Search

Katı' sanatı, diğer kitap sanatlarından farklı olarak boyutu olan, büyüsünü seyirciye ışık ile sunan bir sanattır. Tezde, Topkapı Sarayı Müzesi Koleksiyonu'ndaki katı' bezemeli murakka'lar; ilgili kitap, makale ve tezlerde yayınlanmış eserler incelenip detaylı taraması yapılarak, desen, motif ve kâğıt yönünden ele alınmıştır. İncelemeler sonucunda tespit edilen, dönemlerinin bezeme anlayışının izlerini taşıyan, üslûba çekilmiş çeşitli hayvan ve ağaç bezemeleri, benzersiz incelikteki rûmî ve hatâyî grubu kompozisyonları içerisinde barındıran TSMK. H.2153, H.2170, H.2171, H.2142, H.2159, H.2165 ve H.2294 numaralı murakka'lar çalışmanın konusunu oluşturmuştur.Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi, İslam Araştırmaları Merkezi ve Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Kütüphanesi'nde yapılan araştırmalarda, doküman, katalog ve bilgisayar ortamındaki verilerden faydalanılmıştır.Eserlerin tespit edilmesinden sonra Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi'nden izin alınarak murakka'lar üzerinde detaylı inceleme yapılmaya başlanmıştır. Teze konu olan eserlerin dijital ortamda ve eser üzerinde birebir yapılan incelemeler sonucunda uygulanan katı' tekniği çözümlemeleri, ölçüm, renk, motif ve desen analizleri yapılmıştır.`Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi'ndeki Murakka'ların Katı' Bezemeleri` başlıklı tez çalışmamız üç kısımdan oluşmaktadır. `Giriş` kısmında konu ile ilgili genel bilgiler verilmiştir.`Katı' Sanatı` başlığı altında, katı' sanatının kelime anlamı, uygulanan çeşitli teknikler, malzemeler ve kullanıldığı alanlar ayrıntılı olarak anlatılmıştır. Kökü deri oymacılığı olan, Herat'ta ortaya çıktığı bilinen, XVI. yüzyıl Kanunî Sultan Süleyman'ın saltanat yıllarında en olgun dönemini yaşayan katı' sanatının tarihsel gelişimi, dönemlere göre geçirdiği safhaları ve kâğıt oyma sanatının usta sanatkârları, eserleri ile birlikte ele alınmıştır. Doğal boyar maddeler ile geleneksel usûllerde hazırlanan kâğıtların; tek kat oyularak murakka'larda ve el yazması kitapların sayfaları arasında harf ve motiflere, katlı oyma ile boyutlanan bahar bahçelerinin ise sayfalardan taşıp levhalara ve yazı çekmecelerine dönüşmesi anlatılmaktadır.`Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi'ndeki Murakka'ların Katı' Bezemeleri` başlığı altındaki katalogda ise dönemlerinin sanat anlayışını ve inceliklerini yansıtan, farklı dönemlerde meydana getirilmiş, oldukça zengin, benzersiz bir koleksiyon olan katı' bezemeli murakka'lar hakkında bilgi verilmiştir. TSMK. Koleksiyonu'nda bulunan yedi adet murakka'nın katı' bezemeli sayfaları, kâğıtları, katı' teknikleri ve desen özellikleri bakımından incelenmiştir.Son olarak uygulamalar kısmında katı' sanatını kullanarak üretilen eserler hakkında bilgi verilmektedir. Çalışma değerlendirme ve sonuç kısmından sonra kaynakça eklenerek tamamlanmıştır.Anahtar Kelimeler: Murakka', Katı' sanatı, Bezeme The art of paper filigree differs from other arts of the book in that it is an art that presents its magic to viewers with light. This thesis examines the paper filigree ornamented muraqqa in the Topkapı Palace Museum Collection; it surveys books, articles, and theses written about the topic; and presents a detailed clasfficiation of paper filigree work according to their designs, motifs, and paper type. The murakka TSMK H.2153, H.2170, H.2171, H.2142, H.2159, H.2165 and H.2294, which were identified in the process of this research, which carry the traces of their periods' understanding of ornamentation and which contain inside their compositions of uniquely sophisticated rûmî and hatâyî groups various stylized animal and tree ornamentation, form the topic of this work.This thesis has benefited from research, documents, calatogs, and digital documents carried out in the Topkapı Palace Museum Library, Center for Islamic Studies and Marmara University Faculty of Fine Arts Library.After the artifacts were identified, permission was obtained from the Library of Topkapı Palace Museum and detailed investigation was started on muraqqa. Paper filigree work technique analysis, measurement, color, motif and pattern analysis of the works subject to our thesis were analyzed through one-to-one examinations on digital media and on the work.Our thesis titled `Paper Filigree Work (katı') of the Muraqqas at the Topkapı Palace Museum Libraru` consists of three chapters. In the `Introduction` section, general information was given.In the chapter titled `The Art of Paper Filigree`, the meaning of the word katı' (paper filigree), the various techniques, materials and application areas are explained in detail. The historical development of the art of paper filigree, whose roots are in leather-working, is known to have first emerged in Herat, and which reached its most developed expression during the sixteenth century rule of Süleyman the Magnificent, has been discussed, along with its master craftsmen and works of paper filigree according to various periods. With natural dyes/paints the papers prepared in traditional ways; by carving one layer, in muraqqas and in handwritten books pages, its transformation into letters and motifs; and the spring gardens which were sized through layered carving, their overflowing from the plates and transforming into writing drawer were described.In the section entitled `Paper Filigree Ornamentation of the Muraqqas at Topkapı Palace Museum Library`, information is given on paper filigree ornamented murakkas there, which was a very rich, unique collection and which reflects the artistic understanding and subtleties of their times. Seven muraqqas' ,which are in the collection of TSMK were examined from the perspective of paper filigree ornamented pages, papers used, cut paper work techniques and pattern properties.Finally in the applications section, information is provided about the works which are produced using the technique of paper filigree. The study was completed by providing a bibliography, abbreviations, and list of figures and illustrationsKeywords : Muraqqa, Cut Paper Work, Ornamentation 222

Bu araştırmada Bursa İnebey Yazma Eser Kütüphanesinde bulunan XIX. Yüzyıla ait UC 6, UC 12, UC 3, UC 21 ve UC 5 envanter numaralı Kur'an-ı Kerimler kitap sanatları bakımından ele alınarak incelenmiştir. İncelenen Kur'an-ı Kerimler XIX. yüzyıla ait olup Türk kitap sanatları bakımından araştırılmaya değer bulunmuşlardır.Dört bölümden oluşan tezin, birinci bölümünde kitap sanatları hakkında bilgiye yer verilmiştir. İkinci bölümde el yazmalarının hazırlanışı, konuları, Kur'an-ı Kerim bezemeciliği ve Kur'an-ı Kerim'de bulunan tezhipli kısımlar hakkında bilgi verilmiştir. Üçüncü bölümde inebey yazma eserler kütüphanesi hakkında bilgi verilmiş. Dördüncü bölümde ise seçilen UC 6, UC 12, UC 3, UC 21 ve UC 5 envanter numaralı Kur'an-ı Kerimleri kitap sanatları bakımından incelenmiş, üslûp, desen, motif ve renk açısından ele alınarak dönem özellikleri bakımından değerlendirilmiştir. In this study, Korans from 19th century which can be found at Bursa Inebey Manuscript Library by UC 6, UC 12, UC 3, UC 21 and UC 5 inventory numbers has been examined. Examined Korans which are the examples of 19th century are worth researching in terms of Turkish book arts.In the first part of the thesis which is composed of four parts information about book arts is explained. In the second part of the thesis, Information about preparation of manuscripts, subject matters, Koran ornamentalism, ornamented parts in Koran are conveyed. In the third part it is given information about Inebey Manuscript Library. In the fourth part, Korans which have been chosen via the inventory numbers UC 6, UC 12, UC 3, UC 21 and UC 5 are studied in terms of book arts and evaluated according to the qualifications which are genre, pattern, ornament and tint. 170

Kadırga Sokullu Mehmet Paşa Camii Osmanlı Klasik Dönem Cami Mimarîsi eserlerindendir. 1571 yılında, Sadrazam Sokullu Mehmet Paşa tarafından Mimar Sinan'a yaptırılmıştır. Mimarî ve tezyînî açıdan Mimar Sinan'ın en başarılı eserlerinden kabul edilmektedir. Yapı meyilli bir arazide ustaca inşâ edilmiştir. Mimarîyi gölgelemeyen, sadeliğin içinde ihtişamı barındıran tezyînata sahiptir. İznik çinileri, kalemişi süslemeleri ve hatları ile bir şaheserdir. Caminin tezyînatını oluşturan, dış ve iç mekân süsleme unsurlarının her biri ayrı bir çalışma konusu olacak özelliktedir. Bu tezyînî unsurlardan başlı başına bir bezeme sanatı olan hatlar çalışmamızın ana konusunu oluşturmaktadır. Hatlarını incelediğimiz yapının Osmanlı Camisi ve Mimar Sinan'ın eseri olması sebebiyle, Osmanlı cami mimarîsi bağlamında mimarî ve hat ilişkisi ve Sinan'ın tezyînat anlayışı üzerinde durularak asıl konuya geçiş yapılmıştır.Camiin çini panolar üzerindeki, kalemişi, taşa mahkûk ve revzenlerdeki yazıları tek tek fotoğraflanıp teknik ve estetik açıdan değerlendirilmiştir. Ayrıca inşâ ve restore edildiği dönemlerde yazılan yazılar dönem özelliklerine göre mukâyeseli olarak etüt edilmiştir.Bilhassa mimarî tezyinatta yer alan Hat Sanatı araştırmalarına kaynaklık edeceğine inandığımız çalışmamızın sonunda, Osmanlı mimarîsi ile hat sanatının aynı düzeyde gelişmediği ancak camideki hatların döneminin en nadide celî sülüs yazıları arasında gösterilebileceği belirtilmiştir. Kadırga Sokullu Mehmet Pasha Mosque is one of the Ottoman Classical Period Mosque Architecture works. In 1571, Grand Vizier Sokullu Mehmet Pasha instructed Mimar Sinan to build the mosque.It is accepted as one of the most successful works of Mimar Sinan in terms of architecture and its embellishments. The building was constructed masterfully on a slanted terrain. Not only the design does not overshadow its architectural details, it also demonstrates how simplicity can lead to magnificence. It's a masterpiece with its Iznik ware, hand drawn ornaments and Islamic calligraphy. Each one of the exterior and interior ornaments forming the decoration of the mosque is so elaborate that it can be studied independently as a subject. The Islamic calligraphy among these decoration elements which are a decoration art, is the main subject of our study. Since the analyzed structure is an Ottoman mosque and a work of Mimar Sinan; the connection between the Islamic calligraphy and the Ottoman mosque architecture, and Sinan's insight on decorative arts are examined before focusing on the main subject.The calligraphic ornaments on tiles, on windows and on carved stone are all separately photographed and analyzed in an aesthetic approach. In addition, the writings which were written in the construction and renovation period were comparatively analyzed according to their features. At the end of this study, which we believe will be a repository of knowledge about the Islamic calligraphy as a decorative art in architectural design, the fact that although the differences in the level of development between the Ottoman architecture and the Islamic calligraphy, the calligraphic ornaments in mosques can be seen as the most prominent examples of thuluth jali. 277

Araştırmanın konusu `Ankara ili moda evleri ve satış yerlerinde bulunan gelinlik üst beden süslemeleri` olarak belirlenmiştir. Araştırmanın amacı; gelinliklerde, model özellikleri, temel kumaş özellikleri, üst beden süsleme malzemeleri (kumaş, hazır gereçler), süsleme teknikleri, motif ve kompozisyon özelliklerini belgelemek ve kaynak oluşturmaktır. Bu çalışmanın evrenini Ankara ili, Çankaya ve Altındağ ilçelerinde bulunan gelinlik satış yerleri ve moda evleri oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini ise Ankara ilinde bulunan moda evleri ve satış yerlerindeki ulaşılabilen, Çankaya ilçesinde 20 ve Altındağ ilçesinde 16 moda evi ve satış yerlerinde bulunan toplam 50 gelinlik oluşturmaktadır. Bu araştırma betimsel bir araştırmadır. Araştırmada, Ankara ilinde moda evi ve gelinlik satış yerlerindeki gelinlikler var oldukları durumu ile saptanmaya çalışılmıştır. Ankara ili moda evleri ve gelinlik satış yerlerinde bulunan gelinlik üst beden süslemelerinin fotoğrafları çekilerek bilgi formlarından elde edilen veriler değerlendirilmiş, yüzdeleri hesaplanmıştır. Gelinlik modellerinde genellikle askılı A kesim gelinlik ve hakim yaka uzun kollu A kesim gelinlik modelleri görülmüş, gelinliklerde çoğunlukla saten kumaş süsleme kumaşı olarak dantel kumaş kullanılmıştır. Süslemelerde kesme boncuk, inci boncuk ve pul genellikle dantel üzerine dikilerek uygulanmıştır. The subject of the research was determined as wedding dress upper body decorations in fashion houses and sales places in Ankara `. Purpose of the research; In wedding dresses, model features, basic fabric characteristics, upper body decoration materials (fabric, ready-made materials), ornament techniques, motif and composition properties to document and create resources. The universe of this study consists of bridal outlets and fashion houses in Ankara, Çankaya and Altındağ districts. The sample of the study consists of 50 wedding dresses, which can be reached in fashion houses and outlets in Ankara, 20 in Çankaya district and 16 fashion houses in Altındağ district. This is a descriptive study. In this research, it was tried to determine with the presence of bridal model characteristics, basic fabric characteristics, upper body ornament materials (fabric, ready materials), ornament techniques, motif and composition characteristics in fashion houses and bridal shops in Ankara province. The data obtained from the information forms were evaluated and the percentages were calculated by taking photographs of wedding dress upper body decorations. Bridal dresses usually have hanging A-cut wedding gown and dominated neckline long-sleeved A-cut wedding dress models, mostly weddingdresses satin fabric lace fabric was used as decoration fabric. Cutting beads, sequins, pearl beads as decoration materials; bead sewing technique was applied on lace. 168

“İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesindeki A. 6661 Numaralı Mushafın Tezhip Özellikleriyle İncelenmesi” başlıklı tez çalışması yedi bölümden meydana gelmektedir. Araştırmanın giriş bölümünde çalışmanın amacı, kapsamı ve yöntemine ilişkin açıklamalar yapılmıştır. İkinci bölümde mushaf hakkında genel bilgiler verilerek, mushafın tanımı, oluşumu, gelişimi ve mushafların bezenmesinde tezhipli bölümler/sayfalar özellikleriyle anlatılmıştır. Üçüncü bölümde tarih ve imza bulunmayan eserin, bezeme özelliklerinden ait olduğu düşünülen Safevî Döneminin kültür ve sanatı, Osmanlı-Safevî sanat ilişkileri, dönemin tezhip özellikleri ve sanatkârları, konuya ilişkin ve tarihi bulunan aynı üslûpta tezhib edilmiş başka eserlerle karşılaştırılarak, “Safevî Dönemi Kültür ve Sanatı” başlığı altında ele alınmıştır. Dördüncü bölümde, “İÜK. A. 6661 Numaralı Mushafın Bezeme Özelliklerinin İncelenmesi” başlığı altında mushafın tezhipli sayfalarının desen analizleri, çizimler ve fotoğraflarla ayrıntılı biçimde incelenmesi, tezhip özelliklerinin tespit edilmesi hedeflenmiştir. Beşinci bölümde, “Tipoloji” başlığı altında incelenen eserin tezhip özelliklerinin (sayfa düzenleri, sûrebaşları, motif grupları, arasuları, güller, duraklar, tığlar) sınıflandırılması yapılarak tablolarda gösterilmiştir. Altıncı bölüm “Değerlendirme ve Sonuç” bölümüdür. Safevî döneminin sanat anlayışı ile yapılan analizler, örnek eserlerin karşılaştırmaları doğrultusunda edinilen bilgiler değerlendirilerek sonuca gidilmiştir. Yedinci bölümde ise tez konusuyla ilişkili olarak Safevî devri tezhip özelliklerini yansıtan ve bugünün tezhip anlayışıyla yorumlanan uygulama çalışmaları yer almaktadır. Çalışma, sözlükten oluşan ekler kısmı ve kaynakça ile tamamlanmıştır.--------------------Thesis study titled “Examination of the Koran Numbered A. 6661 at Istanbul University Rare Books Library with its Illuminated Manuscript Features” consists of seven sections. The purpose, scope and method of the study are explained in the introduction section of the research. In the second section, general information about the Koran are provided and definition, creation, development of the Koran and illuminated sections/parts of the Koran decoration are explained with their features. In the third section culture and art of Safavid Period which is thought to be the period in which the book which does not contain any date or signature was created due to its decoration features, Ottoman-Safavid artistic relationship, illumination features of the period and artists were compared with other books which contain dates and which were illuminated with the same method and this examination was reviewed under the title of “Culture and Art in the Safavid Period”. In the fourth section, it was aimed to examine the pattern analyses, drawing and photographs in the illuminated pages of the Koran in detail and to determine the illumination features under the title of “Examination of Illumination Features of Istanbul University Library A. 6661 numbered Koran”. In the fifth section, illumination features (page orders, chapter indentations, motive groups, gaps, roses, stops, needles) of the book examined under the title of “Typology” are classified and shown in tables.The sixth section is the “Evaluation and Conclusion” section. The conclusion was made by evaluating the analyses made with the artistic understanding of Safavid period, the information obtained by comparing sample books. In the seventh section, the studies of the works which reflect the illumination features of Safavid period and interpreted with the today’s notion of illumination in relation to thesis subject are given. Study is completed with appendices section which consists of a dictionary and references.

Günümüz sanatında sonsuzluk, evren, birlik, tanrısallık ve kozmik bağ üzerine anlatım için çeşitli yollar seçilmiştir. Bilinmeyene duyulan ilgi sanatçıyı her daim dinamik tutmuş, anlatım aracı olarak da çoğunlukla kavramsal boyutu ile geometriyi tercih etmiştir. Bu anlatımları destekleyen en iyi malzemelerden biri de geçmişten günümüze geometrik unsurlar olmuştur. Geometrinin sembolik ifade yönü, barındırdığı anlam vasıtasıyla; sonsuzluk, evren, birlik bilinci gibi tanımı zor olan kavramları bir nebze de olsa ifade edebilmek adına, sanatçının işini kolaylaştırmıştır.Bu çalışmanın amacı da İslam sanatında geometrinin mimaride ve bezemede kullanımının mukarnas üzerinden bir değerlendirilmesinin yapılarak, barındırdığı anlamları çini-seramik sanatı aracılığı ile ifade edebilmektir.Üç bölümden oluşan tez çalışmasının ilk bölümünde mukarnas öğesi gerek etimolojik olarak gerekse teknik olarak tanımlanmış olup, hem bezeme öğesi olması hem mimari bir öğe olması dolayısıyla ayrı ayrı analiz edilmiştir. Bu bölümde mukarnasın tarihçesine de değinilerek, zaman içerisindeki değişimi ve gelişimi ele alınmış, coğrafyaya bağlı olarak kazandığı kimlik araştırılmaya çalışılmıştır.İkinci bölümde ise çinili mukarnasa sahip bazı yapı örnekleri incelenmiştir. Bu yapı örnekleri seçilirken mukarnasın gelişim göstermiş olduğu önemli merkezler, mukarnas bezemelerde kullanılan teknik çeşitliliği dikkate alınmıştır. Ayrıca çininin mukarnas örüntüsünde kullanıldığı dönemler göz önünde bulundurularak bir zaman sınırlandırılmasına gidilmiştir.Üçüncü bölümde ise tüm bu araştırmaların ışığında mukarnas öğesinin günümüz çağdaş sanatında yorumlanması ve örnek uygulamalarına yer verilmiştir. In today's art, various ways have been chosen for expression on eternity, universe, unity, divinity and cosmic bond. The interest in the unknown kept the artist dynamic at all times and geometry with its conceptual dimension was preferred as a means of expression. One of the best materials supporting these expressions has been geometric elements from past to present. The symbolic expression direction of geometry, through its meaning; It has facilitated the work of the artist in order to express some concepts which are difficult to define such as infinity, universe and unity consciousness.The aim of this study is to evaluate the use of geometry in Islamic art in architecture and decoration by means of muqarnas and to express the meanings it contains by means of tile-ceramic art.In the first part of the thesis which consists of three chapters, the muqarnas element is defined both etymologically and technically and it is analyzed separately since it is both a decoration element and an architectural element. In this section, the history of muqarnas is also mentioned and the change and development over time has been discussed and the identity gained by geography has been tried to be investigated.In the second part, some examples of buildings with tiled muqarnas are examined. In selecting these building examples, the important centers where the muqarnas have developed and the technical diversity used in the muqarnas decorations have been taken into consideration. In addition, a time limitation was made considering the periods in which the tile was used in the muqarnas pattern.In the third chapter, interpretation of muqarnas element in contemporary art and sample applications are given in the light of all these researches. 146

Konya Karatay Medresesinin Süslemelerinin Desen ve Tasarım Özellikleri konulu tez çalışmasında yapının tezyinatını, motiflerini ve işçiliğini görsel anlamda ifade etmekle beraber, özünde barındırdığı anlamı kavramak, ayrıca bu zenginliğini uygulamalar ile yansıtma çabasını içermektedir. Medreseler, Türklerin İslamiyet'e geçişten sonra geliştirdikleri mimari yapılardandır. Anadolu'da Selçuklu dönemine ait medreseler geniş Anadolu coğrafyasına yayılmış olmasına rağmen çoğunluğu Konya çevresindedir. Medreseler mimari yapısı ile açık avlulu ve kapalı avlulu olarak değerlendirilir ayrıca kendi içlerinde de farklılıklar göstermektedirler. Gelişen mimarinin yanında Uygurlardan, Karahanlı, Gazneli ve Selçuklularla gelişen çini sanatı ve sırlı tuğla Anadolu'ya gelmiş ve Anadolu Selçukluları ile Osmanlı döneminde çini sanatı daha iyi bir noktaya taşınmıştır. Bu dönemin mimari süslemesinde mozaik çini ve tuğla-taş işçiliği özellikle minareler, mihraplar, kemerler, eyvanlar ve kubbelerde dikkati çekmektedir. Üç bölüm halinde sunulan bu çalışmanın; Birinci bölümünde, Anadolu Selçuklu Devletinde medrese mimarisi, yazı ve tezyini unsurlar, özelliklerine göre sınıflandırılarak incelendi. İkinci bölümde, Konya Karatay Medresesi tarihi, yapısı, mimari özellikleri ve tezyinatı kataloglama yapılarak bilgisayar destekli çizim ve görseller ile oluşturuldu. Ayrıca kubbe kuşağında bulunan zemini bezemeli düğümlü kufi mozaik çini yazının diğer mimari yapılarda benzer örnekleri bu bölümde ayrı bir başlık adı altında sunuldu. Uygulamaların yer aldığı üçüncü bölümde Karatay Medresesi ve Anadolu Selçuklu yapılarında kullanılan motiflerden çıkışlı tasarımlar Corel Draw ve Rhinoceros programlarında görselleştirilmiştir. Desen çizimi bilgisayarda yapılan tasarımların çini uygulamaları yapılmış ayrıca CNC teknolojisi de kullanılmıştır. Bilgisayar destekli tasarımların Geleneksel Türk Sanatlarında etkin kullanımına vurgu yapılmıştır.`Değerlendirme ve Sonuç` bölümünde, Karatay Medresesi'nin tezyinat yönünden önemi, benzer yapılardaki süsleme özellikleri ile karşılaştırılmıştır. Karatay Medresesinin Anadolu Selçuklu mimarisi içindeki yeri belirlenmeye çalışılmış ve tespitlerimiz genel bir yorumla belirtilmiştir. This thesis entitled Ornaments Pattern and Design Properties of the Konya Karatay Madrasa both explains the decoration, ornaments and craftsmanship of the structure and addresses the efforts towards apprehending the meaning it incorporates in its essence and reflecting this richness with applications. Madrasas are architectural structures that Turks developed after they embraced Islam. Although the madrasas belonging to the Seljuk period in Anatolia are spread over wide Anatolian geography, most of them are located around Konya. Madrasas are identified as open courtyard and closed courtyard in terms of their architectural structure, and they also vary among themselves. In addition to the developing architecture, the tile art and glazed bricks which were developed from Uighurs to Karakhanids, Ghaznevids and Seljuks were conveyed to Anatolia, and the tile art was considerably improved during the Anatolian Seljuks and Ottoman periods. Mosaic tile and brick-stone craftsmanship attract attention especially in minarets, mihrabs, arches, iwans and domes of this period. This study consists of three parts; in the first part, the madrasa architecture, writing and decoration elements in Anatolian Seljuk State were classified and examined according to their characteristics. In the second part, Konya Karatay Madrasa's history, structure, architectural features and decorations were remodeled by cataloging through computer-aided drawings and visuals. In addition, similar examples of knotted kufi mosaic tile writing with floor decoration on the dome belt were presented under a separate title in this part. In the third part which the application section, designs derived from the ornaments used in the Karatay Madrasa and Anatolian Seljuk buildings were visualized with Corel Draw and Rhinoceros programs. The computer aided designs, Turkish tiles were made by traditional methods on the other hand applications was made by CNC technology. The computer aided designs are proposed to be used more effectively in Traditional Turkish Decorative Arts.In the evaluation and conclusion parts the importance of Karatay Madrasah in the terms of decoration and its ornamental features were compared with similar buildings. In our study the place of Karatay Madrasa in Seljuk's architecture was determined and our results were indicated in general aspects. 302

Kaftan ve kimono, sırasıyla Osmanlı ve Japonya’nın geleneksel kıyafetleridir. Bu kıyafetler, iki ülkenin tarihsel süreçleri, coğrafi şartları ve kültürlerinin etkisi altında şekillenmiştir. İlk olarak insanlar, altın ve gümüşü, toplum içerisindeki yerlerini ve güçlerini göstermek hükümdarlar tarafından süs olarak kullanmışlardır. Daha sonra bu madenler, kıyafetin içine de yer almaya başlamıştır. 16. yüzyıla ait altın-gümüş kullanımlı kaftanlar ve kimonolar, genellikle imparatorlar, seçkinler ve üst düzey savaşçılar tarafından giyilen kıyafetler olmuştur. Kaftanlarda kullanılan, renkler ve motifler, uyum içinde ve titizce yerleştirilmiştir. Osmanlı kültüründe, ölen sultanlardan kalan değerli kaftanlar, bohçalarda saklanmıştır. Japonya’da ise kimono sahiplerinin akrabaları ve torunları bu kimonoları hazine gibi korumuşlardır. Bu sayede, ihtişamlı kaftan ve kimonolar günümüze kadar ulaşmıştır.--------------------Kaftan and kimono are respectively traditional attires of Ottoman Empire and Japan. These clothes are shaped up under the influence of historical processes, geographical conditions and cultures of the both countries.At first, human beings used gold and silver as an ornament to show their status and power among the society. Afterwards these precious metals has been started to use in clothing.Made with gold and silver, kaftan and kimono of 16th century, were generally worn by people of high status, such as empires, warlords and elites. Because of that, it had to have high quality. Colors and motives used in the kaftan and kimono were chosen carefully and placed harmoniously.In Ottoman tradition, after sultan’s death, their precious kaftan garments were being kept in bundles. In Japan, relatives and their grandchildren of the kimono owners took care of the garments as a treasure. Therefore, these magnificent kaftans and kimonos passed down up until today.

II. Meclis binası, Halk Fırkası Mahfeli (Halk Partisi Merkezi) olarak yapımına başlanmıştır. Yapının inşası devam ettikçe çok güzel bir şekil almakta olan Mahfel binasının Meclis binası olma fikri ortaya çıkmıştır.1923 yılında Mimar Vedat Tek tarafından bir yıl gibi kısa bir sürede tamamlanmıştır. Büyük Millet Meclisi Cumhuriyet Halk Fırkası olarak tasarlanan, ancak, I. Büyük Millet Meclisi binasının yetersiz olması ve gelişen Cumhuriyet Türkiye'sinin ihtiyaçlarını Meclis, karşılayamaması nedeniyle değişiklikler geçirmiş, sonra da II. Türkiye Büyük Millet Meclisi olarak 18 Ekim 1924 tarihinde hizmete açılmıştır.Mimarın, yapı inşaatının hangi aşamasında mahfelden (parti merkezi) Büyük Millet Meclisine dönüştürmekle ilgili nasıl bir plan yaptığı tahminlerden öteye gitmemektedir. Bina içinde dolaşım sistemi sık sık değiştirildiğinden Mimar Vedat Tek'in özgün plan çözümlerini izlemek mümkün değildir. Özellikle Büyük Millet Meclisinin 1926 yılı yaz tatili döneminde binanın ana kütlesine ekleme yapılarak kapsamlı bir tadilat yapılmıştır. Binanın kuzeydoğu yönündeki Genel Kurul Salonu'na doğrudan girişi sağlayan giriş telgrafhane yapılarak kapatılmıştır. Bu girişi gösteren andezit taş bloklarla yapılmış altı basamaklı merdivenlerde atıl duruma düşmüştür. Binanın güneydoğu cephesinde ana caddeye bakan giriş de portal (taç kapı) olarak düzenlenmiştir.1931 tarihli Meclis kullanım planında postane olarak gösterilen cephede arka cephe görünümünü almıştır. Meclis faaliyetlerini1960 tarihine kadar bu binada sürdürmüştür. II. Assembly building, Halk Fırkası Mahfeli (People'sParty Center) wasstartedto be constructed. As theconstruction of thebuildingcontinuesto be a very nice shape of thebuilding of thebuildingwasthe idea of theMahfel. Itwascompletedto a shortperiod of time by Architect Vedat Tek in 1923. Grand National Assembly RepublicanPeople'sPartydesigned, however, the First Grand National Assembly to a lack of buildinganddevelopingtomeettheneeds of theRepublic of Turkey has undergonechangesduetothe Assembly, then II. Turkish Grand National Assembly wasopened on 18 October 1924 in.At whatstage of theconstruction of thebuildingthearchitectmade a plan forconvertingto Grand National Assembly (partycenter) does not gobeyondthepredictions. It is not possibletofollowtheunique plan redress of Architect Vedat Tek since thecirculationsystem is changedfrequently in thebuilding. Especiallyduringthesummer of 1926, Grand National Assembly wasaddedtothe main mass of thebuildingand a comprehensiverenovationwasmade. Theentrance, whereprovidesdirectaccessto General Assembly Hall in thenortheast of thebuilding, wasclosedwith a telegraph. Theandesiteshowthatentrancewasinactive in thesix-step staircasesmadewithstoneblocks. Theentrancetothe main street on thesoutheastside of thebuilding is arranged as a portal (crowndoor). The Assembly continueditsactivities in thisbuildinguntil 1960.Itwasbuiltwithcutstone on twofloors. Thearchesseen in thewindowsreflectthecharacteristics of the I. National Architecture Movement, thewoodenpavementsdecoratingthepencilworksusingOttomanandSeljukmotifs on widefacadesandtilepanels on thefacades. Interiors of thebuildingarearranged on threesides of thecentral Assembly Hall, whererisestwofloors.Inthisstudy, Ceilingdecorations of II. Assembly Buildingwereanalyzedbyexaminingthestylescompleteness, motif characteristics, colorsused in decorations. As a result of theexamination of thestyle of decorationwe can say thatthat is similartothepencilworks on centuries of 17.-18. 101

İslam medeniyetleri, tarih boyunca Kur'an-ı Kerim'e büyük bir önem vermişlerdir. Verdikleri önem dolayısıyla Mushaf-ı Şerifler hazırlatmışlardır. Bu mushaflar dönemin zevk ve anlayışına göre usta hattat, mücellit ve müzehhipler tarafından oldukça titiz şekilde hazırlanmıştır.Safevi döneminde saray nakkaşhanesi bünyesinde birçok kitap projesi yürütülmüştür. Tebriz, Kazvin ve Şiraz merkezlerinde yazmalar büyük titizlikle hazırlanmıştır. Tezhip örneklerinin en yoğun şekilde verildiği saha Mushaf-ı Şerifler olmuştur. Safeviler döneminde de yoğun tezyinatla bezeli mushaflar hazırlanmıştır.Yapılan bu çalışmada incelenen mushaf ışığında Safevi dönemi tezhip özellikleri incelenerek dönemin tezhip anlayışı yorumlanmaya çalışılmıştır. Dönemin sanat anlayışını yorumlamak ve anlamak için öncelikli olarak dönemin siyasi tarihinden ve kültür ve sanat özelliklerinden söz edilmiştir. Bu dönemde saray nakkaşhanelerinde hazırlanan kitap projelerinden bahsedilerek sanatsal açıdan gelinen seviyeye dikkat çekilmiştir. Son olarak kütüphanelerde bulunan çeşitli Safevi yazmalarının tezhipleri de gözlemlenerek Safevi tezhip özellikleri belirlenmeye çalışılmıştır.Tezde incelenen eser olan TIEM 504 nolu Mushaf, yoğun tezhipli sayfaları nedeniyle seçilmiş ve detaylı olarak incelenmiştir. Mushafın zahriye, serlevha, hatime, falname sayfaları karşılıklı çift sayfa yoğun tezhiplidir. Her cüzün ilk iki varağı karşılıklı sayfaları tezhiplenmiş vaziyettedir. Ayrıca her yarım cüzde bir yine karşıklık iki sayfada haşiye bölümleri, halkar üslubuyla bezenmiştir. Tezhipli sayfaların tamamındaki desenler bilgisayarda çizilerek analizleri yapılmıştır. Renk, motif ve kompozisyon özellikleri belirlenmiştir. Tezin son bölümünde incelenen Mushafın desen renk ve kompozisyon özellikleri yorumlanarak dönemin tezhip özelliklerini yansıtan iki eser hazırlanmıştır. Eserleri hazırlarken kullanılan yöntem teknik ve aşamalar tezin son bölümünde belirtilmiştir.ANAHTAR KELİMELER: Sanat, Tezhip, Geleneksel, Safevi, Mushaf, Yazma Eser, TIEM Islamic civilizations have given great attention to the Holy Quran throughout history. Due to this great attention Mushaf-i-Sharifs were prepared. Mushafs were prepared very carefully by the master calligraphers, mucellits and muzehhips to reflect pleasures and understanding of the period.During the Safavid period, many book projects were carried out within the Palace's Nakkaşhane. In the Tabriz, Kazvin and Shiraz centers, the manuscripts were prepared with great care. Mushaf-i Şerifler was the most intense field of illumination. During the Safavid period, mushafs were preapred by dense tezyinat decorations.In this study, it was tried to interpret the illumination of the period by examining the properties of illumination of the Safavid period in the light of the mushaf studied. In order to interpret and understand the concept of the art of this period; the political history of the period, its cultural and artistic features were mentioned. In order to raise awareness to the artistic development in this period, books prepraed within the Palaca's Nakkaşhane are mentioned. Finally, the illumination of the various Safavid manuscripts in the libraries were observed and the Safavid illumination features were identified.Mushaf, TIEM 504, which was examined in the thesis, was selected and examined in detail due to its intensely illuminated pages. Mushaf's zahriye, serlevha, hatime, falname pages are illuminated heavily on both sides. The first two leaf of every juz are illuminated. In addition, in every half-juz, the two pages on the opposite pages are decorated with haşiye by Halkar Style. Decorations on all of the pages which are illuminated are drawn on the computer and analyzed. Color, motif and composition properties are determined.In the last part of the thesis, two works which reflect the illumination characteristics of the period were interpreted by interpreting the Mushaf's pattern color and composition properties. The method, techniques and stages used in preparing the works are mentioned in the final section of the thesis.KEYWORDS: Art, Illumination, Traditional, Safevi, Mushaf, Manuscript, TIEM 198

Bu çalışmada Muş ilinde geniş bir alanı kapsayan geleneksel sanat abideleri arasında yer alan mezar taşları incelenmektedir. Çalışma Muş ili ile Hasköy, Bulanık, Korkut, Malazgirt ve Varto ilçeleri, belde, köy ve mezralarını kapsayan yüzey alan çalışmasıdır.Bu çalışma Muş ilinin tarihi ve kültürel yapısı bağlamında mezar taşlarının Türk sanat tarihi içindeki önemini ele almış ve bu çerçevede günümüze kadar sağlam gelebilmiş baş, ayak ve sandukalardan oluşan incelenmeye değer tüm mezar taşlarını kapsamaktadır. Ulaşılan ve incelenmeye değer görülen mezar taşları, kapsamlı değerlendirmeye alınmış, fotoğrafları çekilmiş ve tasnif edilmiştir. Mezar taşlarının incelenmesi sonucunda bölge insanı açısından önem arz eden şehit, âlim, şeyh ve zat diye bilinen kişilerin kimlikleri ortaya çıkarılmıştır. Mezar sahibinin dünya hayatına ilişkin bilgilerine ulaşılmış, mezar taşlarının yüzeyinde bulunan süsleme unsurları değerlendirilmiş ve mezar yapımında kullanılan mazlzemeler ortaya konulmuştur. Mezar yapımında kullanılan taşların genellikle yöreye özgü taşlar oluğu anlaşılmıştır. Anahtar Kelimeler: Muş, tarihi mezar taşları, yazı, süsleme, teknik. Historical tombstones in the provinces of Mus and Must which are representations of the mortal world and concrete masterpieces of our tradition have greatly expanded our work to date with the changing areas of settlement. For this reason, a surface area study consisting Mus, and it's provinces' which are Haskoy, Bulanık, Korkut, Malazgirt and Varto districts, towns and villages, was conducted. Since any scientific work related to the historical tombstones in Mus and its provinces has not been done and because this study is essential all of the tombstones are examined including the head, the foot and the sarcophagus which were able to arrive as robust till today. Especially knowing the identity of the martyrs, sheikhs in the tombstones found in the region which is important for the people of the region, discovering the knowledge of the grave owner's world life, examining the decoration elements on the tombstones and lastly documenting these mentioned elements as catalogs are important elements of our work.Keywords: Mus, historical, grave, stones, article, ornament, technical. 188

Kültürel miras insanın binlerce yıllık tecrübesi içinde biriktirdiği, geliştirdiği, kuşaktan kuşağa aktararak günümüze getirdiği zenginlikler bütünü olarak tanımlanmaktadır. Bu çerçevede kitap sanatları da bir medeniyetin sanat anlayışını geçmişten geleceğe aktarmada önemli bir miras olarak görülmektedir. Yazma eserlerin ciltleri, tezhipli, minyatürlü sayfaları yani süsleme sanatlarının bulunduğu sayfalar incelenip analiz edilerek dönem özellikleri ortaya çıkarılmaya çalışılmaktadır. Bu çalışmada 13. yüzyılda yazılan ve 19. yüzyıla kadar el yazması olarak çoğaltılmaya devam edilen Hâfız Şems ed-dîn Muhammed Şîrâzî (720-788/1320-1396)'nin yazmış olduğu `Divan` adındaki eserin 06 hk 1006, 06 hk 262 ve 45 hk 2658 arşiv numaralı nüshaları tezyini yönden incelenerek analiz edilmesi amaçlanmıştır. Günümüzde kullanılan adı Hafız Şirazi Divanı olan yazma eserin çeşitli kütüphanelerde bulunan elliyi aşkın nüshası bulunmaktadır. Bu yazma eserlerin bir kısmına tezhip ve minyatürlerle bezemeler yapılmış olsa da hiçbir süsleme unsuru olmayan nüshaların da bulunduğu bilinmektedir. Bu çalışmada incelenecek olan nüshalarda bazı sayfalar minyatürlerle bezenmiştir. Yöntem ise verilerin toplanması, analizi ve yorumlanması olarak belirlenmiş ve belgelenerek alana katkı sağlaması hedeflenmiştir. Cultural inheritance is defined as the total of richness that man gathered, developed, transterred from one generation to another and brought up to now with his long experience. In this aspect: book art is accepted as an importent inheritance in transferring a civilazation's under standing of art from the past to the future. The bindings of written works, gilding and miniaturel papers are analysed so the fetures of the perial are found. In this work the archieve numbers of 06 hk 1006, 06 hk 262 and 45 hk 2658 of `Dîvan` written by Hâfız Şems ed-din Muhammed Şîrâzî (720-788/1320-1396) in 13th century and augmented by hand-writting till 19th century aim to analyse there pages about adorning. Today, this written work's name is `Şîrâzî Dîvanı` and it has more than 50 copies in different libraries. In these written works gilding and miniature arts are seen, but sometimes unadorned copies can be seen. In this work, there is miniature on the copies that would be analysed. Composition features will be analysed by drawing these miniatures. The method is gathering the data, analyse and comment. It is aimed to contribute to the area with evidence. 119

Osmanlı İmparatorluğu dünyanın süper gücü konumunda üç kıtaya hakim idi. Sorumlu olduğu toprakların kayıtlarını mükemmel bir şekilde tutmaya özen gösteriyordu. Bu bakımdan arşivcilik Osmanlı' da birinci derecede önemli bir yer arz ediyordu. Osmanlı Arşivlerin de ebru sanatsal boyutunun yanı sıra gerek cilt sanatında gerekse arşiv defterlerinde ölümsüzleştirildi. Çeşitli defterlerde yan kâğıt işlerini sanatsal seviyeye yükselttiği gibi bir kısım defterlerin de dış kabı olarak ebru sanatını günümüze taşımış oldu.Tez çalışmamızda Osmanlı arşiv fonlarında günümüze kadar ulaşan ebruların çeşitliliği ve teknik özellikleri değerlendirilerek o dönem şartlarında sanat eseri olmuş bu güzide eserleri inceledik. Amacımız, bu ebruların çeşitliliğini incelerken hangi tür ebruların hangi tür defterlerde cilt olarak kullanıldığını ortaya çıkarmaktır. Osmanlı Arşivleri'nde yapılan taramalar sonucunda elde edilen bulgular türlerine göre analiz edildi. Renk, desen, üslup ve tarz olarak incelenip kategorize edildi. Yapılan bu çalışma sonucunda doğal toprak boyalarla hazırlanan ebruların özellikle Mühimme defterlerinde kullanıldığı görülmüştür. Kullanılan renkler toprak boya ile hazırlandığı için sarı, mavi, yeşil renkleri ile sınırlıdır. Tez çalışmasının, bu konu üzerinde çalışan araştırmacılara kaynak olabileceği aynı zamanda ilgili literatürdeki boşluğu dolduracağı ümit edilmektedir.Anahtar kelimeler: Osmanlı, Ebru sanatı, Defter, Arşiv The Ottoman Empire dominated the three continents as the superpower of the world. It was careful to keep records of the lands of which it was in charge. In this respect, archiving had a very important place in the Ottoman Empire.In Ottoman archives paper marbling, as well as its artistic dimension, it was immortalized both in binding art and in the archive records. In various records, binding rise in value to an artistic level with paper marbling. Besides, as a binder of some records, paper marbling reached at the present time.In this thesis, we examined the distinguished works being the pieces of art in Ottoman period by evaluating the variety and technical features of the paper marbling in Ottoman archive funds which have reached the present day. Our aim is to examine the variety of these marbling and to find out what kind of paper marbling was used as a binder for what kind of records. At the end of the scans obtained from the Ottoman archives, findings were analyzed according to their types. They were examined and categorized according to color, pattern, style and style. As a result of this study, it was seen that paper marbling prepared with natural soil paints were used especially in Mühimme (decree) records. The colors used are limited to yellow, blue and green colors because of the fact that they are prepared with soil paint. It is hoped that the study will be a source for the researchers working on this subject and also fill the gap in the relevant literature.Key words: Ottoman, paper marbling, records, archive 120

Rabiâ Emetullah Gülnûş Valide Sultan tarafından (1708-1711) yılları arasında yaptırılan cami ve külliye, klasik Osmanlı mimarisinin son ve Lâle Devrinin hemen öncesine rastlayan önemli bir örneğidir. Mimarı bir dönem baş mimarlık yapan Kayserili Mehmed Ağa'dır. Bu camii ve külliye III. Ahmed döneminin anıtsal boyuttaki en önemli dini yapısıdır.Üsküdar merkezinde çarşı içinde dönemin en nadide eserlerinden biri olan Rabia Emetullah Gülnüş Valide Sultan Camii, Hakimiyet-i Milliye caddesi, Balaban caddesi ve İmam Nasır sokağı arasında yer almaktadır.Külliyenin genelinde klasik formlar korunmakla beraber; çağının zevk, beğeni anlayışı ve yenilikçi değişimler hem mimaride hem de bezemelerde görülmektedir. Zaman zaman yapılan restorasyonlardan dolayı, camii bezemelerinde bazı bölümlerin bozulmalara uğradığı bütünü dikkate alındığında görülmektedir. Çalışmada külliyenin bânisi, mimarisi ve külliyenin bölümlerinden kısa kısa bahsedilmektedir. Özellikle cami tezyinatı, mihrap, minber, kubbe tezyinatı, pencere alınlıkları, mahfil altı tavan, hünkâr mahfili ve mahfildeki tavanlar, alçı pencereler, son cemaat yeri bezemeleri, revaklı avlu bezemeleri, şadırvan ve çeşmelerdeki tezyinat detaylı fotoğraf ve çizimlerle incelenmektedir. Desenler kompozisyon, renk, motif açısından değerlendirilerek anlatılmaktadır. Türk süsleme sanatlarının araştırıldıkça zenginliği ortaya çıkmaktadır. Kompozisyonlardaki zenginlik ve çeşitlilik tezhip ve kalem işi öğrencileri başta olmak üzere sanatla ilgilenen herkesin istifade ederek özgün ve farklı eserler üretecekleri kanaatindeyiz. The Kulliye (Complex) of Valide Sultan was built between 1708 and 1711 in honour of Sultan Ahmed III's mother Rabia Emetullah Gulnus Valide Sultan. This building is a good example of end of classical Ottoman period and just before Tulip age architecture. Its architect is Mehmed Aga from Kayseri who was also the head architect of Ottoman Empire. The complex is also one of the most important memorial architecture of Sultan Ahmed III's period.Rabia Emetullah Gulnus Valide Sultan Mosque is in the Uskudar district of Istanbul located in between Hakimiyeti Milliye Caddesi, Balaban Caddesi and Imam Nasir Street.The complex shows the classical forms of Ottoman period architecture although there are some innovative changes of its age in both architecture and embellishments. Deformations in embellishments can be observed due to necessary renovations time to time. In this project, architect and architecture of Rabia Emetullah Gulnus Valide Sultan complex and its parts are analysed. Especially decorations in the mosque, decorations of altar (mihrab), pulpit (minbar), dome, tympanum, under mehfil, sultans mehfil and the dome of mehfil, plaster windows, the last gathering place, arcaded courtyard and fountains are studied with their photographs and drawings. Designs are depicted as evaluated in terms of composition, motives and colours.It can be clearly observed that Turkish Decorative Arts has a very rich history and variety. Modern artists would produce different and original pieces by benefiting from the compositions, motives and paintings studied in this project. 178

Bu tezde İran ve Türk halıları incelenerek, motifler ve kompozisyonlar tarif edilmektedir. Bunun için öncelikle İran ve Türk halılarının tarihçesi kısa bir şekilde anlatılmış, sonrasında halı motifleri, bu motiflerin tarihsel süreci ve halıların nasıl yapıldığı incelenmiştir. Bu tez, halı motiflerini tanımaya ve güzel kompozisyonları anlamaya yardımcı olacak niteliktedir. Bu tezde, çalışma konusuna İran Halılarının tarihçesiyle başlanmıştır. Motif ve kompozisyonlar esas konu olduğu için, halıların motif ve kompozisyonları üzerine yoğunlaşılmış, son olarak kendi tasarımımız olan halının detaylarına ve açıklamalarına yer verilmiştir. Tabi ki bunların arasında ham kullanılan malzemeler, tezgahlar, düğümler, çözgüleme ve atkılama sistemlerinin de tanıtılması gerektiği düşünülmektedir. Türk ve İran halı sanatının tanınması ve her yerde bu halı örneklerinin yer alması amacı bu tezin yazılması ile ilgili temel sebeplerdendir. Ancak en önemli sebep bu halılarda kullanılan motiflerin güzelliği ve netliğidir. Şüphesiz, Eski Türk halılarının ve İran halılarının, motiflerinin asilliği, renklerinin canlı, güzel ve parlak olması göz kamaştırıcı özelliktedir. Literatürde bu tarzda bir çalışmaya rastlanmamış olması ve konunun incelenmeye değer bulunması nedeniyle bu çalışma gerçekleştirilmiştir. In this thesis Persian and Turkish rugs will be analyzed .patterns and compositions have been defined.so Persian and Turkish rugs history briefly have been explained then rugs patterns have been analyzed according to their history and the way they have been woven.This thesis will help to know rug patterns and the understand beautiful compositions for rugs.in this thesis purpose of the study is starting and dealing with the history of Persian rugs.This study is mainly focusing on rug patterns and compositions .and finally it deals with our own design and it is explained in details . And also in this study raw material, equipment , buttons ,weaving warps system have been studied too as well.The basic goal of this thesis is to introduce Turkish and Persian carpet weaving industry .but the main reason and purpose of the study is to find out about the beauty and characteristics of these rugs.No doubt that old Turkish and Persian rugs .are know for the originality of the patterns , live colors , beauty and attraction.This study has been done since there wasn't enough related literature about it and since such an important topic has not been studied seriously so far. 297

İnsanlık tarihi, bir sosyal evrim ve gelişimin tarihidir. Yüzyıllar öncesindenbu yana insanlar, bir yandan temel gereksinimlerini karşılama ve doğa şartları ilemücadele içindeyken; bir yandan da yaratıcı güdülerini hayata geçirme, hayaldünyasının tahayyüllerini dışa vurma eğilimi içerisinde olmuştur. Sanat dediğimizolgu, bu bağlamda tezahür etmiştir. Yaşam biçimi, coğrafi şartlar, inanç ritüelleri,arzu ve istekler, toplumların sanatsal üretiminde belirleyici olmuştur. Bu bağlamdasanatı, toplumların estetik ve karakteristik izdüşümü noktasında değerlendirmekmümkündür. Bir toplumun sanat eserleri, o toplumun ruhunu ve sosyolojik arkaplanını yansıtır.Anadolu toprakları, günümüze kadar bırakmış olduğu sanat eserleri ile kadimbir bilgeliğin ve zarafetin meyvelerini sunmaktadır. Farklı kültürleri ve kavimleribağrına basan bu kutsal topraklar, tüm renkleri ve çeşitliliğiyle bir sanat panayırınadönüşmüştür. Memleketin her karış toprağında, kültür ve sanatın gücünü ve direncinikaybetmeyen bütün zengin imgeleriyle karşılaşmamız mümkündür. Çalışmamızıntemelini, topraklarımızın eşsiz sanatsal imgelerinden olan ve neredeyse bizimleözdeşleşmiş `Çini` sanatı oluşturmaktadır. Bizlere miras kalan bu topraklar, çinisanatının muazzam örnekleri ile doludur. Buradan hareketle; tarihimizin en önemlikültürel miraslarından olan eski Türk hamamları, çini sanatının yansımalarınoktasında ele alınmıştır. Çini sanatı, Türk hamam kültüründe kullanılan hamameşyalarına uygulanarak tasarlanmıştır. History of humanity is the history belonging to a social evolution anddevelopment. While people have been trying to meet their fundamental needs anddeal with natural conditions for many centuries, they have been in tendency to bringtheir creative motions and to express their imaginations. The concept `art` hasemerged in this regard. Life style, geographical conditions, belief rituals, wishes anddesires have been determinative in art production of societies. In this sense, it ispossible to evaluate the concept `art` in terms of aesthetic and characteristicprojection of societies. Art pieces of a society reflect the sociological backgroundand the soul of that society.Anatolian territories offer art pieces, which have survived until today, andfruits of an ever-present grace and wisdom. Having welcomed different cultures andpeoples, these sacred territories have turned into an art fair with its all colors anddiversities. It is possible to come across all prosperous images which haven't loststrength and power of culture and art across all over the country. Basis of our study isthe `Tile` art which is one of the unique art images in the country and has beenidentified with us. These territories, which have been inherited to us, are full ofmagnificent examples of tile art. From this point of view, the old Turkish baths, oneof the most significant cultural heritages in our history, have been discussed in termsof reflections of tile art. Tile art has been designed by practicing it to bath waresutilized in Turkish bath culture. 95

Kırşehir'in merkezinde, Ahi Evran caddesinde yer alan Ahi Evran Cami'nin yapımı 1277 yılında başlamıştır. Yapı türbe olarak ters T şeklinde, iki eyvanlı ve üstü kubbeli olarak inşa edilmiştir. Bu çalışmada, Selçuklu dönemine ait, yapımına 14. yüzyılda başlanmış olan Ahi Evran Cami'nin mimarisi, iç ve dış mekânının süslemeleri ayrıntılı olarak fotoğraf ve çizimlerle desteklenerek incelenmiştir. Cami süsleme açısından zengin olmasına rağmen herhangi bir çalışma yapılmamış olması bu çalışmanın planlanmış olmasının amaçlarından biridir.Selçuklu döneminin kültür ve sanatını yansıtan cami, Selçuklu Devri'nin son dönemlerine denk gelmektedir. İçerisinde bulunan, günümüzde okuma odası olarak kullanılan misafirhanesinden dolayı Zaviyeli olarak adlandırılan camiler grubunda da incelenmektedir. Bu özellik Beylikler Döneminde de görülmektedir. Ama eser Selçuklu Devri mimarisinin özelliklerini taşıdığı için Selçuklu Devri mimarisine aittir. Kalemişi tekniği süslemelerin yoğun olarak kullanıldığı camide süslemeler, genellikle yaprak motifleri, sap çıkmaları gibi bitkisel motiflerden, hatayi grubuna dâhil olan penç motifinden ve rumi motiflerinden oluşturulmuştur. Taş süslemenin nadiren görüldüğü camide, süslemede sarı ve siyah renkli taşların oyularak kullanıldığı görülmektedir. Süslemeleri yıldız ve zencerek gibi geometrik motiflerden oluşturulmuştur. Ahi Evran Cami'nin süslemeleri ve belli kısımları önemli ölçüde değişime ve tahribata uğramıştır. Bazı bölümlerde süsleme kompozisyonlarının değiştirildiği görülürken, bazı bölümlerde ise tamamen silindiği görülmektedir. Değişime uğramalar süslemeler ile sınırlı kalmayıp mihrap, minber ve vaaz kürsüsünde de etkili olmuştur. Bu unsurlar değiştirilip yerlerine aslını yansıtmayıp sonradan inşa edilmiş olanlar yerleştirilmiştir.Tarihi ve mimarisi bakımından önemli yapılarımızdan olan Ahi Evran Cami'nin süslemelerinin bakım ve onarımlarının zamanında yapılarak bizden sonraki kuşaklara aktarılması sorumluluğumuz ve görevimiz olmalıdır.Anahtar Kelimeler: Selçuklu Dönemi, Ahi Evran Cami, Kalemişi Tekniği, Zaviyeli Cami, Süsleme. The construction of Ahi Evran Mosque in Ahi Evran Street in the center of Kırşehir started in 1277.The structure was built as an inverted T-shaped, two-iwaned and over domed as a tomb. In this study, the architecture, interior and exterior decoration of Ahi Evran Mosque, which was started in the 14th century belong to Seljuk period was studied in detail and supported with photographs and drawings. Although the mosque is rich in decoration, it is one of the aims of this study to be planned. The mosque reflecting the culture and art of the Seljuk period corresponds to the last periods of the Seljuk period. The mosque is called Zaviyeli because of the guest house which is used as a reading room. This feature is also seen in the Principality Period. However, the work belongs to the Seljuk period architecture as it carries the characteristics of the Seljuk Period architecture. Ornaments in the mosque, where work of chisel technique ornaments are used intensively, are generally made of leaf pattern, herbal pattern, panj pattern and rumi pattern.In the mosque where stone ornament is rarely seen, it is seen that yellow and black stones are carved in the decoration. Decorations are made of geometric motifs such as stars and guilloche. The decorations and parts of the Ahi Evran Mosque have undergone significant changes and destruction. In some spaces, it is seen that ornament compositions are changed, while in some spaces it is completely ruled out. Alterations were not limited to ornaments, but were also influential in the altar of the mihrab, minbar and sermon desk. These elements were replaced and the ones that were built later were not reflected the originals. It should be our responsibility and duty to carry out the maintenance and repair of the ornaments of the Ahi Evran Mosque in time and transferred to the next generations, which is one of our important structures in terms of history and architecture.Key Words: Seljuk Period, Ahi Evran Mosque, Work Of Chisel Technique, Zaviyeli Mosque, Ornament 111

İslam dünyasında manevî olarak en kıymetli eserler şüphesiz ki Kur'an-ı Kerim'lerdir. Manevî anlamda verilen değer, Mushaf'ların en güzel şekilde yazılıp, tezyîn edilip, ciltlenerek maddi olarak da değerli hale getirilmesini sağlamıştır. Mushaflar, en güzel şekilde süslenmesi nedeniyle dönemleri ve üslup özelliklerini en güzel yansıtan eserler olmuşlardır. Bu araştırmaya konu olan eserler, Süleymaniye Kütüphanesi'nde Fazıl Ahmed Paşa 2 ve Sultan Ahmed I 14 koleksiyonuna kayıtlı Safevî dönemine ait iki Kur'an-ı Kerim'dir. Bu nedenle Safevî döneminin tarihi, üslup özellikleri ve Osmanlı-Safevî ilişkilerine bu tezde kısaca yer verilmiştir.Bahsi geçen iki Kur'an-ı Kerim, Safevî Dönemi'nin tezyîni üslubunu yansıtan güzel örneklerdir. Desen özellikleri incelenerek, ayrıntılı çizimleri yapılmış ve desenler üzerindeki benzerlikler ortaya konulmuştur. Eserlerin üzerinde, nerede, hangi tarihte ve kimin için yazıldığı konusunda bilgi verilmemiştir. Bu yüzden o dönemde hazırlanmış ve aynı bezeme desenlerinin kullanıldığı Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi'nde bulunan iki farklı resimli el yazması da dikkate alınarak, söz konusu eserlerin tarihi ve hazırlandığı yer ile ilgili değerlendirmeler yapılmıştır. Değerlendirmeler sonucunda bu eserlerin 16. yüzyılın son çeyreğinde ve Şiraz atölyelerinde ticari amaçlarla üretildiği sonucuna varılmıştır. The most spiritually valuable works in the Islamic World are the Holy Koran undoubtedly. The value given in the spiritual sense has made the Mushafs to be written, ornamantated and rebinded in the most beautiful way with an intention of making them more valuable. Since Mushafs are ornamented in a most beautiful way, they reflect both their periods and stylistic features of their era in a great way. The works of this research, are two Holy Qur'ans which were written in the Safavid era and registered in the collection of Fazıl Ahmed Paşa II and Sultan Ahmed I 14 in the Süleymaniye Library. That is why in this thesis the history of Safavid era the stylistic features of the period as well as the relationship between the Ottoman Empire and Safavid are mentioned shortly.These two Qurans that has been mentioned before are beautiful examples that reflect the style of the Safavid Period. With the examination of pattern properties, detailed drawings were made and the similarities on the patterns were revealed. There is no given information provided in the works about where, in which period and by whom they have been written.Therefore, considering two manuscripts in the Topkapı Palace Museum Library which were prepared at that time and which have the same decoration patterns, evaluations were made about the history and the place of the works mentioned before. As a result of these evaluations, it is concluded that these works were produced for commercial purposes in the last quarter of 16th century and Shiraz workshops. 157

İslamiyet, 7. yüzyılda Hz. Muhammed'in elçiliği ile Arabistan Yarımadası'nda doğup kısa sürede Dünya'nın birçok ülkesine yayılmıştır. Müslüman toplumlarda dönemin coğrafi, sosyal, ekonomik ve siyasi etkisi altında yetişen sanatçıların ortaya koyduğu eserler, İslam dininin genel karakteri ve felsefesi doğrultusunda gelişmiştir. İslam inancında var olan ahiret hayatı, Cennet ve Cehennem gibi olgular ile müslümanların yerine getirmekle yükümlü oldukları ibadetler, Osmanlı sanatçılarına ilham kaynağı olmuştur. Osmanlı padişahlarının kutsal topraklara verdikleri önem ile bölgeye yaptıkları hizmetler sonucunda Osmanlı sanatında İslamiyet'te kutsal kabul edilen kent ve mekânlar farklı malzemeler üstünde farklı tekniklerde betimlenmeye başlanmıştır. `Osmanlı Mimari Süsleme ve El Sanatlarında Kutsal Mekânlar` konulu tez çalışmamızda; taş işçiliği, çini ve seramik, kalem işi, ahşap işçiliği, fildişi işçiliği, maden işçiliği, dokuma, kitap resmi, tezhip ve hat örnekleri üzerinde, müslümanlar tarafından kutsal kabul edilen Mekke, Kâbe, Medine, Mescid-i Nebevi, Kudüs, Mescid-i Aksa, Kubbet'üs Sahra, Cennet, Cehennem ve Cami betimlemeleri ele alınmıştır.Çalışmaya söz konusu kutsal mekânların betimlendiği 243 örnek dahil edilmiştir. Bunlardan; 24 tanesi taş işçiliği örneği olup üzerinde Cami betimlemesi yer almaktadır. 17 çini örneği üzerinde 16 Mekke, 1 Medine anlatımı varken 8 seramik örneği üzerinde Cami anlatımı bulunmaktadır. 55 kalem işi örneğinde 12 Mekke, 5 Medine, 3 Cennet, 4 Cennet ve Cehennem, 31 Cami betimlemesi vardır. 3 ahşap üstünde 3 Mekke betimlemesi varken 2 tane fildişi örnekte Mekke ve Medine yer almaktadır. Maden sanatı örneği olan 3 eser üzerinde 1 Mekke, 1 Kudüs ve 1 Cami betimlenmesi bulunurken, 21 tane dokuma örneği üzerinde; 3 Mekke, 5 Kâbe, 13 Cami anlatımı yer almaktadır. 97 kitap resminde; 22 Mekke, 23 Medine, 12 Kâbe, 3 Kudüs, 23 Cennet, 8 Cehennem, 3 Cennet ve Cehennem, 3 Cami betimlemesi vardır. 4 tezhip örneğinde; 2 Mekke, 2 Medine anlatımı ile karşılaşılırken 9 hat örneğinin tamamında Cami ile karşılaşılmaktadır. Anahtar Kelimeler: Osmanlı mimari süsleme ve el sanatları, kutsal mekânlar, Mekke, Medine, Kudüs, Kâbe, Cennet ve Cehennem. Islam was born in the seventh century on the Arabian Peninsula and through the Prophet Muhammad spread to many countries of the world in a short period of time. The works produced by artists who grew up under the influence of geographical, social, economic and political effects of the era in Muslim societies, have been developed in accordance with the general character and philosophy of Islamic religion. The concepts of afterlife, Heaven and Hell which exists in the faith of Islam, as well as the worship rituals which Muslims are obliged to perform, are an inspiration to the Ottoman artists. The cities and the places that considered sacred in Islam have started to be depicted in different techniques on different materials. As a result of the importance given to the holy land by the Ottoman sultans and the services they made to the region, cities and places that were considered sacred in Islam in the Ottoman art began to be depicted in different techniques on different materials. In our thesis on `Holy Places In Ottoman Architecture Ornamentation And Handicrafts`; the descriptions of the Mecca, Kaaba, Medina, Masjid-i Nebiye, Jerusalem, Masjid-i Aksa, Kubbet'ü Sahara, Heaven, Hell and mosques, which are accepted as sacred by Muslims, on the samples of stone workmanship, tile and ceramic, hand-carved, woodwork, ivory working, mining, weaving, book painting, illumination and hat were discussed. The study included 248 examples depicting the holy places in this subject. 24 of them are examples of stone craftsmanship and there are a mosque depictions on them. While there are 16 Mecca and one Medina expressions on 17 tile samples, there are mosque expressions on 8 ceramic samples. There are 12 Mecca, 5 Medina, 3 Paradise, 4 Paradise and hell, 31 mosques expressions in the samples of 55 hand-carved. While there are 3 Mecca expressions on 3 woodwork samples, there are Mecca and Medina expressions on 2 samples of ivory working. On three works of mine art, one Mecca, one Jerusalem and one mosque are depicted. There are 21 examples of weaving which include 3 Mecca, 5 Kaaba and 13 expressions of mosques. In the example of 101 book paintings, there are 24 Mecca, 23 Medina, 13 Kaaba, 4 Jerusalem, 23 Paradise, 8 Hell, 3 Paradise and hell, 3 mosques are depicted. While there are 2 Mecca and 2 Medina expressions on 4 illumination samples, the entire 10 hat examples show a mosque. Keywords: Ottoman architecture ornament and handcrafts, holy places, Mecca, Medina, Jerusalem, Kaaba, Heaven and Hell. 548

Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesinde bulunan ve Mağribi hatla yazılmış Kur'an-ı Kerim'ler arasından en güzel örneklerinin seçilerek tezhip sanatı yönünden incelemesi yapılmıştır. Seçilen Kur'an-ı Kerimler Selçuklu dönemlerine ait olup, dönem özelliklerinin aktarılması açısından müstesna bir yere ve özelliğe sahiptir.Üç bölümden oluşan tezin birinci bölümünde, Türk tezhip sanatının tanımı, tarihi gelişimi, tezhip sanatında kullanılan motifler ve yazma eserlerde tezhipli kısımlar hakkında genel bilgilere yer verilmiştir.İkinci bölümde hat sanatına dair bilgilere yer verilmiştir. İncelenen Kur'an-ı Kerimlerin Mağribi hat ile yazılmış olmasından ötürü mağribi hat ile ilgili bilgilere de yer verilmiştir. Üçüncü bölümde ise Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesinde bulunan E.H.220, R.27. R.33, R.43, R.53 envanter numaralı Kur'an-ı Kerimlerin tahlilleri yer almaktadır. İncelenen bu Kur'an-ı Kerimler desen, motif, renk ve cilt özellikleri bakımından ele alınmıştır. Kendi dönemini kapsayan Selçuklu tezhibi ile de kıyaslanmıştır. In the Topkapı Palace Museum Library, the most beautiful examples of the Koran, written in the line of the Moorish, were selected and examined in terms of illumination art. The chosen Koran belongs to the Seljuk period and has an exceptional place and feature in terms of the transfer of the characteristics of the period. In the first part of the thesis consists of three parts,there are the definition of Turkish illumination art, historical development, motifs used in illumination art and writing works, general information about illumination parts. The second part contains information about the art of the line. Since the Qur'an is written in the Moorish line, the information about the Moorish line is also included. In the third part of the thesis, there analysis of E.H.220, R.27. R.33, R.43, R and 53 numbered Qur'an-I Karim. This Qur'an is examined in terms of patterns, motifs, color and skin properties. It is also compared with the Seljuk illumination covering its period. 147

Kurtuba Ulu Câmii, erken batı İslâm mimarisinin bir başyapıtı olduğu gibi, kendinden sonragelen pek çok câmiyle beraber, Hıristiyan egemenliğinden sonra da Müdeccen (Mudejar)sanat olarak sarayları ve kiliseleri hem mimârî hem de tezyinî açıdan etkilemiştir.`Kurtuba Ulu Câmii'nin Tezyînatına Genel Bakış` adlı bu çalışma, dört kısımdanoluşmaktadır. İlk kısımda, Endülüs'ün siyasi ve kültürel tarihi; ikinci kısımda, Kurtuba UluCâmii'nin mimârî gelişimi; üçüncü kısmında, câminin iç ve dış tezyînatı anlatıldı. Dıştezyînat, kapılar üzerinden (San Esteban, San Miguel, San Ildefonso ve ConcepcionAntigua), çizimler ve fotoğraflarla desteklenerek analiz edildi. Dördüncü kısımda, câminingeçirdiği restorasyonlara yer verildi. Değerlendirme ve sonuç bölümünde ise erken İslâmmimârisinde gelişen süsleme unsurlarından, geometrik ve nebâti tezyînat ile beraber hatsanatının câmideki kullanımından söz edilerek, kompozisyon özellikleri maddeler halindesıralanmıştır. Ayrıca Kurtuba Ulu Câmii'nin kendinden sonra gelen eserler üzerindekietkilerinden de örnekler verilerek anlatılmıştır.Portaller ayrıntılı olarak çizilirken, fotoğraflarla desteklenmiş ve daha iyi anlaşılabilmesiiçin, görünüş çizimleri renklendirilerek kullanılmıştır.Anahtar Kelimeler: Kurtuba, câmi, süsleme, tezyînat, geometri, hat sanatı, kapı, portal,palmet, akantus. The Great Mosque of Cordoba, has been a masterpiece of early western Islamic architectureand at the same time, inspired many works such as churches and palaces after the Christianconquest of the area also it affected both the ornamentation and the architectural styles ofmosques during the Islamic sovereignty.This study, `General Overview of The Great Mosque of Cordoba's Ornamentation Style` iscomprised of four parts. In the first part, the political and cultural history of Andalusia, inthe second part The Great Mosque of Cordoba's architectural development; in the third partthe mosque's interior and exterior style of ornamentation has been explained. The exteriorstyle has been analyzed in terms of it's doors (San Esteban, San Miguel, San Ildefonso andConcepcion Antigua) supported by drawings and photograph documentations. In the fourthpart, the restorations that the mosque gone through have been stated. In the evaluation andconclusion part, the ornamentation elements of early Islamic Architecture and geometric,vegetal ornamentation, stylistic approaches as well as calligraphy and the properties of it'scomposition has been specified. Moreover, the stylistic effects of The Great CordobaMosque's on the subsequent works of architecture were examplified and explained.The portals were depicted in detail and supported by imagery which were colorized forclarity purposes.Keywords: Andalusia, Cordoba, mosque, ornemantation, geometry, caligraphy, palmette,portal, acanthus. 274

Osmanlı kültüründe İslam inancı ile hayır için yapılan su yapılarının önemi büyüktür. Suyun bol oluşu Bursa'da bu yapıların inşasında avantaj sağlamıştır. Mimarisi ve süsleme unsurları ile çeşmeler ve şadırvanlar bize o dönem ile ilgili ışık tutmaktadır. Bu yapılar işlevsellikten öte şehirlerimizi süsleyen, bizleri estetik zevkin doruğuna ulaştıran birer sanat eseridir. Ancak kitabeleri ve tarihi belli olanları sayılıdır. Çoğu ortadan kaldırılmış, yerleri değiştirilmiş, bazı parçaları başka bir yere eklenmiş, bazıları da aslına uygun olarak yeniden inşa edilmiştir. Halbuki Bursa'da neredeyse her camide, meydanlarda şadırvan bulunmaktaydı. Ne yazık ki Bursa'daki Osmanlı dönemine ait şadırvanlar ve çeşmeler hakkında yeterince araştırma yapılmamıştır. Bu yapıların tespit edilmesi tarihimize ve sanata ışık tutacaktır..Bu çalışmada Bursa merkezdeki toplam 65 adet şadırvan ve çeşmenin; bulunduğu yer, mimari özellikleri, yapım yılı, korunma durumu ve özellikle çalışmanın başlıca amacını oluşturan süsleme unsurları incelenmiştir. Mihrap görünümlü mermer pano, Stilize bitki motifleri ve geometrik şekil görülen şadırvan ve çeşmeler süsleme unsurlarına ve yüzyıllarına göre gruplandırılıp değerlendirilmiştir. 14. yy-20. yy. arasında süsleme unsurlarından stilize bitki motifleri her yüzyılda görülmüştür. Bitki kaynaklı motiflerin diğerlerinden daha fazla rağbet gördüğü gözlemlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Bursa, Şadırvan, Çeşme, Süsleme Unsurları Water structures made for charity in relation with the islamic belief are very important in Ottoman culture. The abundance of water provided an advantage in the construction of these structures in Bursa. With their architecture and decoration elements; fountains and water tanks with a fountain shed light on that period. These structures are works of art that embellish our cities beyond functionality and make us reach to peak of aesthetic pleasure. However, the ones whose inscriptions and the numbers are definite are fewer. Most of them were removed, relocated, some parts added to another location, and some were rebuilt in accordance with the original. In Bursa, however, there were fountains in almost every mosque. Unfortunately, there has not been enough research about water tanks with a fountain and fountains belonging to the Ottoman period in Bursa. The identification of these structures will shed light on our history and art.In this study, a total of 65 water tanks with a fountain and fountains in the center of Bursa were examined in terms of their places, architectural features, years of construction, protection status and especially the elements of decoration. Marble panel with mihrab appearance, stylized plant motifs and water tanks with a fountain and fountains with geometrical shape were grouped and evaluated according to ornamental elements and centuries. Among 14th-20th century; stylized plant motifs of the ornamental elements have been seen every century. It has been observed that plant-derived motifs are more popular than others.Key Words: Bursa, Water tank with a fountain, Fountain, Decoration elements 202

06.03.2018 tarihli ve 30352 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Yükseköğretim Kanunu İle Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” ile 18.06.2018 tarihli “Lisansüstü Tezlerin Elektronik Ortamda Toplanması, Düzenlenmesi ve Erişime Açılmasına İlişkin Yönerge” gereğince tam metin erişime açılmıştır. 16. yüzyılda Osmanlı Devleti siyasi gücünün yanı sıra kültür sanat alanında da zengin bir temele sahipti. İslam medeniyetinin en ihtişamlı imparatorluğu olan Osmanlı Devleti hâkimiyeti altındaki topraklarda adaletli, hoşgörülü olmasının yanı sıra güzide mimarisi ve sanat dolu bir anlayışa sahip olması batı dünyası için önemli bir örnek teşekkül etmiştir. Böylesine eşsiz zenginliğin sanatsal anlamda en güzel örnekleri ise Osmanlı devletine uzun süre başkentlik yapan İstanbul'dadır ve şehir içinde, Osmanlı Devletinin uzun süren hükümdarlığından dolayı güzide yapılarıyla pek çok sayıda cami inşa edilmiştir. Camiler, çeşmeler, mezar taşları, bina cepheleri hüsn-i hat ile süslemektedir. İstanbul asırlardan beri Hüsn-i Hat Sanatı alanında da dünyaya başkentlik yapmıştır. Hat sanatının, hem Kur'an sanatı olması hem de kutsal kitap olan Kur'an'a verilen değerden dolayı İslam kültüründe özel ve manevi bir değeri vardır. Bu nedenle sure veya ayetler mimari yapılara özenle nakşedilmiştir. Mevzubahis mekânların başında camiler yer alır. Bu sebeple böyle bir değere başkentlik yapmış İstanbul'un Üsküdar ilçesinde yer alan '16. yy Üsküdar Tarihi Camilerinde Yer Alan Hat Eserleri ve Hattatlar' başlıklı araştırma konusu belirlenirken bu değerler esas alınmıştır. Araştırılan dönemde toplam 18 cami tespit edilmiştir. Ancak yazı bakımından değerlendirilebilecek 12 cami incelenmiş ve 15 hattat belirlenmiştir. Diğer camilerde yazı bakımından değerlendirilebilecek eserler tespit edilemediğinden, listeye alınmamıştır. Kitabe, levha, sıva üstü kalemişi uygulamaları ve cami takımı diye de adlandırılan lafzatullah, ism-i nebî, Çehâr yâr-ı güzîn ve hasaneyn levhaları dâhil olmak üzere toplam 67 esere rastlanmıştır. Bunlar; Selman Ağa, Gülfem Hatun, Mihrimah Sultan, Çakırcı Hasan Paşa (Doğancılar), Solak Sinan, Valide-i Atik, Murat Reis, Şemsi Ahmet Paşa (Kuşkonmaz), Debbağlar (Tabaklar), Kurban (Kurbağı) Nasuh, İmrahor (Mirahur) ve Aziz Mahmut Hüdâi camilerinde yer almaktadır. İncelenen levha, kitabe ve sıvaüstü kalemişi uygulamalarının bazılarının hattat imzası yer almamaktadır. Hattat imzası bulunmayan ve kaynaklarda da yer almayan bazı kitabe ve levhaların hattatları tespit edilememiştir. Bu tez kapsamında ele alınan hat sanatı unsurları süsleme tarihi açısından geçmişten geleceğe yansıyan birer belge niteliğindedir. Bu belgeler farklı yüzyıllardaki yazı sanatında adım adım oluşmuş, sonucunda kurallı bir yapıya dönüşmüş halinin gelecek yıllarda da izlenebilmesini ve değerlendirilmesini sağlayacaktır. In the 16th century, the Ottoman Empire had a rich foundation at the field of art and culture as well as its political power. The Ottoman State which was the most glorious empire of Islamic civilization was an important example for the Western world with its fair, tolerant on lands under its hegemony, as well as its eximious architecture and sense of its art. The most beautiful artistic examples of such a unique richness in Istanbul which was the long-standing capital of the Ottoman State and due to the long-standing reign of the Ottoman Empire, many mosques with its outstanding structures were built in the city. Mosques, fountains, tombstones, building facades had been decorated with calligraphy. Istanbul was also the capital city of the world in the field of calligraphy for centuries. The art of calligraphy has a special and spiritual value in Islamic culture due to the fact that it is both the Quran art and value of the holy book Quran. Therefore, sections or verses (of Quran) have been carefully embroidered in architectural structures. The most important ones of such places are mosques. Therefore, these values are predicated while the research topic titled 'Calligraphy artworks on Üsküdar Historical Mosques and Calligraphers of 16th Century' in Üsküdar, Istanbul is determined. A total of 18 mosques were identified during the study period. However, 12 mosques were examined and 15 calligraphers were determined in order to evaluate in terms of script. In other mosques, artworks that could be evaluated in terms of script could not be found and they were not listed. Total 67 artworks were found including epigraph, sheet, surface hand-drawn applications and lafzatullah, ism-i nebî, Çehâr yâr-ı güzîn and hasaneyn sheets which were called as mosque team. They are in Selman Ağa, Gülfem Hatun, Mihrimah Sultan, Çakırcı Hasan Paşa (Doğancılar), Solak Sinan, Valide-i Atik, Murat Reis, Şemsi Ahmet Paşa (Kuşkonmaz), Debbağlar (Tabaklar), Kurban (Kurbağı) Nasuh, Imrahor (Mirahur) and Aziz Mahmut Hüdâi Mosques. There are no calligraphers' signatures on some of sheets, epigraphs and surface hand-drawn applications examined. The calligraphers of some epigraphs and sheets could not be found because they had no calligraphers' signatures and had not been included in the resources. The calligraphy art elements handled in the context of this thesis have qualification of one each document reflecting to the future from the past in terms of ornamentation history. These documents will ensure to follow and evaluate situation of the art of script occurred step by step during different centuries, as its result, turned into a regular structure in the future years.

Üsküdar'da bulunan kütüphane 1196 yılında Hacı Selimağa tarafından kurulmuştur. Kütüphanede Nurbanu Sultan, Yakup Ağa, Kemankeş Emir Hoca, Hüdai Aziz Mahmut Efendi ve Hacı Selimağa olmak üzere toplam beş koleksiyon mevcuttur. Şuan kütüphanedeki eser sayısı toplam 4335 adettir. Bu koleksiyonlarda dini konulardaki eserlerden başka edebiyat, tarih, coğrafya, hendese, heyet, ahlak ve mantık konularında da önemli eserler vardır. Tez kapsamında kütüphanedeki tüm koleksiyonlar taranarak toplam 18 adet yekşah cildin olduğu tespit edilmiştir. Eserlerin kütüphane sistemindeki mevcut görsellerinden yararlanılarak manuel birebir çizimleri yaptırılmış ve sistemde mevcut olan bilgilerden yararlanılarak eserlerin konuları, tarihleri, yazarları, süslemeleri ve ciltleri üzerindeki uygulamalarını içeren katalog bilgileri hazırlanmıştır. Tez kapsamında 411 envanter nolu eserin klişesi çıkarttırılarak, kalıbı yaptırılmıştır. Yaptırılan kalıp ile iki adet farklı uygulama yapılmıştır (Resim 117 ve Resim 118). Ancak uygulama kalıp ile yapıldığından yekşah aleti kullanılamamıştır. Klasik yöntemle dikilmiş farklı ebatlardaki defterlerin kapakları ve tıpkı basım kitaplara da yeni kaplar hazırlanarak toplamda 22 adet yekşah uygulaması yapılmıştır. Koleksiyondaki her bir yekşah cildin güzelliğini tecrübe etmeden geçilmemiş, her eserin belirlenen motiflerinden kesitler alınarak (örneğin; şemsenin yarısı, köşebentin bir parçası, sadece salbekler v.b.) özgün motifler üzerinde çalışılmıştır. Yapılan inceleme ve araştırmalar değerlendirme ve sonuç bölümlerinde açıklanmıştır. The library in Üsküdar was founded in 1196 by Hacı Selimağa. There are five collections in the library: Nurbanu Sultan, Yakup Ağa, Kemankeş Emir Hoca, Hüdai Aziz Mahmut Efendi and Hacı Selimağa. The total number of works in the library is 4335. In addition to works on religious subjects, these collections also contain important works in the fields of literature, history, geography, calculus, dignity, delegation, morality and logic. Within the scope of the thesis, all the collections, has been scanned and 18 yekşah bookbindings was found. By using the existing visuals in the library system, manual drawings were made and catalog information including works, history, writers, decorations and applications on the volumes of the works were prepared by using the information available in the system. Two different applications were made with the mold (Picture 117 & 118). However, since the application was made with mold, the instrument was not used. Covers of books of different sizes sewn by the classical method and new containers were prepared in printing books and 22 of them were applied. Each single-handed skin of the collection of the beauty of the skin has not been passed, the motifs of each of the works determined by taking the sections (for example, half of the medallion, a part of the gusset, only pendants etc.) has been studied on the original motifs. The investigations and researches are explained in the evaluation and conclusion sections. 193

19. yüzyılda askeri ve siyasi alanda gerçekleşen Batılılaşma hareketi, sanatsal ve kültürel değişimleri de beraberinde getirmiştir. Özellikle mimari alanda cephelerde ve iç mekanlarda Batılı üslupların kullanımı yaygınlaşmıştır. Batılılaşma dönemi ile birlikte, bu dönemde inşa edilen saray yapıları, geleneksel saray mimarisi ve süslemeleri bakımından Batılı tarzda yeni bir anlayışın öncüleri olmuşlardır. Bu dönemde yapılan Dolmabahçe ve Beylerbeyi sarayları en önemli mimari yapılardır. Bu tezde Dolmabahçe ve Beylerbeyi sarayları, iç mekân süslemelerinde bulunan, motif ve üslup özellikleri bakımından incelenmiş, benzerlik ve farklılıklar değerlendirilerek aydınlatılmaya çalışılmıştır. ANAHTAR KELİMELER: Dolmabahçe, Beylerbeyi, Barok, Eklektik, Saray The Westernization movement which took place in the political and military fields in the 19th century brought with it artistic and cultural changes. Particularly, in architecture, the use of Western styles in façades and interior spaces has become prevalent. Along with the westernization period, the palace structures built during this era became the pioneers of a new Western style in terms of traditional palace architecture and decoration. Dolmabahçe and Beylerbeyi palaces built during this Westernization period are the most significant architectural structures. In this thesis, while interior decoration of Dolmabahçe and Beylerbeyi palaces is examined with regard to motifs and stylistic features, similarities and differences between these decorations are tried to be clarified. KEYWORDS: Dolmabahçe, Beylerbeyi, Baroque, Eclectic, Palace 240

Bu tez çalışması, pek çok kıymetli el yazması eseri bünyesinde bulunduran Rodos Hafız Ahmed Ağa Kütüphanesi Koleksiyonu'na ait tarih kitaplarında görülen tezyini unsurları inceler ve bunları dönemlerine göre sınıflandırıp, yorumlar. Pek çok alanda ve pek çok dilde eser içeren bu kütüphanedeki tarih konulu el yazmalarındaki eserler incelenmiştir. Bu eserlerin herhangi bir bölümünde bulanan tezhip örnekleri incelenip tekrar çizimleri yapılmıştır. Bu çalışma yapılırken eserlerin ait oldukları dönemlere ait tezhip sanatı teknik ve motif özellikleri göz önünde bulundurulmuştur. Kitaplarda muhafaza koşulları ve zaman/doğa etkisi nedeniyle oluşan deformasyonlar nedeniyle motif ve tekniklerde karşılaşılan kısmi belirsizlikler, dönem özellikleri gözetilerek yeniden oluşturulmaya çalışılmış, belirsizliğin yüksek olduğu eserlere müdahale edilmemiştir. Pek çok eserde kullanılan motif ve renkler döneminin özelliklerini gösterse de, teknikleri uygulamadaki inceliğin döneminden bağımsız olduğu tespit edilmiştir. This thesis examines the illuminations in the history books which are available in Rodos Hafız Ahmed Ağa Library Collection, in which many precious manuscript works are found and classifies them according to their periods and interprets. The handwrittens in the history books in this library, which includes manuscripts in many field and languages, have been examined. The examples of illuminations found in any part of these works have been examined and re-drawings have been made. During this work, technics and motif characteristics of illumination arts belonging to the periods of the works have been taken into consideration. In the books, partial uncertainties in motifs and techniques due to the preservation conditions and deformation due to time / nature influence were tried to be reconstructed by considering the characteristics of the period, and the works with high ambiguity were not interfered. Although motifs and colors used in many works reflect the characteristics of the their periods, it was found that application fineness of the techniques is independent of periods of the works. 91

Türk sanatımız içerisinde zengin ve güzel örneklere sahip olan tezhip, hat, minyatür, cilt, ebru gibi sanatlarımız geçmişten gelen kültür sanat birikimini günümüzde de gözler önüne sermekte bu kültür ve sanat birikimini gelecek kuşaklara aktarmamızda bizlere yol göstermektedir. Geçmişte bulundukları dönemler içerisinde de zengin ve oldukça emek gerektiren eserler ortaya çıkaran dönemin sanatçılarına her zaman gereken önem verilmiş ürettikleri eserler ile bulundukları dönemin siyasi ve ekonomik alanda devletin gücünü de temsil etmişlerdir.Bu çalışmada, Antalya Müzesi Etnografya Bölümü'nde teşhirde bulunan 16 adet hat levhanın süsleme özellikleri incelenmiştir. İncelemiş olduğumuz her bir eser için fotoğraflar çekilmiş, desen çizimleri yapılmış ve bilgi fişleri oluşturulmuştur. Bilgi fişlerinde hat levhaların dönemleri, ebad bezemelerinde kullanılan teknikler ve süsleme özellikleri gibi bilgiler envanter kayıtlarına dayanarak verilmiştir. Araştırmada incelemiş olduğumuz 16 adet hat levhanın XVII.ve XX.yüzyıl tarihleri arasına ait olduğu belirlenmiştir.Anahtar Kelimeler: Antalya, Antalya Müzesi, Hat Levha, Bezeme The arts of illuminated manuscript, calligraphy, miniature, binding and water marbling which have substantial and favorable samples in Turkish Arts reveal the artistic and cultural richness coming from the past, and at the same time lead the way to transfer these artistic and cultural background to next generations. The artists who produced great and demanding works in their own period were always considered important and in this way they represented the power of the state during these periods in terms of politics and economy. In this study, the ornament features of the 16 works of calligraphy panels displayed in the ethnography section of Antalya Museum were analyzed. For each work, photos were taken, patterns were drawn and information tags were prepared. On information tags the periods of calligraphy panels, the tehniques and embellishing features used in sizes ornaments and other information were indicated on the basis of inventory records. It was determined that these 16 works of calligraphy panels which were analyzed in the study date back to the period between the 17th and 20th centuries. Keywords: Antalya, Antalya Museum, Calligraphy Panel, Ornament 159

Kadim tarihiyle köklü medeniyetlere yurt olan Konya, Anadolu Selçuklu Devleti'nin de başkentliğini yüklenmekle birlikte önemli bir sanat ve kültür merkezi haline gelmiştir. Anadolu'da gelişen bu olumlu ortam, İslam âleminin değerli bilginlerini, sanat adamlarını, şairlerini ve dönemin en ünlü kalem ehlini Konya'da buluşturmuştur. Bunun doğal bir sonucu olarak tarihe damga vuran müstesna eserler meydana gelmiştir. Konya, sanat ve kültür merkezi olarak en parlak dönemini bu zamanda yaşamıştır. Konya'da yer alan Karatay, İnce Minareli, Sırçalı Medreseler ile Alaaddin Camii yapılarının taç kapı ve unsurlarında yer alan süslemelerinin doğada birçok canlı ve cansız varlığın yapısında mevcut olan Altın Oran sayısı ve oranına göre tasarlanıp inşa edilmişlerdir. İncelenen eserlerin taç kapılarının geneli ve süsleme unsurları Altın Oran kuramınca incelenmiştir. Bu taç kapıların tasarımlarının genel olarak belli bir düzen ve simetri içerisinde olduğu ancak bazı unsurlarında bu simetrinin uygulanmadığı tespit edilmiştir. Yapıların kademelenmeleri dıştan içe doğru anlatılıp, yapılışları, düzenleri, tezyinatları açısından birbirine benzeyen taç kapı ve süslemeleri bir bütün olarak ele alınıp, tasarım ilkeleri doğrultusunda incelenip bilim dünyasına tanıtılmıştır. Anahtar kelimeler, Konya, which host to ancient civilizations and ancient history, was also the capital of the Anatolian Seljuk State. So Konya became an important center of art and culture. Anatolia, brought together the most valuable scholars of the Islamic world, artists, poets and most famous literary figures of the time in Konya. As a natural consequence of this, rare artifacts have come to fruition. Konya is the most brilliant period as a center of art and culture in the time of Anatolian Seljuk State. Karatay Madrasah, Ince Minare Madrasah, Sırcalı Madrasah and Alaaddin Mosque in Konya were designed and build according to the number of Golden Ratio. According to the number of Golden Ratio existing in the structure of many living and non-living assets in the country, crown doors and elements were built. The general and decorative elements of the crown doors of the works were examined according to the Golden Ratio theory. According to the researches, the designs of the crown gates build generally in a certain order and symmetry, but some elements do not apply this symmetry. The gradations of the structures told from the outside to the inside. The crown doors and ornaments, which resemble each other in terms of their construction, layouts and ornaments, were considered as a whole. Each one reviewed in line with design principles and introduced to the world of science.

18. ve 19. yüzyıllarda Osmanlı Devleti'nde sanat alanında değişim hareketleri başlamıştır. Bu süreçte, batılı anlamda değişimler ile birlikte mimarideki süslemelerde manzara resimleri ortaya çıkmıştır. Mimaride süslemeler ile bütünleşen duvar resimleri; geleneksel anlayıştan batılı tekniklere geçiş üslubunu yansıtan özellikler ile, saray ve çevresinden başlayarak Anadolu'nun her köşesine kadar ulaşmıştır. Bu çalışmada; döneme ait Tokat ili ve çevresindeki bazı duvar resmi örnekleri, tasvir ve biçim özellikleri bakımından incelenerek, geleneksel malzeme ve tekniklerin kullanımı ile örnek uygulamaların yapılması amaçlanmaktadır. Çalışmadaki her yapının inceleme tarihi, konumu, yapılış tarihi, tarihçesi ve mimari özellikleri ile ilgili künyesi verildikten sonra; duvar resimlerinin konumu, tarihlendirilmesi, sanatçısı, tasviri, biçimsel özellikleri, malzeme ve teknikleri tetkik edilmeye çalışılmıştır. Yapılan üç adet uygulama çalışması da benzer nitelikler bakımından incelenmiştir. Ayrıca uygulamalar; yüzey, astar (badana), boya, bağlayıcı, fırça, cetvel ve ıstaka gibi malzemeler ile yüzeye aktarma ve uygulama yöntemleri gibi nitelikler bakımından detaylandırılmıştır. Sonuç olarak, öncelikle Tokat ili ve çevresindeki bazı duvar resimlerinin incelemesi ve tespiti yapılmıştır. Örnek uygulamalar ile dönemin tasvir ve biçimsel özellikleri yeniden ortaya konularak; malzeme, araç-gereç ve yapım teknikleri aydınlatılmaya çalışılm In the 18th and 19th centuries, changing movements on art fields started in the Ottoman State. Along this period, western influences came to exist. At the same time the landscape paintings appeared in the architectural decoration. Wall paintings integrated with decoration in architecturearrived Anatolia from the palace with the characteristic of changing influences. In this study, it is aimed to view some wall paintings in and around Tokat province in terms of features of depiction and style, and to make sample applications by using traditional materials and techniques. Firstly, research date, location, year of built, history and architecture properties about every structures is stated. Secondly, location in architecture, applying date, artist or artists, depiction, style, material and technical properties about wall paintings are tried to be viewed. 3 (three) sample applications are done and viewed in terms of same qualifications. Also, applications were detailed in surface, whitewash, dyes and pigments, binding media, brushes and etc. As a result, Tokat wall paintings were viewed and determined. The style and depiction of this period was revealed. And it was tried to enlighten the materials, equipments and application techniques . 217

Erken dönemlerden itibaren kalemişi, Türk mimarisinde sevilerek uygulanmış, dini mimarinin yanısıra sivil mimaride de yoğun olarak kullanılmıştır. Kalemişi, 15. yüzyıl erken dönemden başlayarak 16. yüzyıl klasik dönem ve sonrasında mimariye bağlı süsleme elamanları arasında yerini almıştır. Bu süsleme tekniğinin yoğun olarak kullanıldığı camilerde ise kubbelerde, müezzin ve kadınlar mahfillerinde, pencere söve ve kanatlarında karşımıza çıkmaktadır.17.yüzyıldan sonra başlayan batılılaşma hareketleri kalemişi sanatını daetkilemiş ve klasik üslup yerini barok, rokoko, ampir gibi Batılı üsluplara bırakmıştır. Bu dönemde hatayî, penç, rumi, goncagül, yaprak gibi klasik motifler; `C` ve `S` kıvrımlı motifler, natüralist çiçekler, natürmortlar, perde tasvirleri ve manzara resimleri ile yer değiştirmiştir.19.yüzyılın sonlarında ortaya çıkan milli akımların etkisiyle batılı motifleryavaş yavaş terk edilerek, kalemişi süslemeler yeniden klasik üslüpla ele alınmaya başlanmıştır.Anahtar Kelimeler: Kalemişi, Mimari Süsleme, Camiler, Burdur Camileri Since the early ages, the kalemişi has been popularly used in Turkish architecture and has been used extensively in civil architecture as well as religious architecture. The kalemişi is located between the early 15th century and the 16th century classical period and later on between the architectural adornments. In the mosques where these ornamental techniques are used intensely, there is a confrontation in the domes, muezzin and women's chambers, window jambs and wings.Westernization movements that started after the 17th century also influenced the art of kalemişi and left the place of classical style to Western styles such as baroque, rococo, ampir. In this period, classical motifs such as hatayı, penç, rumi, goncagül, leaves; changed place with `C` and `S` folded motifs, naturalist flowers, naturemort, curtain portrayals and landscape paintings.With the influence of the national movements that emerged in the late 19th century, western motifs were gradually abandoned, and the kalemişi ornaments began to be handled again with the classic style.Keywords: Kalemişi, Architectural Adornments, Mosques, Burdur Mosques 224

Şamanlar tarafından `deneyim` olarak ifade edilen Şamanizm, varlığı tüm insanların tarihinde erken taş devrine ve daha da geriye kadar kanıtlanabilen, spiritüel tesiri içeren bir kendinden geçme ve trans tekniği olarak kabul edilmektedir. Klasik literatürde Türk Şamanlığının en önemli merkezini Rusya sınırları içerisinde olan Sibirya Bölgesi oluşturmaktadır. Ele alınan konu bu bölgede yaşamış topluluklar içerisinde Türk Şaman kültürüne sahip bölgenin Altaylar, Yakutlar, Samiler, Tuvalar, Hakaslar, Tofalar, Dolganlar gibi belli başlı önemli Türki kabilelerdir. Sibirya klasik şamanizmin anavatanı kabul edilmektedir. Bölgedeki Ural, Altay, Paleosibiryalı halklar özellikle de avcı-toplayıcı gruplar modern dönemlere kadar şamanistik uygulamalarda bulunmaya devam etmişlerdir. Babadan oğula miras yolu ile ya da `çağrı yöntemi` ile devredilen, kutsal bir kült eşyası kabul edilen Şaman giysileri, kozmik ve sınır ötesi âleme taşıyan bir araç olup onu toplumun diğer üyelerinden ayıran ve izole yaşam tarzlarının bir göstergesi olan bir nişandır. Kutsal bir kült eşyası kabul edilen Sibirya Türk Şamanlarının giysilerine toplu olarak bakıldığında giysilerde biçimi anlam ve önemiyle ilgili olup tasarımı ise görselliğindeki zengin malzeme kombinasyonunda olduğunu görebilmekteyiz. Tasarım ve biçim ilişkisi farklı coğrafya ve kültürlerde etkileşerek çoğu zaman iç içe geçtiği örnekler bulunmaktaysa da olan değişiklikler aslını asla kaybettirememiş her defasında Şaman kültürü izi olduğu farkedilmiştir.Şaman giysisi, döneminin hayat görüşünü, sosyo – kültürel yapısını, dini bakışını yansıtırken Şamanın mistik gücünü, ruh halini, hayal gücünü fantastik şekilde ortaya koymaktadır. Giysi örneklerinde görülen kadın yada erkek Şamanların giysilerinde yada unsurlarında ayrım olmaksızın daha çok kadın giyimine yakın tutulan form ve renklerde olmasıdır. Doğanın insan yaşamı üzerindeki gizemli gücünü onu kutsallaştırarak ritüellerinde aracı unsur olarak kullanmaktadırlar. Kullanırken de kimi zaman doğal renkleriyle ve her rengi içinde barındıran tabiata öykünmüşlerdir. Bazen tek tek bazen de diğer materyallerle biraraya getirerek giysi ve unsurlarında kullanmışlardır. Shamanism, which is expressed as `experience` by shamans, is regarded as a transcendent and transit technique with spiritual influence, which can be proved to be an early stone devolution in all people's history. In the classical literature, the most important center of Turkish shamanism is the Siberian Region which is located within Russia borders. Within the communities that lived in this region, the subject covered is the major Turkic tribes, such as the Altay, Yakut, Samiler, Tuvalar, Hakas, Tofalar, Dolgan.Siberia is considered the homeland of classical shamanism. Ural, Altay, Paleosibiric peoples, especially hunter-gatherer groups in the region continued to be found in shamanistic practices until modern times.A tool that carries shaman clothes, cosmic and trans-boundary creations accepted as a sacred cult item, inherited from the father to the son either by inheritance or by a `call method`, is a sign that separates it from the other members of the community and is a sign of isolated life styles. When we look at the clothes of the Siberian Turkish shamans, which are accepted as sacred cult items, we can see that they are related to the formal meaning and importance of the clothes and the design is in the combination of the rich material of the visual. Even though there are examples where design and form relations are intertwined in different geographies and cultures and often intertwined, it has been noticed that the shaman cultures are allowed every time the changes that have never been lost have actually been lost.While reflecting the soul - cultural structure, religious view of the life of the shaman 's clothes, the mystic power of the shaman, the mood, the imagination, the fantasy. It is in the forms and colors that the female and male shamans, seen in the garment samples, are mostly kept close to the women's clothing without any distinction in the yada elements of the garments of the male shamans. The mysterious power of nature on human life sanctifies it and uses it as an intermediary element in its rituals. Sometimes when they use, they emulate the natural color and the nature contained in each color. Sometimes they used clothes and elements to bring them together, sometimes with other materials. 216

Bu çalışmada, Ankara Milli Kütüphanesinde bulunan 06. MK. Yz. B. 535, 06. Mil. Yz. A. 5146, 06. Mil. Yz. A. 1486, 06. Mil. Yz. A. 6572, 06. Hk. 4315, 06. Hk. 4793, 06. Hk. 4896, 06. Mil. Yz. A. 6573, 06. Mil. Yz. A. 7231, 06. Mil. Yz. A. 6876, envanter numaralı Kur'ân-ı Kerimler, kitap sanatları içerisinde tezhip sanatı yönünden incelenmiştir. Seçilen Kur'ân-ı Kerimler, bulundukları dönemlerine göre önem arz etmektedir.Dört bölümden oluşan tezin birinci bölümünde, kültür tarihimizin önemli kaynaklarından olan el yazmaları ve Kur'ân-ı Kerim bezemeciliği hakkında bilgi verilmiştir.İkinci bölümde, Türk tezhip sanatının tanımı, tarihi gelişimi ve tezhip sanatının kullanım alanları hakkında bilgi yer almaktadır.Üçüncü bölümde Batılılaşma döneminde tezhip sanatını hazırlayan etmenler ve XIX. yüzyıl Türk tezhip sanatı dönem özellikleri hakkında bilgi verilmiştir.Dördüncü bölümde ise Ankara Milli Kütüphanesi'nin tanımı, tarihçesi ve Kütüphanede bulunan birkaç Kur'ân-ı Kerim'in tahlili yer almaktadır. İncelenen Kur'ânlar desen, renk, motif ve cilt özellikleri bakımından ele alınarak kendi dönemleri içerisinde incelenmiştir. Anahtar Kelimeler: Milli Kütüphane, El Yazması, Hat, Tezhip, Cilt. In this study, 06. MK. Yz. B. 535, 06. Mil. Yz. A. 5146, 06. Mil. Yz. A. 1486, 06. Mil. Yz. A. 6572, 06. Hk. 4315, 06. Hk. 4793, 06. Hk. 4896, 06. Mil. Yz. A. 6573, 06. Mil. Yz. A. 7231, 06. Mil. Yz. A. 6876, invantory numbered Qurans found in the Ankara National Libreary were examined in terms of ormentation. Choosen Qurans have importance acoording to their era. The thesis includes four chapters: The first chapter consists of that are the important sources of our cultural history and the information about Quran glamorisationİn the second chapter, the definition and historical development of Turkish ornamentation art and its usage areas are included.The third chapter focuses on the factors that are influential on the emergence of Turkish ornamentation art in Westernization period and also the features of 19th century Turkish ornamentation art.The fourth chapter includes the definition and the brief history of Ankara National Libreary and analysis of several Qurans found in the library. Quran in the study, was analysed according to pattern color, motive and binder properties within their own periods. Keywords: National Library, Manuscript, Calligraphy, Illumination, Binding. 316

Bu araştırmada Süleymaniye Kütüphanesinde bulunan Fazıl Ahmet paşa koleksiyonuna ait 00002 envanter numaralı Kur'an-ı Kerim kitap sanatları bakımından ele alınarak incelenmiştir. İncelenen Kur'an-ı Kerim XVI. Yüzyıla ait olup Türk kitap sanatları bakımından araştırılmaya değer bulunmuştur.Üç bölümden oluşan tezin, birinci bölümünde kitap sanatları hakkında bilgiler yer almaktadır. İkinci bölümde el yazmalarının hazırlanışı, konuları, Kur'an-ı Kerim bezemeciliği ve Kur'an-ı Kerim'de bulunan tezhipli kısımlar hakkında bilgi verilmiştir. Üçüncü bölümde Süleymaniye kütüphanesi, Fazıl Ahmet paşa ve Fazıl Ahmet Paşa Koleksiyonu'ndan seçilen 00002 envanter numaralı Kur'an-ı Kerim kitap sanatları bakımından incelenmiş, sanat, üslûp, desen, motif ve renk açısından ele alınarak dönem özellikleri bakımından değerlendirilmiştir. In this study the hand-writing Qur'an found in Suleymaniye Library with stock number 00002 in the collection of Fazil Ahmad Pasha has been analysed in terms of book arts. The Qur'an studied belongs to 16th century, and was evaluated worthy enough to be analysed in terms of Turkish art books.The thesis includes three chapter: The first chapter consists of information about book arts. In the second chapter, information about the preparation and the topics of the hand-witten works, the ornament of the Qur'an and about the illuminated parts found in the Qur'an are given. In the third chapter, Suleymaniye Library, Fazil Ahmad Pasha and the Qur'an with stock number 00002 chosen from the collection of Fazil Ahmad Pasha were studied in terms of book arts and evaluated in terms of the period features addressing to art, style, pattern, motif and colour.Key Words: Suleymaniye Library, hand-writing, Fazıl Ahmet Paşa, Calligraphy, Illumination, Binding, Ebru, Miniature. 149

Bu araştırmada Süleymaniye Kütüphanesinde bulunan sülüs levhaların tezhib özellikleri incelenmiştir. İncelenen levhalar XVIII. ve XIX. Yüzyıllara ait olup Türk levha tezyinatı bakımından araştırılmaya değer bulunmuştur. Üç bölümden oluşan tezin; 1. bölümde; Hat sanatının tanımı ve tarihçesi , Aklam-ı Sitte ve diğer yazı çeşitleri,sülüs ve celi sülüs yazının tarihi gelişimi, celi sülüs bir hat levhasının hazırlanış safhaları,tezhip sanatının tanımı ve tarihçesi,barok-rokoko sanatı,tezhip sanatında barok-rokoko üslubu,tezhip sanatında kullanılan motifler,tezhip sanatında kullanılan malzemeler,ebru sanatı. 2. bölümde; levha nedir? , levha tekniğinin gelişimi, levha çeşitleri, kıt'alar, celi levhalar, hilyeler, tuğra, tekke levhaları, levhalarda kullanılan teknikler, ahşap levhalar, camaltı laevhaları, zer-endud levhalar. 3.bölümde; İstanbul Süleymaniye Kütüphanesindeki Sülüs levhaların tezhip özellikleri.Yapılan tezin ana kaynağı İstanbul Süleymaniye Yazma Eserler Kütüphanesinde bulunan sülüs hatlı levhalardır. Illumination character of sulus plagues which are in Suleymaniye Library was examined in this research. Plagues that examined belong to XVIII and XIX centuries and they were found worth to be researched with regards to Turkish ornament of plague. In the first section of the thesis consisting of three sections; definition and history of art of calligraphy, Aklam- ı Sitte and other varieties of manuscript, historical development of sulus and celi sulus manuscript, process of making a celi sulus calligraphy plague, definition and history of art of illumination, the baroque- rococo art, style of baroque- rococo in art of illumination, motives used in art of illumination, materials used in art of illumination, art of marbling. In the second section, What is plague?, development of plague technique, varieties of plagues, kitas, celi plagues, hilyes, tughras, plagues of Islamic monastery, techniques applied in plagues, wooden plagues, glass- bottom plagues, zer-endud plagues. In the third section; Illumination character of sulus plagues which are in Suleymaniye Library. 129

Bu araştırmada Manisa Yazma Eser Kütüphanesinde bulunan 9758 envanter numaralı Kasîde-i Bürde kitap sanatları bakımından ele alınarak incelenmiştir. Eser, XVIII. Yüzyıla ait olup Türk kitap sanatları bakımından incelenmeye değer bulunmuştur.Dört bölümden oluşan tezin birinci bölümünde, Kaside, Kasîde-i Bürde'nin tanımı tarihçesi, inşa sebebi ve muhtevası hakkında bilgi verilmiştir. İkinci bölümde, kitap sanatları hakkında bilgiler yer almaktadır. Üçüncü bölümde, Manisa ilinin tarihi ve Manisa yazma eser kütüphanesi hakkında bilgi verilmiştir. Dördüncü bölümde ise Manisa Yazma Eser Kütüphanesinde Bulunan 9758 döküm numaralı Kasîde-i Bürde kitap sanatları açısından incelenmiştir. İncelenen Kasîde-i Bürde desen, renk, motif, üslup özellikleri bakımından ele alınarak kendi dönemi içerisinde değerlendirilmiştir.Anahtar Kelimeler: Manisa Yazma Eser Kütüphanesi, El Yazması, Kasîde-i Bürde, Hat, Tezhip, Ebrû, Minyatür, Cilt. In this research, Kasîde-i Bürde with 45 Hk 9758 inventory number in Manisa Handwriting Library has been examined in terms of book arts. Examined Kasîde-i Bürde It belongs to the XVIII. Century and was worthy of examination in terms of Turkish book arts.In the first part of the thesis which consists of four chapters, Kaside, the definition of Kasîde-i bürde, its history, information about the forming reason and its contents are given.The second section contains information on book arts.In the third chapter, the history of Manisa and Manisa Handwriting LibraryIn the fourth section, Kasîde-i Bürde analysis with 45 Hk 9758 inventory number is located in Manisa Handwriting Library. Kasîde-i Bürde pattern studied was examined in terms of color, motif, stylistic characteristics and examined during its period.Key Words: Manisa Handwriting Library, Handwriting, Kasîde-i Bürde, Calligraphy, Gilding, Ebrû, Miniature, Book Tome 132

Türk evleri coğrafi konuma, ekonomik ve sosyal yaşamına bağlı olarak ihtiyaçlara göre inşa edilir. Kendine özgü mimari plan ve elemanları bulunan Geleneksel Yalvaç Evleri'nin ahşap elemanlarında bulunan süslemeleri açısından da yörenin kültürel zenginliğini yansıtmaktır. Günümüzde teknolojinin ilerlemesiyle daha sağlam yapı malzemelerinin kullanılması ve yanlış restorasyonlar sonucu yapısal bozukluklar meydana gelmiştir. Çalışmada Antalya Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulunun kararıyla Geleneksel Yalvaç evi olarak nitelendirilen evler incelenmiş, alan araştırmasına dayalı betimleme yöntemi izlenmiş olup, kaynak taraması ile kavramsal çerçeve oluşturulmuştur. Çalışmada Geleneksel Türk evleri plan ve mimari elemanları olarak açıklanmış, Yalvaç evlerinin geleneksel Türk evlerinden ayıran özellikleri anlatılmıştır.Genellikle ahşap yapı elemanlarında görülen süslemelerin hangi teknikle yapılmış olduğu belirtilmiş, fotoğraf çekimleri yapılarak süslemeler çizilmiştir. Süslemelerde kullanılan desenler geleneksel süsleme sanatlarımızda kullandığımız motiflerle kıyaslamalar yapılarak örneklerle açıklanmıştır. Yalvaç evlerinin günümüzdeki durumu anlatılmış mimari elemanlarının kullanılmaması veya yapısal bozuklukların nedenleri açıklanmıştır. Sonuç olarak çalışmada karşılaşılan sorunlar anlatılmış, geleneksel Türk mimarisi süsleme özellikleri incelenen tezlerle kıyaslanmıştır. Evlerin restorasyon durumu, kullanılan ahşap teknikleri, kompozisyonlardaki motif ve süslemeler istatistiksel olarak verilmiş, genel değerlendirmeler yapılmış, evlerin sonraki nesillere kalması ve bu kültürel zenginliğin yaşatılması için öneriler sunulmuştur. Turkish houses are built in accordance with geographical locations and economic and social needs. Having peculiar architecture plan and units, Traditional Yalvac Houses picture the cultural richness of the region in terms of the ornaments in their timber elements. Today, with the development of the technology, more stable materials are being used and because of the wrong restorations, structural disorders occur. In this study, houses known as Traditional Yalvac Houses with the deceleration of Antalya Cultural and Natural Heritage Preservation Reginal Board are explored and content frame is composed with resource investigation, based on description method with area research. In this study, Traditional Turkish Houses are defined as plan and architectural units and the different features of Yalvac Houses from traditional Turkish houses are explained.The technic used in the ornaments which are usually seen in timber elements is explained, photos are taken and ornaments are drawn. The patterns used in the ornaments are compared with the motifs in the traditional ornament art and explained with examples. The current condition of Yalvac Houses is described, the reasons for not using architectural elements or of structural disorders are viewed. In conclusion, the problems faced in the study are stated, the features of Traditional Turkish Architecture Ornament are compared with thesis examination. The restoration situation of the houses, the timber technics used and the motifs in the designs are statistically expressed, general assessments are made and suggestions are put forward in order to pass the houses to next generations and maintain this cultural heritage. 188

Milletlerin en değerli kültürel mirası olan yazma eserler, bilim ve sanat alanında yapılan çalışmalar için önemli kaynaklardır. Dini, ilmi ve edebi konular üzerine yazılan yazma eserler birçok kitap sanatını içinde barındırmaktadır. Amasya II. Bayezid Kütüphanesi, Selçuklu, Beylikler ve Osmanlı dönemlerinde yazılıp, tezyin edilen, çeşitli nitelikte kıymetli yazma eserlerin bulunduğu, Osmanlı döneminde kurulmuş kütüphanelerdendir. Araştırmanın konusu Amasya II. Bayezid Kütüphanesi'nde bulunan Şah u Geda Mesnevi'sinin tezyinatı ve özgün tasarımlara yansıması olarak belirlenmiştir. XVI. yüzyılda yaşadığı bilenen Taşlıcalı Yahya Bey'in yazmış olduğu Şah u Geda Mesnevi'sinin çalışmaya konu olan nüshası, tezyinat bakımından bugüne kadar akademik bir çalışılmaya konu olmamıştır. Bu çalışma kitap sanatları alanına kaynak oluşturması ve katkı sağlaması bakımından önemlidir. Bu araştırmanın amacı mesnevinin tezyinat özelliklerini ortaya koymaktır. Çalışma, tarama yöntemine dayalıdır. Şah u Geda Mesnevi'sinin cilt özellikleri, tezhiplerinin üslup, renk ve kompozisyon açısından değerlendirilmesi yapılmıştır. Eserdeki tezyinatın desen kataloğu oluşturulmuş ve tezyinatından ilham alınarak on adet özgün eser üretilmiştir. Eserin elimizdeki nüshasının istinsah tarihi ve istinsah edeni belli olmadığından süsleme özellikleri incelenerek hangi yüzyılda çalışıldığı konusunda bazı olasılıklar üzerinde durulmuştur. Mesnevinin süslemesinin, Topkapı Sarayı Kütüphanesindeki Muhibbi Divanı tezyinatı ile büyük benzerlikler gösterdiği tespit edilmiş olup bu konuda karşılaştırma yapılmıştır. Çalışmanın Tezhip sanatı bakımın istifade edilecek bir üsluba sahip olduğu ve ortaya konulan verilerin kitap sanatları alanında kayda değer bir fayda sağlayacağı sonucuna varılmıştır. Manuscripts, the most valuable cultural heritage of the nations, are important sources for studies carried out in the field of science and art. The manuscripts written on religious, scientific and literary subjects include many art books. Bayezid Library in Amasya is one of the libraries established in the Ottoman period and host various precious manuscripts written and ornamented in Seljuk's, Beyliks and Ottoman periods. The subject of the study is the embellishment of `Şâh u Gedâ` Masnavis in II. Bayezid Library in Amasya and its reflection to original designs. The copy of copy of Şah u Geda Masnavi which is written by Taşlıcalı Yahya Bey, who is known to have lived in the 16th century, has not been subject to an academic studying terms of embellishment until today. This thesis is important for providing resources and contributing the field of book arts. The aim of this study to reveal embellishment properties of this art work. This study was based on literature review. Masnavi of Şah u Geda's cover properties, illumination's style, colour and composition of art was evaluated. The embellishment design catalogue of this work art was composed and ten unique works were produced by inspired it's embellishment. Since the person who copied and the copy date of our transcript are not definite, it is focused on some of the possibilities of potential century when the work is carried out by examining the ornament features. It is found that it has got great similarities with of Dîvân-i Muhibbî in Topkapı Palace Museum Library; in this regard an evaluation is made It is concluded that the work has a style to be benefited in point of the art of illumination and the data provides considerable benefits to the book arts field. 381

Kültür varlıkarı envanteri kayıtlarına göre Bursa şehrinde Sultanın emriyle ya da hanedan mensupları tarafından yaptırılan camii sayısı onaltıdır. Bu camilerden en meşhur ve bilindik olanları tez çalışmamıza konu olan camilerdir. Adı geçen camii mihraplarında, celî sülüs - kûfi yazı çeşitlerinde hat sanatı ve sanat tarihi açısından oldukça zengin yazı örneklerinin yer aldığı âyeti kerimeler, Esmâ-ül Hüsnâ metinleri, Kelime-i Tevhid, Cihâr-i Yâr isimleri, Lafzatullah ve dua metinleri bulunmaktadır. Tez çalışmamızda mihraplarda mevcut olan yazı metinlerinin, hangi yazı çeşidinde yazılarak nasıl istif edildiği, aynı zamanda harf anatomileri, kalem ölçüleri, kullanılan renkler ve metinlerin içeriği gibi konular hakkında bilgi verilerek, mihrapların tezyinatındaki biçimsel özellikler farklı bir açıdan vurgulanacaktır. Böylece adı geçen camii mihraplarındaki mevcut yazı metinlerinin hat sanatı açısından değeri ortaya konularak, genel manada mihrap tezyinatında yazı kullanımının sadece kıble yönünü gösteren bir ibare olmadığı ya da kullanılan ibarelerin önemine binaen yazılmadığı, mana bütünlüğü kadar biçimsel özelliklerin de ayrı bir öneme sahip olduğunu göreceğiz. Anahtar Kelimeler: Bursa, Camii, Mihrap, Yazı According to records of cultural inventory, in the ctiy of Bursa the number of mosques built by the orders of the Sultan him self or members of the dynasty is sixteen. The most famous and well known ones of these mosques are the subjects of my thesis work. In the mihrabs of the mosques mentioned, the large thuluth – kûfi writing styles, verses from Quran which are the very rich writing samples of art history, Esmâ-ül Hüsnâ texts, the word of Tawhid, Cihâr-i Yâr names, Lafzatullah and some prayer texts are available.In our thesis study, the texts which are present in the mihrabs will be emphasized in a variety of ways, which writing style used, how they are stacked, letter anatomies, pen measurements, the colors used and the content of the texts etc. The formal features of the ornamentation in the mihrabs will be emphasized from a different angle. Thus the value of the texts in the mentioned mosques will also be impressed on the calligraphy point of view. In general, th euse of writing in the altar is not a phrase indicating the direction of Mecca. We will also see that the formal features of those texts are important as the unity of meaning.Keywords: Bursa, Mosque, Mihrab, Writing 189

Bu çalışmada Süleymaniye Kütüphanesinde bulunan XVIII. ve XIX. yy'lara ait 5 adet Kur'an-ı Kerîm kitap sanatları bakımından ele alınarak incelenmiştir. İncelenen eserler özenle seçilmiş ve incelemeye değer görülmüştür.Dört bölümden oluşan tezin birinci bölümünde, tezhip, hat, cilt, minyatür ve ebru gibi kitap sanatlarımız hakkında bilgi yer almaktadır. İkinci bölümde konuyla doğrudan ilişkili olarak, el yazması ve Kur'ân-ı Kerîm bezemeciliği hakkında bilgi verilmiştir. Üçüncü bölümde Süleymaniye Kütüphanesi'nin tanımı, tarihçesi ve kütüphanede bulunan 5 adet Kur'ân-ı Kerîm'in tahlili yer almaktadır. İncelenen Kur'ânlar Envanter numaralarıyla birlikte verilerek desen, renk, motif, ve cilt özellikleri açısından ele alınmıştır. Dördüncü bölüm de ise; dönem özellikleriyle birlikte incelenen eserler, kendi dönemleri içerisinde değerlendirilmış ve karşılaştırılması yapılmıştır. The study examines five different manuscripts of the Qur'an belonging to the 18th and the 19th centuries found at the Suleymaniye Library in terms of book art. Manuscripts in the study were meticulously selected and regarded worthy to be included. The thesis includes four chapters: The first chapter consists of information about book arts such as illumination calligraphy, bibliopegy, miniature craft and marbling art. With direct relation to the topic, the second chapter gives information on manuscript and decorating of the Qur'an. The third chapter focuses on the description and the history of Suleymaniye Library and also the analysis of five different manuscripts of the Qur'an found at the library. Providing the inventory numbers of the studied manuscripts of the Qur'an, they were evaluated in respect to the aspects of pattern, colour, motive and bibliopegy. In the fourth chapter, the manuscripts which were examined with the properties of their times were analysed within their own times and were compared to the samples of their times. 236

Anadolu ve Balkanlar'daki Osmanlı mezarlıkları ve mezar taşları dün olduğu gibi bugünde sanat tarihi camiasının ilgisini çekmektedir. Bu yüksek lisans tezinin konusunu Bursa ili Altıparmak semtinde bulunan Seyyid Usul Dergâhı Hazinesi'ndeki Mezar Taşları oluşturmaktadır. Hazirede bulunan bütün mezar taşları kataloğa alınmıştır. Haziredeki 55 adet mezar taşı; Osmanlı Dönemi taş işçiliği ve süsleme bakımından dikkate değer niteliktedir. Tezin `Giriş` bölümünde araştırmanın amacı, önemi, yöntemi ve konuyla ilgili kaynaklar hakkında detaylı bilgiler verilmiştir.İkinci bölümde Seyyid Usul Dergahının geçmişi ve bugünkü durumu hakkında kısa bilgi verilmiştir.Üçüncü bölümde Türklerde mezar taşı yapma geleneği hakkında bilgi verilmiştir. Mezar taşı yapma geleneği İslamiyet öncesi ve İslamiyet sonrası olarak iki başlıkta anlatılmaya çalışılmıştır. Dördüncü bölüm olan katalogda `Katalog` başlığı altında 55 adet mezar taşının fotoğraf ve çizim numarası, incelenme tarihi, günümüzdeki durumu, malzeme ve teknik, kitabenin okunuşu ve tarihi, mezar tipi, başlık ve tepelik mezar taşının genel tanımı gibi bilgilere yer verilmiş olup; her bir mezarın mimari özellikleri ve süslemesi ayrıntılı bir şekilde tanımlanmıştır.Beşinci bölüm Değerlendirme olup bu bölümde kendi içerisinde Mezar Tipolojisi, Mezarı Oluşturan Unsurlar, Kullanılan Malzeme, Teknik ve Süsleme olmak üzere beş alt başlık halinde değerlendirilmiştir. Bu alt başlıklar da kendi içerisinde türlerine özelliklerine göre alt başlıklara ayrılıp değerlendirilmişlerdir.Altıncı bölüm olan Sonuç bölümünde, yapılan çalışma neticesinde elde edilen bilgiler göz önünde bulundurularak konu özetlenmiş ve sanat tarihi açısından elde edilen sonuçlar vurgulanmıştır. Tezin sonunda kaynakça, mezar taşlarının çizimi, çizim listesi fotoğraf listesine yer verilmiştir.Anahtar Kelimeler: Bursa, Mezar Taşı, Hazire Today, as the Ottoman cemeteries and tombstones in Anatolia and the Balkans are yesterday, the history of art history are interested. The subject of this graduate thesis is the grave stones in Sayyid Usul Dervishes Hazire located in Altıparmak district of Bursa province. Hazire is the catalogs all the tonbstone. 55 tombstones in the hazire; The Ottoman Period is remarkable in terms of stone work and decoration. In the `Introduction` section of the thesis, detailed information has been given about the purpose of the research, the precaution, the method and the related resources.In the second part, brief information about the history and present state of Seyyid Usul Dergah was given.In the third chapter, information was given about the tradition of making tombstones in Turks. The tradition of making grave stones has been tried to be described in two chapters, pre-Islamic and post-Islamic.Under the heading `catalog` in the fourth chapter, information such as photograph and drawing number of 55 pieces of tombstone, date of examination, present situation, material and technique, reading and history of the book, grave type, title and general description of the tombstone are given; The architectural features and ornamentation of each tomb are described in detail.The fifth section is the evaluation and in this section it is evaluated as five subheadings including Grave Typology, Grave Constituent Elements, Used Materials, Technical and Decoration. These sub-headings are also divided into sub-headings according to their types and characteristics.In the Conclusion section, which is the sixth chapter, the subject is summarized by taking into consideration the information obtained from the study, and the results obtained in terms of art history are emphasized. At the end of the thesis, bibliography, drawing of tombstones, drawing list is included in the photograph list.Keywords: Bursa, Grave Stone, Hazire 210

Türk kitapçılık sanatlarının çok eskilere dayanan köklü bir geçmişi vardır. Kültür tarihimizde geniş bir yer tutan kütüphanelerimizdeki bilim ve sanatı bir arada götüren, zengin kitap koleksiyonlarımız toplum olarak kitaba gösterdiğimiz saygının göstergesidir. Türklerin en eski sanatlarından olan tezhibin, İran'daki Selçuklu Türkleri kanalı ile Anadolu'ya geçtiği ve Osmanlılarda kendine has özellikler kazanarak devam ettiği görülmektedir.Manisa ili, kuruluşu M.Ö. 2000'li yıllara dayanan, 1313 yılında Saruhan Bey döneminde İslam'la tanışmış, 1410 yılında da Osmanlı İmparatorluğu sınırlarına katılmış, tarihi ve kültürel açıdan çok zengin mirasa sahip bir şehirdir. Manisa'da bulunan Manisa Yazma Eser Kütüphanesi, bünyesinde barındırdığı çeşitli tarihli el yazmalarıyla günümüze ışık tutacak ve dönemlerinin özelliklerini göz önüne serecek nitelikte kıymetli yazmalardır. Araştırmanın konusu `Manisa Yazma Eser Kütüphanesinde Bulunan XVI. ve XVII. yüzyıla Ait Tezhipli Yazma Eserler` olarak ele alınmıştır. Dört bölümden oluşan tezimizin, birinci bölümünde el yazmalarının hazırlanması, el yazmalarında yer alan sanatların, sayfa düzeni, konuları ve bezeme alanları yer almaktadır. İkinci bölümünde, tezhip sanatı, tezhip sanatının tarihi gelişimi, tezhip sanatının kullanım alanları, XVI. ve XVII. yy tezhibinin daha detaylı anlatımı yer almaktadır. Üçüncü bölümde, Manisa tarihi, Türkiye'de yazma eser kütüphaneciliği ve Manisa Yazma Eser Kütüphanesi'nin eserleri hakkında genel bilgiler yer almaktadır. Dördüncü bölümde ise Manisa Yazma Eser Kütüphanesi'nde bulunan XVI. ve XVII. yy tezhipli yazma eserlerin, sanat, üslûp, desen, motif, renk ve yüzyıl açısından incelenmesi yer almaktadır.Anahtar Kelimeler: Tezhip, El Yazması, Manisa Yazma Eser Kütüphanesi. There is a deep rooted history in Turpkish bookmaking arts. Our libraries, which have a wide coverage in our cultural p, are a sign of respect that we have shown as a society of rich collections of books that take science and art together. It is seen that the illuminated art, which is one of the oldest arts of Turks, passed to the Anatolia through the Seljuk Turks in Iran and continued to gain its specific features in the Ottomans.Manisa province, the foundation of it dating back to the year BC 2000, met with Islam in 1313 during the reign of Saruhan Bey, and joined the Ottoman Empire in 1410, is a very rich city in terms of history and culture. The Manisa Manuscript Library, with its various handwritten manuscripts that it contains, continues to shed light on today and are precious manuscripts that takes into account the characteristics of their period.This thesis is about `İlluminated Art Manuscripts from the XVI. And XVII. Centuries in the Manisa Manuscript Library`. Our thesis has four chapters. In the first part includes the preparation of the manuscripts, the page layout, the subjects and the decoration areas of the arts in the manuscripts. The second part includes, historical development of İlluminated art, usage areas of İlluminated art, a more detailed narration for XVI. and XVII. Centuries. The third section contains, general information of the history of Manisa, the library science of manuscripts in Turkey, and the works of the Manisa Manuscript Library. The fourth and last chapter, contains the analysis of İlluminated Art Manuscripts from The XVI. and XVII. centuries in The Manisa Manuscript Library in terms of art, style, pattern, motif, color and time period.Keywords: İlluminated, Handwritten Manuscript, The Manisa Manuscript Library 174

MİLLET KÜTÜPHANESİ FEYZULLAH EFENDİ BÖLÜMÜNDE BULUNAN FATİH SULTAN MEHMED’E İTHAFLI ÜÇ YAZMA ESERİN BEZEME ANALİZİ“Millet Kütüphanesi Feyzullah Efendi Bölümünde Bulunan Fatih Sultan Mehmed’ e İthaflı Üç Yazma Eserin Bezeme Analizi” isimli bu yüksek lisans tezi; Fatih Sultan Mehmed’in saltanat yıllarında bizzat padişaha sunulmuş, dönemin tezhip sanatının özelliklerini en iyi şekilde yansıttığını düşündüğümüz ve farklı konulardaki üç yazma eserin ( Feyzullah Efendi 1983, Feyzullah Efendi 1359 ve Feyzullah Efendi 1360) ciltleri ve tezhipleri esas alınarak hazırlanmıştır.Tezimizde; ilk olarak II. Mehmed’in hayatı ve kişiliği ile birlikte döneminin kültür ortamını oluşturan faktörler, tarih kaynaklarının araştırılması sonucu oluşturulmuştur. Bir sonraki aşamada dönemin kitap sanatları ve nakkaşhane sistemine değinilmiştir.Araştırmamızda esası teşkil eden katalog kısmı için; Millet Kütüphanesi Feyzullah Efendi bölümü arşivinden belirlediğimiz eserlerin yüksek çözünürlü makine ile fotoğrafları çekilmiştir. İncelenen eserlerin helezon sistemleri, kanaviçeleri bitkisel ve hayvansal çıkışlı oluşlarına göre paftalara ayrılarak analizleri elle çizilip ardından tablet kullanılarak düzeltmeler yapılmıştır. Bu işlem ardından yazma eserlerin bulunduğu yer, tarihi, müellifi, fiziki özelliklerini anlatan künye sayfaları cilt, zahriye, unvan sayfalarının anlatımlarına yer verilmiştir. Bütün bu çalışma esnasında II. Mehmed devri tezhip sanatı hakkında elde edilen bilgiler bir araya getirilerek dönemin tezhip sanatının üslûp özelliklerini ortaya koyan sonuç kısmı madde ve örneklerle tamamlanmıştır.ABSTRACTTHE DECORATION ANALYSIS OF THREE MANUSCRIPTWHICH ARE DEDICATED TO FATİH SULTAN MEHMED ANDLOCATED IN MİLLET KÜTÜPHANESİ FEYZULLAH EFENDİDEPARTMENTThis post graduation thesis which named” the decoration analysis of threemanusciıpt which are dedicated to Fatih Sultan Mehmed and located in MilletKütüphanesi Feyzullah Efendi department”;directly presented to Sultan in Fatih SultanMehmeds’ reign and reflects all specialities of the art of illuminated manuscript in bestway. Also prepared based on three of Manuscripts which have different temas (FeyzullahEfendi 1983, Feyzullah Efendi 1359 ve Feyzullah Efendi 1360)In our thesis the factors which form the culture condition of period with II.Mehmeds’ life and personality, have been created by searching the historical sources. Inthe next stage, it have been mentioned about art of books and systmem of Vignette Workshop.vThe photos were taken by high defination machine for the arts which weredetermined from Milliyet Kütüphanesi Feyzullah Efendi department archive for thecatalogue which is the most important part of our research. Inspected arts’Helicalsystems and canvases sperated if they were herbal or zoological and also after drawingthe analysis corrections were done by useing tablet. After performing this proses, theplace of Manuscript the date, the author, the summary pages which desciribes physicalspeciliates, binding, inner side of binding page, title page have been mantioned.During this study, the result part which shows the wording style speciliates of theperiod has been completed with items and examples by collecting the art of illuminatedmanuscript of the II. Mehmeds’ period.

Bu araştırmada Manisa Yazma Eser Kütüphanesi'nde bulunan 45 HK 5145 Envanter numaralı Abdülaziz bin Mahmud el-İsfahanî (Hayâtî)' ye ait Sıfâtü'l Haremeyn adlı yazma eserin süsleme özellikleri incelenmiştir. Eserin minyatürlerinde Mekke ve Medine'deki kutsal mekânlar tasvir edilmiştir. Eser ait olduğu devrin Osmanlı Padişahı Kanuni Sultan Süleyman'a sunulmuştur. Söz konusu eserin, daha iyi anlaşılması, üslup özellikleri bakımından tanıtılması, eserlerin belgelenerek literatüre kazandırılması ve gelecek nesillere aktarılması açısından önemlidir. Araştırma kapsamında cilt, hat, minyatür ve tezhip sanatının tarihsel gelişim süreci, üslup özellikleri, uygulama alanları, kent tasvirciliği ve Sıfâtü'l Haremeyn hakkında bilgi verilmiştir. Eserin Manisa Yazma Eser Kütüphanesi'nden fotoğrafları temin edilmiş, tezhip, minyatür çizimleri yapılmış ve eserdeki süslenen her sayfa için bilgi formları oluşturulmuştur. Yazma eserin tezhip ve minyatürlerinde yer alan Osmanlıca metinler bilgi formlarına işlenmiştir. Araştırmada 67 bilgi formu oluşturulmuştur. Bunların 1'i cilt, 46'sı tezhip, 20'si minyatürdür. Eserin deri ile ciltlendiği, süslemelerinde ise altın kullanıldığı görülmüştür. Eser Talik hattı ile yazılmış fakat zahriye ve dibâce (mukaddime) sayfası sülüs hattı ile yazılmıştır. Yazma eserin XVI. yüzyıl klasik dönem özelliklerini kullanılan renkler, süsleme unsurları ve teknik özelliklerle yansıttığı sonucuna varılmıştır. In this studied, embellishing features of manuscript, which belongs to Abdulaziz bin Mahmud el-Isfahanî (Hayâtî), stock numbered 45 HK 5145 and named `Sıfâtü'l Haremeyn` in Manisa Manuscript Library is studied. In the miniatures of work depicts Mekke and Medina's holly places. The manuscript is presented to The Lawmaker Sultan Süleiman. A better understanding of the manuscript in question and to add it to the literature is important for beter understanding of next generations. The information about historical development process of binding of manuscript, calligraphy, miniature and art of illumination; stylistic features, fields of application, depiction of the city and Sıfâtü'l Haremeyn is provided in the scope of the research. The pictures of the manuscript is obtained from Manisa Manuscript Library, drawings of miniature and art of illumination are recreated, and data sheets are formed for every embellished page in the manuscript. Also informaton forms created for minatures and art of illumunations located around otoman texts. Total 67 information form is created for research.1 information form for binding of the work 46 are for art of illimunation, 20 are for minuatures. We can see the manuscript is binded with leather and golden decorations are used on the pages. The manuscript is written in talik style however, zahriye and dibâce (mukaddime) pages are written in sulus style. As a result the manuscript have colors, decoration elements and tecnical elements from clasical epoch of 16th century. 226

Bu araştırmada Ankara Etnografya Müzesi sünnet odasında sergilenen 17. yüzyıl sonlarına ait kalem işi süslemeler incelenmiştir. Araştırmanın amacı; Ankara Etnografya Müzesi sünnet odasının tavan ve duvarlarındaki kalem işi süslemeleri tespit etmek, renk, desen ve kompozisyon özelliklerini çizim ve fotoğraflarla belgeleyerek ortaya koymaktır. Kalem işi süslemeler fotoğraflanmış, teknik çizimleri yapılmış ve her bir örnek için bilgi formları oluşturulmuştur. Araştırma sonucunda toplanan veriler tablolar olarak sunulmuştur. Sünnet odasında 21 adet bitkisel, sembolik, üsluplaştırılmış zoomorfik, geometrik, nesneli ve mimari motiflerden oluşan süslemeler mevcuttur. Süsleme tekniği olarak örneklerin tamamında ahşap üstü kalem işi tekniği uygulanmıştır. Araştırmaya konu olan süslemelerin çoğunda krem, lacivert, kiremit kırmızı, narçiçeği kırmızı, sarı yaldız ve yağ yeşili renk kullanılmakla beraber, sütlü kahve, turuncu, turkuaz mavi, kızıl kahve, haki yeşil, koyu yeşil, gülkurusu, beyaz ve koyu kırmızı renklerde kullanılmıştır. This research investigates the wood paingting ornaments from the 17th century exhibited in the circumcision room of Ankara Ethnography Museum. The purpose of this research is to determine the wood paingting ornaments on the roof and walls of circumcision room in Ankara Ethnography Museum and to reveal their color, pattern,and composition features documenting by drawings and photos. Wood paingting ornaments was photographed, their technical drawings were taken and data sheets were taken for each sample. The data collected as a consequence of the research are provided in tables. The circumcision room includes 21 ornaments with herbal, symbolic, zoomorphic, geometric, architectural patterns with objects. As the ornamenting technique, wood paingting method was preferred on the samples. Most of the ornaments subject to research, cream, dark blue, tile red, vermilion, gold bronze and oil green as weel as white brown,orange, turquoise blue, red brown, khaki, dark green, dusty rose, white and dark red colors were mainly preferred.

Zengin tarihi geçmişe sahip Menderes Nehri'nin etrafı tarihin en erken dönemlerinden itibaren yerleşime sahne olmuştur. Bu yerleşimin en büyük kanıtı içinde yaşanılan mekânlardır. Havzadaki ev ve konaklar, Anadolu'da gelişen geleneksel konut mimarisinin genel plan şemasına uymaktadırlar. Havzada az sayıda iç ve orta sofalı eve rastlanmakla birlikte genel olarak dış sofalı evlerin havzanın karakteristiğini yansıttığı tespit edilmiştir. Evlerin dış ve özellikle iç dekorasyonunda ahşap vazgeçilmez bir malzemedir. İslamiyet öncesi dönemlerden itibaren Türk sanatında örneklerini görebileceğimiz ahşap işçiliği, ev ve konaklarda geniş bir kullanım alanı bulmuştur. Dıştan kendi içine dönük sade bir görünüm sergileyen evler, iç dünyalarının zenginlik ve güzelliğini, ailenin durumuna göre süslenen ahşap elemanlarla sergilemektedir. Sivil mimari yapılarda azımsanamayacak derecede örneklerine rastlanan ahşap işçiliğinin, ne kadar sevilerek kullanıldığı bulunan örneklerin çeşitliliğinden anlaşılmaktadır.Bu ahşap elemanlar üzerindeki süslemeler, dönemin zevk ve üsluplarının merkezden uzak halk sanatına yansımalarının izlerini taşımakta ve halkın kendi kültürel değerleriyle birleşerek yeni sentezlere ulaşılmasının da önünü açmaktadır. Süslemelerde motif ve kompozisyon ile bunların detaylarına gizlenmiş soyut anlamlar, ihtiyaç için yapılan ahşap elemanlar üzerinde somutlaştırılmıştır. Böylece süslemeli ahşap elemanlar; hem halkın duygu, düşünce, istek, gelenek ve dinlerini hem de estetik zevklerini yansıtan birer araç durumuna getirilmişlerdir. Bu araçların amacını anlamlandırmak da detaylarda gizlenmiş motifleri gün yüzüne çıkarmakla mümkündür. Türk sanatının köklerinden geldiği bilinen değerleri İslami çerçeve içerisinde şekillendiren ve farklı anlamlar yüklenerek sunan motiflerin üslupsal bir süreklilik içinde havzadaki evlerde de devam ettiği görülmektedir. Ancak havzadaki ev ve konaklarda kullanılan bu motiflerin dönemin üslupsal beğenilerine de kayıtsız kalmadan değişen zevklere ayak uydurduğu ve tüm bu birikimlerden dönemin sanat üslubuyla uyumlu bir sentez oluşturdukları anlaşılmaktadır. Since the earliest historical period, Menderes River and its surrounding has been witnessed to settlement. The clearest proof of this settlement is the living locations. Houses and mensions in the river basin are conformed to the scheme of developing traditional residential architecture in Anatolia. While a small number of domestic and medium sofa in the basin, overall it was determined that reflect the characteristics of the basin outer hall of the house. Wood, as ex- and interior decoration material, is particularly indispensable.Starting from the pre-Islamic period, we can see examples of Turkish woodwork art has found wide use in homes and mansions. Outwardly simple houses exhibits a view into their faces, the inner world of wealth and beauty, exhibits decorated with wooden elements according to the status of the family. Of the civil architecture in substantial degree not encountered examples woodwork is evident from the variety of examples in that lovingly used. The Ornaments on wooden elements, carries traces of the period of taste and reflection away from the center of folk art and folk style to the attainment of the new synthesis combined with their own cultural values also pave the way. Abstract meanings hidden in their details with motifs and compositions on ornaments, was concretized on the need for wood elements. Thus, embellished wood elements; were adjusted to a vehicle, reflects both the aesthetic taste and thoughts, wishes, traditions religions feelings of the people. It is possible to also unearthed hidden motives to make sense of the details of the purpose of this elements.Values, which are known to come from the roots of Turkish art, that have shaped the Islamic context and in homes in the basin of a continuum of stylistic motifs offering different meanings it is seen that the loading progress. However, in the basin of the motifs used in homes and mansions, that period of stylistic taste to keep pace with the changing taste of the indifferent and it is understood that a synthesis of all this accumulation period compatible with the art style. 717

Geleneksel Türk Sanatlarımız içinde önemli bir yer tutan kalem işi süslemeler zengin motif ve kompozisyon örnekleri ile mimari süslemelerde en çok kullanılan unsur olmuştur. Trabzon Müzesi (Kostaki Köşkü) kalem işi süslemeleri Batılılaşma Dönemi motif ve kompozisyon çeşitliliğini sergilemektedir. Geleneksel Kalem işi işçiliğinin somut örneklerini oluşturan Trabzon Kostaki Köşkü kalem işi süslemeleri, süslemelerin özellikleri, yapım teknikleri incelenerek üzerlerindeki desenler belirlenmiş, motif, renk ve teknik özellikleri tablolar halinde düzenlenip, motif örneklerinde bulunan burç figürlerinin çizimleri yapılarak belgelenmiştir. Yapmış olduğumuz literatür taramasında yoğun olarak bitkisel motiflerin çizimleri yapıldığından hayvansal figürlerin içinde bulunan burç figürlerinin çizimleri yapılmıştır. Çalışmada alan araştırmasına dayalı betimleme yöntemi izlenmiş olup kaynak taraması ile kavramsal çerçeve oluşturulmuştur. Süslemelerde kullanılan motif ve kompozisyon özellikleri tablolar halinde sunulmuştur. Kalem işi süslemenin örneklerini oluşturan, fotoğraf çekimleri, çizimleri günümüzdeki haliyle belgelenmiştir. Genellikle 18. Ve 19. Yüzyıl sivil mimarinin örneklerinden birini oluşturan Trabzon Kostaki Köşkü Kültürel Değeriyle, sosyal yaşam şekliyle, el sanatlarıyla biçimlenmiş estetik görüntü ön planda tutularak oluşturulmuştur. Kalem işi süslemenin nadide örneklerini sergileyen Kostaki Köşkünün gerek yapım ve süsleme teknikleri açısından gerekse yapıldığı yüzyılın kalem işi süslemelerinin örneklerini sergilemesi bakımından bu çalışmanın daha sonra yapılacak araştırmalara kaynaklık edebileceği düşünülmektedir. Kalem işi work having rich motifs and compositions examples that is one of adorning arts has had a considerable place in Traditional Turkish Arts and has been the most widely used element in architectural decoration. Trabzon Museum exhibits the diversity of motifs and compositions of hand carved works belonging Westernization Period. The patterns on hand craved works which have been concrete sample of traditional hand craved works at Kostaki Konagı were determined by examining the decorations, characteristics of decorations and production techniques. Forms of composition were tabularized and documented by making drawings of animal figures found on the patterns. In this study, we applied a descriptive method based on field research and formed the conceptual framework searching on study of literature. Adorning that was applied to area, standing within entirety at current structure of architecture project, conformity in colors, thickness rate at lines, the colors affects to area at lightening amount of museum, texture that was composed on the wall, the conformity of place to architectural structure of place regarding style and shape was evaluated. Motif and composition characteristics of hand craved works were presented as tables. Accuracy of decorations was certified by pictures and drawings at today's conditions. Trabzon Kostaki Konagı that is one of the civil architectures of 18. and 19. century was constructed by viewpoint of aesthetic appearance in art which reflects cultural value, social life and traditional handcrafts. With respect to its the rarest examples of painted decorations in Kostaki Konagı, it is being considered that this study can be source of later studies with related to handcrafts in terms of both construction and decoration techniques and structures that exhibit the samples of century painted decorations. 152

İnsanoğlunun varoluşundan bu yana yaşamlarının pek çok alanına farklı nedenlerlesüsleme girmiştir. Bu süslemeler izleyiciye ait oldukları topluma dair; kültürelolgularını, çevre algılarını ve yorumlarını, gelişim düzeyini, sosyolojik yapısını ve pekçok özellik ve bilgiyi aktarır. İlk devirlerden itibaren topluluklar süslemeye yönelikeğilimlerde bulunmuşlardır. Kimi zaman görsel ihtiyaç, kimi zaman bir iletişim biçimi,kimi zamanda bir belge niteliği olarak… Her ne amaçla olursa olsun süslemenin biryönü de sahiplenme, farklılaşma ve kimlik üretmeye yada ortaya koymaya yarar.Zamanla malzeme, desen, uygulama teknikleri gibi konularda gelişim gösteren süslemetoplumların karakterini, kimliğini, toplumsal özelliklerini yansıtan ve toplumlarınkendine özel duygularını zevk anlayışını biçimlendiren bir olgu olmuştur.Kültür ve sanatın bilincine varan insanlar bir araya gelerek önemli eserler vermişler vebunlar günümüze kadar taşımıştır. Türk süsleme sanatları Orta Asya'da ortaya çıktığıilk devirlerden Cumhuriyet dönemine kadar geçen süreçte dönemin özellik veihtiyaçları doğrultusunda yorumlanarak çeşitli metaryallerde ve mekanlarda kendineyeni uygulama alanları ortaya koymuştur.Osmanlı dönemi Türk süsleme sanatının Batı tesirinde kaldığı 19. yüzyılda birçokmimari yapıda etkileşimler görülmüştür. Bu yapılardan biri de Yıldız Hamidiye Camii'dir. Tez çalışmasına konu olan caminin tezyinatında yoğun bir şekilde uygulanan rumimotifi aynı yüzyılda inşa edilen diğer dini ve sivil yapılarda da görülür. Tezde 19.yüzyıl süsleme sanatları içinde görülen rumi motifinin gelişimi, değişim süreci,bezemelerdeki farklı çizimleri ve kompozisyon düzenleri ele alınarak incelenmeyeçalışılmıştır.Anahtar Kelimeler: Hamidiye Camii, Rumi, Türk süsleme sanatları, Barok, 19.yüzyılmimarisi Since human existence, ornamentation is entering in many areas of their lives with differentreasons. Such ornamentation transfers cultural phenomenon, environmental perceptions andinterpretations, development level, sociological structure and many features and information tothe viewers for their society they belong. Communities are making tendency for decorating asfrom first eras. Sometimes as visual necessity, sometimes as kind of communication, also askind of document…. In any case, also a way of ornamentation is useful to embrace, to becomedifferent and to produce or reveal identity. The ornamentation that developing in time somematters such as materials, designs, application techniques had become a phenomenon thatreflecting character, identity, social features of communities and forming original emotions andenjoyment intellection of communities.Persons who comprehend of culture and art had come together and given important artworksand carried them until today. The Turkish Ornamentation Arts had been interpreted in line withfeatures and requirements of the period from first eras appeared in the Middle East to theRepublic period and put new application areas itself on miscellaneous materials and spaces.During 19th century when Turkish Ornamentation Art of the Ottoman Period had remained inthe influence of Western art, it had been seen much interaction on architectural monuments.One of such monuments is Yıldız Hamidiye Mosque. The rumi motifs that applied intensely ondecoration of the mosque subjected to the thesis are seen on other religious and civilmonuments constructed in the same century. At the thesis, improvement of the rumi motifs thatseen on the ornamentation arts in the 19th century, its change process, its different drawing onthe decoration and its composition are handled and tried to examine.Keywords: Hamidiye Mosque, Rumi Pattern, Turkish Ornamentation Arts, Baroque,19th Century Architecture 142

Bu tezin amacını Söğüt'teki Osmanlı Eserlerinin Bezeme Unsûrları oluşturmaktadır.Ertuğrul Gâzi'nin ikâmetgâhı ve Osmanlı tarihinin ilk hareket, aynı zamanda kuvvet noktası bakımından önemli bir yere sahip olan Söğüt, Marmara Bölgesi'nde Bilecik iline bağlı bir ilçedir.Osmanlı Devleti'nin çekirdeğini teşkil eden ve ilk başkenti olan Söğüt, kuruluş döneminin izlerini taşıyan tarihi ve kültürel eserlere sahip bulunmaktadır. Bu eserlerin başında Söğüt ile âdeta bütünleşmiş olan Ertuğrul Gâzi Türbesi ve diğer eserler motif, desen, kompozisyon, renk, teknik ve üslûp bakımından incelenmiştir.Anahtar Kelimeler: Söğüt, Osmanlı Eserleri, Bezeme Unsûrları The aim of this thesis is to indicate the elements of decoration of Ottomanartefacts in Söğüt.Söğüt, Ertuğrul Gâzi's place of residence, which is a significant place Ottomanhistory in terms of starting point and position of effort, is a district of Bilecik inMarmara region.Being the coreand the first capital city of the Ottoman Empire, Söğüt hashistorical and cultural artefacts reflecting the years of foundation. Among thoseartefacts, tomb of Ertuğrul Gâzi and other artefacts have been analysed with regard tomotif, design, composition, colour, technique and style.Key Words: Söğüt, Ottoman Artefacts, Elements of Decoration 154

Bu araştırmanın amacı Süleymaniye Kütüphanesi'nde bulunan `Kitâb Fîmâ Yehtâcü İleyhi's-Sâni' Min A'mâli'l-Hendese` başlıklı eserin Ebü'l-Vefâ el-Bûzcânî'ye âidiyeti meselesini ele almaktır. Eserin kime ait olduğunu tespit edebilmek için bu araştırmada dayandığımız iki temel nüshanın tercüme ve tahkikiyle işe başladık. Bu nüshaların ilki, Ebü'l-Vefâ el-Bûzcânî'ye atfedilen Süleymaniye nüshası; diğeri ise Fârâbî'ye atfedilen Uppsala Üniversitesi Kütüphanesi'nin Torenberg koleksiyonunda kayıtlı `el-Hiyel el-Rûhâniyye ve'l-Esrâr et-Tab'iyye fi Dakā'iki el-Eşkâl el-Hendesiyye` adlı nüshasıdır. Her ne kadar bazı araştırmacılar bu yazmanın Fârâbî'ye ait olduğu konusunda ısrarcı olsalar da biz bu makalede çeşitli delillerden yola çıkarak bu nüshanın Bûzcânî'ye ait olduğunu ortaya koymaya çalıştık. Bizzat eser üzerinde yaptığımız incelemeler bizi bu kanaate sevk etmiştir. This research is aiming to study a rare manuscript of al-Fārābī called Kitāb al-Ḥiyal al-rūḥānīyah wa-al-asrār al-ṭabī'īyah fī daqā'iq al-askhal al-handasīyah in order to proof that this manuscript is merely a copy of The work of Abu al-Wafa' Muhammad ibn Muhammad al-Buzjani (940-998) with a slightly different title: Kitab fima yahtaj ilayh al-sani' mina al-a'mal al-handasiyah (The book about what the craftsman needs of geometrical constructions). So it seems that this is a work by al-Farabi, and whatever the exact authorship we found out that it merits further study. The treatise of al-Farabi contains the foreword and 10 books (maqalat). All 10 books are included as a whole into Abu al-Wafâ's treatise: The first book (makala) coincides with the second half of the II chapter of Abu al-Wafâ from 9 proposition to the end, the II-IX books entirely coincide with III-X chapters of Abu al-Wafâ, The X book coincides with the first half of the XI chapter of Abu al-Wafâ. So we find that it resembles the work of Abu al-Wafa' al-Buzjani and we tryed to proof our vue with some proofs. 205

Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi H.1321 No'lu Zübdet'üt Tevarih yazması, 16. yüzyılda, Topkapı Sarayı Nakkaşhanesi'nde yapılan nadide eserlerden biridir. Bu yazmada bulunan kırk adet minyatürlü sayfa renk, şekil, kompozisyon ve kurgu bakımından incelenmiştir.Silsilename özelliği de taşıyan bu yazmanın bütün minyatürlü sayfaları, anlattığı hikâye bakımından da irdelenip, hikâye-kurgu yaklaşımında 16. yüzyıl nakkaşhanesi nakkaşlarının nasıl bir yol izlediği anlaşılmaya çalışılmıştır. The inscription Zübdet'üt Tevarih numbered of H.1321 which resides in the Museum of Topkapı Palace Library is one of the rare pieces of art and it was completed in Topkapı Palace Nakkaşhane in the 16th century. In this study, it is aimed to investigate the inscription's forty pages of miniature in terms of color, shape, composition and constructs. The miniature craft pages with the Silsilename feature of the inscription are also examined with regard to the story. Thus the 16th century Nakkaşhane miniaturist methods and techniques are studied from the point of story-fiction approach. 319