Nihâyâti’l-Emâkin), Hindistan (Tahkiku Mâ li’l Hind), Maziden Kalanlar (El-Âsar el-Bâkiye) aratırmamıza kaynaklık eden eserlerdir. Harizm’in Kat şehrinde doğan Bîrûnî, Coğrafya, Astronomi, Matematik, Felsefe, Din Bilimleri ve diğer birçok alanda çalışmalar yaparak eserler üretti ve açıklamalarda bulundu. Özellikle Fiziki Coğrafyaya yadsınamayacak düzeyde katkı sağladı. Yerkürenin şekli, boyutu ve hareketlerini tartıştı ve günüze yakın sonuçlara ulaştı. Dünya yüzeyinin nasıl şekillendiği ve hangi güçlerin etklili olduğu konusunda gözlemler yaptı ve çağının ilerisinde teoriler geliştirdi. Yer kabuğunun özellikleriyle birlikte erozyon, taşıma ve birikme süreçlerini açıkladı. Güneşin zenital hareketlerini ele aldı. Dünyanın hemde kendi hemde güneş etrafında dönüp ya da dönmediğine dair tartışmalar yaptı. İzostasi ve yer çekimi kuvvetine dair değerlendirmelerde bulundu. Kendi dönemine kadar fiziki coğrafya konusunda yazılmış eserde yer almayan bir çok kavram üzerinde durdu. Hindistan’ın Fiziki coğrayasını yazdı. Hint okyanusundan esen Muson rüzgarlarının özelliklerini, değişim zamanlarını ve çeşitli yönlerdeki hareketlerini değerlendirdi. Yağış oluşum mekanizmalarından birisi oaln orografik tipi ilk açıklmaya çalışan düşünür oldu. Akarsuların yeryüzeyini şekillendirmedeki rollerini inceleyerek fluviyal Jeomorfolojinin temellerini attı. Denizlerin kökenleri, seviyeleri, tuzluluk özellikleri gibi konularda açıklamalarda bulundu. Ayrıca büyük bir denizin Akdeniz ile Hint okyanusu arasındaki bölgeyi kapladığını tespit etti. Denizlerden uzakta ve yüksekte bulunan kayaların içerisinde bulunan canlı kalıntıları olan fosillerin varlığını gözlemledi ve dünya tarihi açısından önemlerini açıkladı. Gelgit hareketlerinin Ay’ın evreleriyle ilişkisini ortaya koydu. Birçok mineralin yoğunluk değerini yüksek doğrulukta belirledi., In this study, the contributions of Birûnî, who produced important works in the field of earth sciences, on Physical Geography were examined. To achive this goal, some of Bîrûnî's books that have survived to the present day, translated into Turkish or English, were taken as basis. Tahdid (Tahdidü Nihhâyâti'l-Emâkin), India (Tahkiku Mâ li'l Hind), The Chornology of Ancient Nations (El-Âsar al-Bakiye) are the works that served as the source of our research. Bîrûnî was born in the city of Kat (Harizm), and studied Geography, Astronomy, Mathematics, Philosophy, Religious Studies, and produced works in many other fields. In particular, his contribution to Physical Geography is undeniable. He discussed the shape, size and movements of the earth and reached present day conclusions. He made observations on how the Earth's surface was shaped and what forces were influential, and he developed theories ahead of his time. He explained the processes of erosion, transport and deposition as well as explaining the characteristics of the earth's crust. Bîrûnî discussed the zenital movements of the sun. He debated whether the earth revolves around itself and the sun. He made evaluations about isostasy and gravitational force. He focused on some concepts that were not included in the work written on physical geography until his time. He wrote the Physical geography of India. Bîrûnî assessed the characteristics of monsoon winds blowing from the Indian ocean, their time of change and movement in various directions. He was the first to define the orographic type, one of the precipitation formation mechanisms. By examining the features of many streams, the philosopher revealed the first examples of Fluvial Geomorphology. The thinker made statements on issues such as the origins of the seas, their levels and salinity characteristics. He also found that a large sea covered the area between the great Mediterranean Sea and the Indian Ocean. Bîrûnî observed the existence of fossils, which are the remains of living things, found in rocks far from the seas and at high altitudes, and explained their importance in terms of world history. He revealed the relationship of tidal movements to the phases of the Moon and determined the density value of many minerals with very high accuracy.

The Coronavirus (Covid-19), which started to be seen in Wuhan, China in December 2019, has affected many areas of life such as health, education, production, trade, social etc. Within the scope of Covid-19, some measures such as curfews have been taken, resulting in a partial improvement in air quality. The aim of this study is to examine the effect of the measures taken within the scope of Covid-19 on the air quality in the Eastern Mediterranean. In the study, daily measurement data of 9 measurement stations in Adana, Mersin, Hatay, Kahramanmaraş and Osmaniye provinces between 01.01.2019-01.06.2020 were obtained from the National Air Quality Monitoring Network (UHKIA) website of the Ministry of Environment and Urbanization. According to the results, there is a significant decrease in all pollutant values, especially PM 10 and SO2, of almost all stations from March 2020 until 01.06.2020 compared to the same period of the previous year (March-June 2019). The results of the statistical analyzes show that there are significant differences in the 99% confidence interval between the March-June periods of 2019 and 2020 in the average of the pollutant values of all stations, excluding the PM 10 pollutants of Kahramanmaraş, Hatay İskenderun and Adana stations. This gives the message that the human-environment relationship should be rearranged in line with the Human-Environment Tradition, depending on the rapidly increasing environmental pollution today., Çin’in Wuhan kentinde 2019 yılının Aralık ayında görülmeye başlanan Koronavirüs (Covid-19), tüm Dünya’da olduğu gibi Türkiye’de de hayatın sağlık başta olmak üzere eğitim, üretim, ticaret, sosyal vb. pek çok alanını etkilemiştir. Covid-19 kapsamında sokağa çıkma kısıtlaması gibi bazı tedbirler alınmış olup; bunlar da kısmi olarak hava kalitesinde iyileşmeye neden olmuştur. Bu çalışmada amaç; Covid-19 kapsamında alınan tedbirlerin hava kalitesine etkisinin Doğu Akdeniz özelinde incelenmesidir. Çalışmada, TC Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın Ulusal Hava Kalitesi İzleme Ağı (UHKİA) internet sayfasından Adana, Mersin, Hatay, Kahramanmaraş ve Osmaniye illerinde bulunan toplam 9 adet ölçüm istasyonun 01.01.2019-01.06.2020 tarihleri arasındaki günlük ölçüm verileri alınarak analiz edilmiştir. Sonuçlar incelendiğinde; özellikle 2020’nin Mart ayından itibaren 01.06.2020’ye kadar neredeyse tüm istasyonların PM 10 ve SO2 başta olmak üzere ölçülen tüm kirletici değerlerinde bir önceki yılın aynı dönemine (Mart-Haziran 2019) göre belirgin bir düşüş görülmektedir. Yapılan istatistiksel analizlerin sonuçlarına göre; Kahramanmaraş Merkez, Hatay İskenderun ve Adana Valilik istasyonlarının PM 10 kirleticileri hariç, tüm istasyonların kirletici değerlerinin ortalamalarında 2019 ve 2020 yıllarının Mart-Haziran dönemleri arasında % 99 güven aralığında anlamlı farkların olduğu görülür. Bu durum, günümüzde hızla artan çevre kirliliğine bağlı olarak İnsan-Çevre Geleneği doğrultusunda insan-çevre ilişkisinin yeniden düzenlenmesi gerektiği mesajını vermektedir.

This article discusses the history of Geomorphology from the beginning of the Enlightenment to the middle of the 19th century. In this study, the developments and changes in the geomorphology in the age of enlightenment were evaluated by dividing them into various time periods. During this period, very distinct and even dramatic transformations and changes occurred in the thinking structure of Geomorphology. The first ideas about how the world was shaped came about in Egypt, China, and Mesopotamia. Later on, scientific thought emerged in the ancient Greek world, which interacted with these civilizations. The ignored scientific perspective in Europe throughout the Middle Ages continued to exist in the Islamic world. However, the question of how the surface of the Earth is shaped has become the center of attention of European thinkers since the 15th century. The process, which started especially with Copernicus, continued with Da Vinci and continued with Descartes. The Earth Sciences (Geology and geomorphology), as separate branches of science, had their own principles and theories for the first time in 1669 thanks to Nicolaus Steno. The philosophers of the period attempted to systematize, generalize and produce theories based on actual observations. In the early days, under the influence of the Bible, the idea that catastrophic events and processes shaped the surface of the earth was accepted. However, towards the end of the 18th century, a new perspective emerged with James Hutton. Uniformitarianism began to be adopted as an anti-catastrophic movement. Geomorphology, which developed slowly at first, made significant progress towards the mid-19th century with the contributions of Lyell., Bu makale, Aydınlanma Çağı'nın başından 19. yüzyılın ortalarına kadar süreçte Jeomorfoloji tarihini tartışmaktadır. Bu bağlamda, aydınlanma çağında Jeomorfoloji biliminde meydana gelen gelişmeler ve değişimler çeşitli zaman dilimlerine bölünerek değerlendirilmiştir. Çalışma periyodu boyunca Jeomorfoloji ‘nin düşünce yapısında çok belirgin ve hatta dramatik olarak düşünülebilecek dönüşümler ve değişiklikler meydana geldi. Dünya'nın nasıl şekillendirildiğine dair ilk düşünceler Mısır, Çin ve Mezopotamya'da ortaya çıktı. Daha sonraki dönemlerde, söz konusu medeniyetlerle etkileşime giren antik Yunan dünyasında bilimsel düşünce doğdu. Orta çağ boyunca Avrupa’da göz ardı edilen bilimsel bakış açısı İslam dünyasında varlığını devam ettirdi. Ancak yer yüzeyinin nasıl şekillendiği meselesi 15. Yy’ dan itibaren Avrupalı düşünürlerin ilgi odağı haline gelmeye başladı. Özellikle Kopernik’ le başlayan süreç, Da Vinci ile devam ederek Dekart’la birlikte önemli aşama kaydetti. Yer bilimleri (Jeoloji ve Jeomorfoloji) ayrı birer bilim dalı olarak kendi prensip ve teorilerine ilk defa 1669’da Nicolaus Steno sayesinde sahip oldu. Dönemin filozofları gerçek gözlemlere dayanarak yerküre ile ilgili bilgiyi sistematikleştirme, genelleştirme ve teorileriler üretme çabasına girdiler. İlk zamanlarda İncil’in etkisinden kurtulamayarak yer yüzeyini Katastrofik olaylar ve süreçlerin şekillendirdiği fikri kabul gördü. Ancak 18 yy. sonlarına doğru James Hutton’la birlikte yeni bakış açısı ortaya çıktı. Katastrofizmin karşıtı bir düşünce akımı olarak Üniformiteryanizm benimsenmeye başladı. İlk başlarda yavaş bir gelişim gösteren Jeomorfoloji ancak 19. Yüzyılın Ortalarına doğru Lyell’in de katkılarıyla önemli aşama kaydetti.

İklim yeryüzünde bulunan canlı ve cansız çevreyi kontrol eden önemli bir etmendir. İklim sisteminin ana elementlerinden biri olan sıcaklıkların değişimi ile ilgili bilgiler küresel ısınmanın karakterinin belirlenmesinde büyük öneme sahiptir. Sıcaklık değerleri coğrafi özellikler sebebiyle zamansal ve mekânsal olarak farklılık göstermektedir. Bu faktörlerden en fazla etkiye sahip olan enlem ve yükselti değerleri her coğrafi bölgeye göre değişiklik göstermektedir. Orta enlemlerde yer alan ülkelerden birisi olan Türkiye coğrafi konumu ve topoğrafya özellikleri nedeniyle farklı iklim tiplerinin yaşandığı yerdir. Bu çalışmanın amacı Meteoroloji Genel Müdürlüğünden alınan 1960-2017, 1960-1990 ve 1980-2010 yılları arasında Türkiye'deki aylık maksimum, minimum ve ortalama sıcaklık değerlerinin yükselti ve enlem ile ilişkisini tespit etmektir. Çalışmada 3 farklı zaman aralığında ortalama, maksimum ve minimum sıcaklık verilerinin yükselti ve enlem ile ilişkisini göstermek için Pearson korelasyon analizi kullanılmıştır. Ayrıca istasyonların bulundukları coğrafi bölgelere göre regresyon modelleri oluşturulmuş ve sıcaklıklar tespit edilmiştir. Yapılan çalışmada tüm Türkiye'deki istasyonlara ait maksimum sıcaklıklar ile yükselti değerleri arasındaki ilişki 3 farklı periyotta da yaz mevsiminde oldukça düşük ilişki katsayı içerisinde olduğu tespit edilmiştir. Sıcaklıklar ile yükselti değerleri arasındaki ilişki bölgesel olarak incelendiğinde ise Marmara bölgesindeki istasyonların yükselti değerlerinin düşük olması sebebiyle 3 farklı zaman aralığında da genel olarak pozitif yönde önemsiz çok düşük ilişki içerisinde olduğu dikkat çekmektedir. 1960-2017 periyodunda Akdeniz bölgesi için oluşturulan regresyon modelinde kış mevsiminde yükseltiye bağlı sıcaklık değerleri her 100 metrede 0,91°C değişirken yazın 0,44°C ile mevsimlere göre farklılık gösterdiği belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Sıcaklık, Korelasyon Analizi, Regresyon, Türkiye Climate is an important factor controlling the living and non-living environment on the earth. Information about temperature change, which is one of the basic elements of the climate system, is very important in determining the character of global warming. Temperature values vary temporally and spatially depending on geographical characteristics. Turkey, which is one of the countries in the middle latitudes, is the place where different climate types are experienced due to its geographical location and topographical characteristics. The aim of this study was to determine the relationship between monthly maximum, minimum and average temperature values with latitude and altitude in Turkey by using data obtained from ground-based Meteorology stations (in the periods of 1960-2017, 1960-1990 and 1980-2010). In the study, Pearson correlation analysis was used to show the relationship between the mean, maximum and minimum temperature data with elevation and latitude at 3 different time intervals. In addition, regression models were created according to the geographical regions of the stations and a model was created for each region. In this study, the correlation coefficient between the altitude values with a maximum temperature of the stations in Turkey are found to be very low in the three different periods for summer. When the relationship between the temperature and elevation values is examined regionally, it is noteworthy that the stations in Marmara region have low positive relations in 3 different periods due to low elevation differences. In the regression model for the Mediterranean region in the period of 1960-2017, the rate of change in temperature in winter was 0.91 ° C per 100 meters, whereas in summer it was determined to be 0,44 ° C. Keywords: Temperature, Correlation Analysis, Regression 198

Otlaklar doğal ve antropojenik baskıların en yoğun hissedildiği ekosistemlerin başında gelmektedir. Otlaklardaki biyofiziksel ve biyokimyasal parametrenin yüksek doğrulukla tahmin edilmesi vejetasyonun bu basklılar karşısında nasıl tepkiler verdiğinin anlaşılması açısından önemlidir. Uzaktan algılama teknikleri otlaklarda bu parametrelerin tahminlerinin yapılması, haritalanması ve modellenmesi için son derece uygun araçlar sunar. Bu çalışmanın temel amacı hiperspektral uzaktan algılama tekniklerinin otlaklardaki biyofiziksel (yaş biyokütle, potansiyel kuru biyokütle, vejetasyon nem içeriği, kanopi yüksekliği) ve biyokimyasal (klorofil içeriği) parametrelerin tahminindeki potansiyelinin ortaya konulmasıdır. Bu kapsamda Kahramanmaraş'ta deniz seviyesinden yaklaşık 500 m, 1200 m ve 1400 m yükseklikte bulunan ve dolayısıyla farklı ekolojik özelliklere sahip olan 3 farklı otlakta ölçümler yapılarak veri toplanmış ve toplamda 213 örneklem analiz edilmiştir. Veri toplama süreci sırasıyla aşağıdaki prosedüre göre uygulanmıştır: (1) her örneklem alanına 50 cm X 50 cm'lik kuadratlar yerleştirilmiş, (2) el tipi spektroradyometre kullanılarak bu kuadratlardan spektral veriler toplanmış, (3) klorofil ölçümleri yapılmış (4) kanopi yüksekliği ölçümü yapılmış (5) yer seviyesinden kesilmiş ve tartılmış, (6) kurutulmuş ve yeniden tartılmıştır. Spektral veriler kullanarak vejetasyon indeksleri üretilmiş ve bu indekslerle ölçülen parametreler arasında regresyon modelleri kurularak tahminler üretilmiştir. Sonuçlar vejetasyon indeksleri ile yaş biyokütlenin %77, potansiyel kuru biyokütlenin %69, vejetasyon nem içeriğinin %84, kanopi yüksekliğinin %60 ve klorofil içeriğinin %93'lere varan açıklama gücü ile modellenebileceğini göstermiştir. Grasslands are one of the most degraded ecosystems by the reason of climate change and human activities. Estimation of biophysical and biochemical properties of grassland with high accuracy give insight for understanding how vegetation react with constraint factors. Remote sensing techniques provide powerful tools for mapping and modelling of biophysical and biochemical parameters of grassland. The main objective of this study to explore estimating potantial of hyperspectral remote sensing techniques for green biomass, potantial dry biomass, vegetation moisture content, canopy height an chlorophyl content of grassland. 3 particular grassland was perefered to investigate at different elevation (500, 1200m and 1400 m) becouse of having diverse ecological condition in Kahramanmaraş. Data collection process have done with the procedure below: (1) 50x50 cm kuadrats put on selected canopy (2) spectral was data collected, (3) chlorophyll data was collected, (4) canpy highy was measued, (5) vegetation was cut from ground level and weighted and (6) dried and weighted again. Vegetation indices calculated by using spectral data. Then regression modelels was generate by using vegetation parameters and spectral vegetation indices. Results show that green biomass (%77), potantial dry biomass (%69), vegetation moisture content (%84), canopy height (%60) and chlorophyl content (%93) parameters succesfuly estimating by using hyperspectral vegetation indices. 154

İklim değişikliği tüm dünyada hissedilen ve insanoğlunun karşı karşıya kaldığı küresel problemlerden biridir. İklimde meydana gelen değişimler doğal alanları etkilediği gibi insan faaliyetlerinin bir sonucu olarak ortaya çıkan tarım alanlarının da bu değişimlerden doğrudan veya dolaylı olarak etkilenmesine neden olmaktadır. Orta kuşakta yer alan ülkeler dünyada uzun ve kısa süreli iklim değişikliklerine hassas olan ülkeler olarak kabul edilir. Türkiye de konumu itibariyle bu hassas ülkelerden biri olarak değerlendirilir. Yüzölçümünün 7,5 milyon ha'nın 3,2 milyon ha'lık kısmı tarımsal faaliyetlere elverişli durumda olan Güneydoğu Anadolu Bölgesinde iklim değişikliği ile tarımsal faaliyetler arasındaki ilişkilerin incelenmesi büyük önem taşımaktadır.Bu çalışmada Güneydoğu Anadolu Bölgesinde meydana gelen iklim değişiminin çeşitli varyasyonlar kullanılarak bölge tarımı üzerindeki etkisi incelenmiştir. İki aşamadan oluşan çalışmanın 1.bölümünde Meteoroloji Genel Müdürlüğü'nden 1970-2017 periyoduna ait aylık ortalama sıcaklık, aylık toplam yağış, maksimum ve minimum sıcaklık gibi tarımsal faaliyetler üzerinde etkili olan iklim verileri alınmıştır. Alınan bu iklim verilerine Lineer trend analizi ve Mann-Kendall trend analizi gibi istatistiki metotlar uygulanarak iklim varyasyonlarında meydana gelen değişimler ortaya konulmuştur. 2. bölümde ise iklim değişikliğinin buğday, arpa ve mısır bitkisinin tarımsal üretim ve verim değerleri üzerindeki etkisi Korelasyon Analizi ile belirlenmiştir. Türkiye İstatistik Kurumundan alınan bu tarımsal üretim değerleri 1981-2017 yıllarını kapsamaktadır.Sonuç olarak Güneydoğu Anadolu Bölgesinde yıllık ortalama sıcaklıklarda artan yönde, yağışlarda ise azalan yönde değişimlerin olduğu tespit edilmiştir. Sıcaklık ve yağış verilerinde meydana gelen değişimler iklim varyasyonlarında bir değişim olduğunu ortaya koymaktadır. Ayrıca tarım faaliyetlerinin üretimi ve verimi üzerinde önemli sonuçlar doğurabilmektedir. Çünkü bir bölgede tarımı etkileyen en önemli iklim elemanları yağış ve sıcaklıktır. Bu sebeple doğal yağışlarla elde edilemeyen suyun sulama yoluyla karşılanması gerekmektedir. Aksi taktirde yağış miktarındaki azalmalarla birlikte toprak verimliliği ve ürün çeşidi değişmektedir. Bir çok tarım medeniyetinin kurulduğu Güneydoğu Anadolu Bölgesinde tarımsal faaliyetlerin önemi büyüktür bu nedenle elde ettiğimiz sonuçlar bölgede yapılacak olan çalışmalara önemli bir argüman sağlayabilme kapasitesine sahiptir.Anahtar Kelimeler: İklim Değişikliği, Tarımsal Üretim, Güneydoğu Anadolu Bölgesi Climate change is one of the problems facing humankind on a global scale. Changes in climate affect the natural environment and pose a threat toman-made agricultural areas directly or indirectly. Countries in the middle zone are considered to be sensitive to long and short-term climate changes on Earth. Due to its location, Turkey is also regarded as one of the vulnerable countries to these changes. Therefore, it is of great importance to examine the relationship between climate change and agricultural activities in the Southeastern Region of Anatolia which has 3.2 million hectares out of 7.5-million-hectareland suitable for agricultural activities.In this study, the effects of climate change on agriculture in Southeastern Anatolia were examined by using various variations. In the first part of the study, which consists of two stages, the climate data which has effect on agricultural activities such as monthly average temperature, monthly total rainfall, maximum and minimum temperatures were obtained from General Directorate of Meteorology between 1970 and 2017.By using statistical methods such as linear trend analysis and Menn Kendall trend analysis, changes in climate variations were revealed. In the second part, the effect of climate change on agricultural production and yield values of wheat, barley and corn products was determined by correlation analysis. This agricultural production value received from Turkish Statistical Institute covers the 1981-2017 period.As a result, it has been determined that the annual average temperatures are increasing while rainfall is decreasing in the region. Changes in temperature andprecipitation data indicate a change in climate variations and may have significant consequences on the production and yield of agricultural activities. Because the most important climate elements affecting agriculture in a region are precipitation and temperature. For this reason, water that cannot be obtained by natural rainfall should be met by irrigation. Otherwise, soil fertility and product range change with decreases in the amount of rainfall. In Southeastern Anatolia, where many agricultural civilizations have been established, agricultural activities are of great importance and the results obtained in this context have implications for studies to be carried out in the region.Keywords: Climate Change, Agricultural Production, Southeastern Anatolia Region 110

Araştırmalar son yarım yüzyıldır küresel ortalama sıcaklıklarda hızlı bir artış eğilimi olduğunu ortaya koymaktadır. Yapılan iklim projeksiyonları da bu artış eğiliminin devam edeceği yönünde tahminler öne sürmektedir. Bu uzun süreli ısınma eğilimi daha çok 40° K ve 70° K enlemleri arasındaki karalarda belirgindir. Orta kuşakta yer alan Türkiye ise kısa veya uzun süreli iklim değişkenliklerinin yaşanabileceği riskini taşıyan ülkelerden birisidir. İklim değişikliğine karşı hassasiyet, ülkemizde ekonomik ve ekolojik sorunlar ortaya çıkarma potansiyeline sahiptir. Nitekim sıcaklıkla bitki gelişimi arasında önemli bir ilişki vardır. Sıcaklıklar, yıldan yıla büyük ölçüde değişiklik gösterebileceği için takvime dayalı olarak bitki gelişimini tahmin etmek oldukça güçtür. Aktüel sıcaklıklara dayanan ve büyüme sezonu yoğunluğunun bir ölçümü olarak büyüme derece günleri (BDG), canlıların gelişimini tahmin etmede yaygın olarak kullanılan bir metottur. Bu nedenle BDG'nin yakından takip edilmesi sıcaklık değişkenlikleri neticesinde ortaya çıkabilecek ekonomik ve ekolojik risklerin öngörülebilmesi için de bir temel oluşturmaktadır. Bu araştırmanın amacı Türkiye'deki BDG trendlerini ve farklı periyodlardaki mekânsal desenini ortaya koymaktır. Türkiye'deki meteoroloji istasyonlarının BDG değerlerini hesaplamak için günlük sıcaklık kayıtları kullanılmıştır. Bu hesaplamalarda 4 eşik seviyesi (0, 5, 10 ve 15 °C) baz alınmıştır. BDG'lerdeki pozitif ve negatif trendleri belirlemek için Mann-Kendall analizi uygulanmıştır. Son aşamada ise BDG'lerin mekânsal deseni Coğrafi Bilgi Sistemleri vasıtasıyla enterpolasyon yöntemi kullanılarak ortaya konulmuştur. Çalışmada elde edilen sonuçlara göre BDG'ler daha çok pozitif yönde anlamlı değişiklikler göstermektedir. İstasyonların çoğunda BDG0 eşiğinde pozitif yönlü artışlar belirlenmiştir. Sonuç olarak, Büyüme Derece Günlerinin yıllık değişkenliği, 1970-2013 periyodu boyunca sıcaklıklardaki artış eğilimini destekleyen istatistiksel olarak anlamlı pozitif değişimler göstermiştir Several researches have revealed a rapid upward trend in global average temperatures over the last half century. Forecasted climate projections also suggest that this upward trend will continue. This long warming tendency is more pronounced on earth between the latitudes of 40 ° N and 70 ° N. Turkey is one of the risky countries where short or long-term climate variability can be experienced. This risk can be considered both economic and ecologic. Hence, there is an important relationship between temperature and plant development. It's difficult to predict plant growing based on the calendar because temperatures can vary greatly from year to year. As a measure of growth season intensity, which based on actual temperatures, GDD (growing degree days) is a method which commonly used to predict the growing stages of living things. For this reason, closely monitoring the GDD is also a basis for predicting the economic and ecological risks that may arise as a result of temperature variability. The aim of this study is to determine trends of the GDD in Turkey and the spatial pattern of the different periods. In this study, daily temperature records were used to calculate the GDD of the stations in the Turkey. These calculations are based on four threshold levels (0, 5, 10 and 15 ° C). The Mann-Kendall trend analysis method was applied to determine positive and negative trends in GDDs. Finally, the spatial pattern of GDD was determined by using interpolation methods via Geographical Information Systems. According to the results, GDDs show more significant changes in the positive direction. Positive trends at the zero (GDD0) threshold level have been detected for most of the stations. As a result, inter-annual variability of GDDs show statistically significant positive changes over the period of 1970-2013, supporting the upward trend in temperatures. 137

Çalışma alanımızı oluşturan Seyhan ve Ceyhan havzası, tarımsal faaliyetler açısından önemli bir bölgedir. Havzaların yaklaşık %40'lık bir kısmının tarıma ayrılmış olması, bölgedeki mevcut iklimin, iklimsel değişimlerden nasıl etkilendiğinin bilinmesini önemli kılmaktadır. Bu sebeple havzalarda ve havzaların yakın çevresinde yer alan 17 istasyona ait 1970-2011 ölçüm aralığını kapsayan yağış ve sıcaklık verileri kullanılarak havzanın detaylı olarak iklimi belirlenmiş ve kuraklık analizi yapılmıştır. Bu çalışmada sırasıyla Thornthwaite İklim Sınıflandırması, Erinç Kuraklık İndisi, UNCCD kuraklık indisi ve SPI yöntemleri kullanılmıştır.Elde edilen bulgulara göre, Adana, Karataş, Ulukışla, Niğde, Ceyhan, Kozan ve Elbistan istasyonlarının Aridite İndisine göre kuraklık riskinin olduğu bölgeler arasında olduğu düşünülmektedir. Kullanılan yöntemlerdeki sonuçlar genellikle birbiriyle paralellik göstermektedir.SPI yöntemiyle 1970-2011 yılları arasındaki yağış serilerinin mevsimlik ve yıllık bazdaki indisleri ve bu indisler kullanılarak grafikleri oluşturulmuştur. Elde edilen bu grafiklerle yağışın yıllara göre dağılımı incelenmiş ve kurak geçen yılların incelenmesi sağlanmıştır. 12 aylık (yıllık) SPI'ye göre kuraklık değerlerinde gittikçe artan bir trend izlenmiş ancak 2008-2011 yılları arasında yağışlı bir devrenin yaşandığı izlenmiştir. 3 aylık (mevsimlik) SPI değerleri incelendiğinde kurak dönemlerin sadece yaz mevsiminde yaşanmadığı farklı yıllarda farklı mevsimlerde de kuraklığın yaşandığı tespit edilmiştir.Anahtar Kelimeler: Aridite İndisi, Erinç Kuraklık İndisi, İklim, Kuraklık,Seyhan-Ceyhan Havzası, Standart Yağış İndisi, Thornthwaite. The Seyhan and Ceyhan basins, which constitutes our study area, are important regions in terms of agricultural activities. Approximately 40% of the basins are allocated to agriculture, making it important to know how the existing climate in the region is affected by climatic changes. Therefore, the climate of the basins was determined in detail and drought analysis was carried out using the rainfall and temperature data covering the 1970-2011 periodthat were obtained from 17 meteorological stations located in the basins and near environment. The methods including Thornthwaite Climate Classification, Erinç Drought Index, UNCCD Drought Index and SPI were used in this study, respectively.According to the Aridity Index values obtained from Adana, Karataş, Ulukışla, Niğde, Ceyhan, Kozan and Elbistan stations, these regions are considered as the regions with drought risk. The results obtained from these different research methods are usually parallel to each other.Seasonal and yearly indices of precipitation series between 1970 and 2011 were obtained by the SPI method, and then the relevant graphs were created using these indices.The precipitation distribution over the years was examined using these graphs, and the arid years were analyzed. An increasing trend in drought values has been observed according to the 12-month (annual) SPI, however a rainy period has been determined between 2008 and 2011. According to the 3-month (seasonal) SPI values, dry periods do not occur only in summer, butthe drought also occurs in different seasons of different years.Key words: Aridity Index, Climate, Drought, Erinç Drought Index, SeyhanCeyhanBasin, Standardized Precipitation Index, Thornthwaite. 149

Kuralıkla ilgili yapılan çalışmalar, genelde geleneksel yöntemlere dayanmaktadır. Geleneksel yöntemler ile yapılan çalışmalar önemli bir boşluğu doldurmaktadır fakat kuraklık gibi kompleks bir fenomeni tam anlamıyla anlamak ve mekânsal etkilerini ortaya koymak için tek başına yeterli değildir. Bilhassa Türkiye gibi meteoroloji istasyon ağının çok gelişmediği ülkeler için geleneksel yöntemler, geniş sahaları kapsayan ayrıntılı sonuçlar vermekte yetersizdir. Uzaktan algılama ile kuraklığın izlenmesi, kuraklığın önceden tahmininde ve doğru sonuçlara ulaşmada avantajlar sağlamaktadır. Akdeniz Bölgesi'nde her on yılda bir kuraklığın yaşandığı önceki çalışmalardan anlaşılmaktadır. Bu nedenle söz konusu alanda kuraklığın izlenmesi ve önceden tespit edilmesi önemlidir. Bu çerçevede Akdeniz Bölgesi çalışma alanı olarak seçilmiştir.Akdeniz Bölgesi'ni konu alan çalışmamızda, MODIS uydusu TERRA platformuna ait 16 günlük ve aylık zamansal, 250 m ve 1 km mekânsal çözünürlüğe sahip uydu verileri kullanılmıştır. Bunun yanı sıra, iklim verileri kullanılarak aylık ve yıllık ölçeklerde meteoroloji-tabanlı kuraklık analizleri yapılmıştır. Farklı yöntemler uygulanarak elde edilen bulgular, birbiri ile kıyaslanmıştır. Çalışmamız uydu-tabanlı bitki indeks modellerinin, kuraklık fenomenini anlamada ve önceden tahmin etmede önemli kolaylıklar sağladığını göstermektedir. Bilhassa uydu tabanlı modellere, istasyon tabanlı kuraklık indeksleri entegre edildiğinde sonuçlar daha güvenilir ve doğru olmaktadır. Sonuçlar Akdeniz Bölgesi'nde yılın son günlerinde düşen yağışın bitki örtüsü için büyük önem arz ettiğini göstermektedir. Örneğin, 2016 yılının son dört ayının en az ikisinin nemli geçmesi durumunda, 2017 yılında, Akdeniz Bölgesi'nde bitkilerin yüksek fotosentez aktivitesi içerisinde olacağı yönünde fikir vermektedir. Çalışmada, birçok yılda bu yönde bir eğilim görülmüştür. Bu yıllardan birisi de 2010'dur. Kozan'da 2010 yılının ekim ve aralık aylarının nemli geçmesi, 2011'de makinin yüksek bitki indeks değeri göstermesine neden olmuştur. 2011 yılının başlarında iklimde kurak koşullar yaşanmasına rağmen, maki vejetasyonu 2010 yılında gelişme dönemine girerken gerekli suyu almıştır. 2011 yılının başlarında yaşanan kuraklığın maki topluluğu için pek bir anlamı olmadığı görülmüştür. Çalışmanın bulguları, orman ve otlak alan için de benzer bir durumun söz konusu olduğunu göstermektedir.Anahtar Kelimeler: Akdeniz Bölgesi, Bitki Ġndeks Modeli, Kuraklık, MODIS, Ġklim, Uzaktan Algılama. Studies on drought usually depend on traditional methods. Studies using traditional methods fill an important gap, however they are insufficient to understand a complex phenomenon as drought and reveal its spatial effects. Traditional methods fall short in providing sufficient results covering large areas, especially in countries as Turkey, where meteorological station web is under-developed. Monitoring drought with remote sensing presents advantages for predicting drought and achieving accurate results.Previous studies show that drought is experienced in the Mediterranean every ten years. Therefore, monitoring and predicting drought in said area is important. In this context, the Mediterranean was selected for survey.Our study on the Mediterranean used 16-day and monthly temporal satellite data with 250m and 1km spatial resolution from MODIS satellite's TERRA platform. Additionally, climate data were used to perform meteorology-based drought analysis in monthly and annual scale. Findings obtained using different methods were compared.Our study shows that satellite-based vegetation index models significantly facilitate understanding and predicting drought. Especially in satellite-based models, results are more reliable and accurate when station-based drought indexes are integrated. Results show that decreasing precipitation in the Mediterranean in final days of the year are very important for vegetation. For example, if at least two of the last four months of 2016 have high moisture values, it is believed that plants in the Mediterranean will have high photosynthesis activity. Such a trend was observed for many years. 2010 is among these years. Moist October and December in 2010 in Kozan led to a high vegetation index for scrubs in 2011. Although dry conditions were experienced in early 2011, scrub vegetation received the necessary water entering a period of development in 2010. Drought experienced in early 2011 was found to be insignificant for scrubs. Study findings show that a similar case applies to forests and pastures.Keywords: Mediterranean Region, Vegetation Index Models, Drought, MODIS,Climate, Remote Sensing. 285

Türkiye bulunduğu topografyası, iklim özellikleri, jeolojisi ve jeomorfolojisi açısından dikkate alındığında ekosistem çeşitliliği oldukça yüksek coğrafi bir konuma sahiptir. Bitki örtüsünün kısa mesafelerdeki değişimi tür çeşitliliğini artırdığı gibi bitki örtüsünün zamansal ve mekânsal olarak da birbirinden farklılık göstermesine neden olmaktadır.Ekosistemlerdeki karmaşık yapıların anlaşılabilmesi amacıyla geçmiş dönemlerde birçok metot denenmiştir. Ancak, geniş alanlarda geleneksel metotların uygulanması zamansal ve ekonomik açıdan oldukça zordur. Son yıllarda uydu teknolojilerinin hızla gelişmesi, uzaktan algılama metotlarının gelişimini de beraberinde getirmiştir. Böylece, uzaktan algılama verileri sayesinde geniş alanlardan bitki örtüsünün biyolojik ve fizyolojik karakterlerinin izlenmesi de mümkün hale gelmiştir. Bu çalışmanın amacı, iklim koşulları ile bitki örtüsünde arasındaki ilişkinin belirlenmesi ve izlenmesidir. Bu amaçla, bitkilerin zamansal değişiminin izlenmesi ve bitkilerin iklim değişkenlerinden yağışa verdikleri tepkinin ölçülmesi için SPOT-Vegetation uydu verileri ve yersel meteorolojik ölçüm istasyonu verileri kullanılmıştır. 1998-2013 yılları arasında bitkilerin vejetatif aktivitelerini belirlemek amacıyla, SPOT-Vegetation uydusuna ait 10 günlük Normalize Fark Bitki İndeksi (NDVI) değerleri kullanılarak, bitki örtüsünün 10 günlük periyotlarda zamansal değişimi izlenmiş ve bitkilerin yağışa verdiği tepki ölçülmeye çalışılmıştır. Ayrıca, mekânsal olarak birbirinden farklılık gösteren formasyonların yeşillenme dönemleri Vejetasyon Durum İndeksi (VCI) kullanılarak hesaplanmıştır. Çalışma periyodu boyunca, bitkilerin vejetasyon aktivite seviyeleri, vejetasyon süreleri ve maksimum-minimum aktivite gösterdikleri dönemler belirlenmiştir. Sonuç olarak, farklı ekosistemlerdeki bitkilerin birbirlerinden farklı sürelerde vejetatif aktivite gösterdikleri ve fenolojik başlangıç evrelerinin farklı olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca orman, tarım, çayır ve mera gibi arazi yüzeylerinin yağışlara ne kadar sürede tepki gösterdikleri belirlenmiştir.Anahtar Kelimeler: Bitki indisleri, Bitki, Fenoloji, Bitki ekolojisi, Uzaktan Algılama, SPOT-Vegetation, Türkiye When the locational characters of Turkey (such as topography, climatic conditions, geology and geomorphology) is considered, it has high ecosystem diversity because of these factors. The change of vegetation structures in the short range causes to not only increase species richness but also raises vegetation differences as temporal and spatial.Despite of numerous methods have been tested to understand complex ecosystem patterns, it is hard to apply traditional techniques in vast areas because of time and economic limitations. Recent technological developments bring on various remote sensing tools and techniques. Thus, it is possible to monitoring biological and physiological properties of vegetation by remotely sensed data.The purpose of this study determine and monitoring relationships between climatic conditions and vegetation characters using remote sensing data; tools and techniques. For this aim, Spot-VGT data used for monitoring temporal change of vegetation characters and meteorological stations data used for the effect of precipitation to vegetation characters. 10 days composite NDVI images were used to measure of the vegetation change and monitoring of vegetation activities from 1998 to 2013. Additionally, it was analyzed greenness period for spatially different formations by using Vegetation Condition Index (VCI). In addition, it has been analyzed vegetation activity levels, vegetation phenology and minimum-maximum vegetation activities the during the study period. As a result, there is a significant difference in view of vegetation activity period and onset to phonology between dissimilar ecosystems. Moreover it was determined response times to precipitation for different vegetation types such as woody, agricultural and grassy vegetation.Keywords: Vegetation index, Vegetation state, Phenology, Remote sensing, SPOT-Vegetation, Turkey. 147

Sulak alanlar, sahip oldukları biyolojik çeşitlilik ve ekonomik zenginlikleriyle kendilerine özgü bir ekosistem oluşturmaktadırlar. Başta göçmen kuşlar olmak üzere birçok kuş türüne dinlenme ve üreme alanı oluşturması itibariyle çok önemli bir fonksiyona sahiptirler. Bu sebeple hem beşeri hem de doğal yaşam için vazgeçilmez alanların başında gelmişlerdir. Sulak alanlara duyulan bu ilgi beraberinde baskıyı da getirmiştir. Ortadoğu'da en fazla sulak alana sahip ülkeler arasında yer alan Türkiye, bu alanların önemini 1970'lerden itibaren kavramıştır. Son yüzyılda uydu teknolojilerindeki hızlı gelişim, mekânın daha iyi anlaşılıp yönetilmesine de olanak tanımaktadır. Uydu görüntüleri vasıtasıyla mekânın geçmişten günümüze geçirdiği değişimin yönü, hızı ve trendi tespit edilebilmektedir. Bu çalışma kapsamında uydu teknolojileri kullanılarak Gâvur Gölü'nde tarihsel süreç içerisinde meydana gelen değişimler incelenmiştir. Bu değişimler farklı uzaktan algılama teknikleriyle analiz edilerek, kara-su ayrımında literatürde kullanılan metotlar denenerek uygun bir metot belirlenmeye çalışılmıştır. Kahramanmaraş'ın Türkoğlu ilçesi sınırları içerisinde, Gâvur Gölü'nde 1984-2013 periyodunda meydana gelen yüzey değişimlerinin boyutları ve yağış ile ilişkisi araştırılmıştır.Anahtar Kelimeler: Sulak Alan, Yüzeysel Değişim, Gâvur Gölü, Su İndeksi. Gavur lake wetland is located in the Sağlık plain which lies in the northern part of the Adana section of the Mediterranean region, and it is placed approximately 30 km south of city of Kahramanmaraş. The wetland area was an internationally significant staging area for migratory water birds during spring and fall before draining time. The wetland had been occupied larger areas which was around 56 km2 during rainy seasons. In contrast, during the dry seasons it had become smaller lake. Because of these properties millions of different species stop in the area each spring to rest and feed before heading for northern breeding grounds. While providing spring staging habitat is of great importance, Gavur Lake Wetland also provided important fall migration habitat for several birds. The wetland was also home of many marsh mosquitoes which were causing several health problems in the area. The habitats found in the wetlands and their adjoining uplands has been degraded as result of intensive agricultural practices, land leveling, route constructions and development of drainage system. Consequently human actions have affected and will continue to affect Gavur Lake Wetlands and their functional values. This change will be analyzed and made inferences about future trends. As a result it was found that there is a relationship between the change of the lake surface area and regional precipitations.Keywords: Wetland, Surface Change, Gavur Lake, Water Index. 82

Bu çalışmada amaç; Silifke ve Erdemli arasındaki akarsu havzalarının jeomorfolojik özelliklerinin, oluşum ve gelişimlerinin jeomorfometrik indisler yoluyla ortaya konulması ve anlaşılmasıdır. Silifke-Erdemli arasındaki sahanın, bir yükseklik modeli oluşturulmuş; tüm jeomorfometrik indis hesaplamaları bu model üzerinden gerçekleştirilmiştir. Jeoloji haritalarından faydalanılarak litolojinin havza oluşum ve gelişimine etkisi değerlendirilmiştir. Sonuç olarak; havzaların gelişiminde litolojinin etkisinin büyük oranda belirleyici olduğu; akarsuların dentritik bir özellik kazandığı tespit edilmiştir. Vadiler üzerine yapılan hesaplamalar neticesinde sahadaki vadilerin dar ve derin vadiler sınıfına girdikleri anlaşılmıştır. TPI ve TRI analizleri sonucunda ise; maksimum değerlere, aşınımı görece kolay olan ve çalışma sahasında en geniş yer kaplayan miyosen yaşlı kireçtaşları üzerinde ulaşıldığı tespit edilmiştir.Anahtar Kelimeler: Jeomorfometrik Analiz, Hipsometrik Eğri, TPİ, TRİ, CBS. The aim of this study is to analyze the development and formation of geomorphological properties of the basins between Silifke and Erdemli using the indices is geomorphometric. Firstly DEM model of the area between Silifke- Erdemli was produced and then, all calculations of geomorphometric indices were carried out using this model. Basin formation and development based on the lithology was evaluated using geological maps of the area. As a result, it is seen that geomorphological development area determined by the lithology; streams have been found to be characterized as dendritic. As a result of the calculations made on the valley represents that the valleys characterized as narrow and deep valleys on the study area. TPI and TRI analysis results showed that maximum values were found the area where Miocene limestone types lithologhy.Keywords: Geomorphometric Analysis, Hypsometric Curve, TPI, TRI, GIS.. 127

Bu çalışmanın amacı başta Mut havzasında (Pirinçsuyu ve Kurtsuyu dereleri)erozyona duyarlı alanların belirlenmesinin yanında coğrafi bilgi sistemleri ve uzaktanalgılama teknolojilerinin erozyon tahmininde yeteneği ve kapasitesini ortaya koymaktır.Havzada erozyona duyarlı alanların belirlenmesi için USLE eşitliği tercih edilmiştir.USLE? deki tüm parametreleri için Coğrafi Bilgi Sistemleri ortamında tematik katmanlarüretilmiştir. Çalışma alanının arazi örtüsü/kullanımı (C faktör) güncel uydugörüntülerinden yararlanılarak kontrolsüz sınıflandırma ve NDVI tekniklerikullanılarak belirlenmiştir. Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından üretilen arazikullanım verileriyle uzaktan algılama verileri kullanılarak elde edilen C faktörününsisteme dâhil edilmesi sonucu havza için üç farklı erozyon duyarlılık haritasıüretilmiştir. Sonuç duyarlılık haritalarına göre; Uzaktan Algılama tekniklerikullanılarak elde edilen sonuçlarda yüksek benzerlik tespit edilmiştir.Anahtar Kelimeler: Uzaktan Algılama, CBS, Erozyon, USLE, Mut Havzası This study?s purpose, beside determining the sensitive areas to erosion in primarlyMut (Pirincsuyu and Kurtsuyu streams) basin is to prove the capacity and talent ofGeographic Information Systems and Remote Sensing technologies in guessing the erosion.In basin to determine the sensitive areas to erosion the USLE equation is prefered. Forthe all parameters in USLE thematic layers were produced in Geographic InformationSystem. Land cover/land use of study area (Factor C) were determined by using NDVItechniques and unsupervised classification and benefiting from update satellite images.Three different erosion sensititve maps were produced as a result of including factor Cin system by using the data of remote sensing and land use data which were produced byVillage Service General Managment. According to sensitive maps; high resemblancewas seen in the result of using remote sensing techniques.Keywords: Remote Sensing, GIS, Erosion, USLE, Mut Basin 85

Dünyanın oluşumundan günümüze kadar geçen süre zarfında iklimde birçok defa değişim meydana gelmiştir. Küresel iklimde meydana gelecek değişimlerin en önemli etkilerinden birisi bitki örtüsü üzerine olacaktır.Çalışma sahasının içerisinde yer aldığı, Doğu Akdeniz havzasının iklimini konu alan birçok çalışma bu bölgenin yağış ve sıcaklık değerlerinde bir değişimin olduğunu bildirmektedir. Ülkemizin en önemli bitki çeşitlilik ve zenginliğine sahip sahalarından, Antakya-Kahramanmaraş grabeninde değişen iklimin bitki örtüsü üzerinde önemli etkileri bulunmaktadır.Uzaktan algılama iklime ve insana bağlı, geniş alanlardaki bitki örtüsü değişimlerini izleme, araştırma ve sayısal veriler ile güvenilir bir şekilde ortaya koyma imkânı sunmaktadır. Uzaktan algılamada bitki ile doğal çevre arasındaki ilişkiler farklı modellemeler ve uydular kullanılarak yapılmaktadır. Çalışmamızda kullanılan, Normalize Fark Bitki İndeksleri (NDVI) bitki örtüsü değişimlerini izlemekte en yoğun kullanılanlarından biridir. Geçmişte NOAA AVHRR verileri, günümüzde ise MODIS uydusuna ait NDVI veriler yüksek mekânsal ve zamansal çözünürlüğü ile geniş sahalardaki bitki örtüsü değişimlerini izlemekte kullanılmaktadır.Antakya-Kahramanmaraş grabeninde, farklı iklim özellikleri ihtiva eden Antakya, İslâhiye ve Kahramanmaraş sınırlarından test sahaları belirlenmiştir. Farklı jeolojik formasyonlar üzerinde belirlenen test sahalarının NDVI trendleri izlenmiştir. Çalışma sonucunda, farklı jeolojik formasyonlar üzerinde NDVI trendlerinin önemli farklılıklar gösterdiği tespit edilmiştir. Bunun yanı sıra, bitki örtüsü gruplarının yağışa hemen tepki vermediği, 48 ve 64 günlük toplam yağışlara daha kuvvetli tepki verdiği ulaşılan önemli sonuçlardan bazılarıdır.Anahtar Kelimeler: Antakya-Kahramanmaraş grabeni, Bitki örtüsü, MODIS NDVI, iklim, uzaktan algılama. Climate changes have occurred many times in the earliest period from the present time of world. One of the most important effects of changes in the global climate will be on vegetation. Many studies concerned with the climate of Eastern Mediterranean basin area have reported a change in the values of temperature and precipitation in this region. Changing climate has a significant impact on the vegetation of Antakya-Kahramanmaraş graben which is one of the areas having plant diversity and richness in Turkey. Remote sensing offers monitoring, investigation and numerical data in a reliable way for changes in vegetation caused by climate changes and human beings.The relationship between the natural environment and plant is made by using different modeling and satellites in remote sensing. Normalized Difference Vegetation Index (NDVI) is intensively used to monitor the changes in vegetation. NDVI data with high spatial and temporal resolution of MODIS satellite is used to investigate the changes in vegetation in the present while NOAA AVHRR data was applied in the past. The test sites were determined from Antakya, İslâhiye and Kahramanmaraş borders which have different climatic characteristics Antakya-Kahramanmaraş graben. NDVI trends were observed in the test areas on different geological formations. As a result, NDVI trends on different geological formations showed significant differences. In addition, vegetation groups do not react immediately against rainfall however; strong reaction against 48 and 64-day total rainfall was some of the important results obtained in the present study.Keywords: Antakya-Kahramanmaraş Graben, Vegetation, MODIS NDVI, Climate, Remote sensing 160

Arazilerin potansiyelinin tespit edilmesi Türkiye için son derece önemlidir. Bunun için arazi özelliklerinin çok iyi bilinmesi gerekmektedir. Bu da ancak iyi bir coğrafi etüt ile mümkündür. Çalışmanın amacı Kahramanmaraş ili'nin arazi kullanımının ortaya konulması ve Kahramanmaraş Merkez ilçe ile Elbistan Ovasında arazi kullanımında meydana gelen zamansal değişimlerin tespit edilerek ortaya konulması şeklinde özetlenebilir. Aynı zamanda araziden en iyi ölçüde yararlanmanın yollarının tespit edilmesine, gelecek nesillere doğayı bozmadan daha sağlıklı bir yasam imkânı sağlamanın yollarının ortaya konulmasına yardımcı olacaktır. Bu tespitlerin yapılması için Kahramanmaraş ilinin 2008 ve 2010 yıllarına ait Terra Aster uydu görüntüleri ile 1985, 2000 ve 2010 yıllarına ait Landsat TM ve Landsat ETM+ uydu görüntüleri kullanılmıştır. Kullanılan uydu görüntüleri üzerinde ise kontrolsüz sınıflama teknikleri ile arazi sınıfları belirlenmiş ve son olarak doğruluk analizleriyle çalışmanın doğruluğu ve güvenilirliği tespit edilmiştir.Anahtar Kelimeler: Uzaktan Algılama, CBS, Arazi Kullanım Değişimi, Elbistan Ovası To determine the potential of the land is extremely important for Turkey. It is very important to know the terrain features. This can only be possible with a good geographical study. The aim of this study to discuss the land use of Kahramanmaraş and in the central district of Kahramanmaraş and plain Elbistan, temporal changes that have been accured must be identify for the land use. At the same time, it will help to determine best ways of benefiting land use and to provide more healthy ways of life to next generations without compromising the nature. To make these determinations Terra Aster satellite images of Kahramanmaraş Province for the years 2008 and 2010 and Landsat TM and Landsat ETM Satellite images for the years of 1985, 2000, 2010 were used. Unsupervised classification techniques and classification of fields were determined from the sateliite images. Finally, accuracy and reliability of working with accuracy field have been identified.Keywords: Remote Sensing, GIS, Land Use Change, Plain Elbistan 81

Bu çalışmanın amacı, Türkiye'nin en önemli doğal kaynaklarından birisi olan Göksu deltasındaki zamansal değişimlerin belirlenmesidir. İlk aşamada deltanın arazi örtüsü/arazi kullanımında meydana gelen değişimler uydu görüntüleri kullanarak tespit edilmiştir. Bu tespit için 1984, 1990, 2000 ve 2010 yıllarına ait Landsat uydu görüntüleri kullanılmıştır. Kullanılan uydu görüntüleri üzerinde kontrolsüz sınıflama, kontrollü sınıflama, NFBİ ve değişim izleme analizi teknikleri uygulanmıştır. Yapılan sınıflamalar sonucunda deltadaki doğal alanların 1990-2000 yıllarında artış gösterdiği buna karşın 2000-2010 yılları arasında azalış gösterdiği tespit edilmiştir. İkinci aşama Göksu deltası kıyı çizgisinin zamansal değişiminin belirlenmesidir. Bu çalışma için 1972, 1989, 1999 ve 2009 yıllarına ait Landsat uydu görüntüleri kullanılmıştır. Görüntüler kontrolsüz sınıflama yöntemi ile önce 30 sınıfa ayrılmış, daha sonra bu sayı 2'ye (kara ve su) indirilmiştir. Yapılan analizler sonucunda deltanın doğu kıyılarında ciddi bir kıyı erozyonu olduğu tespit edilmiştir. Son aşamada ise deltada bulunan sulak alanlar ile insanlar arasındaki ilişki incelenmiştir. Bu incelemede delta ekolojisinde meydana gelen değişimlerin alanda yaşayan insanların kültürel etkinliklerini de doğrudan etkilediği sonucuna varılmıştır. The aim of this study is to determine temporal changing of Göksu Delta which is one of the most important natural resources. In the first stage, the emerging variations in land cover/land use of delta is made firm by using satellite images. For this determination Landsat satellite images were used for the years 1984, 1990, 2000 and 2010. Unsupervised classification, supervised classification, NDVI and change detection techniques were applied to satellite images used. As a result of classifications, natural areas in delta increase in the years 1990-2000 in spite of that between the years 2000-2010 show decrease was determined. In the second stage is to determine temporal changing of coastline of Göksu Delta. For this study, Landsat satellite images were used for the years 1974, 1989, 1999 and 2009. Firstly images were separated 30 classes with unsupervised classification method, later this number was reduced to 2 (land and water).As a result of analyses made, on the east coast of the delta was identified as serious coastal erosion. In the last stage examined the relationship between people and wetlands in the delta. In this research, also the emerging variations of delta ecology directly affects cultural activities of the people living in this area is concluded. 113

İklimde meydana gelen değişimler son zamanlarda görülen en önemli sorunlarından birisidir. Gediz Havzasında meydana gelen iklim değişikliğinin akarsu akımı üzerindeki etkisini belirlemek amacıyla iklim ve akım verilerine çeşitli istatistik testleri, regresyon analizi, Mann-Kendall trend analizi uygulanmıştır. Oluşturulan regresyon modellerine göre maksimum ve toplam yağışlarda kış mevsiminde önemli ölçüde azalma bulunmuştur. Ancak Mann-Kendall trend analizine göre sadece Gediz kış mevsiminde anlamlı bulunmuştur. Sıcaklıklarda meydana gelen değişim ise daha belirgindir. Maksimum sıcaklıkların en fazla artış gösterdiği istasyon Gediz'dir. Mann-Kendall trend analizine göre minimum sıcaklıklarda yaz mevsiminde anlamlı artışlar hesaplanmıştır. Ortalama sıcaklık değerleri ise istasyonların tümünde artış göstermiştir. Yağışlarda ortaya çıkan değişimin akım üzerinde etkili olduğu bulunmuştur. İnceleme alanında sıcaklıklardaki artışa, yağışlardaki azalmaya bağlı olarak akım değerlerinde anlamlı azalma trendleri tespit edilmiştir.Anahtar Kelimeler: İklim Değişikliği, Regresyon, Mann-Kendall, Flow, Gediz Recently one of the most important problem is climate change. İn this study we carry out various statistical methods, regression analysis, Mann-Kendall trend analysis on climate and flow datas to specify effect on river flow climate changes occured in Gediz Basın. Acording to composed regression models the important decreases has been seen in maximum and total falls in winter session. But acording to Mann-Kendall analysis only Gediz occured at was meaningful. The most important increase in maximum temperature is being seen in Gediz station. According to Mann-Kendall trend analysis minimum temperature is increase in all station. On the other hand average temperatures are increase in all stations. In the study area we confirmed meaninful deacreases on flow due to increase of temperature and decrease of fall.Keywords: Climate Changes, Gediz, Flow, Mann-Kedall, Regression, 228

Küresel ısınmaya bağlı olarak ortaya çıkan iklim değişikliği, günümüzün enbüyük global sorunlarından biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Dünyayı tehditeden bu çevre sorununun Kahramanmaraş'ta ne boyutta olduğunu ortaya koymak amacıyla çalışma alanında yer alan meteoroloji istasyonlarından alınan iklim verilerine çeşitli istatistik metotları, regresyon analizi, değişim katsayısı ve Mann-Kendall trend analizi uygulanmıştır. Sonuçlar, çalışma alanında toplam yağış miktarında önemli bir değişim olmasa da toplam yağışlı günler sayısında bira zalmanın olduğunu ve bu durumun ise genel olarak az şiddetli yağışların giderek azalmakta olmasından kaynaklandığını göstermektedir. Yağışlarda görülen buazalmanın en belirgin olduğu yıllar ise 1977, 1989 ve 1997 yıllarıdır. Bununla birlikte sıcaklıklarda belirgin bir artma eğilimi dikkati çekmektedir. Mann-Kendall trend analizine göre maksimum sıcaklıklarda en önemli artışlar Kahramanmaraş merkez ilçede görülürken, ortalama ve minimum sıcaklıklarda en önemli artış Elbistan'da görülmüştür. Oysa yağış verilerine de uygulanan bu trend analizi sonuçları, kritik değerlerin altında kaldığı için istatistiksel olarak anlam taşımamaktadır. Oluşturulan regresyon modelleri yağışlarda önemli bir değişim olmadığını ortaya koyarken, sıcaklıklarda belirgin artışlar olduğunu gözler önüne sermektedir. Bununla beraber basınç değerlerinde uzun yıllar boyunca önemli değişimler görülmezken, rüzgar hızında Kahramanmaraş merkez ilçesinde daha belirgin olmak üzere bütün ilçelerde dikkate değer azalmalar izlenmiştir. Nem değerleri ise, Afşin ve Kahramanmaraş istasyonlarında artış gösterirken, Elbistan ve Göksun istasyonlarında azalma göstermiştir.Anahtar Kelimeler: İklim Değişikliği, Mann-Kendall, Trend Analizi, Kahramanmaraş One of the most important problems of facing world today is climate changewhich results from global warming. The aim of this study is to examine climatevariation in Kahramanmara? in order to evaluate effects of global warming in thestudy area by using several statistical techniques such as regression analaysis,coefficant of variation and Mann-Kendall trend analysis. Results showed thatthere is no significant change of total precipitation, but total rainy days haverepresented decreasing trend which is resulted from decrease in low intensityprecipitation events. Results also revealed that the most significant decreasingtrends occured in the years of 1997, 1989 and 1997. On the other hand, clearlyincreasing trends have been detected during the study period.According to Mann- Kendall trend analysis, while the most importantincrease in maximum temperature is being seen in K.Mara? central, the mostimportant increase in a avarage and maximum temperature has been seen inElbistan. However the results are not statistically significant because p value ishigher than alfa level. While the composed regression models brings up noimportant change in fall, it shows the clear increase in temperature. In spite of this,while the important changes in pressure values for along years hasn?t been shown,decrease of windy speed in K.Mara? district is clearly seen. In addition to this,considerable decrease in all districts has been seen either. And also, whilehumudity values in Af?in and K.Mara? stations are showing increase, it shows thedecrease in Elbistan and Göksun stations.Key words: Climate Change, Mann-Kendall, Trend Analysis, Kahramanmarş 119

Çalışma alanımız olan Kahraman Maraş şehri, Akdeniz Bölgesi, Adana Bölümü'nün kuzeydoğusunda yer almaktadır. Çalışma Alanı Akdeniz, Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinin birbirine en çok yaklaştığı alanda yerdedir. Çalışma Alanı, üç bölgenin kavşak noktasında yer alması nedeni ile fiziki ve beşeri coğrafya şartları bakımından geçiş özelliği gösterir. Nüfusu 300.000'i geçen Kahraman Maraş şehrinde şimdiye kadar coğrafyanın prensip ve metotlarına göre araştırma yapılsa da Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ile ilişkilendirilmiş bir çalışma yapılmamıştır. Nüfusu hızla artan ve ekonomik bakımdan büyük gelişme gösteren şehirde doğal ve beşeri kaynakların potansiyelleri belirlenmeli ve bunların rasyonel kullanımı sağlanmalıdır. Kahraman Maraş tarihi itibariyle eski bir şehir olup tarihsel süreç içerisinde gelişimini sürdürmüştür. Son dönemde ise sanayileşme sürecine girilmesi ve köyden şehre göçler neticesinde şehir; nüfus, sosyo-ekonomik yapı, şehirsel mekanın kullanım durumu vb. gibi durumlar bakımından hızlı bir değişime uğramıştır. İşte bu değişimin sebepleri, sonuçları ve ileriye dönük olarak nasıl bir değişimin yaşanacağı gibi sorular coğrafyacıların üzerinde kafa yormaları gereken önemli sorulardır. Hızlı bir değişim beraberinde bir takım sorunları da beraberinde getirmiş şehrin mevcut altyapısı bu değişime cevap verememiştir. Çalışmada Kahraman Maraş'taki tarihi eserler, arşiv belgeleri, hava fotoğrafları, imar planı, anket çalışmaları, yerel gazeteler vb. gibi kaynaklar ışığında şehrin başlıca alansal değişiminde etkili olan doğal ve beşeri faktörler dikkate alınarak, gelişim evreleri tespit edilmiştir. Başlangıçta Kahraman Maraş'ın bulunduğu yerde ilk kuruluşunda etkili olan doğal ve beşeri coğrafi şartlar üzerinde durulmuş, ardından günümüze kadar geçirdiği dönemlerdeki coğrafyası ele alınmıştır. Bu ortaya konulurken şehir ve çevresinde etkili olan doğal ve beşeri olaylar anlatılmaktan ziyade, bu olaylara şehrin gelişimini etkilediği ölçekte ve tarihi kaynakların imkan verdiği ölçüde değinilmiştir. Bu çalışmada kullanılan Coğrafi Bilgi Sistemlerinin bu tür çalışmalarda kullanımının az olmasından dolayı Bilgi Sistemi ve Coğrafi Bilgi Sistemleri kavramlarının kısa bir açıklamasının yapılmıştır. Anahtar Kelimeler: şehir, CBS, göç, gelişim The study area is located in the northesn portion of Adana section of the mediterranean region. It is also placed where mediterranean, southeastern and eastern Anatolian regions meet. Because of this situation, the study area represent similarities with all these regions in terms of human and physical geography. The city of Kahramanmaraş (Population size is around 300.000) has not been studied using GIS before. Therefore development characteristics of the city should be studied in terms of population characteristics, urbanization, natural and human resources and their potartial of rational usage. Kahramanmaraş, as an old city, has continued its developments throught history. Because of latest industrilization, the study area has atracted many people from surrounding towns and willages. Thus, there has to be urban plans for migratory people. In this stage, geographers can play vital role during decision making processes, because increasing population rate has introduced severel urban and environmental problems. During this study severel information sources has used such as historic and archive documents, arial photos, city plans, local newspapers and qustionare. By using collected data, spatial development of the city has been determined. During this research, first objective was to determine natural and human characteristics that had effect on location of the city. At this stage severel historical documents has been evaluated and categorized. GIS is also served as a useful tool for monitoring and mapping urban development in the study area. Keywords: urban, GIS, migration, development II 66