Kahramanmaraş'ın şehirsel gelişiminin coğrafi bilgi sistemleri yönetimiyle incelenmesi

Çalışma alanımız olan Kahraman Maraş şehri, Akdeniz Bölgesi, Adana Bölümü'nün kuzeydoğusunda yer almaktadır. Çalışma Alanı Akdeniz, Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinin birbirine en çok yaklaştığı alanda yerdedir. Çalışma Alanı, üç bölgenin kavşak noktasında yer alması nedeni ile fiziki ve beşeri coğrafya şartları bakımından geçiş özelliği gösterir. Nüfusu 300.000'i geçen Kahraman Maraş şehrinde şimdiye kadar coğrafyanın prensip ve metotlarına göre araştırma yapılsa da Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ile ilişkilendirilmiş bir çalışma yapılmamıştır. Nüfusu hızla artan ve ekonomik bakımdan büyük gelişme gösteren şehirde doğal ve beşeri kaynakların potansiyelleri belirlenmeli ve bunların rasyonel kullanımı sağlanmalıdır. Kahraman Maraş tarihi itibariyle eski bir şehir olup tarihsel süreç içerisinde gelişimini sürdürmüştür. Son dönemde ise sanayileşme sürecine girilmesi ve köyden şehre göçler neticesinde şehir; nüfus, sosyo-ekonomik yapı, şehirsel mekanın kullanım durumu vb. gibi durumlar bakımından hızlı bir değişime uğramıştır. İşte bu değişimin sebepleri, sonuçları ve ileriye dönük olarak nasıl bir değişimin yaşanacağı gibi sorular coğrafyacıların üzerinde kafa yormaları gereken önemli sorulardır. Hızlı bir değişim beraberinde bir takım sorunları da beraberinde getirmiş şehrin mevcut altyapısı bu değişime cevap verememiştir. Çalışmada Kahraman Maraş'taki tarihi eserler, arşiv belgeleri, hava fotoğrafları, imar planı, anket çalışmaları, yerel gazeteler vb. gibi kaynaklar ışığında şehrin başlıca alansal değişiminde etkili olan doğal ve beşeri faktörler dikkate alınarak, gelişim evreleri tespit edilmiştir. Başlangıçta Kahraman Maraş'ın bulunduğu yerde ilk kuruluşunda etkili olan doğal ve beşeri coğrafi şartlar üzerinde durulmuş, ardından günümüze kadar geçirdiği dönemlerdeki coğrafyası ele alınmıştır. Bu ortaya konulurken şehir ve çevresinde etkili olan doğal ve beşeri olaylar anlatılmaktan ziyade, bu olaylara şehrin gelişimini etkilediği ölçekte ve tarihi kaynakların imkan verdiği ölçüde değinilmiştir. Bu çalışmada kullanılan Coğrafi Bilgi Sistemlerinin bu tür çalışmalarda kullanımının az olmasından dolayı Bilgi Sistemi ve Coğrafi Bilgi Sistemleri kavramlarının kısa bir açıklamasının yapılmıştır. Anahtar Kelimeler: şehir, CBS, göç, gelişim The study area is located in the northesn portion of Adana section of the mediterranean region. It is also placed where mediterranean, southeastern and eastern Anatolian regions meet. Because of this situation, the study area represent similarities with all these regions in terms of human and physical geography. The city of Kahramanmaraş (Population size is around 300.000) has not been studied using GIS before. Therefore development characteristics of the city should be studied in terms of population characteristics, urbanization, natural and human resources and their potartial of rational usage. Kahramanmaraş, as an old city, has continued its developments throught history. Because of latest industrilization, the study area has atracted many people from surrounding towns and willages. Thus, there has to be urban plans for migratory people. In this stage, geographers can play vital role during decision making processes, because increasing population rate has introduced severel urban and environmental problems. During this study severel information sources has used such as historic and archive documents, arial photos, city plans, local newspapers and qustionare. By using collected data, spatial development of the city has been determined. During this research, first objective was to determine natural and human characteristics that had effect on location of the city. At this stage severel historical documents has been evaluated and categorized. GIS is also served as a useful tool for monitoring and mapping urban development in the study area. Keywords: urban, GIS, migration, development II 66