Search

Bu çalışmanın amacı 1960’lı yıllardan günümüze Türkiye’nin kapitalistleşme ve sanayileşme sürecinde benimsediği sermaye birikim modellerinin emek politikalarına yansımalarının incelenmesidir. Çalışmada bu amaçla 1960-1980 dönemi ve sonrası olmak üzere iki dönem temel alınarak inceleme yapılmış ve özellikle son dönemde Türkiye’de emek piyasasının düzenlenmesinde önemli bir politika belgesi olarak öne çıkan 2014-2023 Ulusal İstihdam Stratejisi incelenmiştir. Nitekim 1960-1980 yılları arasında Türkiye’de kapitalizmin Fordist birikim modeline koşut gelişen ithal ikameci sanayileşme modeli benimsenmiş ve 1961 Anayasası temelinde emek kesiminin kazandığı ekonomik ve sosyal haklarla dönem boyunca iç piyasada yeterli bir talebin oluşması sağlanmıştır. 1980’li yıllarda ise kapitalizmin merkez ülkelerinde benimsenen neoliberal politikalar çerçevesinde emek kesiminin ekonomik ve sosyal haklarının geriletildiği bir süreç başlatılmış, Türkiye de bu sürece 24 Ocak Kararları ile eklemlenmiştir. Bu tarihten itibaren Türkiye’de emek politikaları, sermayenin talepleri doğrultusunda şekillenmeye başlamış; her kriz dönemiyle birlikte emek piyasası sermayenin esneklik taleplerine bağlı olarak yeniden düzenlenirken, emeğin örgütlenme, toplu pazarlık ve sosyal güvenlik hakları daha da geriletilmiştir. Çalışmada, sermayenin emeğin ekonomik ve sosyal haklarına bir saldırısı olarak yorumlanabilecek bu sürecin somut bir örneğini oluşturan Ulusal İstihdam Stratejisi Belgesi, bu bağlamda ele alınmıştır.Anahtar Kelimeler:1961 Anayasası, İthal İkameci Sanayileşme, 24 Ocak Kararları, İhracata Dayalı Sanayileşme, Ulusal İstihdam Stratejisi, Esneklik, Güvencesiz İstihdam.

Eğretileşme, günümüz çalışma yaşamında emeğin istihdamının istikrarsız, belirsiz ve güvencesiz niteliğine vurgu yapmak için kullanılan bir kavramdır. Fordist dönemde emeğin standart istihdam biçimi, tam zamanlı, güvenceli ve kayıtlı istihdamdır. Standart istihdam biçiminin anlamı, emeğe üretim ve yeniden üretim sürecini garanti altına alacak koşulların sağlanması olmuştur. Neoliberal dönüşüm süreciyle birlikte standart istihdam biçimi giderek aşınmış; kısa vadeli, istikrarsız ve güvencesiz nitelik gösteren esnek istihdam biçimleri ortaya çıkmıştır. Fordist dönemde emek açısından istihdam olma ile güvende olma arasında kurulan bağ günümüz koşullarında büyük ölçüde kopmuştur. Bu kopuş, emeğin çalışma ve yaşam koşullarını güvencesiz, belirsiz ve güvencesiz ve kırılgan hale getirmektedir. Eğretileşmeye ilişkin literatür incelendiğinde eğreti istihdam koşullarının emek piyasasında pazarlık gücü açısından dezavantajlı gruplara odaklanarak değerlendirildiği görülmektir. Ancak günümüz çalışma yaşamında emek piyasasında pazarlık gücü açısından avantajlı gruplar arasında da eğreti istihdam ve güvencesiz yaşam koşulları giderek yaygınlaşmaktadır. Bu çalışma, emek piyasasında pazarlık gücü açısından avantajlı gruplar arasında yer alan mühendislerin eğretileşme deneyimlerine odaklanmaktadır. Araştırmanın örneklem grubunu Bursa’da çalışan/çalışmış tekstil mühendisleri oluşturmaktadır. Birinci bölümde çalışma yaşamında eğretileşme ve mühendis emeğinin eğretileşme deneyimleri incelenmiştir. İkinci bölümde dünyada ve Türkiye’de tekstil sektörünün gelişimi ve Türkiye’de tekstil mühendisliği eğitiminde yaşanan dönüşümler değerlendirilmiştir. Üçüncü bölümde ise yarı yapılandırılmış görüşme yöntemi kullanılarak Bursa’da çalışan/çalışmış on sekiz tekstil mühendisiyle derinlemesine görüşmeler yapılmıştır. Bu kapsamda önceden hazırlanmış sorular çerçevesinde mühendislerin çalışma ve yaşam koşulları, tekstil sektörü, tekstil mühendisliği eğitimi ve tekstil mühendisleri odasına yönelik görüş, düşünce ve beklentileri değerlendirilmiştir. Çalışmanın amacı, tekstil mühendislerinin eğretileşme deneyimlerinin Türkiye’de tekstil sektörü ve tekstil mühendisliği eğitiminde yaşanan dönüşümlerle birlikte derinlemesine değerlendirilmesidir. Precariousness is a concept used to emphasize the unstable, uncertain and precarious nature of labor employment in today's working life. The standard form of employment of labor in the Fordist era was full-time, secure and formal employment. The meaning of the standard form of employment was the provision of conditions for labor to guarantee the process of production and reproduction. With the neoliberal transformation process, the standard form of employment has gradually eroded; flexible forms of employment have emerged that are shortterm, unstable and precarious. The link established in the Fordist era between being employed in terms of labor and being secure has been largely severed in today's conditions. This rupture makes labor's working and living conditions precarious, uncertain and precarious and fragile. When the literature on precariousness is examined, it is seen that precarious employment conditions are evaluated by focusing on disadvantaged groups in terms of bargaining power in the labor market. However, in today's working life, precaious employment and precarious living conditions are becoming increasingly common among advantageous groups in terms of bargaining power in the labor market. This study focuses on the precariousness experiences of engineers, who are among the advantageous groups in terms of bargaining power in the labor market. The sample group of the study consists of textile engineers working/worked in Bursa. In the first part, the experiences of precariousness in working life and the precariousness of engineers' labor are examined. In the second part, the development of the textile sector in the world and in Turkey and the transformations in textile engineering education in Turkey are evaluated. In the third part, in-depth interviews were conducted with eighteen textile engineers working/worked in Bursa using the semi-structured interview method. In this context, within the framework of pre-prepared questions, the working and living conditions of engineers and the opinions, thoughts and expectations of engineers to the textile industry, textile engineering education and the textile engineers’ organisation were evaluated. The aim of the study is to evaluate the precariousness experiences of textile engineers in depth together with the transformations in textile industry and textile engineering education in Turkey.