Search

В статье рассматриваются фонды архивов Республики Беларусь, в которых отражена семейная история недворянских сословий периода Российской империи.

Мэта даследавання – выявіць спецыфічныя адметнасці фразеалагічных адзінак, а таксама складнікаў асацыятыўнага поля канцэпту “душа” ў моўнай свядомасці сучасных школьнікаў.

Приводятся данные исследования жизнестойкости и самоактивации молодежи от 17 до 26 лет из Беларуси и России (206 человек: 104 из Минска (64% женского пола) и 102 из Москвы (56% женского пола)). Показано, что транзитивность современности становится не только внешней, но и внутренней, психологической проблемой. Проанализированы сходства и различия в степени проявления личностных ресурсов молодых белорусов и россиян.

Исследованы особенности традиционной культуры питания потомков белорусских крестьян-переселенцев конца XIX – начала ХХ в., проживающих на территории Урала и Сибири. Опираясь на сопоставление современных полевых материалов и этнографических описаний, сделанных в местах выхода переселенцев, выявлены наибо-лее стойкие элементы национальной кухни, проанализированы изменения в культуре питания переселенцев, связанные с адаптацией к новым природно-климатическим условиям, этническому окружению и модернизацией жизненного уклада.

Рассматривается история формирования белорусской диаспоры на территории современной Республики Коми. Отмечено, что первые белорусы жили в этом регионе в 1920-х гг. Показано, как сталинская репрессивная политика привела к высылке в Коми белорусов в 1930-е гг. Выявлено, что в ходе развития промышленности региона изменялась численность белорусов в Коми с 1950-х гг. до 2010 г. Освещена деятельность белорусской национально-культурной автономии в Республике Коми.

Важной составляющей воспитания детей в семье являются религиозные цен- ности. Религиозное воспитание не только формирует детские моральные качес- тва, но и обеспечивает связь между поколениями, способствует сохранению этни- ческой самобытности. Более того, религиозные традиции помогают семье войти в синхронные отношения с другими членами религиозной общины. Особый инте- рес представляет ситуация семьи в контексте официального запрета религиозной жизни, так было например в течении многих лет в СССР. В то время именно религиозном воспитание стало основным средством приобщения к религиозной вере. Объектом исследования является католическое население Томской области, в лице поляков и белорусов. Эти люди живут в Сибири на протяжении столетий и благодаря конфессиональному фактору им удалось сохранить этническую и культурную идентичность. В центре внимания исследования будут следующие проблемы: жизнь согласно религиозному календарю, участие в торжественных мероприятиях, чтение религиозной литературы, посещение храмов и т.д. Выя- вление форм и механизмов поддержки католической традиции в семье требует исследования частных и устных источников. Основными источниками исследования является информация, полученная автором статьи от полякого и бело- русского населения Томской области

Работа посвящена исследованию особенностей этнокультурной идентичности столыпинских переселенцев, осваивавших территорию низкогорных районов Горного Алтая. Результаты изучения архивных материалов (материалов Всероссийской сельскохозяйственной переписи 1917 г.) рассматриваются в комплексе с полевыми материалами автора, собранными в 2010-е годы. Прослеживается установка на смену украинскими и белорусскими переселенцами своей идентичности на русскую. Ассимиляционные процессы, по мнению автора, обусловлены такими факторами, как преобладание переселенцев с Томской губернии (то есть уже поживших некоторое время в других районах Сибири), неоднородность населения переселенческих поселков по признаку губернии выхода, преобладание отсутствия семейных гнезд, небольшие размеры переселенческих поселков в условиях горно-таежной местности.

У дадзеным артыкуле расказваецца пра “трасянку” з лінгвістычнага пункту погляду.

Сувалаў, А. М. Даследаванні этнагенезу беларусаў у 40-х гг. ХХ ст. / А. М. Сувалаў // Вестник Академии МВД Республики Беларусь. - 2018. - № 1. - С. 217 - 222. Разглядаюцца асноўныя падыходы ў вывучэнні беларускага этнасу ў 40-х гг. ХХ ст., перш за ўсё такіх вучоных, як У.В. Маўродзін, М.С. Дзяржавін, А.П. П’янкоў, Ф.Т. Канстанцінаў і У.І. Пічэта. Аналізуюцца асноўныя навуковыя і ненавуковыя фактары, якія ўплывалі на фарміраванне падыходаў да праблемы этнагенезу беларусаў у перадваенны час, у Вялікую Айчынную вайну і ў першыя пасляваенныя гады. = The article examines the main approaches to the study of the Belarusian ethnos in the 40’s of the 20-th century. First of all, scientists such as Vl.V. Mavrodin, N.S. Derzhavin, A.P. P’yankov, F.T. Konstantinov and V.I. Picheta. The main scientific and non-scientific factors that influenced the formation of approaches to the problem of ethnogenesis of Belarusians in the pre-war period, during the Great Patriotic War, and in the first post-war years are analyzed.

Russian, Ukrainian and Belarusian peoples` (who has been considered fraternal for a long time) representations of the modern world currently due to many factors are subjected to complex processes of transformation. So the importance of the historical period of the Great Patriotic War in the life of all three peoples, the memory of which has an important means of confrontation western propaganda, is certainly true. The article presents the results of the study of Russian, Ukrainian and Belarusian students’ and their parents’ representations of the Great Patriotic War. The study was being held in Peoples’ friendship University of Russia, immediately after the celebration of the 70th anniversary of the Great Victory.

Рассмотрен человеческий капитал Республики Беларусь в контексте концепции национального богатства Всемирного банка. Сформулирован теоретико-методологический подход к оценке стоимости человеческого капитала, учитывающий генетический, социокультурный и демографические аспекты его воспроизводства и функционирования. В целях оценки стоимости человеческого капитала предложено опираться на параметры «физического» объема человеческого капитала и его «цены». Показателями «физического» объема человеческого капитала выступают демографические показатели численности населения и ожидаемой продолжительности жизни. «Цена» человеческого капитала детерминируется показателями, отражающими эффективность использования человеческого капитала, к числу которых относятся продолжительность трудовой жизни и производительность труда.

Белорусский этнос оказал огромное влияние на формирование этнического пространства современной Сибири. Сегодня на просторах Сибири проживают десятки тысяч людей, которые сохраняют свою белорусскую идентичность. В предложенной статье рассматриваются основные этапы заселения Сибири выходцами из Беларуси, а также исследуются вопросы адаптации переселенцев в новых условиях. В качестве ключевого фактора, определяющего пространственное поведение переселенцев, рассмотрены бытующие среди них «мифы идентичности», которые во многом определили характер их взаимодействий со старожильческой средой, а также оказали влияние на особенности культурного ландшафта основанных ими поселений.

Шабельцев, С. В. Трансформация этнонима «белорусы» в эмигрантской среде в Аргентине после Октябрьской революции 1917 г. [Текст : Электронный ресурс] / С. В. Шабельцев // 100-летие смены исторической парадигмы: от монархии к советскому государству : сборник научных трудов : [материалы республиканской научно-практической конференции, Минск, 14 ноября 2017 г.] / УО "Академия Министерства внутренних дел Республики Беларусь". - Минск, 2019. - С. 73 - 83.

Сувалаў, А. М. Месца тэорыі «балцкага субстрату» В. В. Сядова ў гістарыяграфіі праблемы этнагенезу беларусаў 60-х – першай паловы 80-х гг. ХХ ст. / А. М. Сувалаў // Вестник Академии МВД Республики Беларусь. - 2017. - № 2. - С. 192 - 195. Разглядаецца сутнасць тэорыі «балцкага субстрату» савецкага, а затым расійскага археолага В.В. Сядова і ўплыву яго даследаванняў на погляды вучоных на этнагенез беларусаў у гістарыяграфіі 60-х – першай паловы 80-х гг. ХХ ст. Вызначаюцца ўзаемадачыненні канцэпцыі аб «старажытнарускай народнасці» і тэорыі «балцкага субстрату» В.В. Сядова. Вызначаецца месца даследаванняў В.В. Сядова ў фарміравнні тагачасных поглядаў і падыходаў да праблемы этнагенезу беларусаў. = In the article the essence of the theory of the «Baltic substratum» of the Soviet and then Russian archaeologist V. Sedov and the influence of his research on the views of scientists on the ethnogenesis of the Belarusians in the historiography of the 60s – the first half of the 80s of the XX century are examined. The relationship between the concept of the «Old Russian nationality» and the theory of the «Baltic substratum» of V.V. Sedov is defined. The place of V. Sedov’s research in the formation of the then views and approaches to the problem of the ethnogenesis of the Belarusians is indicated.

Исследованы трансформации этнического самосознания у потомков белорусских крестьян-переселенцев Сибири и Дальнего Востока в период со второй половины XIX в. до наших дней. На основе обобщения результатов полевых исследований, статистических данных и этнографических описаний разных лет выявлены социокультурные, политические и демографические факторы, оказавшие на них влияние. Подвергнуты анализу специфические самоназвания переселенцев, отражающие их этнокультурный и социальный статус.

Исследованы трансформации этнического самосознания у потомков белорусских крестьян-переселенцев Сибири и Дальнего Востока в период со второй половины XIX в. до наших дней. На основе обобщения результатов полевых исследований, статистических данных и этнографических описаний разных лет выявлены социокультурные, политические и демографические факторы, оказавшие на них влияние. Подвергнуты анализу специфические самоназвания переселенцев, отражающие их этнокультурный и социальный статус.

Investigation of Y chromosome haplogroup R1a1a7 (М458) in ethnic Belarusians from six historic and ethnographic regions has shown that its frequency makes up 14% out of total Y chromosome gene pool diversity. Bearers of R1a1a7 (М458) are concentrated in Pripiat and Neman river basins which is in south and west of Belarus respectively. Expansion of R1a1a7 (М458) on the territory of present day Belarus was most probable associated with the distribution of agriculture in Eastern Europe. In addition, obtained data point to presence of later migration wave, Polab Slavs, for example, from Elba and Oder interfluves in Neman river basin at the border of I–II Millennia.

Сувалаў, А. М. Асноўныя тэндэнцыі развіцця гістарыяграфіі этнагенезу беларусаў у навуцы канца XVIII – пачатку XXІ ст. / А. М. Сувалаў // Вестник Академии МВД Республики Беларусь. - 2016. - № 1. - С. 185 - 189. Разглядаюцца асноўныя тэндэнцыі ў вывучэнні беларускага рэгіёна ў канцы XVIII – пачатку XXІ ст., калі інтарэс да беларусаў і іх этнічнага паходжання набываў навуковы характар. Этнагенезам беларусаў у гэты час цікавяцца вучоныя з рознымі, часам супрацьлеглымі поглядамі на этнічную прыналежнасць і этнічную гісторыю Беларусі. Аналізуюцца пазіцыі расійскай афіцыйнай навукі, прыхільнікаў «заходнерусізму» і прадстаўнікоў беларускай плыні. = The features of investigation of the Belarusian region at the end of XIX – early XX century are discussed in the article. At that time the interest towards ethnic Belarusians and their origin becomes scientific. At that time different scientists, with sometimes opposing views on the ethnicethnic identity and the history of Belarus, were intrested in the ethnogenesis of Belarusians. Positions of Russian official science, representatives of «zahodnerusizm» and Belarusian science are analysed in the article.

Кампаратыўны аналіз элементаў нацыянальнай ідэнтыфікацыі і самаідэнтыфікацыі беларусаў уключае папарна звязаныя прыкметы дзяржаўнай і культурнай прыналежнасці: Беларусь – Расія і Беларусь – Польшча. Яны ўваходзяць у інтэрпрэтацыю характару і культуры беларусаў у назіраннях П. Васючэнкі, В. Акудовіча, А. Смаленчука і інш. На аснове работ беларускіх, чэшскіх і славацкіх сучасных аўтараў прасочваецца і інтэрпрэтуецца акцэнтаванне паказчыкаў нацыянальнай спецыфікі (непрыкметны народ, нязлосны, спакойны, незлапамятны, вынаходлівы, самаіранічны, выкарыстоўвае гумар як тэрапію і г. д.). У сучаснасці нацыянальныя асаблівасці не толькі адлюстроўваюцца і асвятляюцца сродкамі масавай інфармацыі, але праз пасрэдніцтва гэтага замацоўваюцца і ўкараняюцца, у тым ліку ў якасці міфаў. Станоўчыя і нейтральныя рысы ў самахарактарыстыцы беларуса дапаўняюцца крытычнымі характарыстыкамі з боку суседніх народаў. Народныя стэрэатыпы ў міжкультурнай камунікацыі вызначаюць і ўзаемнае параўнанне. Дыяхронна - сінхронны падыход раскрывае адносна стабільныя фактары тэрыторыі. У са -маідэнтыфікацыі беларусаў важную ролю адыгрывае еўрапейскі кантэкст. Культурна- гістарычныя падзеі ў еўрапейскім маштабе ў значнай ступені паўплывалі на фарміраванне беларускай культурнай ідэнтычнасці і адлюстроўваюцца ў міжкультурнай камунікацыі.

В статье рассматриваются проблемы истории народного образования и учительской интеллигенции Беларуси во второй половине ХIХ – начале ХХ в., которые изучались дореволюционными исследователями. В данный период был собран огромный фактологический и статистический материал, который отражал общие вопросы истории развития начальной школы и мероприятия государства в этой сфере, проблемы подготовки учительских кадров, их материальное и правовое положение. В трудах сравнивается статус просвещения в России и странах Европы, дается характеристика основным направлениям и тенденциям общественно-педагогического движения. В начале ХХ в. поле исследований значительно расширяется (вопросы женского и педагогического образования, деятельность учительских обществ, развитие национальной культуры и др.).

Сувалаў, А. М. Асаблівасці навуковага вывучэння беларускага этнасу ў канцы XIX – пачатку XX ст. / А. М. Сувалаў // Вестник Академии МВД Республики Беларусь. - 2013. - № 1. - С. 143 - 146 У артыкуле разглядаюцца асаблівасці вывучэння беларускага рэгіёна ў канцы XIX – пачатку XX ст., калі інтарэс да беларусаў і іх этнічнага паходжання набывае навуковы характар. Этнагенезам беларусаў у гэты час цікавяцца вучоныя з рознымі, часам супрацьлеглымі поглядамі на этнічную прыналежнасць і этнічную гісторыю Беларусі. Аналізуюцца пазіцыі расійскай афіцыйнай навукі, прыхільнікаў заходнерусізму і прадстаўнікоў беларускай плыні. = The features of investigation of the Belarusian region at the end of XIX – early XX century are discussed in the article. At that time the interest towards ethnic Belarusians and their origin becomes scientific. At that time different scientists, with sometimes opposing views on the ethnicethnic identity and the history of Belarus, were intrested in the ethnogenesis of Belarusians. Positions of Russian official science, representatives of zapadnorusizm and Belarusian science are analysed in the article.

Статья опирается на результаты социально-психологического исследования, направленного на выявление стереотипного образа Беларуси в представлениях россиян, его структуры, содержания и направленности. Исследование, проведенное с использованием метода неоконченных предложений, позволяет говорить о высокой степени согласованности стереотипа, его устойчивости и позитивной направленности.

У артикуле прадстаўлены вынікі пілотнага сацыялагічнага даследавання сярод студэнтаў Беларусі, Pacii, Украіны, Польшчы, Лaтвii i Літвы, якія павінны былі вылучыць асноўныя рысы уласнага нацыянальнага менталітэта i менталітэта суседніх народаў. Асаблівая ўвага надаецца пытанням уяўлення беларусаў i латышоў пра адзін аднаго. In article results of pilot sociological research among students of Belarus, Russia, Ukraine, Poland, Latvia and Lithuania who should reveal the main lines of own national mentality and mentality of neighbors are presented. The special attention is given to representations of Belarusians and Latvians about each other.

Сувалаў, А. М. Вывучэнне беларускага рэгіёна і праблема этнагенезу беларусаў у 60-90-я гг. ХIX ст. / А. М. Сувалаў // Вестник Академии МВД Республики Беларусь. - 2011. - № 1. - С. 155 - 159. Разглядаюцца асаблівасці вывучэння беларускага рэгіёна ў час пасля паўстання 1863–1864 гг. і перыяду другой паловы XIX ст., калі інтарэс да беларусаў і іх этнічнага паходжання набывае яскрава палітызаваны характар. Этнагенезам беларусаў цікавяцца не толькі вучоныя, але і ўрадавыя структуры, якія маюць за мэту не разгляд самой праблемы, а навуковае абгрунтаванне ідэалагічна выгоднай схемы мінулага Беларусі. Разам з тым менавіта ў гэты перыяд фарміруецца і першая навуковая канцэпцыя этнагенезу беларусаў – канцэпцыя Я.Ф. Карскага. = Features of investigation of the Belarusian region after revolt of 1863–1864 the second half of 19th century are considered in the article. At that period politicians were extremely interested in researching of the Belarusians and their ethnic origin. Not only scientists were interested in researching of ethno genesis of Belarusians, but Russian government agencies too, who have no consideration for the purpose of the problem, but the scientific justification of ideologically advantageous theory of the Belarusians history. On the other hand during this period the first scientific conception of ethno genesis of the Belarusians – the E. Karski conception was formed.

Коновалов, В. Т. Мировоззренческий компонент идеологии белорусского государства / В. Т. Коновалов // Вестник Академии МВД Республики Беларусь. - 2010. - № 2. - С. 173 - 178. Освещается роль мировоззрения как теоретической основы государственной идеологии; рассматриваются особенности формирования мировоззренческого компонента белорусской государственной идеологии на основе традиций белорусской культуры и национальной идеи; показывается сущность современной формы национально-государственной идеи белорусского народа; раскрываются ее основные компоненты, фундаментальные ценности и основополагающие принципы; анализируются тенденции в эволюции ценностных ориентаций белорусской молодежи; поднимается проблема создания новой, более эффективной системы идеологического воспитания в стране. = The article illustrates the role of worldview as theoretical basis of the state ideology. It considers the features of formation of a world outlook component of the Belarus state ideology on the basis of belarussian traditions and national idea; the essence of the modern form of the national-state idea of the Belarus people is shown; it’s basic components, fundamental values and basic principles are discovered; tendencies in belarussian youth evolution are analyzed; the problem of creation new, more effective system of ideological education in the country is developed.

Дадзены артыкул прысвечаны адукацыйным, культурным і палітычным сувязям паміж беларускай і ўкраінскай дыяспарай у Чэхаславакіі з 1918 па 1939 г. Для польскага ўрада пытанне эміграцыі з’яўлялася важным аспектам грамадскага і палітычнага жыцця краіны. Працэс эміграцыі беларусаў і ўкраінцаў з тэрыторыі Заходняй Беларусі і Заходняй Украіны ў Чэхаславакію ў міжваенны перыяд даследаваны пры выкарыстанні разнастайных гістарычных крыніц. Аўтарам разгледжаны новыя даследаванні беларускіх гісторыкаў і малавядомыя ў Беларусі публікацыі і матэрыялы замежных вучоных. У артыкуле прадстаўлены аналіз ролі і месца ўкраінскіх універсітэтаў, акадэмій, інстытутаў і вышэйшых школ для беларускай супольнасці за мяжой.

Канада была адной з асноўных краін эканамічнай эміграцыі з тэрыторыі Заходняй Беларусі і Заходняй Украіны ў міжваенны час. З 1918 па 1939 г. у Канаду эмігравала больш за 100 000 украінцаў з Заходняй Украіны і каля 15 000 беларусаў з тэрыторыі Заходняй Беларусі. Абсалютную большасць эмігрантаў канадскі ўрад засяліў у правінцыях Саскачэвані, Альберта, Манітоба і Квэбек. Канадскія міграцыйныя службы ўводзілі шэраг абмежаванняў для эміграцыі ў краіну. Дадзены артыкул абапіраецца на матэрыялы ўкраінскай эміграцыйнай перыёдыкі, беларускія і ўкраінскія сучасныя даследаванні.

В связи с обретением Беларусью государственного суверенитета в обществе появилась потребность в осознании национальной самобытности. Автор монографии одним из первых не только в Беларуси, но и на постсоветском пространстве применил социологические методы измерения и описания такой сложной категории, как менталитет. Разработанная им методика анализа и описания менталитета успешно используется в междисциплинарных исследованиях. Монография будет полезна философам, политологам, социологам, экономистам, историкам – всем, кто интересуется историей становления белорусского этноса и белорусской нации, материальной и духовной культурой, менталитетом белорусов.

Сувалаў, А. М. Этнагенез і этнічная гісторыя беларусаў у поглядах М. В. Каяловіча / А. М. Сувалаў // Вестник Академии МВД Республики Беларусь. - 2008. - № 1. - С. 31 - 35. Аналізуюцца погляды аднаго з бацькоў заходнерускай ідэалогіі М.В. Каяловіча на этнагенез і этнічную гісторыю беларусаў. Разглядаюцца пануючыя палажэнні гістарыяграфіі XIX ст. на этнагенетычныя працэсы Усходняй Еўропы, вызначаюцца фактары, якія аказалі дамінуючы ўплыў на фарміраванне поглядаў даследчыкаў адносна беларусаў. Аналізіруецца сітуацыя, у адпаведнасці з якой у якасці этнічнай асновы беларусаў М.В. Каяловіч выдзяляў толькі ўсходнеславянскія плямёны крывічоў і дрыгавічоў, не ўказаўшы радзімічаў. Не ўказваліся ў ліку этнічнай асновы беларусаў і неславянскія элементы. Робіцца выснова, што падставу падобнага ігнаравання трэба бачыць не столькі ў навуковых падыходах, колькі ў палітычных перакананнях М.В. Каяловіча і ва ўстаноўках заходнерускай ідэалогіі. Акцэнтуецца ўвага на агульным значэнні постаці М.В. Каяловіча ў фарміраванні поглядаў расійскай гістарыяграфіі на беларускую праблематыку.