Search

Dit onderzoek, uitgevoerd in het kader van de UWV-subsidiethema’s, 1ste kwartaal 2006 beoogt de volgende vragen te beantwoorden: 1. Welke bedrijfsfactoren verklaren een hoge WAO-instroom? In welke mate bepaalt informatie afkomstig van bedrijven dan wel van werknemers over het bedrijf of over het werken in dat bedrijf de WAO-instroom van het bedrijf? In hoeverre verschillen bedrijven met een hoge en lage WAO-instroom van elkaar? 2. Welke maatregelen die effectief de WAO-instroom vanuit bedrijven terugdringen vallen af te leiden uit de beschikbaar gekomen kennis en inzichten? Koppeling van UWV-variabelen aan de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA) of aan andere beschikbare bestanden en registraties, zoals nu mogelijk via het Centrum voor Beleidsstatistiek, biedt mogelijkheden voor kennisontwikkeling. De in de literatuur en bij het UWV beschikbare informatie geeft vooral zicht op bij welke bedrijven een hoge WAO-instroom te verwachten is, maar geeft weinig zicht op hoe dit vervolgens komt. De aard van de resultaten die gebaseerd zijn op de NEA geven zicht op belemmerende en bevorderende factoren en geven daarmee meer richting aan preventie. Een actief arbobeleid lijkt samen te hangen met een lager WAO-risico. Maar de NEA betreft het subjectieve oordeel van één of enkele werknemers over het arbobeleid van hun bedrijf en hun eigen werkomstandigheden. In het onderzoek wordt ook stilgestaan bij de nadelen en beperkingen van de bestandenkoppeling.

Op verzoek van V&VN bracht TNO de blootstelling aan arbeidsrisico's in kaart van verpleegkundigen en verzorgenden in de zorg, alsmede maatregelen en instrumenten om die risico's te verminderen. Achterliggend doel was om na te gaan in welke mate arbeidsrisico's kunnen leiden tot uitval of uitstroom van verpleegkundigen en verzorgenden en welke maatregelen en middelen dit kunnen tegengaan. Het onderzoek betrof alleen de belangrijkste risico's, te weten fysieke belasting, werkdruk, agressie en geweld, prikaccidenten en blootstelling aan cytostatica. Het overzicht kwam tot stand via literatuuronderzoek en interviews met sleutelinformanten vanuit de verschillende zorgsectoren. In dit rapport zijn de resultaten per zorgsector weergegeven: (1) ziekenhuizen; (2) ambulancepersoneel; (3) geestelijke gezondheidszorg; (4) gehandicaptenzorg; (5) verpleeg- en verzorgingshuizen; (6) thuiszorg. Het rapport wordt afgesloten met conclusies en aanbevelingen voor toekomstige projecten. In bijlagen zijn korte beschrijvingen van een groot aantal ontwikkelde instrumenten opgenomen, ingedeeld naar arbeidsrisico.

In 1998 is de overheid gestart met het afsluiten van arboconvenanten met hoogrisico-bedrijfstakken ter vermindering van een aantal arborisico's. In 2007 is het laatste arboconvenant beëindigd. Om de meerwaarde van de arboconvenanten vast te stellen, zijn analyses uitgevoerd op basis van bestaand cijfermateriaal. De probleemstelling is uitgewerkt in een aantal onderzoeksvragen, te weten: is er (en zo ja, in hoeverre is er) in convenantsectoren, mede ten opzichte van niet-convenantsectoren, sinds de inzet van het arboconvenantenbeleid in 1999 sprake van een significant hogere: (a) dynamiek van het arbobeleid? (b) afname van de mate waarin werknemers zijn blootgesteld aan arbeidsrisico's? (c) afname van klachten en gezondheidsproblemen. In de analyses zijn de gegevens uit de convenantsectoren vergeleken met de gegevens uit de niet-convenantsectoren. Het onderzoek heeft betrekking op zeven thema's waarover in de convenanten afspraken zijn gemaakt: fysieke belasting, RSI, werkdruk/psychosociale belasting, agressie en geweld, geluid, allergenen en oplosmiddelen. De hoofdconclusie uit dit onderzoek luidt dat arbomaatregelen méér genomen worden in convenantsectoren dan in niet-convenantsectoren, dat de ontwikkeling van blootstelling aan risicofactoren in een aantal gevallen weliswaar statistisch significante, maar alleen zeer kleine effecten in de verwachte richting laat zien, en dat de ontwikkeling van klachten in de twee groepen over de tijd vergelijkbaar is.

In de periode 2002-2003 is door TNO Arbeid en NIGZ-Werk & Gezondheid een ontwikkelingsproject Integraal Gezondheids Management (IGM) uitgevoerd. Dit rapport doet verslag van de definitiestudie, methodiekontwikkeling en een aantal pilotprojecten. Aan de hand daarvan zijn concept en methodiek in de praktijk getest en is op systematische wijze materiaal verzameld die vijf vragen beantwoorden: Spreekt de methodiek het management en ook de medewerkers aan? Is de methodiek zelfstandig te gebruiken binnen het bedrijf? In hoeverre voldoet de huidige IGM Methodiek voor het strategisch verankeren van gezondheidsmanagement? Op welke punten behoeft de IGM Methodiek aanpassing en/of aanvulling? Op welke punten behoeft het IGM concept aanpassing en/of aanvulling? De pilots vonden plaats bij de ministeries van VWS en OCW, Arbo Unie en het Waterland Ziekenhuis (WLZ). Een belangrijke hoofdconclusie van de IGM pilots is dat het steeds om een ontwikkelingsproces gaat. In plaats van één (standaard) methodiek is er daarom veeleer behoefte aan een range van methodieken en instrumenten die kunnen worden toegepast. Voor de toekomst is het stimuleren van IGM, en van het feitelijk gebruik van de (aanvullende)IGM methodiek en instrumenten van belang (mainstreaming). Daarbij is ook een herkenbaar kenniscentrum (met website) wenselijk. Voordat de fase van “mainstreaming” kan worden bereikt, is er echter meer kennisontwikkeling nodig. Op termijn zijn dit vooral de effectstudies en evaluaties.

Het Nederlandse bedrijfsleven klaagt over hoge 'arbolasten'. Voor het Ministerie van SZW is dat aanleiding om voorjaar 2003 een onderzoek te gunnen aan TNO Arbeid en BMVS. In dit onderzoek staan twee met elkaar samenhangende onderzoeksvragen centraal. 1. Waarom ervaren werkgevers in met name bedrijven tot circa 100 werknemers 'last van arbo'? Wat betekent dit voor de arbo-informatie van en naar hen? 2. Welke van belang zijnde arbokennis en -deskundigheid ontbreekt in deze bedrijven? Hoe verwerven deze ondernemers arbo-kennis? Wat betekent dit voor de voor hen bedoelde arbo-informatie? Als we weten waaróm 'kleine' ondernemers 'arbo als last' ervaren, kunnen we het beleid verbeteren. Verbeteringen voor kleine bedrijven, tot circa 100 medewerkers, zijn in de regel ook goed voor grotere bedrijven. Als een 'kleine' ondernemer sneller bruikbare en betrouwbare arbo-informatie kan vinden, bespaart hij tijd en geld. En als deze ondernemer, door betere informatie, beter inzicht heeft op arbogebied, worden de arbeidsomstandigheden beter en daalt het ziekteverzuim en het aantal WAO-ers in zijn bedrijf en heeft hij daardoor minder kosten.

Het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) heeft onlangs, tijdens de ‘Europese week voor Veiligheid en Gezondheid op het Werk’ (eind oktober 2003) een nieuw beleidsprogramma gelanceerd: ‘Versterking Arbeidsomstandighedenbeleid Stoffen’ (VASt). Dit VASt-programma past in de bredere aanpak van het ministerie, waarin het verbeteren van arbeidsveiligheid en het versterken van arbobeleid in branches centraal staan. Het programma vormt hierin een beleidsintensivering, specifiek op het gebied van chemische stoffen. Het VASt-programma loopt van 2003 tot 2007. In die periode wil het Ministerie het beleid rond chemische stoffen in bedrijven, branches en ketens versterken en toewerken naar het minimaliseren van veiligheids- en gezondheidsrisico’s bij het beroepsmatig gebruik van stoffen. Ter voorbereiding heeft TNO voor het ministerie een studie uitgevoerd gedurende de zomer van 2003. Dit rapport beschrijft de uitgangspunten en doelen van de studie, de werkmethoden en de resultaten.

De Farbo-regeling is een fiscaal instrument waarmee investeringen in apparaten of voorzieningen, die de arbeidsomstandigheden van werknemers verbeteren, willekeurig kunnen worden afgeschreven, op het moment dat de werkgever of ondernemer daar zelf voor zelf kiest. De Farbo-regeling is van kracht sinds 1 januari 1998 voor de profitsector. Per 1 januari 2001 is een soortgelijke regeling van kracht voor de nonprofitsector. Organisaties in deze sector kunnen gebruik maken van een afdrachtvermindering loonheffing, die is vastgesteld op 3,5% van het investeringsbedrag. Ieder jaar wordt een nieuwe Arbolijst met middelen gepubliceerd, die voor willekeurige afschrijving of afdrachtvermindering in aanmerking komen. Eind 2003 is het functioneren van de Farbo-regeling nader onderzocht door TNO Arbeid. Daarvoor is gebruik gemaakt van de VBTB-methodiek (van Beleidsbegroting tot Beleidsverantwoording). In dit rapport wordt een antwoord op drie onderzoeksvragen gegeven: 1. Is met de regelingen bereikt wat werd beoogd?; 2. Is bij de uitvoering gedaan wat daarvoor was afgesproken?; 3. Heeft het gekost wat gedacht werd dat het zou kosten?

Tussen 2003 en 2007 wil het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid met het programma Versterking Arbeidsomstandighedenbeleid Stoffen (VASt) de veiligheids- en gezondheidsrisico's bij het beroepsmatig gebruik van stoffen minimaliseren. Ter voorbereiding van VASt verrichtte TNO Arbeid in het voorjaar van 2003 een inventariserend onderzoek naar de stoffenproblematiek, ontwikkelingen, innovatievermogen en kennisinfrastructuur rond stoffen in een groot aantal branches. Het onderzoek omvatte onderzoek van literatuur en databases, telefonische interviews met 56 brancheorganisaties en drie workshops met arboprofessionals en brancheorganisaties. De risicoperceptie van de brancheorganisaties komt redelijk met de literatuurgegevens overeen. Eindconclusie is dat in een groot aantal branches en ketens versterking van het stoffenbeleid een zinvolle zaak lijkt, waarvoor er bovendien vaak al goede aanknopingspunten bestaan. De aanstaande dialoog tussen het ministerie van SZW en het veld zal het beeld uit het onderzoek verder kunnen aanscherpen.

Deze paper werd op het tiende "Congress on Work and Organizational Psychology" (EAWOP Congress) in Praag (16-19 mei 2001) gepresenteerd onder de naam "Sickness absenteeism policy in relation to HRM policy". Op basis van een steekproef van 762 Nederlandse organisaties is onderzocht in welke mate ziekteverzuimbeleid is ingebed in een breder personeelsbeleid en wat de effecten van het ziekteverzuim en personeelsbeleid zijn op het ziekteverzuimcijfer. Het verzuimbeleid, als dit aanwezig is, is in het Nederlandse bedrijfsleven ingebed in een breder personeelsbeleidskader. Non-profit organisaties hebben vaker een bovengemiddeld verzuim- en personeelsbeleid. Daarnaast blijkt dat hoe groter de organisatie, hoe meer fulltimers en vrouwen er werken en hoe beter de positie in de sector, hoe omvattender het beleid is. Ook blijkt de aanwezigheid van het verzuimbeleid gepaard te gaan met een toename van het ziekteverzuim in de organisatie. Dit wijst er op dat de hoogte van het ziekteverzuim vaak de aanleiding vormt om beleid te ontwikkelen. Opmerkelijk is dat dit niet alleen het geval is op het gebied van verzuim- en reïntegratie, maar ook op het overige personeelsbeleid.

Deze praktijkgids gaat over het inventariseren en evalueren van risico's van toxische stoffen. In deze praktijkgids wordt de term toxische stoffen gebruikt voor alle gassen, dampen, vloeistoffen en vaste stoffen, al dan niet in mengsels, die kunnen leiden tot hinder of schade van de gezondheid van werknemers. In hoofdstuk 1 wordt ingegaan op de wettelijke verplichtingen en regelingen die van toepassing zijn op de risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) van toxische stoffen. In hoofdstuk 2 worden de onderdelen van een beleid en een stappenplan voor het opzetten van een beleid beknopt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft achtergrondinformatie over factoren in de werksituatie die de blootstelling kunnen bepalen, over de mogelijke gezondheidseffecten en de wijze waarop toxische stoffen in het lichaam kunnen worden opgenomen. Uitleg over een gestructureerde aanpak bij het inventariseren van stoffen en factoren in het werk wordt gegeven in hoofdstuk 4. Vervolgens wordt in hoofdstuk 5 een aantal methoden beschreven die kunnen worden gebruikt bij het schatten van blootstelling op basis van meetresultaten van vergelijkbare situaties of op basis van rekenmodellen. In hoofdstuk 6 worden de onderdelen beschreven die in een meetplan voor nader onderzoek aan de orde moeten komen. Hoofdstuk 7 biedt uitleg over een aantal veelgebruikte meetmethoden en-technieken. In hoofdstuk 8 wordt uitleg gegeven over berekeningsmethoden voor het vergelijken van de meetresultaten met de grenswaarde, er wordt ook een aantal beslissingschema's toegelicht. Ten slotte worden in hoofdstuk 9 en 10 informatie over de onderdelen van de rapportage en het plan van aanpak gegeven.

In dit rapport wordt een overzicht gegeven van de belangrijkste onderwerpen die aan de orde kwamen tijdens een kennisinvesteringsproject uitgevoerd door het team Arbomanagement in 1999. Adviseurs van dit team bewegen zich steeds meer in complexe politiek-bestuurlijke omgevingen en hebben de behoefte hun adviesgedrag hierop aan te passen. Hans Vermeeren van V.I.A.-Consult begeleidde het traject dat bestond uit enkele bijeenkomsten waarin methoden en concepten werden gepresenteerd en verwerkt door de deelnemers. Zij gebruikten hiervoor hun eigen projecten ter analyse. Achtereenvolgens komen aan de orde: beleidsprocessen bij de opdrachtgever; het speelveld van de opdrachtgever; interventies in het krachtenveld van de opdrachtgever. Het rapport is tevens bedoeld als een leidraad voor collega-adviseurs en -onderzoekers bij TNO Arbeid die opereren in complexe politiek-bestuurlijke omgevingen. Deze kennisinvestering kan ertoe bijdragen dat het lukt effectiever om te gaan met opdrachtgevers in complexe politieke omgevingen.

Het doel van deze studie is na te gaan welke activiteiten van de nulde lijn (bedrijven en instellingen), de eerste lijn (arbodiensten en hun branche- of werkgeversorganisaties, Uitvoeringsinstanties (UVI's) en verzekeraars) en van de tweede lijn (onderzoeks- en registratie-instellingen) gewenst zijn om de monitoring van ziekteverzuimgegevens van de grond te krijgen, zodat op efficiënte wijze betrouwbare en toegankelijke verzuimgegevens kunnen worden verkregen. Hiervoor werd onderzocht welke mogelijkheden er zijn om de vraag van partijen naar ziekteverzuimgegevens en het aanbod van verzuimgegevens op elkaar af te stemmen. Er wordt antwoord gegeven op de volgende vragen: (1) Welke behoefte hebben de verschillende partijen die betrokken zijn bij de arbozorg aan informatie over ziekteverzuim?; (2) Welke informatie is beschikbaar over ziekteverzuimgegevens?; (3) Sluiten de behoeften van partijen aan verzuimgegevens aan op de beschikbare gegevens over ziekteverzuim en achtergrondkenmerken?; (4) Zo nee, aan welke voorwaarden moeten worden voldaan wil een afstemming tussen de vraag en aanbod gerealiseerd kunnen worden?

The GOSH! open and distance learning programme on the topic of occupational safety and health (OSH) was organized as part of the European Studies Programme. Prevention of damage to workers' health is an important issue in EU-policy. Apart from the individual human trauma, the socio-economic costs of poor performance in occupational safety and health are high and threaten Europe's competency in a global economy. Countries in Central and Eastern Europe will have to adopt this EU-policy, especially those, which are on the threshold of future accession to the European Union. The programme provided a broad knowledge of the Framework Directive on Safety and Health of workers at Work (Council Directive 89/391/EEC of 12 June 1989). All the relevant elements were covered, including risk assessment, preventive services, workers' participation and an introduction to the development of sound safety and health policy based on the Framework Directive's basic philosophy. Participants were introduced to the Internet based networks of OSH-experts and OSH-institutions who are working and communicating with one another within Europe and on global scale.

VAO staat voor Verzuim Audit Onderwijs. De VAO-lijst is als volgt opgebouwd: A1: Verzuimbeleid: verzuimplannen maken; A2: Verzuimbeleid: verzuimmaatregelen uitvoeren; A3: Verzuimbeleid: verzuimbeleid evalueren; A4: Verzuimbeleid: verzuimbeleid verbeteren; B1: Arbobeleid: arboplannen maken; B2: Arbobeleid: arbomaatregelen uitvoeren; B3 Arbobeleid: arbo-aanpak evalueren; B4: Arbobeleid: arbo-aanpak verbeteren; C1: Organisatiebeleid: organisatiebeleidsplannen maken; C2: Organisatiebeleid: maatregelen uitvoeren; C3: Organisatiebeleid: organisatiebeleid evalueren; C4: Organisatiebeleid: organisatiebeleid verbeteren.

In opdracht van de Stichting Vervangingsfonds / Bedrijfsgezondheidszorg Onderwijs (Stichting Vf/BGZ Onderwijs) en de HBO-raad is door TNO een onderzoek uitgevoerd waarin de situatie van arbozorg in het HBO in het algemeen en van de risico-inventarisaties en -evaluaties (RI&E's) in het bijzonder in kaart zijn gebracht. Op basis van de wensen in het HBO-veld zijn tevens concrete voorstellen gedaan voor de ontwikkeling van instrumenten, zoals een RI&E voor het HBO, maar ook voor andere aspecten van ondersteuning op het gebied van arbeidsomstandighedenbeleid en arbozorg.

Deze bundel bevat tijdschriftartikelen op het gebied van werkstress, ziekteverzuim, arbeidsongeschiktheid en kwaliteit van de arbozorg die verschenen zijn in de jaren 1990-1993. Ze zijn geschreven door auteurs die verbonden zijn aan het Nederlands Instituut voor Praeventieve Gezondheidszorg TNO (NIPG-TNO).

Bij Exxon Chemical Holland wordt veel onderhoudswerk verricht dat lichamelijk belastend is. In het kader van het verbeteren van de arbeidsomstandigheden heeft Exxon op initiatief van de Medische Dienst in maart 1992 besloten om een voorbeeldproject te starten om de fysieke belasting te verminderen. Dit voorbeeldproject is uitgevoerd bij een van de onderhoudsafdelingen, de Rotterdam Aromatic Plant (RAP). Het onderhoudswerk van de RAP-medewerkers wordt deels verricht in het compressorhuis en deels in de werkplaats. Het NIPG-TNO, dat de opdracht kreeg een aanpak voor het voorbeeldproject te ontwikkelen en die aanpak te evalueren, heeft zich primair gericht op een specifiek deel van het onderhoudswerk bij RAP, namelijk op de werkzaamheden die tijdens de zgn. overhaal worden verricht. Deze werkzaamheden bestaan uit het demonteren, schoonmaken en monteren van onderdelen van de compressor. Dit gebeurt jaarlijks gedurende een zestal weken. Het rapport doet verslag van de gevolgde aanpak in het project en de uitkomsten van deze aanpak in termen van verbeteringen die zullen worden aangebracht in het onderhoudswerk.