ÖZETBİLİŞSEL İŞLEVLERİN UYGULANMASI ÖLÇEĞİ’NİN GEÇERLİK-GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI VE 48-66 AYLIK ÇOCUKLARIN BİLİŞSEL İŞLEVLERİNİN GELİŞİMİNİN İNCELENMESİDinamik değerlendirme yaklaşımı; bireyin mevcut durumunu belirlerken, değerlendirme süreci içerisinde değerlendirmeyi yapan kişinin duruma aktif müdahalesini de içerir. Dinamik değerlendirme yaklaşımının sınıf ortamında etkili bir araç olarak kullanılmasını hedefleyen Lidz Program Temelli Değerlendirme Modeli’nde geliştirilen Bilişsel İşlevlerin Uygulanması Ölçeği’ni Türkçe alan yazına kazandırmayı amaçlayan araştırma iki aşamadan oluşmaktadır. İlk aşamada 48-66 aylık çocuklar için Türkçe uyarlaması yapılan “Bilişsel İşlevlerin Uygulanması Ölçeği”nin (Application of Cognitive Functions Scale) geçerlik ve güvenirlik çalışmasının yapılması amaçlanmıştır. İkinci aşamada ise geçerlik ve güvenirliği yapılan ölçekte çocukların sergiledikleri performansların çeşitli demografik değişkenlere göre incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda çocukların bilişsel işlevlerini uygulaması sırasındaki performansları ve bu performansların çeşitli değişkenler (cinsiyet, okul öncesi eğitime devam etme süresi, aile gelir düzeyi, anne öğrenim durumu, baba öğrenim durumu ve anne çalışma durumu) bakımından farklılaşması incelenmiştir.Araştırma nicel araştırma türünde tasarlanmış olup; araştırmada tarama modellerinden ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu İstanbul İli Anadolu yakası Ataşehir, Kadıköy, Üsküdar ve Maltepe ilçelerinden seçilen toplam 6 okulda eğitim öğretime devam eden ve normal gelişim (okul kaydı sırasında herhangi bir tanı aldığı belirtilmemiş ve öğretmenin gelişimini normal olarak değerlendirdiği çocuklar) gösteren toplam 158 çocuk oluşturmaktadır.Araştırma temel olarak iki bölümden oluşmaktadır. Araştırmanın ilk bölümünde “Bilişsel İşlevlerin Uygulanması Ölçeği”nin Türkçe’ye uyarlanması aşamaları ile geçerlik ve güvenirlik analizleri yapılmıştır. İkinci bölümünde ise 48-66 aylık çocukların bilişsel işlevlerini uygulaması çeşitli değişkenler bakımından incelenmiştir. Araştırma kapsamında veriler; araştırmacı tarafından oluşturulan kişisel bilgi formu, Bilişsel Yetenekler Testi Form-6 ve Okul Öncesi Öz Düzenleme Ölçeği ile Bilişsel İşlevlerin Uygulanması Ölçeği (Application of Cognitive Functions Scale) kullanılarak toplanmıştır. Bilişsel Yetenekler Testi Form-6 ve Okul Öncesi Öz Düzenleme Ölçeği yalnızca Bilişsel İşlevlerin Uygulanması Ölçeğinin krtiter geçerliği için kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen veriler uygun bir istatistik paket programı aracılığıyla çözümlenmiştir. Ölçme aracının geçerlik ve güvenirlik çalışmaları için yapı geçerliği, kriter geçerliği, korelasyon analizi yapılmış olup; cronbach’s alpha güvenirlik katsayısı hesaplanmıştır. Bununla birlikte tanımlayıcı istatikler (yüzde, frekans, ortalama ve standart sapma) ile fark testleri (T Test, Anova, Mann Whitney-U, Kruskal Wallis) kullanılmıştır.Uygun analizlerin yapılması ile elde edilen sonuçlara göre; yapı geçerliliğini analiz etmek üzere çocukların BİUÖ Görevler Bölümü Alt Ölçeklerinden elde ettikleri ön test puanları ile son test puanları arasındaki farklılık incelendiğinde; Görevler Bölümü Alt Ölçekleri için her bir alt ölçekte .001 düzeyinde, toplam puan olarak ise .05 düzeyinde anlamlı farklılık olduğu belirlenmiştir. Ölçme aracının geçerliğini sınamak üzere yapılan Görevler Bölümü Alt Ölçekleri ile Davranış Gözlem Ölçeği arasındaki ilişkiler incelenmiş ve pozitif yönlü orta, üst düzey korelasyonların olduğu belirlenmiştir. Ölçeğin toplam güvenirlik katsayısı Cronbach’s Alpha değeri Görevler Bölümü Alt Ölçekleri için .749 ve Davranış Gözlem Ölçeği için .997 olarak hesaplanmıştır. Görevler Bölümü Alt Ölçeklerinin birbirleri ile ve Davranış Gözlem Ölçeklerinin birbirleri ile olan ilişkileri incelendiğinde pozitif yönlü orta ve üst düzey korelasyonların olduğu görülmüştür. Davranış Gözlem Ölçeği için hakemler arası tutarlık incelemiş ve tüm alt boyutlarda hakemler arası tutarlığın .90 ve üzeri bir korelasyon değerine sahip olduğu sonucuna ulaşılmıştır.Elde edilen bulgular ışığında Bilişsel İşlevlerin Uygulanması Ölçeği’nin geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğu belirlenmiştir. Bilişsel işlevlerin uygulanmasını sağlayan ölçme aracı bunu toplam altı görevde gözlemleyerek değerlendirmektedir. Bu görevler sıra ile; sınıflandırma, kısa süreli işitsel bellek, kısa süreli görsel bellek, örüntü tamamlama, bakış açısı alma ve sözel planlamadır.Araştırmanın demografik değişkenleri ile ilgili yapılan analizlerin sonucunda elde edilen bulgular incelendiğinde çocukların Bilişsel İşlevlerin Uygulanması Ölçeği, Görevler Bölümü Alt Ölçeklerindeki performanslarının cinsiyetlerine göre farklılaşmadığı belirlenmiştir. Buna karşın okul öncesi eğitime devam etme süresi ve ailelerinin gelir düzeyi arttıkça alt ölçeklerdeki performansları artmaktadır. Anne-baba öğrenim durumunun artması ve annenin çalışmasının da çocukların alt ölçeklerdeki performanslarını arttırdığı görülmektedir.Araştırmanın bütününde elde edilen sonuçlar düşünüldüğünde çocukların Bilişsel İşlevlerin Uygulanmsı Ölçeği’nde sergiledikleri performansları onların öğrenme potansiyellerinin belirlenmesini sağlamakta; çocuklar ön testten son teste ilerleme kaydettiği görülmektedir. Dinamik değerlendirme yaklaşımına dayanan özgün yapısı ile Bilişsel İşlevlerin Uygulanması Ölçeği ile yapılacak çalışmaların çocukların öğrenme potansiyellerini göstermekle birlikte, çocukların ihtiyaç duydukları desteğin ölçme aracının müfredat temelli yapısı gereği okullarda öğretmenler tarafından oluşturulacak eğitim programları aracılığıyla kolaylıkla sağlanabileceği düşünülmektedir.Anahtar Kelimeler: Dinamik değerlendirme, okul öncesi eğitim, Lidz Program Temelli Dinamik Değerlendirme Modeli, Bilişsel İşlevlerin Uygulanması ÖlçeğiABSTRACTRELIABILITY AND VALIDITY STUDY OF APPLICATION OF COGNITIVE FUNCTIONS SCALE AND ANALYSIS OF COGNITIVE FUNCTIONS OF 48-66 MONTHS-OLD CHILDRENWhile dynamic assessment approach determines the individual’s current situation, it also includes active intervention of assessor to situation during assessment process. This research aims to bring in Application of Cognitive Functions Scale to Turkish literature which was developed in Lidz Program-Based Program aiming to be used as an effective tool in classroom environment and it consists of two stages. At the first stage, the adaptation of “Application of Cognitive Functions Scale” to Turkish and conducting its validity and reliability for 48-66 months-old children is aimed. At the second stage, in the scale with reliability and validity, children’s performances were aimed to examine in terms of several demographic variables. In line with this purpose, the research has examined children’s performances during application of cognitive functions and their performance in terms of several variables (gender, duration of preschool education, family’s level of income, educational background of mother, educational background of father, and employment status of mother).This research was designed as a quantitative research and a relational survey model was used. Study group is consisted of a total of 158 children with normal development (children with no diagnosis at school enrollment and whose teacher evaluated their development as normal) who continue their education at 6 schools which were selected from Ataşehir, Kadıköy, Üsküdar and Maltepe districts at Anatolian side of Istanbul. This research is basically consists of two parts. In the first part of the research, the adaptation of “Application of Cognitive Functions Scale” to Turkish and its validity and reliability analysis were conducted. As for the second part, application of cognitive functions of 48-66 months old children was examined in the terms of several variables.Within the scope of the research, the data were collected using personal information form developed by researcher, Cognitive Abilities Test Form-6, Preschool Self-Regulation Scale and Application of Cognitive Functions Scale. Cognitive Abilities Test Form-6 and Preschool Self-Regulation Scale were only used for criterion validity of Application of Cognitive Functions Scale. The data from the research was analyzed with a statistical packaged software. For the validity and reliability of the scale, construct validity, criterion validity and correlation analysis were conducted and Cronbach’s alpha reliability co-efficient was calculated. In addition, descriptive statistics (percentage, frequency, mean and standard deviation) and difference tests (T-Test, Anova, Mann Whitney-U, Kruskal Wallis) were used. According to the results, for construct validity when the difference between children’s pretest and post scores from ACFS Tasks Section Subscales was examined, it was determined that there is a significant difference at each subscale for Tasks Section Subscales at the level of .001 and in total scores at the level of .05. For reliability of the scale, the relationships between Tasks Section Subscales and Behavior Observation Scale were examined and it was determined that there are positive high correlations. Total reliability coefficient Cronbach’s Alpha value was calculated as .749 for Tasks Section Subscales and .997 for Behavior Observation Scale. When the relationships within Tasks Section Subscales and Behavior Observation Scale were examined, it was seen that there are positive medium and high level correlations. For Behavior Observation Scale, inter-rater reliability was examined and it was found that inter-rater reliability has a level of .90 and higher correlation value in all sub-dimensions.In the light of these findings, Application of Cognitive Functions Scale is determined to be reliable and valid. The instrument which provides application of cognitive functions evaluates this with observation in six tasks. These tasks are classification, short-term auditory memory, short-term visual memory, pattern completion, perspective-taking and verbal planning, respectively. According to the results from the analyses with demographic variables, it was determined that children’s performances at Application of Cognitive Functions Tasks Sections Subscales do not differ according to their gender. However, as the duration of preschool education and family’s level of income increase, their performances at subscales also increase. In addition, it was seen that increasing of educational background of mother-father and employment of mother also increase children’s performances at subscales. Considering the results of the entire study, children’s performances at Application of Cognitive Functions Scale provide to determine their learning potential and children seem to show a progress from the pre-test to the post-test. Because Application of Cognitive Functions Scale with its unique structure based on dynamic assessment approach shows children’s learning potential, it is thought that through education programs by teachers at schools with the help of instrument’s curriculum-based structure, the support children need will be provided easily. Keywords: Dynamic assessment, preschool education, Lidz Program Based Dynamic Assessment Model, Application of Cognitive Functions Scale