Search

Yorgan TDK’ ya göre yatakta örtünmeye yarayan, içi pamuk, yün vb. şeylerle doldurularak dikilmiş geniş örtü anlamına gelmektedir. Yorgan insan hayatında her zaman ihtiyaç duyulan eşya olmuştur. Afyonkarahisar’ da ki soğuk hava şartları özellikle kış mevsiminde yorgan kullanımı artmaktadır. Bin bir emek ve işçilikle dikilen yorganlar yıllarca kullanıma elverişlidir. Sadece belli aralıklarla içerisindeki yün yıkanıp tekrar kabartılarak uzun süre kullanılabilmektedir. Genç kızların çeyizlerinde vazgeçilmez parçalarından biri de yorganlardır. Rengârenk saten kumaşlarla bin bir emekle işlenip dikilen yorganlar evlenecek kızların çeyizlerinde önemli bir yere sahiptir. El emeği göz nuru gece gündüz işlenen yorganlara günümüzde rağbet oldukça azalmıştır. Yapıldığı dönemden izler taşıyan yorganlar zaman içerisinde hazır tüketime geçmiştir. Gelişen teknoloji bütün el sanatlarını olumsuz etkilediği gibi yorgancılık faaliyetini de kötü etkilemiştir. Eskiden herkes kendi ihtiyacı olan yorganları dikerken günümüzde çoğu şeyde olduğu gibi yorganlar da hazır alınmaya başlanmıştır.

Yorgan TDK’ ya göre yatakta örtünmeye yarayan, içi pamuk, yün vb. şeylerle doldurularak dikilmiş geniş örtü anlamına gelmektedir. Yorgan insan hayatında her zaman ihtiyaç duyulan eşya olmuştur. Afyonkarahisar’ da ki soğuk hava şartları özellikle kış mevsiminde yorgan kullanımı artmaktadır. Bin bir emek ve işçilikle dikilen yorganlar yıllarca kullanıma elverişlidir. Sadece belli aralıklarla içerisindeki yün yıkanıp tekrar kabartılarak uzun süre kullanılabilmektedir. Genç kızların çeyizlerinde vazgeçilmez parçalarından biri de yorganlardır. Rengârenk saten kumaşlarla bin bir emekle işlenip dikilen yorganlar evlenecek kızların çeyizlerinde önemli bir yere sahiptir. El emeği göz nuru gece gündüz işlenen yorganlara günümüzde rağbet oldukça azalmıştır. Yapıldığı dönemden izler taşıyan yorganlar zaman içerisinde hazır tüketime geçmiştir. Gelişen teknoloji bütün el sanatlarını olumsuz etkilediği gibi yorgancılık faaliyetini de kötü etkilemiştir. Eskiden herkes kendi ihtiyacı olan yorganları dikerken günümüzde çoğu şeyde olduğu gibi yorganlar da hazır alınmaya başlanmıştır.

Geleneksel el sanatları içerisinde keçeciliğin tarihi kökleri oldukça eskiye dayanır. Türklerin bu alanda Milattan önceki Orta Asya dönemlerine kadar uzanan üretimleri vardır. Günümüzde gelişen teknoloji ve değişen yaşam biçimleri nedeniyle keçe üretimi azalmıştır. Ancak üretimi azalan geleneksel keçeyi bazı ustalar yeniden üretmeye başlamışlardır. Keçe fonksiyonel kullanım alanı olan ürünlere dönüşmüştür. Geleneksel keçe üretimini özveriyle devam ettiren, Konya ilinde yaşayan Celalettin Berberoğlu bu konuda iyi bir örnek oluşturmaktadır. Kendisi elbise, aksesuar vb. alanlarda keçe üretmektedir. Unutulan bu geleneksel sanatın gelecek kuşaklara aktarılması önemlidir, bu amaç doğrultusunda maddi kültür ögesi olarak keçe okullardaki müfredata da eklenmelidir. Sanatın eğitime olan eşsiz katkıları göz önünde bulundurularak keçecilik el becerisi ve özgün düşünmeye katkısı vesilesiyle eğitim sürecinin bir parçası haline getirilmesinde fayda vardır. Çalışmamızda geçmişte geleneksel yaygı amaçlı olarak üretilmiş olan keçenin farklı fonksiyonel kullanım alanlarında yeniden üretimi ile ilgili örnekler üzerinde durulacaktır.

Pan, Da, Ng, Peter K.L., Sun, Hongying (2022): Aiyunamon, a new genus for southern Chinese potamid species previously placed in Eosamon Yeo & Ng, 2007 (Decapoda: Brachyura: Potamidae). Raffles Bulletin of Zoology 70: 320-328, DOI: 10.26107/RBZ-2022-0016

El sanatları içinde önemli ve köklü bir geçmişe sahip keçe sanatı kültürel değerlerimiz ve geleneksel sanatlarımızdan biridir. Kullanım alanının genişliği nedeniyle keçe, günlük yaşamın bir parçası olarak varlığını bugünde sürdürmektedir. Ancak keçecilik, günümüzde sayıları azalan keçe zanaatkârları ve keçe sanatıyla ilgilenen tasarımcıların ürettikleri ürünlerle devam etmektedir. Bu nedenle keçe sanatını tekrar hatırlatmak ve yaymak amacıyla “Afyonkarahisar Keçe Sanatında Güncel Yaklaşımlar’ konusu araştırılmıştır. Afyonkarahisar, keçe sanatına gönül vermiş sanatçıları sayesinde 2022 yılında keçe coğrafi işaret tescilini alarak keçe alanında önemli bir adım atmıştır. Afyonkarahisar keçe sanatçıları keçe sanatında güncel yaklaşımlar ve teknikler sergileyerek unutulmaya yüz tutmuş olan keçe sanatını daha çok göz önünde tutulmasını sağlamıştır. Bu bağlamda Kültür Bakanlığı Sanatçısı olan Gülenay Yalçınkaya, araştırmaya örnek teşkil etmiştir. Gülenay Yalçınkaya Afyonkarahisarlı geleneksel tepme keçe ustaları tarafından kadın keçeci kalfası olarak ilan edilmiştir. Keçe alanında yapmış olduğu sosyal faaliyetler ve geleneksel yöntemlerle beraber kullandığı güncel teknikler sayesinde çeşitli tasarımlar üretmiştir. Bu çalışmada tarama, gözlem ve sözlü görüşme yöntem ve teknikleri kullanılmıştır. Gülenay Yalçınkaya’ya ait 295 eser incelenmiş, tezde ise 43 esere yer verilmiştir. Araştırmanın evreni Afyonkarahisar keçe sanatçıları, örneklemi ise 2013 yılında T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından Somut Olmayan Kültürel Miras Taşıyıcısı unvanı alan Afyonkarahisar keçe sanatçısı Gülenay Yalçınkaya ve 43 eseridir. Felt art, which has an important and deep-rooted history among handicrafts, is one of our cultural values and traditional arts. Due to its wide area of use, felt still exists today as a part of daily life. However, felt making continues with the products produced by felt craftsmen and designers who are interested in the art of felt. For this reason, the subject of "Contemporary Approaches in Afyonkarahisar Felt Art" has been researched in order to remind and spread the felt art. Thanks to its artists who have devoted themselves to the art of felt, Afyonkarahisar has taken an important step in the field of felt by obtaining the felt geographical indication registration in 2022. Afyonkarahisar felt artists have made the felt art, which has sunk into oblivion, to be taken into consideration more by exhibiting contemporary approaches and techniques in the art of felt. In this context, Gülenay Yalçınkaya, an artist of the Ministry of Culture, set an example for the research. Gülenay Yalçınkaya was declared as a female felting journeyman by traditional kick felt masters from Afyonkarahisar. She has produced various designs thanks to the social activities she has done in the field of felt and the up-to-date techniques she uses together with traditional methods. In this study, scanning, observation and oral interview methods and techniques were used. 295 works of Gülenay Yalçınkaya were examined and 43 works were included in the thesis. The universe of the research is Afyonkarahisar felt artists, the sample is Afyonkarahisar felt artist Gülenay Yalçınkaya, who was awarded the title of Intangible Cultural Heritage Carrier by the Ministry of Culture and Tourism of the Republic of Turkey in 2013, and her 43 works.

İnsanlar tarih boyunca hayvanlardan farklı şekillerde faydalanmıştır. Tarım öncesi dönemde avcılık ve toplayıcılık toplumlarında insanlar beslenme ve giyinme ihtiyaçlarını karşılamak için hayvanlardan faydalanmıştır. Temel besin maddesi olan et ve sütün dışında en yaygın faydalanama biçimlerinden birini de lif oluşturmaktadır. Koyunun evcilleştirilmesiyle yününün sömürülmesi aynı zamana denk gelmektedir. Toplumların gelişmesine bağlı olarak yapağının kullanım oranı ve şekli değişiklik göstermiştir. İlkel toplumlarda temelde giyinme ve soğuktan korunma amaçlı kullanılmışken modern toplumlarda bunlara ek olarak tıbbi giyimlerde ve araçlarda, doğal gübre üretiminde, yalıtım işlerinde ve çeşitli döşeme işlerinde kullanılmaktadır. 1961’den günümüze dünyada her yıl 2 milyon tondan fazla hayvansal lif üretilmektedir ve birçok ülkenin ekonomisinde önemli yer tutmaktadır. Dünya yapağı üretiminde Çin, Avustralya, Yeni Zelanda, Birleşik Krallık ve Türkiye öncü ülkeleri oluşturmaktadır. Türkiye’de ise yapağı üretiminde TRB2, TRC2 ve TRC3 bölgeleri en önemli yapağı üretim alanlarını oluşturmaktadır., Throughout history, humans have benefited from animals in different ways. In the pre-agricultural period, in hunting and gathering societies, people benefited from animals to meet their feeding and dressing needs. Apart from meat and milk, which are essential nutrients, one of the most common forms of utilization is fiber. The domestication of sheep and the exploitation of wool coincide with the same time. Depending on the development of societies, usage rate and form of fleece has changed. While it was used mainly for dressing and protection from cold in primitive societies, it is also used in medical clothing and vehicles, natural fertilizer production, insulation works and various flooring Works in modern societies. Since 1961, more than 2 million tons of animal fiber is produced every year in the world and has an important place in the economy of many countries. China, Australia, New Zealand, United Kingdom and Turkey is the pioneer countries in the World wool production. TRB2, TRC2 and TRC3 regions constitute the most important wool producing areas about wool production in Turkey.

Küresel ısınma ve iklim değişikliği dünyayı ve dolayısıyla insanlığı tehdit eden çevre sorunlarının başında gelmektedir. Tarım, orman, temiz su kaynakları, hava kalitesi, biyoçeşitlilik ve insan sağlığı üzerindeki olumsuz etkileri ile son yıllarda insanlığın geleceğinin yadsınamaz tehdidi olmuştur. Çevre bilimciler ve araştırmacılar, yaşanan salgınla birlikte tüm sektörlerde kullanılan hammadde, sentetik kökenli kimyasal ve yardımcı maddeler yerine alternatif ‘yeşil’ ürünlerin ikamesi üzerine çalışmalarını yoğunlaştırmışlardır. Bu çalışmada atıl yünden üç farklı yönteme göre elde edilen hidrolizat numuneleri incelenmiştir. Bu yöntemler klasik alkali yöntem, klasik indirgen madde sodyum sülfür ile yapılan indirgeme yöntemi ve sodyum sülfür yerine yeşil kimyasal glikoz kullanımı ile yapılan indirgemedir. Elde edilen numuneler katı madde tayini, FT-IR analizi ve SEM görüntüleri esas alınarak karşılaştırılmıştır. FT-IR analizi sonuçlarına göre yün hidrolizatı edesinde en etkili yöntem sodyum sülfür ile indirgeme işlemi iken, sonrasında glikoz esaslı indirgen madde kullanımının geldiği saptanmıştır. Alkali işlemin en ılıman yöntem olduğu tespit edilmiştir. Bu sonuçları numunelerin katı madde miktarı ve SEM analizleri desteklemektedir. Sodyum sülfür yerine glikoz esaslı madde kullanımıyla daha az lif zararı ve ağırlık kaybı oluşmaktadır. Deney sonuçlarına göre keratin eldesinde klasik indirgen olarak kullanılan sodyum sülfür yerine glikoz esaslı çevreci kimyasal maddenin rahatlıkla kullanılabileceği sonucuna varılmıştır. Bu hem sektör çalışanları hem de tüketici sağlığı açısından çok önemli olduğu gibi doğal kaynakların korunması, atıkların azaltılması ile doğa ile uyumlu bir üretim gerçekleştirilmesi açısından çevreyi en fazla kirleten sektörlerin başında gelen tekstil sektörü için iyi bir örnektir. Çalışmada Atıl durumdaki yün kullanılmıştır. Depolama sırasında çıkardığı metan gazıyla küresel ısınmaya yol açabilen yünün keratin eldesi ile ekonomiye kazandırarak biyomateryal, tarım tekstilleri, koruyucu giysiler, jeotekstiller, akıllı materyaller, tıbbi tekstiller ve yalıtım sistemleri gibi teknik uygulamalarda kullanılabilen düşük maliyetli ve biyouyumlu ve biyoçevrimli, sürdürülebilir materyal kaynağı üretimi gerçekleştirilmiştir. Çok boyutlu ve yıkıcı etkileme gücüne sahip küresel iklim değişikliğinin sorunun çözümü dünya genelinde çevre bilincinin yaygınlaştırılması, dayanışma ve işbirliğine bağlıdır. Bunun için de tüm sektörlerde temiz üretim esastır. Bunun için de tüm sektörlerde temiz üretim esastır.

Hidrojeller, ilaç salınımında, tarımsal alanda, biyomedikal alanda, gıda korumasında ve doku uygulamalarında etkin ve yaygın olarak kullanılan polimerik jellerdir. Hidrojellerin yumuşak ve esnek özellikte olması disiplinler arası yaklaşımın ilerlemesini önemli ölçüde sağlamaktadır. Fakat hidrojeller uygulanan mekanik kuvvetler altında düşük dirence sahiptir. Bu durum hidrojellerin kullanımı sırasında kırılmalara neden olmaktadır. Bu bağlamda, tekstil takviyeli hidrojel kompozitler hidrojellerin mekanik problemlerini çözmek için disiplinler arası bir yaklaşım sunmaktadır. Bu çalışmanın amacı mekanik özellikleri iyileştirilmiş dokuma kumaş takviyeli hidrojel kompozit yapıların incelenmesidir. Bu bağlamda, hidrojel iplik formunda olan polivinil alkol (PVA), uygulanan mekanik kuvvete karşı direncini artırmak için mukavemetli pamuk, keten, yün, viskon ipliklerle güçlendirildi. Bu nedenle, kumaş takviyeli hidrojel kompozitlerin üretimi için PVA/Pamuk, PVA/Keten, PVA/Yün, PVA/Viskon karışımlı dokuma kumaşlar hazırlandı. Hibrit dokuma kumaşlar, farklı oranlarda glutaraldehit ve boraks çözeltileri ile muamele edildi. Hibrit dokuma kumaşta bulunan PVA iplikleri çapraz bağlı jel yapılara dönüşürken, pamuk, keten, yün ve viskon iplikler, takviye elemanı olarak dokuma kumaşlarda kalmıştır. İplik ve kumaşla güçlendirilmiş hidrojel kompozitlerinin karakterizasyonları Fourier-transform kızılötesi spektroskopi (FT-IR), termogravimetrik analiz (TGA), X-ışını kırınımı (XRD), taramalı elektron mikroskobu (SEM) ile gerçekleştirildi. Hidrojel kompozitlerdeki çapraz bağlayıcı oranına ve su içeriklerine bağlı olarak numunelerin şişme dereceleri ve mekanik özellikleri incelendi. Tüm sonuçlar göz önüne alındığında, doğal lif takviyeli dokuma kumaşlar hidrojel kompozitlerin mekanik özelliklerini önemli ölçüde artırmıştır. Bu tezde sunulan yayımlanmış her makalenin bulguları, gelecekteki çalışmalar için birtakım önemli çıkarımlara sahiptir. Hydrogels are one of the most widely used polymeric gels and have been extensively used for drug delivery, agricultural and biomedical fields, food preservation, and tissue applications. Hydrophilic, soft, and flexible properties of hydrogels provide a significant opportunity to advance the understanding of interdisciplinary approach. However, hydrogels have low resistance under the applied mechanical forces. This situation results in hydrogels to break during usage. In this regard, textile reinforced hydrogel composite presents an interdisciplinary approach to solve mechanical problems of hydrogels. The aim of this thesis is to investigate development of woven fabric reinforced hydrogel composite structure with enhanced mechanical properties. In this respect, polyvinyl alcohol (PVA) in yarn form was reinforced with another durable cotton, flax, wool and viscose yarns to produce a hydrogel composite structure with improved resistance to the applied mechanical forces. For this purpose, PVA/Cotton (Co), PVA/Flax (F), PVA/Wool (W), PVA/Viscose (VI) blended woven fabrics were manufactured for the forming fabric reinforced hydrogel composites. The hybrid woven fabrics were treated with different concentrations of glutaraldehyde and borax solutions. PVA yarns in the hybrid woven fabric turned into crosslinked gel structures, whereas cotton, flax, wool and viscose yarns remained in the woven fabrics as a reinforcing element. The characterizations of yarn and fabric reinforced hydrogel composites have been carried out by Fourier-transform infrared spectroscopy (FT-IR), thermogravimetric analysis (TGA), X-ray diffraction (XRD), and scanning electron microscope (SEM). The swelling degree and mechanical properties of the samples were investigated with respect to the crosslinker ratio and water contents in the hydrogel composites. Considering all results, natural fiber woven fabric reinforcement significantly increased the mechanical properties of hydrogel composites. The findings of each article presented in this thesis have a number of significant implications for future researchs. YÖK 100/200 Domestic Doctorate Program RWTH Aachen University (Germany) Erasmus Mobility Programme University of Boras (Sweden) Erasmus Mobility Programme

Bu çalışmada, yün, modifiye sentetik ve rejenere selülozik liflerin iç yüzde, klasik sentetik liflerin dış yüzde kullanıldığı yalancı rib örgüye sahip kumaşlar dikişsiz örme makinasında kapsamlı bir hammadde planıyla üretilmiş, soğuktan koruyucu giysiler için kullanılabilecek kumaşların sürtünme, patlama mukavemeti, boncuklanma ve aşınma direnci özellikleri incelenmiştir. Tek hammaddeden kontrol amaçlı üretilenlerle birlikte Thermosoft®, Nilit Heat® Viloft® ve yün ipliklerin atlama formunda iç yüzde, üç temel sentetik lif olan poliester (PET), poliamid (PA) ve polipropilenin (PP) dış yüzde kullanımlarıyla toplam onsekiz yalancı rib örgülü kumaş üretilmiştir. Sonuçlara göre, kumaşlarda kayda değer boncuklanma problemi görülmezken, PA kumaşların direnci daha yüksektir. Aşınma sonucu en az kütle kaybı PA (standart ve Heat®) ve PP içerikli kumaşlarda, en yüksek patlama mukavemeti PET ve standart/modifiye PA içeren kumaşlarda gözlenmiştir. Sürtünme katsayısı değerlerine bağlı olarak vücuda temas halinde minimum deformasyon veren kumaşlar Viloft® Heat® ve PP iç yüze sahip olanlardır. Genel olarak PP, Viloft veya Heat® iç yüzeyin ve PA dış yüzeyin optimum performans için uygun olduğu belirtilebilir. In this study, results were put forward about friction, bursting strength, pilling and abrasion resistances of double-face fabrics made of wool, modified synthetic or regenerated cellulosic inner layers and synthetic outer layers knitted by a seamless knitting machine in false rib structure. Intended end use of the fabrics were sports clothing or inner layer of a protective clothing. Totally eighteen fabrics were produced by using wool, Themosoft®, Nilit Heat®, and Viloft® for inner sides and polyester (PET), polyamide (PA) and polypropylene (PA) for outer sides including the ones made of the same material. According to the results, although there is not a considerable pilling problem detected, pilling resistance of PA was higher. Higher abrasion resistances were obtained for fabrics including PP and PA (standard and Heat®). Minimum skin deformation as a result of friction tests are expected from fabrics having Viloft®, PP or Heat® inner surfaces. As a general look, fabrics having PP, Heat® or Viloft® inner surfaces and PA outer surfaces can be suggested for optimum performances.

La revolución tecnológica actual ha permitido que se puedan desarrollar soluciones a problemas de sociales, además de ofrecer una amplia gama de dispositivos y lenguajes de programación, los cuales pueden integrarse y trabajar en modo cooperativo. El proyecto que se describe en este artículo está enfocado a la automatización del riego de un campo de cultivo, el cual podrá ser operado y monitoreado a través de una aplicación móvil. El enfoque esla agricultura debido a que es uno de los sectores más tradicionales y también ha percibido cómo los avances tecnológicos pueden aportar importantes beneficios. El empleo de técnicas basadas en el análisis de datos, el uso de drones y el comienzo de la era de la sensorización están brindando resultados. La innovación y la sostenibilidad serán un punto clave para lograr alimentar a los 8600 millones de habitantes en el mundo para el año 2030.

Akrilik lifi, fiziksel özellikleri ve dokunma hissi ile yün lifine en çok benzeyen sentetik liflerdir. Akrilik lifler üretimleri itibari ile relax ve relax olmayan (un-relax) lifler olarak sınıflandırılmaktadırlar. Un-relax akrilik lifler, üretimleri esnasında bir buhar prosesine tabi tutulmazlarken, relax akrilik lifler buhar prosesine tabi tutulurlar ve uzatılırlar. Relax ve un-relax akrilik liflerin farklı oranlardaki karışımlarından iplik üretildikten sonra, ipliğe uygulanacak bir buhar işlemi ile un-relax durumdaki akrilik liflerin kısalması gerçekleştirilmekte ve hacimli (high-bulk) iplikler üretilmektedir. Çalışmanın deneysel kısmı iki bölümden oluşmuştur. Birinci bölümde, akrilik lif inceliği ve relax/un-relax oranının iplik ve kumaş özelliklerine etkisini incelemek amacıyla üç farklı akrilik lif inceliğinde (2, 3 ve 5 denye) ve dört farklı relax/un-relax oranında (%100 relax, %95 relax %5 un-relax, %92 relax %8 un-relax, %85 relax %15 un-relax) %100 akrilik iplikler üretilmiştir. İkinci bölümde yün oranı ve relax/un-relax oranının iplik ve kumaş özelliklerine etkisini incelemek amacıyla üç farklı yün oranında (%10 yün %90 akrilik, %30 yün %70 akrilik, %50 yün %50 akrilik) ve dört farklı relax/un-relax oranında (%100 relax, %95 relax %5 un-relax, %92 relax %8 un-relax, %85 relax %15 un-relax) akrilik/yün karışımlı iplikler üretilmiştir. Üretilen ipliklerin mukavemet, düzgünsüzlük, ince yer, kalın yer ve neps özellikleri incelenmiştir. Ayrıca %100 akrilik ve akrilik/yün karışımlı ipliklerden örme kumaşlar üretilmiş ve kumaşların patlama mukavemeti, aşınma, boncuklaşma, hava geçirgenliği, termal iletkenlik, termal direnç, su buharı geçirgenliği ve su buharı direnci özellikleri incelenmiştir. İplik ve örme kumaşlardan elde edilen ölçüm sonuçları istatistikî olarak değerlendirilerek yorumlanmıştır. Acrylic fiber is a synthetic fiber that most closely resembles wool fiber with its physical properties and tactile sensation. Acrylic fibers are classified as relax and un-relax fibers. Un-relax acrylic fibers are not subjected to a steam process during their manufacture, while relax acrylic fibers are subjected to a steam process and are elongated. After the yarn is produced from different blends of relax and un-relax acrylic fibers, a shortening of acrylic fibers in the un-relax state is carried out by a steam treatment to the yarn and high-bulk yarns are produced. The experimental part of the study consists of two parts. In the first part, 100% acrylic yarns in three different acrylic fiber fineness (2, 3 and 5 denier) and four different relax / un-relax ratios (%100 relax, %95 relax %5 un-relax, %92 relax %8 un-relax, %85 relax %15 un-relax) were produced in order to examine the effect of acrylic fiber fineness and relax / un-relax ratio on yarn and fabric properties. In the second part, acrylic/wool blended yarns were produced in three different wool ratios (%10 wool %90 acrylic, %30 wool %70 acrylic, %50 wool %50 acrylic) and four different relax / un-relax ratios (%100 relax, %95 relax %5 un-relax, %92 relax %8 un-relax, %85 relax %15 un-relax) in order to examine the effect of wool ratio and relax / un-relax ratio on yarn and fabric properties. Then these produced yarns tenacity, unevenness, thin place, thick place and neps features were examined. In addition, knitted fabrics were produced from 100% acrylic and acrylic/wool blended yarns and the properties of bursting strength, abrasion resistance, pilling resistance, air permeability, thermal conductivity, thermal resistance, water vapor permeability and water vapor resistance properties of the fabrics were examined. The measurement results obtained from yarn and knitted fabrics were evaluated statistically and interpreted. Ersur Tekstil

Bu çalışma kapsamında farklı karışım oranlarında meta-aramid yün iplik içeren dokuma kumaşların mukavemet, eğilme, konfor ve yanma özelliklerinin incelenmesi amaçlanmış olup bu amaçla öncelikle meta-aramid, yün lifi ve yapılan çalışmalarla ilgili ayrıntılı bir literatür araştırması yapılmıştır. Daha sonra Nm 60/1 ve Nm 60/2 % 100 meta-aramid ve Nm 60/1 ve Nm 60/2 % 100 yün ipliklerinden farklı karışım oranında sabit çözgüde, iki farklı dokuma örgüsünde (bezayağı ve dimi) toplam 28 farklı çeşit dokuma kumaş oluşturulmuştur. Üretilen kumaşların mukavemet özellikleri (kopma mukavemeti, patlama mukavemeti, yırtılma mukavemeti), eğilme rijitliği özellikleri (atkı eğilme rijitliği, genel eğilme rijitliği), konfor özellikleri (hava geçirgenliği, su buharı geçirgenliği, ısıl geçirgenlik) ve yanma özellikleri standartlara uygun bir şekilde ölçülmüş ve elde edilen sonuçlar SPSS programında 0,05 anlamlılık seviyesinde istatistiki olarak değerlendirilerek analiz edilmiştir. Yapılan bu çalışma sonucunda iplik numarasının, örgü yapısının ve meta-aramid yün karışım oranının kumaş özelliklerine etkisi istatiksel olarak anlamlı bulunmuştur ve tüm kumaşlar için optimum kopma mukavemeti, patlama mukavemeti, eğilme rijitliği, hava geçirgenliği, su buharı geçirgenliği, termal geçirgenlik 50/50 meta-aramid/yün ve 67/33 meta-aramid/yün karışım oranı ile elde edilmiştir. This study aimed to investigate the tensile, bending, comfort properties and burning behaviour of the woven fabrics produced with different blend ratios of meta-aramid and wool yarns. For this purpose, twenty eight woven fabrics were manufactured using Nm 60/1 and Nm 60/2 meta-aramid and Nm 60/1 and Nm 60/2 wool yarns with different blend ratios. The tensile properties, bursting strength, bending rigidity, comfort properties (water vapor permeability, air permeability and thermal conductivity) and burning behaviour of woven fabrics which we manufactured were tested according to the standards and the results obtained were assessed by means of the statistical analysis program. The results from this study indicated that blending ratios, yarn linear densities and weave structures had statistically significant effects on the mechanical, comfort and burning properties of fabrics. The results of this study show that the breaking force and bursting strength and bending rigidty of woven fabrics increases with the increase of the aramid contents of the fabrics. Optimum breaking force, bursting strength, bending rigidity, air permeability, water vapor permability and thermal conductivity values were obtained from the fabrics consisting of 50/50 meta-aramid/wool and 67/33 metaaramid- wool. İPEKİŞ Tekstil

Bu çalışmada, yün ve tiftik liflerinden üretilen kumaşların çeşitli özellikleri arasındaki farklılıklar incelenmiştir. Bu amaçla, yün ve tiftik lifleri benzer mikronlarda tedarik edilmiş ve % 100 yün ve % 100 tiftik ipliği üretmek için aynı makinelerde aynı koşullar altında lifler işlenmiştir. Çözgü yönünde %100 yün ipliği ve %100 tiftik iplikleri ayrı ayrı kullanılarak ve atkı yönünde de aynı iplikler farklı düzenlerde kullanılarak, aynı desen, çözgü ve atkı yoğunluklarına sahip farklı oranlarda yün ve tiftik lifleri içeren altı tip kumaş üretilmiştir. Kumaşların tutum özelliklerini değerlendirmek için SiroFAST kullanılmış olup, ayrıca mekanik ve fiziksel özelliklerinin de ölçümleri gerçekleştirilmiştir. Sonuçlar, tiftikten yapılan kumaşların kalınlığının yünlü kumaşlardan daha yüksek olduğunu ve kumaşların bileşimindeki tiftik oranı arttıkça kumaş kalınlığının arttığını göstermiştir. Kopma mukavemeti değerlerinde %100 yünlü kumaşların mukavemetinin %100 tiftikten üretilmiş kumaşlara göre daha yüksek olduğu, yırtılma mukavemeti değerlerinde ise kumaşlarda tiftik oranı arttıkça yırtılma mukavemeti değerlerinin arttığı gözlemlenmiştir. Genel olarak tiftikten üretilen kumaşların boncuklanma değerleri yünden üretilenlere göre daha iyidir. Tiftik ipliklerinin yün ipliklere kıyasla daha fazla hacimli olmaları nedeniyle, %100 tiftikten üretilen kumaşların hem çözgü hem atkı yönlerinde eğilme rijitliği % 100 yünden üretilen kumaşlarınkinden daha yüksektir. Yünlü kumaşların hem atkı hem de çözgü yönlerindeki uzama değerleri, tiftik iplikleri ile üretilen kumaşlardan daha yüksektir. Kumaşların kesme dayanım değerleri göz önüne alındığında, en yüksek kesme dayanımı % 100 yünlü kumaşta elde edilmiştir. Relaksasyon çekmesi ve nem altındaki boyut değişimi sonuçları, elyaf tipi göz önüne alındığında kumaşların ilgili özelliklerine ait sonuçları arasında tutarlı bir ilişki bulunmadığını göstermiştir. In this study, the differences of the fabric properties produced from wool and mohair fibres were investigated. Therefore, wool and mohair fibres were supplied in similar microns. To produce 100% wool and 100% mohair yarns, fibres were processed under the same conditions on the same machines. By using 100% wool yarns and 100% mohair yarns separately in warp direction and the same yarns in the weft direction with different sequences, six types of fabrics containing different ratios of wool and mohair fibres having the same pattern, warp and weft densities were produced. In order to measure the handle properties of the fabrics, the fabrics were tested with SiroFAST. The results showed that thickness of the fabrics made of mohair was higher than that of woollen fabrics and the fabric thickness increased as the mohair proportion in the composition of the fabrics increased. Due to the higher volume of mohair yarns compared to that of wool yarns, bending rigidity both in the warp and weft directions of the fabrics produced with 100% mohair was higher than that of 100% woollen fabrics. It has been observed that the strength of 100% wool fabrics is higher than that of 100% mohair fabric, and tear strength values increase as the mohair rate increases. In general, the fabrics produced from mohair have better pilling values than those produced from wool. Elongation values of the woollen fabrics both in the weft and the warp directions were higher than those of the fabrics produced with mohair yarns. When the shear rigidity values of the fabrics were considered, the highest shear rigidity was obtained in the 100 % wool fabric. The results of relaxation shrinkage and hygral expansion showed that there was no consistent relationship found between the results of the fabrics with regard to the fibre type. 73

Deri sanayiinde kıl giderme işlemi sırasında yünler atık bir ürün olarak ortaya çıkmaktadır. Bu çalışmada kıl giderme işleminden sonra atık olarak ortaya çıkan koyun yünü keratin elde etmek amacıyla kullanılmıştır. Denemeler sonucunda elde edilen keratinin aktif madde miktarı, FTIR ile tespit edilmiştir. Keratinin pH, yoğunluk ölçümü ile stabilite çalışmaları yapılmıştır. Araştırmada 7 çeşit emülsiyon hazırlanmıştır. Hazırlanan emülsiyonlarda kontrol 0 grubunda sadece emülsiyon bazı bulunmaktadır. Kontrol 1 grubuna emülsiyon içinde %1 keratin, birinci emülsiyona %1 kekik-%1 keratin, ikinci emülsiyona %1 at kestanesi-%1 keratin, üçüncü emülsiyona %2 kekik-%2 at kestanesi-%1 keratin, dördüncü emülsiyona %2 kekik-%1 keratin, beşinci emülsiyona %2 at kestanesi yağı-%1 keratin ilave edilmiştir. Emülsiyonların organoleptik olarak değerlendirilmesi, stabilite, pH ve viskozite ölçümleri yapılmıştır. Hazırlanan emülsiyonların ve keratinin mikrobiyolojik açıdan toplam aerobik mezofilik bakteri yüküne dökme plaka yöntemi ile bakılmıştır ve hiçbir aerobik mezofilik bakteri içermedikleri tespit edilmiştir. Stabilite çalışmaları sonucunda ikinci emülsiyon (%1 at kestanesi), üçüncü emülsiyon (%2 kekik, %2 at kestanesi), dördüncü emülsiyon (%2 kekik), beşinci emülsiyon (%2 at kestanesi) stabil çıkmamış, faz ayrımı gözlenmiştir. Tüm emülsiyonların pH değerlerinin cilde uyumlu olduğu tespit edilmiştir., In the leather industry, wool appears as a waste material during the unhairing process. In this study, sheep wool which was produced as waste after hair removal was used to obtain keratin. Active ingredient of the keratin obtained from the experiments was determined by FTIR in Argefar laboratory. Stability studies were carried out by measuring the pH, density of keratin. 7 kinds of emulsions were prepared in the research. The emulsions prepared contain only the emulsion base in the control 0 group. 1% keratin, 1% oregano-1.5% horse chestnut, 1% horse chestnut -1% keratin, 2% oregano -2% horse chestnut -1% keratin, 2% oregano -1% keratin, 2% horse chestnut -1% keratin poured to the emulsions respectively. Organoleptic evaluation of emulsions, stability, pH and viscosity measurements were performed. The microbiological total aerobic mesophilic bacterial load of the emulsions and keratin prepared was examined by pour plate method and it was determined that they did not contain any aerobic mesophilic bacteria. As a result of stability studies, second emulsion (1% horse chestnut), third emulsion (2% oregano, 2% horse chestnut), forth emulsion (2% oregano), fifth emulsion (2% horse chestnut) unstable, phase separation was observed. The pH values of all emulsions were found to be compatible with the skin.

Bu tez çalışmasında Ulucak Höyüğün Neolitik Dönem Tabakalarında (MÖ 6500-5670) ele geçen ağırşak, tezgâh ağırlığı ve ilişkili diğer buluntular analiz edilerek, söz konusu yerleşimdeki tekstil üretimi değerlendirilmeye çalışılmıştır. Bu tezin merkezini oluşturan ağırşak ve tezgâh ağırlıkları, hem tipolojik ve teknolojik açıdan hem de bunların tabakalar ve mekânlar arası dağılımı göz önüne alınarak çalışılmıştır. Bu araştırma ile Ulucak Neolitik sakinlerinin ne zaman tekstil üretimine başladığı, üretimin niteliği ve yoğunluğunda tabakalar arası ve mekanlar arası değişimin olup olmadığı sorunsalı açıklığa kavuşturulmuştur. By analysing of spindle whorles, loomweights and other related finds from Neolithic occupation at Ulucak Höyük (6500-5670 cal.BC) this thesis aims to make an assessment of the textile production in the settlement in question. Spindle whorles and loomweights which represent the crucial finds of this research have been studied both in terms of their typological and technological aspects, and also their distribution through the levels and buildings. This research elucidates the main questions such as when Neolithic inhabitants at Ulucak started to produce textiles, and also if the intensity and quality of this production has been displayed changes through time and space. 89

Sentetik boyaların hazır kullanılabilirlikleri ve maliyet avantajlarından dolayı, tekstil boyası ve malzemesi üreten firmaların çoğu sentetik renklendiricilere yönelmektedir. Bununla birlikte, sentetik boya uygulamalarının; toksik doğaları çevre için büyük bir endişe kaynağı haline gelmiştir. Potansiyel bir "Yeşil kimya" seçeneği, çevredostu, sağlıklı, toksik olmayan, yenilenebilen ve sürdürülebilen, biyo kaynaklı doğal boyalar, sentetik boyalara alternatif/ek olarak yeniden popülerlik kazanmaya başlamışlardır. Bu çalışmada ; yünlü tekstil numunelerinin doğal boyayla boyanma kalitesi ile birim alana uygulanan kuvvetin boyarmadde adsorpsiyonuna etkisini araştırmak ve biyomordanları metalik mordanlarla karşılaştırarak, yenilenebilir doğal kaynaklar olan biyomordanların yaygın kullanılan metalik mordanlara alternatif olabileceğini ortaya çıkarmak amaçlanmıştır.Bu amaçla, %100 yün örme ve % 43/53/4 yün/PES/likra bez ayağı dokuma kumaşlar; doğal boyarmmadde kına ile üç farklı boyarmadde konsantrasyonunda (%2-6-10) mordan olarak metalik mordanlar (Şap ve Bakır sülfat) ve biyomordan (Biberiye) kullanılarak, gerilimsiz ve iki farklı gerilim ( %100 yün örgü kumaş için 1,25 ve 2,5 N/cm; yün/PES/likra dokuma kumaş için 2 ve 4 N/cm) altında boyama işlemine tabi tutulmuştur. Çalışmada Box-Behnken Deney Tasarımından yararlanılmış ve elde edilen renk verimi (K/S), yıkama, ışık, sürtme haslığı değerleri istatistiksel açıdan değerlendirilmiştir. Boyanan kumaşların karakterizasyonu, SEM ve FTIR analizleri ile gerçekleştirilmiştir. Boyarmadde konsantrasyonu artışıyla birlikte her iki kumaş tipinde de renk veriminin arttığı,renk haslıklarında ise belirgin bir artış olmadığı gözlemlenmiştir. En iyi renk değerleri metalik mordan Şap'ta elde edilmiş ancak, biyomordan Biberiye'nin metalik mordan Bakır Sülfat'a alternatif olabileceği sonucuna ulaşılmıştır. Her iki kumaş tipinde de birim alana uygulanan kuvvetin belli bir değere kadar renk verimi değerlerinde olumlu etki gösterdiği, renk haslıklarında ise gerilime bağlı belirgin değişiklikler olmadığı gözlemlenmiştir.Elde edilen renk verimi (K/S) değerleri göz önünde bulundurulduğunda, Box-Behnken Deney Tasarımına göre; yünlü kumaşlar ve yün/PES/likra kumaşlar için deneysel sonuçlar ile tahminlenen sonuçlar arasında oldukça iyi bir korelasyon olduğu sonucuna ulaşılmıştır., Most of the companies that produce textile dyes and materials tend to synthetic dyes because of their ready availability and cost advantages. However, the toxic nature of synthetic dye applications has become a major concern for the environment. A potential "Green chemistry" option, environmentally friendly, healthy, non-toxic, renewable and sustainable, bio-sourced natural dyes have begun to gain popularity again as an alternative / addition to synthetic dyes. In this study ; it was aimed to investigate the dyeing quality of woolen textile samples with the use of natural dye and the effect of the force applied per unit area in the fabrics on dye adsorption and also to find that renewable biomordants could be an alternative to widely used metallic mordants by comparing biomordant with metallic mordants. For this purpose, 100% knitted wool and 43/53/4 wool /PES /lycra woven fabrics were subjected to dyeing process, using metallic mordants (alum and copper sulphate) and biomordant (Rosemary) as mordant, in three different dyestuff concentrations (%2-6-10) with henna, without stress and under two different stresses (1.25 and 2.5 N /cm for 100% knitted wool fabric and 2 and 4 N /cm for wool / PES / lycra woven fabric). In the study, Box-Behnken Designs was used and the obtained color strength (K / S), wash, light and rub fastness values were evaluated statistically. SEM and FTIR analyzes were performed for the characterization of dyed fabrics. It was observed that color strength increased in both fabric types, but color fastness did not increase significantly with increasing dyestuff concentration. The best color values were obtained in the metallic mordant Alum, but also concluded that the biomordant, Rosemary, can be an alternative to the metallic mordant, Copper sulphate. In both fabric types, it has been observed that the force applied per unit area has a positive effect on the color strength values within certain value and there are no significant changes in the color fastness due to the stress. According to Box-Behnken Experimental Design; there is a good correlation between the experimental results and the estimated results for woolen fabrics and wool /PES/lycra fabrics, whereas color strength values.

2-s2.0-85064436544, In this study, it is aimed to investigate the use of single jersey fabrics that is produced by different natural fibers in different blend ratios, as undergarments in terms of comfort properties. For this purpose, silk/cotton and wool/cotton open-end rotor spun yarns in three different blend ratios (45/55, 30/70, 15/85) and 100% cotton open-end yarn were produced. Then single jersey fabrics were knitted from these yarns and were scoured in order to improve the hydrophilic nature of the yarns. Thermal comfort properties such as air permeability, thermal resistance, thermal absorptivity, relative water vapor permeability and also water absorption capacity, vertical wicking properties were measured. The results indicated that, the insulation characteristics improved as the wool fiber ratio increased and due to higher water vapor permeability, thermal absorptivity and absorption capacity, fabrics containing silk fibers can be preferable for the intensive activity conditions where perspiration occurred intensely. © 2018, Journal of Textiles and Engineer.Bu çalişmanin amaci, farkli karişim oranlarinda farkli doğal liflerden üretilmiş süprem örme kumaşlarin iç giysilik olarak kullaniminin konfor özellikleri açisindan araştirilmasidir. Bu amaçla farkli karişim oranlarinda (45/55, 30/70, 15/85) yün/pamuk ve ipek/pamuk karişimli iplikler ile karşilaştirma amaçli kullanilmak üzere %100 pamuk open-end ipliği üretilmiştir. üretilen iplikler süprem örgü yapisinda kumaş formuna getirilmiş, hidrofilleştirme işlemine tabi tutulmuş ve kumaşlarin hava geçirgenliği, isil direnç, isil soğurganlik, su buhari geçirgenliği gibi isil konfor özellikleri ile su absorplama özellikleri ve dikey islanma süreleri incelenmiştir. çalişmanin sonucunda, kumaşlarda yün lif orani arttikça yalitim özelliklerinin iyileştiği, ipek karişimli kumaşlarin ise yüksek su buhari geçirgenliği, isil soğurganlik ve su emicilik özellikleri ile terlemenin yoğun olarak ortaya çiktiği yoğun aktivite koşullari için uygun olduğu ortaya konmuştur. © 2018, Journal of Textiles and Engineer.

Birçok sektörde olduğu gibi tekstil endüstrisinde de giderek artan çevre kirliliği, endüstriyel atıkların toksikolojik etkileri ve doğal kaynakların giderek tükenmesinin yansımaları sonucu, çevre dostu üretim yöntemleri ve yenilenebilir kaynaklardan elde edilen polimerlerin kullanımı ön plana çıkmıştır. Canlılara karşı toksik olmayan, biyobozunur ve biyouyumluluğa sahip olan kitosan tekstil endüstrisinde geniş kullanım alanı bulmuştur. Nanoteknolojinin hayatımıza girmesiyle birlikte kitosandan daha etkin bir şekilde yararlanmak için boyutu küçültülerek daha az miktarda kullanarak daha etkili sonuçlar veren nanokitosan elde edilmiştir. Kitosanın boyutunu küçültmek için birçok yöntem kullanılmasına rağmen iyonik jelleşme yöntemi kolay olması ve toksik kimyasal madde kullanımı gerektirmemesi nedeniyle en çok kullanılan yöntemdir. Bu tez çalışmasında; farklı formlardaki kitosan (nanokitosan ve kitosan-metal nanokompozit) ile normal (makro) boyuttaki kitosanı klasik terbiye işlemlerine alternatif çevreci yöntemler olan atmosferik plazma ve sol jel yöntemleriyle pamuklu ve yünlü kumaşlara uygulanmıştır. İşlem görmüş kumaşlar fiziksel ve kimyasal açıdan (FTIR, SEM, XPS, mukavemet, sürtünme katsayısı, hava geçirgenliği, haslık ve boyanma özellikleri vb.) değerlendirilerek karşılaştırılmıştır., Because of constantly increasing environmental pollution, toxicological effects of industrial waste and the reflection of decreasing natural resources, environmental friendly manufacturing methods and usage of biopolymers obtained from sustainable resources became an important issue in textile industry. Chitosan has several application areas in textile industry because of its biodegradability, biocompatibility and nontoxicological effects on living organisms. With the introduction of nanotechnology into our lives, nanochitosan particles were obtained in order to take the advantage of macro-sized chitosan more effectively. Therefore, more effective results were achieved by using less amount of chitosan. Although there are several methods to reduce the size of chitosan, ionic gelation is most the commonly used method because it is an easy method and it does not require the use of toxic chemicals In this study; to make the applicaton of different forms of chitosan (nanochitosan and chitosan-metal nanocomposites) and normal (macro) sized chitosan onto the cotton and wool fabrics by environmental friendly methods such as plasma and sol gel as an alternative to conventional finishing methods. The treated fabrics are compared to physically and chemically (FTIR, SEM, XPS, strength, friction coefficient, air permeability, colour fastness and dyeing properties, etc.).

Url: http://sutad.selcuk.edu.tr/sutad/article/view/923, Bir topluma farklı kimlik kazandıran ve onu diğerlerinden ayıran en önemli özelliklerin başında “gelenekleri” gelmektedir. Türkler de tarih boyunca kendilerine has geleneklerini oluşturmuşlardır. Bu oluşumda göçebe yaşamdan yerleşik yaşama geçiş etkili olmuştur. Başlangıçta örtünerek doğa koşullarından korunmak için kullanılan giyim eşyaları zaman içerisinde sosyal, ekonomik, kültürel ve dini değerlerden etkilenerek bölgesel ve milli özellikleri yansıtmıştır. Türk kültürü içerisinde var olan geleneksel el sanatları, toplumda farklılaşan yaşamsal ihtiyaçlarla beraber sürekli gelişim ve değişim içerisindedir. Gelenekteki değişim olgusuna paralel olarak Keçecilik sanatı da başta ihtiyaçlardan doğmuş, toplumun ihtiyaçlarına göre şekillenmiş, yaşamın birçok alanında kullanılmıştır. Türklerde tarih boyunca giyim kuşam kültürünün içinde yer alan keçe, yaşamsal ihtiyaçları karşılamanın yanı sıra toplumda statü göstergesi ürünlerin yapımında da kullanılmıştır. Özellikle önceki dönemlerde yaygın olarak kullanılan keçe başlıklar kişilerin toplumdaki yerini yansıtan önemli objelerdi. Tarihsel süreçte Keçecilik sanatı da toplumla birlikte değişim ve dönüşüme uğrayarak günümüze kadar ulaşmıştır. Keçe modanın etkisi ile farklı biçimlere bürünerek giyim kuşam kültürü içinde her geçen gün kendisine yeni alanlar bulmaya devam etmektedir. Bu çalışma, keçenin Türk giyim kuşam kültürü içindeki yeri ve tarihsel süreçteki değişimleri üzerine olacaktır., The most important feature that adds different identity into a society and distinguishes this society from others is “its traditions”. Turks also have formed unique traditions throughout history. In this formation, the transition from nomadic life into sedentary life became effective. Wearing apparels used by covering for the protection from natural conditions at the beginning has reflected regional and national characters by being influenced by social, economic, cultural and religious values in time. Traditional handicrafts in Turkish culture are always in development and change depending upon vital necessities differentiating in the society. In this context, felt art also arouse from needs initially, it was shaped according to the needs of society, and it was used in many areas of the life. The felt taking part in apparel culture of Turks throughout history has been used also for the manufacture of goods which are status indicators in the society as well as the fulfilment of vital necessities. The felt caps commonly used especially in the previous periods became significant objects reflecting the people’s position in the society. In the historical process, also felt art has reached until today by undergoing a change and transformation together with the society. Nowadays, the felt commonly used for apparel in the previous periods tries to obtain again its functionality that it has lost in time by means of the production and design of new goods. Felt finds new areas for itself in apparel culture by taking different forms with the effect of fashion. This study will be on the place of felt in Turkish apparel culture and its transitions in historical process.

Bu tezde, kamgarn iplik işletmesinde büyük kalite kayıplarına neden olan sıplays düğüm görüntüsünün iyileştirilmesi üzerine çalışılmıştır. Sıplays düğüm, bobin makinelerinde sıplays düğüm aparatı kullanılarak hava ve ısı yardımı ile kesik uçların üst üste getirilerek bükülmesi ile yapılan bir düğümdür. Bu düğümün sürekli istenen kalitede yapılamaması kumaş yüzeyinde görsel hatalar oluşturmakta ve ciddi kalite kayıplarına neden olmaktadır. Literatürde incelendiğinde bugüne kadar yapılan çalışmalarda makinaların mükemmel koşullarda çalıştığı varsayılarak anlık test sonuçlarının esas alındığı görülmektedir. Oysa makine performansları anlık değil süreklidir. Bu çalışmada bütüncül bir yaklaşımla sıplays kalitesine tesir eden bireysel faktörler değil tüm faktörler birlikte incelenmiştir. Böylece bobin makinalarının sürekli olarak maksimum performansta çalışmalarını sağlayacak ayarlamalar ve düzeltmeler yapılmış ve sürdürülebilir üst seviye sıplays düğüm kalitesi elde edilmesi sağlanmıştır. Bu düzeltmeler yapılırken süreç yönetimi ve 10 adım Kaizen metotları uygulanmıştır. Çalışmanın özgün yönlerinden bir tanesi yün ipliklerine özel sıplays düğüm referans değerlendirme kartı oluşturulması ve kabul şartlarının belirlenmesidir. Deneylerde elde edilecek sıplays düğüm görüntüsünü iyi-kötü şeklinde değerlendirmek yerine sıplays düğüm görüntü referans kartı ile her bir düğüm derecelendirilerek daha rasyonel bir değerlendirme yapılmıştır. Yapılan çalışmalar sonucunda, özellikle tek kat ipliklerde hem mevcut durumdan hem de mevcut diğer makine tiplerinden daha iyi sonuçlar elde edildiğini söyleyebiliriz. Anahtar kelimeler: sıplays, iplik, yün, süreç, kamgarn It was studied to improve splice knot quality in terms of visual appearance, strength and elasticity. Splice knot is produced by splicer units on packaging machines with the help of air pressure and heat. Low quality of splice knots causes visual defects and unacceptable fabric quality also insufficient splice knot strength cause yarn breakages during warping and weaving processes. In the literature, most of the studies focused on appearance, strength and elasticity of splice knot by taking instant data from packaging machines assuming that machines work properly all the time. The main aim of this study is to improve packaging machine conditions to obtain sustainable appearance level, strength and elasticity all the time. In order to evaluate the splice appearance objectively, a photographic reference card was developed for combed wool yarns and also set acceptance limits. During improvement of the machine operating conditions, a process management and a ten step Kaizen method helped us. As a result of this study we obtained better splice quality especially on single ply yarns and also better results compare to other type of packaging machines in Yünsa.Keywords: splice, yarn, wool, process, kamgarn 103

Diyarbakır'da deri ve yün ile ilgili bir sunum.

[No Abstract Available]

Ekolojik ve ekonomik sorumlulukların giderek arttığı günümüzde, tekstil sektörü alternatif yöntemler üzerine çalışmalar yapmaktadır. Düşük enerji kullanımına olanak veren, maliyetlerin ve çevresel olumsuz etkilerin en aza indirildiği alternatif yöntemler tekstil üzerine çalışan çoğu bilim alanının temel ilgileri arasında yerini almıştır. Bu makalede, tekstilde yaygın kullanım alanına sahip olan yün elyafının özelliklerinin geliştirilmesi için kullanılan alternatif yöntemlerden plazma uygulamaları hakkında bilgi verilmiştir. Ayrıca, yünün modifikasyonu için yapılan plazma çalışmaları incelenmiş ve araştırmacılara yön gösterilmesi hedeflenmiştir. Nowadays, with the increasing importance of ecological and economical responsibility, the textile sector is working on the alternative methods. Alternative methods that allow the use of low-energy, low costs and minimized environmental adverse impacts, has taken place in the most of the basic interests of science, working on textile sector. In this article, the plasma processes, which are used for the development of properties of wool fibers commonly used in textile, are introduced. In addition, the studies about plasma conducted on the modification of wool were examined and it was aimed to show the different aspects for researchers.

Günümüzde sürekli artan enerji ihtiyaçları nedeniyle mevcut enerji kaynaklarının daha verimli bir şekilde kullanılması kaçınılmaz bir hal almıştır. Bu nedenle mühendislik sistemlerinin verimlilikleri konusunda yapılan araştırmalar da oldukça önem taşımaktadır. Bu çalışmada basınçlı sıcak hava ile farklı kurutma şartları altında kurutma işlemine tabi tutulan yün iplik bobinleri için enerji ve ekserji analizleri yapılarak enerji ve ekserji verimliliği bakımından optimum kurutma koşulu belirlenmiştir. Kurutma işlemi 80o C, 90o C ve 100o C olmak üzere üç farklı sıcaklık ile 1bar, 2bar ve 3bar olmak üzere üç farklı basınç şartları altında yapılmıştır. Elde edilen sonuçlar, hem enerji hem de ekserji verim değerlerinin en yüksek olduğu kurutma koşulunun 1bar basınç, 100o C sıcaklıkta olduğunu göstermektedir. Nowadays, available energy sources must be used more efficiently due to the increasing energy requirements day after day. In this context it is essential to investigate the efficiencies of purposed engineering systems. In this study, optimum operating condition of wool bobbin drying process was determined by performing energy and exergy analyses. The drying processes were performed for three different drying air temperatures of 80o C, 90o C and 100o C, and three different drying air pressures of 1bar, 2bar and 3bar. According to the energy and exergy calculation results the highest energy and exergy efficiency values were obtained at the drying condition of 1bar and 100o C.

[No Abstract Available]

Bu araştırmada dünya'da çok geniş bir yayılma alanına sahip olan gelincik çiçeğinden elde edilen doğal boyanın, yün liflerinin boyanmasında kullanılabilirliği araştırılmıştır. Yünlü malzeme, bilinen mordan maddeleri ile mordanlandıktan sonra, bitkiden ekstrakte edilmiş boya ile klasik yönteme göre boyanmıştır. Boyanan yün kumaş numunelerinin CIE L*a*b* renk uzay sistemi kullanılarak L*a*b* değerleri ölçülerek karşılaştırılmıştır. Ayrıca boyamaların yıkama ve ışık haslık özellikleri incelenmiştir. In this research, which has spread world and a very wide range of natural dye obtained from the papaver rhoeas L. flower, usability the dyeing of wool fibers was investigated. Wool fabrics, mordant substances known were to mordant after , dye extracted from herbs and dyed according to the classical method. The dyed wool fabric samples in the CIE L * a * b * color space system using the L * a * b * values were measured. In addition, dyeing , washing and light fastness properties were investigated.

Yüksek Lisans Tezi Tekstil endüstrisinde iplik bobinlerinin boyama işleminden sonra kurutulması oldukça masraflı ve zaman alıcı bir proses olup, sıcak havanın kurutulacak olan malzeme üzerinden geçirilerek kurutmanın yapıldığı ısıl işlemler yaygın olarak kullanılmaktadır. Isı ve kütle transferinin eşzamanlı olarak gerçekleştiği bu tür işlemlerde ısı kurutulacak olan malzemeye zorlanmış konveksiyon yoluyla transfer edilirken, hava akımı vasıtasıyla buharlaşan nem malzeme yüzeyinden uzaklaştırılmaktadır. Bu işlem kurutma havası sıcaklığı ve nemine bağlı olarak denge durumu oluşuncaya kadar devam eder. Bu çalışmada yün bobinlerinin kuruma davranışı literatürde bulunan ampirik ve yarı ampirik kuruma modelleri kullanılarak simule edildi. Öncelikle yün iplik bobinlerinin deneysel kuruma davranışı hesaplandı ve daha sonra her bir model için, yün iplik bobininin kuruma davranışını ifade etmedeki uygunluğunu belirlemek amacıyla korelasyon katsayısı r, standart hata es ve ortalama karesel sapma 2 hesaplanarak elde edilen deneysel verilerle uygunluğu karşılaştırıldı. Bunun sonucunda ise en uygun kuruma modelinin Verma olduğu tespit edildi. Abstract Inevitable after most dyeing or/and finishing processes, drying is a time-consuming, energy-intensive and expensive process and constitutes one of the major cost elements among the textile finishing operations. Thermal processes widely used in the textile industry consist of passing a hot air stream over the surface of the material to be dried. Air flow transfers heat to the material by forced convection, and at the same time, carries away evaporated water. The process continues until equilibrium is attained, depending upon drying air temperature and humidity. In this master thesis, the drying behavior of wool bobbins was simulated by empirical and semi-empirical drying models available in the literature. Firstly, experimental drying behavior of wool bobbins was determined on an experimental bobbin dryer setup which was designed and manufactured based on hot-air bobbin dryers used in textile industry. Then, drying models considered were fitted to the experimental data. The fit was performed by selecting the values of coefficients in the models in such a way that these values make the sum of the squared differences between the experimental and the model results for moisture ratio minimum. Suitability of fitting was specified as comparing the correlation coefficient, standard error and mean square deviation. It is concluded that the most appropriate model in describing the drying curves of wool yarn bobbins is the Verma Model.

Tekstil endüstrisinin temel bileşenlerinden olan iplikçilik ve dokumacılık sektöründe kurutma işlemi, tekstil terbiye işlemleri arasında en yüksek maliyet kalemlerinden birini teşkil etmektedir. Tekstil sanayinde, kurutmanın, sıcak havanın kurutulacak olan malzeme yüzeyi üzerinden geçirilerek yapıldığı sistemler yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu tezde, yün iplik bobinlerinin değişik kuruma şartları altında kuruma davranışı literatürde mevcut ampirik ve yarı ampirik kuruma modelleri kullanılmak suretiyle simüle edilmiştir. Bu amaçla öncelikle yün iplik bobinlerinin deneysel kuruma davranışı tespit edilmiştir. Deneyler tekstil endüstrisinde kullanılan basınçlı sıcak hava ile çalışan kurutucuların prototipi niteliğindeki bir iplik bobini kurutma deney düzeneğinde yapılmıştır. Daha sonra literatürde mevcut kuruma modellerinin, elde edilen deneysel verilere uygunluğu belirlenmiştir. Inevitable after most dyeing or/and finishing processes, drying is a time consuming, energy intensive and expensive process and constitutes one of the major cost elements among the textile finishing operations. Thermal processes are widely used in textile industry; consist of passing a hot air stream over the surface of the material to be dried. In this study drying behavior of polyester based yarn bobbins for different drying conditions was simulated by empirical and semi-empirical drying models available in the literature. For this purpose, firstly experimental drying behavior of wool yarn bobbins has been determined. The experiments were conducted on an experimental hot-air bobbin dryer designed and manufactured based on hot-air bobbin dryers used in textile industry. Then, drying models have been fitted to the experimental data. 81

Bu çalışmada Havaciva bitkisi (Alkanna tinctoria)'nin selülozik ve protein elyaf boyar maddesi olarak kullanılabilirliği araştırılmıştır. Çalışmada öncelikle havaciva bitkisinin kökündeki total madde miktarı tespit edilmiş, daha sonra aseton ve etanol çözücüleriyle havaciva kökünden kırmızı ve mavi renkli 2 ayrı boyar madde ekstraksiyonu elde edildi. Karışımlardaki bazı bileşenlerin yapısı spektroskopik yöntemlerle belirlendi. Önce havaciva kökünden elde edilen kırmızı bileşenle sonra da mavi bileşenle boyanmaya hazır 194 adet yün, keten ve pamuklu kumaş pH : 2, 4, 6 ve 8'de mordanlı ve mordansız boyama yöntemleriyle boyandı. Mordanlı boyama AlK(SO4)2.12H2O, FeSO4.7H2O, CuSO4.5H2O, K2Cr2O7, AgNO3, CoCl2.6H2O ve Önal-1 mordan sistemi kullanılarak ön, birlikte ve son mordanlama yöntemleriyle gerçekleştirildi. 20 adet Ahşap numune de havaciva kökünden elde edilen bitki ekstraktı ile mordansız ve birlikte mordanlama yöntemiyle AlK(SO4)2.12H2O, FeSO4.7H2O, CuSO4.5H2O, K2Cr2O7, AgNO3, CoCl2.6H2O, SnCl2.2H2O, ZnCl2, Ni(NO3)2.6H2O ve ÖNAL-1 mordanı kullanılarak boyandı. Böylece havaciva kökündeki renk veren maddeler farklı çözücü ortamında kalitatif olarak ayrılmış ve elde edilen boyar maddelerle elyaf numuneler mordanlı ve mordansız boyama yöntemleriyle boyamaları gerçekleştirilmiş ve ışık, yıkama ve sürtünme haslık değerleri tespit edilmiştir. Toplam 582 adet numune boyanmış olup, bu numunelerin renk kodları ve haslık analizleri yapılarak optimum boyama reçeteleri elde edilmiş ve sonuçlar yorumlanmıştır. Havaciva köküyle yapılan boyamalar sonucunda haslık analizlerinin yüksek olduğu, elde edilen renklerin parlak ve canlı olduğu görülmüştür. Böylece havaciva bitkisinin selülozik ve protein elyaf boyar maddesi olarak kullanılabilirliği tespit edilmiştir. Sonuçların olumlu çıkmasıyla doğal bitkisel boyar madde olarak kullanılabilecek ve ülke ekonomisine katkıda bulunulabilecek bitkilere yeni bir alternatif getirilmiştir. In this work, the employability of the Alkanet plant (Alkanna tinctoria) is searched as cellulosic and protein fiber dyestuff. The work firstly, the total substance amount is determined in the root of Alkanet. Then two different dyestuff extractions in red and blue colours are gained from the Alkanet root with acetone and ethanol solvents. Mixture of some components of the structure was determined by spectroscopic methods. 194 wool, linen and cotton fabric ready to be dyed with the red component at first and then the blue one gained from the Alkanet root are dyed with mordanting and without mordanting dyeing methods at pH: 2, 4, 6 and 8. With mordanting dyeing is performed by being used AlK(SO4)2.12H2O, FeSO4.7H2O, CuSO4.5H2O, K2Cr2O7, AgNO3, CoCl2.6H2O and the Onal-1 mordant system with the preliminary together and final mordantation methods. 20 wood examples are also dyed by being used AlK(SO4)2.12H2O, FeSO4.7H2O, CuSO4.5H2O, K2Cr2O7, AgNO3, CoCl2.6H2O, SnCl2.2H2O, ZnCl2, Ni(NO3)2.6H2O ve ÖNAL-1 mordant withs the plant extract gained from the Alkanet root in the methods of without mordanting and together mordantion. Thus, substances giving colour in the Alkanet root are set apart as quantitative in different solvent environment and fiber examples are dyed with dyestuff gained in the methods of with and without mordanting and then their light, washing and friction fastness values are determined. In total 582 examples are dyed and their optimum dyeing prescriptions are gainded by being made these examples'colour codes and fastness analyses and the dyeing with the Alkanet root, it is seen that their fastness analyses are high and the colours gained are glare and lusty. Consequently, the employability of the Alkanet plant is determined as cellulosic and protein fiber dyestuff. Because of the positive results, a new alternative is brought to the plants which will be used as naturel herbal dyestuff and will make a contribution to the contribution to the country economy. 108

İklim değişikliği ve çevre kirliliği dünyadaki yaşamı sonlandırabilecek en önemli faktörlerdir. Bugün artık dünya vatandaşları bu endişe verici gelişmelerin sonuçlarının farkındadırlar. Bu değişimin daha kötüye gitmesini önlemenin tek yolunun; su ve enerji tüketimlerinin azaltılması, karbon dioksit emisyonlarının düşürülmesi, atığın geri kazanılması ve son olarak da arıtılması olduğu ortak kanıdır.Bu gelişmelerin ışığı altında, tekstil endüstrisinin ve özellikle tekstil terbiyesinin üretim tekniklerini yeniden düzenlemesi gereklidir. Bundan dolayı, yeni ekolojik kimyasallar ve metotlar araştırılmalı ve tekstil terbiye işlemlerine adapte edilmelidir. Bu çalışmada yeni çevre dostu yöntemlerin ön terbiye prosesleri olarak uygulanabilirliklerinin araştırılması hedeflenmiştir. Bunun için, enzimatik yöntemler, ultrasonik terbiye yöntemleri ve ultraviole ışığı ve ozon gazı ile terbiye yöntemleri yün ön terbiye yöntemleri olarak incelenmiştir. Yün lifleri için ön terbiye işlemleri büyük önem taşımaktadır çünkü bu lifler doğal liflerdir ve uzaklaştırılması gereken birçok yabancı madde ihtiva etmektedirler. Özellikle sentetik liflerle karşılaştırıldıklarında yün ön terbiyesi daha karmaşık ve yoğundur. Bu sebeplerden dolayı da tez kapsamında yün lifleri incelenmiştir.Bu yeni ekolojik yöntemlerin uygulanabilirliklerini değerlendirmek için işlem görmüş yünün beyazlık dereceleri, hidrofiliteleri, temas açıları, boyanabilirlikleri ve yıkamalar sonrası boyut değişimleri test edilmiştir. Ayrıca bazı örneklerin FTIR, SEM ve toplam nem iletim kapasiteleri de değerlendirilmiştir. Sonuç olarak, enzim, ultrason, ultraviole ve ozonun yün ön terbiyesinde başarılı bir şekilde kullanılabileceği bulunmuştur. Climate change and environmental pollution are the most important factors can be finished the life in the world. Today citizens of the world are conscious of the consequences of these alarming developments. It is a common belief that the only ways to stop this change for the worse is to minimize water and energy consumption, reduce carbon dioxide emissions, recycle the waste and finally refine it.In light of these developments, textile industry also especially textile finishing should rearrange its manufacturing techniques. Owing to this, the novel ecological chemicals and methods should be investigated and adapted to the textile treatment processes. In this study it was aimed to search the applicability of the novel environmentally friendly methods for the pretreatment processes. For this; enzymatic methods, ultrasonic treatment methods and treatments with the use of ultraviolet light and ozone gas was investigated as the pretreatment processes for the wool. Pretreatment is of great importance for wool fibers because these fibers are natural fibers and have a lot of foreign substances which should be removed. Pretreatment of it is complicated and intensive when compared especially with the synthetic fibers. This is why wool was studied within the context of this study.To evaluate the applicability of these novel eco-friendly processes the whiteness degrees, hidrophilities, contact angles, dyeabilities and dimensional stabilities after washings of the treated wool were tested. Moreover, FTIR, SEM and OMMC (overall moisture management capacity) of some samples were evaluated. Finally, it was found that enzymes, ultrasound, ultraviolet and ozone can be used in the pretreatment of the wool successfully. 242

Bu çalışmada en önemli bor bileşikleri arasında yer alan Sodyum Borhidrür'ün (SBH) tekstil terbiye alanında kullanım olanaklarının araştırılması hedeflenmiştir.Çalışma dört aşamadan oluşmuştur. Birinci ve ikinci aşamada SBH'ün yünlü ve poliamid mamullerin ağartılmasında kullanım potansiyeli araştırılmıştır. Üçüncü aşamada dispers boyalı polyester mamullerin boyama sonrası indirgen yıkamalarında SBH'ün etkinliği incelenmiştir. Son aşamada ise küp boyamada boyarmaddenin indirgenme ve boyama verimi üzerine SBH'ün hidrosülfit ile beraber ve tek başına kullanılabilirliği üzerine çalışmalar yapılmıştır.Çalışmalarda SBH proseslerinin optimizasyonu gerçekleştirilmiştir. Değerlendirmeler, konvansiyonel yöntemlerle SBH'ün kullanıldığı işlemler sonucunda elde edilen beyazlık değerleri, kimyasal hasar, renk verimi ve haslık değerleri karşılaştırılarak yapılmıştır. Ayrıca proses atık banyolarının ekolojik etkileri incelenmiştir.Sonuçta SBH'ün tekstil terbiyesinde yüksek performanslı ve güvenli bir bileşik olduğu bulunmuştur. SBH ile yapılan işlemler sonucu mamulde kimyasal hasar düşük ve haslıklar yüksek olmaktadır. The aim of this study was to investigate the application possibilities of sodium borohydride (SBH), which is one of the most important boron compounds, in textile finishing processes.The study was performed in four steps. In the first and second steps of the study the application potential of SBH in wool and polyamide bleaching processes was investigated. In the third step effectiveness of SBH in reduction clearing of polyester fabrics dyed with dispers dyes was examined. In the last step, the effects of SBH as a reducing agent with and without hydrosulfite on dye reduction yield and color quality of vat dyeing were studied.In the studies, optimization of SBH processes were performed and then the SBH processes were compared to the conventional ones by means of whiteness values, chemical damage, color yield and fastness values of the treated fabrics. In addition to this the environmental impacts of the wastewaters were also investigated.As a result it was observed that sodium borohydride is a high performance compound and it can be used in textile finishing processes safely. When compared to conventional methods the SBH treatments give higher fastness and lower chemical damage. 228

Bu çalışmada yeni bir önderiştirme kolon dolgu maddesi geliştirilerek, organik ve inorganik cıvanın, ucuz, hızlı, duyarlı ve seçimli tayininin sağlanması amaçlanmıştır. Organik ve inorganik cıva türlerinin hat üstü önderiştirilerek atomik floresans spektrometresiyle tayini için, doğal koyun yünüyle doldurulmuş mini kolon kullanılması araştırılmıştır. Cıva yün kolondan 130 μl 0.5 M tiyoglikolik asit kullanılarak elüe edilmiştir. pH, elüsyon çözeltileri, çözelti hacmi gibi deneysel koşullar optimize edilmiş, breakthrough kapasiteleri belirlenmiştir. Diğer iyonların girişimleri incelenmiştir. Yöntemin çeşme sularındaki organik ve inorganik cıva tayini için kolaylıkla uygulanabilir olduğu bulunmuştur. Yöntemin doğruluğu standart referans maddelerin tayini yapılarak saptanmıştır.

iÖZETBu çalışmada, piyasada yaygın olarak kullanılan iplik tiplerinden %100 yünipliği olarak Nm 60/2 siyah, Nm 60/2 beyaz, Nm 52/2 krem ve %60/40 yün/polyesterkarışımı Nm 60/2 yeşil-beyaz (muline) iplik kullanılmıştır. Bu ipliklere 80° C' de -620mBar' da ve 85° C -550mBar' da fikse işlemi uygulanmıştır.Fikse işleminin yün iplik özelliklerine etkilerini incelemek amacıyla fikseişlemi öncesi ve sonrası, ipliklerin mukavemet, nem ve düzgünsüzlük değerleri, kalınyer, ince yer, neps ve tüylülük değerleri ölçülmüş, bu ölçümler fikse işleminden 1 gün,7 gün, 14 gün ve 21 gün sonrasında tekrarlanmıştır. Fikse öncesi ve sonrası iplikleringerilme-uzama diyagramları çizdirilmiş ve mikroskopta fotoğrafları çekilmiştir. Ayrıcasonuçlar istatistiksel yöntemlerle de değerlendirilmiştir.Sonuçta fikse işleminin yün ipliklerinin ölçülen mukavemet özellikleri(kopmamukavemeti, kopma uzaması, kopma kuvveti, kopma işi) ve düzgünsüzlük değerlerinde,kalın yer, ince yer, neps, tüylülük değerleri ve rutubet değerleri üzerine etkisi olmadığıtespit edilmiştir. Fikse işleminden sonra gerilme-uzama diyagramlarında ve elastikiyetmodüllerinde farklılıklar gözlenmiştir. Fikse işlemi yapılmış ipliklerde ipliközelliklerinin zamanla değişmediği tespit edilmiştir. İplik fotoğraflarının incelenmesisonucunda fikse işleminin ipliklerin kendi üzerine sarılmalarını engellediği ve iplikyapısını daha rahat bir hale getirdiği tespit edilmiştir.Anahtar kelimeler: Yün, fikse, rutubet-nem, iplik mukavemeti. iiA Research Into The Effects Of The Twist Setting On The Wool Yarn?s PropertiesABSTRACTIn this study, it?s been used 100% wool yarn Nm 60/2 black, Nm 60/2 White,Nm 52/2 Cream and wool/polyester mixture 60/40 % yarn Nm 60/2 green &white(muline) which all of them used in the market. All the bobbins were fixed in thetwo different twist setting process (80° C -620mBar and 85° C -550mBar).After fixation process, all the fixed and not-fixed bobbins were measured bythe means of tensile and irregularity properties as well as humidity. All themeasurements were done on the 1st, 7th, 14th and 21st days. Before and after fixationprocess stress-strain diagrams have been drawn and photos have been taken. As wellresults were valued by the help of statistical methods.As a result, it was shown the fixation process has no effect on tensileproperties, irregularity properties and also humidity. After fixation process it has beenseen some differences on stress-strain diagrams and on young modulus. There aren?tany differences on yarn properties by the time. After photos have been shown up it canbe seen snarling was prevented and yarns have relaxed.Keywords: Wool, fixation(also known as; heat-setting, twist setting),humidity, yarn tensile properties. 93

11 ÖZET Proteolitik enzimlerin yaygın olarak kullanılan substratlan protein ve protein fragmentleri (kazein, pepton v.s.) olmasına karşın, aktivitelerinin tayininde yün, pamuk gibi çözünmeyen uygun materyal üzerine adsorblanan boyalarla hazırlanan substratlar da kullamlmaktadır. Bu düşünceden yola çıkarak sıkça kullanılan proteolitik enzimlerden subtilizin Carlsberg, tripsin, kimotripsin ve proteaz tip XVI için, kolay ve ekonomik olarak elde edilebilecek, çevre kirliliğine neden olmayacak ve de olası ise bu enzimlerden en azından biri için özgün substrat geliştirilebilirliğini araştırmak amacıyla yün ve kazein; juglon, lawson, berberin ve quercetin gibi doğal ve procion red, procion blue ve procion yellow gibi sentetik boyalarla boyandı. Kullanılan doğal ya da sentetik boyarmaddelerin çok düşük derişimlerinde (doğal boyarmadde 1.1 0`12 M ve sentetik boyarmadde 1.0x1 0`9 g.mL`1) bile enzimlerimizi tersinmez bir şekilde inhibe ettiği saptandı. Hazırlanan yün-boyarmadde kompleksleri üzerinde enzimlerin etkisini sodyumbisülfit yokluğunda incelediğimizde, subtilizin carlsberg, tripsin ve kimotripsinin katalitik etkinlik göstermezken, %5 sodyumbisülfit içeren proteaz tip XVP nın katalitik etkinlik gösterdiği görüldü. Diğer enzimlere de aynı oranda sodyumbisülfit ilave edildiğinde katalitik etkinlik gösterdiği görüldü. Sodyumbisülfit varlığı, kullanılan enzimlerin katalitik etkinliğini farklı oranlarda değiştirdi. Çözünmez substrat olarak hazırlanan yün-boyarmadde kompleksleri üzerine tüm enzimlerin etkisi, doğal boyarmaddelerle hazırlanan substratlardan yün-lawson kompleksi en uygun, yün-quercetin kompleksleri de en uygun olmayan, sentetik boyarmaddelerle hazırlanan substratlardan yün-p. yellow en uygun, yün-p. blue ise en uygun olmayan substrat olduğu saptandı. Çözünür substratlar olarak hazırlanan kazein-boyarmadde kompleksleri üzerine subtilizin carlsberg, proteaz tip XVI, tripsin ve kimotripsinin katalitik etkinlikleri incelendi. Her bir enzim için belirlenen optimal koşullarında hazırlanan kazein-boyarmadde komplekslerinin artan derişimlerine bağlı olarak katalitik etkinlikleri incelendi. Bu verilerden yün-boyarmadde kompleksleri substrat olarak kullanıldığında elde edilen sonuçlara benzer sonuçlar kazein-boyarmadde kompleksleri için de eldeIll edildi. Substrat uygunluk sırası doğal boyarmaddelerle lawson, juglon, berberin, quercetin; sentetik boyarmaddelerle p. yellow, p. red, p. blue şeklinde olduğu Km ve kcat/Km değerlerinden görülebilir. Kazein-boyarmadde kompleksleriyle, yün- boyarmadde komplekslerinde olduğu gibi en düşük etkinlik subtilisin carlsberg için gözlendi. Sonuç olarak hazırlanan bütün komplekslerin kullanılan enzimler için substrat olarak kullanılabileceği görüldü. IV ABSTRACT In spite of protein and protein fragments (casein, pepton and etc.) are used widespread as a substrate for the proteolytic enzymes, the substrate prepared from dyes that adsorbed on appropriate material, such as wool and cotton are also used for enzymes activity determination. In the point of view of this thought, it was our aim to develop the substrates which are easily and economically obtainable and also environmental safer, for the frequently used proteolytic enzymes such as subtilisin carlsberg, trypsin, chymotrypsin and protease type XVII and if it is possible to prepare the specific substrate at least for one of this enzymes. For this aim, wool and casein were dyed with natural dyes such as juglone, lawsone, berberine and quercetine and synthetic dyes, P. Red, P. Blue and P. Yellow. Our finding imply that the enzymes used in this study were reversibly inhibited even at lowest concentration ( 1.10`2 M natural dyes and 1.10`9 g-mL`1 synthetic dye) of used natural and synthetic dyes. The effect of enzymes on prepared wool-dyes complex in the absence of sodiumbisulphite w ere i nvestigated. T he c atalytic a ctivity w as n ot o bserved for subtilisin carlsberg, trypsin and chymotrypsin. On the other hand, the catalytic activity was observed for the protease type XVII that is contain 5% of sodiumbisulphite. These findings lead us to believe that the catalytic activities of used e nzymes h ave b een c hanged i n t he p resence o f s odiumbisulpbite a t d ifferent ratio. The results indicate that the effect of all the tested enzymes on wool-dye complex as a insoluble subtrate, the most appropriate complex were found to be wool-lawsone complex that was prepared from the natural dyes and the most ^inappropriate complex was to be w ool-quercetin complex. On the other hand, the substrate prepared form synthetic dyes, the most appropriate complex was found to be wool-p. yellow and the most unappropriate complex was found to be wool-p.blue complex.The catalytic activities of subtilisin casrlsberg, protease type XVII, trypsin and chymotrypsin on casein-dye complexes that was prepared as a soluble substrate, were investigated. The catalytic activity of each enzymes was studied with the increase concentration of prepared casein-dyes complexes. These finding provide evidence that the results obtained with wool-dyes complexes as a substrate were similar to the results obtained from the casein-dye complexes. The appropriate order of substrate for natural and synthetic dyes can be seen by looking the values of Km and kcat/Km. These order were found to be L awsone, Juglone, Berberine and Quercetin for natural dyes and P. Yellow, P. Red and P. Blue for synthetic dyes. The lowest activity was observed for subtilisin carlsberg for the casein-dye complexes as seen in the wool-dye complexes. From our results, we suggest that all the prepared complexes can be used as a substrates for used enzymes. 176

Tez (Yüksek Lisans) -- İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 2003, Thesis (M.Sc.) -- İstanbul Technical University, Institute of Science and Technology, 2003, Birleşmiş Milletler Çevre Programı’nın tanımına göre Temiz Üretim; üretim süreçlerine, ürünlere ve hizmetlere toplam etkinliği arttırmak ve insanlara ve çevreye yönelik riskleri azaltmak amacıyla uygulanan entegre bir önleyici çevresel stratejinin sürekli olarak uygulanmasıdır. Tekstil endüstrisinde temiz üretimin temel amacı; hammaddelerin kullanımının %100’e yükseltilmesini ve daha da ötesinde, doğrudan arıtıma yollanan yardımcı kimyasalların ve atıkların geri-dönüşümünü/yeniden-kullanımını sağlamaktır. Altınyıldız Mensucat ve Konfeksiyon A.Ş. ve Intertek Test Hizmetleri ’nde yürütülen bu çalışmada; “Temiz Üretim” çalışmalarının bir parçası olarak, Neolan yünlü boyama proses parametrelerini (pH, banyo oranı, CH3COONa ile yıkama süresi, Na2SO4) değiştirerek ürün kalitesi değişmeden daha düşük işletme giderleri ile daha temiz çevresel koşulların elde edilmesi amaçlanmıştır. Elde edilen test sonuçları değerlendirildiğinde; normal proses şartı pH=2 olmasına rağmen pH=3 değerinde (asit kullanılmaması durumu), dikili numuneye “yıkama ve kuru temizleme” ifadesi içeren etiket takılarak kimyasal tasarrufu yapmanın mümkün olduğu belirlenmiştir. Dikili numuneler üzerine etiket talimatı olarak “sadece kuru temizleme ” yazmak şartı ile banyo oranının 1:20’den 1:10’a indirilmesi durumunda, ek su ve enerji tasarrufu yapmanın; ortama CH3COONa konmasına rağmen yıkama yapılmaması durumunda su tasarrufu yapmanın, hiç Na2SO4 kullanılmaması durumunda kimyasal ve para tasarrufu yapmanın ve çevreyle dost bir proses elde etmenin mümkün olduğu belirlenmiştir., According to the UNEP’s definition Cleaner Production (C.P.) is the continuous application of an integrated preventive environmental strategy to applied to processes and products and services to increase overall efficiency and reduce risks to humans and the environment. The main aim of C.P. in textile industry is to increase the usage of raw materials to 100% and moreover recycle/reuse the auxiliaries and waste that are directly sent to the treatment plant. In this study, which was carried out in Altınyıldız Mensucat ve Konfeksiyon A.Ş. and Intertek Testing Service, as a part of the “Cleaner Production” facilities it has been aimed to have lower plant costs and better environmental outputs without any change in the sample quality, with the investigation of Neolan dyeing process by controlling changeable process parameters (pH, liquor ratio, time schedules with CH3COONa, Na2SO4 ). When test results were evaluated, it was seen that using a pH value of 3 (the condition that acid wasn’t used) could provide chemical saving in the Neolan dyeing process with the expression “wash and dry-clean” sewn on the garment product label although the normal process pH value was 2. By using the garment product label with the expression “only dry-clean”, it was possible to use 1:10 liquor ratio instead of 1:20 thus saving water and energy; addition of CH3COONa in the absence of washing process might help for water saving; by not using Na2SO4 it was possible to save chemicals, money and have an environmental friendly process., Yüksek Lisans, M.Sc.

ÖZET Bu çalışmada, çeşitli tekstil lifleri ve mamullerine bazı mikroorganizmaların zararları incelenmiştir. İlk olarak; inokülasyondan önce kumaşların sterilize edilmesinde ve inkübasyondan sonra mikroorganizmaların öldürülmesinde gerekli olan otoklavlama işleminin ve ayrıca,sırasıyla, mantar ve bakteri kültürlerinde kullanılması düşünülen Sabouraud Dextrose Agar (SDA) ve Tryptone Soya Agar (TSA) besiyerlerinin test edilen pamuk, yün ve poliester kumaşların renk ve mukavemet özellikleri üzerinde etkilerinin olup olmadığı araştırılmıştır. Kontrol testlerinin ardından, iki bölümden oluşan esas testlere geçilmiştir. İlk bölümde Bacillus subtilis, Bacillus megat erium ve Proteus vulgaris'in pamuk,. yün ve poliester kumaşların mukavemet ve renk özellikleri üzerindeki etkileri incelenmiştir. Steril numunelere TSA besiyerinde adı geçen bakterilerin ekimleri yapılmış; 48 saat inkübasyon süresi sonunda mikroorganizmalar öldürülerek numunelerin renk ve mukavemet ölçümleri gerçekleştirilmiştir. Elde edilen veriler doğrultusunda; seçilen mikroorganizmaların pamuk, yün ve poliester kumaşlar üzerindeki etkileri ayrı ayrı değerlendirilmiş; bunun yam sıra her bir materyal üzerindeki etkileri birbirleriyle karşılaştınlmıştır. Çalışmanın ikinci bölümünde bazı tekstil fabrikalarının depolarından alman çeşitli kumaş numuneleri üzerinde mikroorganizma gelişiminin belirlenmesine ve bu gelişimin kumaşlardaki etkilerinin incelenmesine çalışılmıştır. İki ayrı besiyerine (SDA ve TSA) yerleştirilen kumaşlar, bakteri üremesi için 24 saat ve mantar üremesi için 7 gün inkübe edilmişlerdir. Sonra otoklavda üzerlerinde gelişen mikroorganizmalar öldürülmüş, kumaşların renk (% lekeli alan) ve mukavemet ölçümleri yapılmıştır. Elde edilen sonuçlar, kumaşların depolanma koşullan da dikkate alınarak değerlendirilmeye çalışılmıştır. Anahtar Kelimeler: Biyo-ayrışım, biyolojik bozunma, biyolojik özellikler, pamuk, yün^ poliester, Bacillus subtilis, Bacillus megat, erium, Proteus vulgaris, endüstriyel mikrobiyoloji, fungus, fungi, mantar, küf, bakteri. ABSTRACT In this research, harmful effects due to some microorganisms on various textile fibers and products were studied, Before the main experiments, control tests were performed to understand if there is any effect of sterilization process in autoclave made before the inoculation on fabrics and also mould and bacterium culture media, Sabouraud Dextrose Agar (SDA) and Tryptone Soya Agar (TSA), to be used upon the color and tensile strength characteristics of cotton, wool and polyester fabric samples. The research tests were carried out in two parts following the control studies. In the first part, the effects of Bacillus subtilis, Bacillus megat lerium and Proteus vulgaris on color and tensile strength of cotton, wool and polyester fabrics were investigated. The bacterium cultures were made on sterilized fabric samples in TSA culture medium. After 48 hours incubation the microorganisms were killed by sterilization and, color and tensile strength measurements were realized. The effects of the microorganisms on cotton, wool and polyester fabrics chosen for test were evaluated separately in the light of resulted data. In addition, these effects on the textile materials were compared to each other. In the second part of the research, the presence and growth of microorganisms (bacteria and fungi) on various fabrics obtained from textile factories were determined and, their effects on the fabrics were studied. The fabric samples placed on two different culture media (SDA and TSA) were incubated 24 hours and 7 days for bacterial and fungal reproduction, respectively. Color (stained area %) and tensile strength properties were measured after killing the microorganisms by sterilization in autoclave. The results were evaluated with respect also to the storage conditions of these fabrics. Keywords: Biodegradation, biodeterioration, biological properties, cotton, wool, polyester, Bacillus subtilis, Bacillus megat erium, Proteus vulgaris, industrial microbiology, fungus, fungi, mildew, mould, bacteria. 274

ÖZET Laboratuvar koşullarında yapılan boyamalar, aynı koşullarla işletmede yapıldığında, elde edilen renkler arasında ton farklılıkları ortaya çıkmaktadır. Bu çalışmada yün iplik boyamada Sandolan MF (Clariant) boyarmaddeleri kullanılmış, laboratuvar ve işletme arasında ortaya çıkan renk farklılıkları incelenmiştir. İşletmede yapılmış bir boyama temel olarak alınmış ve bu boyama işleminin koşullarına göre laboratuvarda boyamalar yapılmıştır. Buna ek olarak, boyama diyagramları ve/veya yardımcı madde reçeteleri değiştirilerek 5 deney daha yapılmıştır. Bu deneyler sonucunda, boyarmaddelerin çekim eğrileri incelenmiş ve laboratuvarda boyanmış örneklerin, işletmede boyanmış örneğe göre kolorimetrik karşılaştırmaları yapılmıştır. Bunların yanısıra, boyamayla ilgili bir dizi faktörle ilgili olarak da deneyler yapılmıştır. ) Sonuç olarak, işletme ve laboratuvarda aynı koşulların kullanılması gerekmektedir. Ayrıca, çok önemli olan birçok faktör de kontrol allında tutulmalıdır. ABSTRACT Shade variations occur between two dyeings, one obtained from the bulk production and the other from the laboratory, even when these two dyeings were carried out under the identical conditions. In this experimental work, Sandolan MF (Clariant) dyestuffs were used for dyeing wool yarns and the shade variations between laboratory and bulk dyeings were examined. The dyeing carried out in the bulk production was taken into account as a reference, and the laboratory dyeings were carried out in accordance with the bulk dyeing conditions. In addition to this, five laboratory dyeings were also carried out by varying the dyeing conditions. In the experimental work, the %exhaustion curves for laboratory and bulk dyeings were examined, and the comparisons were made in respect to colorimetric measurements by taking the bulk dyeing as reference. After these, some of the other factors were examined. Laboratory and bulk dyeings must have same conditions, and important factors must be controlled. m- 98